| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿನಿದಾನವಣ್ಣನಾ
Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā
೧೬೨. ಯಾ ಅಯಂ ಹೇಟ್ಠಾ ತಂ ಪನೇತಂ ಬುದ್ಧಕಾಲೇ ಚ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಕಾಲೇ ಚ ನಗರಂ ಹೋತೀತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೮೪) ರಾಜಗಹಸ್ಸ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವ ವೇಪುಲ್ಲಪ್ಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಸಾ ಏತ್ಥಾಪಿ ಸಮಾನಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಇದಮ್ಪಿ ಚ ನಗರ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ತೇನ ಚ ನ ಕೇವಲಂ ರಾಜಗಹಾದಯೋ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಮಹಾವನಂ ನಾಮಾತಿಆದಿ ಮಜ್ಝಿಮಭಾಣಕಸಂಯುತ್ತಭಾಣಕಾನಂ ಮತೇನ ವುತ್ತಂ, ದೀಘಭಾಣಕಾ ಪನ ‘‘ಹಿಮವನ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಹುತ್ವಾ ಠಿತಂ ಮಹಾವನ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಹಂಸವಟ್ಟಕಚ್ಛದನೇನಾತಿ ಹಂಸವಟ್ಟಕಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇನ, ಹಂಸಮಣ್ಡಲಾಕಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯವಿಚ್ಛನ್ದನಿಯಕಥನ್ತಿ ಕರಜಕಾಯೇ ವಿರಾಗುಪ್ಪಾದನಕಥಂ। ಛನ್ದೋತಿ ದುಬ್ಬಲರಾಗೋ। ರಾಗೋತಿ ಬಲವರಾಗೋ। ‘‘ಕೇಸಲೋಮಾದಿ’’ನ್ತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿಭಾಗೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ಯೇಪಿ ಹೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಪ್ಪಭೇದೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ಪಭೇದಾ ಏತಸ್ಸ ಪರಿಯಾಯಸ್ಸಾತಿ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಪ್ಪಭೇದೋ , ತೇನ ಪಞ್ಚಪಞ್ಚಪ್ಪಭೇದೇನಾತಿ ಏವಂ ಬಾಹಿರತ್ಥಸಮಾಸವಸೇನ ಪರಿಯಾಯವಿಸೇಸನತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ।
162. Yā ayaṃ heṭṭhā taṃ panetaṃ buddhakāle ca cakkavattikāle ca nagaraṃ hotītiādinā (pārā. aṭṭha. 1.84) rājagahassa buddhuppādeyeva vepullappatti vuttā, sā etthāpi samānāti dassetuṃ ‘‘idampi ca nagara’’nti vuttaṃ, tena ca na kevalaṃ rājagahādayo evāti dasseti. Mahāvanaṃ nāmātiādi majjhimabhāṇakasaṃyuttabhāṇakānaṃ matena vuttaṃ, dīghabhāṇakā pana ‘‘himavantena saddhiṃ ekābaddhaṃ hutvā ṭhitaṃ mahāvana’’nti vadanti. Haṃsavaṭṭakacchadanenāti haṃsavaṭṭakapaṭicchannena, haṃsamaṇḍalākārenāti attho. Kāyavicchandaniyakathanti karajakāye virāguppādanakathaṃ. Chandoti dubbalarāgo. Rāgoti balavarāgo. ‘‘Kesalomādi’’nti saṅkhepato vuttamatthaṃ vibhāgena dassetuṃ yepi hītiādi vuttaṃ. Pañcapañcappabhedenāti ettha pañca pañca pabhedā etassa pariyāyassāti pañcapañcappabhedo , tena pañcapañcappabhedenāti evaṃ bāhiratthasamāsavasena pariyāyavisesanatā daṭṭhabbā.
ಅಸುಭಾಯಾತಿ ಅಸುಭಮಾತಿಕಾಯ। ವಣ್ಣೇತಬ್ಬಮಾತಿಕಞ್ಹಿ ಅಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ತೇನಾಹ ಮಾತಿಕಂ ನಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿಆದಿ। ತಂ ವಿಭಜನ್ತೋತಿ ಮಾತಿಕಂ ವಿಭಜನ್ತೋ। ಫಾತಿಕಮ್ಮನ್ತಿ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಕರಣಂ। ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನನ್ತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿಪಞ್ಚನೀವರಣಙ್ಗವಿಗಮೇನ ಪಞ್ಚಙ್ಗವಿಪ್ಪಹೀನತಾ, ಅಪ್ಪನಾಪ್ಪತ್ತವಿತಕ್ಕಾದಿಜ್ಝಾನಙ್ಗಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿವಸೇನ ಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮನ್ನಾಗತತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣಂ ದಸಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಝಾನಸ್ಸ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ವಸೇನ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣತಾ, ತೇಸಂಯೇವ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಾನಂ ಲಕ್ಖಣವಸೇನ ದಸಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನತಾ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ದಸಲಕ್ಖಣವಿಭಾವನೇನೇವ ತನ್ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾ ತಿವಿಧಕಲ್ಯಾಣತಾಪಿ ಝಾನಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಹೋತೀತಿ ತತ್ರಿಮಾನೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Asubhāyāti asubhamātikāya. Vaṇṇetabbamātikañhi apekkhitvā itthiliṅge sāmivacanaṃ, tenāha mātikaṃ nikkhipitvātiādi. Taṃ vibhajantoti mātikaṃ vibhajanto. Phātikammanti nipphattikaraṇaṃ. Pañcaṅgavippahīnanti kāmacchandādipañcanīvaraṇaṅgavigamena pañcaṅgavippahīnatā, appanāppattavitakkādijjhānaṅgānaṃ uppattivasena pañcaṅgasamannāgatatā ca veditabbā. Tividhakalyāṇaṃ dasalakkhaṇasampannanti ettha pana jhānassa ādimajjhapariyosānānaṃ vasena tividhakalyāṇatā, tesaṃyeva ādimajjhapariyosānānaṃ lakkhaṇavasena dasalakkhaṇasampannatā ca veditabbā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘dasalakkhaṇavibhāvaneneva tannissayabhūtā tividhakalyāṇatāpi jhānassa pākaṭā hotīti tatrimānītiādi vuttaṃ.
ತತ್ರಾಯಂ ಪಾಳೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ದಸಲಕ್ಖಣವಿಭಾವನವಿಸಯೇ ಅಯಂ ಪಾಳಿ। ಪಟಿಪದಾವಿಸುದ್ಧೀತಿ ಗೋತ್ರಭುಪರಿಯೋಸಾನಾಯ ಪುಬ್ಬಭಾಗಪಟಿಪದಾಯ ಝಾನಸ್ಸ ನೀವರಣಾದಿಪರಿಬನ್ಧತೋ ವಿಸುದ್ಧಿ, ಸಾಯಂ ಯಸ್ಮಾ ಉಪೇಕ್ಖಾನುಬ್ರೂಹನಾದೀನಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚಯತ್ತೇನ ಪಧಾನಾ ಪುರಿಮಕಾರಣಸಿದ್ಧಾ ಚ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಟಿಪದಾವಿಸುದ್ಧಿ ಆದೀ’’ತಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾನುಬ್ರೂಹನಾತಿ ವಿಸೋಧೇತಬ್ಬತಾದೀನಂ ಅಭಾವತೋ ತತ್ರಮಜ್ಝತ್ತುಪೇಕ್ಖಾಯ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾ ಅನುಬ್ರೂಹನಾ, ಸಾ ಪನ ಪರಿಬನ್ಧವಿಸುದ್ಧಿಸಮಕಾಲವಿಭಾವಿನೀಪಿ ತಬ್ಬಿಸುದ್ಧಿಯಾವ ನಿಪ್ಫನ್ನಾತಿ ದೀಪನತ್ಥಮಾಹ ‘‘ಉಪೇಕ್ಖಾನುಬ್ರೂಹನಾ ಮಜ್ಝೇ’’ತಿ। ಸಮ್ಪಹಂಸನಾತಿ ವತ್ಥುಧಮ್ಮಾದೀನಂ ಅನತಿವತ್ತನಾದಿಸಾಧಕಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿವಸೇನ ಪರಿಯೋದಪನಾ, ಸಾ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಯಾವ ಸಿದ್ಧಾ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ಪರಿಯೋಸಾನ’’ನ್ತಿ। ತೀಣಿಪಿ ಚೇತಾನಿ ಕಲ್ಯಾಣಾನಿ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಲಬ್ಭಮಾನಾನಿಪಿ ಪಚ್ಚಯಪಚ್ಚಯುಪ್ಪನ್ನತಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಆದಿಮಜ್ಝಪರಿಯೋಸಾನಭಾವೇನ ವುತ್ತಾನಿ, ನ ಪನ ಝಾನಸ್ಸ ಉಪ್ಪಾದಾದಿಕ್ಖಣತ್ತಯೇ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಮಜ್ಝಿಮಂ ಸಮಾಧಿನಿಮಿತ್ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತೀತಿಆದೀಸು ಮಜ್ಝಿಮಂ ಸಮಾಧಿನಿಮಿತ್ತಂ ನಾಮ ಸಮಪ್ಪವತ್ತೋ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿಯೇವ। ಸೋ ಹಿ ಲೀನುದ್ಧಚ್ಚಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಅನ್ತಾನಂ ಅನುಪಗಮನೇನ ಮಜ್ಝಿಮೋ, ಸವಿಸೇಸಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏಕತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಠಪನತೋ ಸಮಾಧಿಯೇವ ಉಪರಿವಿಸೇಸಾನಂ ಕಾರಣಭಾವತೋ ‘‘ಸಮಾಧಿನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜತಿ ಪಟಿಲಬ್ಭತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ಪಟಿಪನ್ನತ್ತಾ ಮಜ್ಝಿಮೇನ ಸಮಾಧಿನಿಮಿತ್ತೇನ ತತ್ಥ ಏಕತ್ತಾರಮ್ಮಣೇ ಅಪ್ಪನಾಗೋಚರೇ ಪಕ್ಖನ್ದತಿ ಉಪತಿಟ್ಠತಿ, ಏವಂ ವಿಸುದ್ಧಸ್ಸ ಪನ ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪುನ ವಿಸೋಧೇತಬ್ಬಾಭಾವತೋ ವಿಸೋಧನೇ ಬ್ಯಾಪಾರಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಸುದ್ಧಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ ನಾಮ। ಸಮಥಭಾವೂಪಗಮನೇನ ಸಮಥಪಟಿಪನ್ನಸ್ಸ ಪುನ ಸಮಾಧಾನೇ ಬ್ಯಾಪಾರಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಸಮಥಪಟಿಪನ್ನಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ, ಸಮಥಪಟಿಪನ್ನಭಾವತೋ ಏವಮಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಸಂಸಗ್ಗಂ ಪಹಾಯ ಏಕತ್ತೇನ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸ ಪುನ ಏಕತ್ತುಪಟ್ಠಾನೇ ಬ್ಯಾಪಾರಂ ಅಕರೋನ್ತೋ ಏಕತ್ತುಪಟ್ಠಾನಂ ಅಜ್ಝುಪೇಕ್ಖತಿ ನಾಮ।
Tatrāyaṃpāḷīti tasmiṃ dasalakkhaṇavibhāvanavisaye ayaṃ pāḷi. Paṭipadāvisuddhīti gotrabhupariyosānāya pubbabhāgapaṭipadāya jhānassa nīvaraṇādiparibandhato visuddhi, sāyaṃ yasmā upekkhānubrūhanādīnampi paccayattena padhānā purimakāraṇasiddhā ca, tasmā vuttaṃ ‘‘paṭipadāvisuddhi ādī’’ti. Upekkhānubrūhanāti visodhetabbatādīnaṃ abhāvato tatramajjhattupekkhāya kiccanipphattiyā anubrūhanā, sā pana paribandhavisuddhisamakālavibhāvinīpi tabbisuddhiyāva nipphannāti dīpanatthamāha ‘‘upekkhānubrūhanā majjhe’’ti. Sampahaṃsanāti vatthudhammādīnaṃ anativattanādisādhakassa ñāṇassa kiccanipphattivasena pariyodapanā, sā pana yasmā kattabbassa sabbakiccassa nipphattiyāva siddhā nāma hoti, tasmā vuttaṃ ‘‘sampahaṃsanā pariyosāna’’nti. Tīṇipi cetāni kalyāṇāni ekakkhaṇe labbhamānānipi paccayapaccayuppannatādivasena pavattantīti dassanatthaṃ ādimajjhapariyosānabhāvena vuttāni, na pana jhānassa uppādādikkhaṇattaye yathākkamaṃ labbhamānattāti daṭṭhabbaṃ. Majjhimaṃ samādhinimittaṃ paṭipajjatītiādīsu majjhimaṃ samādhinimittaṃ nāma samappavatto appanāsamādhiyeva. So hi līnuddhaccasaṅkhātānaṃ ubhinnaṃ antānaṃ anupagamanena majjhimo, savisesaṃ cittassa ekattārammaṇe ṭhapanato samādhiyeva uparivisesānaṃ kāraṇabhāvato ‘‘samādhinimitta’’nti vuccati, taṃ paṭipajjati paṭilabbhatīti attho. Evaṃ paṭipannattā majjhimena samādhinimittena tattha ekattārammaṇe appanāgocare pakkhandati upatiṭṭhati, evaṃ visuddhassa pana tassa cittassa puna visodhetabbābhāvato visodhane byāpāraṃ akaronto puggalo visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati nāma. Samathabhāvūpagamanena samathapaṭipannassa puna samādhāne byāpāraṃ akaronto samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannabhāvato evamassa kilesasaṃsaggaṃ pahāya ekattena upaṭṭhitassa puna ekattupaṭṭhāne byāpāraṃ akaronto ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati nāma.
ತತ್ಥ ಜಾತಾನನ್ತಿಆದೀಸು ಯೇ ಪನ ತೇ ಏವಂ ಉಪೇಕ್ಖಾನುಬ್ರೂಹಿತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಝಾನಚಿತ್ತೇ ಜಾತಾ ಸಮಾಧಿಪಞ್ಞಾಸಙ್ಖಾತಾ ಯುಗನದ್ಧಧಮ್ಮಾ, ತೇಸಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅನತಿವತ್ತನಸಭಾವೇನ ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ವಿಸೋಧನಾ ಪರಿಯೋದಪನಾ ಚ, ಸದ್ಧಾದೀನಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಂ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಮುತ್ತತ್ತಾ ವಿಮುತ್ತಿರಸೇನ ಏಕರಸತಾಯ ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ಚ, ಯಞ್ಚೇತಂ ತದುಪಗಂ ತೇಸಂ ಅನತಿವತ್ತನಏಕರಸಭಾವಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ವೀರಿಯಂ, ತಸ್ಸ ತದುಪಗವೀರಿಯಸ್ಸ ವಾಹನಟ್ಠೇನ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ಚ, ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಯಥಾವುತ್ತಧಮ್ಮಾನಂ ಆಸೇವನಟ್ಠೇನ ಸಮ್ಪಹಂಸನಾ ಚ, ಪರಿಯೋದಪನಾ ಚ ಪರಿಯೋದಪನಕಸ್ಸ ಞಾಣಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚನಿಪ್ಫತ್ತಿವಸೇನೇವ ಇಜ್ಝತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ತಿವಿಧತ್ತಗತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿಆದೀನಿ ತಸ್ಸೇವ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಥೋಮನವಚನಾನಿ। ವಿತಕ್ಕಸಮ್ಪನ್ನನ್ತಿ ವಿತಕ್ಕಙ್ಗೇನ ಸುನ್ದರಭಾವಮುಪಗತಂ। ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಟ್ಠಾನಸಮ್ಪನ್ನನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಆರಮ್ಮಣೇ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ನಿರನ್ತರಪ್ಪವತ್ತಿಸಙ್ಖಾತೇನ ಸಮಾಧಿನಾ ಸಮ್ಪನ್ನಂ, ಇದಂ ಝಾನಙ್ಗವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪನ್ನನ್ತಿ ಇದಂ ಪನ ಇನ್ದ್ರಿಯವಸೇನಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tattha jātānantiādīsu ye pana te evaṃ upekkhānubrūhite tasmiṃ jhānacitte jātā samādhipaññāsaṅkhātā yuganaddhadhammā, tesaṃ aññamaññaṃ anativattanasabhāvena sampahaṃsanā visodhanā pariyodapanā ca, saddhādīnaṃ indriyānaṃ kilesehi vimuttattā vimuttirasena ekarasatāya sampahaṃsanā ca, yañcetaṃ tadupagaṃ tesaṃ anativattanaekarasabhāvānaṃ anucchavikaṃ vīriyaṃ, tassa tadupagavīriyassa vāhanaṭṭhena pavattanaṭṭhena sampahaṃsanā ca, tasmiṃ khaṇe yathāvuttadhammānaṃ āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā ca, pariyodapanā ca pariyodapanakassa ñāṇassa kiccanipphattivaseneva ijjhatīti veditabbaṃ. Evaṃ tividhattagataṃ cittantiādīni tasseva cittassa thomanavacanāni. Vitakkasampannanti vitakkaṅgena sundarabhāvamupagataṃ. Cittassa adhiṭṭhānasampannanti tasmiññeva ārammaṇe cittassa nirantarappavattisaṅkhātena samādhinā sampannaṃ, idaṃ jhānaṅgavasena vuttaṃ. Samādhisampannanti idaṃ pana indriyavasenāti veditabbaṃ.
ಪಟಿಕುಟತೀತಿ ಸಙ್ಕುಚತಿ। ಪಟಿವಟ್ಟತೀತಿ ಪಟಿನಿವಟ್ಟತಿ। ನ್ಹಾರುದದ್ದುಲನ್ತಿ ನ್ಹಾರುಖಣ್ಡಂ। ಪಯುತ್ತವಾಚನ್ತಿ ಪಚ್ಚಯಪರಿಯೇಸನೇ ನಿಯುತ್ತವಾಚಂ। ದಣ್ಡವಾಗುರಾಹೀತಿ ದಣ್ಡಪಟಿಬದ್ಧಾಹಿ ದೀಘಜಾಲಸಙ್ಖಾತಾಹಿ ವಾಗುರಾಹಿ।
Paṭikuṭatīti saṅkucati. Paṭivaṭṭatīti paṭinivaṭṭati. Nhārudaddulanti nhārukhaṇḍaṃ. Payuttavācanti paccayapariyesane niyuttavācaṃ. Daṇḍavāgurāhīti daṇḍapaṭibaddhāhi dīghajālasaṅkhātāhi vāgurāhi.
ಸಮಣಕುತ್ತಕೋತಿ ಕಾಸಾಯನಿವಾಸನಾದಿಸಮಣಕಿಚ್ಚಕೋ। ವಗ್ಗುಮುದಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ವಗ್ಗುಮತಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಲೋಕಿಕಾ ‘‘ಮುದಾ’’ತಿ ವೋಹರಿಂಸೂತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ವಗ್ಗುಮತಾ’’ತಿ। ‘‘ವಗ್ಗೂ’’ತಿ ಮತಾ, ಸುದ್ಧಸಮ್ಮತಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾ’’ತಿ। ಸತ್ತಾನಂ ಪಾಪುನನೇನ ಸೋಧನೇನ ಸಾ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾ।
Samaṇakuttakoti kāsāyanivāsanādisamaṇakiccako. Vaggumudāti ettha ‘‘vaggumatā’’ti vattabbe lokikā ‘‘mudā’’ti vohariṃsūti dassento āha ‘‘vaggumatā’’ti. ‘‘Vaggū’’ti matā, suddhasammatāti attho, tenāha ‘‘puññasammatā’’ti. Sattānaṃ pāpunanena sodhanena sā puññasammatā.
೧೬೩. ಮಾರಸ್ಸ ಧೇಯ್ಯಂ ಠಾನಂ, ವತ್ಥು ವಾ ನಿವಾಸೋ ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ, ಸೋ ಅತ್ಥತೋ ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮಾ ಏವ, ಇಧ ಪನ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ, ತಂ ಮಾರಧೇಯ್ಯಂ । ‘‘ಅಯಂ ಸಮಣಕುತ್ತಕೋ ಯಥಾಸಮುಪ್ಪನ್ನಸಂವೇಗಮೂಲಕೇನ ಸಮಣಭಾವೂಪಗಮನೇನ ಅತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅವೋಚ, ನ ಪನ ‘‘ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ತೀಸು ಭವೇಸು ಅಪ್ಪಟಿಸನ್ಧಿಕತಾಯ ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮರಣೇನೇವ ಸತ್ತಾನಂ ಸಂಸಾರಮೋಚನಲದ್ಧಿಕತ್ತಾ ದೇವತಾಯ। ನ ಹಿ ಮತಾನಂ ಕತ್ಥಚಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಗಚ್ಛತಿ। ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೇನ ಏವಮೇವ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪರೇಸಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪನತ್ಥೇನ ಏವಮೇವ ಸಂಸಾರಮೋಚನಸಭಾವೇನೇವ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಅತ್ತನಾಪಿ ಅತ್ತಾನಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇನ್ತಿ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಮ್ಪಿ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇನ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೬೨) ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ತಾನಿ ಪಞ್ಚಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸೀತಿ ಇದಂ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೇ ಅತ್ತನಾಪಿ ಅತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಞ್ಚ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸುಂ, ತೇ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖೂ ಠಪೇತ್ವಾ ತದವಸೇಸೇ ಚ ಪುಥುಜ್ಜನಭಿಕ್ಖೂ, ಸಬ್ಬೇ ಚ ಅರಿಯೇ ಅಯಂ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
163. Mārassa dheyyaṃ ṭhānaṃ, vatthu vā nivāso māradheyyaṃ, so atthato tebhūmakadhammā eva, idha pana pañca kāmaguṇā adhippetā, taṃ māradheyyaṃ. ‘‘Ayaṃ samaṇakuttako yathāsamuppannasaṃvegamūlakena samaṇabhāvūpagamanena atikkamituṃ sakkhissatī’’ti cintetvā avoca, na pana ‘‘arahattappattiyā tīsu bhavesu appaṭisandhikatāya taṃ atikkamituṃ sakkhissatī’’ti maraṇeneva sattānaṃ saṃsāramocanaladdhikattā devatāya. Na hi matānaṃ katthaci paṭisandhi gacchati. Iminā atthena evameva bhavitabbanti iminā paresaṃ jīvitā voropanatthena evameva saṃsāramocanasabhāveneva bhavitabbaṃ. ‘‘Attanāpi attānaṃ jīvitā voropenti, aññamaññampi jīvitā voropentī’’ti (pārā. 162) vuttattā sabbānipi tāni pañcabhikkhusatāni jīvitā voropesīti idaṃ yebhuyyavasena vuttanti gahetabbaṃ. Tasmā ye attanāpi attānaṃ aññamaññañca jīvitā voropesuṃ, te puthujjanabhikkhū ṭhapetvā tadavasese ca puthujjanabhikkhū, sabbe ca ariye ayaṃ jīvitā voropesīti veditabbaṃ.
೧೬೪. ಏಕೀಭಾವತೋತಿ ಪವಿವೇಕತೋ। ಉದ್ದೇಸಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಂ ಗಣ್ಹನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಗಹೇತ್ವಾ ಚ ಆಚರಿಯೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ। ತದಾ ಪನ ಉದ್ದೇಸಾದಿದಾಯಕಾ ತನುಭೂತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಗತಾ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಗವಾ ಪುಚ್ಛತಿ।
164.Ekībhāvatoti pavivekato. Uddesaṃ paripucchaṃ gaṇhantīti attano attano ācariyānaṃ santike gaṇhanti, gahetvā ca ācariyehi saddhiṃ bhagavantaṃ upaṭṭhahanti. Tadā pana uddesādidāyakā tanubhūtehi bhikkhūhi bhagavantaṃ upagatā, taṃ sandhāya bhagavā pucchati.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೩. ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೩. ತತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 3. Tatiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿನಿದಾನವಣ್ಣನಾ • Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿನಿದಾನವಣ್ಣನಾ • Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā
