Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
੨. ਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
2. Niddesavaṇṇanā
੧. ਪਠਮਨਯੋ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamanayo saṅgahāsaṅgahapadavaṇṇanā
੧. ਖਨ੍ਧਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Khandhapadavaṇṇanā
੬. ਇਦਾਨਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿવਸੇਨ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਾਤਿਕਂ ‘ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋ’ਤਿਆਦੀਹਿ ਨਯਮਾਤਿਕਾਪਦੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੋ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋਤਿਆਦਿਕਾਯ ਨਯਮਾਤਿਕਾਯ ‘‘ਤੀਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ, ਤੀਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਨਯਮੁਖਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹਿ ਕਤਿਹਾਯਤਨੇਹਿ ਕਤਿਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਤੀਣਿ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਧਾਤੁਪਦਾਨੇવ ਉਦ੍ਧਟਾਨਿ। ‘ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨੀ’ਤਿਆਦੀਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ‘‘ਸਭਾਗੋ વਿਸਭਾਗੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਲਕ੍ਖਣਮਾਤਿਕਾ ਠਪਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਭਾਗਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਏਤੇ ਖਨ੍ਧਾਦਯੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨੇવ। ਯਞ੍ਹਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸਭਾਗਤ੍ਤਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨੇવ ਗਣਿਤਂ, ਤਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨੇવ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ। ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹੀਤਿ ਮਨਾਯਤਨવਜ੍ਜੇਹਿ। ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਹਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਕਦੇਸੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਗਣਿਤੋ , ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ। ਏਕਾਦਸਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਸਤ੍ਤવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁવਜ੍ਜਾਹਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਏਤਾਸੁ ਹਿ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਰੂਪਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।
6. Idāni pañcakkhandhādivasena nikkhittamātikaṃ ‘saṅgaho asaṅgaho’tiādīhi nayamātikāpadehi saddhiṃ yojetvā dassetuṃ rūpakkhandho katihi khandhehītiādinā nayena niddesavāro āraddho. Tattha yasmā ‘‘saṅgaho asaṅgahotiādikāya nayamātikāya ‘‘tīhi saṅgaho, tīhi asaṅgaho’’ti nayamukhamātikā ṭhapitā, tasmā rūpakkhandhādīnaṃ saṅgahaṃ dassetuṃ katihi khandhehi katihāyatanehi katihi dhātūhīti tīṇi khandhāyatanadhātupadāneva uddhaṭāni. ‘Cattāri saccānī’tiādīsu ekampi na parāmaṭṭhaṃ. Yasmā ca ‘‘sabhāgo visabhāgo’’ti evaṃ lakkhaṇamātikā ṭhapitā, tasmā imassa pañhassa vissajjane rūpakkhandho ekena khandhenātiādi vuttaṃ. Sabhāgā hi tassa ete khandhādayoti. Tattha ekena khandhenāti rūpakkhandheneva. Yañhi kiñci rūpaṃ rūpakkhandhasabhāgattā rūpakkhandhotveva saṅgahaṃ gacchatīti rūpakkhandheneva gaṇitaṃ, taṃ rūpakkhandheneva paricchinnaṃ. Ekādasahāyatanehīti manāyatanavajjehi. Sabbopi hi rūpakkhandho dasāyatanāni dhammāyatanekadeso ca hoti, tasmā ekādasahāyatanehi gaṇito , paricchinno. Ekādasahi dhātūhīti sattaviññāṇadhātuvajjāhi ekādasahi etāsu hi apariyāpannaṃ rūpaṃ nāma natthi.
ਅਸਙ੍ਗਹਨਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਕਤਿਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨੇવ ਪੁਚ੍ਛਾ ਕਤਾ। વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਪਨਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ વਿਸਭਾਗਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਏਕਂ ਮਨਾਯਤਨਂ, ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਖਨ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਤਾવ ਏਕਮੂਲਕੇ ਸਙ੍ਗਹਨਯੇ ਸਰੂਪੇਨੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਞ੍ਚ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ। ਅਸਙ੍ਗਹਨਯੇ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਪਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਪਞ੍ਚ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ। ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਦੁਕਮੂਲਕਾਦੀਸੁਪਿ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਮੂਲਕਾਯੇવ ਚੇਤ੍ਥ ਦੁਕਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਪਞ੍ਚਕੇ ਪਨ ‘‘ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਚਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਭੇਦਤੋ ਚ, ‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਭੇਦਤੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਧਾ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾਨਿ ਕਤਾਨਿ। ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਨਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।
Asaṅgahanayaniddese katihi asaṅgahitoti saṅkhepeneva pucchā katā. Vissajjane panassa yasmā rūpakkhandhassa visabhāgā cattāro arūpakkhandhā, ekaṃ manāyatanaṃ, satta viññāṇadhātuyo; tasmā catūhi khandhehītiādi vuttaṃ. Iminā nayena sabbapadesu saṅgahāsaṅgaho veditabbo. Imasmiṃ pana khandhaniddese – ‘‘rūpakkhandho katihi khandhehī’’tiādimhi tāva ekamūlake saṅgahanaye sarūpeneva dassitā pañca pucchā, pañca vissajjanāni. Asaṅgahanaye saṅkhepena dassitā pañca pucchā, pañca vissajjanāni. Iminā upāyena dukamūlakādīsupi pucchāvissajjanāni veditabbāni. Rūpakkhandhamūlakāyeva cettha dukatikacatukkā dassitā. Pañcake pana ‘‘rūpakkhandho ca…pe… viññāṇakkhandho cā’’ti evaṃ bhedato ca, ‘‘pañcakkhandhā katihi khandhehī’’ti evaṃ abhedato cāti dvidhā pucchāvissajjanāni katāni. Evaṃ pāḷinayo veditabboti.
੨. ਆਯਤਨਪਦਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ
2. Āyatanapadādivaṇṇanā
੨੨. ਆਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸਾਦੀਸੁ ਆਯਤਨਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਤਾવ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏਕੇਨ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨੇવ, ਏਕੇਨ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨੇਨੇવ ਏਕਾਯ ਚਕ੍ਖੁਧਾਤੁਯਾવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਤਾਯਤਨਾਦੀਸੁਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਗਹਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ‘ਖਨ੍ਧਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਤੂਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਰੂਪવੇਦਨਾਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ। ਨਿਬ੍ਬਾਨવਜ੍ਜਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਂ ਏਤੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਪਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਾਯਤਨਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯੋ ਸੇਸਾਯਤਨਧਾਤੂਹਿ ਚ ਤਂ ਨ ਸਙ੍ਗਯ੍ਹਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ, ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ, ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਅਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧਮੂਲਕਾ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਮੂਲਕਾવ ਨਯਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਦੁਕਮਤ੍ਤਮੇવ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਦ੍વਾਦਸਾਯਤਨਾਨੀ’’ਤਿ ਅਭੇਦਤੋવ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕਤਂ। ਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
22. Āyatanapadaniddesādīsu āyatanapadaniddese tāva cakkhāyatanaṃ ekena khandhenāti ekena rūpakkhandheneva, ekena cakkhāyataneneva ekāya cakkhudhātuyāva saṅgahitanti veditabbaṃ. Sotāyatanādīsupi imināva nayena saṅgahāsaṅgaho veditabbo. Asaṅkhataṃ khandhato ṭhapetvāti ettha pana yasmā asaṅkhataṃ dhammāyatanaṃ nāma nibbānaṃ, tañca khandhasaṅgahaṃ na gacchati; tasmā ‘khandhato ṭhapetvā’ti vuttaṃ. Catūhi khandhehīti rūpavedanāsaññāsaṅkhārakkhandhehi. Nibbānavajjañhi dhammāyatanaṃ etehi saṅgahitaṃ. Viññāṇakkhandhena pana ṭhapetvā dhammāyatanadhammadhātuyo sesāyatanadhātūhi ca taṃ na saṅgayhati. Tena vuttaṃ – ‘‘ekena khandhena, ekādasahāyatanehi, sattarasahi dhātūhi asaṅgahita’’nti. Yathā ca te heṭṭhā rūpakkhandhamūlakā, evamidhāpi cakkhāyatanamūlakāva nayā veditabbā. Dukamattameva pana pāḷiyaṃ dassetvā ‘‘dvādasāyatanānī’’ti abhedatova pucchāvissajjanaṃ kataṃ. Dhātuniddesepi eseva nayo.
੪੦. ਸਚ੍ਚਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦੁਕਤਿਕਚਤੁਕ੍ਕਾ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਦੁਕਤਿਕੇਸੁ ਸਮੁਦਯਸਚ੍ਚਸਦਿਸਮੇવ ਮਗ੍ਗਸਚ੍ਚੇਪਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਮੁਦਯਾਨਨ੍ਤਰਂ વੁਤ੍ਤਂ।
40. Saccaniddese – sabbepi dukatikacatukkā pāḷiyaṃ dassitā. Yasmā ca dukatikesu samudayasaccasadisameva maggasaccepi vissajjanaṃ, tasmā taṃ samudayānantaraṃ vuttaṃ.
੫੦. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਦ੍વੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਅਰੂਪਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਾਲ਼ਿવવਤ੍ਥਾਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਯਤਨਧਾਤੁਨਿਦ੍ਦੇਸਸਦਿਸਮੇવ।
50. Indriyaniddese – jīvitindriyaṃ dvīhi khandhehīti rūpajīvitindriyaṃ rūpakkhandhena, arūpajīvitindriyaṃ saṅkhārakkhandhena saṅgahitaṃ. Sesaṃ vuttanayānusāreneva veditabbaṃ. Pāḷivavatthānaṃ panettha āyatanadhātuniddesasadisameva.
੬. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦવਣ੍ਣਨਾ
6. Paṭiccasamuppādavaṇṇanā
੬੧. ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾ ਕਤਿਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਂ ਅਨਾਰਭਿਤ੍વਾ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏવਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਮੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਪવਤ੍ਤੇ ਚ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਿਪਾਕવਿਞ੍ਞਾਣਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਤ੍ਤਹਿ ਧਾਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਾਮਰੂਪਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਪવਤ੍ਤਿવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਫਸ੍ਸਾਦੀਸੁ ਖਨ੍ਧਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਹਿ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨ ਫਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗਹਿਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਨ વੇਦਨਾ, ਤਣ੍ਹਾਉਪਾਦਾਨਕਮ੍ਮਭવਾ ਪਨ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਭવਪਦਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਭવਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਏਕਾਦਸਧਾ વਿਭਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਭવੋ ਫਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਸਦਿਸવਿਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਉਪਪਤ੍ਤਿਭવਕਾਮਭવਸਞ੍ਞਾਭવਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਏਕਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਚੇਤੇ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਧਮ੍ਮਾવ ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਕਾਦਸਹਾਯਤਨੇਹਿ ਸਤ੍ਤਰਸਹਿ ਧਾਤੂਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਏਤ੍ਥ ਨ ਗਹਿਤਂ।
61. Paṭiccasamuppādaniddese – ‘‘avijjā katihi khandhehī’’ti pucchaṃ anārabhitvā avijjā ekena khandhenāti evaṃ vissajjanameva dassitaṃ. Tattha saṅkhārapaccayā viññāṇanti paṭisandhiyaṃ pavatte ca sabbampi vipākaviññāṇaṃ. Tenevāha – ‘‘sattahi dhātūhi saṅgahita’’nti. Nāmarūpampi paṭisandhipavattivaseneva veditabbaṃ. Tenevettha saddāyatanampi saṅgahetvā ekādasahāyatanehi saṅgaho dassito. Phassādīsu khandhabhedo veditabbo. Aññeneva hi ekena khandhena phasso saṅgahito, aññena vedanā, taṇhāupādānakammabhavā pana saṅkhārakkhandheneva saṅgahitā. Bhavapadañcettha kammabhavādīnaṃ vasena ekādasadhā vibhattaṃ. Tattha kammabhavo phassādīhi sadisavisajjanattā tehi saddhiṃ ekato dassito. Upapattibhavakāmabhavasaññābhavapañcavokārabhavā aññamaññasadisavissajjanattā ekato dassitā. Yasmā cete upādinnakadhammāva tasmā ‘‘ekādasahāyatanehi sattarasahi dhātūhī’’ti vuttaṃ. Saddāyatanañhi anupādinnaṃ, taṃ ettha na gahitaṃ.
੬੮. ਰੂਪਭવਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪਞ੍ਚਹਾਯਤਨੇਹੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਮਨਰੂਪਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਹਿ। ਅਟ੍ਠਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞਾਣਸੋਤવਿਞ੍ਞਾਣਰੂਪਧਮ੍ਮਮਨੋਧਾਤੁਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ। ਅਰੂਪਭવਾਦਯੋਪਿ ਤਯੋ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾવ ਏਕਤੋ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਤਥਾ ਅਸਞ੍ਞਾਭવਏਕવੋਕਾਰਭવਾ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੀਹਾਯਤਨੇਹੀਤਿ ਰੂਪਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਹਿ। ਧਾਤੂਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏਕਤਲવਾਸਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਸੇਸਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਸਬ੍ਭਾવਤੋ ਤਸ੍ਸਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਰੂਪਾਯਤਨਂ ਉਦ੍ਧਟਂ।
68. Rūpabhavaniddese – pañcahāyatanehīti cakkhusotamanarūpadhammāyatanehi. Aṭṭhahi dhātūhīti cakkhusotacakkhuviññāṇasotaviññāṇarūpadhammamanodhātumanoviññāṇadhātūhi. Arūpabhavādayopi tayo sadisavissajjanattāva ekato dassitā. Tathā asaññābhavaekavokārabhavā. Tattha dvīhāyatanehīti rūpāyatanadhammāyatanehi. Dhātūsupi eseva nayo. Ekatalavāsikānañhi sesabrahmānaṃ cakkhusabbhāvato tassārammaṇattā tattha rūpāyatanaṃ uddhaṭaṃ.
੭੧. ਜਾਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਖਨ੍ਧੇਹੀਤਿ ਰੂਪਜਾਤਿ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਅਰੂਪਜਾਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ। ਜਰਾਮਰਣੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੋਕਾਦੀਸੁਪਿ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਸੋਕਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਪਰਿਦੇવੋ ਰੂਪਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਉਪਾਯਾਸਾਦਯੋ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏવਂ ਖਨ੍ਧવਿਸੇਸੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
71. Jāti dvīhi khandhehīti rūpajāti rūpakkhandhena, arūpajāti saṅkhārakkhandhena. Jarāmaraṇesupi eseva nayo. Sokādīsupi ekena khandhenāti sokadukkhadomanassāni vedanākkhandhena, paridevo rūpakkhandhena, upāyāsādayo saṅkhārakkhandhenāti evaṃ khandhaviseso veditabbo.
੭੩. ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ ਦ੍વੀਹੀਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ, ਮਨਾਯਤਨਧਮ੍ਮਾਯਤਨੇਹਿ, ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ ਚ। ਝਾਨਂ ਦ੍વੀਹੀਤਿ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਹਿ। ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਦਯੋ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਏਕਤੋ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਚੇਤਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਛਾ ਗਹਿਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਦੀਸੁ ਏਕੇਨ ਖਨ੍ਧੇਨਾਤਿ વੇਦਨਾ વੇਦਨਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਸਞ੍ਞਾ ਸਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ, ਸੇਸਾ ਸਙ੍ਖਾਰਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਤਿ ਏવਂ ਖਨ੍ਧવਿਸੇਸੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
73. Iddhipādo dvīhīti saṅkhāraviññāṇakkhandhehi, manāyatanadhammāyatanehi, dhammadhātumanoviññāṇadhātūhi ca. Jhānaṃ dvīhīti vedanākkhandhasaṅkhārakkhandhehi. Appamaññādayo sadisavissajjanattā ekato niddiṭṭhā. Cittaṃ pana cetanānantaraṃ nikkhittampi asadisavissajjanattā pacchā gahitaṃ. Tattha appamaññādīsu ekena khandhenāti vedanā vedanākkhandhena, saññā saññākkhandhena, sesā saṅkhārakkhandhena saṅgahitāti evaṃ khandhaviseso veditabbo.
੭. ਤਿਕਪਦવਣ੍ਣਨਾ
7. Tikapadavaṇṇanā
੭੭. ਏવਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮਾਤਿਕਾਯ ਸਙ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਬਾਹਿਰਮਾਤਿਕਾਯ ਸਙ੍ਗਹਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਥ વੇਦਨਾਤ੍ਤਿਕੇ ਤੀਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਮ੍ਮਧਾਤੂਹਿ। ਸਤ੍ਤਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਚਕ੍ਖੁਸੋਤਘਾਨਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ ਚੇવ ਮਨੋਧਾਤੁਧਮ੍ਮਧਾਤੁਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੂਹਿ ਚ। વਿਪਾਕਤ੍ਤਿਕੇ ਅਟ੍ਠਹਿ ਧਾਤੂਹੀਤਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਾਹਿਯੇવ। વਿਪਾਕਧਮ੍ਮਧਮ੍ਮਾ ਪਨ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਸਂਕਿਲੇਸਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਤ੍ਤਾ ਏਕਤੋ ਗਹਿਤਾ। ਯਥਾ ਚੇਤੇ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤਿਕਦੁਕਪਦੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਪਦਂ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਪਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤਂ। ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਨਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।
77. Evaṃ abbhantaramātikāya saṅgahaṃ dassetvā idāni bāhiramātikāya saṅgahaṃ dassetuṃ kusalā dhammātiādi āraddhaṃ. Tattha vedanāttike tīhi dhātūhīti kāyaviññāṇamanoviññāṇadhammadhātūhi. Sattahi dhātūhīti cakkhusotaghānajivhāviññāṇadhātūhi ceva manodhātudhammadhātumanoviññāṇadhātūhi ca. Vipākattike aṭṭhahi dhātūhīti kāyaviññāṇadhātuyā saddhiṃ tāhiyeva. Vipākadhammadhammā pana saṃkiliṭṭhasaṃkilesikehi saddhiṃ sadisavissajjanattā ekato gahitā. Yathā cete, evaṃ sabbatikadukapadesu yaṃ yaṃ padaṃ yena yena padena saddhiṃ sadisavissajjanaṃ hoti, taṃ taṃ uppaṭipāṭiyāpi tena tena saddhiṃ gahetvā vissajjitaṃ. Tattha vuttānusāreneva saṅgahāsaṅgahanayo veditabboti.
ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਪਦવਣ੍ਣਨਾ।
Saṅgahāsaṅgahapadavaṇṇanā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਧਾਤੁਕਥਾਪਾਲ਼ਿ • Dhātukathāpāḷi / ੧. ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਪਦਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 1. Saṅgahāsaṅgahapadaniddeso
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੧. ਪਠਮਨਯੋ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamanayo saṅgahāsaṅgahapadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੧. ਪਠਮਨਯੋ ਸਙ੍ਗਹਾਸਙ੍ਗਹਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamanayo saṅgahāsaṅgahapadavaṇṇanā