Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
3. තතියපාරාජිකං
3. Tatiyapārājikaṃ
පඨමපඤ්ඤත්තිනිදානවණ්ණනා
Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā
162. තීහි සුද්ධෙනාති එත්ථ තීහීති නිස්සක්කවචනං වා හොති, කරණවචනං වා. නිස්සක්කපක්ඛෙ කායවචීමනොද්වාරෙහි සුද්ධෙන. තථා දුච්චරිතමලෙහි විසමෙහි පපඤ්චෙහීතිආදිනා නයෙන සබ්බකිලෙසත්තිකෙහි බොධිමණ්ඩෙ එව සුද්ධෙනාති යොජෙතබ්බං. කරණපක්ඛෙ තීහීති කායවචීමනොද්වාරෙහි සුද්ධෙන. තථා තීහි සුචරිතෙහි, තීහි විමොක්ඛෙහි, තීහි භාවනාහි, තීහි සීලසමාධිපඤ්ඤාහි සුද්ධෙනාති සබ්බගුණත්තිකෙහි යොජෙතබ්බං. විභාවිතන්ති දෙසනාය විත්ථාරිතං, විභූතං වා කතං විහිතං, පඤ්ඤත්තං වා හොති. සංවණ්ණනාති වත්තමානසමීපෙ වත්තමානවචනං.
162.Tīhi suddhenāti ettha tīhīti nissakkavacanaṃ vā hoti, karaṇavacanaṃ vā. Nissakkapakkhe kāyavacīmanodvārehi suddhena. Tathā duccaritamalehi visamehi papañcehītiādinā nayena sabbakilesattikehi bodhimaṇḍe eva suddhenāti yojetabbaṃ. Karaṇapakkhe tīhīti kāyavacīmanodvārehi suddhena. Tathā tīhi sucaritehi, tīhi vimokkhehi, tīhi bhāvanāhi, tīhi sīlasamādhipaññāhi suddhenāti sabbaguṇattikehi yojetabbaṃ. Vibhāvitanti desanāya vitthāritaṃ, vibhūtaṃ vā kataṃ vihitaṃ, paññattaṃ vā hoti. Saṃvaṇṇanāti vattamānasamīpe vattamānavacanaṃ.
න කෙවලං රාජගහමෙව, ඉදම්පි නගරං. සපරිච්ඡෙදන්ති සපරියන්තන්ති අත්ථො. සපරික්ඛෙපන්ති එකෙ. ‘‘හංසවට්ටකච්ඡදනෙනාති හංසපරික්ඛෙපසණ්ඨානෙනා’’ති ලිඛිතං. කායවිච්ඡින්දනියකථන්ති අත්තනො අත්තභාවෙ, පරස්ස වා අත්තභාවෙ ඡන්දරාගප්පහානකරං විච්ඡින්දනකරං ධම්මකථං කථෙති. අසුභා චෙව සුභාකාරවිරහිතත්තා. අසුචිනො ච දොසනිස්සන්දනපභවත්තා. පටිකූලා ච ජිගුච්ඡනීයත්තා පිත්තසෙම්හාදීසු ආසයතො. අසුභාය වණ්ණන්ති අසුභාකාරස්ස, අසුභකම්මට්ඨානස්ස වා විත්ථාරං භාසති. සාමිඅත්ථෙ හෙතං සම්පදානවචනං. අසුභන්ති අසුභනිමිත්තස්ස ආවිභාවාය පච්චුපට්ඨානාය විත්ථාරකථාසඞ්ඛාතං වණ්ණං භාසභීති අත්ථො. තෙසංයෙව ආදිමජ්ඣපරියොසානානං දසහි ලක්ඛණෙහි සම්පන්නං කිලෙසචොරෙහි අනභිභවනීයත්තා ඣානචිත්තං මඤ්ජූසං නාම.
Na kevalaṃ rājagahameva, idampi nagaraṃ. Saparicchedanti sapariyantanti attho. Saparikkhepanti eke. ‘‘Haṃsavaṭṭakacchadanenāti haṃsaparikkhepasaṇṭhānenā’’ti likhitaṃ. Kāyavicchindaniyakathanti attano attabhāve, parassa vā attabhāve chandarāgappahānakaraṃ vicchindanakaraṃ dhammakathaṃ katheti. Asubhā ceva subhākāravirahitattā. Asucino ca dosanissandanapabhavattā. Paṭikūlā ca jigucchanīyattā pittasemhādīsu āsayato. Asubhāya vaṇṇanti asubhākārassa, asubhakammaṭṭhānassa vā vitthāraṃ bhāsati. Sāmiatthe hetaṃ sampadānavacanaṃ. Asubhanti asubhanimittassa āvibhāvāya paccupaṭṭhānāya vitthārakathāsaṅkhātaṃ vaṇṇaṃ bhāsabhīti attho. Tesaṃyeva ādimajjhapariyosānānaṃ dasahi lakkhaṇehi sampannaṃ kilesacorehi anabhibhavanīyattā jhānacittaṃ mañjūsaṃ nāma.
තත්රිමානීති එත්ථායං පිණ්ඩත්ථො – යස්මිං වාරෙ පඨමං ඣානං එකචිත්තක්ඛණිකං උප්පජ්ජති, තං සකලම්පි ජවනවාරං අනුලොමපරිකම්මඋපචාරගොත්රභුඅප්පනාප්පභෙදං එකත්තනයෙන ‘‘පඨමං ඣාන’’න්ති ගහෙත්වා තස්ස පඨමජ්ඣානස්ස අප්පනාපටිපාදිකාය ඛිප්පාදිභෙදාය අභිඤ්ඤාය අධිගතාය කිච්චනිප්ඵත්තිං උපාදාය ආගමනවසෙන පටිපදාවිසුද්ධි ආදීති වෙදිතබ්බා. තත්රමජ්ඣත්තුපෙක්ඛාය කිච්චනිප්ඵත්තිවසෙන උපෙක්ඛානුබ්රූහනා මජ්ඣෙති වෙදිතබ්බා. පරියොදාපකඤාණස්ස කිච්චනිප්ඵත්තිවසෙන සම්පහංසනා පරියොසානන්ති වෙදිතබ්බං. තත්ථ ආදිචිත්තතො පට්ඨාය යාව පඨමජ්ඣානස්ස උප්පාදක්ඛණං, එතස්මිං අන්තරෙ පටිපදාවිසුද්ධීති වෙදිතබ්බා. උප්පාදඨිතික්ඛණෙසු උපෙක්ඛානුබ්රූහනා, ඨිතිභඞ්ගක්ඛණෙසු සම්පහංසනාති වෙදිතබ්බා. ලක්ඛීයති එතෙනාති ලක්ඛණන්ති කත්වා ‘‘විසුද්ධිපටිපත්තිපක්ඛන්දනෙ’’තිආදිනා පුබ්බභාගො ලක්ඛීයති, තිවිධෙන අජ්ඣුපෙක්ඛනෙන මජ්ඣං ලක්ඛීයති, චතුබ්බිධාය සම්පහංසනාය පරියොසානං ලක්ඛීයතීති. තෙන වුත්තං ‘‘දස ලක්ඛණානී’’ති.
Tatrimānīti etthāyaṃ piṇḍattho – yasmiṃ vāre paṭhamaṃ jhānaṃ ekacittakkhaṇikaṃ uppajjati, taṃ sakalampi javanavāraṃ anulomaparikammaupacāragotrabhuappanāppabhedaṃ ekattanayena ‘‘paṭhamaṃ jhāna’’nti gahetvā tassa paṭhamajjhānassa appanāpaṭipādikāya khippādibhedāya abhiññāya adhigatāya kiccanipphattiṃ upādāya āgamanavasena paṭipadāvisuddhi ādīti veditabbā. Tatramajjhattupekkhāya kiccanipphattivasena upekkhānubrūhanā majjheti veditabbā. Pariyodāpakañāṇassa kiccanipphattivasena sampahaṃsanā pariyosānanti veditabbaṃ. Tattha ādicittato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānassa uppādakkhaṇaṃ, etasmiṃ antare paṭipadāvisuddhīti veditabbā. Uppādaṭhitikkhaṇesu upekkhānubrūhanā, ṭhitibhaṅgakkhaṇesu sampahaṃsanāti veditabbā. Lakkhīyati etenāti lakkhaṇanti katvā ‘‘visuddhipaṭipattipakkhandane’’tiādinā pubbabhāgo lakkhīyati, tividhena ajjhupekkhanena majjhaṃ lakkhīyati, catubbidhāya sampahaṃsanāya pariyosānaṃ lakkhīyatīti. Tena vuttaṃ ‘‘dasa lakkhaṇānī’’ti.
පාරිබන්ධකතොති නීවරණසඞ්ඛාතපාරිබන්ධකතො විසුද්ධත්තා ගොත්රභුපරියොසානං පුබ්බභාගජවනචිත්තං ‘‘චිත්තවිසුද්ධී’’ති වුච්චති. තථා විසුද්ධත්තා තං චිත්තං මජ්ඣිමං සමාධිනිමිත්තසඞ්ඛාතං අප්පනාසමාධිං තදත්ථාය උපගච්ඡමානං එකසන්තතිවසෙන පරිණාමෙන්තං පටිපජ්ජති නාම. එවං පටිපන්නස්ස තස්ස තත්ථ සමථනිමිත්තෙ පක්ඛන්දනං තබ්භාවූපගමනං හොතීති කත්වා ‘‘තත්ථ චිත්තපක්ඛන්දන’’න්ති වුච්චති. එවං තාව පඨමජ්ඣානුප්පාදක්ඛණෙ එව ආගමනවසෙන පටිපදාවිසුද්ධි වෙදිතබ්බා. එවං විසුද්ධස්ස අප්පනාප්පත්තස්ස පුන විසොධනෙ බ්යාපාරාභාවා අජ්ඣුපෙක්ඛනං හොති. සමථප්පටිපන්නත්තා පුන සමාධානෙ බ්යාපාරාභාවා ච සමථප්පටිපන්නස්ස අජ්ඣුපෙක්ඛනං හොති. කිලෙසසංසග්ගං පහාය එකන්තෙන උපට්ඨිතත්තා පුන එකත්තුපට්ඨානෙ බ්යාපාරාසම්භවතො එකත්තුපට්ඨානස්ස අජ්ඣුපෙක්ඛනං හොති. තත්ථ ජාතානන්ති තස්මිං චිත්තෙ ජාතානං සමාධිපඤ්ඤානං යුගනද්ධභාවෙන අනතිවත්තනට්ඨෙන නානාකිලෙසෙහි විමුත්තත්තා. සද්ධාදීනං ඉන්ද්රියානං විමුත්තිරසෙනෙකරසට්ඨෙන අනතිවත්තනෙකසභාවානං තෙසං ද්වින්නං උපගතං තජ්ජං තස්සාරුප්පං තදනුරූපං වීරියං තථා චිත්තං යොගී වාහෙති පවත්තෙතීති කත්වා තදුපගවීරියවාහනට්ඨෙන ච විසෙසභාගියභාවත්තා ආසෙවනට්ඨෙන ච සම්පහංසනා හොතීති අත්ථො වෙදිතබ්බො. අපිචෙත්ථ ‘‘අනන්තරාතීතං ගොත්රභුචිත්තං එකසන්තතිවසෙන පරිණාමෙන්තං පටිපජ්ජති නාමා’’ති ලිඛිතං. තත්ථ හි පරිණාමෙන්තං පටිපජ්ජතීති එතානි වචනානි අතීතස්ස න සම්භවන්ති, යඤ්ච තදනන්තරං ලිඛිතං ‘‘අප්පනාසමාධිචිත්තං උපගච්ඡමානං ගොත්රභුචිත්තං තත්ථ පක්ඛන්දති නාමා’’ති. ඉමිනාපි තං න යුජ්ජති, ‘‘පටිපත්තික්ඛණෙ එව අතීත’’න්ති වුත්තත්තා ‘‘ගොත්රභුචිත්තං තත්ථ පක්ඛන්දතී’’ති වචනමෙව විරුජ්ඣතීති ආචරියො. ‘‘එකචිත්තක්ඛණිකම්පි ලොකුත්තරචිත්තං ආසෙවති භාවෙති බහුලීකරොතී’’ති වුත්තත්තා ‘‘එකචිත්තක්ඛණිකස්සාපි ඣානස්ස එතානි දස ලක්ඛණානී’’ති වුත්තං. ‘‘තතො පට්ඨාය ආසෙවනා භාවනා එවා’’තිපි වුත්තං. ‘‘අධිට්ඨානසම්පන්නන්ති අධිට්ඨානෙන සහගත’’න්ති ලිඛිතං. තස්සත්ථො – යඤ්ච ‘‘ආදිමජ්ඣපරියොසානසඞ්ඛාත’’න්ති වුත්තං, තං තෙසං තිණ්ණම්පි කල්යාණකතාය සමන්නාගතත්තා තිවිධකල්යාණකතඤ්ච. එවං තිවිධචිත්තං තදධිගමමූලකානං ගුණානං, උපරිඣානාධිගමස්ස වා පදට්ඨානට්ඨෙන අධිට්ඨානං හොති, තස්මා චිත්තස්ස අධිට්ඨානභාවෙන සම්පන්නත්තා අධිට්ඨානසම්පන්නං නාමාති.
Pāribandhakatoti nīvaraṇasaṅkhātapāribandhakato visuddhattā gotrabhupariyosānaṃ pubbabhāgajavanacittaṃ ‘‘cittavisuddhī’’ti vuccati. Tathā visuddhattā taṃ cittaṃ majjhimaṃ samādhinimittasaṅkhātaṃ appanāsamādhiṃ tadatthāya upagacchamānaṃ ekasantativasena pariṇāmentaṃ paṭipajjati nāma. Evaṃ paṭipannassa tassa tattha samathanimitte pakkhandanaṃ tabbhāvūpagamanaṃ hotīti katvā ‘‘tattha cittapakkhandana’’nti vuccati. Evaṃ tāva paṭhamajjhānuppādakkhaṇe eva āgamanavasena paṭipadāvisuddhi veditabbā. Evaṃ visuddhassa appanāppattassa puna visodhane byāpārābhāvā ajjhupekkhanaṃ hoti. Samathappaṭipannattā puna samādhāne byāpārābhāvā ca samathappaṭipannassa ajjhupekkhanaṃ hoti. Kilesasaṃsaggaṃ pahāya ekantena upaṭṭhitattā puna ekattupaṭṭhāne byāpārāsambhavato ekattupaṭṭhānassa ajjhupekkhanaṃ hoti. Tattha jātānanti tasmiṃ citte jātānaṃ samādhipaññānaṃ yuganaddhabhāvena anativattanaṭṭhena nānākilesehi vimuttattā. Saddhādīnaṃ indriyānaṃ vimuttirasenekarasaṭṭhena anativattanekasabhāvānaṃ tesaṃ dvinnaṃ upagataṃ tajjaṃ tassāruppaṃ tadanurūpaṃ vīriyaṃ tathā cittaṃ yogī vāheti pavattetīti katvā tadupagavīriyavāhanaṭṭhena ca visesabhāgiyabhāvattā āsevanaṭṭhena ca sampahaṃsanā hotīti attho veditabbo. Apicettha ‘‘anantarātītaṃ gotrabhucittaṃ ekasantativasena pariṇāmentaṃ paṭipajjati nāmā’’ti likhitaṃ. Tattha hi pariṇāmentaṃ paṭipajjatīti etāni vacanāni atītassa na sambhavanti, yañca tadanantaraṃ likhitaṃ ‘‘appanāsamādhicittaṃ upagacchamānaṃ gotrabhucittaṃ tattha pakkhandati nāmā’’ti. Imināpi taṃ na yujjati, ‘‘paṭipattikkhaṇe eva atīta’’nti vuttattā ‘‘gotrabhucittaṃ tattha pakkhandatī’’ti vacanameva virujjhatīti ācariyo. ‘‘Ekacittakkhaṇikampi lokuttaracittaṃ āsevati bhāveti bahulīkarotī’’ti vuttattā ‘‘ekacittakkhaṇikassāpi jhānassa etāni dasa lakkhaṇānī’’ti vuttaṃ. ‘‘Tato paṭṭhāya āsevanā bhāvanā evā’’tipi vuttaṃ. ‘‘Adhiṭṭhānasampannanti adhiṭṭhānena sahagata’’nti likhitaṃ. Tassattho – yañca ‘‘ādimajjhapariyosānasaṅkhāta’’nti vuttaṃ, taṃ tesaṃ tiṇṇampi kalyāṇakatāya samannāgatattā tividhakalyāṇakatañca. Evaṃ tividhacittaṃ tadadhigamamūlakānaṃ guṇānaṃ, uparijhānādhigamassa vā padaṭṭhānaṭṭhena adhiṭṭhānaṃ hoti, tasmā cittassa adhiṭṭhānabhāvena sampannattā adhiṭṭhānasampannaṃ nāmāti.
අද්ධමාසං පටිසල්ලීයිතුන්ති එත්ථ ආචරියා එවමාහු ‘‘භික්ඛූනං අඤ්ඤමඤ්ඤවධදස්සනසවනසම්භවෙ සත්ථුනො සති තස්ස උපද්දවස්ස අභාවෙ උපායාජානනතො ‘අයං අසබ්බඤ්ඤූ’ති හෙතුපතිරූපකමහෙතුං වත්වා ධම්මිස්සරස්සාපි තථාගතස්ස කම්මෙස්වනිස්සරියං අසම්බුජ්ඣමානා අසබ්බදස්සිතමධිච්චමොහා බහුජනා අවීචිපරායනා භවෙය්යුං, තස්මා සො භගවා පගෙව තෙසං භික්ඛූනං අඤ්ඤමඤ්ඤං වධමානභාවං ඤත්වා තදභාවොපායාභාවං පන සුවිනිච්ඡිනිත්වා තත්ථ පුථුජ්ජනානං සුගතිලාභහෙතුමෙවෙකං කත්වා අසුභදෙසනාය වා රූපසද්දදස්සනසවනෙහි නිප්පයොජනෙහි විරමිත්වා පගෙව තතො විරමණතො, සුගතිලාභහෙතුකරණතො, අවස්සං පඤ්ඤාපිතබ්බාය තතියපාරාජිකපඤ්ඤත්තියා වත්ථාගමදස්සනතො ච අත්තනො සබ්බදස්සිතං පරික්ඛකානං පකාසෙන්තො විය තමද්ධමාසං වෙනෙය්යහිතනිප්ඵත්තියා ඵලසමාපත්තියා අවකාසං කත්වා විහරිතුකාමො ‘ඉච්ඡාමහං, භික්ඛවෙ, අද්ධමාසං පටිසල්ලීයිතු’න්තිආදිමාහා’’ති. ආචරියා නාම බුද්ධමිත්තත්ථෙරධම්මසිරිත්ථෙරඋපතිස්සත්ථෙරාදයො ගණපාමොක්ඛා, අට්ඨකථාචරියස්ස ච සන්තිකෙ සුතපුබ්බා. තතො අඤ්ඤෙ එකෙති වෙදිතබ්බා. ‘‘සකෙන කායෙන අට්ටීයන්ති…පෙ.… භවිස්සන්තී’’ති ඉදං පරතො ‘‘යෙ තෙ භික්ඛූ අවීතරාගා, තෙසං තස්මිං සමයෙ හොති එව භයං, හොති ලොමහංසො, හොති ඡම්භිතත්ත’’න්ති ඉමිනා න යුජ්ජති, ඉදඤ්ච භගවතො අසුභකථාරම්මණප්පයොජනෙන න සමෙතීති චෙ? න, තදත්ථාජානනතො. සකෙන කායෙන අට්ටීයන්තානම්පි තෙසං අරියමග්ගෙන අප්පහීනසිනෙහත්තා ඛීණාසවානං විය මරණං පටිච්ච අභයං න හොති, භයඤ්ච පන අසුභභාවනානුයොගානුභාවෙන මන්දීභූතං අනට්ටීයන්තානං විය න මහන්තං හුත්වා චිත්තං මොහෙසි. අපායුපගෙ තෙ සත්තෙ නාකාසීති එවමත්ථො වෙදිතබ්බො. අථ වා ඉදං පුරිමස්ස කාරණවචනං, යස්මා තෙසං තස්මිං සමයෙ හොති එව භයං, ඡම්භිතත්තං, ලොමහංසො ච, තස්මා ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන භගවා අසුභකථං කථෙතී’’තිආදි වුත්තන්ති.
Addhamāsaṃ paṭisallīyitunti ettha ācariyā evamāhu ‘‘bhikkhūnaṃ aññamaññavadhadassanasavanasambhave satthuno sati tassa upaddavassa abhāve upāyājānanato ‘ayaṃ asabbaññū’ti hetupatirūpakamahetuṃ vatvā dhammissarassāpi tathāgatassa kammesvanissariyaṃ asambujjhamānā asabbadassitamadhiccamohā bahujanā avīciparāyanā bhaveyyuṃ, tasmā so bhagavā pageva tesaṃ bhikkhūnaṃ aññamaññaṃ vadhamānabhāvaṃ ñatvā tadabhāvopāyābhāvaṃ pana suvinicchinitvā tattha puthujjanānaṃ sugatilābhahetumevekaṃ katvā asubhadesanāya vā rūpasaddadassanasavanehi nippayojanehi viramitvā pageva tato viramaṇato, sugatilābhahetukaraṇato, avassaṃ paññāpitabbāya tatiyapārājikapaññattiyā vatthāgamadassanato ca attano sabbadassitaṃ parikkhakānaṃ pakāsento viya tamaddhamāsaṃ veneyyahitanipphattiyā phalasamāpattiyā avakāsaṃ katvā viharitukāmo ‘icchāmahaṃ, bhikkhave, addhamāsaṃ paṭisallīyitu’ntiādimāhā’’ti. Ācariyā nāma buddhamittattheradhammasirittheraupatissattherādayo gaṇapāmokkhā, aṭṭhakathācariyassa ca santike sutapubbā. Tato aññe eketi veditabbā. ‘‘Sakena kāyena aṭṭīyanti…pe… bhavissantī’’ti idaṃ parato ‘‘ye te bhikkhū avītarāgā, tesaṃ tasmiṃ samaye hoti eva bhayaṃ, hoti lomahaṃso, hoti chambhitatta’’nti iminā na yujjati, idañca bhagavato asubhakathārammaṇappayojanena na sametīti ce? Na, tadatthājānanato. Sakena kāyena aṭṭīyantānampi tesaṃ ariyamaggena appahīnasinehattā khīṇāsavānaṃ viya maraṇaṃ paṭicca abhayaṃ na hoti, bhayañca pana asubhabhāvanānuyogānubhāvena mandībhūtaṃ anaṭṭīyantānaṃ viya na mahantaṃ hutvā cittaṃ mohesi. Apāyupage te satte nākāsīti evamattho veditabbo. Atha vā idaṃ purimassa kāraṇavacanaṃ, yasmā tesaṃ tasmiṃ samaye hoti eva bhayaṃ, chambhitattaṃ, lomahaṃso ca, tasmā ‘‘tena kho pana samayena bhagavā asubhakathaṃ kathetī’’tiādi vuttanti.
අථ වා සකෙන කායෙන අට්ටීයන්තානම්පි තෙසං හොති එව භයං, මහානුභාවා වීතරාගාති ඛීණාසවානං මහන්තං විසෙසං දස්සෙති, අතිදුප්පසහෙය්යමිදං මරණභයං, යතො එවංවිධානම්පි අවීතරාගත්තා භයං හොතීතිපි දස්සෙති. තදඤ්ඤෙ තෙසං භික්ඛූනං පඤ්චසතානං අඤ්ඤතරා. තෙනෙදං දීපෙති ‘‘තං තථා ආගතං අසිහත්ථං වධකං පස්සිත්වා තදඤ්ඤෙසම්පි හොති එව භයං, පගෙව තෙසන්ති කත්වා භගවා පඨමමෙව තෙසං අසුභකථං කථෙසි, පරතො තෙසං නාහොසි. එවං මහානිසංසා නෙසං අසුභකථා ආසී’’ති. යො පනෙත්ථ පච්ඡිමො නයො , සො ‘‘තෙසු කිර භික්ඛූසු කෙනචිපි කායවිකාරො වා වචීවිකාරො වා න කතො, සබ්බෙ සතා සම්පජානා දක්ඛිණෙන පස්සෙන නිපජ්ජිංසූ’’ති ඉමිනා අට්ඨකථාවචනෙන සමෙති.
Atha vā sakena kāyena aṭṭīyantānampi tesaṃ hoti eva bhayaṃ, mahānubhāvā vītarāgāti khīṇāsavānaṃ mahantaṃ visesaṃ dasseti, atiduppasaheyyamidaṃ maraṇabhayaṃ, yato evaṃvidhānampi avītarāgattā bhayaṃ hotītipi dasseti. Tadaññe tesaṃ bhikkhūnaṃ pañcasatānaṃ aññatarā. Tenedaṃ dīpeti ‘‘taṃ tathā āgataṃ asihatthaṃ vadhakaṃ passitvā tadaññesampi hoti eva bhayaṃ, pageva tesanti katvā bhagavā paṭhamameva tesaṃ asubhakathaṃ kathesi, parato tesaṃ nāhosi. Evaṃ mahānisaṃsā nesaṃ asubhakathā āsī’’ti. Yo panettha pacchimo nayo , so ‘‘tesu kira bhikkhūsu kenacipi kāyavikāro vā vacīvikāro vā na kato, sabbe satā sampajānā dakkhiṇena passena nipajjiṃsū’’ti iminā aṭṭhakathāvacanena sameti.
අපරෙ පනාහූති කුලද්ධිපටිසෙධනත්ථං වුත්තං. ‘‘අයං කිර ලද්ධී’’ති වචනං ‘‘මාරධෙය්යංනාතික්කමිස්සතී’’ති වචනෙන විරුජ්ඣතීති චෙ? න විරුජ්ඣති. කථං? අයං භික්ඛූ අඝාතෙන්තො මාරවිසයං අතික්කමිස්සති අකුසලකරණතො ච. ඝාතෙන්තො පන මාරධෙය්යං නාතික්කමිස්සති බලවත්තා කම්මස්සාති සයං මාරපක්ඛිකත්තා එවං චින්තෙත්වා පන ‘‘යෙ න මතා, තෙ සංසාරතො න මුත්තා’’ති අත්තනො ච ලද්ධි, තස්මා තං තත්ථ උභයෙසං මග්ගෙ නියොජෙන්තී එවමාහ, තෙනෙව ‘‘මාරපක්ඛිකා මාරෙන සමානලද්ධිකා’’ති අවත්වා ‘‘මාරස්සා නුවත්තිකා’’ති වුත්තා. ‘‘ඉමිනා කිං වුත්තං හොති? යස්මා මාරස්ස අනුවත්ති, තස්මා එවං චින්තෙත්වාපි අත්තනො ලද්ධිවසෙන එවමාහා’’ති කෙචි ලිඛන්ති. මම සන්තිකෙ එකතො උපට්ඨානමාගච්ඡන්ති, අත්තනො අත්තනො ආචරියුපජ්ඣායානං සන්තිකෙ උද්දෙසාදිං ගණ්හාති.
Apare panāhūti kuladdhipaṭisedhanatthaṃ vuttaṃ. ‘‘Ayaṃ kira laddhī’’ti vacanaṃ ‘‘māradheyyaṃnātikkamissatī’’ti vacanena virujjhatīti ce? Na virujjhati. Kathaṃ? Ayaṃ bhikkhū aghātento māravisayaṃ atikkamissati akusalakaraṇato ca. Ghātento pana māradheyyaṃ nātikkamissati balavattā kammassāti sayaṃ mārapakkhikattā evaṃ cintetvā pana ‘‘ye na matā, te saṃsārato na muttā’’ti attano ca laddhi, tasmā taṃ tattha ubhayesaṃ magge niyojentī evamāha, teneva ‘‘mārapakkhikā mārena samānaladdhikā’’ti avatvā ‘‘mārassā nuvattikā’’ti vuttā. ‘‘Iminā kiṃ vuttaṃ hoti? Yasmā mārassa anuvatti, tasmā evaṃ cintetvāpi attano laddhivasena evamāhā’’ti keci likhanti. Mama santike ekato upaṭṭhānamāgacchanti, attano attano ācariyupajjhāyānaṃ santike uddesādiṃ gaṇhāti.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්ග • Mahāvibhaṅga / 3. තතියපාරාජිකං • 3. Tatiyapārājikaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්ග-අට්ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 3. තතියපාරාජිකං • 3. Tatiyapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / පඨමපඤ්ඤත්තිනිදානවණ්ණනා • Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / පඨමපඤ්ඤත්තිනිදානවණ්ණනා • Paṭhamapaññattinidānavaṇṇanā