Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / కఙ్ఖావితరణీ-పురాణ-టీకా • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā

    అనియతకణ్డం

    Aniyatakaṇḍaṃ

    ౧. పఠమానియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా

    1. Paṭhamāniyatasikkhāpadavaṇṇanā

    అనియతే ఆదితోవ ఇదం పకిణ్ణకం. సేయ్యథిదం – ఇదం అనియతకణ్డం నిప్పయోజనం తత్థ అపుబ్బాభావతోతి చే? న, గరుకలహుకభేదభిన్నాపత్తిరోపనారోపనక్కమలక్ఖణదీపనప్పయోజనతో. ఏత్థ హి ‘‘సా చే ఏవం వదేయ్య ‘అయ్యో మయా…పే॰… సో చ తం పటిజానాతి, ఆపత్తియా కారేతబ్బో’’’తిఆదినా (పారా॰ ౪౪౬) ఆపత్తియా గరుకాయ, లహుకాయ చ ఆరోపనక్కమలక్ఖణం, ‘‘న కారేతబ్బో’’తి ఇమినా అనారోపనక్కమలక్ఖణఞ్చ దస్సితం. లక్ఖణదీపనతో ఆదిమ్హి, అన్తే వా ఉద్దిసితబ్బన్తి చే? న, అసమ్భవతో. కథం న తావ ఆదిమ్హి సమ్భవతి, యేసమిదం లక్ఖణం, తేసం సిక్ఖాపదానం అదస్సితత్తా. న అన్తే గరుకమిస్సకత్తా. తస్మా గరుకలహుకానం మజ్ఝే ఏవ ఉద్దిసితబ్బతం అరహతి ఉభయమిస్సకత్తా. యా తత్థ పాచిత్తియసఙ్ఖాతా లహుకాపత్తి దస్సితా, సాపి గరుకాతి కథితా. తేనేవాహ ‘‘మేథునధమ్మసన్నిస్సితకిలేససఙ్ఖాతేన రహస్సాదేనా’’తిఆది. తస్మా గరుకానం ఏవ అనన్తరం ఉద్దిట్ఠన్తిపి ఏకే. ఏవం సతి పఠమానియతమేవాలం తావతా లక్ఖణదీపనసిద్ధితో, కిం దుతియేనాతి చే? న, ఓకాసనియమపచ్చయమిచ్ఛాగాహనివారణప్పయోజనతో. ‘‘పటిచ్ఛన్నే ఆసనే అలంకమ్మనియే’’తి ఓకాసనియమతో హి తబ్బిపరీతే ఓకాసే ఇదం లక్ఖణం న వికప్పితన్తి మిచ్ఛాగాహో హోతి. తంనివారణతో దుతియానియతమ్పి సాత్థకమేవాతి అధిప్పాయో. కస్మా? ఓకాసభేదతో, రహోభేదదీపనతో, రహోనిసజ్జస్సాదభేదదీపనతో. ఓకాసనియమభావే చ రహోనిసజ్జస్సాదభేదో జాతో. ద్విన్నం రహోనిసజ్జసిక్ఖాపదానం నానాత్తజాననఞ్చ సియా తథా కాయసంసగ్గభేదదీపనతో. నాలం కమ్మనియేపి హి ఓకాసే అప్పటిచ్ఛన్నే, పటిచ్ఛన్నేపి వా నిసిన్నాయ వాతపానకవాటచ్ఛిద్దాదీహి నిక్ఖన్తకేసాదిగ్గహణేన కాయసంసగ్గో లబ్భతీతి ఏవమాదయోపి నయా విత్థారతో వేదితబ్బా.

    Aniyate āditova idaṃ pakiṇṇakaṃ. Seyyathidaṃ – idaṃ aniyatakaṇḍaṃ nippayojanaṃ tattha apubbābhāvatoti ce? Na, garukalahukabhedabhinnāpattiropanāropanakkamalakkhaṇadīpanappayojanato. Ettha hi ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo mayā…pe… so ca taṃ paṭijānāti, āpattiyā kāretabbo’’’tiādinā (pārā. 446) āpattiyā garukāya, lahukāya ca āropanakkamalakkhaṇaṃ, ‘‘na kāretabbo’’ti iminā anāropanakkamalakkhaṇañca dassitaṃ. Lakkhaṇadīpanato ādimhi, ante vā uddisitabbanti ce? Na, asambhavato. Kathaṃ na tāva ādimhi sambhavati, yesamidaṃ lakkhaṇaṃ, tesaṃ sikkhāpadānaṃ adassitattā. Na ante garukamissakattā. Tasmā garukalahukānaṃ majjhe eva uddisitabbataṃ arahati ubhayamissakattā. Yā tattha pācittiyasaṅkhātā lahukāpatti dassitā, sāpi garukāti kathitā. Tenevāha ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātena rahassādenā’’tiādi. Tasmā garukānaṃ eva anantaraṃ uddiṭṭhantipi eke. Evaṃ sati paṭhamāniyatamevālaṃ tāvatā lakkhaṇadīpanasiddhito, kiṃ dutiyenāti ce? Na, okāsaniyamapaccayamicchāgāhanivāraṇappayojanato. ‘‘Paṭicchanne āsane alaṃkammaniye’’ti okāsaniyamato hi tabbiparīte okāse idaṃ lakkhaṇaṃ na vikappitanti micchāgāho hoti. Taṃnivāraṇato dutiyāniyatampi sātthakamevāti adhippāyo. Kasmā? Okāsabhedato, rahobhedadīpanato, rahonisajjassādabhedadīpanato. Okāsaniyamabhāve ca rahonisajjassādabhedo jāto. Dvinnaṃ rahonisajjasikkhāpadānaṃ nānāttajānanañca siyā tathā kāyasaṃsaggabhedadīpanato. Nālaṃ kammaniyepi hi okāse appaṭicchanne, paṭicchannepi vā nisinnāya vātapānakavāṭacchiddādīhi nikkhantakesādiggahaṇena kāyasaṃsaggo labbhatīti evamādayopi nayā vitthārato veditabbā.

    తత్రిదం ముఖమత్తనిదస్సనం – ఓకాసభేదతోతి అలంకమ్మనియనాలంకమ్మనియభేదతో. పటిచ్ఛన్నమ్పి హి ఏకచ్చం నాలంకమ్మనియం వాతపానాదినా అన్తరితత్తా , ఉభయప్పటిచ్ఛన్నమ్పి ఏకచ్చం నాలంకమ్మనియం విజానతం అజ్ఝోకాసత్తా. రహోభేదదీపనతోతి ఏత్థ రహభావసామఞ్ఞేపి రహో ద్విధా పటిచ్ఛన్నాపటిచ్ఛన్నభేదతోతి అధిప్పాయో. రహోనిసజ్జస్సాదభేదదీపనతోతి మేథునస్సాదవసేన నిసజ్జా, దుట్ఠుల్లస్సాదవసేన నిసజ్జాతి తాదిసస్స భేదస్స దీపనతోతి అత్థో. ‘‘ఇధ ఆగతనయత్తా భిక్ఖునిపాతిమోక్ఖే ఇదం కణ్డం పరిహీనన్తి వేదితబ్బ’’న్తి వదన్తి. ‘‘అట్ఠుప్పత్తియా తత్థ అనుప్పన్నత్తా’’తి ఏకే, తం అనేకన్తభావదీపనతో అయుత్తం. సబ్బబుద్ధకాలే హి భిక్ఖూనం పఞ్చ, భిక్ఖునీనం చత్తారో చ ఉద్దేసా సన్తి. పాతిమోక్ఖుద్దేసపఞ్ఞత్తియా అసాధారణత్తా తత్థ నిద్దిట్ఠసఙ్ఘాదిసేసపాచిత్తియానన్తి ఏకే. తాసఞ్హి భిక్ఖునీనం ఉబ్భజాణుమణ్డలిక (పాచి॰ ౬౫౮) -అట్ఠవత్థుక (పాచి॰ ౬౭౫) -వసేన కాయసంసగ్గవిసేసో పారాజికవత్థు, ‘‘హత్థగ్గహణం వా సాదియేయ్య, కాయం వా తదత్థాయ ఉపసంహరేయ్యా’’తి (పాచి॰ ౬౭౫) వచనతో సాదియనమ్పి, ‘‘సన్తిట్ఠేయ్య వా’’తి (పాచి॰ ౬౭౫) వచనతో ఠానమ్పి, ‘‘సఙ్కేతం వా గచ్ఛేయ్యా’’తి (పాచి॰ ౬౭౫) వచనతో గమనమ్పి, ‘‘ఛన్నం వా అనుపవిసేయ్యా’’తి (పాచి॰ ౬౭౫) వచనతో పటిచ్ఛన్నట్ఠానప్పవేసోపి హోతి, తథా ‘‘రత్తన్ధకారే అప్పదీపే, పటిచ్ఛన్నే ఓకాసే అజ్ఝోకాసే ఏకేనేకా సన్తిట్ఠేయ్య వా సల్లపేయ్య వా’’తి (పాచి॰ ౮౩౯) వచనతో దుట్ఠుల్లవాచాపి పాచిత్తియవత్థుకన్తి కత్వా తాసం అఞ్ఞథా అనియతకణ్డస్స అవత్తబ్బతాపత్తితో న వుత్తన్తి తేసం అధిప్పాయో. పకిణ్ణకం.

    Tatridaṃ mukhamattanidassanaṃ – okāsabhedatoti alaṃkammaniyanālaṃkammaniyabhedato. Paṭicchannampi hi ekaccaṃ nālaṃkammaniyaṃ vātapānādinā antaritattā , ubhayappaṭicchannampi ekaccaṃ nālaṃkammaniyaṃ vijānataṃ ajjhokāsattā. Rahobhedadīpanatoti ettha rahabhāvasāmaññepi raho dvidhā paṭicchannāpaṭicchannabhedatoti adhippāyo. Rahonisajjassādabhedadīpanatoti methunassādavasena nisajjā, duṭṭhullassādavasena nisajjāti tādisassa bhedassa dīpanatoti attho. ‘‘Idha āgatanayattā bhikkhunipātimokkhe idaṃ kaṇḍaṃ parihīnanti veditabba’’nti vadanti. ‘‘Aṭṭhuppattiyā tattha anuppannattā’’ti eke, taṃ anekantabhāvadīpanato ayuttaṃ. Sabbabuddhakāle hi bhikkhūnaṃ pañca, bhikkhunīnaṃ cattāro ca uddesā santi. Pātimokkhuddesapaññattiyā asādhāraṇattā tattha niddiṭṭhasaṅghādisesapācittiyānanti eke. Tāsañhi bhikkhunīnaṃ ubbhajāṇumaṇḍalika (pāci. 658) -aṭṭhavatthuka (pāci. 675) -vasena kāyasaṃsaggaviseso pārājikavatthu, ‘‘hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyya, kāyaṃ vā tadatthāya upasaṃhareyyā’’ti (pāci. 675) vacanato sādiyanampi, ‘‘santiṭṭheyya vā’’ti (pāci. 675) vacanato ṭhānampi, ‘‘saṅketaṃ vā gaccheyyā’’ti (pāci. 675) vacanato gamanampi, ‘‘channaṃ vā anupaviseyyā’’ti (pāci. 675) vacanato paṭicchannaṭṭhānappavesopi hoti, tathā ‘‘rattandhakāre appadīpe, paṭicchanne okāse ajjhokāse ekenekā santiṭṭheyya vā sallapeyya vā’’ti (pāci. 839) vacanato duṭṭhullavācāpi pācittiyavatthukanti katvā tāsaṃ aññathā aniyatakaṇḍassa avattabbatāpattito na vuttanti tesaṃ adhippāyo. Pakiṇṇakaṃ.

    ‘‘దేసనావుట్ఠానగామినీనం ఆపత్తీనం వసేన అలజ్జిఆదయో లజ్జీనం చోదేస్సన్తీ’’తి ఆగతత్తా లజ్జిపగ్గహత్థాయ పతిరూపాయపి ఉపాసికాయ వచనేన అకత్వా భిక్ఖుస్సేవ పటిఞ్ఞాయ కాతబ్బన్తి ఆపత్తియో పన లక్ఖణదస్సనత్థం పఞ్ఞత్తం విత్థారనయమేవ గహేత్వా వత్తుం యుత్తం ‘‘ఇమే ఖో పనాయస్మన్తో ద్వే అనియతా ధమ్మా’’తి (పారా॰ ౪౪౩) ఉద్దేసదస్సనత్తాతి లిఖితం. సోతస్స రహోతి ఏత్థ రహోతి వచనసామఞ్ఞతో వుత్తం. దుట్ఠుల్లసామఞ్ఞతో దుట్ఠుల్లారోచనప్పటిచ్ఛాదనసిక్ఖాపదేసు పారాజికవచనం వియ. తస్మా ‘‘చక్ఖుస్సేవ పన రహో ‘రహో’తి ఇధ అధిప్పేతో’’తి వుత్తం. కథం పఞ్ఞాయతీతి చే? ‘‘మాతుగామో నామ…పే॰… అన్తమసో తదహుజాతాపి దారికా’’తి (పారా॰ ౪౪౫) వుత్తత్తా దుట్ఠుల్లోభాసనం ఇధ నాధిప్పేతన్తి దీపితమేవాతి. అన్తోద్వాదసహత్థేపీతి పి-సద్దేన అపిహితకవాటస్స గబ్భస్స ద్వారే నిసిన్నోపీతి అత్థో. అచేలకవగ్గే రహోపటిచ్ఛన్నాసనసిక్ఖాపదే (పాచి॰ ౨౮౮) ‘‘యో కోచి విఞ్ఞూ పురిసో దుతియో హోతీ’’తి ఇమస్స అనురూపతో ‘‘ఇత్థీనం పన సతమ్పి అనాపత్తిం న కరోతియేవా’’తి వుత్తం. ‘‘అలంకమ్మనియేతి సక్కా హోతి మేథునం ధమ్మం పటిసేవితు’’న్తి (పారా॰ ౪౪౫) విభఙ్గే వచనతో రహోనిసజ్జస్సాదో చేత్థ మేథునధమ్మసన్నిస్సితకిలేసో, న దుతియే వియ దుట్ఠుల్లవాచస్సాదకిలేసో. తస్మా చ పఞ్ఞాయతి సోతస్స రహో నాధిప్పేతోతి.

    ‘‘Desanāvuṭṭhānagāminīnaṃ āpattīnaṃ vasena alajjiādayo lajjīnaṃ codessantī’’ti āgatattā lajjipaggahatthāya patirūpāyapi upāsikāya vacanena akatvā bhikkhusseva paṭiññāya kātabbanti āpattiyo pana lakkhaṇadassanatthaṃ paññattaṃ vitthāranayameva gahetvā vattuṃ yuttaṃ ‘‘ime kho panāyasmanto dve aniyatā dhammā’’ti (pārā. 443) uddesadassanattāti likhitaṃ. Sotassa rahoti ettha rahoti vacanasāmaññato vuttaṃ. Duṭṭhullasāmaññato duṭṭhullārocanappaṭicchādanasikkhāpadesu pārājikavacanaṃ viya. Tasmā ‘‘cakkhusseva pana raho ‘raho’ti idha adhippeto’’ti vuttaṃ. Kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Mātugāmo nāma…pe… antamaso tadahujātāpi dārikā’’ti (pārā. 445) vuttattā duṭṭhullobhāsanaṃ idha nādhippetanti dīpitamevāti. Antodvādasahatthepīti pi-saddena apihitakavāṭassa gabbhassa dvāre nisinnopīti attho. Acelakavagge rahopaṭicchannāsanasikkhāpade (pāci. 288) ‘‘yo koci viññū puriso dutiyo hotī’’ti imassa anurūpato ‘‘itthīnaṃ pana satampi anāpattiṃ na karotiyevā’’ti vuttaṃ. ‘‘Alaṃkammaniyeti sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti (pārā. 445) vibhaṅge vacanato rahonisajjassādo cettha methunadhammasannissitakileso, na dutiye viya duṭṭhullavācassādakileso. Tasmā ca paññāyati sotassa raho nādhippetoti.

    తిణ్ణం ధమ్మానం అఞ్ఞతరేన వదేయ్యాతి రహోనిసజ్జసిక్ఖాపదవసేన నిసిన్నస్స తస్సానుసారేన పాచిత్తియమేవ అవత్వా పారాజికసఙ్ఘాదిసేసాయపి ఆపత్తియా భేదదస్సనత్థం వుత్తం. పున ఆపత్తిప్పటిజాననం అవత్వా కస్మా ‘‘నిసజ్జం భిక్ఖు పటిజానమానో’’తి వత్థుప్పటిజాననం వుత్తన్తి? వుచ్చతే – ఆపత్తియా చోదితే వినయధరేన ‘‘కిస్మిం వత్థుస్మి’’న్తి పుచ్ఛితే చుదితకేన ‘‘ఇమస్మిం వత్థుస్మి’’న్తి వుత్తే వినయధరేన ‘‘ఈదిసం నామ అకాసీ’’తి పుచ్ఛితే సో వత్థుం పటిజానమానోవ కారేతబ్బోతి దస్సనత్థం ‘‘నిసజ్జం భిక్ఖు పటిజానమానో’’తి వుత్తం. యది ఏవం నిసజ్జం పటిజానమానోపి ఆపత్తియావ కారేతబ్బోతి? అనురూపమేవ. ఏవం పన గహేతబ్బం – తిణ్ణమ్పి ఆపత్తీనం వత్థూని అగ్గహేత్వా ఇధ సిక్ఖాపదవసేన నిసజ్జమేవ వుత్తం. తస్మిం గహితేపి హి ఆపత్తి గహితావ హోతీతి. యేన వా సాతి ఏత్థ వా-సద్దో ‘‘తేన సో భిక్ఖు కారేతబ్బో వా’’తి యోజేతబ్బో. సో చ వికప్పత్థో. తస్మా ‘‘కారేతబ్బో వా పటిజానమానో, న వా కారేతబ్బో అప్పటిజానమానో’’తి అత్థో. తేన వుత్తం ‘‘పటిజానమానో వా’’తిఆది. రహోనిసజ్జసిక్ఖాపదవసేన నిసజ్జపచ్చయా ఆపత్తియా వుత్తత్తా సేసేసుపి సేససిక్ఖాపదవసేన ఆపత్తి గహేతబ్బా. ‘‘సముట్ఠానాదీని పఠమపారాజికసదిసానేవా’’తి వుత్తత్తా ఇధ దుట్ఠుల్లోభాసనస్స అనధిప్పేతభావో వేదితబ్బో.

    Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena vadeyyāti rahonisajjasikkhāpadavasena nisinnassa tassānusārena pācittiyameva avatvā pārājikasaṅghādisesāyapi āpattiyā bhedadassanatthaṃ vuttaṃ. Puna āpattippaṭijānanaṃ avatvā kasmā ‘‘nisajjaṃ bhikkhu paṭijānamāno’’ti vatthuppaṭijānanaṃ vuttanti? Vuccate – āpattiyā codite vinayadharena ‘‘kismiṃ vatthusmi’’nti pucchite cuditakena ‘‘imasmiṃ vatthusmi’’nti vutte vinayadharena ‘‘īdisaṃ nāma akāsī’’ti pucchite so vatthuṃ paṭijānamānova kāretabboti dassanatthaṃ ‘‘nisajjaṃ bhikkhu paṭijānamāno’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ nisajjaṃ paṭijānamānopi āpattiyāva kāretabboti? Anurūpameva. Evaṃ pana gahetabbaṃ – tiṇṇampi āpattīnaṃ vatthūni aggahetvā idha sikkhāpadavasena nisajjameva vuttaṃ. Tasmiṃ gahitepi hi āpatti gahitāva hotīti. Yena vā sāti ettha -saddo ‘‘tena so bhikkhu kāretabbo vā’’ti yojetabbo. So ca vikappattho. Tasmā ‘‘kāretabbo vā paṭijānamāno, na vā kāretabbo appaṭijānamāno’’ti attho. Tena vuttaṃ ‘‘paṭijānamāno vā’’tiādi. Rahonisajjasikkhāpadavasena nisajjapaccayā āpattiyā vuttattā sesesupi sesasikkhāpadavasena āpatti gahetabbā. ‘‘Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevā’’ti vuttattā idha duṭṭhullobhāsanassa anadhippetabhāvo veditabbo.

    పఠమానియతసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Paṭhamāniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact