Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā

    8. පාටලිගාමියවග්‌ගො

    8. Pāṭaligāmiyavaggo

    1. පඨමනිබ්‌බානපටිසංයුත්‌තසුත්‌තවණ්‌ණනා

    1. Paṭhamanibbānapaṭisaṃyuttasuttavaṇṇanā

    71. පාටලිගාමියවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ නිබ්‌බානපටිසංයුත්‌තායාති අමතධාතුසන්‌නිස්‌සිතාය අසඞ්‌ඛතධාතුයා පවෙදනවසෙන පවත්‌තාය. ධම්‌මියා කථායාති ධම්‌මදෙසනාය. සන්‌දස්‌සෙතීති සභාවසරසලක්‌ඛණතො නිබ්‌බානං දස්‌සෙති. සමාදපෙතීති තමෙව අත්‌ථං තෙ භික්‌ඛූ ගණ්‌හාපෙති. සමුත්‌තෙජෙතීති තදත්‌ථගහණෙ උස්‌සාහං ජනෙන්‌තො තෙජෙති ජොතෙති. සම්‌පහංසෙතීති නිබ්‌බානගුණෙහි සම්‌මදෙව සබ්‌බප්‌පකාරෙහි තොසෙති.

    71. Pāṭaligāmiyavaggassa paṭhame nibbānapaṭisaṃyuttāyāti amatadhātusannissitāya asaṅkhatadhātuyā pavedanavasena pavattāya. Dhammiyā kathāyāti dhammadesanāya. Sandassetīti sabhāvasarasalakkhaṇato nibbānaṃ dasseti. Samādapetīti tameva atthaṃ te bhikkhū gaṇhāpeti. Samuttejetīti tadatthagahaṇe ussāhaṃ janento tejeti joteti. Sampahaṃsetīti nibbānaguṇehi sammadeva sabbappakārehi toseti.

    අථ වා සන්‌දස්‌සෙතීති ‘‘සො සබ්‌බසඞ්‌ඛාරසමථො සබ්‌බූපධිපටිනිස්‌සග්‌ගා තණ්‌හක්‌ඛයො විරාගො නිරොධො’’තිආදිනා (ම. නි. 1.281; 2.337; මහාව. 8) නයෙනෙව සබ්‌බථා තෙන තෙන පරියායෙන තෙසං තෙසං අජ්‌ඣාසයානුරූපං සම්‌මා දස්‌සෙති. සමාදපෙතීති ‘‘ඉමිනා අරියමග්‌ගෙන තං අධිගන්‌තබ්‌බ’’න්‌ති අධිගමපටිපදාය සද්‌ධිං තත්‌ථ භික්‌ඛූ නින්‌නපොණපබ්‌භාරෙ කරොන්‌තො සම්‌මා ආදපෙති ගණ්‌හාපෙති. සමුත්‌තෙජෙතීති එතං දුක්‌කරං දුරභිසම්‌භවන්‌ති ‘‘මා සම්‌මාපටිපත්‌තියං පමාදං අන්‌තරාවොසානං ආපජ්‌ජථ, උපනිස්‌සයසම්‌පන්‌නස්‌ස වීරියවතො නයිදං දුක්‌කරං, තස්‌මා සීලවිසුද්‌ධිආදිවිසුද්‌ධිපටිපදාය උට්‌ඨහථ ඝටයථ වායමෙය්‍යාථා’’ති නිබ්‌බානාධිගමාය උස්‌සාහෙති, තත්‌ථ වා චිත්‌තං වොදපෙති. සම්‌පහංසෙතීති ‘‘මදනිම්‌මදනො පිපාසවිනයො ආලයසමුග්‌ඝාතො’’ති (අ. නි. 4.34; ඉතිවු. 90), රාගක්‌ඛයො දොසක්‌ඛයො මොහක්‌ඛයොති (සං. නි. 4.367; ඉතිවු. 44), අසඞ්‌ඛතන්‌ති (සං. නි. 4.367), අමතඤ්‌ච සන්‌තන්‌තිආදිනා ච අනෙකපරියායෙන (සං. නි. 4.409) නිබ්‌බානානිසංසප්‌පකාසනෙන තෙසං භික්‌ඛූනං චිත්‌තං තොසෙන්‌තො හාසෙන්‌තො සම්‌පහංසෙති සමස්‌සාසෙති.

    Atha vā sandassetīti ‘‘so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggā taṇhakkhayo virāgo nirodho’’tiādinā (ma. ni. 1.281; 2.337; mahāva. 8) nayeneva sabbathā tena tena pariyāyena tesaṃ tesaṃ ajjhāsayānurūpaṃ sammā dasseti. Samādapetīti ‘‘iminā ariyamaggena taṃ adhigantabba’’nti adhigamapaṭipadāya saddhiṃ tattha bhikkhū ninnapoṇapabbhāre karonto sammā ādapeti gaṇhāpeti. Samuttejetīti etaṃ dukkaraṃ durabhisambhavanti ‘‘mā sammāpaṭipattiyaṃ pamādaṃ antarāvosānaṃ āpajjatha, upanissayasampannassa vīriyavato nayidaṃ dukkaraṃ, tasmā sīlavisuddhiādivisuddhipaṭipadāya uṭṭhahatha ghaṭayatha vāyameyyāthā’’ti nibbānādhigamāya ussāheti, tattha vā cittaṃ vodapeti. Sampahaṃsetīti ‘‘madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90), rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayoti (saṃ. ni. 4.367; itivu. 44), asaṅkhatanti (saṃ. ni. 4.367), amatañca santantiādinā ca anekapariyāyena (saṃ. ni. 4.409) nibbānānisaṃsappakāsanena tesaṃ bhikkhūnaṃ cittaṃ tosento hāsento sampahaṃseti samassāseti.

    තෙධාති තෙ ඉධ. අට්‌ඨිං කත්‌වාති ‘‘අත්‌ථි කිඤ්‌චි අයං නො අත්‌ථො අධිගන්‌තබ්‌බො’’ති එවං සල්‌ලක්‌ඛෙත්‌වා තාය දෙසනාය අත්‌ථිකා හුත්‌වා. මනසි කත්‌වාති චිත්‌තෙ ඨපෙත්‌වා අනඤ්‌ඤවිහිතා තං දෙසනං අත්‌තනො චිත්‌තගතමෙව කත්‌වා. සබ්‌බං චෙතසො සමන්‌නාහරිත්‌වාති සබ්‌බෙන කාරකචිත්‌තෙන ආදිතො පට්‌ඨාය යාව පරියොසානා දෙසනං ආවජ්‌ජෙත්‌වා, තග්‌ගතමෙව ආභොගං කත්‌වාති අත්‌ථො. අථ වා සබ්‌බං චෙතසො සමන්‌නාහරිත්‌වාති සබ්‌බස්‌මා චිත්‌තතො දෙසනං සම්‌මා අනු අනු ආහරිත්‌වා. ඉදං වුත්‌තං හොති – දෙසෙන්‌තස්‌ස යෙහි චිත්‌තෙහි දෙසනා කතා, සබ්‌බස්‌මා චිත්‌තතො පවත්‌තං දෙසනං බහි ගන්‌තුං අදෙන්‌තො සම්‌මා අවිපරීතං අනු අනු ආහරිත්‌වා අත්‌තනො චිත්‌තසන්‌තානං ආහරිත්‌වා යථාදෙසිතදෙසිතං දෙසනං සුට්‌ඨු උපධාරෙත්‌වා. ඔහිතසොතාති අවහිතසොතා, සුට්‌ඨු උපිතසොතා. ඔහිතසොතාති වා අවික්‌ඛිත්‌තසොතා. තමෙව උපලබ්‌භමානොපි හි සවනෙ අවික්‌ඛෙපො සතිසංවරො විය චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියාදීසු සොතින්‌ද්‍රියෙපි වත්‌තුමරහතීති. එත්‌ථ ච ‘‘අට්‌ඨිං කත්‌වා’’තිආදීහි චතූහිපි පදෙහි තෙසං භික්‌ඛූනං තප්‌පරභාවතො සවනෙ ආදරදීපනෙන සක්‌කච්‌චසවනං දස්‌සෙති.

    Tedhāti te idha. Aṭṭhiṃ katvāti ‘‘atthi kiñci ayaṃ no attho adhigantabbo’’ti evaṃ sallakkhetvā tāya desanāya atthikā hutvā. Manasi katvāti citte ṭhapetvā anaññavihitā taṃ desanaṃ attano cittagatameva katvā. Sabbaṃ cetaso samannāharitvāti sabbena kārakacittena ādito paṭṭhāya yāva pariyosānā desanaṃ āvajjetvā, taggatameva ābhogaṃ katvāti attho. Atha vā sabbaṃ cetaso samannāharitvāti sabbasmā cittato desanaṃ sammā anu anu āharitvā. Idaṃ vuttaṃ hoti – desentassa yehi cittehi desanā katā, sabbasmā cittato pavattaṃ desanaṃ bahi gantuṃ adento sammā aviparītaṃ anu anu āharitvā attano cittasantānaṃ āharitvā yathādesitadesitaṃ desanaṃ suṭṭhu upadhāretvā. Ohitasotāti avahitasotā, suṭṭhu upitasotā. Ohitasotāti vā avikkhittasotā. Tameva upalabbhamānopi hi savane avikkhepo satisaṃvaro viya cakkhundriyādīsu sotindriyepi vattumarahatīti. Ettha ca ‘‘aṭṭhiṃ katvā’’tiādīhi catūhipi padehi tesaṃ bhikkhūnaṃ tapparabhāvato savane ādaradīpanena sakkaccasavanaṃ dasseti.

    එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති එතං තෙසං භික්‌ඛූනං තස්‌සා නිබ්‌බානපටිසංයුත්‌තාය ධම්‌මකථාය සවනෙ ආදරකාරිතං සබ්‌බාකාරතො විදිත්‌වා. ඉමං උදානන්‌ති ඉමං නිබ්‌බානස්‌ස තබ්‌බිධුරධම්‌මදෙසනාමුඛෙන පරමත්‌ථතො විජ්‌ජමානභාවවිභාවනං උදානං උදානෙසි.

    Etamatthaṃ viditvāti etaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ tassā nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammakathāya savane ādarakāritaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ nibbānassa tabbidhuradhammadesanāmukhena paramatthato vijjamānabhāvavibhāvanaṃ udānaṃ udānesi.

    තත්‌ථ අත්‌ථීති විජ්‌ජති, පරමත්‌ථතො උපලබ්‌භතීති අත්‌ථො. භික්‌ඛවෙති තෙසං භික්‌ඛූනං ආලපනං. නනු ච උදානං නාම පීතිසොමනස්‌සසමුට්‌ඨාපිතො වා ධම්‌මසංවෙගසමුට්‌ඨාපිතො වා ධම්‌මපටිග්‌ගාහකනිරපෙක්‌ඛො උදාහාරො, තථා චෙව එත්‌තකෙසු සුත්‌තෙසු ආගතං, ඉධ කස්‌මා භගවා උදානෙන්‌තො තෙ භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසීති? තෙසං භික්‌ඛූනං සඤ්‌ඤාපනත්‌ථං. නිබ්‌බානපටිසංයුත්‌තඤ්‌හි භගවා තෙසං භික්‌ඛූනං ධම්‌මං දෙසෙත්‌වා නිබ්‌බානගුණානුස්‌සරණෙන උප්‌පන්‌නපීතිසොමනස්‌සා උදානං උදානෙසි. ඉධ නිබ්‌බානවජ්‌ජො සබ්‌බො සභාවධම්‌මො පච්‌චයායත්‌තවුත්‌තිකොව උපලබ්‌භති, න පච්‌චයනිරපෙක්‌ඛො. අයං පන නිබ්‌බානධම්‌මො කතමපච්‌චයෙ උපලබ්‌භතීති තෙසං භික්‌ඛූනං චෙතොපරිවිතක්‌කමඤ්‌ඤාය තෙ ච සඤ්‌ඤාපෙතුකාමො ‘‘අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, තදායතන’’න්‌තිආදිමාහ, න එකන්‌තතොව තෙ පටිග්‌ගාහකෙ කත්‌වාති වෙදිතබ්‌බං. තදායතනන්‌ති තං කාරණං. කාරො පදසන්‌ධිකරො. නිබ්‌බානඤ්‌හි මග්‌ගඵලඤාණාදීනං ආරම්‌මණපච්‌චයභාවතො රූපාදීනි විය චක්‌ඛුවිඤ්‌ඤාණාදීනං ආරම්‌මණපච්‌චයභූතානීති කාරණට්‌ඨෙන ‘‘ආයතන’’න්‌ති වුච්‌චති. එත්‌තාවතා ච භගවා තෙසං භික්‌ඛූනං අසඞ්‌ඛතාය ධාතුයා පරමත්‌ථතො අත්‌ථිභාවං පවෙදෙසි.

    Tattha atthīti vijjati, paramatthato upalabbhatīti attho. Bhikkhaveti tesaṃ bhikkhūnaṃ ālapanaṃ. Nanu ca udānaṃ nāma pītisomanassasamuṭṭhāpito vā dhammasaṃvegasamuṭṭhāpito vā dhammapaṭiggāhakanirapekkho udāhāro, tathā ceva ettakesu suttesu āgataṃ, idha kasmā bhagavā udānento te bhikkhū āmantesīti? Tesaṃ bhikkhūnaṃ saññāpanatthaṃ. Nibbānapaṭisaṃyuttañhi bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desetvā nibbānaguṇānussaraṇena uppannapītisomanassā udānaṃ udānesi. Idha nibbānavajjo sabbo sabhāvadhammo paccayāyattavuttikova upalabbhati, na paccayanirapekkho. Ayaṃ pana nibbānadhammo katamapaccaye upalabbhatīti tesaṃ bhikkhūnaṃ cetoparivitakkamaññāya te ca saññāpetukāmo ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatana’’ntiādimāha, na ekantatova te paṭiggāhake katvāti veditabbaṃ. Tadāyatananti taṃ kāraṇaṃ. Dakāro padasandhikaro. Nibbānañhi maggaphalañāṇādīnaṃ ārammaṇapaccayabhāvato rūpādīni viya cakkhuviññāṇādīnaṃ ārammaṇapaccayabhūtānīti kāraṇaṭṭhena ‘‘āyatana’’nti vuccati. Ettāvatā ca bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ asaṅkhatāya dhātuyā paramatthato atthibhāvaṃ pavedesi.

    තත්‍රායං ධම්‌මන්‌වයො – ඉධ සඞ්‌ඛතධම්‌මානං විජ්‌ජමානත්‌තා අසඞ්‌ඛතායපි ධාතුයා භවිතබ්‌බං තප්‌පටිපක්‌ඛත්‌තා සභාවධම්‌මානං. යථා හි දුක්‌ඛෙ විජ්‌ජමානෙ තප්‌පටිපක්‌ඛභූතං සුඛම්‌පි විජ්‌ජතියෙව , තථා උණ්‌හෙ විජ්‌ජමානෙ සීතම්‌පි විජ්‌ජති, පාපධම්‌මෙසු විජ්‌ජමානෙසු කල්‍යාණධම්‌මාපි විජ්‌ජන්‌ති එව. වුත්‌තඤ්‌චෙතං –

    Tatrāyaṃ dhammanvayo – idha saṅkhatadhammānaṃ vijjamānattā asaṅkhatāyapi dhātuyā bhavitabbaṃ tappaṭipakkhattā sabhāvadhammānaṃ. Yathā hi dukkhe vijjamāne tappaṭipakkhabhūtaṃ sukhampi vijjatiyeva , tathā uṇhe vijjamāne sītampi vijjati, pāpadhammesu vijjamānesu kalyāṇadhammāpi vijjanti eva. Vuttañcetaṃ –

    ‘‘යථාපි දුක්‌ඛෙ විජ්‌ජන්‌තෙ, සුඛං නාමපි විජ්‌ජති;

    ‘‘Yathāpi dukkhe vijjante, sukhaṃ nāmapi vijjati;

    එවං භවෙ විජ්‌ජමානෙ, විභවොපි ඉච්‌ඡිතබ්‌බකො.

    Evaṃ bhave vijjamāne, vibhavopi icchitabbako.

    ‘‘යථාපි උණ්‌හෙ විජ්‌ජන්‌තෙ, අපරං විජ්‌ජති සීතලං;

    ‘‘Yathāpi uṇhe vijjante, aparaṃ vijjati sītalaṃ;

    එවං තිවිධග්‌ගි විජ්‌ජන්‌තෙ, නිබ්‌බානං ඉච්‌ඡිතබ්‌බකං.

    Evaṃ tividhaggi vijjante, nibbānaṃ icchitabbakaṃ.

    ‘‘යථාපි පාපෙ විජ්‌ජන්‌තෙ, කල්‍යාණමපි විජ්‌ජති;

    ‘‘Yathāpi pāpe vijjante, kalyāṇamapi vijjati;

    එවමෙව ජාති විජ්‌ජන්‌තෙ, අජාතිමපි ඉච්‌ඡිතබ්‌බක’’න්‌තිආදි. (බු. වං. 2.10-12) –

    Evameva jāti vijjante, ajātimapi icchitabbaka’’ntiādi. (bu. vaṃ. 2.10-12) –

    අපිච නිබ්‌බානස්‌ස පරමත්‌ථතො අත්‌ථිභාවවිචාරණං පරතො ආවිභවිස්‌සති.

    Apica nibbānassa paramatthato atthibhāvavicāraṇaṃ parato āvibhavissati.

    එවං භගවා අසඞ්‌ඛතාය ධාතුයා පරමත්‌ථතො අත්‌ථිභාවං සම්‌මුඛෙන දස්‌සෙත්‌වා ඉදානි තබ්‌බිධුරධම්‌මාපොහනමුඛෙනස්‌ස සභාවං දස්‌සෙතුං, ‘‘යත්‌ථ නෙව පථවී න ආපො’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ යස්‌මා නිබ්‌බානං සබ්‌බසඞ්‌ඛාරවිධුරසභාවං යථා සඞ්‌ඛතධම්‌මෙසු කත්‌ථචි නත්‌ථි, තථා තත්‌ථපි සබ්‌බෙ සඞ්‌ඛතධම්‌මා. න හි සඞ්‌ඛතාසඞ්‌ඛතධම්‌මානං සමොධානං සම්‌භවති. තත්‍රායං අත්‌ථවිභාවනා – යත්‌ථ යස්‌මිං නිබ්‌බානෙ යස්‌සං අසඞ්‌ඛතධාතුයං නෙව කක්‌ඛළලක්‌ඛණා පථවීධාතු අත්‌ථි, න පග්‌ඝරණලක්‌ඛණා ආපොධාතු, න උණ්‌හලක්‌ඛණා තෙජොධාතු, න විත්‌ථම්‌භනලක්‌ඛණා වායොධාතු අත්‌ථි. ඉති චතුමහාභූතාභාවවචනෙන යථා සබ්‌බස්‌සපි උපාදාරූපස්‌ස අභාවො වුත්‌තො හොති තන්‌නිස්‌සිතත්‌තා. එවං අනවසෙසතො කාමරූපභවස්‌ස තත්‌ථ අභාවො වුත්‌තො හොති තදායත්‌තවුත්‌තිභාවතො. න හි මහාභූතනිස්‌සයෙන විනා පඤ්‌චවොකාරභවො එකවොකාරභවො වා සම්‌භවතීති.

    Evaṃ bhagavā asaṅkhatāya dhātuyā paramatthato atthibhāvaṃ sammukhena dassetvā idāni tabbidhuradhammāpohanamukhenassa sabhāvaṃ dassetuṃ, ‘‘yattha neva pathavī na āpo’’tiādimāha. Tattha yasmā nibbānaṃ sabbasaṅkhāravidhurasabhāvaṃ yathā saṅkhatadhammesu katthaci natthi, tathā tatthapi sabbe saṅkhatadhammā. Na hi saṅkhatāsaṅkhatadhammānaṃ samodhānaṃ sambhavati. Tatrāyaṃ atthavibhāvanā – yattha yasmiṃ nibbāne yassaṃ asaṅkhatadhātuyaṃ neva kakkhaḷalakkhaṇā pathavīdhātu atthi, na paggharaṇalakkhaṇā āpodhātu, na uṇhalakkhaṇā tejodhātu, na vitthambhanalakkhaṇā vāyodhātu atthi. Iti catumahābhūtābhāvavacanena yathā sabbassapi upādārūpassa abhāvo vutto hoti tannissitattā. Evaṃ anavasesato kāmarūpabhavassa tattha abhāvo vutto hoti tadāyattavuttibhāvato. Na hi mahābhūtanissayena vinā pañcavokārabhavo ekavokārabhavo vā sambhavatīti.

    ඉදානි අරූපසභාවත්‌තෙපි නිබ්‌බානස්‌ස අරූපභවපරියාපන්‌නානං ධම්‌මානං තත්‌ථ අභාවං දස්‌සෙතුං, ‘‘න ආකාසානඤ්‌චායතනං…පෙ.… න නෙවසඤ්‌ඤානාසඤ්‌ඤායතන’’න්‌ති වුත්‌තං. තත්‌ථ න ආකාසානඤ්‌චායතනන්‌ති සද්‌ධිං ආරම්‌මණෙන කුසලවිපාකකිරියභෙදො තිවිධොපි ආකාසානඤ්‌චායතනචිත්‌තුප්‌පාදො නත්‌ථීති අත්‌ථො. සෙසෙසුපි එසෙව නයො. යදග්‌ගෙන ච නිබ්‌බානෙ කාමලොකාදීනං අභාවො හොති, තදග්‌ගෙන තත්‌ථ ඉධලොකපරලොකානම්‌පි අභාවොති ආහ – ‘‘නායං ලොකො න පරලොකො’’ති. තස්‌සත්‌ථො – ය්‌වායං ‘‘ඉත්‌ථත්‌තං දිට්‌ඨධම්‌මො ඉධලොකො’’ති ච ලද්‌ධවොහාරො ඛන්‌ධාදිලොකො, යො ච ‘‘තතො අඤ්‌ඤථා පරො අභිසම්‌පරායො’’ති ච ලද්‌ධවොහාරො ඛන්‌ධාදිලොකො, තදුභයම්‌පි තත්‌ථ නත්‌ථීති. න උභො චන්‌දිමසූරියාති යස්‌මා රූපගතෙ සති තමො නාම සියා, තමස්‌ස ච විධමනත්‌ථං චන්‌දිමසූරියෙහි වත්‌තිතබ්‌බං. සබ්‌බෙන සබ්‌බං පන යත්‌ථ රූපගතමෙව නත්‌ථි, කුතො තත්‌ථ තමො. තමස්‌ස වා විධමනා චන්‌දිමසූරියා, තස්‌මා චන්‌දිමා සූරියො චාති උභොපි තත්‌ථ නිබ්‌බානෙ නත්‌ථීති අත්‌ථො. ඉමිනා ආලොකසභාවතංයෙව නිබ්‌බානස්‌ස දස්‌සෙති.

    Idāni arūpasabhāvattepi nibbānassa arūpabhavapariyāpannānaṃ dhammānaṃ tattha abhāvaṃ dassetuṃ, ‘‘na ākāsānañcāyatanaṃ…pe… na nevasaññānāsaññāyatana’’nti vuttaṃ. Tattha na ākāsānañcāyatananti saddhiṃ ārammaṇena kusalavipākakiriyabhedo tividhopi ākāsānañcāyatanacittuppādo natthīti attho. Sesesupi eseva nayo. Yadaggena ca nibbāne kāmalokādīnaṃ abhāvo hoti, tadaggena tattha idhalokaparalokānampi abhāvoti āha – ‘‘nāyaṃ loko na paraloko’’ti. Tassattho – yvāyaṃ ‘‘itthattaṃ diṭṭhadhammo idhaloko’’ti ca laddhavohāro khandhādiloko, yo ca ‘‘tato aññathā paro abhisamparāyo’’ti ca laddhavohāro khandhādiloko, tadubhayampi tattha natthīti. Na ubho candimasūriyāti yasmā rūpagate sati tamo nāma siyā, tamassa ca vidhamanatthaṃ candimasūriyehi vattitabbaṃ. Sabbena sabbaṃ pana yattha rūpagatameva natthi, kuto tattha tamo. Tamassa vā vidhamanā candimasūriyā, tasmā candimā sūriyo cāti ubhopi tattha nibbāne natthīti attho. Iminā ālokasabhāvataṃyeva nibbānassa dasseti.

    එත්‌තාවතා ච අනභිසමෙතාවීනං භික්‌ඛූනං අනාදිමතිසංසාරෙ සුපිනන්‌තෙපි අනනුභූතපුබ්‌බං පරමගම්‌භීරං අතිදුද්‌දසං සණ්‌හසුඛුමං අතක්‌කාවචරං අච්‌චන්‌තසන්‌තං පණ්‌ඩිතවෙදනීයං අතිපණීතං අමතං නිබ්‌බානං විභාවෙන්‌තො පඨමං තාව ‘‘අත්‌ථි, භික්‌ඛවෙ, තදායතන’’න්‌ති තස්‌ස අත්‌ථිභාවා තෙසං අඤ්‌ඤාණාදීනි අපනෙත්‌වා ‘‘යත්‌ථ නෙව පථවී …පෙ.… න උභො චන්‌දිමසූරියා’’ති තදඤ්‌ඤධම්‌මාපොහනමුඛෙන තං විභාවෙති ධම්‌මරාජා. තෙන පථවීආදිසබ්‌බසඞ්‌ඛතධම්‌මවිධුරසභාවා යා අසඞ්‌ඛතා ධාතු, තං නිබ්‌බානන්‌ති දීපිතං හොති. තෙනෙවාහ, ‘‘තත්‍රාපාහං, භික්‌ඛවෙ, නෙව ආගතිං වදාමී’’ති.

    Ettāvatā ca anabhisametāvīnaṃ bhikkhūnaṃ anādimatisaṃsāre supinantepi ananubhūtapubbaṃ paramagambhīraṃ atiduddasaṃ saṇhasukhumaṃ atakkāvacaraṃ accantasantaṃ paṇḍitavedanīyaṃ atipaṇītaṃ amataṃ nibbānaṃ vibhāvento paṭhamaṃ tāva ‘‘atthi, bhikkhave, tadāyatana’’nti tassa atthibhāvā tesaṃ aññāṇādīni apanetvā ‘‘yattha neva pathavī …pe… na ubho candimasūriyā’’ti tadaññadhammāpohanamukhena taṃ vibhāveti dhammarājā. Tena pathavīādisabbasaṅkhatadhammavidhurasabhāvā yā asaṅkhatā dhātu, taṃ nibbānanti dīpitaṃ hoti. Tenevāha, ‘‘tatrāpāhaṃ, bhikkhave, neva āgatiṃ vadāmī’’ti.

    තත්‌ථ තත්‍රාති තස්‌මිං. අපිසද්‌දො සමුච්‌චයෙ. අහං, භික්‌ඛවෙ, යත්‌ථ සඞ්‌ඛාරපවත්‌තෙ කුතොචි කස්‌සචි ආගතිං න වදාමි යථාපච්‌චයං තත්‌ථ ධම්‌මමත්‌තස්‌ස උප්‌පජ්‌ජනතො. එවං තස්‌මිම්‌පි ආයතනෙ නිබ්‌බානෙ කුතොචි ආගතිං ආගමනං නෙව වදාමි ආගන්‌තබ්‌බට්‌ඨානතාය අභාවතො. න ගතින්‌ති කත්‌ථචි ගමනං න වදාමි ගන්‌තබ්‌බට්‌ඨානතාය අභාවතො. න හි තත්‌ථ සත්‌තානං ඨපෙත්‌වා ඤාණෙන ආරම්‌මණකරණං ආගතිගතියො සම්‌භවන්‌ති, නාපි ඨිතිචුතූපපත්‌තියො වදාමි. ‘‘තදාපහ’’න්‌තිපි පාළි. තස්‌සත්‌ථො – තම්‌පි ආයතනං ගාමන්‌තරතො ගාමන්‌තරං විය න ආගන්‌තබ්‌බතාය න ආගති, න ගන්‌තබ්‌බතාය න ගති, පථවීපබ්‌බතාදි විය අපතිට්‌ඨානතාය න ඨිති, අපච්‌චයත්‌තා වා උප්‌පාදාභාවො, තතො අමතසභාවත්‌තා චවනාභාවො, උප්‌පාදනිරොධාභාවතො චෙව තදුභයපරිච්‌ඡින්‌නාය ඨිතියා ච අභාවතො න ඨිතිං න චුතිං න උපපත්‌තිං වදාමි. කෙවලං පන තං අරූපසභාවත්‌තා අපච්‌චයත්‌තා ච න කත්‌ථචි පතිට්‌ඨිතන්‌ති අප්‌පතිට්‌ඨං. තත්‌ථ පවත්‌තාභාවතො පවත්‌තප්‌පටිපක්‌ඛතො ච අප්‌පවත්‌තං. අරූපසභාවත්‌තෙපි වෙදනාදයො විය කස්‌සචිපි ආරම්‌මණස්‌ස අනාලම්‌බනතො උපත්‌ථම්‌භනිරපෙක්‌ඛතො ච අනාරම්‌මණමෙව තං ‘‘ආයතන’’න්‌ති වුත්‌තං නිබ්‌බානං. අයඤ්‌ච එවසද්‌දො අප්‌පතිට්‌ඨමෙව අප්‌පවත්‌තමෙවාති පදද්‌වයෙනපි යොජෙතබ්‌බො . එසෙවන්‌තො දුක්‌ඛස්‌සාති යදිදං ‘‘අප්‌පතිට්‌ඨ’’න්‌තිආදීහි වචනෙහි වණ්‌ණිතං ථොමිතං යථාවුත්‌තලක්‌ඛණං නිබ්‌බානං, එසො එව සකලස්‌ස වට්‌ටදුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තො පරියොසානං තදධිගමෙ සති සබ්‌බදුක්‌ඛාභාවතො. තස්‌මා ‘‘දුක්‌ඛස්‌ස අන්‌තො’’ති අයමෙව තස්‌ස සභාවොති දස්‌සෙති.

    Tattha tatrāti tasmiṃ. Apisaddo samuccaye. Ahaṃ, bhikkhave, yattha saṅkhārapavatte kutoci kassaci āgatiṃ na vadāmi yathāpaccayaṃ tattha dhammamattassa uppajjanato. Evaṃ tasmimpi āyatane nibbāne kutoci āgatiṃ āgamanaṃ neva vadāmi āgantabbaṭṭhānatāya abhāvato. Na gatinti katthaci gamanaṃ na vadāmi gantabbaṭṭhānatāya abhāvato. Na hi tattha sattānaṃ ṭhapetvā ñāṇena ārammaṇakaraṇaṃ āgatigatiyo sambhavanti, nāpi ṭhiticutūpapattiyo vadāmi. ‘‘Tadāpaha’’ntipi pāḷi. Tassattho – tampi āyatanaṃ gāmantarato gāmantaraṃ viya na āgantabbatāya na āgati, na gantabbatāya na gati, pathavīpabbatādi viya apatiṭṭhānatāya na ṭhiti, apaccayattā vā uppādābhāvo, tato amatasabhāvattā cavanābhāvo, uppādanirodhābhāvato ceva tadubhayaparicchinnāya ṭhitiyā ca abhāvato na ṭhitiṃ na cutiṃ na upapattiṃ vadāmi. Kevalaṃ pana taṃ arūpasabhāvattā apaccayattā ca na katthaci patiṭṭhitanti appatiṭṭhaṃ. Tattha pavattābhāvato pavattappaṭipakkhato ca appavattaṃ. Arūpasabhāvattepi vedanādayo viya kassacipi ārammaṇassa anālambanato upatthambhanirapekkhato ca anārammaṇameva taṃ ‘‘āyatana’’nti vuttaṃ nibbānaṃ. Ayañca evasaddo appatiṭṭhameva appavattamevāti padadvayenapi yojetabbo . Esevanto dukkhassāti yadidaṃ ‘‘appatiṭṭha’’ntiādīhi vacanehi vaṇṇitaṃ thomitaṃ yathāvuttalakkhaṇaṃ nibbānaṃ, eso eva sakalassa vaṭṭadukkhassa anto pariyosānaṃ tadadhigame sati sabbadukkhābhāvato. Tasmā ‘‘dukkhassa anto’’ti ayameva tassa sabhāvoti dasseti.

    පඨමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 1. පඨමනිබ්‌බානපටිසංයුත්‌තසුත්‌තං • 1. Paṭhamanibbānapaṭisaṃyuttasuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact