| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಪುರಾಣ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
ಅನಿಯತಕಣ್ಡಂ
Aniyatakaṇḍaṃ
೧. ಪಠಮಾನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamāniyatasikkhāpadavaṇṇanā
ಅನಿಯತೇ ಆದಿತೋವ ಇದಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಇದಂ ಅನಿಯತಕಣ್ಡಂ ನಿಪ್ಪಯೋಜನಂ ತತ್ಥ ಅಪುಬ್ಬಾಭಾವತೋತಿ ಚೇ? ನ, ಗರುಕಲಹುಕಭೇದಭಿನ್ನಾಪತ್ತಿರೋಪನಾರೋಪನಕ್ಕಮಲಕ್ಖಣದೀಪನಪ್ಪಯೋಜನತೋ। ಏತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಸಾ ಚೇ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ ‘ಅಯ್ಯೋ ಮಯಾ…ಪೇ॰… ಸೋ ಚ ತಂ ಪಟಿಜಾನಾತಿ, ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೪೪೬) ಆಪತ್ತಿಯಾ ಗರುಕಾಯ, ಲಹುಕಾಯ ಚ ಆರೋಪನಕ್ಕಮಲಕ್ಖಣಂ, ‘‘ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನಾರೋಪನಕ್ಕಮಲಕ್ಖಣಞ್ಚ ದಸ್ಸಿತಂ। ಲಕ್ಖಣದೀಪನತೋ ಆದಿಮ್ಹಿ, ಅನ್ತೇ ವಾ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೇ? ನ, ಅಸಮ್ಭವತೋ। ಕಥಂ ನ ತಾವ ಆದಿಮ್ಹಿ ಸಮ್ಭವತಿ, ಯೇಸಮಿದಂ ಲಕ್ಖಣಂ, ತೇಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಅದಸ್ಸಿತತ್ತಾ। ನ ಅನ್ತೇ ಗರುಕಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಗರುಕಲಹುಕಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ಏವ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ ಉಭಯಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ। ಯಾ ತತ್ಥ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಸಙ್ಖಾತಾ ಲಹುಕಾಪತ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಾ, ಸಾಪಿ ಗರುಕಾತಿ ಕಥಿತಾ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಕಿಲೇಸಸಙ್ಖಾತೇನ ರಹಸ್ಸಾದೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ತಸ್ಮಾ ಗರುಕಾನಂ ಏವ ಅನನ್ತರಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠನ್ತಿಪಿ ಏಕೇ। ಏವಂ ಸತಿ ಪಠಮಾನಿಯತಮೇವಾಲಂ ತಾವತಾ ಲಕ್ಖಣದೀಪನಸಿದ್ಧಿತೋ, ಕಿಂ ದುತಿಯೇನಾತಿ ಚೇ? ನ, ಓಕಾಸನಿಯಮಪಚ್ಚಯಮಿಚ್ಛಾಗಾಹನಿವಾರಣಪ್ಪಯೋಜನತೋ। ‘‘ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಆಸನೇ ಅಲಂಕಮ್ಮನಿಯೇ’’ತಿ ಓಕಾಸನಿಯಮತೋ ಹಿ ತಬ್ಬಿಪರೀತೇ ಓಕಾಸೇ ಇದಂ ಲಕ್ಖಣಂ ನ ವಿಕಪ್ಪಿತನ್ತಿ ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹೋ ಹೋತಿ। ತಂನಿವಾರಣತೋ ದುತಿಯಾನಿಯತಮ್ಪಿ ಸಾತ್ಥಕಮೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕಸ್ಮಾ? ಓಕಾಸಭೇದತೋ, ರಹೋಭೇದದೀಪನತೋ, ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದಭೇದದೀಪನತೋ। ಓಕಾಸನಿಯಮಭಾವೇ ಚ ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದಭೇದೋ ಜಾತೋ। ದ್ವಿನ್ನಂ ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ನಾನಾತ್ತಜಾನನಞ್ಚ ಸಿಯಾ ತಥಾ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಭೇದದೀಪನತೋ। ನಾಲಂ ಕಮ್ಮನಿಯೇಪಿ ಹಿ ಓಕಾಸೇ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇಪಿ ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾಯ ವಾತಪಾನಕವಾಟಚ್ಛಿದ್ದಾದೀಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಕೇಸಾದಿಗ್ಗಹಣೇನ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಏವಮಾದಯೋಪಿ ನಯಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Aniyate āditova idaṃ pakiṇṇakaṃ. Seyyathidaṃ – idaṃ aniyatakaṇḍaṃ nippayojanaṃ tattha apubbābhāvatoti ce? Na, garukalahukabhedabhinnāpattiropanāropanakkamalakkhaṇadīpanappayojanato. Ettha hi ‘‘sā ce evaṃ vadeyya ‘ayyo mayā…pe… so ca taṃ paṭijānāti, āpattiyā kāretabbo’’’tiādinā (pārā. 446) āpattiyā garukāya, lahukāya ca āropanakkamalakkhaṇaṃ, ‘‘na kāretabbo’’ti iminā anāropanakkamalakkhaṇañca dassitaṃ. Lakkhaṇadīpanato ādimhi, ante vā uddisitabbanti ce? Na, asambhavato. Kathaṃ na tāva ādimhi sambhavati, yesamidaṃ lakkhaṇaṃ, tesaṃ sikkhāpadānaṃ adassitattā. Na ante garukamissakattā. Tasmā garukalahukānaṃ majjhe eva uddisitabbataṃ arahati ubhayamissakattā. Yā tattha pācittiyasaṅkhātā lahukāpatti dassitā, sāpi garukāti kathitā. Tenevāha ‘‘methunadhammasannissitakilesasaṅkhātena rahassādenā’’tiādi. Tasmā garukānaṃ eva anantaraṃ uddiṭṭhantipi eke. Evaṃ sati paṭhamāniyatamevālaṃ tāvatā lakkhaṇadīpanasiddhito, kiṃ dutiyenāti ce? Na, okāsaniyamapaccayamicchāgāhanivāraṇappayojanato. ‘‘Paṭicchanne āsane alaṃkammaniye’’ti okāsaniyamato hi tabbiparīte okāse idaṃ lakkhaṇaṃ na vikappitanti micchāgāho hoti. Taṃnivāraṇato dutiyāniyatampi sātthakamevāti adhippāyo. Kasmā? Okāsabhedato, rahobhedadīpanato, rahonisajjassādabhedadīpanato. Okāsaniyamabhāve ca rahonisajjassādabhedo jāto. Dvinnaṃ rahonisajjasikkhāpadānaṃ nānāttajānanañca siyā tathā kāyasaṃsaggabhedadīpanato. Nālaṃ kammaniyepi hi okāse appaṭicchanne, paṭicchannepi vā nisinnāya vātapānakavāṭacchiddādīhi nikkhantakesādiggahaṇena kāyasaṃsaggo labbhatīti evamādayopi nayā vitthārato veditabbā.
ತತ್ರಿದಂ ಮುಖಮತ್ತನಿದಸ್ಸನಂ – ಓಕಾಸಭೇದತೋತಿ ಅಲಂಕಮ್ಮನಿಯನಾಲಂಕಮ್ಮನಿಯಭೇದತೋ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಂ ನಾಲಂಕಮ್ಮನಿಯಂ ವಾತಪಾನಾದಿನಾ ಅನ್ತರಿತತ್ತಾ , ಉಭಯಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಏಕಚ್ಚಂ ನಾಲಂಕಮ್ಮನಿಯಂ ವಿಜಾನತಂ ಅಜ್ಝೋಕಾಸತ್ತಾ। ರಹೋಭೇದದೀಪನತೋತಿ ಏತ್ಥ ರಹಭಾವಸಾಮಞ್ಞೇಪಿ ರಹೋ ದ್ವಿಧಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಪಟಿಚ್ಛನ್ನಭೇದತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದಭೇದದೀಪನತೋತಿ ಮೇಥುನಸ್ಸಾದವಸೇನ ನಿಸಜ್ಜಾ, ದುಟ್ಠುಲ್ಲಸ್ಸಾದವಸೇನ ನಿಸಜ್ಜಾತಿ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಭೇದಸ್ಸ ದೀಪನತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಇಧ ಆಗತನಯತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಪಾತಿಮೋಕ್ಖೇ ಇದಂ ಕಣ್ಡಂ ಪರಿಹೀನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ತತ್ಥ ಅನುಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ’’ತಿ ಏಕೇ, ತಂ ಅನೇಕನ್ತಭಾವದೀಪನತೋ ಅಯುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಉದ್ದೇಸಾ ಸನ್ತಿ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಅಸಾಧಾರಣತ್ತಾ ತತ್ಥ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಪಾಚಿತ್ತಿಯಾನನ್ತಿ ಏಕೇ। ತಾಸಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಉಬ್ಭಜಾಣುಮಣ್ಡಲಿಕ (ಪಾಚಿ॰ ೬೫೮) -ಅಟ್ಠವತ್ಥುಕ (ಪಾಚಿ॰ ೬೭೫) -ವಸೇನ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗವಿಸೇಸೋ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು, ‘‘ಹತ್ಥಗ್ಗಹಣಂ ವಾ ಸಾದಿಯೇಯ್ಯ, ಕಾಯಂ ವಾ ತದತ್ಥಾಯ ಉಪಸಂಹರೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೭೫) ವಚನತೋ ಸಾದಿಯನಮ್ಪಿ, ‘‘ಸನ್ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ವಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೭೫) ವಚನತೋ ಠಾನಮ್ಪಿ, ‘‘ಸಙ್ಕೇತಂ ವಾ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೭೫) ವಚನತೋ ಗಮನಮ್ಪಿ, ‘‘ಛನ್ನಂ ವಾ ಅನುಪವಿಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೬೭೫) ವಚನತೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನಪ್ಪವೇಸೋಪಿ ಹೋತಿ, ತಥಾ ‘‘ರತ್ತನ್ಧಕಾರೇ ಅಪ್ಪದೀಪೇ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಓಕಾಸೇ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಏಕೇನೇಕಾ ಸನ್ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ ವಾ ಸಲ್ಲಪೇಯ್ಯ ವಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೮೩೯) ವಚನತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಪಿ ಪಾಚಿತ್ತಿಯವತ್ಥುಕನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ತಾಸಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಅನಿಯತಕಣ್ಡಸ್ಸ ಅವತ್ತಬ್ಬತಾಪತ್ತಿತೋ ನ ವುತ್ತನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪಕಿಣ್ಣಕಂ।
Tatridaṃ mukhamattanidassanaṃ – okāsabhedatoti alaṃkammaniyanālaṃkammaniyabhedato. Paṭicchannampi hi ekaccaṃ nālaṃkammaniyaṃ vātapānādinā antaritattā , ubhayappaṭicchannampi ekaccaṃ nālaṃkammaniyaṃ vijānataṃ ajjhokāsattā. Rahobhedadīpanatoti ettha rahabhāvasāmaññepi raho dvidhā paṭicchannāpaṭicchannabhedatoti adhippāyo. Rahonisajjassādabhedadīpanatoti methunassādavasena nisajjā, duṭṭhullassādavasena nisajjāti tādisassa bhedassa dīpanatoti attho. ‘‘Idha āgatanayattā bhikkhunipātimokkhe idaṃ kaṇḍaṃ parihīnanti veditabba’’nti vadanti. ‘‘Aṭṭhuppattiyā tattha anuppannattā’’ti eke, taṃ anekantabhāvadīpanato ayuttaṃ. Sabbabuddhakāle hi bhikkhūnaṃ pañca, bhikkhunīnaṃ cattāro ca uddesā santi. Pātimokkhuddesapaññattiyā asādhāraṇattā tattha niddiṭṭhasaṅghādisesapācittiyānanti eke. Tāsañhi bhikkhunīnaṃ ubbhajāṇumaṇḍalika (pāci. 658) -aṭṭhavatthuka (pāci. 675) -vasena kāyasaṃsaggaviseso pārājikavatthu, ‘‘hatthaggahaṇaṃ vā sādiyeyya, kāyaṃ vā tadatthāya upasaṃhareyyā’’ti (pāci. 675) vacanato sādiyanampi, ‘‘santiṭṭheyya vā’’ti (pāci. 675) vacanato ṭhānampi, ‘‘saṅketaṃ vā gaccheyyā’’ti (pāci. 675) vacanato gamanampi, ‘‘channaṃ vā anupaviseyyā’’ti (pāci. 675) vacanato paṭicchannaṭṭhānappavesopi hoti, tathā ‘‘rattandhakāre appadīpe, paṭicchanne okāse ajjhokāse ekenekā santiṭṭheyya vā sallapeyya vā’’ti (pāci. 839) vacanato duṭṭhullavācāpi pācittiyavatthukanti katvā tāsaṃ aññathā aniyatakaṇḍassa avattabbatāpattito na vuttanti tesaṃ adhippāyo. Pakiṇṇakaṃ.
‘‘ದೇಸನಾವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀನಂ ಆಪತ್ತೀನಂ ವಸೇನ ಅಲಜ್ಜಿಆದಯೋ ಲಜ್ಜೀನಂ ಚೋದೇಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಗತತ್ತಾ ಲಜ್ಜಿಪಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ ಪತಿರೂಪಾಯಪಿ ಉಪಾಸಿಕಾಯ ವಚನೇನ ಅಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸೇವ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಪನ ಲಕ್ಖಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ವಿತ್ಥಾರನಯಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಂ ‘‘ಇಮೇ ಖೋ ಪನಾಯಸ್ಮನ್ತೋ ದ್ವೇ ಅನಿಯತಾ ಧಮ್ಮಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೪೪೩) ಉದ್ದೇಸದಸ್ಸನತ್ತಾತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಸೋತಸ್ಸ ರಹೋತಿ ಏತ್ಥ ರಹೋತಿ ವಚನಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತಂ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲಸಾಮಞ್ಞತೋ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾರೋಚನಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದನಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸು ಪಾರಾಜಿಕವಚನಂ ವಿಯ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಚಕ್ಖುಸ್ಸೇವ ಪನ ರಹೋ ‘ರಹೋ’ತಿ ಇಧ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಥಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಚೇ? ‘‘ಮಾತುಗಾಮೋ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಅನ್ತಮಸೋ ತದಹುಜಾತಾಪಿ ದಾರಿಕಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೪೪೫) ವುತ್ತತ್ತಾ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೋಭಾಸನಂ ಇಧ ನಾಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ದೀಪಿತಮೇವಾತಿ। ಅನ್ತೋದ್ವಾದಸಹತ್ಥೇಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಅಪಿಹಿತಕವಾಟಸ್ಸ ಗಬ್ಭಸ್ಸ ದ್ವಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಚೇಲಕವಗ್ಗೇ ರಹೋಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಸನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾಚಿ॰ ೨೮೮) ‘‘ಯೋ ಕೋಚಿ ವಿಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋ ದುತಿಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅನುರೂಪತೋ ‘‘ಇತ್ಥೀನಂ ಪನ ಸತಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ನ ಕರೋತಿಯೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಅಲಂಕಮ್ಮನಿಯೇತಿ ಸಕ್ಕಾ ಹೋತಿ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತು’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೪೪೫) ವಿಭಙ್ಗೇ ವಚನತೋ ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೋ ಚೇತ್ಥ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಕಿಲೇಸೋ, ನ ದುತಿಯೇ ವಿಯ ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಸ್ಸಾದಕಿಲೇಸೋ। ತಸ್ಮಾ ಚ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಸೋತಸ್ಸ ರಹೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ।
‘‘Desanāvuṭṭhānagāminīnaṃ āpattīnaṃ vasena alajjiādayo lajjīnaṃ codessantī’’ti āgatattā lajjipaggahatthāya patirūpāyapi upāsikāya vacanena akatvā bhikkhusseva paṭiññāya kātabbanti āpattiyo pana lakkhaṇadassanatthaṃ paññattaṃ vitthāranayameva gahetvā vattuṃ yuttaṃ ‘‘ime kho panāyasmanto dve aniyatā dhammā’’ti (pārā. 443) uddesadassanattāti likhitaṃ. Sotassa rahoti ettha rahoti vacanasāmaññato vuttaṃ. Duṭṭhullasāmaññato duṭṭhullārocanappaṭicchādanasikkhāpadesu pārājikavacanaṃ viya. Tasmā ‘‘cakkhusseva pana raho ‘raho’ti idha adhippeto’’ti vuttaṃ. Kathaṃ paññāyatīti ce? ‘‘Mātugāmo nāma…pe… antamaso tadahujātāpi dārikā’’ti (pārā. 445) vuttattā duṭṭhullobhāsanaṃ idha nādhippetanti dīpitamevāti. Antodvādasahatthepīti pi-saddena apihitakavāṭassa gabbhassa dvāre nisinnopīti attho. Acelakavagge rahopaṭicchannāsanasikkhāpade (pāci. 288) ‘‘yo koci viññū puriso dutiyo hotī’’ti imassa anurūpato ‘‘itthīnaṃ pana satampi anāpattiṃ na karotiyevā’’ti vuttaṃ. ‘‘Alaṃkammaniyeti sakkā hoti methunaṃ dhammaṃ paṭisevitu’’nti (pārā. 445) vibhaṅge vacanato rahonisajjassādo cettha methunadhammasannissitakileso, na dutiye viya duṭṭhullavācassādakileso. Tasmā ca paññāyati sotassa raho nādhippetoti.
ತಿಣ್ಣಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ವದೇಯ್ಯಾತಿ ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಸೇನ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ತಸ್ಸಾನುಸಾರೇನ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ ಅವತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಾಯಪಿ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಭೇದದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಪುನ ಆಪತ್ತಿಪ್ಪಟಿಜಾನನಂ ಅವತ್ವಾ ಕಸ್ಮಾ ‘‘ನಿಸಜ್ಜಂ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ’’ತಿ ವತ್ಥುಪ್ಪಟಿಜಾನನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಆಪತ್ತಿಯಾ ಚೋದಿತೇ ವಿನಯಧರೇನ ‘‘ಕಿಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಚುದಿತಕೇನ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ವಿನಯಧರೇನ ‘‘ಈದಿಸಂ ನಾಮ ಅಕಾಸೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತೇ ಸೋ ವತ್ಥುಂ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋವ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ನಿಸಜ್ಜಂ ಭಿಕ್ಖು ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಿ ಏವಂ ನಿಸಜ್ಜಂ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋಪಿ ಆಪತ್ತಿಯಾವ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ? ಅನುರೂಪಮೇವ। ಏವಂ ಪನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ – ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಆಪತ್ತೀನಂ ವತ್ಥೂನಿ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಇಧ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಸೇನ ನಿಸಜ್ಜಮೇವ ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಿಂ ಗಹಿತೇಪಿ ಹಿ ಆಪತ್ತಿ ಗಹಿತಾವ ಹೋತೀತಿ। ಯೇನ ವಾ ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ವಾ-ಸದ್ದೋ ‘‘ತೇನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ವಾ’’ತಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಸೋ ಚ ವಿಕಪ್ಪತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ವಾ ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ, ನ ವಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ ಅಪ್ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ’’ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿಜಾನಮಾನೋ ವಾ’’ತಿಆದಿ। ರಹೋನಿಸಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದವಸೇನ ನಿಸಜ್ಜಪಚ್ಚಯಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೇಸೇಸುಪಿ ಸೇಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಸೇನ ಆಪತ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸದಿಸಾನೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಇಧ ದುಟ್ಠುಲ್ಲೋಭಾಸನಸ್ಸ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tiṇṇaṃ dhammānaṃ aññatarena vadeyyāti rahonisajjasikkhāpadavasena nisinnassa tassānusārena pācittiyameva avatvā pārājikasaṅghādisesāyapi āpattiyā bhedadassanatthaṃ vuttaṃ. Puna āpattippaṭijānanaṃ avatvā kasmā ‘‘nisajjaṃ bhikkhu paṭijānamāno’’ti vatthuppaṭijānanaṃ vuttanti? Vuccate – āpattiyā codite vinayadharena ‘‘kismiṃ vatthusmi’’nti pucchite cuditakena ‘‘imasmiṃ vatthusmi’’nti vutte vinayadharena ‘‘īdisaṃ nāma akāsī’’ti pucchite so vatthuṃ paṭijānamānova kāretabboti dassanatthaṃ ‘‘nisajjaṃ bhikkhu paṭijānamāno’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ nisajjaṃ paṭijānamānopi āpattiyāva kāretabboti? Anurūpameva. Evaṃ pana gahetabbaṃ – tiṇṇampi āpattīnaṃ vatthūni aggahetvā idha sikkhāpadavasena nisajjameva vuttaṃ. Tasmiṃ gahitepi hi āpatti gahitāva hotīti. Yena vā sāti ettha vā-saddo ‘‘tena so bhikkhu kāretabbo vā’’ti yojetabbo. So ca vikappattho. Tasmā ‘‘kāretabbo vā paṭijānamāno, na vā kāretabbo appaṭijānamāno’’ti attho. Tena vuttaṃ ‘‘paṭijānamāno vā’’tiādi. Rahonisajjasikkhāpadavasena nisajjapaccayā āpattiyā vuttattā sesesupi sesasikkhāpadavasena āpatti gahetabbā. ‘‘Samuṭṭhānādīni paṭhamapārājikasadisānevā’’ti vuttattā idha duṭṭhullobhāsanassa anadhippetabhāvo veditabbo.
ಪಠಮಾನಿಯತಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamāniyatasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
