| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೧. ಪಾರಾಜಿಕಕಣ್ಡಂ
1. Pārājikakaṇḍaṃ
೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ
1. Paṭhamapārājikaṃ
ಸುದಿನ್ನಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ
Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
೨೪. ಇತೋ ಪರಂ ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ವೇಸಾಲಿಯಾ ಅವಿದೂರೇತಿಆದಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಉತ್ತಾನತ್ಥಂ। ತಸ್ಮಾ ಅನುಪದವಣ್ಣನಂ ಪಹಾಯ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಅತ್ಥಿ, ತಂ ತದೇವ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ। ಕಲನ್ದಗಾಮೋತಿ ಕಲನ್ದಕಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ಕಾಳಕಾ, ತೇಸಂ ವಸೇನ ಲದ್ಧನಾಮೋ ಗಾಮೋ। ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋತಿ ಗಾಮವಸೇನ ಲದ್ಧನಾಮಸ್ಸ ರಾಜಸಮ್ಮತಸ್ಸ ಚತ್ತಾಲೀಸಕೋಟಿವಿಭವಸ್ಸ ಕಲನ್ದಸೇಟ್ಠಿನೋ ಪುತ್ತೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಸ್ಮಿಂ ಗಾಮೇ ಅಞ್ಞೇಪಿ ಕಲನ್ದನಾಮಕಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಮ್ಬಹುಲೇಹೀತಿ ಬಹುಕೇಹಿ। ಸಹಾಯಕೇಹೀತಿ ಸುಖದುಕ್ಖಾನಿ ಸಹ ಆಯನ್ತಿ ಉಪಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಸಹಾಯಾ, ಸಹಾಯಾ ಏವ ಸಹಾಯಕಾ, ತೇಹಿ ಸಹಾಯಕೇಹಿ। ಸದ್ಧಿನ್ತಿ ಏಕತೋ। ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನಾತಿ ಕೇನಚಿದೇವ ಭಣ್ಡಪ್ಪಯೋಜನಉದ್ಧಾರಸಾರಣಾದಿನಾ ಕಿಚ್ಚೇನ; ಕತ್ತಿಕನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಕಿಚ್ಚೇನಾತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಭಗವಾ ಹಿ ಕತ್ತಿಕಜುಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವೇಸಾಲಿಂ ಸಮ್ಪಾಪುಣಿ। ಕತ್ತಿಕನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾ ಚೇತ್ಥ ಉಳಾರಾ ಹೋತಿ। ತದತ್ಥಂ ಗತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
24. Ito paraṃ tena kho pana samayena vesāliyā avidūretiādi yebhuyyena uttānatthaṃ. Tasmā anupadavaṇṇanaṃ pahāya yattha yattha vattabbaṃ atthi, taṃ tadeva vaṇṇayissāma. Kalandagāmoti kalandakā vuccanti kāḷakā, tesaṃ vasena laddhanāmo gāmo. Kalandaputtoti gāmavasena laddhanāmassa rājasammatassa cattālīsakoṭivibhavassa kalandaseṭṭhino putto. Yasmā pana tasmiṃ gāme aññepi kalandanāmakā manussā atthi, tasmā kalandaputtoti vatvā puna seṭṭhiputtoti vuttaṃ. Sambahulehīti bahukehi. Sahāyakehīti sukhadukkhāni saha āyanti upagacchantīti sahāyā, sahāyā eva sahāyakā, tehi sahāyakehi. Saddhinti ekato. Kenacideva karaṇīyenāti kenacideva bhaṇḍappayojanauddhārasāraṇādinā kiccena; kattikanakkhattakīḷākiccenātipi vadanti. Bhagavā hi kattikajuṇhapakkhe vesāliṃ sampāpuṇi. Kattikanakkhattakīḷā cettha uḷārā hoti. Tadatthaṃ gatoti veditabbo.
ಅದ್ದಸ ಖೋತಿ ಕಥಂ ಅದ್ದಸ? ಸೋ ಕಿರ ನಗರತೋ ಭುತ್ತಪಾತರಾಸಂ ಸುದ್ಧುತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಹತ್ಥಂ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಸವನತ್ಥಞ್ಚ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಂ ಮಹಾಜನಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಕ್ವ ಗಚ್ಛಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಬುದ್ಧದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಸವನತ್ಥಞ್ಚಾ’’ತಿ। ತೇನ ಹಿ ‘‘ಅಹಮ್ಪಿ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿ ಗನ್ತ್ವಾ ಚತುಬ್ಬಿಧಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಪರಿವುತಂ ಬ್ರಹ್ಮಸ್ಸರೇನ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಅದ್ದಸ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅದ್ದಸ ಖೋ…ಪೇ॰… ದೇಸೇನ್ತ’’ನ್ತಿ। ದಿಸ್ವಾನಸ್ಸಾತಿ ದಿಸ್ವಾನ ಅಸ್ಸ। ಏತದಹೋಸೀತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಪುಞ್ಞತಾಯ ಚೋದಿಯಮಾನಸ್ಸ ಭಬ್ಬಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತಂ ಅಹೋಸಿ। ಕಿಂ ಅಹೋಸಿ? ಯಂನೂನಾಹಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣೇಯ್ಯನ್ತಿ । ತತ್ಥ ಯನ್ನೂನಾತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕದಸ್ಸನಮೇತಂ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಪರಿವಿತಕ್ಕೋ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ‘‘ಯಮಯಂ ಪರಿಸಾ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತಾ ಧಮ್ಮಂ ಸುಣಾತಿ, ಅಹೋ ವತಾಹಮ್ಪಿ ತಂ ಸುಣೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ।
Addasa khoti kathaṃ addasa? So kira nagarato bhuttapātarāsaṃ suddhuttarāsaṅgaṃ mālāgandhavilepanahatthaṃ buddhadassanatthaṃ dhammasavanatthañca nikkhamantaṃ mahājanaṃ disvā ‘‘kva gacchathā’’ti pucchi. ‘‘Buddhadassanatthaṃ dhammasavanatthañcā’’ti. Tena hi ‘‘ahampi gacchāmī’’ti gantvā catubbidhāya parisāya parivutaṃ brahmassarena dhammaṃ desentaṃ bhagavantaṃ addasa. Tena vuttaṃ – ‘‘addasa kho…pe… desenta’’nti. Disvānassāti disvāna assa. Etadahosīti pubbe katapuññatāya codiyamānassa bhabbakulaputtassa etaṃ ahosi. Kiṃ ahosi? Yaṃnūnāhampi dhammaṃ suṇeyyanti . Tattha yannūnāti parivitakkadassanametaṃ. Evaṃ kirassa parivitakko uppanno ‘‘yamayaṃ parisā ekaggacittā dhammaṃ suṇāti, aho vatāhampi taṃ suṇeyya’’nti.
ಅಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನೋ ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಸಾ ಪರಿಸಾತಿ ಇಧ ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಯೇನ ಭಗವಾ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಯೇನ ಸಾ ಪರಿಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಚೇ। ಭಗವನ್ತಞ್ಹಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಉಳಾರುಳಾರಜನಾ ಮಹತೀ ಪರಿಸಾ ನಿಸಿನ್ನಾ, ತತ್ರ ನ ಸಕ್ಕಾ ಇಮಿನಾ ಪಚ್ಛಾ ಆಗತೇನ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತುಂ। ಪರಿಸಾಯ ಪನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಸಕ್ಕಾತಿ ಸೋ ತಂ ಪರಿಸಂಯೇವ ಉಪಸಙ್ಕಮನ್ತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನೋ ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಸಾ ಪರಿಸಾ’’ತಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸೀತಿ ನ ನಿಸಿನ್ನಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಅಹೋಸಿ, ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಸಿತ್ತಯೂಪಸಂಹಿತಂ ಥೋಕಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಸುತ್ವಾ; ತಂ ಪನಸ್ಸ ಯಸ್ಮಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸೇವ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸೀ’’ತಿ। ಕಿಂ ಅಹೋಸೀತಿ? ಯಥಾ ಯಥಾ ಖೋತಿಆದಿ।
Athakho sudinno kalandaputto yena sā parisāti idha kasmā ‘‘yena bhagavā’’ti avatvā ‘‘yena sā parisā’’ti vuttanti ce. Bhagavantañhi parivāretvā uḷāruḷārajanā mahatī parisā nisinnā, tatra na sakkā iminā pacchā āgatena bhagavantaṃ upasaṅkamitvā nisīdituṃ. Parisāya pana ekasmiṃ padese sakkāti so taṃ parisaṃyeva upasaṅkamanto. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinno kalandaputto yena sā parisā’’ti. Ekamantaṃ nisinnassa kho sudinnassa kalandaputtassa etadahosīti na nisinnamattasseva ahosi, atha kho bhagavato sittayūpasaṃhitaṃ thokaṃ dhammakathaṃ sutvā; taṃ panassa yasmā ekamantaṃ nisinnasseva ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘ekamantaṃ nisinnassa kho sudinnassa kalandaputtassa etadahosī’’ti. Kiṃ ahosīti? Yathā yathā khotiādi.
ತತ್ರಾಯಂ ಸಙ್ಖೇಪಕಥಾ – ಅಹಂ ಖೋ ಯೇನ ಯೇನ ಆಕಾರೇನ ಭಗವತಾ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸಿತಂ ಆಜಾನಾಮಿ, ತೇನ ತೇನ ಮೇ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಏವಂ ಹೋತಿ ಯದೇತಂ ಸಿತ್ತಯಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಏಕಮ್ಪಿ ದಿವಸಂ ಅಖಣ್ಡಂ ಕತ್ವಾ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತಂ ಪಾಪೇತಬ್ಬತಾಯ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಚರಿತಬ್ಬಂ, ಏಕದಿವಸಮ್ಪಿ ಚ ಕಿಲೇಸಮಲೇನ ಅಮಲೀನಂ ಕತ್ವಾ ಚರಿಮಕಚಿತ್ತಂ ಪಾಪೇತಬ್ಬತಾಯ ಏಕನ್ತಪರಿಸುದ್ಧಂ। ಸಙ್ಖಲಿಖಿತಂ ಲಿಖಿತಸಙ್ಖಸದಿಸಂ ಧೋತಸಙ್ಖಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಂ ಚರಿತಬ್ಬಂ। ಇದಂ ನ ಸುಕರಂ ಅಗಾರಂ ಅಜ್ಝಾವಸತಾ ಅಗಾರಮಜ್ಝೇ ವಸನ್ತೇನ ಏಕನ್ತಪರಿಪುಣ್ಣಂ…ಪೇ॰… ಚರಿತುಂ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಕೇಸೇ ಚ ಮಸ್ಸುಞ್ಚ ಓಹಾರೇತ್ವಾ ಕಸಾಯರಸಪೀತತಾಯ ಕಾಸಾಯಾನಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರನ್ತಾನಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕಾನಿ ವತ್ಥಾನಿ ಅಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಪರಿದಹಿತ್ವಾ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಅಗಾರಸ್ಸ ಹಿತಂ ಕಸಿವಾಣಿಜ್ಜಾದಿಕಮ್ಮಂ ಅಗಾರಿಯನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಞ್ಚ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ನತ್ಥಿ; ತಸ್ಮಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ‘‘ಅನಗಾರಿಯಾ’’ತಿ ಞಾತಬ್ಬಾ। ತಂ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ। ಪಬ್ಬಜೇಯ್ಯನ್ತಿ ಪರಿಬ್ಬಜೇಯ್ಯಂ।
Tatrāyaṃ saṅkhepakathā – ahaṃ kho yena yena ākārena bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, tena tena me upaparikkhato evaṃ hoti yadetaṃ sittayabrahmacariyaṃ ekampi divasaṃ akhaṇḍaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparipuṇṇaṃ caritabbaṃ, ekadivasampi ca kilesamalena amalīnaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparisuddhaṃ. Saṅkhalikhitaṃ likhitasaṅkhasadisaṃ dhotasaṅkhasappaṭibhāgaṃ caritabbaṃ. Idaṃ na sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā agāramajjhe vasantena ekantaparipuṇṇaṃ…pe… carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kese ca massuñca ohāretvā kasāyarasapītatāya kāsāyāni brahmacariyaṃ carantānaṃ anucchavikāni vatthāni acchādetvā paridahitvā agārasmā nikkhamitvā anagāriyaṃ pabbajeyyanti. Ettha ca yasmā agārassa hitaṃ kasivāṇijjādikammaṃ agāriyanti vuccati, tañca pabbajjāya natthi; tasmā pabbajjā ‘‘anagāriyā’’ti ñātabbā. Taṃ anagāriyaṃ pabbajjaṃ. Pabbajeyyanti paribbajeyyaṃ.
೨೫. ಅಚಿರವುಟ್ಠಿತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ಸುದಿನ್ನೋ ಅವುಟ್ಠಿತಾಯ ಪರಿಸಾಯ ನ ಭಗವನ್ತಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ಕಸ್ಮಾ? ತತ್ರಸ್ಸ ಬಹೂ ಞಾತಿಸಾಲೋಹಿತಾ ಮಿತ್ತಾಮಚ್ಚಾ ಸನ್ತಿ, ತೇ ‘‘‘ತ್ವಂ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಏಕಪುತ್ತಕೋ, ನ ಲಬ್ಭಾ ತಯಾ ಪಬ್ಬಜಿತು’ನ್ತಿ ಬಾಹಾಯಮ್ಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಕಡ್ಢೇಯ್ಯುಂ, ತತೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅನ್ತರಾಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಹೇವ ಪರಿಸಾಯ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಥೋಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುನ ಕೇನಚಿ ಸರೀರಕಿಚ್ಚಲೇಸೇನ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮ್ಮ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಯಾಚಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನೋ ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋ ಅಚಿರವುಟ್ಠಿತಾಯ ಪರಿಸಾಯ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ ಭಗವಾ’’ತಿ।
25.Aciravuṭṭhitāya parisāya yena bhagavā tenupasaṅkamīti sudinno avuṭṭhitāya parisāya na bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāci. Kasmā? Tatrassa bahū ñātisālohitā mittāmaccā santi, te ‘‘‘tvaṃ mātāpitūnaṃ ekaputtako, na labbhā tayā pabbajitu’nti bāhāyampi gahetvā ākaḍḍheyyuṃ, tato pabbajjāya antarāyo bhavissatī’’ti saheva parisāya uṭṭhahitvā thokaṃ gantvā puna kenaci sarīrakiccalesena nivattitvā bhagavantaṃ upasaṅkamma pabbajjaṃ yāci. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinno kalandaputto aciravuṭṭhitāya parisāya…pe… pabbājetu maṃ bhagavā’’ti.
ಭಗವಾ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ರಾಹುಲಕುಮಾರಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜಿತತೋ ಪಭುತಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ ಪುತ್ತಂ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ನಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಪನ ತ್ವಂ ಸುದಿನ್ನ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ।
Bhagavā pana yasmā rāhulakumārassa pabbajitato pabhuti mātāpitūhi ananuññātaṃ puttaṃ na pabbājeti, tasmā naṃ pucchi – ‘‘anuññātosi pana tvaṃ sudinna mātāpitūhi…pe… pabbajjāyā’’ti.
೨೬. ಇತೋ ಪರಂ ಪಾಠಾನುಸಾರೇನೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ತಂ ಕರಣೀಯಂ ತೀರೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಧುರನಿಕ್ಖೇಪೇನೇವ ತಂ ಕರಣೀಯಂ ನಿಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾತಿ; ನ ಹಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ತಿಬ್ಬಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ಭಣ್ಡಪ್ಪಯೋಜನಉದ್ಧಾರಸಾರಣಾದೀಸು ವಾ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಾಯಂ ವಾ ಚಿತ್ತಂ ನಮತಿ। ಅಮ್ಮ ತಾತಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಅಮ್ಮಾತಿ ಮಾತರಂ ಆಲಪತಿ; ತಾತಾತಿ ಪಿತರಂ। ತ್ವಂ ಖೋಸೀತಿ ತ್ವಂ ಖೋ ಅಸಿ। ಏಕಪುತ್ತಕೋತಿ ಏಕೋವ ಪುತ್ತಕೋ; ಅಞ್ಞೋ ತೇ ಜೇಟ್ಠೋ ವಾ ಕನಿಟ್ಠೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಏಕಪುತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಅನುಕಮ್ಪಾವಸೇನ ‘‘ಏಕಪುತ್ತಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪಿಯೋತಿ ಪೀತಿಜನನಕೋ। ಮನಾಪೋತಿ ಮನವಡ್ಢನಕೋ। ಸುಖೇಧಿತೋತಿ ಸುಖೇನ ಏಧಿತೋ; ಸುಖಸಂವಡ್ಢಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುಖಪರಿಹತೋತಿ ಸುಖೇನ ಪರಿಹತೋ; ಜಾತಕಾಲತೋ ಪಭುತಿ ಧಾತೀಹಿ ಅಙ್ಕತೋ ಅಙ್ಕಂ ಹರಿತ್ವಾ ಧಾರಿಯಮಾನೋ ಅಸ್ಸಕರಥಕಾದೀಹಿ ಬಾಲಕೀಳನಕೇಹಿ ಕೀಳಮಾನೋ ಸಾದುರಸಭೋಜನಂ ಭೋಜಿಯಮಾನೋ ಸುಖೇನ ಪರಿಹತೋ।
26. Ito paraṃ pāṭhānusāreneva gantvā taṃ karaṇīyaṃ tīretvāti ettha evamattho veditabbo – dhuranikkhepeneva taṃ karaṇīyaṃ niṭṭhāpetvāti; na hi pabbajjāya tibbacchandassa bhaṇḍappayojanauddhārasāraṇādīsu vā nakkhattakīḷāyaṃ vā cittaṃ namati. Amma tātāti ettha pana ammāti mātaraṃ ālapati; tātāti pitaraṃ. Tvaṃ khosīti tvaṃ kho asi. Ekaputtakoti ekova puttako; añño te jeṭṭho vā kaniṭṭho vā natthi. Ettha ca ‘‘ekaputto’’ti vattabbe anukampāvasena ‘‘ekaputtako’’ti vuttaṃ. Piyoti pītijananako. Manāpoti manavaḍḍhanako. Sukhedhitoti sukhena edhito; sukhasaṃvaḍḍhitoti attho. Sukhaparihatoti sukhena parihato; jātakālato pabhuti dhātīhi aṅkato aṅkaṃ haritvā dhāriyamāno assakarathakādīhi bālakīḷanakehi kīḷamāno sādurasabhojanaṃ bhojiyamāno sukhena parihato.
ನ ತ್ವಂ, ತಾತ ಸುದಿನ್ನ, ಕಿಞ್ಚಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಜಾನಾಸೀತಿ ತ್ವಂ ತಾತ ಸುದಿನ್ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಮ್ಪಿ ಕಲಭಾಗಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನ ಜಾನಾಸಿ; ಅಥ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ದುಕ್ಖೇನ ನಾನುಭೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕರಣತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಅನುಭವನತ್ಥೇ ಚ ಜಾನನಾ; ಅಥ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ದುಕ್ಖಂ ನಸ್ಸರಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಸಾಮಿವಚನಂ, ಸರಣತ್ಥೇ ಚ ಜಾನನಾ। ವಿಕಪ್ಪದ್ವಯೇಪಿ ಪುರಿಮಪದಸ್ಸ ಉತ್ತರಪದೇನ ಸಮಾನವಿಭತ್ತಿಲೋಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸದ್ದಸತ್ಥಾನುಸಾರೇನ ಞಾತಬ್ಬಂ। ಮರಣೇನಪಿ ಮಯಂ ತೇ ಅಕಾಮಕಾ ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಚೇಪಿ ತವ ಅಮ್ಹೇಸು ಜೀವಮಾನೇಸು ಮರಣಂ ಭವೇಯ್ಯ, ತೇನ ತೇ ಮರಣೇನಪಿ ಮಯಂ ಅಕಾಮಕಾ ಅನಿಚ್ಛಕಾ ನ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಯಾ, ವಿನಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮ; ತಯಾ ವಿಯೋಗಂ ವಾ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತನ್ತಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ ಕಿಂ ಪನ ಕಿಂ ನಾಮ ತಂ ಕಾರಣಂ ಯೇನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮ; ಅಥ ವಾ ಕಿಂ ಪನ ಮಯಂ ತನ್ತಿ ಕೇನ ಪನ ಕಾರಣೇನ ಮಯಂ ತಂ ಜೀವನ್ತಂ ಅನುಜಾನಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Na tvaṃ, tāta sudinna, kiñci dukkhassa jānāsīti tvaṃ tāta sudinna kiñci appamattakampi kalabhāgaṃ dukkhassa na jānāsi; atha vā kiñci dukkhena nānubhosīti attho. Karaṇatthe sāmivacanaṃ, anubhavanatthe ca jānanā; atha vā kiñci dukkhaṃ nassarasīti attho. Upayogatthe sāmivacanaṃ, saraṇatthe ca jānanā. Vikappadvayepi purimapadassa uttarapadena samānavibhattilopo daṭṭhabbo. Taṃ sabbaṃ saddasatthānusārena ñātabbaṃ. Maraṇenapi mayaṃ te akāmakā vinā bhavissāmāti sacepi tava amhesu jīvamānesu maraṇaṃ bhaveyya, tena te maraṇenapi mayaṃ akāmakā anicchakā na attano ruciyā, vinā bhavissāma; tayā viyogaṃ vā pāpuṇissāmāti attho. Kiṃ pana mayaṃ tanti evaṃ sante kiṃ pana kiṃ nāma taṃ kāraṇaṃ yena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma; atha vā kiṃ pana mayaṃ tanti kena pana kāraṇena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāmāti evamettha attho daṭṭhabbo.
೨೭. ತತ್ಥೇವಾತಿ ಯತ್ಥ ನಂ ಠಿತಂ ಮಾತಾಪಿತರೋ ನಾನುಜಾನಿಂಸು, ತತ್ಥೇವ ಠಾನೇ। ಅನನ್ತರಹಿತಾಯಾತಿ ಕೇನಚಿ ಅತ್ಥರಣೇನ ಅನತ್ಥತಾಯ।
27.Tatthevāti yattha naṃ ṭhitaṃ mātāpitaro nānujāniṃsu, tattheva ṭhāne. Anantarahitāyāti kenaci attharaṇena anatthatāya.
೨೮. ಪರಿಚಾರೇಹೀತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬನಟನಾಟಕಾದೀನಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಹಾಯಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯಥಾಸುಖಂ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ ಚಾರೇಹಿ ಸಞ್ಚಾರೇಹಿ; ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಉಪನೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಪರಿಚಾರೇಹೀತಿ ಗನ್ಧಬ್ಬನಟನಾಟಕಾದೀನಿ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ಸಹಾಯಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಲಳ, ಉಪಲಳ, ರಮ, ಕೀಳಸ್ಸೂತಿಪಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋತಿ ಅತ್ತನೋ ಪುತ್ತದಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಭೋಗೇ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ। ಪುಞ್ಞಾನಿ ಕರೋನ್ತೋತಿ ಬುದ್ಧಞ್ಚ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಸಙ್ಘಞ್ಚ ಆರಬ್ಭ ದಾನಪ್ಪದಾನಾದೀನಿ ಸುಗತಿಮಗ್ಗಸೋಧಕಾನಿ ಕುಸಲಕಮ್ಮಾನಿ ಕರೋನ್ತೋ। ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ಕಥಾನುಪ್ಪಬನ್ಧವಿಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ನಿರಾಲಾಪಸಲ್ಲಾಪೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ವಾ ಪಟಿವಚನಮ್ಪಿ ಅಲಭಮಾನಾ ಸಹಾಯಕೇ ಪಕ್ಕೋಸಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಏಸ ವೋ ಸಹಾಯಕೋ ಪಬ್ಬಜಿತುಕಾಮೋ, ನಿವಾರೇಥ ನ’’ನ್ತಿ ಆಹಂಸು। ತೇಪಿ ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅವೋಚುಂ, ತೇಸಮ್ಪಿ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ…ಪೇ॰… ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ।
28.Paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhāpetvā tattha sahāyakehi saddhiṃ yathāsukhaṃ indriyāni cārehi sañcārehi; ito cito ca upanehīti vuttaṃ hoti. Atha vā paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhāpetvā tattha sahāyakehi saddhiṃ laḷa, upalaḷa, rama, kīḷassūtipi vuttaṃ hoti. Kāme paribhuñjantoti attano puttadārehi saddhiṃ bhoge bhuñjanto. Puññāni karontoti buddhañca dhammañca saṅghañca ārabbha dānappadānādīni sugatimaggasodhakāni kusalakammāni karonto. Tuṇhī ahosīti kathānuppabandhavicchedanatthaṃ nirālāpasallāpo ahosi. Athassa mātāpitaro tikkhattuṃ vatvā paṭivacanampi alabhamānā sahāyake pakkosāpetvā ‘‘esa vo sahāyako pabbajitukāmo, nivāretha na’’nti āhaṃsu. Tepi taṃ upasaṅkamitvā tikkhattuṃ avocuṃ, tesampi tuṇhī ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinnassa kalandaputtassa sahāyakā…pe… tuṇhī ahosī’’ti.
೨೯. ಅಥಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾನಂ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಸಚೇ ಅಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಅಲಭಮಾನೋ ಮರಿಸ್ಸತಿ ನ ಕೋಚಿ ಗುಣೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಪಬ್ಬಜಿತಂ ಪನ ನಂ ಮಾತಾಪಿತರೋಪಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಮಯಮ್ಪಿ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ। ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಪಿ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಭಾರಿಯಾ, ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತಬ್ಬಂ। ಏಕಸೇಯ್ಯಂ ಏಕಭತ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಅತಿದುಕ್ಕರಂ। ಅಯಞ್ಚ ಸುಖುಮಾಲೋ ನಾಗರಿಕಜಾತಿಯೋ, ಸೋ ತಂ ಚರಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪುನ ಇಧೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಹನ್ದಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ಅನುಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ। ತೇ ತಥಾ ಅಕಂಸು। ಮಾತಾಪಿತರೋಪಿ ನಂ ಅನುಜಾನಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಹಾಯಕಾ ಯೇನ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ…ಪೇ॰… ಅನುಞ್ಞಾತೋಸಿ ಮಾತಾಪಿತೂಹಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ।
29. Athassa sahāyakānaṃ etadahosi – ‘‘sace ayaṃ pabbajjaṃ alabhamāno marissati na koci guṇo bhavissati. Pabbajitaṃ pana naṃ mātāpitaropi kālena kālaṃ passissanti. Mayampi passissāma. Pabbajjāpi ca nāmesā bhāriyā, divase divase mattikāpattaṃ gahetvā piṇḍāya caritabbaṃ. Ekaseyyaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ atidukkaraṃ. Ayañca sukhumālo nāgarikajātiyo, so taṃ carituṃ asakkonto puna idheva āgamissati. Handassa mātāpitaro anujānāpessāmā’’ti. Te tathā akaṃsu. Mātāpitaropi naṃ anujāniṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinnassa kalandaputtassa sahāyakā yena sudinnassa kalandaputtassa mātāpitaro…pe… anuññātosi mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.
೩೦. ಹಟ್ಠೋತಿ ತುಟ್ಠೋ। ಉದಗ್ಗೋತಿ ಪೀತಿವಸೇನ ಅಬ್ಭುನ್ನತಕಾಯಚಿತ್ತೋ। ಕತಿಪಾಹನ್ತಿ ಕತಿಪಯಾನಿ ದಿವಸಾನಿ। ಬಲಂ ಗಾಹೇತ್ವಾತಿ ಸಪ್ಪಾಯಭೋಜನಾನಿ ಭುಞ್ಜನ್ತೋ, ಉಚ್ಛಾದನನ್ಹಾಪನಾದೀಹಿ ಚ ಕಾಯಂ ಪರಿಹರನ್ತೋ, ಕಾಯಬಲಂ ಜನೇತ್ವಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ವನ್ದಿತ್ವಾ ಅಸ್ಸುಮುಖಂ ಞಾತಿಪರಿವಟ್ಟಂ ಪಹಾಯ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ…ಪೇ॰… ಪಬ್ಬಾಜೇತು ಮಂ ಭನ್ತೇ ಭಗವಾತಿ। ಭಗವಾ ಸಮೀಪೇ ಠಿತಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಪಿಣ್ಡಚಾರಿಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಸುದಿನ್ನಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಹಿ ಚೇವ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಹಿ ಚಾ’’ತಿ। ‘‘ಸಾಧು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಖೋ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಗವತೋ ಪಟಿಸ್ಸುಣಿತ್ವಾ ಸುದಿನ್ನಂ ಕಲನ್ದಪುತ್ತಂ ಜಿನದತ್ತಿಯಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಲದ್ಧಾ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ ಚೇವ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ ಚ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಲತ್ಥ ಖೋ ಸುದಿನ್ನೋ ಕಲನ್ದಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಅಲತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ।
30.Haṭṭhoti tuṭṭho. Udaggoti pītivasena abbhunnatakāyacitto. Katipāhanti katipayāni divasāni. Balaṃ gāhetvāti sappāyabhojanāni bhuñjanto, ucchādananhāpanādīhi ca kāyaṃ pariharanto, kāyabalaṃ janetvā mātāpitaro vanditvā assumukhaṃ ñātiparivaṭṭaṃ pahāya yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… pabbājetu maṃ bhante bhagavāti. Bhagavā samīpe ṭhitaṃ aññataraṃ piṇḍacārikaṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘tena hi bhikkhu sudinnaṃ pabbājehi ceva upasampādehi cā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissuṇitvā sudinnaṃ kalandaputtaṃ jinadattiyaṃ saddhivihārikaṃ laddhā pabbājesi ceva upasampādesi ca. Tena vuttaṃ – ‘‘alattha khosudinno kalandaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampada’’nti.
ಏತ್ಥ ಪನ ಠತ್ವಾ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ಕಥಿತಾ। ಮಯಂ ಪನ ಯಥಾಠಿತಪಾಳಿವಸೇನೇವ ಖನ್ಧಕೇ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚೇತಂ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಯಂ ಖನ್ಧಕೇ ವಾ ಪರಿವಾರೇ ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯೇಹಿ ವಿಭಙ್ಗೇಕಥಿತಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ಕಥಯಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಞ್ಹಿ ಕಥಿಯಮಾನೇ ಪಾಳಿಕ್ಕಮೇನೇವ ವಣ್ಣನಾ ಕತಾ ಹೋತಿ। ತತೋ ತೇನ ತೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯೇನ ಅತ್ಥಿಕಾನಂ ಪಾಳಿಕ್ಕಮೇನೇವ ಇಮಂ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಸೋ ಸೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯೋ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ।
Ettha pana ṭhatvā sabbaaṭṭhakathāsu pabbajjā ca upasampadā ca kathitā. Mayaṃ pana yathāṭhitapāḷivaseneva khandhake kathayissāma. Na kevalañcetaṃ, aññampi yaṃ khandhake vā parivāre vā kathetabbaṃ aṭṭhakathācariyehi vibhaṅgekathitaṃ, taṃ sabbaṃ tattha tattheva kathayissāma. Evañhi kathiyamāne pāḷikkameneva vaṇṇanā katā hoti. Tato tena tena vinicchayena atthikānaṃ pāḷikkameneva imaṃ vinayasaṃvaṇṇanaṃ oloketvā so so vinicchayo suviññeyyo bhavissatīti.
ಅಚಿರೂಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಅಚಿರಂ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ಹುತ್ವಾ; ಉಪಸಮ್ಪದತೋ ನಚಿರಕಾಲೇಯೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏವರೂಪೇತಿ ಏವಂವಿಧೇ ಏವಂಜಾತಿಕೇ। ಧುತಗುಣೇತಿ ಕಿಲೇಸನಿದ್ಧುನನಕೇ ಗುಣೇ। ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತತೀತಿ ಸಮಾದಿಯಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ವತ್ತತಿ ಚರತಿ ವಿಹರತಿ। ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಹೋತೀತಿ ಗಾಮನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಆರಞ್ಞಿಕಧುತಙ್ಗವಸೇನ ಅರಞ್ಞವಾಸಿಕೋ ಹೋತಿ। ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋತಿ ಅತಿರೇಕಲಾಭಪಟಿಕ್ಖೇಪೇನ ಚುದ್ದಸ ಭತ್ತಾನಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕಧುತಙ್ಗವಸೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋ ಹೋತಿ। ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋತಿ ಗಹಪತಿಚೀವರಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಪಂಸುಕೂಲಿಕಧುತಙ್ಗವಸೇನ ಪಂಸುಕೂಲಿಕೋ ಹೋತಿ। ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋತಿ ಲೋಲುಪ್ಪಚಾರಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಪದಾನಚಾರಿಕಧುತಙ್ಗವಸೇನ ಸಪದಾನಚಾರಿಕೋ ಹೋತಿ; ಘರಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಭಿಕ್ಖಾಯ ಪವಿಸತಿ। ವಜ್ಜಿಗಾಮನ್ತಿ ವಜ್ಜೀನಂ ಗಾಮಂ ವಜ್ಜೀಸು ವಾ ಗಾಮಂ।
Acirūpasampannoti aciraṃ upasampanno hutvā; upasampadato nacirakāleyevāti vuttaṃ hoti. Evarūpeti evaṃvidhe evaṃjātike. Dhutaguṇeti kilesaniddhunanake guṇe. Samādāya vattatīti samādiyitvā gaṇhitvā vattati carati viharati. Āraññiko hotīti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā āraññikadhutaṅgavasena araññavāsiko hoti. Piṇḍapātikoti atirekalābhapaṭikkhepena cuddasa bhattāni paṭikkhipitvā piṇḍapātikadhutaṅgavasena piṇḍapātiko hoti. Paṃsukūlikoti gahapaticīvaraṃ paṭikkhipitvā paṃsukūlikadhutaṅgavasena paṃsukūliko hoti. Sapadānacārikoti loluppacāraṃ paṭikkhipitvā sapadānacārikadhutaṅgavasena sapadānacāriko hoti; gharapaṭipāṭiyā bhikkhāya pavisati. Vajjigāmanti vajjīnaṃ gāmaṃ vajjīsu vā gāmaṃ.
ಅಡ್ಢಾ ಮಹದ್ಧನಾತಿಆದೀಸು ಉಪಭೋಗಪರಿಭೋಗೂಪಕರಣಮಹನ್ತತಾಯ ಅಡ್ಢಾ; ಯೇ ಹಿ ತೇಸಂ ಉಪಭೋಗಾ ಯಾನಿ ಚ ಉಪಭೋಗೂಪಕರಣಾನಿ, ತಾನಿ ಮಹನ್ತಾನಿ ಬಹುಲಾನಿ ಸಾರಕಾನೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ನಿಧೇತ್ವಾ ಠಪಿತಧನಮಹನ್ತತಾಯ ಮಹದ್ಧನಾ। ಮಹಾಭೋಗಾತಿ ದಿವಸಪರಿಬ್ಬಯಸಙ್ಖಾತಭೋಗಮಹನ್ತತಾಯ ಮಹಾಭೋಗಾ। ಅಞ್ಞೇಹಿ ಉಪಭೋಗೇಹಿ ಜಾತರೂಪರಜತಸ್ಸೇವ ಪಹೂತತಾಯ ಪಹೂತಜಾತರೂಪರಜತಾ। ಅಲಙ್ಕಾರಭೂತಸ್ಸ ವಿತ್ತೂಪಕರಣಸ್ಸ ಪೀತಿಪಾಮೋಜ್ಜಕರಣಸ್ಸ ಪಹೂತತಾಯ ಪಹೂತವಿತ್ತೂಪಕರಣಾ। ವೋಹಾರವಸೇನ ಪರಿವತ್ತೇನ್ತಸ್ಸ ಧನಧಞ್ಞಸ್ಸ ಪಹೂತತಾಯ ಪಹೂತಧನಧಞ್ಞಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Aḍḍhā mahaddhanātiādīsu upabhogaparibhogūpakaraṇamahantatāya aḍḍhā; ye hi tesaṃ upabhogā yāni ca upabhogūpakaraṇāni, tāni mahantāni bahulāni sārakānīti vuttaṃ hoti. Nidhetvā ṭhapitadhanamahantatāya mahaddhanā. Mahābhogāti divasaparibbayasaṅkhātabhogamahantatāya mahābhogā. Aññehi upabhogehi jātarūparajatasseva pahūtatāya pahūtajātarūparajatā. Alaṅkārabhūtassa vittūpakaraṇassa pītipāmojjakaraṇassa pahūtatāya pahūtavittūpakaraṇā. Vohāravasena parivattentassa dhanadhaññassa pahūtatāya pahūtadhanadhaññāti veditabbā.
ಸೇನಾಸನಂ ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾತಿ ಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಸಾಮೇತ್ವಾ; ಯಥಾ ನ ವಿನಸ್ಸತಿ ತಥಾ ನಂ ಸುಟ್ಠು ಠಪೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಟ್ಠಿಮತ್ತೇ ಥಾಲಿಪಾಕೇತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಸಟ್ಠಿಥಾಲಿಪಾಕೇ। ಏಕಮೇಕೋ ಚೇತ್ಥ ಥಾಲಿಪಾಕೋ ದಸನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಛನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಂ ಭತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಭತ್ತಾಭಿಹಾರಂ ಅಭಿಹರಿಂಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಅಭಿಹರೀಯತೀತಿ ಅಭಿಹಾರೋ। ಕಿಂ ಅಭಿಹರೀಯತಿ? ಭತ್ತಂ। ಭತ್ತಮೇವ ಅಭಿಹಾರೋ ಭತ್ತಾಭಿಹಾರೋ, ತಂ ಭತ್ತಾಭಿಹಾರಂ। ಅಭಿಹರಿಂಸೂತಿ ಅಭಿಮುಖಾ ಹರಿಂಸು। ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಆಗಮಂಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತಸ್ಸ ಕಿಂ ಪಮಾಣನ್ತಿ? ಸಟ್ಠಿ ಥಾಲಿಪಾಕಾ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸಟ್ಠಿಮತ್ತೇ ಥಾಲಿಪಾಕೇ ಭತ್ತಾಭಿಹಾರಂ ಅಭಿಹರಿಂಸೂ’’ತಿ। ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾತಿ ಸಯಂ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕತ್ತಾ ಸಪದಾನಚಾರಂ ಚರಿತುಕಾಮೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ದತ್ವಾ। ಅಯಂ ಹಿ ಆಯಸ್ಮಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ ಚ ಲಾಭಂ ಲಚ್ಛನ್ತಿ ಅಹಞ್ಚ ಪಿಣ್ಡಕೇನ ನ ಕಿಲಮಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಏತದತ್ಥಮೇವ ಆಗತೋ। ತಸ್ಮಾ ಅತ್ತನೋ ಆಗಮನಾನುರೂಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ।
Senāsanaṃsaṃsāmetvāti senāsanaṃ paṭisāmetvā; yathā na vinassati tathā naṃ suṭṭhu ṭhapetvāti attho. Saṭṭhimatte thālipāketi gaṇanaparicchedato saṭṭhithālipāke. Ekameko cettha thālipāko dasannaṃ bhikkhūnaṃ bhattaṃ gaṇhāti. Taṃ sabbampi channaṃ bhikkhusatānaṃ bhattaṃ hoti. Bhattābhihāraṃ abhihariṃsūti ettha abhiharīyatīti abhihāro. Kiṃ abhiharīyati? Bhattaṃ. Bhattameva abhihāro bhattābhihāro, taṃ bhattābhihāraṃ. Abhihariṃsūti abhimukhā hariṃsu. Tassa santikaṃ gahetvā āgamaṃsūti attho. Etassa kiṃ pamāṇanti? Saṭṭhi thālipākā. Tena vuttaṃ – ‘‘saṭṭhimatte thālipāke bhattābhihāraṃ abhihariṃsū’’ti. Bhikkhūnaṃ vissajjetvāti sayaṃ ukkaṭṭhapiṇḍapātikattā sapadānacāraṃ caritukāmo bhikkhūnaṃ paribhogatthāya pariccajitvā datvā. Ayaṃ hi āyasmā ‘‘bhikkhū ca lābhaṃ lacchanti ahañca piṇḍakena na kilamissāmī’’ti etadatthameva āgato. Tasmā attano āgamanānurūpaṃ karonto bhikkhūnaṃ vissajjetvā sayaṃ piṇḍāya pāvisi.
೩೧. ಞಾತಿದಾಸೀತಿ ಞಾತಕಾನಂ ದಾಸೀ। ಆಭಿದೋಸಿಕನ್ತಿ ಪಾರಿವಾಸಿಕಂ ಏಕರತ್ತಾತಿಕ್ಕನ್ತಂ ಪೂತಿಭೂತಂ। ತತ್ರಾಯಂ ಪದತ್ಥೋ – ಪೂತಿಭಾವದೋಸೇನ ಅಭಿಭೂತೋತಿ ಅಭಿದೋಸೋ, ಅಭಿದೋಸೋವ ಆಭಿದೋಸಿಕೋ, ಏಕರತ್ತಾತಿಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ವಾ ನಾಮಸಞ್ಞಾ ಏಸಾ, ಯದಿದಂ ಆಭಿದೋಸಿಕೋತಿ, ತಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ। ಕುಮ್ಮಾಸನ್ತಿ ಯವಕುಮ್ಮಾಸಂ। ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಾ ಹೋತೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅನ್ತಮಸೋ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಾನಮ್ಪಿ ಗೋರೂಪಾನಮ್ಪಿ ಅಪರಿಭೋಗಾರಹೋ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಕಚವರಂ ವಿಯ ಬಹಿ ಛಡ್ಡೇತುಕಾಮಾ ಹೋತಿ। ಸಚೇತನ್ತಿ ಸಚೇ ಏತಂ। ಭಗಿನೀತಿ ಅರಿಯವೋಹಾರೇನ ಞಾತಿದಾಸಿಂ ಆಲಪತಿ। ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮನ್ತಿ ಛಡ್ಡೇತಬ್ಬಸಭಾವಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಭಗಿನಿ, ಏತಂ ಸಚೇ ಬಹಿ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹಂ, ತಂ ಇಧ ಮೇ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಾ’’ತಿ।
31.Ñātidāsīti ñātakānaṃ dāsī. Ābhidosikanti pārivāsikaṃ ekarattātikkantaṃ pūtibhūtaṃ. Tatrāyaṃ padattho – pūtibhāvadosena abhibhūtoti abhidoso, abhidosova ābhidosiko, ekarattātikkantassa vā nāmasaññā esā, yadidaṃ ābhidosikoti, taṃ ābhidosikaṃ. Kummāsanti yavakummāsaṃ. Chaḍḍetukāmā hotīti yasmā antamaso dāsakammakarānampi gorūpānampi aparibhogāraho, tasmā taṃ kacavaraṃ viya bahi chaḍḍetukāmā hoti. Sacetanti sace etaṃ. Bhaginīti ariyavohārena ñātidāsiṃ ālapati. Chaḍḍanīyadhammanti chaḍḍetabbasabhāvaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhagini, etaṃ sace bahi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, taṃ idha me patte ākirā’’ti.
ಕಿಂ ಪನ ಏವಂ ವತ್ತುಂ ಲಬ್ಭತಿ, ವಿಞ್ಞತ್ತಿ ವಾ ಪಯುತ್ತವಾಚಾ ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ? ನ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹತ್ತಾ। ಯಞ್ಹಿ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠಪರಿಗ್ಗಹಂ, ಯತ್ಥ ಸಾಮಿಕಾ ಅನಾಲಯಾ ಹೋನ್ತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ‘‘ದೇಥ ಆಹರಥ ಇಧ ಆಕಿರಥಾ’’ತಿ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಅಗ್ಗಅರಿಯವಂಸಿಕೋ ಆಯಸ್ಮಾ ರಟ್ಠಪಾಲೋಪಿ ‘‘ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಇಧ ಮೇ ಪತ್ತೇ ಆಕಿರಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೨೯೯) ಅವಚ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಏವರೂಪಂ ಛಡ್ಡನೀಯಧಮ್ಮಂ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಅಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ವನಮೂಲಫಲಭೇಸಜ್ಜಾದಿಕಂ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಯಥಾಸುಖಂ ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ನ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿತಬ್ಬಂ। ಹತ್ಥಾನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖಾಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಪತ್ತಂ ಉಪನಾಮಯತೋ ಮಣಿಬನ್ಧತೋ ಪಭುತಿ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಹತ್ಥಾನಂ। ಪಾದಾನನ್ತಿ ನಿವಾಸನನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಪಾದಾನಂ। ಸರಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಸಚೇತಂ ಭಗಿನೀ’’ತಿ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರಯತೋ ಸರಸ್ಸ ಚ। ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಗ್ಗಹೇಸೀತಿ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ಸಲ್ಲಕ್ಖಿತಪುಬ್ಬಂ ಆಕಾರಂ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ ಸಞ್ಜಾನಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇಸಿ। ಸುದಿನ್ನೋ ಹಿ ಭಗವತೋ ದ್ವಾದಸಮೇ ವಸ್ಸೇ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವೀಸತಿಮೇ ವಸ್ಸೇ ಞಾತಿಕುಲಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠೋ ಸಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಅಟ್ಠವಸ್ಸಿಕೋ ಹುತ್ವಾ; ತೇನ ನಂ ಸಾ ಞಾತಿದಾಸೀ ದಿಸ್ವಾವ ನ ಸಞ್ಜಾನಿ, ನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ಅಗ್ಗಹೇಸೀತಿ।
Kiṃ pana evaṃ vattuṃ labbhati, viññatti vā payuttavācā vā na hotīti? Na hoti. Kasmā? Nissaṭṭhapariggahattā. Yañhi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, yattha sāmikā anālayā honti, taṃ sabbaṃ ‘‘detha āharatha idha ākirathā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Tathā hi aggaariyavaṃsiko āyasmā raṭṭhapālopi ‘‘chaḍḍanīyadhammaṃ kummāsaṃ idha me patte ākirā’’ti (ma. ni. 2.299) avaca. Tasmā yaṃ evarūpaṃ chaḍḍanīyadhammaṃ aññaṃ vā apariggahitaṃ vanamūlaphalabhesajjādikaṃ taṃ sabbaṃ yathāsukhaṃ āharāpetvā paribhuñjitabbaṃ, na kukkuccāyitabbaṃ. Hatthānanti bhikkhāggahaṇatthaṃ pattaṃ upanāmayato maṇibandhato pabhuti dvinnampi hatthānaṃ. Pādānanti nivāsanantato paṭṭhāya dvinnampi pādānaṃ. Sarassāti ‘‘sacetaṃ bhaginī’’ti vācaṃ nicchārayato sarassa ca. Nimittaṃ aggahesīti gihikāle sallakkhitapubbaṃ ākāraṃ aggahesi sañjāni sallakkhesi. Sudinno hi bhagavato dvādasame vasse pabbajito vīsatime vasse ñātikulaṃ piṇḍāya paviṭṭho sayaṃ pabbajjāya aṭṭhavassiko hutvā; tena naṃ sā ñātidāsī disvāva na sañjāni, nimittaṃ pana aggahesīti.
ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಏತದವೋಚಾತಿ ಅತಿಗರುನಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜೂಪಗತೇನ ಸಾಮಿಪುತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ‘‘ತ್ವಂ ನು ಖೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಅಯ್ಯೋ ಸುದಿನ್ನೋ’’ತಿಆದಿವಚನಂ ವತ್ತುಂ ಅವಿಸಹನ್ತೀ ವೇಗೇನ ಘರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಮಾತರಂ ಏತಂ ಅವೋಚ। ಯಗ್ಘೇತಿ ಆರೋಚನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಸಚೇ ಜೇ ಸಚ್ಚನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಜೇತಿ ಆಲಪನೇ ನಿಪಾತೋ। ಏವಞ್ಹಿ ತಸ್ಮಿಂ ದೇಸೇ ದಾಸಿಜನಂ ಆಲಪನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತ್ವಂ, ಭೋತಿ ದಾಸಿ, ಸಚೇ ಸಚ್ಚಂ ಭಣಸೀ’’ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Sudinnassa mātaraṃ etadavocāti atigarunā pabbajjūpagatena sāmiputtena saddhiṃ ‘‘tvaṃ nu kho me, bhante, ayyo sudinno’’tiādivacanaṃ vattuṃ avisahantī vegena gharaṃ pavisitvā sudinnassa mātaraṃ etaṃ avoca. Yaggheti ārocanatthe nipāto. Sace je saccanti ettha jeti ālapane nipāto. Evañhi tasmiṃ dese dāsijanaṃ ālapanti, tasmā ‘‘tvaṃ, bhoti dāsi, sace saccaṃ bhaṇasī’’ti evamettha attho daṭṭhabbo.
೩೨. ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಟ್ಟಮೂಲನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ದೇಸೇ ದಾನಪತೀನಂ ಘರೇಸು ಸಾಲಾ ಹೋನ್ತಿ, ಆಸನಾನಿ ಚೇತ್ಥ ಪಞ್ಞತ್ತಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ಉಪಟ್ಠಾಪಿತಂ ಉದಕಕಞ್ಜಿಯಂ; ತತ್ಥ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತಿ। ಸಚೇ ಇಚ್ಛನ್ತಿ, ದಾನಪತೀನಮ್ಪಿ ಸನ್ತಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ಈದಿಸಾಯ ಸಾಲಾಯ ಅಞ್ಞತರಂ ಕುಟ್ಟಮೂಲನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ನ ಹಿ ಪಬ್ಬಜಿತಾ ಕಪಣಮನುಸ್ಸಾ ವಿಯ ಅಸಾರುಪ್ಪೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತೀತಿ।
32.Aññataraṃ kuṭṭamūlanti tasmiṃ kira dese dānapatīnaṃ gharesu sālā honti, āsanāni cettha paññattāni honti, upaṭṭhāpitaṃ udakakañjiyaṃ; tattha pabbajitā piṇḍāya caritvā nisīditvā bhuñjanti. Sace icchanti, dānapatīnampi santakaṃ gaṇhanti. Tasmā tampi aññatarassa kulassa īdisāya sālāya aññataraṃ kuṭṭamūlanti veditabbaṃ. Na hi pabbajitā kapaṇamanussā viya asāruppe ṭhāne nisīditvā bhuñjantīti.
ಅತ್ಥಿ ನಾಮ ತಾತಾತಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೀತಿ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ಥೇ; ನಾಮಾತಿ ಪುಚ್ಛನತ್ಥೇ ಮಞ್ಞನತ್ಥೇ ಚ ನಿಪಾತೋ। ಇದಞ್ಹಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ ಸುದಿನ್ನ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಧನಂ, ನ ಮಯಂ ನಿದ್ಧನಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಯೇಸಂ ನೋ ತ್ವಂ ಈದಿಸೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ’’; ತಥಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನು ಖೋ, ತಾತ ಸುದಿನ್ನ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಜೀವಿತಂ, ನ ಮಯಂ ಮತಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ, ಯೇಸಂ ನೋ ತ್ವಂ ಈದಿಸೇ ಠಾನೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ’’; ತಥಾ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಞೇ, ತಾತ ಸುದಿನ್ನ, ತವ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಸಾಸನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಟಿಲದ್ಧೋ ಸಮಣಗುಣೋ, ಯಂ ತ್ವಂ ಸುಭೋಜನರಸಸಂವಡ್ಢಿತೋಪಿ ಇಮಂ ಜಿಗುಚ್ಛನೇಯ್ಯಂ ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಅಮತಮಿವ ನಿಬ್ಬಿಕಾರೋ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ।
Atthi nāma tātāti ettha atthīti vijjamānatthe; nāmāti pucchanatthe maññanatthe ca nipāto. Idañhi vuttaṃ hoti – ‘‘atthi nu kho, tāta sudinna, amhākaṃ dhanaṃ, na mayaṃ niddhanāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi’’; tathā ‘‘atthi nu kho, tāta sudinna, amhākaṃ jīvitaṃ, na mayaṃ matāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi’’; tathā ‘‘atthi maññe, tāta sudinna, tava abbhantare sāsanaṃ nissāya paṭiladdho samaṇaguṇo, yaṃ tvaṃ subhojanarasasaṃvaḍḍhitopi imaṃ jigucchaneyyaṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ amatamiva nibbikāro paribhuñjissasī’’ti.
ಸೋ ಪನ ಗಹಪತಿ ದುಕ್ಖಾಭಿತುನ್ನತಾಯ ಏತಮತ್ಥಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ವತ್ತುಮಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಾಮ, ತಾತ ಸುದಿನ್ನ, ಆಭಿದೋಸಿಕಂ ಕುಮ್ಮಾಸಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ಅವೋಚ। ಅಕ್ಖರಚಿನ್ತಕಾ ಪನೇತ್ಥ ಇಮಂ ಲಕ್ಖಣಂ ವದನ್ತಿ – ಅನೋಕಪ್ಪನಾಮರಿಸನತ್ಥವಸೇನ ಏತಂ ಅತ್ಥಿನಾಮಸದ್ದೇ ಉಪಪದೇ ‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸೀ’’ತಿ ಅನಾಗತವಚನಂ ಕತಂ। ತಸ್ಸಾಯಮತ್ಥೋ – ಅತ್ಥಿ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಸಿ, ಇದಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಮ್ಪಿ ಅಹಂ ನ ಸದ್ದಹಾಮಿ ನ ಮರಿಸಯಾಮೀತಿ। ತತಾಯಂ ಆಭಿದೋಸಿಕೋತಿ ತತೋ ತವ ಗೇಹತೋ ಅಯಂ ಆಭಿದೋಸಿಕೋ ಕುಮ್ಮಾಸೋ ಲದ್ಧೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತೋಯನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತದಾಯನ್ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ। ಯೇನ ಸಕಪಿತು ನಿವೇಸನನ್ತಿ ಯೇನ ಸಕಸ್ಸ ಪಿತು ಅತ್ತನೋ ಪಿತು ನಿವೇಸನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ; ಥೇರೋ ಪಿತರಿ ಪೇಮೇನೇವ ಸುಬ್ಬಚೋ ಹುತ್ವಾ ಅಗಮಾಸಿ। ಅಧಿವಾಸೇಸೀತಿ ಥೇರೋ ಉಕ್ಕಟ್ಠಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕೋಪಿ ಸಮಾನೋ ‘‘ಸಚೇ ಏಕಭತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅತಿವಿಯ ನೇಸಂ ದೋಮನಸ್ಸಂ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞಾತೀನಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ಅಧಿವಾಸೇಸಿ।
So pana gahapati dukkhābhitunnatāya etamatthaṃ paripuṇṇaṃ katvā vattumasakkonto ‘‘atthi nāma, tāta sudinna, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasī’’ti ettakameva avoca. Akkharacintakā panettha imaṃ lakkhaṇaṃ vadanti – anokappanāmarisanatthavasena etaṃ atthināmasadde upapade ‘‘paribhuñjissasī’’ti anāgatavacanaṃ kataṃ. Tassāyamattho – atthi nāma…pe… paribhuñjissasi, idaṃ paccakkhampi ahaṃ na saddahāmi na marisayāmīti. Tatāyaṃ ābhidosikoti tato tava gehato ayaṃ ābhidosiko kummāso laddhoti attho. Tatoyantipi pāṭho. Tadāyantipi paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Yena sakapitu nivesananti yena sakassa pitu attano pitu nivesananti attho; thero pitari pemeneva subbaco hutvā agamāsi. Adhivāsesīti thero ukkaṭṭhapiṇḍapātikopi samāno ‘‘sace ekabhattampi na gahessāmi, ativiya nesaṃ domanassaṃ bhavissatī’’ti ñātīnaṃ anukampāya adhivāsesi.
೩೩. ಓಪುಞ್ಜಾಪೇತ್ವಾತಿ ಉಪಲಿಮ್ಪಾಪೇತ್ವಾ। ಏಕಂ ಹಿರಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಹಿರಞ್ಞನ್ತಿ ಕಹಾಪಣೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪುರಿಸೋತಿ ನಾತಿದೀಘೋ ನಾತಿರಸ್ಸೋ ಮಜ್ಝಿಮಪ್ಪಮಾಣೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಿರೋಕರಣೀಯನ್ತಿ ಕರಣತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮಂ; ಸಾಣಿಪಾಕಾರೇನ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ತಿರೋ ಕರೋನ್ತಿ ಏತೇನಾತಿ ತಿರೋಕರಣೀಯಂ, ತಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ; ಸಮನ್ತತೋ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ಹೀತಿ ಯಸ್ಮಾ ಅಜ್ಜ ಸುದಿನ್ನೋ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ। ಹಿ ಇತಿ ಪದಪೂರಣಮತ್ತೇ ನಿಪಾತೋ। ತೇನಾತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ವಾ ಉಯ್ಯೋಜನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋಯೇವ।
33.Opuñjāpetvāti upalimpāpetvā. Ekaṃ hiraññassāti ettha hiraññanti kahāpaṇo veditabbo. Purisoti nātidīgho nātirasso majjhimappamāṇo veditabbo. Tirokaraṇīyanti karaṇatthe bhummaṃ; sāṇipākārena parikkhipitvāti attho. Atha vā tiro karonti etenāti tirokaraṇīyaṃ, taṃ parikkhipitvā; samantato katvāti attho. Tena hīti yasmā ajja sudinno āgamissati tena kāraṇena. Hi iti padapūraṇamatte nipāto. Tenāti ayampi vā uyyojanatthe nipātoyeva.
೩೪. ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಾಳಿಯಂ ಕಾಲಾರೋಚನಂ ನ ವುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಆರೋಚಿತೇಯೇವ ಕಾಲೇ ಅಗಮಾಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇದಂ ತೇ ತಾತಾತಿ ದ್ವೇ ಪುಞ್ಜೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ। ಮಾತೂತಿ ಜನೇತ್ತಿಯಾ। ಮತ್ತಿಕನ್ತಿ ಮಾತಿತೋ ಆಗತಂ; ಇದಂ ತೇ ಮಾತಾಮಹಿಯಾ ಮಾತು ಇಮಂ ಗೇಹಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ದಿನ್ನಧನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತ್ಥಿಕಾಯ ಇತ್ಥಿಧನನ್ತಿ ಹೀಳೇನ್ತೋ ಆಹ । ಇತ್ಥಿಕಾಯ ನಾಮ ಇತ್ಥಿಪರಿಭೋಗಾನಂಯೇವ ನ್ಹಾನಚುಣ್ಣಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಲದ್ಧಂ ಧನಂ ಕಿತ್ತಕಂ ಭವೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸಾಪಿ ತಾವ ಪರಿಮಾಣಂ ಪಸ್ಸ। ಅಥ ವಾ ಇದಂ ತೇ ತಾತ ಸುದಿನ್ನ ಮಾತು ಧನಂ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಮತ್ತಿಕಂ, ನ ಮಯಾ ದಿನ್ನಂ, ತವ ಮಾತುಯೇವ ಸನ್ತಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಂ ಪನೇತಂ ನ ಕಸಿಯಾ ನ ವಣಿಜ್ಜಾಯ ಸಮ್ಭೂತಂ, ಅಪಿಚ ಖೋ ಇತ್ಥಿಕಾಯ ಇತ್ಥಿಧನಂ। ಯಂ ಇತ್ಥಿಕಾಯ ಞಾತಿಕುಲತೋ ಸಾಮಿಕಕುಲಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿಯಾ ಲದ್ಧಬ್ಬಂ ನ್ಹಾನಚುಣ್ಣಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಇತ್ಥಿಧನಂ, ತಂ ತಾವ ಏತ್ತಕನ್ತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
34.Pubbaṇhasamayanti ettha kiñcāpi pāḷiyaṃ kālārocanaṃ na vuttaṃ, atha kho ārociteyeva kāle agamāsīti veditabbo. Idaṃ te tātāti dve puñje dassento āha. Mātūti janettiyā. Mattikanti mātito āgataṃ; idaṃ te mātāmahiyā mātu imaṃ gehaṃ āgacchantiyā dinnadhananti attho. Itthikāya itthidhananti hīḷento āha . Itthikāya nāma itthiparibhogānaṃyeva nhānacuṇṇādīnaṃ atthāya laddhaṃ dhanaṃ kittakaṃ bhaveyya. Tassāpi tāva parimāṇaṃ passa. Atha vā idaṃ te tāta sudinna mātu dhanaṃ, tañca kho mattikaṃ, na mayā dinnaṃ, tava mātuyeva santakanti vuttaṃ hoti. Taṃ panetaṃ na kasiyā na vaṇijjāya sambhūtaṃ, apica kho itthikāya itthidhanaṃ. Yaṃ itthikāya ñātikulato sāmikakulaṃ gacchantiyā laddhabbaṃ nhānacuṇṇādīnaṃ atthāya itthidhanaṃ, taṃ tāva ettakanti evamettha attho daṭṭhabbo.
ಅಞ್ಞಂ ಪೇತ್ತಿಕಂ ಅಞ್ಞಂ ಪಿತಾಮಹನ್ತಿ ಯಂ ಪನ ತೇ ಪಿತು ಚ ಪಿತಾಮಹಾನಞ್ಚ ಸನ್ತಕಂ, ತಂ ಅಞ್ಞಂಯೇವ। ನಿಹಿತಞ್ಚ ಪಯುತ್ತಞ್ಚ ಅತಿವಿಯ ಬಹು; ಏತ್ಥ ಚ ಪಿತಾಮಹನ್ತಿ ತದ್ಧಿತಲೋಪಂ ಕತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಪೇತಾಮಹನ್ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಲಬ್ಭಾ ತಾತ ಸುದಿನ್ನ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ತಾತ, ಸುದಿನ್ನ, ಉತ್ತಮಂ ಅರಿಯದ್ಧಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತಲಿಙ್ಗಂ ಪಹಾಯ ಹೀನಾಯ ಗಿಹಿಭಾವಾಯ ಆವತ್ತಿತ್ವಾ ಲಬ್ಭಾ ಭೋಗಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ, ನಾಲಬ್ಭಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ, ನ ತ್ವಂ ರಾಜಭೀತೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ನ ಇಣಾಯಿಕೇಹಿ ಪಲಿಬುದ್ಧೋ ಹುತ್ವಾತಿ। ತಾತ ನ ಉಸ್ಸಹಾಮೀತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ತಾತಾತಿ ವಚನಂ ಗೇಹಸಿತಪೇಮೇನ ಆಹ, ನ ಸಮಣತೇಜೇನ। ನ ಉಸ್ಸಹಾಮೀತಿ ನ ಸಕ್ಕೋಮಿ। ನ ವಿಸಹಾಮೀತಿ ನಪ್ಪಹೋಮಿ, ನ ಸಮತ್ಥೋಮ್ಹಿ।
Aññaṃ pettikaṃ aññaṃ pitāmahanti yaṃ pana te pitu ca pitāmahānañca santakaṃ, taṃ aññaṃyeva. Nihitañca payuttañca ativiya bahu; ettha ca pitāmahanti taddhitalopaṃ katvā veditabbaṃ. Petāmahanti vā pāṭho. Labbhā tāta sudinna hīnāyāvattitvāti tāta, sudinna, uttamaṃ ariyaddhajaṃ pabbajitaliṅgaṃ pahāya hīnāya gihibhāvāya āvattitvā labbhā bhogā bhuñjituṃ, nālabbhā bhuñjituṃ, na tvaṃ rājabhīto pabbajito, na iṇāyikehi palibuddho hutvāti. Tāta na ussahāmīti ettha pana tātāti vacanaṃ gehasitapemena āha, na samaṇatejena. Na ussahāmīti na sakkomi. Na visahāmīti nappahomi, na samatthomhi.
‘‘ವದೇಯ್ಯಾಮ ಖೋ ತಂ ಗಹಪತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಪನ ವಚನಂ ಸಮಣತೇಜೇನಾಹ। ನಾತಿಕಡ್ಢೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಯಂ ತೇ ಮಯಿ ಪೇಮಂ ಪತಿಟ್ಠಿತಂ, ತಂ ಕೋಧವಸೇನ ನ ಅತಿಕಡ್ಢೇಯ್ಯಾಸಿ; ಸಚೇ ನ ಕುಜ್ಝೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ಸೇಟ್ಠಿ ‘‘ಪುತ್ತೋ ಮೇ ಸಙ್ಗಹಂ ಮಞ್ಞೇ ಕತ್ತುಕಾಮೋ’’ತಿ ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ವದೇಹಿ ತಾತ ಸುದಿನ್ನಾ’’ತಿ। ತೇನಹೀತಿ ಉಯ್ಯೋಜನತ್ಥೇ ವಿಭತ್ತಿಪತಿರೂಪಕೋ ನಿಪಾತೋ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ತಂನಿದಾನಂ ತಂಹೇತುಕನ್ತಿ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಸ್ಸ ತೋ-ಆದೇಸೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ; ಸಮಾಸೇ ಚಸ್ಸ ಲೋಪಾಭಾವೋ। ಭಯಂ ವಾತಿ ‘‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಭೋಗೇ ನೇವ ರಾಜಾನೋ ಹರೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತಂ ರಾಜಾದಿಭಯಂ; ಚಿತ್ತುತ್ರಾಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛಮ್ಭಿತತ್ತನ್ತಿ ರಾಜೂಹಿ ವಾ ಚೋರೇಹಿ ವಾ ‘‘ಧನಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ಕಮ್ಮಕಾರಣಂ ಕಾರಿಯಮಾನಸ್ಸ ಕಾಯಿಞ್ಜನಂ ಕಾಯಕಮ್ಪೋ ಹದಯಮಂಸಚಲನಂ। ಲೋಮಹಂಸೋತಿ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಭಯೇ ಲೋಮಾನಂ ಹಂಸನಂ ಉದ್ಧಗ್ಗಭಾವೋ। ಆರಕ್ಖೋತಿ ಅನ್ತೋ ಚ ಬಹಿ ಚ ರತ್ತಿಞ್ಚ ದಿವಾ ಚ ಆರಕ್ಖಣಂ।
‘‘Vadeyyāma kho taṃ gahapatī’’ti idaṃ pana vacanaṃ samaṇatejenāha. Nātikaḍḍheyyāsīti yaṃ te mayi pemaṃ patiṭṭhitaṃ, taṃ kodhavasena na atikaḍḍheyyāsi; sace na kujjheyyāsīti vuttaṃ hoti. Tato seṭṭhi ‘‘putto me saṅgahaṃ maññe kattukāmo’’ti udaggacitto āha – ‘‘vadehi tāta sudinnā’’ti. Tenahīti uyyojanatthe vibhattipatirūpako nipāto. Tatonidānanti taṃnidānaṃ taṃhetukanti paccattavacanassa to-ādeso veditabbo; samāse cassa lopābhāvo. Bhayaṃ vāti ‘‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyu’’ntiādinā nayena vuttaṃ rājādibhayaṃ; cittutrāsoti attho. Chambhitattanti rājūhi vā corehi vā ‘‘dhanaṃ dehī’’ti kammakāraṇaṃ kāriyamānassa kāyiñjanaṃ kāyakampo hadayamaṃsacalanaṃ. Lomahaṃsoti uppanne bhaye lomānaṃ haṃsanaṃ uddhaggabhāvo. Ārakkhoti anto ca bahi ca rattiñca divā ca ārakkhaṇaṃ.
೩೫. ತೇನ ಹಿ ವಧೂತಿ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಧನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಪುತ್ತಂ ಅತ್ತನಾ ಗಿಹಿಭಾವತ್ಥಾಯ ಪಲೋಭೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಮಾತುಗಾಮಸದಿಸಂ ದಾನಿ ಪುರಿಸಾನಂ ಬನ್ಧನಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ತೇನ ಹಿ ವಧೂ’’ತಿ। ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕನ್ತಿ ಪುರಾಣಂ ದುತಿಯಿಕಂ ಪುಬ್ಬೇ ಗಿಹಿಕಾಲೇ ದುತಿಯಿಕಂ, ಗೇಹಸಿತಸುಖುಪಭೋಗಸಹಾಯಿಕಂ ಭೂತಪುಬ್ಬಭರಿಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ಹೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಮಾತುಗಾಮಸದಿಸಂ ಬನ್ಧನಂ ನತ್ಥಿ। ಪಾದೇಸು ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಪಾದೇ ಗಹೇತ್ವಾ; ಉಪಯೋಗತ್ಥೇ ಭುಮ್ಮವಚನಂ, ಪಾದೇಸು ವಾ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ‘‘ಕೀದಿಸಾ ನಾಮ ತಾ ಅಯ್ಯಪುತ್ತ ಅಚ್ಛರಾಯೋ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ? ತದಾ ಕಿರ ಸಮ್ಬಹುಲೇ ಖತ್ತಿಯಕುಮಾರೇಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಕುಮಾರೇಪಿ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೇಪಿ ಮಹಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಪಹಾಯ ಪಬ್ಬಜನ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಗುಣಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಕಥಂ ಸಮುಟ್ಠಾಪೇನ್ತಿ – ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಏತೇ ಪಬ್ಬಜನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಥಞ್ಞೇ ವದನ್ತಿ – ‘‘ದೇವಚ್ಛರಾನಂ ದೇವನಾಟಕಾನಂ ಕಾರಣಾ’’ತಿ। ಸಾ ಕಥಾ ವಿತ್ಥಾರಿಕಾ ಅಹೋಸಿ। ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಯಂ ಏವಮಾಹಾತಿ। ಥೇರೋ ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ನ ಖೋ ಅಹಂ ಭಗಿನೀತಿ ಆಹ। ಸಮುದಾಚರತೀತಿ ವೋಹರತಿ ವದೇತಿ। ತತ್ಥೇವ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಪಪತಾತಿ ನಂ ಭಗಿನಿವಾದೇನ ಸಮುದಾಚರನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅನತ್ಥಿಕೋ ದಾನಿ ಮಯಾ ಅಯಂ ಯೋ ಮಂ ಪಜಾಪತಿಂ ಸಮಾನಂ ಅತ್ತನಾ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಮಾತುಕುಚ್ಛಿಯಾ ಸಯಿತದಾರಿಕಂ ವಿಯ ಮಞ್ಞತೀ’’ತಿ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಬಲವಸೋಕಾ ಹುತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಪದೇಸೇ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಪಪತಾ; ಪತಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
35.Tena hi vadhūti seṭṭhi gahapati dhanaṃ dassetvā puttaṃ attanā gihibhāvatthāya palobhetuṃ asakkonto ‘‘mātugāmasadisaṃ dāni purisānaṃ bandhanaṃ natthī’’ti maññitvā tassa purāṇadutiyikaṃ āmantesi – ‘‘tena hi vadhū’’ti. Purāṇadutiyikanti purāṇaṃ dutiyikaṃ pubbe gihikāle dutiyikaṃ, gehasitasukhupabhogasahāyikaṃ bhūtapubbabhariyanti attho. Tena hīti yena kāraṇena mātugāmasadisaṃ bandhanaṃ natthi. Pādesu gahetvāti pāde gahetvā; upayogatthe bhummavacanaṃ, pādesu vā taṃ gahetvā. ‘‘Kīdisā nāma tā ayyaputta accharāyo’’ti kasmā evamāha? Tadā kira sambahule khattiyakumārepi brāhmaṇakumārepi seṭṭhiputtepi mahāsampattiyo pahāya pabbajante disvā pabbajjāguṇaṃ ajānantā kathaṃ samuṭṭhāpenti – ‘‘kasmā ete pabbajantī’’ti. Athaññe vadanti – ‘‘devaccharānaṃ devanāṭakānaṃ kāraṇā’’ti. Sā kathā vitthārikā ahosi. Taṃ gahetvā ayaṃ evamāhāti. Thero taṃ paṭikkhipanto na kho ahaṃ bhaginīti āha. Samudācaratīti voharati vadeti. Tattheva mucchitā papatāti naṃ bhaginivādena samudācarantaṃ disvā ‘‘anatthiko dāni mayā ayaṃ yo maṃ pajāpatiṃ samānaṃ attanā saddhiṃ ekamātukucchiyā sayitadārikaṃ viya maññatī’’ti samuppannabalavasokā hutvā tasmiṃyeva padese mucchitā papatā; patitāti attho.
ಮಾ ನೋ ವಿಹೇಠಯಿತ್ಥಾತಿ ಮಾ ಅಮ್ಹೇ ಧನಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮಾತುಗಾಮಞ್ಚ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ವಿಹೇಠಯಿತ್ಥ; ವಿಹೇಸಾ ಹೇಸಾ ಪಬ್ಬಜಿತಾನನ್ತಿ। ತೇನ ಹಿ ತಾತ ಸುದಿನ್ನ ಬೀಜಕಮ್ಪಿ ದೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ತೇನ ಹೀತಿ ಅಭಿರತಿಯಂ ಉಯ್ಯೋಜೇತಿ। ಸಚೇ ತ್ವಂ ಅಭಿರತೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಸಿ, ಚರಿತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿತಾ ಹೋಹಿ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಕುಲವಂಸಬೀಜಕಂ ಏಕಂ ಪುತ್ತಂ ದೇಹಿ। ಮಾ ನೋ ಅಪುತ್ತಕಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಲಿಚ್ಛವಯೋ ಅತಿಹರಾಪೇಸುನ್ತಿ ಮಯಞ್ಹಿ ಲಿಚ್ಛವೀನಂ ಗಣರಾಜೂನಂ ರಜ್ಜೇ ವಸಾಮ, ತೇ ತೇ ಪಿತುನೋ ಅಚ್ಚಯೇನ ಇಮಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಂ ಏವಂ ಮಹನ್ತಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ವಿಭವಂ ಅಪುತ್ತಕಂ ಕುಲಧನರಕ್ಖಕೇನ ಪುತ್ತೇನ ವಿರಹಿತಂ ಅತ್ತನೋ ರಾಜನ್ತೇಪುರಂ ಅತಿಹರಾಪೇಯ್ಯುನ್ತಿ, ತಂ ತೇ ಮಾ ಅತಿಹರಾಪೇಸುಂ, ಮಾ ಅತಿಹರಾಪೇನ್ತೂತಿ।
Mā no viheṭhayitthāti mā amhe dhanaṃ dassetvā mātugāmañca uyyojetvā viheṭhayittha; vihesā hesā pabbajitānanti. Tena hi tāta sudinna bījakampi dehīti ettha tena hīti abhiratiyaṃ uyyojeti. Sace tvaṃ abhirato brahmacariyaṃ carasi, caritvā ākāse nisīditvā parinibbāyitā hohi, amhākaṃ pana kulavaṃsabījakaṃ ekaṃ puttaṃ dehi. Mā no aputtakaṃ sāpateyyaṃ licchavayo atiharāpesunti mayañhi licchavīnaṃ gaṇarājūnaṃ rajje vasāma, te te pituno accayena imaṃ sāpateyyaṃ evaṃ mahantaṃ amhākaṃ vibhavaṃ aputtakaṃ kuladhanarakkhakena puttena virahitaṃ attano rājantepuraṃ atiharāpeyyunti, taṃ te mā atiharāpesuṃ, mā atiharāpentūti.
ಏತಂ ಖೋ ಮೇ, ಅಮ್ಮ, ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುನ್ತಿ ಕಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ? ಸೋ ಕಿರ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಏತೇಸಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯಸ್ಸ ಅಹಮೇವ ಸಾಮೀ, ಅಞ್ಞೋ ನತ್ಥಿ। ತೇ ಮಂ ಸಾಪತೇಯ್ಯರಕ್ಖಣತ್ಥಾಯ ನಿಚ್ಚಂ ಅನುಬನ್ಧಿಸ್ಸನ್ತಿ; ತೇನಾಹಂ ನ ಲಚ್ಛಾಮಿ ಅಪ್ಪೋಸ್ಸುಕ್ಕೋ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ, ಪುತ್ತಕಂ ಪನ ಲಭಿತ್ವಾ ಓರಮಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತತೋ ಅಹಂ ಯಥಾಸುಖಂ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಂ ನಯಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಏವಮಾಹಾತಿ।
Etaṃ kho me, amma, sakkā kātunti kasmā evamāha? So kira cintesi – ‘‘etesaṃ sāpateyyassa ahameva sāmī, añño natthi. Te maṃ sāpateyyarakkhaṇatthāya niccaṃ anubandhissanti; tenāhaṃ na lacchāmi appossukko samaṇadhammaṃ kātuṃ, puttakaṃ pana labhitvā oramissanti, tato ahaṃ yathāsukhaṃ samaṇadhammaṃ karissāmī’’ti imaṃ nayaṃ passanto evamāhāti.
೩೬. ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಉತುಕಾಲೇ ಉಪ್ಪನ್ನಲೋಹಿತಸ್ಸ ನಾಮಂ। ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಹಿ ಉತುಕಾಲೇ ಗಬ್ಭಪತಿಟ್ಠಾನಟ್ಠಾನೇ ಲೋಹಿತವಣ್ಣಾ ಪಿಳಕಾ ಸಣ್ಠಹಿತ್ವಾ ಸತ್ತ ದಿವಸಾನಿ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಭಿಜ್ಜನ್ತಿ, ತತೋ ಲೋಹಿತಂ ಪಗ್ಘರತಿ, ತಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ ‘‘ಪುಪ್ಫ’’ನ್ತಿ। ತಂ ಪನ ಯಾವ ಬಲವಂ ಹೋತಿ ಬಹು ಪಗ್ಘರತಿ, ತಾವ ದಿನ್ನಾಪಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ದೋಸೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಪಗ್ಘರತಿ; ದೋಸೇ ಪನ ಪಗ್ಘರಿತೇ ಸುದ್ಧೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ದಿನ್ನಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿ ಖಿಪ್ಪಂ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಪುಪ್ಫಂಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೀತಿ ಪುಪ್ಫಂ ಅಸ್ಸಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ; ಅಕಾರಲೋಪೇನ ಸನ್ಧಿ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಯ ಬಾಹಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಯ ಯಾ ಬಾಹಾ, ತತ್ರ ನಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
36.Pupphanti utukāle uppannalohitassa nāmaṃ. Mātugāmassa hi utukāle gabbhapatiṭṭhānaṭṭhāne lohitavaṇṇā piḷakā saṇṭhahitvā satta divasāni vaḍḍhitvā bhijjanti, tato lohitaṃ paggharati, tassetaṃ nāmaṃ ‘‘puppha’’nti. Taṃ pana yāva balavaṃ hoti bahu paggharati, tāva dinnāpi paṭisandhi na tiṭṭhati, doseneva saddhiṃ paggharati; dose pana paggharite suddhe vatthumhi dinnā paṭisandhi khippaṃ patiṭṭhāti. Pupphaṃsā uppajjīti pupphaṃ assā uppajji; akāralopena sandhi purāṇadutiyikāya bāhāyaṃ gahetvāti purāṇadutiyikāya yā bāhā, tatra naṃ gahetvāti attho.
ಅಪಞ್ಞತ್ತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇತಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಟ್ಠಪಿತೇ। ಭಗವತೋ ಕಿರ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ವೀಸತಿ ವಸ್ಸಾನಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಚಿತ್ತಂ ಆರಾಧಯಿಂಸು, ನ ಏವರೂಪಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರಮಕಂಸು। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇವ ಇದಂ ಸುತ್ತಮಾಹ – ‘‘ಆರಾಧಯಿಂಸು ವತ ಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖೂ ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೫)। ಅಥ ಭಗವಾ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ವಾ ನ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ। ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅವಸೇಸೇ ಪಞ್ಚ ಖುದ್ದಕಾಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇ ಏವ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಪಞ್ಞತ್ತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ’’ತಿ।
Apaññatte sikkhāpadeti paṭhamapārājikasikkhāpade aṭṭhapite. Bhagavato kira paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni bhikkhū cittaṃ ārādhayiṃsu, na evarūpaṃ ajjhācāramakaṃsu. Taṃ sandhāyeva idaṃ suttamāha – ‘‘ārādhayiṃsu vata me, bhikkhave, bhikkhū ekaṃ samayaṃ citta’’nti (ma. ni. 1.225). Atha bhagavā ajjhācāraṃ apassanto pārājikaṃ vā saṅghādisesaṃ vā na paññapesi. Tasmiṃ tasmiṃ pana vatthusmiṃ avasese pañca khuddakāpattikkhandhe eva paññapesi. Tena vuttaṃ – ‘‘apaññatte sikkhāpade’’ti.
ಅನಾದೀನವದಸ್ಸೋತಿ ಯಂ ಭಗವಾ ಇದಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇಸ್ಸತಿ, ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅನವಜ್ಜಸಞ್ಞೀ ಹುತ್ವಾ। ಸಚೇ ಹಿ ‘‘ಅಯಂ ಇದಂ ನ ಕರಣೀಯನ್ತಿ ವಾ ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜಾಯ ವಾ ಸಂವತ್ತತೀ’’ತಿ ಜಾನೇಯ್ಯ, ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ತತೋನಿದಾನಂ ಜೀವಿತಕ್ಖಯಂ ಪಾಪುಣನ್ತೋಪಿ ನ ಕರೇಯ್ಯ। ಏತ್ಥ ಪನ ಆದೀನವಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಿದ್ದೋಸಸಞ್ಞೀ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅನಾದೀನವದಸ್ಸೋ’’ತಿ। ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಯಾತಿ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ಅಭಿವಿಞ್ಞಾಪೇಸೀತಿ ಪವತ್ತೇಸಿ; ಪವತ್ತನಾಪಿ ಹಿ ಕಾಯವಿಞ್ಞತ್ತಿಚೋಪನತೋ ‘‘ವಿಞ್ಞಾಪನಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಅಭಿವಿಞ್ಞಾಪನಞ್ಚೇಸ ಗಬ್ಭಸಣ್ಠಾನಸನ್ನಿಟ್ಠಾನತ್ಥಮಕಾಸೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Anādīnavadassoti yaṃ bhagavā idāni sikkhāpadaṃ paññapento ādīnavaṃ dassessati, taṃ apassanto anavajjasaññī hutvā. Sace hi ‘‘ayaṃ idaṃ na karaṇīyanti vā mūlacchejjāya vā saṃvattatī’’ti jāneyya, saddhāpabbajito kulaputto tatonidānaṃ jīvitakkhayaṃ pāpuṇantopi na kareyya. Ettha pana ādīnavaṃ apassanto niddosasaññī ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘anādīnavadasso’’ti. Purāṇadutiyikāyāti bhummavacanaṃ. Abhiviññāpesīti pavattesi; pavattanāpi hi kāyaviññatticopanato ‘‘viññāpanā’’ti vuccati. Tikkhattuṃ abhiviññāpanañcesa gabbhasaṇṭhānasanniṭṭhānatthamakāsīti veditabbo.
ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹೀತಿ ಸಾ ಚ ತೇನೇವ ಅಜ್ಝಾಚಾರೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ಕಿಂ ಪನ ಅಞ್ಞಥಾಪಿ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತೀತಿ ? ಹೋತಿ। ಕಥಂ? ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೇನ , ಚೋಳಗ್ಗಹಣೇನ, ಅಸುಚಿಪಾನೇನ, ನಾಭಿಪರಾಮಸನೇನ, ರೂಪದಸ್ಸನೇನ, ಸದ್ದೇನ, ಗನ್ಧೇನ। ಇತ್ಥಿಯೋ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಾ ಉತುಸಮಯೇ ಛನ್ದರಾಗರತ್ತಾ ಪುರಿಸಾನಂ ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹ-ವೇಣಿಗ್ಗಾಹ-ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪರಾಮಸನಂ ಸಾದಿಯನ್ತಿಯೋಪಿ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಏವಂ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Sā tena gabbhaṃ gaṇhīti sā ca teneva ajjhācārena gabbhaṃ gaṇhi, na aññathā. Kiṃ pana aññathāpi gabbhaggahaṇaṃ hotīti ? Hoti. Kathaṃ? Kāyasaṃsaggena , coḷaggahaṇena, asucipānena, nābhiparāmasanena, rūpadassanena, saddena, gandhena. Itthiyo hi ekaccā utusamaye chandarāgarattā purisānaṃ hatthaggāha-veṇiggāha-aṅgapaccaṅgaparāmasanaṃ sādiyantiyopi gabbhaṃ gaṇhanti. Evaṃ kāyasaṃsaggena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಉದಾಯಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪನ ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುನೀ ತಂ ಅಸುಚಿಂ ಏಕದೇಸಂ ಮುಖೇನ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ, ಏಕದೇಸಂ ಚೋಳಕೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿ। ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿ। ಏವಂ ಚೋಳಗ್ಗಹಣೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Udāyittherassa pana purāṇadutiyikā bhikkhunī taṃ asuciṃ ekadesaṃ mukhena aggahesi, ekadesaṃ coḷakeneva saddhiṃ aṅgajāte pakkhipi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhi. Evaṃ coḷaggahaṇena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಮಿಗಸಿಙ್ಗತಾಪಸಸ್ಸ ಮಾತಾ ಮಿಗೀ ಉತುಸಮಯೇ ತಾಪಸಸ್ಸ ಪಸ್ಸಾವಟ್ಠಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಸಸಮ್ಭವಂ ಪಸ್ಸಾವಂ ಪಿವಿ। ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಮಿಗಸಿಙ್ಗಂ ವಿಜಾಯಿ। ಏವಂ ಅಸುಚಿಪಾನೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Migasiṅgatāpasassa mātā migī utusamaye tāpasassa passāvaṭṭhānaṃ āgantvā sasambhavaṃ passāvaṃ pivi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhitvā migasiṅgaṃ vijāyi. Evaṃ asucipānena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಸಾಮಸ್ಸ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಚಕ್ಖುಪರಿಹಾನಿಂ ಞತ್ವಾ ಸಕ್ಕೋ ಪುತ್ತಂ ದಾತುಕಾಮೋ ದುಕೂಲಪಣ್ಡಿತಂ ಆಹ – ‘‘ವಟ್ಟತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ’’ತಿ? ‘‘ಅನತ್ಥಿಕಾ ಮಯಂ ಏತೇನ, ಇಸಿಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಪಬ್ಬಜಿತಾಮ್ಹಾ’’ತಿ। ‘‘ತೇನ ಹಿ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಉತುಸಮಯೇ ಅಙ್ಗುಟ್ಠೇನ ನಾಭಿಂ ಪರಾಮಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಸಾಮಂ ತಾಪಸದಾರಕಂ ವಿಜಾಯಿ। ಏವಂ ನಾಭಿಪರಾಮಸನೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ। ಏತೇನೇವ ನಯೇನ ಮಣ್ಡಬ್ಯಸ್ಸ ಚ ಚಣ್ಡಪಜ್ಜೋತಸ್ಸ ಚ ವತ್ಥು ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Sāmassa pana bodhisattassa mātāpitūnaṃ cakkhuparihāniṃ ñatvā sakko puttaṃ dātukāmo dukūlapaṇḍitaṃ āha – ‘‘vaṭṭati tumhākaṃ methunadhammo’’ti? ‘‘Anatthikā mayaṃ etena, isipabbajjaṃ pabbajitāmhā’’ti. ‘‘Tena hi imissā utusamaye aṅguṭṭhena nābhiṃ parāmaseyyāthā’’ti. So tathā akāsi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhitvā sāmaṃ tāpasadārakaṃ vijāyi. Evaṃ nābhiparāmasanena gabbhaggahaṇaṃ hoti. Eteneva nayena maṇḍabyassa ca caṇḍapajjotassa ca vatthu veditabbaṃ.
ಕಥಂ ರೂಪದಸ್ಸನೇನ ಹೋತಿ? ಇಧೇಕಚ್ಚಾ ಇತ್ಥೀ ಉತುಸಮಯೇ ಪುರಿಸಸಂಸಗ್ಗಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಛನ್ದರಾಗವಸೇನ ಅನ್ತೋಗೇಹಗತಾವ ಪುರಿಸಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತಿ ರಾಜೋರೋಧಾ ವಿಯ, ಸಾ ತೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏವಂ ರೂಪದಸ್ಸನೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Kathaṃ rūpadassanena hoti? Idhekaccā itthī utusamaye purisasaṃsaggaṃ alabhamānā chandarāgavasena antogehagatāva purisaṃ upanijjhāyati rājorodhā viya, sā tena gabbhaṃ gaṇhāti. Evaṃ rūpadassanena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಬಲಾಕಾಸು ಪನ ಪುರಿಸೋ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತಾ ಉತುಸಮಯೇ ಮೇಘಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಕುಕ್ಕುಟಿಯೋಪಿ ಕದಾಚಿ ಏಕಸ್ಸ ಕುಕ್ಕುಟಸ್ಸ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಬಹುಕಾಪಿ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಥಾ ಗಾವೀ ಉಸಭಸ್ಸ। ಏವಂ ಸದ್ದೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Balākāsu pana puriso nāma natthi, tā utusamaye meghasaddaṃ sutvā gabbhaṃ gaṇhanti. Kukkuṭiyopi kadāci ekassa kukkuṭassa saddaṃ sutvā bahukāpi gabbhaṃ gaṇhanti. Tathā gāvī usabhassa. Evaṃ saddena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಗಾವೀ ಏವ ಚ ಕದಾಚಿ ಉಸಭಗನ್ಧೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಏವಂ ಗನ್ಧೇನ ಗಬ್ಭಗ್ಗಹಣಂ ಹೋತಿ।
Gāvī eva ca kadāci usabhagandhena gabbhaṃ gaṇhanti. Evaṃ gandhena gabbhaggahaṇaṃ hoti.
ಇಧ ಪನಾಯಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರೇನ ಗಬ್ಭಂ ಗಣ್ಹಿ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಮಾತಾಪಿತರೋ ಚ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ಹೋನ್ತಿ, ಮಾತಾ ಚ ಉತುನೀ ಹೋತಿ, ಗನ್ಧಬ್ಬೋ ಚ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ, ಏವಂ ತಿಣ್ಣಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾ ಗಬ್ಭಸ್ಸಾವಕ್ಕನ್ತಿ ಹೋತೀ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೦೮)।
Idha panāyaṃ ajjhācārena gabbhaṃ gaṇhi. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca paccupaṭṭhito hoti, evaṃ tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassāvakkanti hotī’’ti (ma. ni. 1.408).
ಭುಮ್ಮಾ ದೇವಾ ಸದ್ದಮನುಸ್ಸಾವೇಸುನ್ತಿ ಯಸ್ಮಾ ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ರಹೋ ನಾಮ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಕುಬ್ಬತೋ। ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಹಿಸ್ಸ ತಂ ಪಾಪಂ ಅತ್ತನಾ ಜಾನಾತಿ, ತತೋ ಆರಕ್ಖದೇವತಾ, ಅಥಞ್ಞಾಪಿ ಪರಚಿತ್ತವಿದುನಿಯೋ ದೇವತಾ। ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪರಚಿತ್ತವಿದೂ ಸಕಲವನಸಣ್ಡನಿಸ್ಸಿತಾ ಭುಮ್ಮಾ ದೇವಾ ತಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ಸದ್ದಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸುಂ। ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಪಿ ದೇವಾ ಸುಣನ್ತಿ, ತಥಾ ನಿಚ್ಛಾರೇಸುಂ। ಕಿನ್ತಿ ? ನಿರಬ್ಬುದೋ ವತ, ಭೋ…ಪೇ॰… ಆದೀನವೋ ಉಪ್ಪಾದಿತೋತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ ವೇರಞ್ಜಕಣ್ಡೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Bhummādevā saddamanussāvesunti yasmā natthi loke raho nāma pāpakammaṃ pakubbato. Sabbapaṭhamaṃ hissa taṃ pāpaṃ attanā jānāti, tato ārakkhadevatā, athaññāpi paracittaviduniyo devatā. Tasmāssa paracittavidū sakalavanasaṇḍanissitā bhummā devā taṃ ajjhācāraṃ disvā saddaṃ anussāvesuṃ. Yathā aññepi devā suṇanti, tathā nicchāresuṃ. Kinti ? Nirabbudo vata, bho…pe… ādīnavo uppāditoti. Tassattho verañjakaṇḍe vuttanayeneva veditabbo.
ಭುಮ್ಮಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ಭುಮ್ಮಾನಂ ದೇವಾನಂ ಸದ್ದಂ ಆಕಾಸಟ್ಠದೇವತಾ ಅಸ್ಸೋಸುಂ; ಆಕಾಸಟ್ಠಾನಂ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾತಿ ಅಯಮನುಕ್ಕಮೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಬ್ರಹ್ಮಕಾಯಿಕಾತಿ ಅಸಞ್ಞಸತ್ತೇ ಚ ಅರೂಪಾವಚರೇ ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಅಸ್ಸೋಸುಂ; ಸುತ್ವಾ ಚ ಸದ್ದಮನುಸ್ಸಾವೇಸುನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತಿಹ ತೇನ ಖಣೇನಾತಿ ಏವಂ ತೇನ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಚಾರಕ್ಖಣೇನ। ತೇನ ಮುಹುತ್ತೇನಾತಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರಮುಹುತ್ತೇನೇವ। ಯಾವ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾತಿ ಯಾವ ಅಕನಿಟ್ಠಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ। ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛೀತಿ ಅಭಿಉಗ್ಗಚ್ಛಿ ಅಬ್ಭುಟ್ಠಾಸಿ ಏಕಕೋಲಾಹಲಮಹೋಸೀತಿ।
Bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātumahārājikāti ettha pana bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ ākāsaṭṭhadevatā assosuṃ; ākāsaṭṭhānaṃ cātumahārājikāti ayamanukkamo veditabbo. Brahmakāyikāti asaññasatte ca arūpāvacare ca ṭhapetvā sabbepi brahmāno assosuṃ; sutvā ca saddamanussāvesunti veditabbo. Itiha tena khaṇenāti evaṃ tena sudinnassa ajjhācārakkhaṇena. Tena muhuttenāti ajjhācāramuhutteneva. Yāva brahmalokāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā. Abbhuggacchīti abhiuggacchi abbhuṭṭhāsi ekakolāhalamahosīti.
ಪುತ್ತಂ ವಿಜಾಯೀತಿ ಸುವಣ್ಣಬಿಮ್ಬಸದಿಸಂ ಪಚ್ಛಿಮಭವಿಕಸತ್ತಂ ಜನೇಸಿ। ಬೀಜಕೋತಿ ನಾಮಮಕಂಸೂತಿ ನ ಅಞ್ಞಂ ನಾಮಂ ಕಾತುಮದಂಸು, ‘‘ಬೀಜಕಮ್ಪಿ ದೇಹೀ’’ತಿ ಮಾತಾಮಹಿಯಾ ವುತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಪಾಕಟತ್ತಾ ‘‘ಬೀಜಕೋ ತ್ವೇವಸ್ಸ ನಾಮಂ ಹೋತೂ’’ತಿ ‘‘ಬೀಜಕೋ’’ತಿ ನಾಮಮಕಂಸು। ಪುತ್ತಸ್ಸ ಪನ ನಾಮವಸೇನೇವ ಚ ಮಾತಾಪಿತೂನಮ್ಪಿಸ್ಸ ನಾಮಮಕಂಸು। ತೇ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಬೀಜಕಞ್ಚ ಬೀಜಕಮಾತರಞ್ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಬೀಜಕಸ್ಸ ಕಿರ ಸತ್ತಟ್ಠವಸ್ಸಕಾಲೇ ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ಭಿಕ್ಖುನೀಸು ಸೋ ಚ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಕಲ್ಯಾಣಮಿತ್ತೇ ಉಪನಿಸ್ಸಾಯ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಹಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಉಭೋ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಾಕಂಸೂ’’ತಿ।
Puttaṃ vijāyīti suvaṇṇabimbasadisaṃ pacchimabhavikasattaṃ janesi. Bījakoti nāmamakaṃsūti na aññaṃ nāmaṃ kātumadaṃsu, ‘‘bījakampi dehī’’ti mātāmahiyā vuttabhāvassa pākaṭattā ‘‘bījako tvevassa nāmaṃ hotū’’ti ‘‘bījako’’ti nāmamakaṃsu. Puttassa pana nāmavaseneva ca mātāpitūnampissa nāmamakaṃsu. Te aparena samayenāti bījakañca bījakamātarañca sandhāya vuttaṃ. Bījakassa kira sattaṭṭhavassakāle tassa mātā bhikkhunīsu so ca bhikkhūsu pabbajitvā kalyāṇamitte upanissāya arahatte patiṭṭhahiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā arahattaṃ sacchākaṃsū’’ti.
೩೭. ಏವಂ ಮಾತಾಪುತ್ತಾನಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಸಫಲಾ ಅಹೋಸಿ। ಪಿತಾ ಪನ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಭಿಭೂತೋ ವಿಹಾಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸಅಹುದೇವ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚ’’ನ್ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅಹುದೇವಾತಿ ಅಹು ಏವ, ದಕಾರೋ ಪದಸನ್ಧಿಕರೋ। ಅಹೋಸಿಯೇವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುಕ್ಕುಚ್ಚನ್ತಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರಹೇತುಕೋ ಪಚ್ಛಾನುತಾಪೋ। ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋತಿಪಿ ತಸ್ಸೇವ ನಾಮಂ। ಸೋ ಹಿ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಅಕತ್ತಬ್ಬತಾಯ ಕುಚ್ಛಿತಕಿರಿಯಭಾವತೋ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ। ಕತಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ನಿವತ್ತೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಾಯ ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ವಿರೂಪಂ ಸರಣಭಾವತೋ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಲಾಭಾ ವತ ಮೇತಿ ಮಯ್ಹಂ ವತ ಅಲಾಭಾ; ಯೇ ಝಾನಾದೀನಂ ಗುಣಾನಂ ಅಲಾಭಾ ನಾಮ, ತೇ ಮಯ್ಹಂ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ನ ವತ ಮೇ ಲಾಭಾತಿ ಯೇಪಿ ಮೇ ಪಟಿಲದ್ಧಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಸರಣಗಮನಸಿಕ್ಖಾಸಮಾದಾನಗುಣಾ, ತೇಪಿ ನೇವ ಮಯ್ಹಂ ಲಾಭಾ ಅಜ್ಝಾಚಾರಮಲೀನತ್ತಾ। ದುಲ್ಲದ್ಧಂ ವತ ಮೇತಿ ಇದಂ ಸಾಸನಂ ಲದ್ಧಮ್ಪಿ ಮೇ ದುಲ್ಲದ್ಧಂ। ನ ವತ ಮೇ ಸುಲದ್ಧನ್ತಿ ಯಥಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ, ಏವಂ ನ ವತ ಮೇ ಸುಲದ್ಧಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಯಮಹಂ ಏವಂ ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೇಧಮ್ಮವಿನಯೇ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುನ್ತಿ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಸಙ್ಗಹಿತಂ ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ। ಕಿಸೋ ಅಹೋಸೀತಿ ಖಾದಿತುಂ ವಾ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಾ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ತನುಕೋ ಅಹೋಸಿ ಅಪ್ಪಮಂಸಲೋಹಿತೋ । ಉಪ್ಪಣ್ಡುಪ್ಪಣ್ಡುಕಜಾತೋತಿ ಸಞ್ಜಾತುಪ್ಪಣ್ಡುಪ್ಪಣ್ಡುಕಭಾವೋ ಪಣ್ಡುಪಲಾಸಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ। ಧಮನಿಸನ್ಥತಗತ್ತೋತಿ ಪರಿಯಾದಿನ್ನಮಂಸಲೋಹಿತತ್ತಾ ಸಿರಾಜಾಲೇನೇವ ಸನ್ಥರಿತಗತ್ತೋ। ಅನ್ತೋಮನೋತಿ ಅನುಸೋಚನವಸೇನ ಅಬ್ಭನ್ತರೇಯೇವ ಠಿತಚಿತ್ತೋ। ಹದಯವತ್ಥುಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪವತ್ತನವಸೇನ ಪನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಅನ್ತೋಮನಾಯೇವ। ಲೀನಮನೋತಿ ಉದ್ದೇಸೇ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಯ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇ ಅಧಿಸೀಲೇ ಅಧಿಚಿತ್ತೇ ಅಧಿಪಞ್ಞಾಯ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಪೂರಣೇ ಚ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಧುರೋ ಅವಿಪ್ಫಾರಿಕೋ ಅಞ್ಞದತ್ಥು ಕೋಸಜ್ಜವಸೇನೇವ ಲೀನೋ ಸಙ್ಕುಚಿತೋ ಮನೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಲೀನಮನೋ। ದುಕ್ಖೀತಿ ಚೇತೋದುಕ್ಖೇನ ದುಕ್ಖೀ। ದುಮ್ಮನೋತಿ ದೋಸೇನ ದುಟ್ಠಮನೋ, ವಿರೂಪಮನೋ ವಾ ದೋಮನಸ್ಸಾಭಿಭೂತತಾಯ। ಪಜ್ಝಾಯೀತಿ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರವಸೇನ ವಹಚ್ಛಿನ್ನೋ ವಿಯ ಗದ್ರಭೋ ತಂ ತಂ ಚಿನ್ತಯಿ।
37. Evaṃ mātāputtānaṃ pabbajjā saphalā ahosi. Pitā pana vippaṭisārābhibhūto vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmato sudinnassaahudeva kukkucca’’ntiādi. Tattha ahudevāti ahu eva, dakāro padasandhikaro. Ahosiyevāti attho. Kukkuccanti ajjhācārahetuko pacchānutāpo. Vippaṭisārotipi tasseva nāmaṃ. So hi viññūhi akattabbatāya kucchitakiriyabhāvato kukkuccaṃ. Kataṃ ajjhācāraṃ nivattetuṃ asamatthatāya taṃ paṭicca virūpaṃ saraṇabhāvato vippaṭisāroti vuccati. Alābhā vata meti mayhaṃ vata alābhā; ye jhānādīnaṃ guṇānaṃ alābhā nāma, te mayhaṃ, na aññassāti adhippāyo. Na vata me lābhāti yepi me paṭiladdhā pabbajjasaraṇagamanasikkhāsamādānaguṇā, tepi neva mayhaṃ lābhā ajjhācāramalīnattā. Dulladdhaṃ vata meti idaṃ sāsanaṃ laddhampi me dulladdhaṃ. Na vata me suladdhanti yathā aññesaṃ kulaputtānaṃ, evaṃ na vata me suladdhaṃ. Kasmā? Yamahaṃ evaṃ svākkhātedhammavinaye…pe… brahmacariyaṃ caritunti. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahitaṃ maggabrahmacariyaṃ. Kiso ahosīti khādituṃ vā bhuñjituṃ vā asakkonto tanuko ahosi appamaṃsalohito . Uppaṇḍuppaṇḍukajātoti sañjātuppaṇḍuppaṇḍukabhāvo paṇḍupalāsappaṭibhāgo. Dhamanisanthatagattoti pariyādinnamaṃsalohitattā sirājāleneva santharitagatto. Antomanoti anusocanavasena abbhantareyeva ṭhitacitto. Hadayavatthuṃ nissāya pavattanavasena pana sabbepi antomanāyeva. Līnamanoti uddese paripucchāya kammaṭṭhāne adhisīle adhicitte adhipaññāya vattapaṭipattipūraṇe ca nikkhittadhuro avipphāriko aññadatthu kosajjavaseneva līno saṅkucito mano assāti līnamano. Dukkhīti cetodukkhena dukkhī. Dummanoti dosena duṭṭhamano, virūpamano vā domanassābhibhūtatāya. Pajjhāyīti vippaṭisāravasena vahacchinno viya gadrabho taṃ taṃ cintayi.
೩೮. ಸಹಾಯಕಾ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ತಂ ಏವಂಭೂತಂ ಗಣಸಙ್ಗಣಿಕಾಪಪಞ್ಚೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಯಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಾ ಕಥಾಫಾಸುಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇ ನಂ ಏತದವೋಚುಂ। ಪೀಣಿನ್ದ್ರಿಯೋತಿ ಪಸಾದಪತಿಟ್ಠಾನೋಕಾಸಸ್ಸ ಸಮ್ಪುಣ್ಣತ್ತಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಚಕ್ಖುಆದಿಇನ್ದ್ರಿಯೋ। ಸೋ ದಾನಿ ತ್ವನ್ತಿ ಏತ್ಥ ದಾನೀತಿ ನಿಪಾತೋ, ಸೋ ಪನ ತ್ವನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಚ್ಚಿನೋ ತ್ವನ್ತಿ ಕಚ್ಚಿ ನು ತ್ವಂ । ಅನಭಿರತೋತಿ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ; ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಮಾ ತಮೇವ ಅನಭಿರತಿಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ನ ಖೋ ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಅನಭಿರತೋ’’ತಿ। ಅಧಿಕುಸಲಾನಂ ಪನ ಧಮ್ಮಾನಂ ಭಾವನಾಯ ಅಭಿರತೋವ ಅಹನ್ತಿ । ಅತ್ಥಿ ಮೇ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತನ್ತಿ ಮಯಾ ಕತಂ ಏಕಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥಿ ಉಪಲಬ್ಭತಿ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ, ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಅಭಿಮುಖಂ ವಿಯ ಮೇ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಥ ನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಪುರಾಣದುತಿಯಿಕಾಯಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
38.Sahāyakā bhikkhūti taṃ evaṃbhūtaṃ gaṇasaṅgaṇikāpapañcena vītināmentaṃ disvā yassa vissāsikā kathāphāsukā bhikkhū te naṃ etadavocuṃ. Pīṇindriyoti pasādapatiṭṭhānokāsassa sampuṇṇattā paripuṇṇacakkhuādiindriyo. So dāni tvanti ettha dānīti nipāto, so pana tvanti vuttaṃ hoti. Kaccino tvanti kacci nu tvaṃ . Anabhiratoti ukkaṇṭhito; gihibhāvaṃ patthayamānoti attho. Tasmā tameva anabhiratiṃ paṭikkhipanto āha – ‘‘na kho ahaṃ, āvuso, anabhirato’’ti. Adhikusalānaṃ pana dhammānaṃ bhāvanāya abhiratova ahanti . Atthi me pāpakammaṃ katanti mayā kataṃ ekaṃ pāpakammaṃ atthi upalabbhati saṃvijjati, niccakālaṃ abhimukhaṃ viya me tiṭṭhati. Atha naṃ pakāsento ‘‘purāṇadutiyikāyā’’tiādimāha.
ಅಲಞ್ಹಿ ತೇ, ಆವುಸೋ ಸುದಿನ್ನ, ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಾತಿ ಆವುಸೋ ಸುದಿನ್ನ, ತುಯ್ಹೇತಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಲಂ ಸಮತ್ಥಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯ; ಪಟಿಬಲಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ತ್ವನ್ತಿ ಆದಿಮ್ಹಿ ಯೇನ ಪಾಪೇನ ತ್ವಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರಿತುಂ, ತಂ ತೇ ಪಾಪಂ ಅಲಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಾತಿ ಏವಂ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಥ ನಂ ಅನುಸಾಸನ್ತಾ ‘‘ನನು ಆವುಸೋ ಭಗವತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹಂಸು। ತತ್ಥ ನನೂತಿ ಅನುಮತಿಗ್ಗಹಣತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಅನೇಕಕಾರಣೇನ। ವಿರಾಗಾಯಾತಿ ವಿರಾಗತ್ಥಾಯ। ನೋ ಸರಾಗಾಯಾತಿ ನೋ ರಾಗೇನ ರಜ್ಜನತ್ಥಾಯ। ಭಗವತಾ ಹಿ ‘‘ಇಮಂ ಮೇ ಧಮ್ಮಂ ಸುತ್ವಾ ಸತ್ತಾ ಸಬ್ಬಭವಭೋಗೇಸು ವಿರಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನೋ ರಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ ಏತದತ್ಥಾಯ ಧಮ್ಮೋ ದೇಸಿತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬಪದೇಸು। ಇದಂ ಪನೇತ್ಥ ಪರಿಯಾಯವಚನಮತ್ತಂ। ವಿಸಂಯೋಗಾಯಾತಿ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ವಿಸಂಯುಜ್ಜನತ್ಥಾಯ। ನೋ ಸಂಯೋಗಾಯಾತಿ ನ ಸಂಯುಜ್ಜನತ್ಥಾಯ। ಅನುಪಾದಾನಾಯಾತಿ ಅಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ। ನೋ ಸಉಪಾದಾನಾಯಾತಿ ನ ಸಙ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ।
Alañhi te, āvuso sudinna, kukkuccāyāti āvuso sudinna, tuyhetaṃ pāpakammaṃ alaṃ samatthaṃ kukkuccāya; paṭibalaṃ kukkuccaṃ uppādetunti vuttaṃ hoti. Yaṃ tvanti ādimhi yena pāpena tvaṃ na sakkhissasi brahmacariyaṃ carituṃ, taṃ te pāpaṃ alaṃ kukkuccāyāti evaṃ sambandho veditabbo. Atha naṃ anusāsantā ‘‘nanu āvuso bhagavatā’’tiādimāhaṃsu. Tattha nanūti anumatiggahaṇatthe nipāto. Anekapariyāyenāti anekakāraṇena. Virāgāyāti virāgatthāya. No sarāgāyāti no rāgena rajjanatthāya. Bhagavatā hi ‘‘imaṃ me dhammaṃ sutvā sattā sabbabhavabhogesu virajjissanti, no rajjissantī’’ etadatthāya dhammo desitoti adhippāyo. Esa nayo sabbapadesu. Idaṃ panettha pariyāyavacanamattaṃ. Visaṃyogāyāti kilesehi visaṃyujjanatthāya. No saṃyogāyāti na saṃyujjanatthāya. Anupādānāyāti aggahaṇatthāya. Nosaupādānāyāti na saṅgahaṇatthāya.
ತತ್ಥ ನಾಮ ತ್ವನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ತ್ವಂ। ಸರಾಗಾಯ ಚೇತೇಸ್ಸಸೀತಿ ಸಹ ರಾಗೇನ ವತ್ತಮಾನಾಯ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಾಯ ಚೇತೇಸ್ಸಸಿ ಕಪ್ಪೇಸ್ಸಸಿ ಪಕಪ್ಪೇಸ್ಸಸಿ; ಏತದತ್ಥಂ ವಾಯಮಿಸ್ಸಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಪುನ ರಾಗವಿರಾಗಾದೀನಿ ನವ ಪದಾನಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತಲೋಕುತ್ತರನಿಬ್ಬಾನಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಾನಿ। ತಸ್ಮಾ ರಾಗವಿರಾಗಾಯಾತಿ ವಾ ಮದನಿಮ್ಮದನಾಯಾತಿ ವಾ ವುತ್ತೇಪಿ ‘‘ನಿಬ್ಬಾನತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ಏವಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಆರಬ್ಭ ಪಟಿಚ್ಚ ರಾಗೋ ವಿರಜ್ಜತಿ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ರಾಗವಿರಾಗೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಮಾನಮದ-ಪುರಿಸಮದಾದಯೋ ಮದಾ ನಿಮ್ಮದಾ ಅಮದಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿನಸ್ಸನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮದನಿಮ್ಮದನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಕಾಮಪಿಪಾಸಾ ವಿನಯಂ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಯಾತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಿಪಾಸವಿನಯೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾಲಯಾ ಸಮುಗ್ಘಾತಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಲಯಸಮುಗ್ಘಾತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ತೇಭೂಮಕವಟ್ಟಂ ಉಪಚ್ಛಿಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಟ್ಟುಪಚ್ಛೇದೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಸಬ್ಬಸೋ ತಣ್ಹಾ ಖಯಂ ಗಚ್ಛತಿ ವಿರಜ್ಜತಿ ನಿರುಜ್ಝತಿ ಚ, ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಕ್ಖಯೋ ವಿರಾಗೋ ನಿರೋಧೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತಂ ಚತಸ್ಸೋ ಯೋನಿಯೋ, ಪಞ್ಚ ಗತಿಯೋ, ಸತ್ತ ವಿಞ್ಞಾಣಟ್ಠಿತಿಯೋ, ನವ ಚ ಸತ್ತಾವಾಸೇ, ಅಪರಾಪರಭಾವಾಯ ವಿನನತೋ ಆಬನ್ಧನತೋ ಸಂಸಿಬ್ಬನತೋ ವಾನನ್ತಿ ಲದ್ಧವೋಹಾರಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ನಿಸ್ಸಟಂ ವಿಸಂಯುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ನಿಬ್ಬಾನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।
Tatthanāma tvanti tasmiṃ nāma tvaṃ. Sarāgāya cetessasīti saha rāgena vattamānāya methunadhammāya cetessasi kappessasi pakappessasi; etadatthaṃ vāyamissasīti attho. Esa nayo sabbattha. Puna rāgavirāgādīni nava padāni nibbattitalokuttaranibbānameva sandhāya vuttāni. Tasmā rāgavirāgāyāti vā madanimmadanāyāti vā vuttepi ‘‘nibbānatthāyā’’ti evameva attho daṭṭhabbo. Nibbānañhi yasmā taṃ āgamma ārabbha paṭicca rāgo virajjati na hoti, tasmā rāgavirāgoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma mānamada-purisamadādayo madā nimmadā amadā honti vinassanti, tasmā madanimmadananti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma sabbāpi kāmapipāsā vinayaṃ abbhatthaṃ yāti, tasmā pipāsavinayoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma pañca kāmaguṇālayā samugghātaṃ gacchanti, tasmā ālayasamugghātoti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma tebhūmakavaṭṭaṃ upacchijjati, tasmā vaṭṭupacchedoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma sabbaso taṇhā khayaṃ gacchati virajjati nirujjhati ca, tasmā taṇhakkhayo virāgo nirodhoti vuccati. Yasmā panetaṃ catasso yoniyo, pañca gatiyo, satta viññāṇaṭṭhitiyo, nava ca sattāvāse, aparāparabhāvāya vinanato ābandhanato saṃsibbanato vānanti laddhavohārāya taṇhāya nikkhantaṃ nissaṭaṃ visaṃyuttaṃ, tasmā nibbānanti vuccatīti.
ಕಾಮಾನಂ ಪಹಾನಂ ಅಕ್ಖಾತನ್ತಿ ವತ್ಥುಕಾಮಾನಂ, ಕಿಲೇಸಕಾಮಾನಞ್ಚ ಪಹಾನಂ ವುತ್ತಂ। ಕಾಮಸಞ್ಞಾನಂ ಪರಿಞ್ಞಾತಿ ಸಬ್ಬಾಸಮ್ಪಿ ಕಾಮಸಞ್ಞಾನಂ ಞಾತತೀರಣಪಹಾನವಸೇನ ತಿವಿಧಾ ಪರಿಞ್ಞಾ ಅಕ್ಖಾತಾ। ಕಾಮಪಿಪಾಸಾನನ್ತಿ ಕಾಮೇಸು ಪಾತಬ್ಯತಾನಂ ಕಾಮೇ ವಾ ಪಾತುಮಿಚ್ಛಾನಂ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾನನ್ತಿ ಕಾಮುಪಸಞ್ಹಿತಾನಂವಿತಕ್ಕಾನಂ। ಕಾಮಪರಿಳಾಹಾನನ್ತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಳಾಹಾನಂ ಅನ್ತೋದಾಹಾನಂ। ಇಮೇಸು ಪಞ್ಚಸು ಠಾನೇಸು ಕಿಲೇಸಕ್ಖಯಕರೋ ಲೋಕುತ್ತರಮಗ್ಗೋವ ಕಥಿತೋ। ಸಬ್ಬಪಠಮೇಸು ಪನ ತೀಸು ಠಾನೇಸು ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಮಿಸ್ಸಕೋ ಮಗ್ಗೋ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Kāmānaṃ pahānaṃ akkhātanti vatthukāmānaṃ, kilesakāmānañca pahānaṃ vuttaṃ. Kāmasaññānaṃ pariññāti sabbāsampi kāmasaññānaṃ ñātatīraṇapahānavasena tividhā pariññā akkhātā. Kāmapipāsānanti kāmesu pātabyatānaṃ kāme vā pātumicchānaṃ. Kāmavitakkānanti kāmupasañhitānaṃvitakkānaṃ. Kāmapariḷāhānanti pañcakāmaguṇikarāgavasena uppannapariḷāhānaṃ antodāhānaṃ. Imesu pañcasu ṭhānesu kilesakkhayakaro lokuttaramaggova kathito. Sabbapaṭhamesu pana tīsu ṭhānesu lokiyalokuttaramissako maggo kathitoti veditabbo.
ನೇತಂ ಆವುಸೋತಿ ನ ಏತಂ ಆವುಸೋ, ತವ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಞ್ಚ ಪಸಾದಾಯ ಏವರೂಪಾನಂ ಪಸಾದತ್ಥಾಯ ನ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖ್ವೇತನ್ತಿ ಅಥ ಖೋ ಏತಂ। ಅಥ ಖೋ ತನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಅಞ್ಞಥತ್ತಾಯಾತಿ ಪಸಾದಞ್ಞಥಾಭಾವಾಯ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾಯ ಹೋತಿ। ಯೇ ಮಗ್ಗೇನ ಅನಾಗತಸದ್ಧಾ, ತೇಸಂ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಂ ಕರೋತಿ – ‘‘ಈದಿಸೇಪಿ ನಾಮ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಮಯಂ ಪಸನ್ನಾ, ಯತ್ಥೇವಂ ದುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ। ಯೇ ಪನ ಮಗ್ಗೇನಾಗತಸದ್ಧಾ, ತೇಸಂ ಸಿನೇರು ವಿಯ ವಾತೇಹಿ ಅಚಲೋ ಪಸಾದೋ ಈದಿಸೇಹಿ ವತ್ಥೂಹಿ ಇತೋ ವಾ ದಾರುಣತರೇಹಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏಕಚ್ಚಾನಂ ಅಞ್ಞಥತ್ತಾಯಾ’’ತಿ।
Netaṃ āvusoti na etaṃ āvuso, tava pāpakammaṃ appasannānañca pasādāya evarūpānaṃ pasādatthāya na hoti. Atha khvetanti atha kho etaṃ. Atha kho tantipi pāṭho. Aññathattāyāti pasādaññathābhāvāya vippaṭisārāya hoti. Ye maggena anāgatasaddhā, tesaṃ vippaṭisāraṃ karoti – ‘‘īdisepi nāma dhammavinaye mayaṃ pasannā, yatthevaṃ duppaṭipannā bhikkhū’’ti. Ye pana maggenāgatasaddhā, tesaṃ sineru viya vātehi acalo pasādo īdisehi vatthūhi ito vā dāruṇatarehi. Tena vuttaṃ – ‘‘ekaccānaṃ aññathattāyā’’ti.
೩೯. ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸುನ್ತಿ ಭಗವತೋ ಏತಂ ಅತ್ಥಂ ಆಚಿಕ್ಖಿಂಸು ಪಟಿವೇದಯಿಂಸು। ಆರೋಚಯಮಾನಾ ಚ ನೇವ ಪಿಯಕಮ್ಯತಾಯ ನ ಭೇದಪುರೇಕ್ಖಾರತಾಯ , ನ ತಸ್ಸಾಯಸ್ಮತೋ ಅವಣ್ಣಪಕಾಸನತ್ಥಾಯ, ನ ಕಲಿಸಾಸನಾರೋಪನತ್ಥಾಯ, ನಾಪಿ ‘‘ಇದಂ ಸುತ್ವಾ ಭಗವಾ ಇಮಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಂ ನ ದಸ್ಸತಿ, ನಿಕ್ಕಡ್ಢಾಪೇಸ್ಸತಿ ನ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ಆರೋಚೇಸುಂ। ಅಥ ಖೋ ‘‘ಇಮಂ ಸಾಸನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಅಬ್ಬುದಂ ಞತ್ವಾ ಭಗವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸತಿ, ವೇಲಂ ಮರಿಯಾದಂ ಆಣಂ ಠಪೇಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಆರೋಚೇಸುಂ।
39.Bhagavato etamatthaṃ ārocesunti bhagavato etaṃ atthaṃ ācikkhiṃsu paṭivedayiṃsu. Ārocayamānā ca neva piyakamyatāya na bhedapurekkhāratāya , na tassāyasmato avaṇṇapakāsanatthāya, na kalisāsanāropanatthāya, nāpi ‘‘idaṃ sutvā bhagavā imassa sāsane patiṭṭhaṃ na dassati, nikkaḍḍhāpessati na’’nti maññamānā ārocesuṃ. Atha kho ‘‘imaṃ sāsane uppannaṃ abbudaṃ ñatvā bhagavā sikkhāpadaṃ paññapessati, velaṃ mariyādaṃ āṇaṃ ṭhapessatī’’ti ārocesuṃ.
ಏತಸ್ಮಿಂ ನಿದಾನೇ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕರಣೇತಿ ಏತ್ಥ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಚಾರವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಕಾರಣತ್ತಾ ನಿದಾನಞ್ಚೇವ ಪಕರಣಞ್ಚಾತಿ ವುತ್ತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ನಿದೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಫಲಂ ‘‘ಗಣ್ಹಾಥ ನ’’ನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತಂ ವಿಯ ಅಪ್ಪೇತಿ, ಪಕರೋತಿ ಚ ನಂ ಕತ್ತುಂ ಆರಭತಿ, ಕರೋತಿಯೇವ ವಾ; ತಸ್ಮಾ ನಿದಾನಞ್ಚೇವ ಪಕರಣಞ್ಚಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ವಿಗರಹಿ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ವಿಗರಹಿ ನಿನ್ದಿ; ಯಥಾ ತಂ ವಣ್ಣಾವಣ್ಣಾರಹಾನಂ ವಣ್ಣಞ್ಚ ಅವಣ್ಣಞ್ಚ ಭಣನ್ತೇಸು ಅಗ್ಗಪುಗ್ಗಲೋ। ನ ಹಿ ಭಗವತೋ ಸೀಲವೀತಿಕ್ಕಮಕರಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಯಂ ಜಾತಿಯಾ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ವಾ ಕೋಲಪುತ್ತಿಯೇನ ವಾ ಗನ್ಥೇನ ವಾ ಧುತಙ್ಗೇನ ವಾ ಞಾತೋ ಯಸಸ್ಸೀ ಈದಿಸಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ರಕ್ಖಿತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನಾಪಿ ಪೇಸಲಂ ಗುಣವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಗುಣಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತುಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಅಥ ಖೋ ಗರಹಿತಬ್ಬಂ ಗರಹತಿ ಏವ, ಪಸಂಸಿತಬ್ಬಞ್ಚ ಪಸಂಸತಿ ಏವ, ಅಯಞ್ಚ ಗರಹಿತಬ್ಬೋ; ತಸ್ಮಾ ತಂ ತಾದಿಲಕ್ಖಣೇ ಠಿತೋ ಅವಿಕಮ್ಪಮಾನೇನ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಗರಹಿ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ‘‘ಅನನುಚ್ಛವಿಕ’’ನ್ತಿಆದೀಹಿ ವಚನೇಹಿ।
Etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇeti ettha sudinnassa ajjhācāravītikkamo sikkhāpadapaññattiyā kāraṇattā nidānañceva pakaraṇañcāti vuttoti veditabbo. Kāraṇañhi yasmā nideti attano phalaṃ ‘‘gaṇhātha na’’nti dassentaṃ viya appeti, pakaroti ca naṃ kattuṃ ārabhati, karotiyeva vā; tasmā nidānañceva pakaraṇañcāti vuccati. Vigarahi buddho bhagavāti buddho bhagavā vigarahi nindi; yathā taṃ vaṇṇāvaṇṇārahānaṃ vaṇṇañca avaṇṇañca bhaṇantesu aggapuggalo. Na hi bhagavato sīlavītikkamakaraṃ puggalaṃ disvā ‘‘ayaṃ jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā ganthena vā dhutaṅgena vā ñāto yasassī īdisaṃ puggalaṃ rakkhituṃ vaṭṭatī’’ti cittaṃ uppajjati, nāpi pesalaṃ guṇavantaṃ disvā tassa guṇaṃ paṭicchādetuṃ cittaṃ uppajjati. Atha kho garahitabbaṃ garahati eva, pasaṃsitabbañca pasaṃsati eva, ayañca garahitabbo; tasmā taṃ tādilakkhaṇe ṭhito avikampamānena cittena vigarahi buddho bhagavā ‘‘ananucchavika’’ntiādīhi vacanehi.
ತತ್ಥಾಯಂ ಅತ್ಥವಣ್ಣನಾ – ಯದಿದಂ ತಯಾ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ತುಚ್ಛಮನುಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ಸಮಣಕರಣಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಮಗ್ಗಫಲನಿಬ್ಬಾನಸಾಸನಾನಂ ವಾ ನ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ, ತೇಸಂ ಛವಿಂ ಛಾಯಂ ಸುನ್ದರಭಾವಂ ನ ಅನ್ವೇತಿ ನಾನುಗಚ್ಛತಿ, ಅಥ ಖೋ ಆರಕಾವ ತೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ। ಅನನುಚ್ಛವಿಕತ್ತಾ ಏವ ಚ ಅನನುಲೋಮಿಕಂ, ತೇಸಂ ನ ಅನುಲೋಮೇತಿ; ಅಥ ಖೋ ವಿಲೋಮಂ ಪಚ್ಚನೀಕಭಾವೇ ಠಿತಂ। ಅನನುಲೋಮಿಕತ್ತಾ ಏವ ಚ ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ, ಪತಿರೂಪಂ ಸದಿಸಂ ಪಟಿಭಾಗಂ ನ ಹೋತಿ, ಅಥ ಖೋ ಅಸದಿಸಂ ಅಪ್ಪಟಿಭಾಗಮೇವ। ಅಪ್ಪತಿರೂಪತ್ತಾ ಏವ ಚ ಅಸ್ಸಾಮಣಕಂ, ಸಮಣಾನಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಹೋತಿ। ಅಸ್ಸಾಮಣಕತ್ತಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ। ಯಞ್ಹಿ ಸಮಣಕಮ್ಮಂ ನ ಹೋತಿ, ತಂ ತೇಸಂ ನ ಕಪ್ಪತಿ। ಅಕಪ್ಪಿಯತ್ತಾ ಅಕರಣೀಯಂ। ನ ಹಿ ಸಮಣಾ ಯಂ ನ ಕಪ್ಪತಿ, ತಂ ಕರೋನ್ತಿ। ತಞ್ಚೇತಂ ತಯಾ ಕತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅನನುಚ್ಛವಿಕಂ ತೇ, ಮೋಘಪುರಿಸ, ಕತಂ…ಪೇ॰… ಅಕರಣೀಯನ್ತಿ। ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮಾತಿ ಕೇನ ನಾಮ ಕಾರಣೇನ, ಕಿಂ ನಾಮ ಕಾರಣಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತತೋ ಕಾರಣಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪರತೋ ‘‘ನನು ಮಯಾ ಮೋಘಪುರಿಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।
Tatthāyaṃ atthavaṇṇanā – yadidaṃ tayā, moghapurisa, tucchamanussa kammaṃ kataṃ, taṃ samaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ maggaphalanibbānasāsanānaṃ vā na anucchavikaṃ, tesaṃ chaviṃ chāyaṃ sundarabhāvaṃ na anveti nānugacchati, atha kho ārakāva tehi dhammehi. Ananucchavikattā eva ca ananulomikaṃ, tesaṃ na anulometi; atha kho vilomaṃ paccanīkabhāve ṭhitaṃ. Ananulomikattā eva ca appatirūpaṃ, patirūpaṃ sadisaṃ paṭibhāgaṃ na hoti, atha kho asadisaṃ appaṭibhāgameva. Appatirūpattā eva ca assāmaṇakaṃ, samaṇānaṃ kammaṃ na hoti. Assāmaṇakattā akappiyaṃ. Yañhi samaṇakammaṃ na hoti, taṃ tesaṃ na kappati. Akappiyattā akaraṇīyaṃ. Na hi samaṇā yaṃ na kappati, taṃ karonti. Tañcetaṃ tayā kataṃ, tasmā ananucchavikaṃ te, moghapurisa, kataṃ…pe… akaraṇīyanti. Kathañhi nāmāti kena nāma kāraṇena, kiṃ nāma kāraṇaṃ passantoti vuttaṃ hoti. Tato kāraṇābhāvaṃ dassento parato ‘‘nanu mayā moghapurisā’’tiādimāha. Taṃ sabbaṃ vuttatthameva.
ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಯಂ ತೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಕತಂ, ತಂ ವಿಪಚ್ಚಮಾನಂ ಅತಿವಿಯ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ತಂ ವಿಪಾಕಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಕತಾಪರಾಧಂ ವಿಯ ಪುತ್ತಂ ಅನುಕಮ್ಪಕಾ ಮಾತಾಪಿತರೋ ದಯಾಲುಕೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಸುದಿನ್ನಂ ಪರಿಭಾಸನ್ತೋ ‘‘ವರಂ ತೇ ಮೋಘಪುರಿಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆಸು ಸೀಘಂ ಏತಸ್ಸ ವಿಸಂ ಆಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಸೀವಿಸೋ। ಘೋರಂ ಚಣ್ಡಮಸ್ಸ ವಿಸನ್ತಿ ಘೋರವಿಸೋ, ತಸ್ಸ ಆಸೀವಿಸಸ್ಸ ಘೋರವಿಸಸ್ಸ। ‘‘ಪಕ್ಖಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಸ ‘‘ವರ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ । ಈದಿಸಸ್ಸ ಆಸೀವಿಸಸ್ಸ ಘೋರವಿಸಸ್ಸ ಮುಖೇ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ವರಂ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ; ಸಚೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಭವೇಯ್ಯ, ವರಂ ಸಿಯಾ; ಸುನ್ದರಂ ಸಾಧು ಸುಟ್ಠು ಸಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ತ್ವೇವಾತಿ ನ ತು ಏವ ವರಂ ನ ಸುನ್ದರಮೇವ ನ ಸಾಧುಮೇವ ನ ಸುಟ್ಠುಮೇವ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಕಣ್ಹಸಪ್ಪಸ್ಸಾತಿ ಕಾಳಸಪ್ಪಸ್ಸ। ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಯಾತಿ ಅಙ್ಗಾರಪುಣ್ಣಕೂಪೇ, ಅಙ್ಗಾರರಾಸಿಮ್ಹಿ ವಾ। ಆದಿತ್ತಾಯಾತಿ ಪದಿತ್ತಾಯ ಗಹಿತಅಗ್ಗಿವಣ್ಣಾಯ। ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯಾತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಅಚ್ಚಿಯೋ ಮುಚ್ಚನ್ತಿಯಾ। ಸಜೋತಿಭೂತಾಯಾತಿ ಸಪ್ಪಭಾಯ। ಸಮನ್ತತೋ ಉಟ್ಠಿತಾಹಿ ಜಾಲಾಹಿ ಏಕಪ್ಪಭಾಸಮುದಯಭೂತಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Idāni yasmā yaṃ tena pāpakammaṃ kataṃ, taṃ vipaccamānaṃ ativiya dukkhavipākaṃ hoti, tasmāssa taṃ vipākaṃ dassetuṃ katāparādhaṃ viya puttaṃ anukampakā mātāpitaro dayālukena cittena sudinnaṃ paribhāsanto ‘‘varaṃ te moghapurisā’’tiādimāha. Tattha āsu sīghaṃ etassa visaṃ āgacchatīti āsīviso. Ghoraṃ caṇḍamassa visanti ghoraviso, tassa āsīvisassa ghoravisassa. ‘‘Pakkhitta’’nti etassa ‘‘vara’’nti iminā sambandho . Īdisassa āsīvisassa ghoravisassa mukhe aṅgajātaṃ varaṃ pakkhittaṃ; sace pakkhittaṃ bhaveyya, varaṃ siyā; sundaraṃ sādhu suṭṭhu siyāti attho. Na tvevāti na tu eva varaṃ na sundarameva na sādhumeva na suṭṭhumeva. Esa nayo sabbattha. Kaṇhasappassāti kāḷasappassa. Aṅgārakāsuyāti aṅgārapuṇṇakūpe, aṅgārarāsimhi vā. Ādittāyāti padittāya gahitaaggivaṇṇāya. Sampajjalitāyāti samantato pajjalitāya acciyo muccantiyā. Sajotibhūtāyāti sappabhāya. Samantato uṭṭhitāhi jālāhi ekappabhāsamudayabhūtāyāti vuttaṃ hoti.
ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತೂತಿ ಯಂ ಮಯಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ವರ’’ನ್ತಿ ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು, ಕತರೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಚೇ? ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ, ಸೋ ಮರಣಂ ವಾ ನಿಗಚ್ಛೇಯ್ಯ ಮರಣಮತ್ತಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ। ಇತೋನಿದಾನಞ್ಚ ಖೋ…ಪೇ॰… ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ಯಂ ಇದಂ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಅಙ್ಗಜಾತಪಕ್ಖಿಪನಂ, ಇತೋನಿದಾನಂ ತಸ್ಸ ಕಾರಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಿರಯಂ ಉಪಪಜ್ಜೇಯ್ಯ; ಏವಂ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜತಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ತಂ ಗರಹಿ, ನ ತಸ್ಸ ದುಕ್ಖಾಗಮಂ ಇಚ್ಛಮಾನೋ। ತತ್ಥ ನಾಮ ತ್ವನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಏವರೂಪೇ ಕಮ್ಮೇ ಏವಂ ಮಹಾಸಾವಜ್ಜೇ ಸಮಾನೇಪಿ ತ್ವಂ। ಯಂ ತ್ವನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯನ್ತಿ ಹೀಳನತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ತ್ವನ್ತಿ ತಂ-ಸದ್ದಸ್ಸ ವೇವಚನಂ; ದ್ವೀಹಿಪಿ ಯಂ ವಾ ತಂ ವಾ ಹೀಳಿತಮವಞ್ಞಾತನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಸದ್ಧಮ್ಮನ್ತಿ ಅಸತಂ ನೀಚಜನಾನಂ ಧಮ್ಮಂ; ತೇಹಿ ಸೇವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಗಾಮಧಮ್ಮನ್ತಿ ಗಾಮಾನಂ ಧಮ್ಮಂ; ಗಾಮವಾಸಿಕಮನುಸ್ಸಾನಂ ಧಮ್ಮನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಸಲಧಮ್ಮನ್ತಿ ಪಾಪಧಮ್ಮೇ ವಸನ್ತಿ ಪಗ್ಘರನ್ತೀತಿ ವಸಲಾ, ತೇಸಂ ವಸಲಾನಂ ಹೀನಪುರಿಸಾನಂ ಧಮ್ಮಂ, ವಸಲಂ ವಾ ಕಿಲೇಸಪಗ್ಘರಣಕಂ ಧಮ್ಮಂ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲನ್ತಿ ದುಟ್ಠು ಚ ಕಿಲೇಸದೂಸಿತಂ ಥೂಲಞ್ಚ ಅಸುಖುಮಂ, ಅನಿಪುಣನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಓದಕನ್ತಿಕನ್ತಿ ಉದಕಕಿಚ್ಚಂ ಅನ್ತಿಕಂ ಅವಸಾನಂ ಅಸ್ಸಾತಿ ಓದಕನ್ತಿಕೋ, ತಂ ಓದಕನ್ತಿಕಂ। ರಹಸ್ಸನ್ತಿ ರಹೋಭವಂ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಓಕಾಸೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಕಂ। ಅಯಞ್ಹಿ ಧಮ್ಮೋ ಜಿಗುಚ್ಛನೀಯತ್ತಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಆವಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ದಸ್ಸನವಿಸಯೇ ಕಾತುಂ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ರಹಸ್ಸ’’ನ್ತಿ। ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ದ್ವಯಂ ದ್ವಯಂ ಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ದಯಂ ದಯಂ ಸಮಾಪತ್ತಿನ್ತಿಪಿ ಪಠನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ। ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸಸೀತಿ ಏತಂ ‘‘ತತ್ಥ ನಾಮ ತ್ವ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವುತ್ತನಾಮಸದ್ದೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ ‘‘ಸಮಾಪಜ್ಜಿಸ್ಸಸಿ ನಾಮಾ’’ತಿ।
Taṃ kissa hetūti yaṃ mayā vuttaṃ ‘‘vara’’nti taṃ kissa hetu, katarena kāraṇenāti ce? Maraṇaṃ vā nigaccheyyāti yo tattha aṅgajātaṃ pakkhipeyya, so maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Itonidānañca kho…pe… upapajjeyyāti yaṃ idaṃ mātugāmassa aṅgajāte aṅgajātapakkhipanaṃ, itonidānaṃ tassa kārako puggalo nirayaṃ upapajjeyya; evaṃ kammassa mahāsāvajjataṃ passanto taṃ garahi, na tassa dukkhāgamaṃ icchamāno. Tattha nāma tvanti tasmiṃ nāma evarūpe kamme evaṃ mahāsāvajje samānepi tvaṃ. Yaṃ tvanti ettha yanti hīḷanatthe nipāto. Tvanti taṃ-saddassa vevacanaṃ; dvīhipi yaṃ vā taṃ vā hīḷitamavaññātanti vuttaṃ hoti. Asaddhammanti asataṃ nīcajanānaṃ dhammaṃ; tehi sevitabbanti attho. Gāmadhammanti gāmānaṃ dhammaṃ; gāmavāsikamanussānaṃ dhammanti vuttaṃ hoti. Vasaladhammanti pāpadhamme vasanti paggharantīti vasalā, tesaṃ vasalānaṃ hīnapurisānaṃ dhammaṃ, vasalaṃ vā kilesapaggharaṇakaṃ dhammaṃ. Duṭṭhullanti duṭṭhu ca kilesadūsitaṃ thūlañca asukhumaṃ, anipuṇanti vuttaṃ hoti. Odakantikanti udakakiccaṃ antikaṃ avasānaṃ assāti odakantiko, taṃ odakantikaṃ. Rahassanti rahobhavaṃ, paṭicchanne okāse uppajjanakaṃ. Ayañhi dhammo jigucchanīyattā na sakkā āvi aññesaṃ dassanavisaye kātuṃ, tena vuttaṃ – ‘‘rahassa’’nti. Dvayaṃdvayasamāpattinti dvīhi dvīhi samāpajjitabbaṃ, dvayaṃ dvayaṃ samāpattintipi pāṭho. Dayaṃ dayaṃ samāpattintipi paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Samāpajjissasīti etaṃ ‘‘tattha nāma tva’’nti ettha vuttanāmasaddena yojetabbaṃ ‘‘samāpajjissasi nāmā’’ti.
ಬಹೂನಂ ಖೋ…ಪೇ॰… ಆದಿಕತ್ತಾ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋತಿ ಸಾಸನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ತ್ವಂ ಬಹೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಅಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಆದಿಕತ್ತಾ, ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಕರಣತೋ; ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮೋ ಸಬ್ಬಪಠಮಂ ಏತಂ ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪನ್ನತ್ತಾ; ದ್ವಾರಂದದೋ, ಉಪಾಯದಸ್ಸಕೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇಮಞ್ಹಿ ಲೇಸಂ ಲದ್ಧಾ ತವ ಅನುಸಿಕ್ಖಮಾನಾ ಬಹೂ ಪುಗ್ಗಲಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಕೇ ಮಕ್ಕಟಿಯಾ ಮೇಥುನಪಟಿಸೇವನಾದಿಕೇ ಅಕುಸಲಧಮ್ಮೇ ಕರಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Bahūnaṃkho…pe… ādikattā pubbaṅgamoti sāsanaṃ sandhāya vadati. Imasmiṃ sāsane tvaṃ bahūnaṃ puggalānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ādikattā, sabbapaṭhamaṃ karaṇato; pubbaṅgamo sabbapaṭhamaṃ etaṃ maggaṃ paṭipannattā; dvāraṃdado, upāyadassakoti vuttaṃ hoti. Imañhi lesaṃ laddhā tava anusikkhamānā bahū puggalā nānappakārake makkaṭiyā methunapaṭisevanādike akusaladhamme karissantīti ayamettha adhippāyo.
ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನಾತಿ ಇಮೇಹಿ ‘‘ಅನನುಚ್ಛವಿಕ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೇಹಿ, ಬಹೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ। ದುಬ್ಭರತಾಯ…ಪೇ॰… ಕೋಸಜ್ಜಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿತ್ವಾತಿ ದುಬ್ಭರತಾದೀನಂ ವತ್ಥುಭೂತಸ್ಸ ಅಸಂವರಸ್ಸ ಅವಣ್ಣಂ ನಿನ್ದಂ ಗರಹಂ ಭಾಸಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಅಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ದುಬ್ಭರತಞ್ಚೇವ ದುಪ್ಪೋಸತಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಸಂವರೋ ‘‘ದುಬ್ಭರತಾ, ದುಪ್ಪೋಸತಾ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಮಹಿಚ್ಛತಂ ಸಿನೇರುಪ್ಪಮಾಣೇಪಿ ಚ ಪಚ್ಚಯೇ ಲದ್ಧಾ ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಸಂವರೋ ‘‘ಮಹಿಚ್ಛತಾ, ಅಸನ್ತುಟ್ಠಿತಾ’’ತಿ ಚ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಅಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಗಣಸಙ್ಗಣಿಕಾಯ ಚೇವ ಕಿಲೇಸಸಙ್ಗಣಿಕಾಯ ಚ ಸಂವತ್ತತಿ, ಕೋಸಜ್ಜಾನುಗತೋ ಚ ಹೋತಿ ಅಟ್ಠಕುಸೀತವತ್ಥುಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಸಂವರೋ ‘‘ಸಙ್ಗಣಿಕಾ, ಚೇವ ಕೋಸಜ್ಜಞ್ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Anekapariyāyenāti imehi ‘‘ananucchavika’’ntiādinā nayena vuttehi, bahūhi kāraṇehi. Dubbharatāya…pe… kosajjassa avaṇṇaṃ bhāsitvāti dubbharatādīnaṃ vatthubhūtassa asaṃvarassa avaṇṇaṃ nindaṃ garahaṃ bhāsitvāti attho. Yasmā hi asaṃvare ṭhitassa puggalassa attā dubbharatañceva dupposatañca āpajjati, tasmā asaṃvaro ‘‘dubbharatā, dupposatā’’ti ca vuccati. Yasmā pana asaṃvare ṭhitassa attā catūsu paccayesu mahicchataṃ sineruppamāṇepi ca paccaye laddhā asantuṭṭhitaṃ āpajjati, tasmā asaṃvaro ‘‘mahicchatā, asantuṭṭhitā’’ti ca vuccati. Yasmā ca asaṃvare ṭhitassa attā gaṇasaṅgaṇikāya ceva kilesasaṅgaṇikāya ca saṃvattati, kosajjānugato ca hoti aṭṭhakusītavatthupāripūriyā saṃvattati, tasmā asaṃvaro ‘‘saṅgaṇikā, ceva kosajjañcā’’ti vuccati.
ಸುಭರತಾಯ…ಪೇ॰… ವೀರಿಯಾರಮ್ಭಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿತ್ವಾತಿ ಸುಭರತಾದೀನಂ ವತ್ಥುಭೂತಸ್ಸ ಸಂವರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಭಾಸಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಹಿ ಅಸಂವರಂ ಪಹಾಯ ಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಸುಭರೋ ಹೋತಿ ಸುಪೋಸೋ, ಚತೂಸು ಚ ಪಚ್ಚಯೇಸು ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಂ ನಿತ್ತಣ್ಹಭಾವಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಏಕಮೇಕಸ್ಮಿಞ್ಚ ಪಚ್ಚಯೇ ಯಥಾಲಾಭ-ಯಥಾಬಲ-ಯಥಾಸಾರುಪ್ಪವಸೇನ ತಿಪ್ಪಭೇದಾಯ ಸನ್ತುಟ್ಠಿಯಾ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಂವರೋ ‘‘ಸುಭರತಾ ಚೇವ ಸುಪೋಸತಾ ಚ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋ ಚ ಸನ್ತುಟ್ಠೋ ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Subharatāya…pe… vīriyārambhassa vaṇṇaṃ bhāsitvāti subharatādīnaṃ vatthubhūtassa saṃvarassa vaṇṇaṃ bhāsitvāti attho. Yasmā hi asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā subharo hoti suposo, catūsu ca paccayesu appicchataṃ nittaṇhabhāvaṃ āpajjati, ekamekasmiñca paccaye yathālābha-yathābala-yathāsāruppavasena tippabhedāya santuṭṭhiyā saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘subharatā ceva suposatā ca appiccho ca santuṭṭho cā’’ti vuccati.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಸಂವರಂ ಪಹಾಯ ಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಕಿಲೇಸಸಲ್ಲೇಖನತಾಯ ಚೇವ ನಿದ್ಧುನನತಾಯ ಚ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಂವರೋ ‘‘ಸಲ್ಲೇಖೋ ಚ ಧುತೋ ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yasmā pana asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā kilesasallekhanatāya ceva niddhunanatāya ca saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘sallekho ca dhuto cā’’ti vuccati.
ಯಸ್ಮಾ ಚ ಅಸಂವರಂ ಪಹಾಯ ಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಕಾಯವಾಚಾನಂ ಅಪ್ಪಾಸಾದಿಕಂ ಅಪ್ಪಸಾದನೀಯಂ ಅಸನ್ತಂ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ ಕಾಯವಚೀದುಚ್ಚರಿತಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಾಸಾದಿಕಂ ಅಪ್ಪಸಾದನೀಯಂ ಅಸನ್ತಂ ಅಸಾರುಪ್ಪಂ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕತ್ತಯಞ್ಚ ಅನುಪಗಮ್ಮ ತಬ್ಬಿಪರೀತಸ್ಸ ಕಾಯವಚೀಸುಚರಿತಸ್ಸ ಚೇವ ಕುಸಲವಿತಕ್ಕತ್ತಯಸ್ಸ ಚ ಪಾಸಾದಿಕಸ್ಸ ಪಸಾದನೀಯಸ್ಸ ಸನ್ತಸ್ಸ ಸಾರುಪ್ಪಸ್ಸ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಂವರೋ ‘‘ಪಾಸಾದಿಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Yasmā ca asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā kāyavācānaṃ appāsādikaṃ appasādanīyaṃ asantaṃ asāruppaṃ kāyavacīduccaritaṃ cittassa appāsādikaṃ appasādanīyaṃ asantaṃ asāruppaṃ akusalavitakkattayañca anupagamma tabbiparītassa kāyavacīsucaritassa ceva kusalavitakkattayassa ca pāsādikassa pasādanīyassa santassa sāruppassa pāripūriyā saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘pāsādiko’’ti vuccati.
ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಸಂವರಂ ಪಹಾಯ ಸಂವರೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅತ್ತಾ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸಾಪಚಯಭೂತಾಯ, ವಿವಟ್ಟಾಯ, ಅಟ್ಠವೀರಿಯಾರಮ್ಭವತ್ಥುಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಚ ಸಂವತ್ತತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಂವರೋ ‘‘ಅಪಚಯೋ ಚೇವ ವೀರಿಯಾರಮ್ಭೋ ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।
Yasmā pana asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā sabbakilesāpacayabhūtāya, vivaṭṭāya, aṭṭhavīriyārambhavatthupāripūriyā ca saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘apacayo ceva vīriyārambho cā’’ti vuccatīti.
ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತದನುಚ್ಛವಿಕಂ ತದನುಲೋಮಿಕನ್ತಿ ತತ್ಥ ಸನ್ನಿಪತಿತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಯಂ ಇದಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕಞ್ಚೇವ ಅನುಲೋಮಿಕಞ್ಚ। ಯೋ ವಾ ಅಯಂ ಸುಭರತಾದೀಹಿ ಸಂವರೋ ವುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕಞ್ಚೇವ ಅನುಲೋಮಿಕಞ್ಚ ಸಂವರಪ್ಪಹಾನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಅಸುತ್ತನ್ತವಿನಿಬದ್ಧಂ ಪಾಳಿವಿನಿಮುತ್ತಂ ಓಕ್ಕನ್ತಿಕಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಗವಾ ಕಿರ ಈದಿಸೇಸು ಠಾನೇಸು ಪಞ್ಚವಣ್ಣಕುಸುಮಮಾಲಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಯ, ರತನದಾಮಂ ಸಜ್ಜೇನ್ತೋ ವಿಯ, ಚ ಯೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯಾ ಅಸಂವರಾಭಿರತಾ ತೇ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇನ ವಟ್ಟಭಯೇನ ತಜ್ಜೇನ್ತೋ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ಆದೀನವಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ಯೇ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮಾ ಸಂವರೇ ಠಿತಾ ತೇ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಅರಹತ್ತೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ಅಪ್ಪೇಕಚ್ಚೇ ಅನಾಗಾಮಿ-ಸಕದಾಗಾಮಿ-ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇಸು ಉಪನಿಸ್ಸಯವಿರಹಿತೇಪಿ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗೇ ಪತಿಟ್ಠಪೇನ್ತೋ ದೀಘನಿಕಾಯಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪಿ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಕರೋತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ತದನುಚ್ಛವಿಕಂ ತದನುಲೋಮಿಕಂ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ’’ತಿ।
Bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikanti tattha sannipatitānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ idāni sikkhāpadaṃ paññapessati, tassa anucchavikañceva anulomikañca. Yo vā ayaṃ subharatādīhi saṃvaro vutto, tassa anucchavikañceva anulomikañca saṃvarappahānapaṭisaṃyuttaṃ asuttantavinibaddhaṃ pāḷivinimuttaṃ okkantikadhammadesanaṃ katvāti attho. Bhagavā kira īdisesu ṭhānesu pañcavaṇṇakusumamālaṃ karonto viya, ratanadāmaṃ sajjento viya, ca ye paṭikkhipanādhippāyā asaṃvarābhiratā te samparāyikena vaṭṭabhayena tajjento anekappakāraṃ ādīnavaṃ dassento, ye sikkhākāmā saṃvare ṭhitā te appekacce arahatte patiṭṭhapento appekacce anāgāmi-sakadāgāmi-sotāpattiphalesu upanissayavirahitepi saggamagge patiṭṭhapento dīghanikāyappamāṇampi majjhimanikāyappamāṇampi dhammadesanaṃ karoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – ‘‘bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā’’ti.
ತೇನ ಹೀತಿ ತೇನ ಸುದಿನ್ನಸ್ಸ ಅಜ್ಝಾಚಾರೇನ ಕಾರಣಭೂತೇನ। ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾ, ಪಜ್ಜತೇ ಇಮಿನಾತಿ ಪದಂ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ಪದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ; ಸಿಕ್ಖಾಯ ಅಧಿಗಮುಪಾಯೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಮೂಲಂ ನಿಸ್ಸಯೋ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಮೇಥುನವಿರತಿಯಾ ಮೇಥುನಸಂವರಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಮೇಥುನಸಂವರೋ ಹಿ ತದಞ್ಞೇಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಸಙ್ಖಾತಾನಂ ಸೀಲವಿಪಸ್ಸನಾಝಾನಮಗ್ಗಧಮ್ಮಾನಂ ವುತ್ತತ್ಥವಸೇನ ಪದತ್ತಾ ಇಧ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಅಯಞ್ಚ ಅತ್ಥೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಪಿಚ ತಸ್ಸತ್ಥಸ್ಸ ದೀಪಕಂ ವಚನಮ್ಪಿ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತಿ ಯೋ ತತ್ಥ ನಾಮಕಾಯೋ ಪದಕಾಯೋ ನಿರುತ್ತಿಕಾಯೋ ಬ್ಯಞ್ಜನಕಾಯೋ’’ತಿ। ಅಥ ವಾ ಯಥಾ ‘‘ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಧಮ್ಮಪದ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ಅನಭಿಜ್ಝಾ ಏಕೋ ಧಮ್ಮಕೋಟ್ಠಾಸೋತಿ ಅತ್ಥೋ ಹೋತಿ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಏಕೋ ಪದೇಸೋತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tena hīti tena sudinnassa ajjhācārena kāraṇabhūtena. Sikkhāpadanti ettha sikkhitabbāti sikkhā, pajjate imināti padaṃ, sikkhāya padaṃ sikkhāpadaṃ; sikkhāya adhigamupāyoti attho. Atha vā mūlaṃ nissayo patiṭṭhāti vuttaṃ hoti. Methunaviratiyā methunasaṃvarassetaṃ adhivacanaṃ. Methunasaṃvaro hi tadaññesaṃ sikkhāsaṅkhātānaṃ sīlavipassanājhānamaggadhammānaṃ vuttatthavasena padattā idha ‘‘sikkhāpada’’nti adhippeto. Ayañca attho sikkhāpadavibhaṅge vuttanayeneva veditabbo. Apica tassatthassa dīpakaṃ vacanampi ‘‘sikkhāpada’’nti veditabbaṃ. Vuttampi cetaṃ – ‘‘sikkhāpadanti yo tattha nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti. Atha vā yathā ‘‘anabhijjhā dhammapada’’nti vutte anabhijjhā eko dhammakoṭṭhāsoti attho hoti, evamidhāpi ‘‘sikkhāpada’’nti sikkhākoṭṭhāso sikkhāya eko padesotipi attho veditabbo.
ದಸ ಅತ್ಥವಸೇ ಪಟಿಚ್ಚಾತಿ ದಸ ಕಾರಣವಸೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಹೇತು ಅಧಿಗಮನೀಯೇ ಹಿತವಿಸೇಸೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಆಗಮ್ಮ ಆರಬ್ಭ, ದಸನ್ನಂ ಹಿತವಿಸೇಸಾನಂ ನಿಪ್ಫತ್ತಿಂ ಸಮ್ಪಸ್ಸಮಾನೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಇದಾನಿ ತೇ ದಸ ಅತ್ಥವಸೇ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠುತಾಯಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠುತಾ ನಾಮ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಸುಟ್ಠುಭಾವೋ, ‘‘ಸುಟ್ಠು ದೇವಾ’’ತಿ ಆಗತಟ್ಠಾನೇ ವಿಯ ‘‘ಸುಟ್ಠು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವಚನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಭಾವೋ । ಯೋ ಚ ತಥಾಗತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ , ತಸ್ಸ ತಂ ದೀಘರತ್ತಂ ಹಿತಾಯ ಸುಖಾಯ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ‘‘ಸುಟ್ಠು, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಮಮ ವಚನಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನತ್ಥಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇ ಆದೀನವಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ, ನ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಅಭಿಭವಿತ್ವಾತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ಆವಿಕರೋನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠುತಾಯಾ’’ತಿ। ಸಙ್ಘಫಾಸುತಾಯಾತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಫಾಸುಭಾವಾಯ; ಸಹಜೀವಿತಾಯ ಸುಖವಿಹಾರತ್ಥಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Dasaatthavase paṭiccāti dasa kāraṇavase sikkhāpadapaññattihetu adhigamanīye hitavisese paṭicca āgamma ārabbha, dasannaṃ hitavisesānaṃ nipphattiṃ sampassamānoti vuttaṃ hoti. Idāni te dasa atthavase dassento ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādimāha. Tattha saṅghasuṭṭhutā nāma saṅghassa suṭṭhubhāvo, ‘‘suṭṭhu devā’’ti āgataṭṭhāne viya ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanabhāvo . Yo ca tathāgatassa vacanaṃ sampaṭicchati , tassa taṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hoti, tasmā saṅghassa ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti mama vacanasampaṭicchanatthaṃ paññapessāmi, asampaṭicchane ādīnavaṃ sampaṭicchane ca ānisaṃsaṃ dassetvā, na balakkārena abhibhavitvāti etamatthaṃ āvikaronto āha – ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’ti. Saṅghaphāsutāyāti saṅghassa phāsubhāvāya; sahajīvitāya sukhavihāratthāyāti attho.
ದುಮ್ಮಙ್ಕೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ನಿಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ದುಮ್ಮಙ್ಕೂ ನಾಮ ದುಸ್ಸೀಲಪುಗ್ಗಲಾ; ಯೇ ಮಙ್ಕುತಂ ಆಪಾದಿಯಮಾನಾಪಿ ದುಕ್ಖೇನ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ಕರೋನ್ತಾ ವಾ ಕತ್ವಾ ವಾ ನ ಲಜ್ಜನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನಿಗ್ಗಹತ್ಥಾಯ; ತೇ ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅಸತಿ ‘‘ಕಿಂ ತುಮ್ಹೇಹಿ ದಿಟ್ಠಂ, ಕಿಂ ಸುತಂ – ಕಿಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಕತಂ; ಕತರಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಕತಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಸಙ್ಘಂ ವಿಹೇಠೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಪನ ಸತಿ ತೇ ಸಙ್ಘೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮೇನ ವಿನಯೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನೇನ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ದುಮ್ಮಙ್ಕೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ನಿಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ।
Dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti dummaṅkū nāma dussīlapuggalā; ye maṅkutaṃ āpādiyamānāpi dukkhena āpajjanti, vītikkamaṃ karontā vā katvā vā na lajjanti, tesaṃ niggahatthāya; te hi sikkhāpade asati ‘‘kiṃ tumhehi diṭṭhaṃ, kiṃ sutaṃ – kiṃ amhehi kataṃ; katarasmiṃ vatthusmiṃ katamaṃ āpattiṃ āropetvā amhe niggaṇhathā’’ti saṅghaṃ viheṭhessanti, sikkhāpade pana sati te saṅgho sikkhāpadaṃ dassetvā dhammena vinayena satthusāsanena niggahessati. Tena vuttaṃ – ‘‘dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’ti.
ಪೇಸಲಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಫಾಸುವಿಹಾರಾಯಾತಿ ಪೇಸಲಾನಂ ಪಿಯಸೀಲಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಫಾಸುವಿಹಾರತ್ಥಾಯ। ಪಿಯಸೀಲಾ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಕತ್ತಬ್ಬಾಕತ್ತಬ್ಬಂ ಸಾವಜ್ಜಾನವಜ್ಜಂ ವೇಲಂ ಮರಿಯಾದಂ ಅಜಾನನ್ತಾ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಘಟಮಾನಾ ಕಿಲಮನ್ತಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಮಾನಾ ಉಬ್ಬಾಳ್ಹಾ ಹೋನ್ತಿ। ಕತ್ತಬ್ಬಾಕತ್ತಬ್ಬಂ ಪನ ಸಾವಜ್ಜಾನವಜ್ಜಂ ವೇಲಂ ಮರಿಯಾದಂ ಞತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖತ್ತಯಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಘಟಮಾನಾ ನ ಕಿಲಮನ್ತಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಮಾನಾ ನ ಉಬ್ಬಾಳ್ಹಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇನ ನೇಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನಾ ಫಾಸುವಿಹಾರಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ। ಯೋ ವಾ ದುಮ್ಮಙ್ಕೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ನಿಗ್ಗಹೋ, ಸ್ವೇವ ಏತೇಸಂ ಫಾಸುವಿಹಾರೋ। ದುಸ್ಸೀಲಪುಗ್ಗಲೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಹಿ ಉಪೋಸಥೋ ನ ತಿಟ್ಠತಿ , ಪವಾರಣಾ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಾನಿ ನಪ್ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಸಾಮಗ್ಗೀ ನ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖೂ ಅನೇಕಗ್ಗಾ ಉದ್ದೇಸಪರಿಪುಚ್ಛಾಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಾದೀನಿ ಅನುಯುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋನ್ತಿ। ದುಸ್ಸೀಲೇಸು ಪನ ನಿಗ್ಗಹಿತೇಸು ಸಬ್ಬೋಪಿ ಅಯಂ ಉಪದ್ದವೋ ನ ಹೋತಿ। ತತೋ ಪೇಸಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಫಾಸು ವಿಹರನ್ತಿ। ಏವಂ ‘‘ಪೇಸಲಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಫಾಸು ವಿಹಾರಾಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ದ್ವಿಧಾ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyāti pesalānaṃ piyasīlānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihāratthāya. Piyasīlā hi bhikkhū kattabbākattabbaṃ sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādaṃ ajānantā sikkhattayapāripūriyā ghaṭamānā kilamanti, sandiṭṭhamānā ubbāḷhā honti. Kattabbākattabbaṃ pana sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādaṃ ñatvā sikkhattayapāripūriyā ghaṭamānā na kilamanti, sandiṭṭhamānā na ubbāḷhā honti. Tena nesaṃ sikkhāpadapaññāpanā phāsuvihārāya saṃvattati. Yo vā dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho, sveva etesaṃ phāsuvihāro. Dussīlapuggale nissāya hi uposatho na tiṭṭhati , pavāraṇā na tiṭṭhati, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti, bhikkhū anekaggā uddesaparipucchākammaṭṭhānādīni anuyuñjituṃ na sakkonti. Dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti. Tato pesalā bhikkhū phāsu viharanti. Evaṃ ‘‘pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsu vihārāyā’’ti ettha dvidhā attho veditabbo.
ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯಾತಿ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾ ಆಸವಾ ನಾಮ ಅಸಂವರೇ ಠಿತೇನ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಅತ್ತಭಾವೇ ಪತ್ತಬ್ಬಾ ಪಾಣಿಪ್ಪಹಾರ-ದಣ್ಡಪ್ಪಹಾರ-ಹತ್ಥಚ್ಛೇದ-ಪಾದಚ್ಛೇದ-ಅಕಿತ್ತಿ-ಅಯಸವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದಯೋ ದುಕ್ಖವಿಸೇಸಾ। ಇತಿ ಇಮೇಸಂ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಸಂವರಾಯ ಪಿಧಾನಾಯ ಆಗಮನಮಗ್ಗಥಕನಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāyāti diṭṭhadhammikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena tasmiññeva attabhāve pattabbā pāṇippahāra-daṇḍappahāra-hatthaccheda-pādaccheda-akitti-ayasavippaṭisārādayo dukkhavisesā. Iti imesaṃ diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya pidhānāya āgamanamaggathakanāyāti attho.
ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾನಂ ಆಸವಾನಂ ಪಟಿಘಾತಾಯಾತಿ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕಾ ಆಸವಾ ನಾಮ ಅಸಂವರೇ ಠಿತೇನ ಕತಪಾಪಕಮ್ಮಮೂಲಕಾ ಸಮ್ಪರಾಯೇ ನರಕಾದೀಸು ಪತ್ತಬ್ಬಾ ದುಕ್ಖವಿಸೇಸಾ, ತೇಸಂ ಪಟಿಘಾತತ್ಥಾಯ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನತ್ಥಾಯ ವೂಪಸಮತ್ಥಾಯಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyāti samparāyikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena katapāpakammamūlakā samparāye narakādīsu pattabbā dukkhavisesā, tesaṃ paṭighātatthāya paṭippassambhanatthāya vūpasamatthāyāti vuttaṃ hoti.
ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಂ ಪಸಾದಾಯಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಹಿ ಸತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ವಾ ಯಥಾಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೇ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿಸ್ವಾ ವಾ ಯೇಪಿ ಅಪ್ಪಸನ್ನಾ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಾ, ತೇ ‘‘ಯಾನಿ ವತ ಲೋಕೇ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ರಜ್ಜನ-ದುಸ್ಸನ-ಮುಯ್ಹನಟ್ಠಾನಾನಿ, ತೇಹಿ ಇಮೇ ಸಮಣಾ ಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಾ ಆರಕಾ ವಿರತಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ದುಕ್ಕರಂ ವತ ಕರೋನ್ತಿ, ಭಾರಿಯಂ ವತ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಪಸಾದಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ, ವಿನಯಪಿಟಕೇ ಪೋತ್ಥಕಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಕ-ತಿವೇದೀ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಿಯ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಪ್ಪಸನ್ನಾನಂ ಪಸಾದಾಯಾ’’ತಿ।
Appasannānaṃ pasādāyāti sikkhāpadapaññattiyā hi sati sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā vā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū disvā vā yepi appasannā paṇḍitamanussā, te ‘‘yāni vata loke mahājanassa rajjana-dussana-muyhanaṭṭhānāni, tehi ime samaṇā sakyaputtiyā ārakā viratā viharanti, dukkaraṃ vata karonti, bhāriyaṃ vata karontī’’ti pasādaṃ āpajjanti, vinayapiṭake potthakaṃ disvā micchādiṭṭhika-tivedī brāhmaṇo viya. Tena vuttaṃ – ‘‘appasannānaṃ pasādāyā’’ti.
ಪಸನ್ನಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಾಯಾತಿ ಯೇಪಿ ಸಾಸನೇ ಪಸನ್ನಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ತೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಞತ್ವಾ ಯಥಾಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಾ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಹೋ ಅಯ್ಯಾ ದುಕ್ಕರಕಾರಿನೋ, ಯೇ ಯಾವಜೀವಂ ಏಕಭತ್ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ವಿನಯಸಂವರಂ ಅನುಪಾಲೇನ್ತೀ’’ತಿ ಭಿಯ್ಯೋ ಭಿಯ್ಯೋ ಪಸೀದನ್ತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪಸನ್ನಾನಂ ಭಿಯ್ಯೋಭಾವಾಯಾ’’ತಿ।
Pasannānaṃ bhiyyobhāvāyāti yepi sāsane pasannā kulaputtā tepi sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū vā disvā ‘‘aho ayyā dukkarakārino, ye yāvajīvaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ vinayasaṃvaraṃ anupālentī’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdanti. Tena vuttaṃ – ‘‘pasannānaṃ bhiyyobhāvāyā’’ti.
ಸದ್ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಯಾತಿ ತಿವಿಧೋ ಸದ್ಧಮ್ಮೋ – ಪರಿಯತ್ತಿಸದ್ಧಮ್ಮೋ, ಪಟಿಪತ್ತಿಸದ್ಧಮ್ಮೋ, ಅಧಿಗಮಸದ್ಧಮ್ಮೋತಿ। ತತ್ಥ ಪಿಟಕತ್ತಯಸಙ್ಗಹಿತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧವಚನಂ ‘‘ಪರಿಯತ್ತಿಸದ್ಧಮ್ಮೋ’’ ನಾಮ। ತೇರಸ ಧುತಗುಣಾ, ಚುದ್ದಸ ಖನ್ಧಕವತ್ತಾನಿ, ದ್ವೇಅಸೀತಿ ಮಹಾವತ್ತಾನಿ, ಸೀಲಸಮಾಧಿವಿಪಸ್ಸನಾತಿ ಅಯಂ ‘‘ಪಟಿಪತ್ತಿಸದ್ಧಮ್ಮೋ’’ ನಾಮ। ಚತ್ತಾರೋ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ನಿಬ್ಬಾನಞ್ಚಾತಿ ಅಯಂ ‘‘ಅಧಿಗಮಸದ್ಧಮ್ಮೋ’’ ನಾಮ। ಸೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಯಸ್ಮಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಸತಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಞ್ಚ ತಸ್ಸ ವಿಭಙ್ಗಞ್ಚ ತದತ್ಥಜೋತನತ್ಥಂ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪರಿಯಾಪುಣನ್ತಿ, ಯಥಾಪಞ್ಞತ್ತಞ್ಚ ಪಟಿಪಜ್ಜಮಾನಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಂ ಲೋಕುತ್ತರಧಮ್ಮಂ ಅಧಿಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಚಿರಟ್ಠಿತಿಕೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸದ್ಧಮ್ಮಟ್ಠಿತಿಯಾ’’ತಿ।
Saddhammaṭṭhitiyāti tividho saddhammo – pariyattisaddhammo, paṭipattisaddhammo, adhigamasaddhammoti. Tattha piṭakattayasaṅgahitaṃ sabbampi buddhavacanaṃ ‘‘pariyattisaddhammo’’ nāma. Terasa dhutaguṇā, cuddasa khandhakavattāni, dveasīti mahāvattāni, sīlasamādhivipassanāti ayaṃ ‘‘paṭipattisaddhammo’’ nāma. Cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañcāti ayaṃ ‘‘adhigamasaddhammo’’ nāma. So sabbopi yasmā sikkhāpadapaññattiyā sati bhikkhū sikkhāpadañca tassa vibhaṅgañca tadatthajotanatthaṃ aññañca buddhavacanaṃ pariyāpuṇanti, yathāpaññattañca paṭipajjamānā paṭipattiṃ pūretvā paṭipattiyā adhigantabbaṃ lokuttaradhammaṃ adhigacchanti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā ciraṭṭhitiko hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘saddhammaṭṭhitiyā’’ti.
ವಿನಯಾನುಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಹಿ ಸತಿ ಸಂವರವಿನಯೋ ಚ ಪಹಾನವಿನಯೋ ಚ ಸಮಥವಿನಯೋ ಚ ಪಞ್ಞತ್ತಿವಿನಯೋ ಚಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೋಪಿ ವಿನಯೋ ಅನುಗ್ಗಹಿತೋ ಹೋತಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತೋ ಸೂಪತ್ಥಮ್ಭಿತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ವಿನಯಾನುಗ್ಗಹಾಯಾ’’ತಿ।
Vinayānuggahāyāti sikkhāpadapaññattiyā hi sati saṃvaravinayo ca pahānavinayo ca samathavinayo ca paññattivinayo cāti catubbidhopi vinayo anuggahito hoti upatthambhito sūpatthambhito. Tena vuttaṃ – ‘‘vinayānuggahāyā’’ti.
ಸಬ್ಬಾನೇವ ಚೇತಾನಿ ಪದಾನಿ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ । ತತ್ರಾಯಂ ಪಠಮಪಚ್ಛಿಮಪದಯೋಜನಾ – ‘‘ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠುತಾಯ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮಿ, ವಿನಯಾನುಗ್ಗಹಾಯ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ।
Sabbāneva cetāni padāni ‘‘sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti iminā vacanena saddhiṃ yojetabbāni . Tatrāyaṃ paṭhamapacchimapadayojanā – ‘‘saṅghasuṭṭhutāya sikkhāpadaṃ paññapessāmi, vinayānuggahāya sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti.
ಅಪಿ ಚೇತ್ಥ ಯಂ ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠು ತಂ ಸಙ್ಘಫಾಸು, ಯಂ ಸಙ್ಘಫಾಸು ತಂ ದುಮ್ಮಙ್ಕೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ನಿಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಏವಂ ಸಙ್ಖಲಿಕನಯಂ; ಯಂ ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠು ತಂ ಸಙ್ಘಫಾಸು, ಯಂ ಸಙ್ಘಸುಟ್ಠು ತಂ ದುಮ್ಮಙ್ಕೂನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ನಿಗ್ಗಹಾಯಾತಿ ಏವಞ್ಚ ಏಕೇಕಪದಮೂಲಿಕಂ ದಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಯೋಜನಂ ಕತ್ವಾ ಯಂ ವುತ್ತಂ ಪರಿವಾರೇ (ಪರಿ॰ ೩೩೪) –
Api cettha yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ saṅghaphāsu, yaṃ saṅghaphāsu taṃ dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti evaṃ saṅkhalikanayaṃ; yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ saṅghaphāsu, yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti evañca ekekapadamūlikaṃ dasakkhattuṃ yojanaṃ katvā yaṃ vuttaṃ parivāre (pari. 334) –
‘‘ಅತ್ಥಸತಂ ಧಮ್ಮಸತಂ, ದ್ವೇ ಚ ನಿರುತ್ತಿಸತಾನಿ।
‘‘Atthasataṃ dhammasataṃ, dve ca niruttisatāni;
ಚತ್ತಾರಿ ಞಾಣಸತಾನಿ, ಅತ್ಥವಸೇ ಪಕರಣೇ’’ತಿ॥
Cattāri ñāṇasatāni, atthavase pakaraṇe’’ti.
ತಂ ಸಬ್ಬಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತಂ ಪನೇತಂ ಯಸ್ಮಾ ಪರಿವಾರೇಯೇವ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಧ ನ ವಣ್ಣಿತನ್ತಿ।
Taṃ sabbaṃ veditabbaṃ. Taṃ panetaṃ yasmā parivāreyeva āvi bhavissati, tasmā idha na vaṇṇitanti.
ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಕತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ದೀಪೇನ್ತೋ ‘‘ಏವಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಂ ಪನ ಮಯಾ ಇತಿ ಸನ್ದಸ್ಸಿತಾನಿಸಂಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಏವಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೇ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥ ಚ ಪರಿಯಾಪುಣೇಯ್ಯಾಥ ಚ ಧಾರೇಯ್ಯಾಥ ಚ ಅಞ್ಞೇಸಞ್ಚ ವಾಚೇಯ್ಯಾಥಾತಿ। ಅತಿರೇಕಾನಯನತ್ಥೋ ಹಿ ಏತ್ಥ ಚ ಸದ್ದೋ, ತೇನಾಯಮತ್ಥೋ ಆನೀತೋ ಹೋತೀತಿ।
Evaṃ sikkhāpadapaññattiyā ānisaṃsaṃ dassetvā tasmiṃ sikkhāpade bhikkhūhi kattabbakiccaṃ dīpento ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti āha. Kiṃ vuttaṃ hoti? Bhikkhave, imaṃ pana mayā iti sandassitānisaṃsaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ pātimokkhuddese uddiseyyātha ca pariyāpuṇeyyātha ca dhāreyyātha ca aññesañca vāceyyāthāti. Atirekānayanattho hi ettha ca saddo, tenāyamattho ānīto hotīti.
ಇದಾನಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದ’’ನ್ತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ ಅಸಂವಾಸೋ’’ತಿ ಆಹ। ಏವಂ ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜವಸೇನ ದಳ್ಹಂ ಕತ್ವಾ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಅಪರಮ್ಪಿ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತತ್ಥಾಯ ಮಕ್ಕಟೀವತ್ಥು ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿದೀಪನತ್ಥಮೇತಂ ವುತ್ತಂ – ಏವಞ್ಚಿದಂ ಭಗವತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಭಗವತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಏವಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತಿ ಚ, ಇದಞ್ಚ ಅಞ್ಞಂ ವತ್ಥು ಉದಪಾದೀತಿ।
Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘imaṃ sikkhāpada’’nti taṃ dassento ‘‘yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, pārājiko hoti asaṃvāso’’ti āha. Evaṃ mūlacchejjavasena daḷhaṃ katvā paṭhamapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya makkaṭīvatthu udapādi. Tassuppattidīpanatthametaṃ vuttaṃ – evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotīti. Tassattho – bhagavatā bhikkhūnaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ paññattaṃ hoti ca, idañca aññaṃ vatthu udapādīti.
ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamapaññattikathā niṭṭhitā.
ಸುದಿನ್ನಭಾಣವಾರಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Sudinnabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.
ಮಕ್ಕಟೀವತ್ಥುಕಥಾ
Makkaṭīvatthukathā
೪೦. ಇದಾನಿ ಯಂ ತಂ ಅಞ್ಞಂ ವತ್ಥು ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಅನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ಮಕ್ಕಟಿಂ ಆಮಿಸೇನಾತಿ ಮಹಾವನೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾದಿಗುಣಾನುಭಾವೇನ ನಿರಾಸಙ್ಕಚಿತ್ತಾ ಬಹೂ ಮಿಗಮೋರಕುಕ್ಕುಟಮಕ್ಕಟಾದಯೋ ತಿರಚ್ಛಾನಾ ಪಧಾನಾಗಾರಟ್ಠಾನೇಸು ವಿಚರನ್ತಿ। ತತ್ರ ಏಕಂ ಮಕ್ಕಟಿಂ ಆಮಿಸೇನ ಯಾಗುಭತ್ತಖಜ್ಜಕಾದಿನಾ ಉಪಲಾಪೇತ್ವಾ, ಸಙ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸಾತಿ ಭುಮ್ಮವಚನಂ। ಪಟಿಸೇವತೀತಿ ಪಚುರಪಟಿಸೇವನೋ ಹೋತಿ; ಪಚುರತ್ಥೇ ಹಿ ವತ್ತಮಾನವಚನಂ। ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಪಟಿಸೇವನಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಸೇನಾಸನಚಾರಿಕಂ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಾತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಗನ್ತುಕಾ ಬುದ್ಧದಸ್ಸನಾಯ ಆಗತಾ ಪಾತೋವ ಆಗನ್ತುಕಭತ್ತಾನಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಕತಭತ್ತಕಿಚ್ಚಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿವಾಸನಟ್ಠಾನಾನಿ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ವಿಚರಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಸೇನಾಸನಚಾರಿಕಂ ಆಹಿಣ್ಡನ್ತಾ’’ತಿ। ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮೀತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾ ನಾಮ ಏಕಭಿಕ್ಖುನಾ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಸ್ಸಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ತಾದಿಸಞ್ಞೇವ ಚಿತ್ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಾ ಮಕ್ಕಟೀ ಯೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ವಿಸ್ಸಾಸಿಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಸೇವ ತೇಸಮ್ಪಿ ತಂ ವಿಕಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ।
40. Idāni yaṃ taṃ aññaṃ vatthu uppannaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādimāha. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā – makkaṭiṃ āmisenāti mahāvane bhikkhūnaṃ khantimettādiguṇānubhāvena nirāsaṅkacittā bahū migamorakukkuṭamakkaṭādayo tiracchānā padhānāgāraṭṭhānesu vicaranti. Tatra ekaṃ makkaṭiṃ āmisena yāgubhattakhajjakādinā upalāpetvā, saṅgaṇhitvāti vuttaṃ hoti. Tassāti bhummavacanaṃ. Paṭisevatīti pacurapaṭisevano hoti; pacuratthe hi vattamānavacanaṃ. So bhikkhūti so methunadhammapaṭisevanako bhikkhu. Senāsanacārikaṃ āhiṇḍantāti te bhikkhū āgantukā buddhadassanāya āgatā pātova āgantukabhattāni labhitvā katabhattakiccā bhikkhūnaṃ nivāsanaṭṭhānāni passissāmāti vicariṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘senāsanacārikaṃ āhiṇḍantā’’ti. Yena te bhikkhū tenupasaṅkamīti tiracchānagatā nāma ekabhikkhunā saddhiṃ vissāsaṃ katvā aññesupi tādisaññeva cittaṃ uppādenti. Tasmā sā makkaṭī yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ca attano vissāsikabhikkhusseva tesampi taṃ vikāraṃ dassesi.
ಛೇಪ್ಪನ್ತಿ ನಙ್ಗುಟ್ಠಂ। ಓಡ್ಡೀತಿ ಅಭಿಮುಖಂ ಠಪೇಸಿ। ನಿಮಿತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕಾಸೀತಿ ಯೇನ ನಿಯಾಮೇನ ಯಾಯ ಕಿರಿಯಾಯ ಮೇಥುನಾಧಿಪ್ಪಾಯಂ ತೇ ಜಾನನ್ತಿ ತಂ ಅಕಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ । ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯಸ್ಸಾಯಂ ವಿಹಾರೋ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಲೀಯಿಂಸೂತಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಅಚ್ಛಿಂಸು।
Cheppanti naṅguṭṭhaṃ. Oḍḍīti abhimukhaṃ ṭhapesi. Nimittampi akāsīti yena niyāmena yāya kiriyāya methunādhippāyaṃ te jānanti taṃ akāsīti attho . So bhikkhūti yassāyaṃ vihāro. Ekamantaṃ nilīyiṃsūti ekasmiṃ okāse paṭicchannā acchiṃsu.
೪೧. ಸಚ್ಚಂ, ಆವುಸೋತಿ ಸಹೋಡ್ಢಗ್ಗಹಿತೋ ಚೋರೋ ವಿಯ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ದಿಸ್ವಾ ಚೋದಿತತ್ತಾ ‘‘ಕಿಂ ವಾ ಮಯಾ ಕತ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ‘‘ಸಚ್ಚಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿ ಆಹ। ನನು, ಆವುಸೋ, ತಥೇವ ತಂ ಹೋತೀತಿ ಆವುಸೋ ಯಥಾ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ, ನನು ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾಪಿ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ತಥೇವ ಹೋತಿ। ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾಪಿ ಹಿ ದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಗಹಣಮ್ಪಿ ಆಮಸನಮ್ಪಿ ಫುಸನಮ್ಪಿ ಘಟ್ಟನಮ್ಪಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಮೇವ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾಪಿ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಮೇವ। ಕೋ ಏತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ? ಅಲೇಸಟ್ಠಾನೇ ತ್ವಂ ಲೇಸಂ ಓಡ್ಡೇಸೀತಿ।
41.Saccaṃ, āvusoti sahoḍḍhaggahito coro viya paccakkhaṃ disvā coditattā ‘‘kiṃ vā mayā kata’’ntiādīni vattuṃ asakkonto ‘‘saccaṃ, āvuso’’ti āha. Nanu, āvuso, tatheva taṃ hotīti āvuso yathā manussitthiyā, nanu tiracchānagatitthiyāpi taṃ sikkhāpadaṃ tatheva hoti. Manussitthiyāpi hi dassanampi gahaṇampi āmasanampi phusanampi ghaṭṭanampi duṭṭhullameva. Tiracchānagatitthiyāpi taṃ sabbaṃ duṭṭhullameva. Ko ettha viseso? Alesaṭṭhāne tvaṃ lesaṃ oḍḍesīti.
೪೨. ಅನ್ತಮಸೋ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಯಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ ಅಸಂವಾಸೋತಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಯಪಿ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಯೇವ ಹೋತೀತಿ ದಳ್ಹತರಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಮಕಾಸಿ। ದುವಿಧಞ್ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ – ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಞ್ಚ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಸಚಿತ್ತಕಪಕ್ಖೇ ಚಿತ್ತಂ ಅಕುಸಲಮೇವ ಹೋತಿ, ತಂ ಲೋಕವಜ್ಜಂ ನಾಮ। ಸೇಸಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ। ತತ್ಥ ಲೋಕವಜ್ಜೇ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ರುನ್ಧನ್ತೀ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹನ್ತೀ ಸೋತಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಮಾನಾ ಗಾಳ್ಹತರಂ ಕರೋನ್ತೀ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಧಿಮಾನಾ, ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾತಿ ಅಯಂ ಪನ ವೀತಿಕ್ಕಮಾಭಾವಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತ್ತಾ ಚ ವುತ್ತಾ। ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜೇ ಅಕತೇ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾ ಸಿಥಿಲಂ ಕರೋನ್ತೀ ಮೋಚೇನ್ತೀ ದ್ವಾರಂ ದದಮಾನಾ ಅಪರಾಪರಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ಕುರುಮಾನಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಗಣಭೋಜನಪರಮ್ಪರಭೋಜನಾದೀಸು ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಯೋ ವಿಯ। ‘‘ಅನ್ತಮಸೋ ತಙ್ಖಣಿಕಾಯಪೀ’’ತಿ ಏವರೂಪಾ ಪನ ಕತೇ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಗತಿಕಾವ ಹೋತಿ। ಇದಂ ಪನ ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಯಸ್ಮಾ ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ನ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ; ತಸ್ಮಾ ಅಯಮನುಪಞ್ಞತ್ತಿ ರುನ್ಧನ್ತೀ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹನ್ತೀ ಸೋತಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಮಾನಾ ಗಾಳ್ಹತರಂ ಕರೋನ್ತೀ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ।
42.Antamaso tiracchānagatāyapi pārājiko hoti asaṃvāsoti tiracchānagatāyapi methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājiko yeva hotīti daḷhataraṃ sikkhāpadamakāsi. Duvidhañhi sikkhāpadaṃ – lokavajjaṃ, paṇṇattivajjañca. Tattha yassa sacittakapakkhe cittaṃ akusalameva hoti, taṃ lokavajjaṃ nāma. Sesaṃ paṇṇattivajjaṃ. Tattha lokavajje anupaññatti uppajjamānā rundhantī dvāraṃ pidahantī sotaṃ pacchindamānā gāḷhataraṃ karontī uppajjati, aññatra adhimānā, aññatra supinantāti ayaṃ pana vītikkamābhāvā abbohārikattā ca vuttā. Paṇṇattivajje akate vītikkame uppajjamānā sithilaṃ karontī mocentī dvāraṃ dadamānā aparāparampi anāpattiṃ kurumānā uppajjati, gaṇabhojanaparamparabhojanādīsu anupaññattiyo viya. ‘‘Antamaso taṅkhaṇikāyapī’’ti evarūpā pana kate vītikkame uppannattā paññattigatikāva hoti. Idaṃ pana paṭhamasikkhāpadaṃ yasmā lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ; tasmā ayamanupaññatti rundhantī dvāraṃ pidahantī sotaṃ pacchindamānā gāḷhataraṃ karontī uppajji.
ಏವಂ ದ್ವೇಪಿ ವತ್ಥೂನಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ಮೂಲಚ್ಛೇಜ್ಜವಸೇನ ದಳ್ಹತರಂ ಕತ್ವಾ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಅಪರಮ್ಪಿ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತತ್ಥಾಯ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥು ಉದಪಾದಿ। ತಸ್ಸುಪ್ಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಮೇತಂ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏವಞ್ಚಿದಂ ಭಗವತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ । ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಭಗವತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಏವಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಹೋತಿ ಚ ಇದಞ್ಚ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವತ್ಥು ಉದಪಾದೀತಿ।
Evaṃ dvepi vatthūni sampiṇḍetvā mūlacchejjavasena daḷhataraṃ katvā paṭhamapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya vajjiputtakavatthu udapādi. Tassuppattidassanatthametaṃ vuttaṃ – ‘‘evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti . Tassattho – bhagavatā bhikkhūnaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ paññattaṃ hoti ca idañca aññampi vatthu udapādīti.
ಮಕ್ಕಟೀವತ್ಥುಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Makkaṭīvatthukathā niṭṭhitā.
ಸನ್ಥತಭಾಣವಾರೋ
Santhatabhāṇavāro
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
೪೩-೪೪. ಇದಾನಿ ಯಂ ತಂ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ವತ್ಥು ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಪಿ ಅಯಮನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ವೇಸಾಲಿಕಾತಿ ವೇಸಾಲಿವಾಸಿನೋ। ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕಾತಿ ವಜ್ಜಿರಟ್ಠೇ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಕುಲಾನಂ ಪುತ್ತಾ। ಸಾಸನೇ ಕಿರ ಯೋ ಯೋ ಉಪದ್ದವೋ ಆದೀನವೋ ಅಬ್ಬುದಮುಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕೇ ನಿಸ್ಸಾಯ। ತಥಾ ಹಿ ದೇವದತ್ತೋಪಿ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕೇ ಪಕ್ಖೇ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದಿ। ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕಾ ಏವ ಚ ವಸ್ಸಸತಪರಿನಿಬ್ಬುತೇ ಭಗವತಿ ಉದ್ಧಮ್ಮಂ ಉಬ್ಬಿನಯಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ದೀಪೇಸುಂ। ಇಮೇಪಿ ತೇಸಂ ಯೇವ ಏಕಚ್ಚೇ ಏವಂ ಪಞ್ಞತ್ತೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಯಾವದತ್ಥಂ ಭುಞ್ಜಿಂಸು…ಪೇ॰… ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿಂಸೂತಿ।
43-44. Idāni yaṃ taṃ aññampi vatthu uppannaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādimāha. Tatrāpi ayamanuttānapadavaṇṇanā – vesālikāti vesālivāsino. Vajjiputtakāti vajjiraṭṭhe vesāliyaṃ kulānaṃ puttā. Sāsane kira yo yo upaddavo ādīnavo abbudamuppajji, sabbaṃ taṃ vajjiputtake nissāya. Tathā hi devadattopi vajjiputtake pakkhe labhitvā saṅghaṃ bhindi. Vajjiputtakā eva ca vassasataparinibbute bhagavati uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpesuṃ. Imepi tesaṃ yeva ekacce evaṃ paññattepi sikkhāpade yāvadatthaṃ bhuñjiṃsu…pe… methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsūti.
ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನಪೀತಿ ಏತ್ಥ ಅಸನಂ ಬ್ಯಸನಂ ವಿಕ್ಖೇಪೋ ವಿದ್ಧಂಸನಂ ವಿನಾಸೋತಿ ಸಬ್ಬಮೇತಂ ಏಕತ್ಥಂ। ಞಾತೀನಂ ಬ್ಯಸನಂ ಞಾತಿಬ್ಯಸನಂ, ತೇನ ಞಾತಿಬ್ಯಸನೇನ, ರಾಜದಣ್ಡಬ್ಯಾಧಿಮರಣವಿಪ್ಪವಾಸನಿಮಿತ್ತೇನ ಞಾತಿವಿನಾಸೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ದುತಿಯಪದೇಪಿ। ತತಿಯಪದೇ ಪನ ಆರೋಗ್ಯವಿನಾಸಕೋ ರೋಗೋ ಏವ ರೋಗಬ್ಯಸನಂ। ಸೋ ಹಿ ಆರೋಗ್ಯಂ ಬ್ಯಸತಿ ವಿಕ್ಖಿಪತಿ ವಿನಾಸೇತೀತಿ ಬ್ಯಸನಂ। ರೋಗೋವ ಬ್ಯಸನಂ ರೋಗಬ್ಯಸನಂ, ತೇನ ರೋಗಬ್ಯಸನೇನ। ಫುಟ್ಠಾತಿ ಅಧಿಪನ್ನಾ ಅಭಿಭೂತಾ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Ñātibyasanenapīti ettha asanaṃ byasanaṃ vikkhepo viddhaṃsanaṃ vināsoti sabbametaṃ ekatthaṃ. Ñātīnaṃ byasanaṃ ñātibyasanaṃ, tena ñātibyasanena, rājadaṇḍabyādhimaraṇavippavāsanimittena ñātivināsenāti attho. Esa nayo dutiyapadepi. Tatiyapade pana ārogyavināsako rogo eva rogabyasanaṃ. So hi ārogyaṃ byasati vikkhipati vināsetīti byasanaṃ. Rogova byasanaṃ rogabyasanaṃ, tena rogabyasanena. Phuṭṭhāti adhipannā abhibhūtā samannāgatāti attho.
ನ ಮಯಂ, ಭನ್ತೇ ಆನನ್ದ, ಬುದ್ಧಗರಹಿನೋತಿ ಭನ್ತೇ ಆನನ್ದ, ಮಯಂ ನ ಬುದ್ಧಂ ಗರಹಾಮ, ನ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ದೋಸಂ ದೇಮ। ನ ಧಮ್ಮಗರಹಿನೋ, ನ ಸಙ್ಘಗರಹಿನೋ। ಅತ್ತಗರಹಿನೋ ಮಯನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಮೇವ ಮಯಂ ಗರಹಾಮ, ಅತ್ತನೋ ದೋಸಂ ದೇಮ। ಅಲಕ್ಖಿಕಾತಿ ನಿಸ್ಸಿರಿಕಾ। ಅಪ್ಪಪುಞ್ಞಾತಿ ಪರಿತ್ತಪುಞ್ಞಾ। ವಿಪಸ್ಸಕಾ ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನನ್ತಿ ಯೇ ಅಟ್ಠತಿಂಸಾರಮ್ಮಣೇಸು ವಿಭತ್ತಾ ಕುಸಲಾ ಧಮ್ಮಾ, ತೇಸಂ ವಿಪಸ್ಸಕಾ; ತತೋ ತತೋ ಆರಮ್ಮಣತೋ ವುಟ್ಠಾಯ ತೇವ ಧಮ್ಮೇ ವಿಪಸ್ಸಮಾನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪುಬ್ಬರತ್ತಾಪರರತ್ತನ್ತಿ ರತ್ತಿಯಾ ಪುಬ್ಬಂ ಪುಬ್ಬರತ್ತಂ, ರತ್ತಿಯಾ ಅಪರಂ ಅಪರರತ್ತಂ, ಪಠಮಯಾಮಞ್ಚ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮಞ್ಚಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಬೋಧಿಪಕ್ಖಿಕಾನನ್ತಿ ಬೋಧಿಸ್ಸ ಪಕ್ಖೇ ಭವಾನಂ, ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಞಾಣಸ್ಸ ಉಪಕಾರಕಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಾವನಾನುಯೋಗನ್ತಿ ವಡ್ಢನಾನುಯೋಗಂ। ಅನುಯುತ್ತಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮಾತಿ ಗಿಹಿಪಲಿಬೋಧಂ ಆವಾಸಪಲಿಬೋಧಞ್ಚ ಪಹಾಯ ವಿವಿತ್ತೇಸು ಸೇನಾಸನೇಸು ಯುತ್ತಪಯುತ್ತಾ ಅನಞ್ಞಕಿಚ್ಚಾ ವಿಹರೇಯ್ಯಾಮ।
Na mayaṃ, bhante ānanda, buddhagarahinoti bhante ānanda, mayaṃ na buddhaṃ garahāma, na buddhassa dosaṃ dema. Na dhammagarahino, na saṅghagarahino. Attagarahino mayanti attānameva mayaṃ garahāma, attano dosaṃ dema. Alakkhikāti nissirikā. Appapuññāti parittapuññā. Vipassakā kusalānaṃ dhammānanti ye aṭṭhatiṃsārammaṇesu vibhattā kusalā dhammā, tesaṃ vipassakā; tato tato ārammaṇato vuṭṭhāya teva dhamme vipassamānāti attho. Pubbarattāpararattanti rattiyā pubbaṃ pubbarattaṃ, rattiyā aparaṃ apararattaṃ, paṭhamayāmañca pacchimayāmañcāti vuttaṃ hoti. Bodhipakkhikānanti bodhissa pakkhe bhavānaṃ, arahattamaggañāṇassa upakārakānanti attho. Bhāvanānuyoganti vaḍḍhanānuyogaṃ. Anuyuttā vihareyyāmāti gihipalibodhaṃ āvāsapalibodhañca pahāya vivittesu senāsanesu yuttapayuttā anaññakiccā vihareyyāma.
ಏವಮಾವುಸೋತಿ ಥೇರೋ ಏತೇಸಂ ಆಸಯಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಇದಂ ನೇಸಂ ಮಹಾಗಜ್ಜಿತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸಚೇ ಇಮೇ ಈದಿಸಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಾಧೂ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ‘‘ಏವಮಾವುಸೋ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿ। ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ ಅನವಕಾಸೋತಿ ಉಭಯಮ್ಪೇತಂ ಕಾರಣಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಂ। ಕಾರಣಞ್ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿಭಾವೇನ ಫಲಂ ತಿಟ್ಠತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಚಸ್ಸ ತಂ ಓಕಾಸೋ ಹೋತಿ ತದಾಯತ್ತವುತ್ತಿಭಾವೇನ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಠಾನಞ್ಚ ಅವಕಾಸೋ ಚಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಆಹ – ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಆನನ್ದ , ಅನವಕಾಸೋ’’ತಿ। ಏತಂ ಠಾನಂ ವಾ ಓಕಾಸೋ ವಾ ನತ್ಥಿ। ಯಂ ತಥಾಗತೋತಿ ಯೇನ ತಥಾಗತೋ ವಜ್ಜೀನಂ ವಾ…ಪೇ॰… ಸಮೂಹನೇಯ್ಯ, ತಂ ಕಾರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯದಿ ಹಿ ಭಗವಾ ಏತೇಸಂ ‘‘ಲಭೇಯ್ಯಾಮ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ ಯಾಚನ್ತಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ದದೇಯ್ಯ, ಏವಂ ಸನ್ತೇ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ ಅಸಂವಾಸೋ’’ತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಮೂಹನೇಯ್ಯ। ಯಸ್ಮಾ ಪನೇತಂ ನ ಸಮೂಹನತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
Evamāvusoti thero etesaṃ āsayaṃ ajānanto idaṃ nesaṃ mahāgajjitaṃ sutvā ‘‘sace ime īdisā bhavissanti, sādhū’’ti maññamāno ‘‘evamāvuso’’ti sampaṭicchi. Aṭṭhānametaṃ anavakāsoti ubhayampetaṃ kāraṇapaṭikkhepavacanaṃ. Kāraṇañhi yasmā tattha tadāyattavuttibhāvena phalaṃ tiṭṭhati. Yasmā cassa taṃ okāso hoti tadāyattavuttibhāvena, tasmā ‘‘ṭhānañca avakāso cā’’ti vuccati, taṃ paṭikkhipanto āha – ‘‘aṭṭhānametaṃ, ānanda , anavakāso’’ti. Etaṃ ṭhānaṃ vā okāso vā natthi. Yaṃ tathāgatoti yena tathāgato vajjīnaṃ vā…pe… samūhaneyya, taṃ kāraṇaṃ natthīti attho. Yadi hi bhagavā etesaṃ ‘‘labheyyāma upasampada’’nti yācantānaṃ upasampadaṃ dadeyya, evaṃ sante ‘‘pārājiko hoti asaṃvāso’’ti paññattaṃ samūhaneyya. Yasmā panetaṃ na samūhanati, tasmā ‘‘aṭṭhānameta’’ntiādimāha.
ಸೋ ಆಗತೋ ನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋತಿ ‘‘ಯದಿ ಹಿ ಏವಂ ಆಗತೋ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಲಭೇಯ್ಯ, ಸಾಸನೇ ಅಗಾರವೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಸಾಮಣೇರಭೂಮಿಯಂ ಪನ ಠಿತೋ ಸಗಾರವೋ ಚ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತತ್ಥಞ್ಚ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಞತ್ವಾ ಅನುಕಮ್ಪಮಾನೋ ಭಗವಾ ಆಹ – ‘‘ಸೋ ಆಗತೋ ನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಸೋ ಆಗತೋ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋತಿ ಏವಂ ಆಗತೋ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಠತ್ವಾ ಅವಿಪನ್ನಸೀಲತಾಯ ಸಾಸನೇ ಸಗಾರವೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಸತಿ ಉಪನಿಸ್ಸಯೇ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಉತ್ತಮತ್ಥಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸತೀತಿ ಞತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ।
So āgato na upasampādetabboti ‘‘yadi hi evaṃ āgato upasampadaṃ labheyya, sāsane agāravo bhaveyya. Sāmaṇerabhūmiyaṃ pana ṭhito sagāravo ca bhavissati, attatthañca karissatī’’ti ñatvā anukampamāno bhagavā āha – ‘‘so āgato na upasampādetabbo’’ti. So āgato upasampādetabboti evaṃ āgato bhikkhubhāve ṭhatvā avipannasīlatāya sāsane sagāravo bhavissati, so sati upanissaye nacirasseva uttamatthaṃ pāpuṇissatīti ñatvā upasampādetabboti āha.
ಏವಂ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತ್ವಾ ಆಗತೇಸು ಅನುಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಞ್ಚ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಬ್ಬಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ತೀಣಿಪಿ ವತ್ಥೂನಿ ಸಮೋಧಾನೇತ್ವಾ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇತುಕಾಮೋ ‘‘ಏವಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು…ಪೇ॰… ಅಸಂವಾಸೋ’’ತಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ।
Evaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā āgatesu anupasampādetabbañca upasampādetabbañca dassetvā tīṇipi vatthūni samodhānetvā paripuṇṇaṃ katvā sikkhāpadaṃ paññapetukāmo ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti vatvā ‘‘yo pana bhikkhu…pe… asaṃvāso’’ti paripuṇṇaṃ sikkhāpadaṃ paññapesi.
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.
ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಕಥಾ
Catubbidhavinayakathā
೪೫. ಇದಾನಿಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ವಿಭಜನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಪನಾತಿ, ಯೋ ಯಾದಿಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ಚ ಸಕಲೇ ಚ ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಕೋಸಲ್ಲಂ ಪತ್ಥಯನ್ತೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ವಿನಯೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ –
45. Idānissa atthaṃ vibhajanto ‘‘yo panāti, yo yādiso’’tiādimāha. Tasmiṃ pana sikkhāpade ca sikkhāpadavibhaṅge ca sakale ca vinayavinicchaye kosallaṃ patthayantena catubbidho vinayo jānitabbo –
ಚತುಬ್ಬಿಧಞ್ಹಿ ವಿನಯಂ, ಮಹಾಥೇರಾ ಮಹಿದ್ಧಿಕಾ।
Catubbidhañhi vinayaṃ, mahātherā mahiddhikā;
ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪಕಾಸೇಸುಂ, ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕಾ ಪುರಾ॥
Nīharitvā pakāsesuṃ, dhammasaṅgāhakā purā.
ಕತಮಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ? ಸುತ್ತಂ, ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ, ಆಚರಿಯವಾದಂ, ಅತ್ತನೋಮತಿನ್ತಿ। ಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಆಹಚ್ಚಪದೇನ ರಸೇನ ಆಚರಿಯವಂಸೇನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಾ’’ತಿ, ಏತ್ಥ ಹಿ ಆಹಚ್ಚಪದನ್ತಿ ಸುತ್ತಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ರಸೋತಿ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ, ಆಚರಿಯವಂಸೋತಿ ಆಚರಿಯವಾದೋ, ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ಅತ್ತನೋಮತಿ।
Katamaṃ catubbidhaṃ? Suttaṃ, suttānulomaṃ, ācariyavādaṃ, attanomatinti. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘āhaccapadena rasena ācariyavaṃsena adhippāyā’’ti, ettha hi āhaccapadanti suttaṃ adhippetaṃ, rasoti suttānulomaṃ, ācariyavaṃsoti ācariyavādo, adhippāyoti attanomati.
ತತ್ಥ ಸುತ್ತಂನಾಮ ಸಕಲೇ ವಿನಯಪಿಟಕೇ ಪಾಳಿ।
Tattha suttaṃnāma sakale vinayapiṭake pāḷi.
ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ನಾಮ ಚತ್ತಾರೋ ಮಹಾಪದೇಸಾ; ಯೇ ಭಗವತಾ ಏವಂ ವುತ್ತಾ – ‘‘ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಮಯಾ ‘ಇದಂ ನ ಕಪ್ಪತೀ’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಂ ಚೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಅನುಲೋಮೇತಿ; ಕಪ್ಪಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ತಂ ವೋ ನ ಕಪ್ಪತಿ। ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ‘ಇದಂ ನ ಕಪ್ಪತೀ’ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಂ ಚೇ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಅನುಲೋಮೇತಿ; ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ, ತಂ ವೋ ಕಪ್ಪತಿ। ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ , ಮಯಾ ‘ಇದಂ ಕಪ್ಪತೀ’ತಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ಚೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಅನುಲೋಮೇತಿ, ಕಪ್ಪಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ; ತಂ ವೋ ನ ಕಪ್ಪತಿ। ಯಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ‘ಇದಂ ಕಪ್ಪತೀ’ತಿ ಅನನುಞ್ಞಾತಂ, ತಂ ಚೇ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಅನುಲೋಮೇತಿ, ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಪಟಿಬಾಹತಿ; ತಂ ವೋ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೩೦೫)।
Suttānulomaṃ nāma cattāro mahāpadesā; ye bhagavatā evaṃ vuttā – ‘‘yaṃ, bhikkhave , mayā ‘idaṃ na kappatī’ti appaṭikkhittaṃ, taṃ ce akappiyaṃ anulometi; kappiyaṃ paṭibāhati, taṃ vo na kappati. Yaṃ, bhikkhave, mayā ‘idaṃ na kappatī’ti appaṭikkhittaṃ, taṃ ce kappiyaṃ anulometi; akappiyaṃ paṭibāhati, taṃ vo kappati. Yaṃ, bhikkhave , mayā ‘idaṃ kappatī’ti ananuññātaṃ, taṃ ce akappiyaṃ anulometi, kappiyaṃ paṭibāhati; taṃ vo na kappati. Yaṃ, bhikkhave, mayā ‘idaṃ kappatī’ti ananuññātaṃ, taṃ ce kappiyaṃ anulometi, akappiyaṃ paṭibāhati; taṃ vo kappatī’’ti (mahāva. 305).
ಆಚರಿಯವಾದೋ ನಾಮ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಅರಹನ್ತಸತೇಹಿ ಠಪಿತಾ ಪಾಳಿವಿನಿಮುತ್ತಾ ಓಕ್ಕನ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಪ್ಪವತ್ತಾ ಅಟ್ಠಕಥಾತನ್ತಿ।
Ācariyavādo nāma dhammasaṅgāhakehi pañcahi arahantasatehi ṭhapitā pāḷivinimuttā okkantavinicchayappavattā aṭṭhakathātanti.
ಅತ್ತನೋಮತಿ ನಾಮ ಸುತ್ತ-ಸುತ್ತಾನುಲೋಮ-ಆಚರಿಯವಾದೇ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅನುಮಾನೇನ ಅತ್ತನೋ ಅನುಬುದ್ಧಿಯಾ ನಯಗ್ಗಾಹೇನ ಉಪಟ್ಠಿತಾಕಾರಕಥನಂ।
Attanomati nāma sutta-suttānuloma-ācariyavāde muñcitvā anumānena attano anubuddhiyā nayaggāhena upaṭṭhitākārakathanaṃ.
ಅಪಿಚ ಸುತ್ತನ್ತಾಭಿಧಮ್ಮವಿನಯಟ್ಠಕಥಾಸು ಆಗತೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಥೇರವಾದೋ ‘‘ಅತ್ತನೋಮತಿ’’ ನಾಮ। ತಂ ಪನ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇನ್ತೇನ ನ ದಳ್ಹಗ್ಗಾಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವೋಹರಿತಬ್ಬಂ। ಕಾರಣಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅತ್ಥೇನ ಪಾಳಿಂ, ಪಾಳಿಯಾ ಚ ಅತ್ಥಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋಮತಿ ಆಚರಿಯವಾದೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ತತ್ಥ ಓತರತಿ ಚೇವ ಸಮೇತಿ ಚ, ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ನೇವ ಓತರತಿ ನ ಸಮೇತಿ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಅಯಞ್ಹಿ ಅತ್ತನೋಮತಿ ನಾಮ ಸಬ್ಬದುಬ್ಬಲಾ। ಅತ್ತನೋಮತಿತೋ ಆಚರಿಯವಾದೋ ಬಲವತರೋ।
Apica suttantābhidhammavinayaṭṭhakathāsu āgato sabbopi theravādo ‘‘attanomati’’ nāma. Taṃ pana attanomatiṃ gahetvā kathentena na daḷhaggāhaṃ gahetvā voharitabbaṃ. Kāraṇaṃ sallakkhetvā atthena pāḷiṃ, pāḷiyā ca atthaṃ saṃsanditvā kathetabbaṃ. Attanomati ācariyavāde otāretabbā. Sace tattha otarati ceva sameti ca, gahetabbā. Sace neva otarati na sameti, na gahetabbā. Ayañhi attanomati nāma sabbadubbalā. Attanomatito ācariyavādo balavataro.
ಆಚರಿಯವಾದೋಪಿ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಓತರನ್ತೋ ಸಮೇನ್ತೋಯೇವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ಇತರೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಆಚರಿಯವಾದತೋ ಹಿ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಬಲವತರಂ।
Ācariyavādopi suttānulome otāretabbo. Tattha otaranto samentoyeva gahetabbo, itaro na gahetabbo. Ācariyavādato hi suttānulomaṃ balavataraṃ.
ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಮ್ಪಿ ಸುತ್ತೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಓತರನ್ತಂ ಸಮೇನ್ತಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಇತರಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮತೋ ಹಿ ಸುತ್ತಮೇವ ಬಲವತರಂ। ಸುತ್ತಞ್ಹಿ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಂ ಕಾರಕಸಙ್ಘಸದಿಸಂ ಬುದ್ಧಾನಂ ಠಿತಕಾಲಸದಿಸಂ। ತಸ್ಮಾ ಯದಾ ದ್ವೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಕಚ್ಛನ್ತಿ, ಸಕವಾದೀ ಸುತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರವಾದೀ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ। ತೇಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಖೇಪಂ ವಾ ಗರಹಂ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಸುತ್ತೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ; ಸುತ್ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥಾಯಂ ಸುತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಆಚರಿಯವಾದಂ। ತೇಹಿಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಖೇಪಂ ವಾ ಗರಹಂ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ಆಚರಿಯವಾದೋ ಸುತ್ತೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅನೋತರನ್ತೋ ಅಸಮೇನ್ತೋ ಚ ಗಾರಯ್ಹಾಚರಿಯವಾದೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ; ಸುತ್ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Suttānulomampi sutte otāretabbaṃ. Tattha otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Suttānulomato hi suttameva balavataraṃ. Suttañhi appaṭivattiyaṃ kārakasaṅghasadisaṃ buddhānaṃ ṭhitakālasadisaṃ. Tasmā yadā dve bhikkhū sākacchanti, sakavādī suttaṃ gahetvā katheti, paravādī suttānulomaṃ. Tehi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā suttānulomaṃ sutte otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. No ce, na gahetabbaṃ; suttasmiṃyeva ṭhātabbaṃ. Athāyaṃ suttaṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Tehipi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā ācariyavādo sutte otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo. Anotaranto asamento ca gārayhācariyavādo na gahetabbo; suttasmiṃyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಸುತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ। ತೇಹಿಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಖೇಪಂ ವಾ ಗರಹಂ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋಮತಿ ಸುತ್ತೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಸುತ್ತಸ್ಮಿಂ ಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ suttaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Tehipi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā attanomati sutte otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Suttasmiṃ yeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥ ಪನಾಯಂ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಸುತ್ತಂ। ಸುತ್ತಂ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ತಿಸ್ಸೋ ಸಙ್ಗೀತಿಯೋ ಆರೂಳ್ಹಂ ಪಾಳಿಆಗತಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ನೋ ಚೇ ತಥಾ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ನ ಓತರತಿ ನ ಸಮೇತಿ, ಬಾಹಿರಕಸುತ್ತಂ ವಾ ಹೋತಿ ಸಿಲೋಕೋ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಗಾರಯ್ಹಸುತ್ತಂ ಗುಳ್ಹವೇಸ್ಸನ್ತರಗುಳ್ಹವಿನಯವೇದಲ್ಲಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರತೋ ಆಗತಂ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Atha panāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ suttānulome otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, tisso saṅgītiyo ārūḷhaṃ pāḷiāgataṃ paññāyati, gahetabbaṃ. No ce tathā paññāyati na otarati na sameti, bāhirakasuttaṃ vā hoti siloko vā aññaṃ vā gārayhasuttaṃ guḷhavessantaraguḷhavinayavedallādīnaṃ aññatarato āgataṃ, na gahetabbaṃ. Suttānulomasmiṃyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಆಚರಿಯವಾದಂ। ಆಚರಿಯವಾದೋ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Ācariyavādo suttānulome otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo. No ce, na gahetabbo. Suttānulomeyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ। ಅತ್ತನೋಮತಿ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Attanomati suttānulome otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Suttānulomeyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥ ಪನಾಯಂ ಆಚರಿಯವಾದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಸುತ್ತಂ। ಸುತ್ತಂ ಆಚರಿಯವಾದೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಇತರಂ ಗಾರಯ್ಹಸುತ್ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಆಚರಿಯವಾದೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Atha panāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ ācariyavāde otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. Itaraṃ gārayhasuttaṃ na gahetabbaṃ. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಆಚರಿಯವಾದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಆಚರಿಯವಾದೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಓತರನ್ತಂ ಸಮೇನ್ತಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಇತರಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಆಚರಿಯವಾದೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro suttānulomaṃ. Suttānulomaṃ ācariyavāde otāretabbaṃ. Otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಆಚರಿಯವಾದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ। ಅತ್ತನೋಮತಿ ಆಚರಿಯವಾದೇ ಓತಾರೇತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ನೋ ಚೇ, ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಆಚರಿಯವಾದೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Attanomati ācariyavāde otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥ ಪನಾಯಂ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಸುತ್ತಂ। ಸುತ್ತಂ ಅತ್ತನೋಮತಿಯಂ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಇತರಂ ಗಾರಯ್ಹಸುತ್ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋಮತಿಯಮೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Atha panāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ attanomatiyaṃ otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. Itaraṃ gārayhasuttaṃ na gahetabbaṃ. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ। ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಂ ಅತ್ತನೋಮತಿಯಂ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಓತರನ್ತಂ ಸಮೇನ್ತಮೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಇತರಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋಮತಿಯಮೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttānulomaṃ. Suttānulomaṃ attanomatiyaṃ otāretabbaṃ. Otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಅತ್ತನೋಮತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ಆಚರಿಯವಾದಂ। ಆಚರಿಯವಾದೋ ಅತ್ತನೋಮತಿಯಂ ಓತಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಓತರತಿ ಸಮೇತಿ, ಗಹೇತಬ್ಬೋ; ಇತರೋ ಗಾರಯ್ಹಾಚರಿಯವಾದೋ ನ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಅತ್ತನೋಮತಿಯಮೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಗಹಣಮೇವ ಬಲಿಯಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಟ್ಠಾನೇಸು ಚ ಖೇಪೋ ವಾ ಗರಹಾ ವಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ।
Athāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Ācariyavādo attanomatiyaṃ otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo; itaro gārayhācariyavādo na gahetabbo. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ. Attano gahaṇameva baliyaṃ kātabbaṃ. Sabbaṭṭhānesu ca khepo vā garahā vā na kātabbāti.
ಅಥ ಪನಾಯಂ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ। ಸುತ್ತೇ ಚ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಚ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಹೋತಿ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Atha panāyaṃ ‘‘kappiya’’nti gahetvā katheti, paro ‘‘akappiya’’nti. Sutte ca suttānulome ca otāretabbaṃ. Sace kappiyaṃ hoti, kappiye ṭhātabbaṃ. Sace akappiyaṃ, akappiye ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ತಸ್ಸ ಕಪ್ಪಿಯಭಾವಸಾಧಕಂ ಸುತ್ತತೋ ಬಹುಂ ಕಾರಣಞ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ, ಪರೋ ಕಾರಣಂ ನ ವಿನ್ದತಿ। ಕಪ್ಪಿಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಪರೋ ತಸ್ಸ ಅಕಪ್ಪಿಯಭಾವಸಾಧಕಂ ಸುತ್ತತೋ ಬಹುಂ ಕಾರಣಞ್ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅನೇನ ಅತ್ತನೋ ಗಹಣನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ದಳ್ಹಂ ಆದಾಯ ನ ಠಾತಬ್ಬಂ। ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅಕಪ್ಪಿಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಾರಣಚ್ಛಾಯಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾವೋಯೇವ ಸಾಧು, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ವಿನಯಞ್ಹಿ ಪತ್ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯವಿಚಾರಣಮಾಗಮ್ಮ ರುನ್ಧಿತಬ್ಬಂ, ಗಾಳ್ಹಂ ಕತ್ತಬ್ಬಂ, ಸೋತಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬಂ, ಗರುಕಭಾವೇಯೇವ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Athāyaṃ tassa kappiyabhāvasādhakaṃ suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dasseti, paro kāraṇaṃ na vindati. Kappiyeva ṭhātabbaṃ. Atha paro tassa akappiyabhāvasādhakaṃ suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dasseti, anena attano gahaṇanti katvā daḷhaṃ ādāya na ṭhātabbaṃ. ‘‘Sādhū’’ti sampaṭicchitvā akappiyeva ṭhātabbaṃ. Atha dvinnampi kāraṇacchāyā dissati, paṭikkhittabhāvoyeva sādhu, akappiye ṭhātabbaṃ. Vinayañhi patvā kappiyākappiyavicāraṇamāgamma rundhitabbaṃ, gāḷhaṃ kattabbaṃ, sotaṃ pacchinditabbaṃ, garukabhāveyeva ṭhātabbaṃ.
ಅಥ ಪನಾಯಂ ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಥೇತಿ, ಪರೋ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ। ಸುತ್ತೇ ಚ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮೇ ಚ ಓತಾರೇತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಹೋತಿ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ।
Atha panāyaṃ ‘‘akappiya’’nti gahetvā katheti, paro ‘‘kappiya’’nti. Sutte ca suttānulome ca otāretabbaṃ. Sace kappiyaṃ hoti, kappiye ṭhātabbaṃ. Sace akappiyaṃ, akappiye ṭhātabbaṃ.
ಅಥಾಯಂ ಬಹೂಹಿ ಸುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಕಾರಣೇಹಿ ಅಕಪ್ಪಿಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಪರೋ ಕಾರಣಂ ನ ವಿನ್ದತಿ, ಅಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಪರೋ ಬಹೂಹಿ ಸುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಕಾರಣೇಹಿ ಕಪ್ಪಿಯಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಅಯಂ ಕಾರಣಂ ನ ವಿನ್ದತಿ, ಕಪ್ಪಿಯೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಕಾರಣಚ್ಛಾಯಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ಅತ್ತನೋ ಗಹಣಂ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಚಾಯಂ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯೇ ಅಕಪ್ಪಿಯಕಪ್ಪಿಯೇ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವುತ್ತೋ; ಏವಂ ಅನಾಪತ್ತಿಆಪತ್ತಿವಾದೇ ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿವಾದೇ ಚ, ಲಹುಕಗರುಕಾಪತ್ತಿವಾದೇ ಗರುಕಲಹುಕಾಪತ್ತಿವಾದೇ ಚಾಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನಾಮಮತ್ತಂಯೇವ ಹಿ ಏತ್ಥ ನಾನಂ, ಯೋಜನಾನಯೇ ನಾನಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ವಿತ್ಥಾರಿತಂ।
Athāyaṃ bahūhi suttavinicchayakāraṇehi akappiyabhāvaṃ dasseti, paro kāraṇaṃ na vindati, akappiye ṭhātabbaṃ. Atha paro bahūhi suttavinicchayakāraṇehi kappiyabhāvaṃ dasseti, ayaṃ kāraṇaṃ na vindati, kappiye ṭhātabbaṃ. Atha dvinnampi kāraṇacchāyā dissati, attano gahaṇaṃ na vissajjetabbaṃ. Yathā cāyaṃ kappiyākappiye akappiyakappiye ca vinicchayo vutto; evaṃ anāpattiāpattivāde āpattānāpattivāde ca, lahukagarukāpattivāde garukalahukāpattivāde cāpi vinicchayo veditabbo. Nāmamattaṃyeva hi ettha nānaṃ, yojanānaye nānaṃ natthi, tasmā na vitthāritaṃ.
ಏವಂ ಕಪ್ಪಿಯಾಕಪ್ಪಿಯಾದಿವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಯೋ ಸುತ್ತ-ಸುತ್ತಾನುಲೋಮಆಚರಿಯವಾದಅತ್ತನೋಮತೀಸು ಅತಿರೇಕಕಾರಣಂ ಲಭತಿ, ತಸ್ಸ ವಾದೇ ಠಾತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ಪನ ಕಾರಣಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಅಲಭನ್ತೇನ ಸುತ್ತಂ ನ ಜಹಿತಬ್ಬಂ, ಸುತ್ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಠಾತಬ್ಬನ್ತಿ। ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗೇ ಚ ಸಕಲೇ ಚ ವಿನಯವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಕೋಸಲ್ಲಂ ಪತ್ಥಯನ್ತೇನ ಅಯಂ ಚತುಬ್ಬಿಧೋ ವಿನಯೋ ಜಾನಿತಬ್ಬೋ।
Evaṃ kappiyākappiyādivinicchaye uppanne yo sutta-suttānulomaācariyavādaattanomatīsu atirekakāraṇaṃ labhati, tassa vāde ṭhātabbaṃ. Sabbaso pana kāraṇaṃ vinicchayaṃ alabhantena suttaṃ na jahitabbaṃ, suttasmiṃyeva ṭhātabbanti. Evaṃ tasmiṃ sikkhāpade ca sikkhāpadavibhaṅge ca sakale ca vinayavinicchaye kosallaṃ patthayantena ayaṃ catubbidho vinayo jānitabbo.
ಇಮಞ್ಚ ಪನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ವಿನಯಂ ಞತ್ವಾಪಿ ವಿನಯಧರೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ ತಿಲಕ್ಖಣಸಮನ್ನಾಗತೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ತೀಣಿ ಹಿ ವಿನಯಧರಸ್ಸ ಲಕ್ಖಣಾನಿ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ತೀಣಿ? ‘‘ಸುತ್ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಗತಂ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪವತ್ತಿ ಸುವಿನಿಚ್ಛಿತಂ ಸುತ್ತತೋ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನತೋ’’ತಿ ಇದಮೇಕಂ ಲಕ್ಖಣಂ। ‘‘ವಿನಯೇ ಖೋ ಪನ ಠಿತೋ ಹೋತಿ ಅಸಂಹೀರೋ’’ತಿ ಇದಂ ದುತಿಯಂ। ‘‘ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಾ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ಹೋತಿ ಸುಮನಸಿಕತಾ ಸೂಪಧಾರಿತಾ’’ತಿ ಇದಂ ತತಿಯಂ।
Imañca pana catubbidhaṃ vinayaṃ ñatvāpi vinayadharena puggalena tilakkhaṇasamannāgatena bhavitabbaṃ. Tīṇi hi vinayadharassa lakkhaṇāni icchitabbāni. Katamāni tīṇi? ‘‘Suttañcassa svāgataṃ hoti suppavatti suvinicchitaṃ suttato anubyañjanato’’ti idamekaṃ lakkhaṇaṃ. ‘‘Vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhīro’’ti idaṃ dutiyaṃ. ‘‘Ācariyaparamparā kho panassa suggahitā hoti sumanasikatā sūpadhāritā’’ti idaṃ tatiyaṃ.
ತತ್ಥ ಸುತ್ತಂ ನಾಮ ಸಕಲಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ। ತಞ್ಚಸ್ಸ ಸ್ವಾಗತಂ ಹೋತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಆಗತಂ। ಸುಪ್ಪವತ್ತೀತಿ ಸುಟ್ಠು ಪವತ್ತಂ ಪಗುಣಂ ವಾಚುಗ್ಗತಂ ಸುವಿನಿಚ್ಛಿತಂ। ಸುತ್ತತೋ ಅನುಬ್ಯಞ್ಜನತೋತಿ ಪಾಳಿತೋ ಚ ಪರಿಪುಚ್ಛತೋ ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾತೋ ಚ ಸುವಿನಿಚ್ಛಿತಂ ಹೋತಿ, ಕಙ್ಖಚ್ಛೇದಂ ಕತ್ವಾ ಉಗ್ಗಹಿತಂ।
Tattha suttaṃ nāma sakalaṃ vinayapiṭakaṃ. Tañcassa svāgataṃ hotīti suṭṭhu āgataṃ. Suppavattīti suṭṭhu pavattaṃ paguṇaṃ vācuggataṃ suvinicchitaṃ. Suttato anubyañjanatoti pāḷito ca paripucchato ca aṭṭhakathāto ca suvinicchitaṃ hoti, kaṅkhacchedaṃ katvā uggahitaṃ.
ವಿನಯೇ ಖೋ ಪನ ಠಿತೋ ಹೋತೀತಿ ವಿನಯೇ ಲಜ್ಜೀಭಾವೇನ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ ಹೋತಿ। ಅಲಜ್ಜೀ ಹಿ ಬಹುಸ್ಸುತೋಪಿ ಸಮಾನೋ ಲಾಭಗರುತಾಯ ತನ್ತಿಂ ವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ಉದ್ಧಮ್ಮಂ ಉಬ್ಬಿನಯಂ ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ದೀಪೇತ್ವಾ ಸಾಸನೇ ಮಹನ್ತಂ ಉಪದ್ದವಂ ಕರೋತಿ। ಸಙ್ಘಭೇದಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘರಾಜಿಮ್ಪಿ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಲಜ್ಜೀ ಪನ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕೋ ಸಿಕ್ಖಾಕಾಮೋ ಜೀವಿತಹೇತುಪಿ ತನ್ತಿಂ ಅವಿಸಂವಾದೇತ್ವಾ ಧಮ್ಮಮೇವ ವಿನಯಮೇವ ಚ ದೀಪೇತಿ, ಸತ್ಥುಸಾಸನಂ ಗರುಂ ಕತ್ವಾ ಠಪೇತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಪುಬ್ಬೇ ಮಹಾಥೇರಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಾಚಂ ನಿಚ್ಛಾರೇಸುಂ – ‘‘ಅನಾಗತೇ ಲಜ್ಜೀ ರಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಲಜ್ಜೀ ರಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಲಜ್ಜೀ ರಕ್ಖಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಏವಂ ಯೋ ಲಜ್ಜೀ, ಸೋ ವಿನಯಂ ಅವಿಜಹನ್ತೋ ಅವೋಕ್ಕಮನ್ತೋ ಲಜ್ಜೀಭಾವೇನ ವಿನಯೇ ಠಿತೋ ಹೋತಿ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ। ಅಸಂಹೀರೋತಿ ಸಂಹೀರೋ ನಾಮ ಯೋ ಪಾಳಿಯಂ ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವಾ ಹೇಟ್ಠತೋ ವಾ ಉಪರಿತೋ ವಾ ಪದಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ವಿತ್ಥುನತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ ಸನ್ತಿಟ್ಠಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ; ಯಂ ಯಂ ಪರೇನ ವುಚ್ಚತಿ ತಂ ತಂ ಅನುಜಾನಾತಿ; ಸಕವಾದಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪರವಾದಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯೋ ಪನ ಪಾಳಿಯಂ ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಯ ವಾ ಹೇಟ್ಠುಪರಿಯೇನ ವಾ ಪದಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ನ ವಿತ್ಥುನತಿ ನ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ, ಏಕೇಕಲೋಮಂ ಸಣ್ಡಾಸೇನ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ ‘‘ಏವಂ ಮಯಂ ವದಾಮ; ಏವಂ ನೋ ಆಚರಿಯಾ ವದನ್ತೀ’’ತಿ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಿ; ಯಮ್ಹಿ ಪಾಳಿ ಚ ಪಾಳಿವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಚ ಸುವಣ್ಣಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಸೀಹವಸಾ ವಿಯ ಪರಿಕ್ಖಯಂ ಪರಿಯಾದಾನಂ ಅಗಚ್ಛನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಸಂಹೀರೋ’’ತಿ।
Vinaye kho pana ṭhito hotīti vinaye lajjībhāvena patiṭṭhito hoti. Alajjī hi bahussutopi samāno lābhagarutāya tantiṃ visaṃvādetvā uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpetvā sāsane mahantaṃ upaddavaṃ karoti. Saṅghabhedampi saṅgharājimpi uppādeti. Lajjī pana kukkuccako sikkhākāmo jīvitahetupi tantiṃ avisaṃvādetvā dhammameva vinayameva ca dīpeti, satthusāsanaṃ garuṃ katvā ṭhapeti. Tathā hi pubbe mahātherā tikkhattuṃ vācaṃ nicchāresuṃ – ‘‘anāgate lajjī rakkhissati, lajjī rakkhissati, lajjī rakkhissatī’’ti. Evaṃ yo lajjī, so vinayaṃ avijahanto avokkamanto lajjībhāvena vinaye ṭhito hoti suppatiṭṭhitoti. Asaṃhīroti saṃhīro nāma yo pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāyaṃ vā heṭṭhato vā uparito vā padapaṭipāṭiyā vā pucchiyamāno vitthunati vipphandati santiṭṭhituṃ na sakkoti; yaṃ yaṃ parena vuccati taṃ taṃ anujānāti; sakavādaṃ chaḍḍetvā paravādaṃ gaṇhāti. Yo pana pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāya vā heṭṭhupariyena vā padapaṭipāṭiyā vā pucchiyamāno na vitthunati na vipphandati, ekekalomaṃ saṇḍāsena gaṇhanto viya ‘‘evaṃ mayaṃ vadāma; evaṃ no ācariyā vadantī’’ti vissajjeti; yamhi pāḷi ca pāḷivinicchayo ca suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya parikkhayaṃ pariyādānaṃ agacchanto tiṭṭhati, ayaṃ vuccati ‘‘asaṃhīro’’ti.
ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಾ ಖೋ ಪನಸ್ಸ ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ಹೋತೀತಿ ಥೇರಪರಮ್ಪರಾ ವಂಸಪರಮ್ಪರಾ ಚಸ್ಸ ಸುಉ ಗಹಿತಾ ಹೋತಿ। ಸುಮನಸಿಕತಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಮನಸಿಕತಾ; ಆವಜ್ಜಿತಮತ್ತೇ ಉಜ್ಜಲಿತಪದೀಪೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಸೂಪಧಾರಿತಾತಿ ಸುಟ್ಠು ಉಪಧಾರಿತಾ ಪುಬ್ಬಾಪರಾನುಸನ್ಧಿತೋ ಅತ್ಥತೋ ಕಾರಣತೋ ಚ ಉಪಧಾರಿತಾ; ಅತ್ತನೋ ಮತಿಂ ಪಹಾಯ ಆಚರಿಯಸುದ್ಧಿಯಾ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಆಚರಿಯೋ ಅಸುಕಾಚರಿಯಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿ, ಸೋ ಅಸುಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಂ ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಂ ಥೇರವಾದಙ್ಗಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಯಾವ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹೀತಿ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಠಪೇತಿ। ತತೋಪಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿ, ದಾಸಕತ್ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರಸ್ಸ, ಸೋಣಕತ್ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ದಾಸಕತ್ಥೇರಸ್ಸ, ಸಿಗ್ಗವತ್ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸೋಣಕತ್ಥೇರಸ್ಸ, ಮೋಗ್ಗಲಿಪುತ್ತತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸ ಸಿಗ್ಗವತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚಣ್ಡವಜ್ಜಿತ್ಥೇರಸ್ಸ ಚಾತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಂ ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಂ ಥೇರವಾದಙ್ಗಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಆಚರಿಯಂ ಪಾಪೇತ್ವಾ ಠಪೇತಿ। ಏವಂ ಉಗ್ಗಹಿತಾ ಹಿ ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಾ ಸುಗ್ಗಹಿತಾ ಹೋತಿ। ಏವಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೇನ ಪನ ಅವಸ್ಸಂ ದ್ವೇ ತಯೋ ಪರಿವಟ್ಟಾ ಉಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮೇನ ಹಿ ನಯೇನ ಯಥಾ ಆಚರಿಯೋ ಚ ಆಚರಿಯಾಚರಿಯೋ ಚ ಪಾಳಿಞ್ಚ ಪರಿಪುಚ್ಛಞ್ಚ ವದನ್ತಿ, ತಥಾ ಞಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Ācariyaparamparā kho panassa suggahitā hotīti theraparamparā vaṃsaparamparā cassa suu gahitā hoti. Sumanasikatāti suṭṭhu manasikatā; āvajjitamatte ujjalitapadīpo viya hoti. Sūpadhāritāti suṭṭhu upadhāritā pubbāparānusandhito atthato kāraṇato ca upadhāritā; attano matiṃ pahāya ācariyasuddhiyā vattā hoti ‘‘mayhaṃ ācariyo asukācariyassa santike uggaṇhi, so asukassā’’ti evaṃ sabbaṃ ācariyaparamparaṃ theravādaṅgaṃ āharitvā yāva upālitthero sammāsambuddhassa santike uggaṇhīti pāpetvā ṭhapeti. Tatopi āharitvā upālitthero sammāsambuddhassa santike uggaṇhi, dāsakatthero attano upajjhāyassa upālittherassa, soṇakatthero attano upajjhāyassa dāsakattherassa, siggavatthero attano upajjhāyassa soṇakattherassa, moggaliputtatissatthero attano upajjhāyassa siggavattherassa caṇḍavajjittherassa cāti. Evaṃ sabbaṃ ācariyaparamparaṃ theravādaṅgaṃ āharitvā attano ācariyaṃ pāpetvā ṭhapeti. Evaṃ uggahitā hi ācariyaparamparā suggahitā hoti. Evaṃ asakkontena pana avassaṃ dve tayo parivaṭṭā uggahetabbā. Sabbapacchimena hi nayena yathā ācariyo ca ācariyācariyo ca pāḷiñca paripucchañca vadanti, tathā ñātuṃ vaṭṭati.
ಇಮೇಹಿ ಚ ಪನ ತೀಹಿ ಲಕ್ಖಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೇನ ವಿನಯಧರೇನ ವತ್ಥುವಿನಿಚ್ಛಯತ್ಥಂ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಸಙ್ಘೇ ಓತಿಣ್ಣೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಚೋದಕೇನ ಚ ಚುದಿತಕೇನ ಚ ವುತ್ತೇ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಸಹಸಾ ಅವಿನಿಚ್ಛಿನಿತ್ವಾವ ಛ ಠಾನಾನಿ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಛ? ವತ್ಥು ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ, ಮಾತಿಕಾ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ, ಪದಭಾಜನೀಯಂ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಂ, ತಿಕಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬೋ, ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾ, ಅನಾಪತ್ತಿ ಓಲೋಕೇತಬ್ಬಾತಿ।
Imehi ca pana tīhi lakkhaṇehi samannāgatena vinayadharena vatthuvinicchayatthaṃ sannipatite saṅghe otiṇṇe vatthusmiṃ codakena ca cuditakena ca vutte vattabbe sahasā avinicchinitvāva cha ṭhānāni oloketabbāni. Katamāni cha? Vatthu oloketabbaṃ, mātikā oloketabbā, padabhājanīyaṃ oloketabbaṃ, tikaparicchedo oloketabbo, antarāpatti oloketabbā, anāpatti oloketabbāti.
ವತ್ಥುಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ಹಿ ‘‘ತಿಣೇನ ವಾ ಪಣ್ಣೇನ ವಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಆಗನ್ತಬ್ಬಂ, ನ ತ್ವೇವ ನಗ್ಗೇನ ಆಗನ್ತಬ್ಬಂ; ಯೋ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೫೧೭) ಏವಂ ಏಕಚ್ಚಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸತಿ। ಸೋ ತಂ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Vatthuṃ olokentopi hi ‘‘tiṇena vā paṇṇena vā paṭicchādetvā āgantabbaṃ, na tveva naggena āgantabbaṃ; yo āgaccheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 517) evaṃ ekaccaṃ āpattiṃ passati. So taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ಮಾತಿಕಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ‘‘ಸಮ್ಪಜಾನಮುಸಾವಾದೇ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ೨) ನಯೇನ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಆಪತ್ತೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತಂ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Mātikaṃ olokentopi ‘‘sampajānamusāvāde pācittiya’’ntiādinā (pāci. 2) nayena pañcannaṃ āpattīnaṃ aññataraṃ āpattiṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ಪದಭಾಜನೀಯಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ‘‘ಅಕ್ಖಯಿತೇ ಸರೀರೇ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಯಿತೇ ಸರೀರೇ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾರಾ॰ ೫೯ ಆದಯೋ, ಅತ್ಥತೋ ಸಮಾನಂ) ನಯೇನ ಸತ್ತನ್ನಂ ಆಪತ್ತೀನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ಪದಭಾಜನೀಯತೋ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Padabhājanīyaṃ olokentopi ‘‘akkhayite sarīre methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, āpatti pārājikassa. Yebhuyyena khayite sarīre methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, āpatti thullaccayassā’’tiādinā (pārā. 59 ādayo, atthato samānaṃ) nayena sattannaṃ āpattīnaṃ aññataraṃ āpattiṃ passati, so padabhājanīyato suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ತಿಕಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ತಿಕಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ವಾ ತಿಕಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ವಾ ತಿಕದುಕ್ಕಟಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರಂ ವಾ ಆಪತ್ತಿಂ ತಿಕಪರಿಚ್ಛೇದೇ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತತೋ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Tikaparicchedaṃ olokentopi tikasaṅghādisesaṃ vā tikapācittiyaṃ vā tikadukkaṭaṃ vā aññataraṃ vā āpattiṃ tikaparicchede passati, so tato suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ‘‘ಪಟಿಲಾತಂ ಉಕ್ಖಿಪತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೩೫೫) ಏವಂ ಯಾ ಸಿಕ್ಖಾಪದನ್ತರೇಸು ಅನ್ತರಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ ತಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತಂ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Antarāpattiṃ olokentopi ‘‘paṭilātaṃ ukkhipati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pāci. 355) evaṃ yā sikkhāpadantaresu antarāpatti hoti taṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ಅನಾಪತ್ತಿಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋಪಿ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಭಿಕ್ಖು ಅಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸ, ಅಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತಸ್ಸ, ನ ಮರಣಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ, ಅನುಲ್ಲಪನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ, ನ ಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ, ಅಸಞ್ಚಿಚ್ಚ, ಅಸ್ಸತಿಯಾ, ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೭೨ ಆದಯೋ) ಏವಂ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ನಿದ್ದಿಟ್ಠಂ ಅನಾಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತಂ ಸುತ್ತಂ ಆನೇತ್ವಾ ತಂ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ।
Anāpattiṃ olokentopi ‘‘anāpatti bhikkhu asādiyantassa, atheyyacittassa, na maraṇādhippāyassa, anullapanādhippāyassa, na mocanādhippāyassa, asañcicca, assatiyā, ajānantassā’’ti (pārā. 72 ādayo) evaṃ tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade niddiṭṭhaṃ anāpattiṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.
ಯೋ ಹಿ ಭಿಕ್ಖು ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಕೋವಿದೋ ತಿಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇಮಾನಿ ಛ ಠಾನಾನಿ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ಅಧಿಕರಣಂ ವೂಪಸಮೇಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯೋ, ಬುದ್ಧೇನ ಸಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಿತಸದಿಸೋ ಹೋತಿ। ತಂ ಚೇವಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಕುಸಲಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಕೋಚಿ ಕತಸಿಕ್ಖಾಪದವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಭಿಕ್ಖು ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪುಚ್ಛೇಯ್ಯ; ತೇನ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಚೇ ಅನಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ‘‘ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪನ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ‘‘ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸಾ ದೇಸನಾಗಾಮಿನೀ ಚೇ, ‘‘ದೇಸನಾಗಾಮಿನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀ ಚೇ, ‘‘ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಅಥಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಚ್ಛಾಯಾ ದಿಸ್ಸತಿ, ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ನ ತಾವ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ಮೇಥುನಧಮ್ಮವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಹಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಚ ಓಳಾರಿಕೋ। ಅದಿನ್ನಾದಾನಮನುಸ್ಸವಿಗ್ಗಹವೀತಿಕ್ಕಮಾ ಪನ ಸುಖುಮಾ ಚಿತ್ತಲಹುಕಾ। ತೇ ಸುಖುಮೇನೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ , ಸುಖುಮೇನ ರಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಮಾ ವಿಸೇಸೇನ ತಂವತ್ಥುಕಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪುಚ್ಛಿಯಮಾನೋ ‘‘ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಸಚಸ್ಸ ಆಚರಿಯೋ ಧರತಿ, ತತೋ ತೇನ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯಂ ಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ ಪೇಸೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಸೋ ಪುನ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯೋ ಸುತ್ತತೋ ನಯತೋ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘ಸತೇಕಿಚ್ಛೋ’ತಿ ಮಂ ಆಹಾ’’ತಿ ವದತಿ, ತತೋ ಅನೇನ ಸೋ ‘‘ಸಾಧು ಸುಟ್ಠು ಯಂ ಆಚರಿಯೋ ಭಣತಿ ತಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅಥ ಪನಸ್ಸ ಆಚರಿಯೋ ನತ್ಥಿ, ಸದ್ಧಿಂ ಉಗ್ಗಹಿತತ್ಥೇರೋ ಪನ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸೇತಬ್ಬೋ – ‘‘ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸಹ ಉಗ್ಗಹಿತತ್ಥೇರೋ ಗಣಪಾಮೋಕ್ಖೋ, ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ। ತೇನಾಪಿ ‘‘ಸತೇಕಿಚ್ಛೋ’’ತಿ ವಿನಿಚ್ಛಿತೇ ‘‘ಸಾಧು ಸುಟ್ಠು ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅಥ ಸದ್ಧಿಂ ಉಗ್ಗಹಿತತ್ಥೇರೋಪಿ ನತ್ಥಿ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕೋ ಪಣ್ಡಿತೋ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಪೇಸೇತಬ್ಬೋ – ‘‘ಅಸುಕದಹರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಾ’’ತಿ। ತೇನಾಪಿ ‘‘ಸತೇಕಿಚ್ಛೋ’’ತಿ ವಿನಿಚ್ಛಿತೇ ‘‘ಸಾಧು ಸುಟ್ಠು ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ಅಥ ದಹರಸ್ಸಾಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಚ್ಛಾಯಾವ ಉಪಟ್ಠಾತಿ, ತೇನಾಪಿ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೋಸೀ’’ತಿ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ದುಲ್ಲಭೋ ಹಿ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ, ತತೋ ದುಲ್ಲಭತರಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ। ಏವಂ ಪನ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ವಿವಿತ್ತಂ ಓಕಾಸಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ದಿವಾವಿಹಾರಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಸೀಲಾನಿ ಸೋಧೇತ್ವಾ ದ್ವತ್ತಿಂಸಾಕಾರಂ ತಾವ ಮನಸಿ ಕರೋಹೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ತಸ್ಸ ಅರೋಗಂ ಸೀಲಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಘಟಯತಿ, ಸಙ್ಖಾರಾ ಪಾಕಟಾ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾಪ್ಪತ್ತಂ ವಿಯ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ಏಕಗ್ಗಂ ಹೋತಿ, ದಿವಸಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ। ಸೋ ದಿವಸಾತಿಕ್ಕಮೇ ಉಪಟ್ಠಾನಂ ಆಗತೋ ಏವಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಕೀದಿಸಾ ತೇ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತೀ’’ತಿ। ಆರೋಚಿತಾಯ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ನಾಮ ಚಿತ್ತವಿಸುದ್ಧತ್ಥಾಯ, ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ।
Yo hi bhikkhu catubbidhavinayakovido tilakkhaṇasampanno imāni cha ṭhānāni oloketvā adhikaraṇaṃ vūpasamessati, tassa vinicchayo appaṭivattiyo, buddhena sayaṃ nisīditvā vinicchitasadiso hoti. Taṃ cevaṃ vinicchayakusalaṃ bhikkhuṃ koci katasikkhāpadavītikkamo bhikkhu upasaṅkamitvā attano kukkuccaṃ puccheyya; tena sādhukaṃ sallakkhetvā sace anāpatti hoti, ‘‘anāpattī’’ti vattabbaṃ. Sace pana āpatti hoti, ‘‘āpattī’’ti vattabbaṃ. Sā desanāgāminī ce, ‘‘desanāgāminī’’ti vattabbaṃ. Vuṭṭhānagāminī ce, ‘‘vuṭṭhānagāminī’’ti vattabbaṃ. Athassa pārājikacchāyā dissati, ‘‘pārājikāpattī’’ti na tāva vattabbaṃ. Kasmā? Methunadhammavītikkamo hi uttarimanussadhammavītikkamo ca oḷāriko. Adinnādānamanussaviggahavītikkamā pana sukhumā cittalahukā. Te sukhumeneva āpajjati , sukhumena rakkhati, tasmā visesena taṃvatthukaṃ kukkuccaṃ pucchiyamāno ‘‘āpattī’’ti avatvā sacassa ācariyo dharati, tato tena so bhikkhu ‘‘amhākaṃ ācariyaṃ pucchā’’ti pesetabbo. Sace so puna āgantvā ‘‘tumhākaṃ ācariyo suttato nayato oloketvā ‘satekiccho’ti maṃ āhā’’ti vadati, tato anena so ‘‘sādhu suṭṭhu yaṃ ācariyo bhaṇati taṃ karohī’’ti vattabbo. Atha panassa ācariyo natthi, saddhiṃ uggahitatthero pana atthi, tassa santikaṃ pesetabbo – ‘‘amhehi saha uggahitatthero gaṇapāmokkho, taṃ gantvā pucchā’’ti. Tenāpi ‘‘satekiccho’’ti vinicchite ‘‘sādhu suṭṭhu tassa vacanaṃ karohī’’ti vattabbo. Atha saddhiṃ uggahitattheropi natthi, antevāsiko paṇḍito atthi, tassa santikaṃ pesetabbo – ‘‘asukadaharaṃ gantvā pucchā’’ti. Tenāpi ‘‘satekiccho’’ti vinicchite ‘‘sādhu suṭṭhu tassa vacanaṃ karohī’’ti vattabbo. Atha daharassāpi pārājikacchāyāva upaṭṭhāti, tenāpi ‘‘pārājikosī’’ti na vattabbo. Dullabho hi buddhuppādo, tato dullabhatarā pabbajjā ca upasampadā ca. Evaṃ pana vattabbo – ‘‘vivittaṃ okāsaṃ sammajjitvā divāvihāraṃ nisīditvā sīlāni sodhetvā dvattiṃsākāraṃ tāva manasi karohī’’ti. Sace tassa arogaṃ sīlaṃ kammaṭṭhānaṃ ghaṭayati, saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahanti, upacārappanāppattaṃ viya cittampi ekaggaṃ hoti, divasaṃ atikkantampi na jānāti. So divasātikkame upaṭṭhānaṃ āgato evaṃ vattabbo – ‘‘kīdisā te cittappavattī’’ti. Ārocitāya cittappavattiyā vattabbo – ‘‘pabbajjā nāma cittavisuddhatthāya, appamatto samaṇadhammaṃ karohī’’ti.
ಯಸ್ಸ ಪನ ಸೀಲಂ ಭಿನ್ನಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ನ ಘಟಯತಿ, ಪತೋದಾಭಿತುನ್ನಂ ವಿಯ ಚಿತ್ತಂ ವಿಕಮ್ಪತಿ, ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಗ್ಗಿನಾ ಡಯ್ಹತಿ, ತತ್ತಪಾಸಾಣೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ವಿಯ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಸೋ ಆಗತೋ ‘‘ಕಾ ತೇ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತೀ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ। ಆರೋಚಿತಾಯ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ‘‘ನತ್ಥಿ ಲೋಕೇ ರಹೋ ನಾಮ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಪಕುಬ್ಬತೋ। ಸಬ್ಬಪಠಮಞ್ಹಿ ಪಾಪಂ ಕರೋನ್ತೋ ಅತ್ತನಾ ಜಾನಾತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಆರಕ್ಖದೇವತಾ ಪರಚಿತ್ತವಿದೂ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅಞ್ಞಾ ಚ ದೇವತಾ ಜಾನನ್ತಿ, ತ್ವಂಯೇವ ದಾನಿ ತವ ಸೋತ್ಥಿಂ ಪರಿಯೇಸಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೋ।
Yassa pana sīlaṃ bhinnaṃ hoti, tassa kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayati, patodābhitunnaṃ viya cittaṃ vikampati, vippaṭisāragginā ḍayhati, tattapāsāṇe nisinno viya taṅkhaṇaññeva vuṭṭhāti. So āgato ‘‘kā te cittappavattī’’ti pucchitabbo. Ārocitāya cittappavattiyā ‘‘natthi loke raho nāma pāpakammaṃ pakubbato. Sabbapaṭhamañhi pāpaṃ karonto attanā jānāti, athassa ārakkhadevatā paracittavidū samaṇabrāhmaṇā aññā ca devatā jānanti, tvaṃyeva dāni tava sotthiṃ pariyesāhī’’ti vattabbo.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಕಥಾ
Niṭṭhitā catubbidhavinayakathā
ವಿನಯಧರಸ್ಸ ಚ ಲಕ್ಖಣಾದಿಕಥಾ।
Vinayadharassa ca lakkhaṇādikathā.
ಭಿಕ್ಖುಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
Bhikkhupadabhājanīyavaṇṇanā
ಇದಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದವಿಭಙ್ಗಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ। ಯಂ ವುತ್ತಂ ಯೋ ಪನಾತಿ ಯೋ ಯಾದಿಸೋತಿಆದಿ। ಏತ್ಥ ಯೋ ಪನಾತಿ ವಿಭಜಿತಬ್ಬಪದಂ; ಯೋ ಯಾದಿಸೋತಿಆದೀನಿ ತಸ್ಸ ವಿಭಜನಪದಾನಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ಪನಾತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ; ಯೋತಿ ಅತ್ಥಪದಂ; ತಞ್ಚ ಅನಿಯಮೇನ ಪುಗ್ಗಲಂ ದೀಪೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅನಿಯಮೇನ ಪುಗ್ಗಲದೀಪಕಂ ಯೋ ಸದ್ದಮೇವ ಆಹ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ – ಯೋ ಪನಾತಿ ಯೋ ಯೋಕೋಚೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯೋ ಯೋಕೋಚಿ ನಾಮ, ಸೋ ಅವಸ್ಸಂ ಲಿಙ್ಗ-ಯುತ್ತ-ಜಾತಿ-ನಾಮ-ಗೋತ್ತ-ಸೀಲ-ವಿಹಾರ-ಗೋಚರವಯೇಸು ಏಕೇನಾಕಾರೇನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ತಥಾ ಞಾಪೇತುಂ ತಂ ಪಭೇದಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ‘‘ಯಾದಿಸೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಾದಿಸೋತಿ ಲಿಙ್ಗವಸೇನ ಯಾದಿಸೋ ವಾ ತಾದಿಸೋ ವಾ ಹೋತು; ದೀಘೋ ವಾ ರಸ್ಸೋ ವಾ ಕಾಳೋ ವಾ ಓದಾತೋ ವಾ ಮಙ್ಗುರಚ್ಛವಿ ವಾ ಕಿಸೋ ವಾ ಥೂಲೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಯುತ್ತೋತಿ ಯೋಗವಸೇನ ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ ಯುತ್ತೋ ಹೋತು; ನವಕಮ್ಮಯುತ್ತೋ ವಾ ಉದ್ದೇಸಯುತ್ತೋ ವಾ ವಾಸಧುರಯುತ್ತೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಜಚ್ಚೋತಿ ಜಾತಿವಸೇನ ಯಂಜಚ್ಚೋ ವಾ ತಂಜಚ್ಚೋ ವಾ ಹೋತು; ಖತ್ತಿಯೋ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ವಾ ವೇಸ್ಸೋ ವಾ ಸುದ್ದೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾನಾಮೋತಿ ನಾಮವಸೇನ ಯಥಾನಾಮೋ ವಾ ತಥಾನಾಮೋ ವಾ ಹೋತು; ಬುದ್ಧರಕ್ಖಿತೋ ವಾ ಧಮ್ಮರಕ್ಖಿತೋ ವಾ ಸಙ್ಘರಕ್ಖಿತೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಗೋತ್ತೋತಿ ಗೋತ್ತವಸೇನ ಯಥಾಗೋತ್ತೋ ವಾ ತಥಾಗೋತ್ತೋ ವಾ ಯೇನ ವಾ ತೇನ ವಾ ಗೋತ್ತೇನ ಹೋತು; ಕಚ್ಚಾಯನೋ ವಾ ವಾಸಿಟ್ಠೋ ವಾ ಕೋಸಿಯೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಸೀಲೋತಿ ಸೀಲೇಸು ಯಥಾಸೀಲೋ ವಾ ತಥಾಸೀಲೋ ವಾ ಹೋತು; ನವಕಮ್ಮಸೀಲೋ ವಾ ಉದ್ದೇಸಸೀಲೋ ವಾ ವಾಸಧುರಸೀಲೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾವಿಹಾರೀತಿ ವಿಹಾರೇಸುಪಿ ಯಥಾವಿಹಾರೀ ವಾ ತಥಾವಿಹಾರೀ ವಾ ಹೋತು; ನವಕಮ್ಮವಿಹಾರೀ ವಾ ಉದ್ದೇಸವಿಹಾರೀ ವಾ ವಾಸಧುರವಿಹಾರೀ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಥಾಗೋಚರೋತಿ ಗೋಚರೇಸುಪಿ ಯಥಾಗೋಚರೋ ವಾ ತಥಾಗೋಚರೋ ವಾ ಹೋತು; ನವಕಮ್ಮಗೋಚರೋ ವಾ ಉದ್ದೇಸಗೋಚರೋ ವಾ ವಾಸಧುರಗೋಚರೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಥೇರೋ ವಾತಿ ಆದೀಸು ವಯೋವುಡ್ಢಾದೀಸು ಯೋ ವಾ ಸೋ ವಾ ಹೋತು; ಪರಿಪುಣ್ಣದಸವಸ್ಸತಾಯ ಥೇರೋ ವಾ ಊನಪಞ್ಚವಸ್ಸತಾಯ ನವೋ ವಾ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚವಸ್ಸತಾಯ ಮಜ್ಝಿಮೋ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ಖೋ ಸಬ್ಬೋವ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಏಸೋ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಯೋ ಪನಾ’’ತಿ।
Idāni sikkhāpadavibhaṅgassa atthaṃ vaṇṇayissāma. Yaṃ vuttaṃ yo panāti yo yādisotiādi. Ettha yo panāti vibhajitabbapadaṃ; yo yādisotiādīni tassa vibhajanapadāni. Ettha ca yasmā panāti nipātamattaṃ; yoti atthapadaṃ; tañca aniyamena puggalaṃ dīpeti, tasmā tassa atthaṃ dassento aniyamena puggaladīpakaṃ yo saddameva āha. Tasmā ettha evamattho veditabbo – yo panāti yo yokocīti vuttaṃ hoti. Yasmā pana yo yokoci nāma, so avassaṃ liṅga-yutta-jāti-nāma-gotta-sīla-vihāra-gocaravayesu ekenākārena paññāyati, tasmā taṃ tathā ñāpetuṃ taṃ pabhedaṃ pakāsento ‘‘yādiso’’tiādimāha. Tattha yādisoti liṅgavasena yādiso vā tādiso vā hotu; dīgho vā rasso vā kāḷo vā odāto vā maṅguracchavi vā kiso vā thūlo vāti attho. Yathāyuttoti yogavasena yena vā tena vā yutto hotu; navakammayutto vā uddesayutto vā vāsadhurayutto vāti attho. Yathājaccoti jātivasena yaṃjacco vā taṃjacco vā hotu; khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vāti attho. Yathānāmoti nāmavasena yathānāmo vā tathānāmo vā hotu; buddharakkhito vā dhammarakkhito vā saṅgharakkhito vāti attho. Yathāgottoti gottavasena yathāgotto vā tathāgotto vā yena vā tena vā gottena hotu; kaccāyano vā vāsiṭṭho vā kosiyo vāti attho. Yathāsīloti sīlesu yathāsīlo vā tathāsīlo vā hotu; navakammasīlo vā uddesasīlo vā vāsadhurasīlo vāti attho. Yathāvihārīti vihāresupi yathāvihārī vā tathāvihārī vā hotu; navakammavihārī vā uddesavihārī vā vāsadhuravihārī vāti attho. Yathāgocaroti gocaresupi yathāgocaro vā tathāgocaro vā hotu; navakammagocaro vā uddesagocaro vā vāsadhuragocaro vāti attho. Thero vāti ādīsu vayovuḍḍhādīsu yo vā so vā hotu; paripuṇṇadasavassatāya thero vā ūnapañcavassatāya navo vā atirekapañcavassatāya majjhimo vāti attho. Atha kho sabbova imasmiṃ atthe eso vuccati ‘‘yo panā’’ti.
ಭಿಕ್ಖುನಿದ್ದೇಸೇ ಭಿಕ್ಖತೀತಿ ಭಿಕ್ಖಕೋ; ಲಭನ್ತೋ ವಾ ಅಲಭನ್ತೋ ವಾ ಅರಿಯಾಯ ಯಾಚನಾಯ ಯಾಚತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಅಜ್ಝುಪಗತಂ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋ ನಾಮ। ಯೋ ಹಿ ಕೋಚಿ ಅಪ್ಪಂ ವಾ ಮಹನ್ತಂ ವಾ ಭೋಗಕ್ಖನ್ಧಂ ಪಹಾಯ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಸೋ ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದೀಹಿ ಜೀವಿಕಕಪ್ಪನಂ ಹಿತ್ವಾ ಲಿಙ್ಗಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನೇನೇವ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಪರಪಟಿಬದ್ಧಜೀವಿಕತ್ತಾ ವಾ ವಿಹಾರಮಜ್ಝೇ ಕಾಜಭತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಮಾನೋಪಿ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು; ಪಿಣ್ಡಿಯಾಲೋಪಭೋಜನಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯ ಉಸ್ಸಾಹಜಾತತ್ತಾ ವಾ ಭಿಕ್ಖಾಚರಿಯಂ ಅಜ್ಝುಪಗತೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಅಗ್ಘಫಸ್ಸವಣ್ಣಭೇದೇನ ಭಿನ್ನಂ ಪಟಂ ಧಾರೇತೀತಿ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋ। ತತ್ಥ ಸತ್ಥಕಚ್ಛೇದನೇನ ಅಗ್ಘಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸತ್ಥಕೇನ ಖಣ್ಡಾಖಣ್ಡಿಕಂ ಛಿನ್ನೋ ಭಿನ್ನಗ್ಘೋ ಹೋತಿ। ಪುರಿಮಗ್ಘತೋ ಉಪಡ್ಢಮ್ಪಿ ನ ಅಗ್ಘತಿ। ಸುತ್ತಸಂಸಿಬ್ಬನೇನ ಫಸ್ಸಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸುಖಸಮ್ಫಸ್ಸೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸುತ್ತೇಹಿ ಸಂಸಿಬ್ಬಿತೋ ಭಿನ್ನಫಸ್ಸೋ ಹೋತಿ। ಖರಸಮ್ಫಸ್ಸತಂ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಸೂಚಿಮಲಾದೀಹಿ ವಣ್ಣಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸುಪರಿಸುದ್ಧೋಪಿ ಹಿ ಪಟೋ ಸೂಚಿಕಮ್ಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸೂಚಿಮಲೇನ, ಹತ್ಥಸೇದಮಲಜಲ್ಲಿಕಾಹಿ, ಅವಸಾನೇ ರಜನಕಪ್ಪಕರಣೇಹಿ ಚ ಭಿನ್ನವಣ್ಣೋ ಹೋತಿ; ಪಕತಿವಣ್ಣಂ ವಿಜಹತಿ। ಏವಂ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಭಿನ್ನಪಟಧಾರಣತೋ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋತಿ ಭಿಕ್ಖು। ಗಿಹಿವತ್ಥವಿಸಭಾಗಾನಂ ವಾ ಕಾಸಾವಾನಂ ಧಾರಣಮತ್ತೇನೇವ ಭಿನ್ನಪಟಧರೋತಿ ಭಿಕ್ಖು।
Bhikkhuniddese bhikkhatīti bhikkhako; labhanto vā alabhanto vā ariyāya yācanāya yācatīti attho. Buddhādīhi ajjhupagataṃ bhikkhācariyaṃ ajjhupagatattā bhikkhācariyaṃ ajjhupagato nāma. Yo hi koci appaṃ vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, so kasigorakkhādīhi jīvikakappanaṃ hitvā liṅgasampaṭicchaneneva bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Parapaṭibaddhajīvikattā vā vihāramajjhe kājabhattaṃ bhuñjamānopi bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu; piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjāya ussāhajātattā vā bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Agghaphassavaṇṇabhedena bhinnaṃ paṭaṃ dhāretīti bhinnapaṭadharo. Tattha satthakacchedanena agghabhedo veditabbo. Sahassagghanakopi hi paṭo satthakena khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinno bhinnaggho hoti. Purimagghato upaḍḍhampi na agghati. Suttasaṃsibbanena phassabhedo veditabbo. Sukhasamphassopi hi paṭo suttehi saṃsibbito bhinnaphasso hoti. Kharasamphassataṃ pāpuṇāti. Sūcimalādīhi vaṇṇabhedo veditabbo. Suparisuddhopi hi paṭo sūcikammato paṭṭhāya sūcimalena, hatthasedamalajallikāhi, avasāne rajanakappakaraṇehi ca bhinnavaṇṇo hoti; pakativaṇṇaṃ vijahati. Evaṃ tīhākārehi bhinnapaṭadhāraṇato bhinnapaṭadharoti bhikkhu. Gihivatthavisabhāgānaṃ vā kāsāvānaṃ dhāraṇamatteneva bhinnapaṭadharoti bhikkhu.
ಸಮಞ್ಞಾಯಾತಿ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ವೋಹಾರೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಞ್ಞಾಯ ಏವ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತಥಾ ಹಿ ನಿಮನ್ತನಾದಿಮ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಸು ಗಣಿಯಮಾನೇಸು ಸಾಮಣೇರೇಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸತಂ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಹಸ್ಸಂ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪಟಿಞ್ಞಾಯಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಜಾನನೇನ ಪಟಿಞ್ಞಾಯಪಿ ಹಿ ಏಕಚ್ಚೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ತಸ್ಸ ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥಾತಿ? ಅಹಂ, ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧೦.೯೬) ಏವಮಾದೀಸು ಸಮ್ಭವೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ । ಅಯಂ ಪನ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಾ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಪಟಿಞ್ಞಾ। ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಪನ ದುಸ್ಸೀಲಾಪಿ ಪಟಿಪಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ ‘‘ಕೋ ಏತ್ಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ಅಧಮ್ಮಿಕಾಯ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಅಭೂತಾಯ ‘‘ಮಯಂ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Samaññāyāti paññattiyā vohārenāti attho. Samaññāya eva hi ekacco ‘‘bhikkhū’’ti paññāyati. Tathā hi nimantanādimhi bhikkhūsu gaṇiyamānesu sāmaṇerepi gahetvā ‘‘sataṃ bhikkhū sahassaṃ bhikkhū’’ti vadanti. Paṭiññāyāti attano paṭijānanena paṭiññāyapi hi ekacco ‘‘bhikkhū’’ti paññāyati. Tassa ‘‘ko etthāti? Ahaṃ, āvuso, bhikkhū’’ti (a. ni. 10.96) evamādīsu sambhavo daṭṭhabbo . Ayaṃ pana ānandattherena vuttā dhammikā paṭiññā. Rattibhāge pana dussīlāpi paṭipathaṃ āgacchantā ‘‘ko etthā’’ti vutte adhammikāya paṭiññāya abhūtāya ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti vadanti.
ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖು ನಾಮ ಭಗವತೋ ‘‘ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವಚನಮತ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಂ ಪತ್ತೋ। ಭಗವಾ ಹಿ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಭಾವಾಯ ಉಪನಿಸ್ಸಯಸಮ್ಪನ್ನಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ ರತ್ತಪಂಸುಕೂಲನ್ತರತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಘೋಸಂ ನಿಚ್ಛಾರೇನ್ತೋ ‘‘ಏಹಿ, ಭಿಕ್ಖು, ಚರ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ ವದತಿ। ತಸ್ಸ ಸಹೇವ ಭಗವತೋ ವಚನೇನ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗಂ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಚ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ರುಹತಿ। ಭಣ್ಡು ಕಾಸಾಯವಸನೋ ಹೋತಿ। ಏಕಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಏಕಂ ಅಂಸೇ ಠಪೇತ್ವಾ ವಾಮಂಸಕೂಟೇ ಆಸತ್ತನೀಲುಪ್ಪಲವಣ್ಣಮತ್ತಿಕಾಪತ್ತೋ –
Ehi bhikkhūti ehi bhikkhu nāma bhagavato ‘‘ehi bhikkhū’’ti vacanamattena bhikkhubhāvaṃ ehibhikkhūpasampadaṃ patto. Bhagavā hi ehibhikkhubhāvāya upanissayasampannaṃ puggalaṃ disvā rattapaṃsukūlantarato suvaṇṇavaṇṇaṃ dakkhiṇahatthaṃ nīharitvā brahmaghosaṃ nicchārento ‘‘ehi, bhikkhu, cara brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti vadati. Tassa saheva bhagavato vacanena gihiliṅgaṃ antaradhāyati, pabbajjā ca upasampadā ca ruhati. Bhaṇḍu kāsāyavasano hoti. Ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā ekaṃ aṃse ṭhapetvā vāmaṃsakūṭe āsattanīluppalavaṇṇamattikāpatto –
‘‘ತಿಚೀವರಞ್ಚ ಪತ್ತೋ ಚ, ವಾಸಿ ಸೂಚಿ ಚ ಬನ್ಧನಂ।
‘‘Ticīvarañca patto ca, vāsi sūci ca bandhanaṃ;
ಪರಿಸ್ಸಾವನೇನ ಅಟ್ಠೇತೇ, ಯುತ್ತಯೋಗಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ’’ತಿ॥
Parissāvanena aṭṭhete, yuttayogassa bhikkhuno’’ti.
ಏವಂ ವುತ್ತೇಹಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಪರಿಕ್ಖಾರೇಹಿ ಸರೀರೇ ಪಟಿಮುಕ್ಕೇಹಿಯೇವ ಸಟ್ಠಿವಸ್ಸಿಕತ್ಥೇರೋ ವಿಯ ಇರಿಯಾಪಥಸಮ್ಪನ್ನೋ ಬುದ್ಧಾಚರಿಯಕೋ ಬುದ್ಧುಪಜ್ಝಾಯಕೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ವನ್ದಮಾನೋಯೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಭಗವಾ ಹಿ ಪಠಮಬೋಧಿಯಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಾಯ ಏವ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ಏವಂ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾನಿ ಚ ಸಹಸ್ಸುಪರಿ ಏಕಚತ್ತಾಲೀಸುತ್ತರಾನಿ ತೀಣಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಅಹೇಸುಂ; ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಿಯತ್ಥೇರಾ, ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ, ತಸ್ಸ ಪರಿವಾರಾ ಚತುಪಣ್ಣಾಸ ಸಹಾಯಕಾ, ತಿಂಸ ಭದ್ದವಗ್ಗಿಯಾ, ಸಹಸ್ಸಪುರಾಣಜಟಿಲಾ, ಸದ್ಧಿಂ ದ್ವೀಹಿ ಅಗ್ಗಸಾವಕೇಹಿ ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಸತಾ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ, ಏಕೋ ಅಙ್ಗುಲಿಮಾಲತ್ಥೇರೋತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ –
Evaṃ vuttehi aṭṭhahi parikkhārehi sarīre paṭimukkehiyeva saṭṭhivassikatthero viya iriyāpathasampanno buddhācariyako buddhupajjhāyako sammāsambuddhaṃ vandamānoyeva tiṭṭhati. Bhagavā hi paṭhamabodhiyaṃ ekasmiṃ kāle ehibhikkhūpasampadāya eva upasampādeti. Evaṃ upasampannāni ca sahassupari ekacattālīsuttarāni tīṇi bhikkhusatāni ahesuṃ; seyyathidaṃ – pañca pañcavaggiyattherā, yaso kulaputto, tassa parivārā catupaṇṇāsa sahāyakā, tiṃsa bhaddavaggiyā, sahassapurāṇajaṭilā, saddhiṃ dvīhi aggasāvakehi aḍḍhateyyasatā paribbājakā, eko aṅgulimālattheroti. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ –
‘‘ತೀಣಿ ಸತಂ ಸಹಸ್ಸಞ್ಚ, ಚತ್ತಾಲೀಸಂ ಪುನಾಪರೇ।
‘‘Tīṇi sataṃ sahassañca, cattālīsaṃ punāpare;
ಏಕೋ ಚ ಥೇರೋ ಸಪ್ಪಞ್ಞೋ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಕಾ’’ತಿ॥
Eko ca thero sappañño, sabbe te ehibhikkhukā’’ti.
ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಏತೇ ಏವ, ಅಞ್ಞೇಪಿ ಬಹೂ ಸನ್ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ತಿಸತಪರಿವಾರೋ ಸೇಲೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಸಹಸ್ಸಪರಿವಾರೋ ಮಹಾಕಪ್ಪಿನೋ, ದಸಸಹಸ್ಸಾ ಕಪಿಲವತ್ಥುವಾಸಿನೋ ಕುಲಪುತ್ತಾ, ಸೋಳಸಸಹಸ್ಸಾ ಪಾರಾಯನಿಕಬ್ರಾಹ್ಮಣಾತಿ ಏವಮಾದಯೋ। ತೇ ಪನ ವಿನಯಪಿಟಕೇ ಪಾಳಿಯಂ ನ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ನ ವುತ್ತಾ। ಇಮೇ ತತ್ಥ ನಿದ್ದಿಟ್ಠತ್ತಾ ವುತ್ತಾತಿ।
Na kevalañca ete eva, aññepi bahū santi. Seyyathidaṃ – tisataparivāro selo brāhmaṇo, sahassaparivāro mahākappino, dasasahassā kapilavatthuvāsino kulaputtā, soḷasasahassā pārāyanikabrāhmaṇāti evamādayo. Te pana vinayapiṭake pāḷiyaṃ na niddiṭṭhattā na vuttā. Ime tattha niddiṭṭhattā vuttāti.
‘‘ಸತ್ತವೀಸ ಸಹಸ್ಸಾನಿ, ತೀಣಿಯೇವ ಸತಾನಿ ಚ।
‘‘Sattavīsa sahassāni, tīṇiyeva satāni ca;
ಏತೇಪಿ ಸಬ್ಬೇ ಸಙ್ಖಾತಾ, ಸಬ್ಬೇ ತೇ ಏಹಿಭಿಕ್ಖುಕಾ’’ತಿ॥
Etepi sabbe saṅkhātā, sabbe te ehibhikkhukā’’ti.
ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಾಚಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವುತ್ತೇಹಿ ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಅಟ್ಠವಿಧಾ – ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಸರಣಗಮನೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಗರುಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ, ದೂತೇನೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಅಟ್ಠವಾಚಿಕೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೂಪಸಮ್ಪದಾತಿ। ತತ್ಥ ಏಹಿಭಿಕ್ಖೂಪಸಮ್ಪದಾ, ಸರಣಗಮನೂಪಸಮ್ಪದಾ ಚ ವುತ್ತಾ ಏವ।
Tīhi saraṇagamanehi upasampannoti ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vācaṃ bhinditvā vuttehi tīhi saraṇagamanehi upasampanno. Ayañhi upasampadā nāma aṭṭhavidhā – ehibhikkhūpasampadā, saraṇagamanūpasampadā, ovādapaṭiggahaṇūpasampadā, pañhabyākaraṇūpasampadā, garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadā, ñatticatutthakammūpasampadāti. Tattha ehibhikkhūpasampadā, saraṇagamanūpasampadā ca vuttā eva.
ಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ‘‘ತಸ್ಮಾತಿಹ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ತಿಬ್ಬಂ ಮೇ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಥೇರೇಸು ನವೇಸು ಮಜ್ಝಿಮೇಸು ಚಾ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾತಿಹ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮಿ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ಅಟ್ಠಿಂ ಕತ್ವಾ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಚೇತಸಾ ಸಮನ್ನಾಹರಿತ್ವಾ ಓಹಿತಸೋತೋ ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ। ಏವಂ ಹಿ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾತಿಹ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ – ‘ಸಾತಸಹಗತಾ ಚ ಮೇ ಕಾಯಗತಾಸತಿ ನ ವಿಜಹಿಸ್ಸತೀ’ತಿ। ಏವಞ್ಹಿ ತೇ, ಕಸ್ಸಪ, ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೪) ಇಮಿನಾ ಓವಾದಪಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ಮಹಾಕಸ್ಸಪತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಉಪಸಮ್ಪದಾ।
Ovādapaṭiggahaṇūpasampadā nāma ‘‘tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘tibbaṃ me hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavissati theresu navesu majjhimesu cā’ti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dhammaṃ sossāmi kusalūpasaṃhitaṃ, sabbaṃ taṃ aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ sossāmī’ti. Evaṃ hi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘sātasahagatā ca me kāyagatāsati na vijahissatī’ti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabba’’nti (saṃ. ni. 2.154) iminā ovādapaṭiggahaṇena mahākassapattherassa anuññātaupasampadā.
ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಸೋಪಾಕಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತಉಪಸಮ್ಪದಾ। ಭಗವಾ ಕಿರ ಪುಬ್ಬಾರಾಮೇ ಅನುಚಙ್ಕಮನ್ತಂ ಸೋಪಾಕಸಾಮಣೇರಂ ‘‘‘ಉದ್ಧುಮಾತಕಸಞ್ಞಾ’ತಿ ವಾ, ಸೋಪಾಕ, ‘ರೂಪಸಞ್ಞಾ’ತಿ ವಾ ಇಮೇ ಧಮ್ಮಾ ನಾನತ್ಥಾ ನಾನಾಬ್ಯಞ್ಜನಾ , ಉದಾಹು ಏಕತ್ಥಾ, ಬ್ಯಞ್ಜನಮೇವ ನಾನ’’ನ್ತಿ ದಸ ಅಸುಭನಿಸ್ಸಿತೇ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿ। ಸೋ ತೇ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ। ಭಗವಾ ತಸ್ಸ ಸಾಧುಕಾರಂ ದತ್ವಾ ‘‘ಕತಿವಸ್ಸೋಸಿ ತ್ವಂ, ಸೋಪಾಕಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ‘‘ಸತ್ತವಸ್ಸೋಹಂ, ಭಗವಾ’’ತಿ। ‘‘ಸೋಪಾಕ, ತ್ವಂ ಮಮ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಪಞ್ಹೇ ಬ್ಯಾಕಾಸೀ’’ತಿ ಆರದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಉಪಸಮ್ಪದಂ ಅನುಜಾನಿ। ಅಯಂ ಪಞ್ಹಬ್ಯಾಕರಣೂಪಸಮ್ಪದಾ।
Pañhabyākaraṇūpasampadā nāma sopākassa anuññātaupasampadā. Bhagavā kira pubbārāme anucaṅkamantaṃ sopākasāmaṇeraṃ ‘‘‘uddhumātakasaññā’ti vā, sopāka, ‘rūpasaññā’ti vā ime dhammā nānatthā nānābyañjanā , udāhu ekatthā, byañjanameva nāna’’nti dasa asubhanissite pañhe pucchi. So te byākāsi. Bhagavā tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘kativassosi tvaṃ, sopākā’’ti pucchi. ‘‘Sattavassohaṃ, bhagavā’’ti. ‘‘Sopāka, tvaṃ mama sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā pañhe byākāsī’’ti āraddhacitto upasampadaṃ anujāni. Ayaṃ pañhabyākaraṇūpasampadā.
ಗರುಧಮ್ಮಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಮಹಾಪಜಾಪತಿಯಾ ಅಟ್ಠಗರುಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ಅನುಞ್ಞಾತಉಪಸಮ್ಪದಾ।
Garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā nāma mahāpajāpatiyā aṭṭhagarudhammassa paṭiggahaṇena anuññātaupasampadā.
ದೂತೇನೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಅಡ್ಢಕಾಸಿಯಾ ಗಣಿಕಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತಉಪಸಮ್ಪದಾ।
Dūtenūpasampadā nāma aḍḍhakāsiyā gaṇikāya anuññātaupasampadā.
ಅಟ್ಠವಾಚಿಕೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘತೋ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘತೋ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನಾತಿ ಇಮೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮೇಹಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ।
Aṭṭhavācikūpasampadā nāma bhikkhuniyā bhikkhunisaṅghato ñatticatutthena bhikkhusaṅghato ñatticatutthenāti imehi dvīhi kammehi upasampadā.
ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮೂಪಸಮ್ಪದಾ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಏತರಹಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ। ಇಮಾಸು ಅಟ್ಠಸು ಉಪಸಮ್ಪದಾಸು ‘‘ಯಾ ಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ತೀಹಿ ಸರಣಗಮನೇಹಿ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ತಂ ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಾಮಿ। ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತು’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೬೯) ಏವಂ ಅನುಞ್ಞಾತಾಯ ಇಮಾಯ ಉಪಸಮ್ಪದಾಯ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Ñatticatutthakammūpasampadā nāma bhikkhūnaṃ etarahi upasampadā. Imāsu aṭṭhasu upasampadāsu ‘‘yā sā, bhikkhave, mayā tīhi saraṇagamanehi upasampadā anuññātā, taṃ ajjatagge paṭikkhipāmi. Anujānāmi, bhikkhave, ñatticatutthena kammena upasampādetu’’nti (mahāva. 69) evaṃ anuññātāya imāya upasampadāya upasampannoti vuttaṃ hoti.
ಭದ್ರೋತಿ ಅಪಾಪಕೋ। ಕಲ್ಯಾಣಪುಥುಜ್ಜನಾದಯೋ ಹಿ ಯಾವ ಅರಹಾ, ತಾವ ಭದ್ರೇನ ಸೀಲೇನ ಸಮಾಧಿನಾ ಪಞ್ಞಾಯ ವಿಮುತ್ತಿಯಾ ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನೇನ ಚ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ‘‘ಭದ್ರೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸಾರೋತಿ ತೇಹಿಯೇವ ಸೀಲಸಾರಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ನೀಲಸಮನ್ನಾಗಮೇನ ನೀಲೋ ಪಟೋ ವಿಯ ‘‘ಸಾರೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ವಿಗತಕಿಲೇಸಫೇಗ್ಗುಭಾವತೋ ವಾ ಖೀಣಾಸವೋವ ‘‘ಸಾರೋ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಖೋತಿ ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸತ್ತ ಅರಿಯಾ ತಿಸ್ಸೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಸಿಕ್ಖನ್ತೀತಿ ಸೇಖಾ। ತೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ‘‘ಸೇಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ಅಸೇಖೋ। ಸೇಕ್ಖಧಮ್ಮೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಅಗ್ಗಫಲೇ ಠಿತೋ, ತತೋ ಉತ್ತರಿ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾಭಾವತೋ ಖೀಣಾಸವೋ ‘‘ಅಸೇಖೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನಾತಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಪಞ್ಚವಗ್ಗಕರಣೀಯೇ ಕಮ್ಮೇ ಯಾವತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಕಮ್ಮಪ್ಪತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಆಗತತ್ತಾ ಛನ್ದಾರಹಾನಂ ಛನ್ದಸ್ಸ ಆಹಟತ್ತಾ, ಸಮ್ಮುಖೀಭೂತಾನಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸನತೋ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕಮ್ಮೇ ಸಮಗ್ಗಭಾವಂ ಉಪಗತೇನ। ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನಾತಿ ತೀಹಿ ಅನುಸ್ಸಾವನಾಹಿ ಏಕಾಯ ಚ ಞತ್ತಿಯಾ ಕಾತಬ್ಬೇನ। ಕಮ್ಮೇನಾತಿ ಧಮ್ಮಿಕೇನ ವಿನಯಕಮ್ಮೇನ। ಅಕುಪ್ಪೇನಾತಿ ವತ್ಥು-ಞತ್ತಿ-ಅನುಸ್ಸಾವನ-ಸೀಮಾ-ಪರಿಸಸಮ್ಪತ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಅಕೋಪೇತಬ್ಬತಂ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಕೋಸಿತಬ್ಬತಞ್ಚ ಉಪಗತೇನ। ಠಾನಾರಹೇನಾತಿ ಕಾರಣಾರಹೇನ ಸತ್ಥುಸಾಸನಾರಹೇನ। ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ ನಾಮ ಉಪರಿಭಾವಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ಪತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಕ್ಖುಭಾವೋ ಹಿ ಉಪರಿಭಾವೋ, ತಞ್ಚೇಸ ಯಥಾವುತ್ತೇನ ಕಮ್ಮೇನ ಸಮಾಪನ್ನತ್ತಾ ‘‘ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮಂ ಏಕಮೇವ ಆಗತಂ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಾನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಕಥೇತಬ್ಬಾನೀತಿ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ವುತ್ತಂ। ತಾನಿ ಚ ‘‘ಅಪಲೋಕನಕಮ್ಮಂ ಞತ್ತಿಕಮ್ಮಂ ಞತ್ತಿದುತಿಯಕಮ್ಮಂ ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ಠಪೇತ್ವಾ ವಿತ್ಥಾರೇನ ಖನ್ಧಕತೋ ಪರಿವಾರಾವಸಾನೇ ಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗತೋ ಚ ಪಾಳಿಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಕಥಿತಾನಿ। ತಾನಿ ಮಯಂ ಪರಿವಾರಾವಸಾನೇ ಕಮ್ಮವಿಭಙ್ಗೇಯೇವ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ। ಏವಞ್ಹಿ ಸತಿ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ಚ ನ ಭಾರಿಯಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ; ಯಥಾಠಿತಾಯ ಚ ಪಾಳಿಯಾ ವಣ್ಣನಾ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ತಾನಿ ಚ ಠಾನಾನಿ ಅಸುಞ್ಞಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ; ತಸ್ಮಾ ಅನುಪದವಣ್ಣನಮೇವ ಕರೋಮ।
Bhadroti apāpako. Kalyāṇaputhujjanādayo hi yāva arahā, tāva bhadrena sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena ca samannāgatattā ‘‘bhadro bhikkhū’’ti saṅkhyaṃ gacchanti. Sāroti tehiyeva sīlasārādīhi samannāgatattā nīlasamannāgamena nīlo paṭo viya ‘‘sāro bhikkhū’’ti veditabbo. Vigatakilesapheggubhāvato vā khīṇāsavova ‘‘sāro’’ti veditabbo. Sekhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā tisso sikkhā sikkhantīti sekhā. Tesu yo koci ‘‘sekho bhikkhū’’ti veditabbo. Na sikkhatīti asekho. Sekkhadhamme atikkamma aggaphale ṭhito, tato uttari sikkhitabbābhāvato khīṇāsavo ‘‘asekho’’ti vuccati. Samaggena saṅghenāti sabbantimena pariyāyena pañcavaggakaraṇīye kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, tesaṃ āgatattā chandārahānaṃ chandassa āhaṭattā, sammukhībhūtānañca appaṭikkosanato ekasmiṃ kamme samaggabhāvaṃ upagatena. Ñatticatutthenāti tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā kātabbena. Kammenāti dhammikena vinayakammena. Akuppenāti vatthu-ñatti-anussāvana-sīmā-parisasampattisampannattā akopetabbataṃ appaṭikkositabbatañca upagatena. Ṭhānārahenāti kāraṇārahena satthusāsanārahena. Upasampanno nāma uparibhāvaṃ samāpanno, pattoti attho. Bhikkhubhāvo hi uparibhāvo, tañcesa yathāvuttena kammena samāpannattā ‘‘upasampanno’’ti vuccati. Ettha ca ñatticatutthakammaṃ ekameva āgataṃ. Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā cattāri saṅghakammāni nīharitvā vitthārato kathetabbānīti sabbaaṭṭhakathāsu vuttaṃ. Tāni ca ‘‘apalokanakammaṃ ñattikammaṃ ñattidutiyakammaṃ ñatticatutthakamma’’nti paṭipāṭiyā ṭhapetvā vitthārena khandhakato parivārāvasāne kammavibhaṅgato ca pāḷiṃ āharitvā kathitāni. Tāni mayaṃ parivārāvasāne kammavibhaṅgeyeva vaṇṇayissāma. Evañhi sati paṭhamapārājikavaṇṇanā ca na bhāriyā bhavissati; yathāṭhitāya ca pāḷiyā vaṇṇanā suviññeyyā bhavissati. Tāni ca ṭhānāni asuññāni bhavissanti; tasmā anupadavaṇṇanameva karoma.
ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ‘‘ಭಿಕ್ಖಕೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೇಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು। ಯ್ವಾಯಂ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯೋ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖು। ಸಮಗ್ಗೇನ ಸಙ್ಘೇನ…ಪೇ॰… ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋತಿ ಅಟ್ಠಸು ಉಪಸಮ್ಪದಾಸು ಞತ್ತಿಚತುತ್ಥೇನೇವ ಕಮ್ಮೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ‘‘ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅತ್ಥೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ। ಇತರೇ ಪನ ‘‘ಭಿಕ್ಖಕೋ’’ತಿ ಆದಯೋ ಅತ್ಥುದ್ಧಾರವಸೇನ ವುತ್ತಾ। ತೇಸು ಚ ‘‘ಭಿಕ್ಖಕೋ’’ತಿ ಆದಯೋ ನಿರುತ್ತಿವಸೇನ ವುತ್ತಾ, ‘‘ಸಮಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖು, ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಅಭಿಲಾಪವಸೇನ ವುತ್ತಾ, ‘‘ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಬುದ್ಧೇನ ಉಪಜ್ಝಾಯೇನ ಪಟಿಲದ್ಧಉಪಸಮ್ಪದಾವಸೇನ ವುತ್ತೋ। ಸರಣಗಮನಭಿಕ್ಖು ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಯ ಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಉಪಸಮ್ಪದಾವಸೇನ ವುತ್ತೋ, ‘‘ಭದ್ರೋ’’ತಿಆದಯೋ ಗುಣವಸೇನ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
Tatrāti tesu ‘‘bhikkhako’’tiādinā nayena vuttesu bhikkhūsu. Yvāyaṃ bhikkhūti yo ayaṃ bhikkhu. Samaggena saṅghena…pe… upasampannoti aṭṭhasu upasampadāsu ñatticatuttheneva kammena upasampanno. Ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti ayaṃ imasmiṃ ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājiko hotī’’ti atthe ‘‘bhikkhū’’ti adhippeto. Itare pana ‘‘bhikkhako’’ti ādayo atthuddhāravasena vuttā. Tesu ca ‘‘bhikkhako’’ti ādayo niruttivasena vuttā, ‘‘samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhū’’ti ime dve abhilāpavasena vuttā, ‘‘ehi bhikkhū’’ti buddhena upajjhāyena paṭiladdhaupasampadāvasena vutto. Saraṇagamanabhikkhu anuppannāya kammavācāya upasampadāvasena vutto, ‘‘bhadro’’tiādayo guṇavasena vuttāti veditabbā.
ಭಿಕ್ಖುಪದಭಾಜನೀಯಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Bhikkhupadabhājanīyaṃ niṭṭhitaṃ.
ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ
Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā
ಇದಾನಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ಪದಂ ವಿಸೇಸತ್ಥಾಭಾವತೋ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾವ ಯಂ ಸಿಕ್ಖಞ್ಚ ಸಾಜೀವಞ್ಚ ಸಮಾಪನ್ನತ್ತಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ ಹೋತಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ತಿಸ್ಸೋತಿ ಗಣನಪರಿಚ್ಛೇದೋ । ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾತಿ ಅಧಿಕಂ ಉತ್ತಮಂ ಸೀಲನ್ತಿ ಅಧಿಸೀಲಂ; ಅಧಿಸೀಲಞ್ಚ ತಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬತೋ ಸಿಕ್ಖಾ ಚಾತಿ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ। ಏಸ ನಯೋ ಅಧಿಚಿತ್ತ-ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಾಸು।
Idāni ‘‘bhikkhūna’’nti idaṃ padaṃ visesatthābhāvato avibhajitvāva yaṃ sikkhañca sājīvañca samāpannattā bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno hoti, taṃ dassento sikkhātiādimāha. Tattha sikkhitabbāti sikkhā. Tissoti gaṇanaparicchedo . Adhisīlasikkhāti adhikaṃ uttamaṃ sīlanti adhisīlaṃ; adhisīlañca taṃ sikkhitabbato sikkhā cāti adhisīlasikkhā. Esa nayo adhicitta-adhipaññāsikkhāsu.
ಕತಮಂ ಪನೇತ್ಥ ಸೀಲಂ, ಕತಮಂ ಅಧಿಸೀಲಂ, ಕತಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಕತಮಂ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ, ಕತಮಾ ಪಞ್ಞಾ, ಕತಮಾ ಅಧಿಪಞ್ಞಾತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಪಞ್ಚಙ್ಗದಸಙ್ಗಸೀಲಂ ತಾವ ಸೀಲಮೇವ। ತಞ್ಹಿ ಬುದ್ಧೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಲೋಕೇ ಪವತ್ತತಿ। ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ತಸ್ಮಿಂ ಸೀಲೇ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಸಾವಕಾಪಿ ಮಹಾಜನಂ ಸಮಾದಪೇನ್ತಿ। ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚ ಕಮ್ಮವಾದಿನೋ ಚ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಚ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಚ ಸಮಾದಪೇನ್ತಿ। ಸಾಮಮ್ಪಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಸಮಾದಿಯನ್ತಿ। ತೇ ತಂ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪೂರೇತ್ವಾ ದೇವೇಸು ಚ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರಸೀಲಂ ಪನ ‘‘ಅಧಿಸೀಲ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಞ್ಹಿ ಸೂರಿಯೋ ವಿಯ ಪಜ್ಜೋತಾನಂ ಸಿನೇರು ವಿಯ ಪಬ್ಬತಾನಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಿಯಸೀಲಾನಂ ಅಧಿಕಞ್ಚೇವ ಉತ್ತಮಞ್ಚ, ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವ ಚ ಪವತ್ತತಿ, ನ ವಿನಾ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಾ। ನ ಹಿ ತಂ ಪಞ್ಞತ್ತಿಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೋ ಸತ್ತೋ ಠಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಬುದ್ಧಾಯೇವ ಪನ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಯವಚೀದ್ವಾರಅಜ್ಝಾಚಾರಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ವೀತಿಕ್ಕಮಸ್ಸ ಅನುಚ್ಛವಿಕಂ ತಂ ಸೀಲಸಂವರಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸಂವರತೋಪಿ ಚ ಮಗ್ಗಫಲಸಮ್ಪಯುತ್ತಮೇವ ಸೀಲಂ ಅಧಿಸೀಲಂ, ತಂ ಪನ ಇಧ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಂ। ನ ಹಿ ತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತಿ।
Katamaṃ panettha sīlaṃ, katamaṃ adhisīlaṃ, katamaṃ cittaṃ, katamaṃ adhicittaṃ, katamā paññā, katamā adhipaññāti? Vuccate – pañcaṅgadasaṅgasīlaṃ tāva sīlameva. Tañhi buddhe uppannepi anuppannepi loke pavattati. Uppanne buddhe tasmiṃ sīle buddhāpi sāvakāpi mahājanaṃ samādapenti. Anuppanne buddhe paccekabuddhā ca kammavādino ca dhammikā samaṇabrāhmaṇā cakkavattī ca mahārājāno mahābodhisattā ca samādapenti. Sāmampi paṇḍitā samaṇabrāhmaṇā samādiyanti. Te taṃ kusalaṃ dhammaṃ paripūretvā devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhonti. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ pana ‘‘adhisīla’’nti vuccati, tañhi sūriyo viya pajjotānaṃ sineru viya pabbatānaṃ sabbalokiyasīlānaṃ adhikañceva uttamañca, buddhuppādeyeva ca pavattati, na vinā buddhuppādā. Na hi taṃ paññattiṃ uddharitvā añño satto ṭhapetuṃ sakkoti, buddhāyeva pana sabbaso kāyavacīdvāraajjhācārasotaṃ chinditvā tassa tassa vītikkamassa anucchavikaṃ taṃ sīlasaṃvaraṃ paññapenti. Pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīlaṃ, taṃ pana idha anadhippetaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevati.
ಕಾಮಾವಚರಾನಿ ಪನ ಅಟ್ಠ ಕುಸಲಚಿತ್ತಾನಿ, ಲೋಕಿಯಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಾನಿ ಚ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಚಿತ್ತಮೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಾನುಪ್ಪಾದೇ ಚಸ್ಸ ಪವತ್ತಿ, ಸಮಾದಪನಂ ಸಮಾದಾನಞ್ಚ ಸೀಲೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ವಿಪಸ್ಸನಾಪಾದಕಂ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಚಿತ್ತಂ ಪನ ‘‘ಅಧಿಚಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಞ್ಹಿ ಅಧಿಸೀಲಂ ವಿಯ ಸೀಲಾನಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಿಯಚಿತ್ತಾನಂ ಅಧಿಕಞ್ಚೇವ ಉತ್ತಮಞ್ಚ, ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇಯೇವ ಚ ಹೋತಿ, ನ ವಿನಾ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಾ। ತತೋಪಿ ಚ ಮಗ್ಗಫಲಚಿತ್ತಮೇವ ಅಧಿಚಿತ್ತಂ, ತಂ ಪನ ಇಧ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಂ। ನ ಹಿ ತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತಿ।
Kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittāni, lokiyaaṭṭhasamāpatticittāni ca ekajjhaṃ katvā cittamevāti veditabbāni. Buddhuppādānuppāde cassa pavatti, samādapanaṃ samādānañca sīle vuttanayeneva veditabbaṃ. Vipassanāpādakaṃ aṭṭhasamāpatticittaṃ pana ‘‘adhicitta’’nti vuccati. Tañhi adhisīlaṃ viya sīlānaṃ sabbalokiyacittānaṃ adhikañceva uttamañca, buddhuppādeyeva ca hoti, na vinā buddhuppādā. Tatopi ca maggaphalacittameva adhicittaṃ, taṃ pana idha anadhippetaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevati.
‘‘ಅತ್ಥಿ ದಿನ್ನಂ, ಅತ್ಥಿ ಯಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ (ಧ॰ ಸ॰ ೧೩೭೧; ವಿಭ॰ ೭೯೩; ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೯೨) -ಆದಿನಯಪ್ಪವತ್ತಂ ಪನ ಕಮ್ಮಸ್ಸಕತಞಾಣಂ ಪಞ್ಞಾ, ಸಾ ಹಿ ಬುದ್ಧೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ಲೋಕೇ ಪವತ್ತತಿ। ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ತಸ್ಸಾ ಪಞ್ಞಾಯ ಬುದ್ಧಾಪಿ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾಪಿ ಮಹಾಜನಂ ಸಮಾದಪೇನ್ತಿ। ಅನುಪ್ಪನ್ನೇ ಬುದ್ಧೇ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ ಚ ಕಮ್ಮವಾದಿನೋ ಚ ಧಮ್ಮಿಕಾ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚಕ್ಕವತ್ತೀ ಚ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಮಹಾಬೋಧಿಸತ್ತಾ ಚ ಸಮಾದಪೇನ್ತಿ। ಸಾಮಮ್ಪಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ಸತ್ತಾ ಸಮಾದಿಯನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಅಙ್ಕುರೋ ದಸವಸ್ಸಸಹಸ್ಸಾನಿ ಮಹಾದಾನಂ ಅದಾಸಿ। ವೇಲಾಮೋ, ವೇಸ್ಸನ್ತರೋ, ಅಞ್ಞೇ ಚ ಬಹೂ ಪಣ್ಡಿತಮನುಸ್ಸಾ ಮಹಾದಾನಾನಿ ಅದಂಸು। ತೇ ತಂ ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ ಪರಿಪೂರೇತ್ವಾ ದೇವೇಸು ಚ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಚ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭವಿಂಸು। ತಿಲಕ್ಖಣಾಕಾರಪರಿಚ್ಛೇದಕಂ ಪನ ವಿಪಸ್ಸನಾಞಾಣಂ ‘‘ಅಧಿಪಞ್ಞಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಾ ಹಿ ಅಧಿಸೀಲ-ಅಧಿಚಿತ್ತಾನಿ ವಿಯ ಸೀಲಚಿತ್ತಾನಂ ಸಬ್ಬಲೋಕಿಯಪಞ್ಞಾನಂ ಅಧಿಕಾ ಚೇವ ಉತ್ತಮಾ ಚ, ನ ಚ ವಿನಾ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದಾ ಲೋಕೇ ಪವತ್ತತಿ। ತತೋಪಿ ಚ ಮಗ್ಗಫಲಪಞ್ಞಾವ ಅಧಿಪಞ್ಞಾ, ಸಾ ಪನ ಇಧ ಅನಧಿಪ್ಪೇತಾ। ನ ಹಿ ತಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವತೀತಿ।
‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭha’’nti (dha. sa. 1371; vibha. 793; ma. ni. 3.92) -ādinayappavattaṃ pana kammassakatañāṇaṃ paññā, sā hi buddhe uppannepi anuppannepi loke pavattati. Uppanne buddhe tassā paññāya buddhāpi buddhasāvakāpi mahājanaṃ samādapenti. Anuppanne buddhe paccekabuddhā ca kammavādino ca dhammikā samaṇabrāhmaṇā cakkavattī ca mahārājāno mahābodhisattā ca samādapenti. Sāmampi paṇḍitā sattā samādiyanti. Tathā hi aṅkuro dasavassasahassāni mahādānaṃ adāsi. Velāmo, vessantaro, aññe ca bahū paṇḍitamanussā mahādānāni adaṃsu. Te taṃ kusalaṃ dhammaṃ paripūretvā devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhaviṃsu. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇaṃ ‘‘adhipaññā’’ti vuccati. Sā hi adhisīla-adhicittāni viya sīlacittānaṃ sabbalokiyapaññānaṃ adhikā ceva uttamā ca, na ca vinā buddhuppādā loke pavattati. Tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā, sā pana idha anadhippetā. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti.
ತತ್ರಾತಿ ತಾಸು ತೀಸು ಸಿಕ್ಖಾಸು। ಯಾಯಂ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾತಿ ಯಾ ಅಯಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಸೀಲಸಙ್ಖಾತಾ ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಾ। ಏತಂ ಸಾಜೀವಂ ನಾಮಾತಿ ಏತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಭಗವತಾ ವಿನಯೇ ಠಪಿತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ, ಯಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ನಾನಾದೇಸಜಾತಿಗೋತ್ತಾದಿಭೇದಭಿನ್ನಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಹ ಜೀವನ್ತಿ ಏಕಜೀವಿಕಾ ಸಭಾಗಜೀವಿಕಾ ಸಭಾಗವುತ್ತಿನೋ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಾಜೀವ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಧಿಕರಣಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಯಥಾಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ನು ಖೋ ಸಿಕ್ಖಾಮಿ ನ ಸಿಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇನ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚಾಯಮೇತಸ್ಮಿಂ ಸಾಜೀವಸಙ್ಖಾತೇ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇಯೇವ ಸಿಕ್ಖತಿ, ಸಿಕ್ಖಾಯಪಿ ಸಿಕ್ಖತಿ, ‘‘ಏತಂ ಸಾಜೀವಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಪನ ಅನನ್ತರಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ವಸೇನ ‘‘ತಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತಂ ಏವಂ ವುತ್ತಂ, ಅಥ ಖೋ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ – ತಸ್ಸಾ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಸಿಕ್ಖಂ ಪರಿಪೂರೇನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತಿ, ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ಸಿಕ್ಖತೀತಿ। ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಅನನ್ತರಸ್ಸ ಸಾಜೀವಪದಸ್ಸೇವ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸೋ ಸಿಕ್ಖಮ್ಪಿ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಿಕ್ಖಾಸಮಾಪನ್ನೋತಿಪಿ ಅತ್ಥತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏವಞ್ಹಿ ಸತಿ ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಏತಸ್ಸ ಪದಸ್ಸ ಪದಭಾಜನಮ್ಪಿ ಪರಿಪುಣ್ಣಂ ಹೋತಿ।
Tatrāti tāsu tīsu sikkhāsu. Yāyaṃ adhisīlasikkhāti yā ayaṃ pātimokkhasīlasaṅkhātā adhisīlasikkhā. Etaṃ sājīvaṃ nāmāti etaṃ sabbampi bhagavatā vinaye ṭhapitaṃ sikkhāpadaṃ, yasmā ettha nānādesajātigottādibhedabhinnā bhikkhū saha jīvanti ekajīvikā sabhāgajīvikā sabhāgavuttino honti, tasmā ‘‘sājīva’’nti vuccati. Tasmiṃ sikkhatīti taṃ sikkhāpadaṃ cittassa adhikaraṇaṃ katvā ‘‘yathāsikkhāpadaṃ nu kho sikkhāmi na sikkhāmī’’ti cittena olokento sikkhati. Na kevalañcāyametasmiṃ sājīvasaṅkhāte sikkhāpadeyeva sikkhati, sikkhāyapi sikkhati, ‘‘etaṃ sājīvaṃ nāmā’’ti imassa pana anantarassa padassa vasena ‘‘tasmiṃ sikkhatī’’ti vuttaṃ. Kiñcāpi taṃ evaṃ vuttaṃ, atha kho ayamettha attho daṭṭhabbo – tassā ca sikkhāya sikkhaṃ paripūrento sikkhati, tasmiñca sikkhāpade avītikkamanto sikkhatīti. Tena vuccati sājīvasamāpannoti idampi anantarassa sājīvapadasseva vasena vuttaṃ. Yasmā pana so sikkhampi samāpanno, tasmā sikkhāsamāpannotipi atthato veditabbo. Evañhi sati ‘‘sikkhāsājīvasamāpanno’’ti etassa padassa padabhājanampi paripuṇṇaṃ hoti.
ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಪದಭಾಜನೀಯಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Sikkhāsājīvapadabhājanīyaṃ niṭṭhitaṃ.
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ
Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ಸಿಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾತಿ ಸಿಕ್ಖಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲಭಾವಞ್ಚ ಅಪ್ಪಕಾಸೇತ್ವಾ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ದುಬ್ಬಲ್ಯೇ ಆವಿಕತೇಪಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ, ಸಿಕ್ಖಾಯ ಪನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಯ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಆವಿಕತಮೇವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ‘‘ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪದೇನ ನ ಕೋಚಿ ವಿಸೇಸತ್ಥೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಯಥಾ ಪನ ‘‘ದಿರತ್ತತಿರತ್ತಂ ಸಹಸೇಯ್ಯಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ದಿರತ್ತವಚನೇನ ನ ಕೋಚಿ ವಿಸೇಸತ್ಥೋ ಲಬ್ಭತಿ, ಕೇವಲಂ ಲೋಕವೋಹಾರವಸೇನ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಮುಖಾರೂಳ್ಹತಾಯ ಏತಂ ವುತ್ತಂ। ಏವಮಿದಮ್ಪಿ ವೋಹಾರವಸೇನ ಬ್ಯಞ್ಜನಸಿಲಿಟ್ಠತಾಯ ಮುಖಾರೂಳ್ಹತಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Sikkhaṃappaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvāti sikkhañca appaṭikkhipitvā dubbalabhāvañca appakāsetvā. Yasmā ca dubbalye āvikatepi sikkhā appaccakkhātāva hoti, sikkhāya pana paccakkhātāya dubbalyaṃ āvikatameva hoti. Tasmā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti iminā padena na koci visesattho labbhati. Yathā pana ‘‘dirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeyyā’’ti vutte dirattavacanena na koci visesattho labbhati, kevalaṃ lokavohāravasena byañjanasiliṭṭhatāya mukhārūḷhatāya etaṃ vuttaṃ. Evamidampi vohāravasena byañjanasiliṭṭhatāya mukhārūḷhatāya vuttanti veditabbaṃ.
ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಭಗವಾ ಸಾತ್ಥಂ ಸಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಸಿಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥಂ ಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ‘‘ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ಪರಿವಾರಕಪದವಿರಹಿತಞ್ಹಿ ಏಕಮೇವ ಅತ್ಥಪದಂ ವುಚ್ಚಮಾನಂ ಪರಿವಾರವಿರಹಿತೋ ರಾಜಾ ವಿಯ, ವತ್ಥಾಲಙ್ಕಾರವಿರಹಿತೋ ವಿಯ ಚ ಪುರಿಸೋ ನ ಸೋಭತಿ; ಪರಿವಾರಕೇನ ಪನ ಅತ್ಥಾನುಲೋಮೇನ ಸಹಾಯಪದೇನ ಸದ್ಧಿಂ ತಂ ಸೋಭತೀತಿ।
Yasmā vā bhagavā sātthaṃ sabyañjanaṃ dhammaṃ deseti, tasmā ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’ti iminā atthaṃ sampādetvā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti iminā byañjanaṃ sampādeti. Parivārakapadavirahitañhi ekameva atthapadaṃ vuccamānaṃ parivāravirahito rājā viya, vatthālaṅkāravirahito viya ca puriso na sobhati; parivārakena pana atthānulomena sahāyapadena saddhiṃ taṃ sobhatīti.
ಯಸ್ಮಾ ವಾ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸ್ಸ ಏಕಚ್ಚಂ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಂ ಅತ್ಥೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಸಿಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾ’’ತಿಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ಆಹ।
Yasmā vā sikkhāpaccakkhānassa ekaccaṃ dubbalyāvikammaṃ attho hoti, tasmā taṃ sandhāya ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’tipadassa atthaṃ vivaranto ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti āha.
ತತ್ಥ ಸಿಯಾ ಯಸ್ಮಾ ನ ಸಬ್ಬಂ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ಪಠಮಂ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥನಿಯಮನತ್ಥಂ ‘‘ಸಿಕ್ಖಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ನ; ಕಸ್ಮಾ? ಅತ್ಥಾನುಕ್ಕಮಾಭಾವತೋ। ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಯಂ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ, ತಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯಾತಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಅನುಕ್ಕಮೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ತಸ್ಮಾ ಇದಮೇವ ಪಠಮಂ ವುತ್ತನ್ತಿ।
Tattha siyā yasmā na sabbaṃ dubbalyāvikammaṃ sikkhāpaccakkhānaṃ, tasmā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti paṭhamaṃ vatvā tassa atthaniyamanatthaṃ ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’ti vattabbanti, tañca na; kasmā? Atthānukkamābhāvato. ‘‘Sikkhāsājīvasamāpanno’’ti hi vuttattā yaṃ sikkhaṃ samāpanno, taṃ appaccakkhāyāti vuccamāno anukkameneva attho vutto hoti, na aññathā. Tasmā idameva paṭhamaṃ vuttanti.
ಅಪಿಚ ಅನುಪಟಿಪಾಟಿಯಾಪಿ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಕಥಂ? ‘‘ಸಿಕ್ಖಾಸಾಜೀವಸಮಾಪನ್ನೋ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಯಂ ಸಿಕ್ಖಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ತಂ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಯ ಯಞ್ಚ ಸಾಜೀವಂ ಸಮಾಪನ್ನೋ ತತ್ಥ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಅನಾವಿಕತ್ವಾತಿ।
Apica anupaṭipāṭiyāpi ettha attho veditabbo. Kathaṃ? ‘‘Sikkhāsājīvasamāpanno’’ti ettha yaṃ sikkhaṃ samāpanno taṃ appaccakkhāya yañca sājīvaṃ samāpanno tattha dubbalyaṃ anāvikatvāti.
ಇದಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಾನಂ ವಿಸೇಸಾವಿಸೇಸಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅತ್ಥಿ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದೀನಿ ದ್ವೇ ಮಾತಿಕಾಪದಾನಿ; ತಾನಿ ವಿಭಜನ್ತೋ ‘‘ಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಅನುತ್ತಾನಪದವಣ್ಣನಾ – ಕಥನ್ತಿ ಕೇನ ಆಕಾರೇನ। ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಞ್ಚಾತಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಸ್ಸ ಆವಿಕಮ್ಮಞ್ಚ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ। ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋತಿ ಅನಭಿರತಿಯಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಾಸನೇ ಕಿಚ್ಛಜೀವಿಕಪ್ಪತ್ತೋ। ಅಥ ವಾ ಅಜ್ಜ ಯಾಮಿ, ಸ್ವೇ ಯಾಮಿ, ಇತೋ ಯಾಮಿ, ಏತ್ಥ ಯಾಮೀತಿ ಉದ್ಧಂ ಕಣ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಮಾನೋ, ವಿಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನೇಕಗ್ಗೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅನಭಿರತೋತಿ ಸಾಸನೇ ಅಭಿರತಿವಿರಹಿತೋ।
Idāni sikkhāpaccakkhānadubbalyāvikammānaṃ visesāvisesaṃ sikkhāpaccakkhānalakkhaṇañca dassento ‘‘atthi bhikkhave’’tiādimāha. Tattha atthi bhikkhavetiādīni dve mātikāpadāni; tāni vibhajanto ‘‘kathañca bhikkhave’’tiādimāha. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā – kathanti kena ākārena. Dubbalyāvikammañcāti dubbalyassa āvikammañca. Idhāti imasmiṃ sāsane. Ukkaṇṭhitoti anabhiratiyā imasmiṃ sāsane kicchajīvikappatto. Atha vā ajja yāmi, sve yāmi, ito yāmi, ettha yāmīti uddhaṃ kaṇṭhaṃ katvā viharamāno, vikkhitto anekaggoti vuttaṃ hoti. Anabhiratoti sāsane abhirativirahito.
ಸಾಮಞ್ಞಾ ಚವಿತುಕಾಮೋತಿ ಸಮಣಭಾವತೋ ಅಪಗನ್ತುಕಾಮೋ। ಭಿಕ್ಖುಭಾವನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನ। ಕರಣತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ। ‘‘ಕಣ್ಠೇ ಆಸತ್ತೇನ ಅಟ್ಟೀಯೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ೧೬೨) ಪನ ಯಥಾಲಕ್ಖಣಂ ಕರಣವಚನೇನೇವ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಟೀಯಮಾನೋತಿ ಅಟ್ಟಂ ಪೀಳಿತಂ ದುಕ್ಖಿತಂ ವಿಯ ಅತ್ತಾನಂ ಆಚರಮಾನೋ; ತೇನ ವಾ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇನ ಅಟ್ಟೋ ಕರಿಯಮಾನೋ ಪೀಳಿಯಮಾನೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಹರಾಯಮಾನೋತಿ ಲಜ್ಜಮಾನೋ। ಜಿಗುಚ್ಛಮಾನೋತಿ ಅಸುಚಿಂ ವಿಯ ತಂ ಜಿಗುಚ್ಛನ್ತೋ। ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋತಿಆದೀನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನಿಯೇವ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಂನೂನಾತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕದಸ್ಸನೇ ನಿಪಾತೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಸಚಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯಂ, ಸಾಧು ವತ ಮೇ ಸಿಯಾ’’ತಿ। ವದತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀತಿ ಇಮಮತ್ಥಂ ಏತೇಹಿ ವಾ ಅಞ್ಞೇಹಿ ವಾ ಬ್ಯಞ್ಜನೇಹಿ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ವದತಿ ಚೇವ, ಯಸ್ಸ ಚ ವದತಿ, ತಂ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ ಜಾನಾಪೇತಿ। ಏವಮ್ಪೀತಿ ಉಪರಿಮತ್ಥಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ತೋ ಪಿಕಾರೋ। ಏವಮ್ಪಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ, ಅಞ್ಞಥಾಪಿ।
Sāmaññā cavitukāmoti samaṇabhāvato apagantukāmo. Bhikkhubhāvanti bhikkhubhāvena. Karaṇatthe upayogavacanaṃ. ‘‘Kaṇṭhe āsattena aṭṭīyeyyā’’tiādīsu (pārā. 162) pana yathālakkhaṇaṃ karaṇavacaneneva vuttaṃ. Aṭṭīyamānoti aṭṭaṃ pīḷitaṃ dukkhitaṃ viya attānaṃ ācaramāno; tena vā bhikkhubhāvena aṭṭo kariyamāno pīḷiyamānoti attho. Harāyamānoti lajjamāno. Jigucchamānoti asuciṃ viya taṃ jigucchanto. Gihibhāvaṃ patthayamānotiādīni uttānatthāniyeva. Yaṃnūnāhaṃ buddhaṃ paccakkheyyanti ettha yaṃnūnāti parivitakkadassane nipāto. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘sacāhaṃ buddhaṃ paccakkheyyaṃ, sādhu vata me siyā’’ti. Vadati viññāpetīti imamatthaṃ etehi vā aññehi vā byañjanehi vacībhedaṃ katvā vadati ceva, yassa ca vadati, taṃ viññāpeti jānāpeti. Evampīti uparimatthasampiṇḍanatto pikāro. Evampi dubbalyāvikammañceva hoti sikkhā ca appaccakkhātā, aññathāpi.
ಇದಾನಿ ತಂ ಅಞ್ಞಥಾಪಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಯ ಚ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಥ ವಾ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಅತ್ಥತೋ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಪದತೋ ಪನೇತ್ಥ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯಂ, ಧಮ್ಮಂ, ಸಙ್ಘಂ, ಸಿಕ್ಖಂ, ವಿನಯಂ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ, ಉದ್ದೇಸಂ, ಉಪಜ್ಝಾಯಂ, ಆಚರಿಯಂ, ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ, ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಂ, ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಂ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಚುದ್ದಸ ಪದಾನಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಾಕಾರೇನ ವುತ್ತಾನಿ।
Idāni taṃ aññathāpi dubbalyāvikammaṃ sikkhāya ca appaccakkhānaṃ dassento ‘‘atha vā panā’’tiādimāha. Taṃ sabbaṃ atthato uttānameva. Padato panettha ādito paṭṭhāya ‘‘buddhaṃ paccakkheyyaṃ, dhammaṃ, saṅghaṃ, sikkhaṃ, vinayaṃ, pātimokkhaṃ, uddesaṃ, upajjhāyaṃ, ācariyaṃ, saddhivihārikaṃ, antevāsikaṃ, samānupajjhāyakaṃ, samānācariyakaṃ, sabrahmacāriṃ paccakkheyya’’nti imāni cuddasa padāni paccakkhānākārena vuttāni.
ಗಿಹೀ ಅಸ್ಸನ್ತಿಆದೀನಿ ‘‘ಗಿಹೀ, ಉಪಾಸಕೋ, ಆರಾಮಿಕೋ, ಸಾಮಣೇರೋ, ತಿತ್ಥಿಯೋ, ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೋ, ಅಸ್ಸಮಣೋ, ಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೋ ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಅಟ್ಠ ಪದಾನಿ ‘‘ಅಸ್ಸ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಭಾವವಿಕಪ್ಪಾಕಾರೇನ ವುತ್ತಾನಿ। ಏವಂ ‘‘ಯಂನೂನಾಹ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ದ್ವಾವೀಸತಿ ಪದಾನಿ।
Gihī assantiādīni ‘‘gihī, upāsako, ārāmiko, sāmaṇero, titthiyo, titthiyasāvako, assamaṇo, asakyaputtiyo assa’’nti imāni aṭṭha padāni ‘‘assa’’nti iminā bhāvavikappākārena vuttāni. Evaṃ ‘‘yaṃnūnāha’’nti iminā paṭisaṃyuttāni dvāvīsati padāni.
೪೬. ಯಥಾ ಚ ಏತಾನಿ, ಏವಂ ‘‘ಯದಿ ಪನಾಹಂ, ಅಪಾಹಂ, ಹನ್ದಾಹಂ, ಹೋತಿ ಮೇ’’ತಿ ಇಮೇಸು ಏಕಮೇಕೇನ ಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ದ್ವಾವೀಸತೀತಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಸತಞ್ಚ ದಸ ಚ ಪದಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
46. Yathā ca etāni, evaṃ ‘‘yadi panāhaṃ, apāhaṃ, handāhaṃ, hoti me’’ti imesu ekamekena paṭisaṃyuttāni dvāvīsatīti sabbāneva satañca dasa ca padāni honti.
೪೭. ತತೋ ಪರಂ ಸರಿತಬ್ಬವತ್ಥುದಸ್ಸನನಯೇನ ಪವತ್ತಾನಿ ‘‘ಮಾತರಂ ಸರಾಮೀ’’ತಿಆದೀನಿ ಸತ್ತರಸ ಪದಾನಿ। ತತ್ಥ ಖೇತ್ತನ್ತಿ ಸಾಲಿಖೇತ್ತಾದಿಂ। ವತ್ಥುನ್ತಿ ತಿಣಪಣ್ಣಸಾಕಫಲಾಫಲಸಮುಟ್ಠಾನಟ್ಠಾನಂ। ಸಿಪ್ಪನ್ತಿ ಕುಮ್ಭಕಾರಪೇಸಕಾರಸಿಪ್ಪಾದಿಕಂ।
47. Tato paraṃ saritabbavatthudassananayena pavattāni ‘‘mātaraṃ sarāmī’’tiādīni sattarasa padāni. Tattha khettanti sālikhettādiṃ. Vatthunti tiṇapaṇṇasākaphalāphalasamuṭṭhānaṭṭhānaṃ. Sippanti kumbhakārapesakārasippādikaṃ.
೪೮. ತತೋ ಪರಂ ಸಕಿಞ್ಚನಸಪಲಿಬೋಧಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಿ ‘‘ಮಾತಾ ಮೇ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಮಯಾ ಪೋಸೇತಬ್ಬಾ’’ತಿಆದೀನಿ ನವ ಪದಾನಿ।
48. Tato paraṃ sakiñcanasapalibodhabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘mātā me atthi, sā mayā posetabbā’’tiādīni nava padāni.
೪೯. ತತೋ ಪರಂ ಸನಿಸ್ಸಯಸಪ್ಪತಿಟ್ಠಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಿ ‘‘ಮಾತಾ ಮೇ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಮಂ ಪೋಸೇಸ್ಸತೀ’’ತಿಆದೀನಿ ಸೋಳಸ ಪದಾನಿ।
49. Tato paraṃ sanissayasappatiṭṭhabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘mātā me atthi, sā maṃ posessatī’’tiādīni soḷasa padāni.
೫೦. ತತೋ ಪರಂ ಏಕಭತ್ತಏಕಸೇಯ್ಯಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನಂ ದುಕ್ಕರಭಾವದಸ್ಸನವಸೇನ ಪವತ್ತಾನಿ ‘‘ದುಕ್ಕರ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಅಟ್ಠ ಪದಾನಿ।
50. Tato paraṃ ekabhattaekaseyyabrahmacariyānaṃ dukkarabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘dukkara’’ntiādīni aṭṭha padāni.
ತತ್ಥ ದುಕ್ಕರನ್ತಿ ಏಕಭತ್ತಾದೀನಂ ಕರಣೇ ದುಕ್ಕರತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನ ಸುಕರನ್ತಿ ಸುಕರಭಾವಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ। ಏವಂ ದುಚ್ಚರಂ ನ ಸುಚರನ್ತಿ ಏತ್ಥ। ನ ಉಸ್ಸಹಾಮೀತಿ ತತ್ಥ ಉಸ್ಸಾಹಾಭಾವಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನ ವಿಸಹಾಮೀತಿ ಅಸಯ್ಹತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನ ರಮಾಮೀತಿ ರತಿಯಾ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಾಭಿರಮಾಮೀತಿ ಅಭಿರತಿಯಾ ಅಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏವಂ ಇಮಾನಿ ಚ ಪಞ್ಞಾಸ, ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ದಸುತ್ತರಸತನ್ತಿ ಸಟ್ಠಿಸತಂ ಪದಾನಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮವಾರೇ ವುತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Tattha dukkaranti ekabhattādīnaṃ karaṇe dukkarataṃ dasseti. Na sukaranti sukarabhāvaṃ paṭikkhipati. Evaṃ duccaraṃ na sucaranti ettha. Na ussahāmīti tattha ussāhābhāvaṃ asakkuṇeyyataṃ dasseti. Na visahāmīti asayhataṃ dasseti. Na ramāmīti ratiyā abhāvaṃ dasseti. Nābhiramāmīti abhiratiyā abhāvaṃ dasseti. Evaṃ imāni ca paññāsa, purimāni ca dasuttarasatanti saṭṭhisataṃ padāni dubbalyāvikammavāre vuttānīti veditabbāni.
೫೧. ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಾರೇಪಿ ‘‘ಕಥಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿ ಆದಿ ಸಬ್ಬಂ ಅತ್ಥತೋ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಪದತೋ ಪನೇತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಧಮ್ಮಂ, ಸಙ್ಘಂ, ಸಿಕ್ಖಂ, ವಿನಯಂ, ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ, ಉದ್ದೇಸಂ, ಉಪಜ್ಝಾಯಂ, ಆಚರಿಯಂ, ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ, ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ, ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಂ, ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಂ, ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಇಮಾನಿ ಚುದ್ದಸ ಪದಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಚನಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಪವತ್ತಾನಿ। ಸಬ್ಬಪದೇಸು ಚ ‘‘ವದತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತೀ’’ತಿ ವಚನಸ್ಸ ಅಯಮತ್ಥೋ – ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ವದತಿ, ಯಸ್ಸ ಚ ವದತಿ ತಂ ತೇನೇವ ವಚೀಭೇದೇನ ‘‘ಅಯಂ ಸಾಸನಂ ಜಹಿತುಕಾಮೋ ಸಾಸನತೋ ಮುಚ್ಚಿತುಕಾಮೋ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಚಜಿತುಕಾಮೋ ಇಮಂ ವಾಕ್ಯಭೇದಂ ಕರೋತೀ’’ತಿ ವಿಞ್ಞಾಪೇತಿ ಸಾವೇತಿ ಜಾನಾಪೇತಿ।
51. Sikkhāpaccakkhānavārepi ‘‘kathañca bhikkhave’’ti ādi sabbaṃ atthato uttānameva. Padato panetthāpi ‘‘buddhaṃ paccakkhāmi, dhammaṃ, saṅghaṃ, sikkhaṃ, vinayaṃ, pātimokkhaṃ, uddesaṃ, upajjhāyaṃ, ācariyaṃ, saddhivihārikaṃ, antevāsikaṃ, samānupajjhāyakaṃ, samānācariyakaṃ, sabrahmacāriṃ paccakkhāmī’’ti imāni cuddasa padāni sikkhāpaccakkhānavacanasambandhena pavattāni. Sabbapadesu ca ‘‘vadati viññāpetī’’ti vacanassa ayamattho – vacībhedaṃ katvā vadati, yassa ca vadati taṃ teneva vacībhedena ‘‘ayaṃ sāsanaṃ jahitukāmo sāsanato muccitukāmo bhikkhubhāvaṃ cajitukāmo imaṃ vākyabhedaṃ karotī’’ti viññāpeti sāveti jānāpeti.
ಸಚೇ ಪನಾಯಂ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಪದಪಚ್ಚಾಭಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿ ವಾ ವದೇಯ್ಯ। ಮಿಲಕ್ಖಭಾಸಾಸು ವಾ ಅಞ್ಞತರಭಾಸಾಯ ತಮತ್ಥಂ ವದೇಯ್ಯ। ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ‘‘ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ವದೇಯ್ಯ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮವಿಭಙ್ಗೇ ‘‘ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಾಮೀ’’ತಿ ವತ್ತುಕಾಮೋ ‘‘ದುತಿಯಂ ಝಾನ’’ನ್ತಿ ವದತಿ, ಸಚೇ ಯಸ್ಸ ವದತಿ ಸೋ ‘‘ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖುಭಾವಂ ಚಜಿತುಕಾಮೋ ಏತಮತ್ಥಂ ವದತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮತ್ತಮ್ಪಿ ಜಾನಾತಿ, ವಿರದ್ಧಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ; ಖೇತ್ತಮೇವ ಓತಿಣ್ಣಂ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಸಕ್ಕತ್ತಾ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮತ್ತಾ ವಾ ಚುತಸತ್ತೋ ವಿಯ ಚುತೋವ ಹೋತಿ ಸಾಸನಾ।
Sace panāyaṃ ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo padapaccābhaṭṭhaṃ katvā ‘‘paccakkhāmi buddha’’nti vā vadeyya. Milakkhabhāsāsu vā aññatarabhāsāya tamatthaṃ vadeyya. ‘‘Buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo uppaṭipāṭiyā ‘‘dhammaṃ paccakkhāmī’’ti vā ‘‘sabrahmacāriṃ paccakkhāmī’’ti vā vadeyya, seyyathāpi uttarimanussadhammavibhaṅge ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vattukāmo ‘‘dutiyaṃ jhāna’’nti vadati, sace yassa vadati so ‘‘ayaṃ bhikkhubhāvaṃ cajitukāmo etamatthaṃ vadatī’’ti ettakamattampi jānāti, viraddhaṃ nāma natthi; khettameva otiṇṇaṃ, paccakkhātāva hoti sikkhā. Sakkattā vā brahmattā vā cutasatto viya cutova hoti sāsanā.
ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಿ’’ನ್ತಿ ವಾ, ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ ವಾತಿ ಅತೀತಾನಾಗತಪರಿಕಪ್ಪವಚನೇಹಿ ವದತಿ, ದೂತಂ ವಾ ಪಹಿಣಾತಿ, ಸಾಸನಂ ವಾ ಪೇಸೇತಿ, ಅಕ್ಖರಂ ವಾ ಛಿನ್ದತಿ, ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯ ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾರೋಚನಂ ಪನ ಹತ್ಥಮುದ್ದಾಯಪಿ ಸೀಸಂ ಏತಿ। ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಸತ್ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಿತ್ತಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ವಚೀಭೇದಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸೇವ ಸೀಸಂ ಏತಿ। ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ವಿಞ್ಞಾಪೇನ್ತೋಪಿ ಚ ಯದಿ ‘‘ಅಯಮೇವ ಜಾನಾತೂ’’ತಿ ಏಕಂ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ಆರೋಚೇತಿ, ತಞ್ಚ ಸೋಯೇವ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅಥ ಸೋ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಞ್ಞೋ ಸಮೀಪೇ ಠಿತೋ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ಠಿತಟ್ಠಾನೇ ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ನಿಯಮೇತ್ವಾ ‘‘ಏತೇಸಂ ಆರೋಚೇಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ತೇಸು ಏಕಸ್ಮಿಂ ಜಾನನ್ತೇಪಿ ದ್ವೀಸು ಜಾನನ್ತೇಸುಪಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಏವಂ ಸಮ್ಬಹುಲೇಸುಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Sace pana ‘‘buddhaṃ paccakkhi’’nti vā, ‘‘buddhaṃ paccakkhissāmī’’ti vā, ‘‘buddhaṃ paccakkheyya’’nti vāti atītānāgataparikappavacanehi vadati, dūtaṃ vā pahiṇāti, sāsanaṃ vā peseti, akkharaṃ vā chindati, hatthamuddāya vā tamatthaṃ āroceti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Uttarimanussadhammārocanaṃ pana hatthamuddāyapi sīsaṃ eti. Sikkhāpaccakkhānaṃ manussajātikasattassa santike cittasampayuttaṃ vacībhedaṃ karontasseva sīsaṃ eti. Vacībhedaṃ katvā viññāpentopi ca yadi ‘‘ayameva jānātū’’ti ekaṃ niyametvā āroceti, tañca soyeva jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā. Atha so na jānāti, añño samīpe ṭhito jānāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Atha dvinnaṃ ṭhitaṭṭhāne dvinnampi niyametvā ‘‘etesaṃ ārocemī’’ti vadati, tesu ekasmiṃ jānantepi dvīsu jānantesupi paccakkhātāva hoti sikkhā. Evaṃ sambahulesupi veditabbaṃ.
ಸಚೇ ಪನ ಅನಭಿರತಿಯಾ ಪೀಳಿತೋ ಸಭಾಗೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪರಿಸಙ್ಕಮಾನೋ ‘‘ಯೋ ಕೋಚಿ ಜಾನಾತೂ’’ತಿ ಉಚ್ಚಸದ್ದಂ ಕರೋನ್ತೋ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ವದತಿ, ತಞ್ಚ ಅವಿದೂರೇ ಠಿತೋ ನವಕಮ್ಮಿಕೋ ವಾ ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಸಮಯಞ್ಞೂ ಪುರಿಸೋ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತೋ ಅಯಂ ಸಮಣೋ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥೇತಿ, ಸಾಸನತೋ ಚುತೋ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಪನ ಅಪುಬ್ಬಂ ಅಚರಿಮಂ ದುಜ್ಜಾನಂ, ಸಚೇ ಆವಜ್ಜನಸಮಯೇ ಜಾನಾತಿ; ಯಥಾ ಪಕತಿಯಾ ಲೋಕೇ ಮನುಸ್ಸಾ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ಜಾನನ್ತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಅಥ ಅಪರಭಾಗೇ ‘‘ಕಿಂ ಇಮಿನಾ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಕಙ್ಖನ್ತೋ ಚಿರೇನ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಇದಞ್ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಞ್ಚ ಉಪರಿ ಅಭೂತಾರೋಚನದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾ-ಅತ್ತಕಾಮದುಟ್ಠದೋಸಭೂತಾ-ರೋಚನಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಚ ಏಕಪರಿಚ್ಛೇದಾನಿ। ಆವಜ್ಜನಸಮಯೇ ಞಾತೇ ಏವ ಸೀಸಂ ಏನ್ತಿ, ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಭಣತೀ’’ತಿ ಕಙ್ಖತಾ ಚಿರೇನ ಞಾತೇ ಸೀಸಂ ನ ಏನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚಾಯಂ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಪದೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ವುತ್ತೋ; ಏವಂ ಸಬ್ಬಪದೇಸು ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Sace pana anabhiratiyā pīḷito sabhāge bhikkhū parisaṅkamāno ‘‘yo koci jānātū’’ti uccasaddaṃ karonto ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vadati, tañca avidūre ṭhito navakammiko vā añño vā samayaññū puriso sutvā ‘‘ukkaṇṭhito ayaṃ samaṇo gihibhāvaṃ pattheti, sāsanato cuto’’ti jānāti, paccakkhātāva hoti sikkhā. Taṅkhaṇaññeva pana apubbaṃ acarimaṃ dujjānaṃ, sace āvajjanasamaye jānāti; yathā pakatiyā loke manussā vacanaṃ sutvā jānanti, paccakkhātā hoti sikkhā. Atha aparabhāge ‘‘kiṃ iminā vutta’’nti kaṅkhanto cirena jānāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Idañhi sikkhāpaccakkhānañca upari abhūtārocanaduṭṭhullavācā-attakāmaduṭṭhadosabhūtā-rocanasikkhāpadāni ca ekaparicchedāni. Āvajjanasamaye ñāte eva sīsaṃ enti, ‘‘kiṃ ayaṃ bhaṇatī’’ti kaṅkhatā cirena ñāte sīsaṃ na enti. Yathā cāyaṃ ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti pade vinicchaye vutto; evaṃ sabbapadesu veditabbo.
ಯಸ್ಮಾ ಚ ಯದಾ ಸಿಕ್ಖಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ, ತದಾ ‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಅವದತಾಪಿ ದುಬ್ಬಲ್ಯಂ ಆವಿಕತಮೇವ ಹೋತಿ; ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಪದಾನಂ ಅವಸಾನೇ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಏವಮ್ಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ’’ತಿ।
Yasmā ca yadā sikkhā paccakkhātā hoti, tadā ‘‘yaṃnūnāhaṃ buddhaṃ paccakkheyya’’ntiādīni avadatāpi dubbalyaṃ āvikatameva hoti; tasmā sabbesaṃ padānaṃ avasāne vuttaṃ – ‘‘evampi, bhikkhave, dubbalyāvikammañceva hoti sikkhā ca paccakkhātā’’ti.
ತತೋ ಪರಂ ಗಿಹೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಸಚೇಪಿ ‘‘ಗಿಹೀ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಿಹೀ ಹೋಮೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಿಹೀ ಜಾತೋಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಗಿಹಿಮ್ಹೀ’’ತಿ ವಾ ವದತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಸಚೇ ಪನ ‘‘ಅಜ್ಜ ಪಟ್ಠಾಯ ಗಿಹೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಸಞ್ಜಾನಾಹೀ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಮನಸಿ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವಾ ವದತಿ, ಅರಿಯಕೇನ ವಾ ವದತಿ ಮಿಲಕ್ಖಕೇನ ವಾ; ಏವಮೇತಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ವುತ್ತೇ ಯಸ್ಸ ವದತಿ, ಸಚೇ ಸೋ ಜಾನಾತಿ, ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ ‘‘ಉಪಾಸಕೋ’’ತಿಆದೀಸು ಸತ್ತಸು ಪದೇಸು। ಏವಂ ಇಮಾನಿ ಚ ಅಟ್ಠ, ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ಚುದ್ದಸಾತಿ ದ್ವಾವೀಸತಿ ಪದಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
Tato paraṃ gihīti maṃ dhārehīti ettha sacepi ‘‘gihī bhavissāmī’’ti vā ‘‘gihī homī’’ti vā ‘‘gihī jātomhī’’ti vā ‘‘gihimhī’’ti vā vadati, appaccakkhātā hoti sikkhā. Sace pana ‘‘ajja paṭṭhāya gihīti maṃ dhārehī’’ti vā ‘‘jānāhī’’ti vā ‘‘sañjānāhī’’ti vā ‘‘manasi karohī’’ti vā vadati, ariyakena vā vadati milakkhakena vā; evametasmiṃ atthe vutte yassa vadati, sace so jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā. Esa nayo sesesupi ‘‘upāsako’’tiādīsu sattasu padesu. Evaṃ imāni ca aṭṭha, purimāni ca cuddasāti dvāvīsati padāni honti.
೫೨. ಇತೋ ಪರಂ ಪುರಿಮಾನೇವ ಚುದ್ದಸ ಪದಾನಿ ‘‘ಅಲಂ ಮೇ, ಕಿನ್ನು ಮೇ, ನ ಮಮತ್ಥೋ, ಸುಮುತ್ತಾಹ’’ನ್ತಿ ಇಮೇಹಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ ಛಪ್ಪಞ್ಞಾಸ ಹೋನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಅಲನ್ತಿ ಹೋತು, ಪರಿಯತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂನು ಮೇತಿ ಕಿಂ ಮಯ್ಹಂ ಕಿಚ್ಚಂ, ಕಿಂ ಕರಣೀಯಂ, ಕಿಂ ಸಾಧೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ಮಮತ್ಥೋತಿ ನತ್ಥಿ ಮಮ ಅತ್ಥೋ। ಸುಮುತ್ತಾಹನ್ತಿ ಸುಮುತ್ತೋ ಅಹಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಏವಂ ಇಮಾನಿ ಚ ಛಪ್ಪಞ್ಞಾಸ ಪುರಿಮಾನಿ ಚ ದ್ವಾವೀಸತೀತಿ ಅಟ್ಠಸತ್ತತಿ ಪದಾನಿ ಸರೂಪೇನೇವ ವುತ್ತಾನಿ।
52. Ito paraṃ purimāneva cuddasa padāni ‘‘alaṃ me, kinnu me, na mamattho, sumuttāha’’nti imehi catūhi yojetvā vuttāni chappaññāsa honti. Tattha alanti hotu, pariyattanti attho. Kiṃnu meti kiṃ mayhaṃ kiccaṃ, kiṃ karaṇīyaṃ, kiṃ sādhetabbanti attho. Na mamatthoti natthi mama attho. Sumuttāhanti sumutto ahaṃ. Sesamettha vuttanayameva. Evaṃ imāni ca chappaññāsa purimāni ca dvāvīsatīti aṭṭhasattati padāni sarūpeneva vuttāni.
೫೩. ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇಸಂ ವೇವಚನೇಹಿಪಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಯಾನಿ ವಾ ಪನಞ್ಞಾನಿಪೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯಾನಿ ವಾ ಪನಞ್ಞಾನಿಪೀತಿ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಬುದ್ಧ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಆಗತಪದಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಯಾನಿ ಅಞ್ಞಾನಿ ಅತ್ಥಿ। ಬುದ್ಧವೇವಚನಾನಿ ವಾತಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಾ ಪರಿಯಾಯನಾಮಾನಿ…ಪೇ॰… ಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯಸ್ಸ ವಾ। ತತ್ಥ ವಣ್ಣಪಟ್ಠಾನೇ ಆಗತಂ ನಾಮಸಹಸ್ಸಂ ಉಪಾಲಿಗಾಥಾಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೨.೭೬) ನಾಮಸತಂ ಅಞ್ಞಾನಿ ಚ ಗುಣತೋ ಲಬ್ಭಮಾನಾನಿ ನಾಮಾನಿ ‘‘ಬುದ್ಧವೇವಚನಾನೀ’’ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ನಾಮಾನಿ ಧಮ್ಮವೇವಚನಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।
53. Yasmā pana tesaṃ vevacanehipi sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, tasmā ‘‘yāni vā panaññānipī’’tiādimāha. Tattha yāni vā panaññānipīti pāḷiyaṃ ‘‘buddha’’ntiādīni āgatapadāni ṭhapetvā yāni aññāni atthi. Buddhavevacanāni vāti buddhassa vā pariyāyanāmāni…pe… asakyaputtiyassa vā. Tattha vaṇṇapaṭṭhāne āgataṃ nāmasahassaṃ upāligāthāsu (ma. ni. 2.76) nāmasataṃ aññāni ca guṇato labbhamānāni nāmāni ‘‘buddhavevacanānī’’ti veditabbāni. Sabbānipi dhammassa nāmāni dhammavevacanānīti veditabbāni. Esa nayo sabbattha.
ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ – ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಯಥಾರುತಮೇವ। ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಅನನ್ತಬುದ್ಧಿಂ, ಅನೋಮಬುದ್ಧಿಂ, ಬೋಧಿಪಞ್ಞಾಣಂ, ಧೀರಂ, ವಿಗತಮೋಹಂ, ಪಭಿನ್ನಖೀಲಂ, ವಿಜಿತವಿಜಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಬುದ್ಧವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ।
Ayaṃ panettha yojanā – buddhaṃ paccakkhāmīti na vevavacanena paccakkhānaṃ yathārutameva. ‘‘Sammāsambuddhaṃ paccakkhāmi, anantabuddhiṃ, anomabuddhiṃ, bodhipaññāṇaṃ, dhīraṃ, vigatamohaṃ, pabhinnakhīlaṃ, vijitavijayaṃ paccakkhāmī’’ti evamādibuddhavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ.
ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ, ಯಥಾರುತಮೇವ। ‘‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಸನ್ದಿಟ್ಠಿಕಂ, ಅಕಾಲಿಕಂ, ಏಹಿಪಸ್ಸಿಕಂ, ಓಪನೇಯ್ಯಿಕಂ, ಪಚ್ಚತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ। ಅಸಙ್ಖತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ; ವಿರಾಗಂ, ನಿರೋಧಂ, ಅಮತಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ದೀಘನಿಕಾಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಬ್ರಹ್ಮಜಾಲಂ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಂ, ಮೂಲಪರಿಯಾಯಂ, ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯಂ, ಓಘತರಣಂ, ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯಂ, ಚಿತ್ತಪರಿಯಾದಾನಂ, ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯಂ, ಜಾತಕಂ, ಅಭಿಧಮ್ಮಂ, ಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಂ ಧಮ್ಮಂ, ಅಬ್ಯಾಕತಂ ಧಮ್ಮಂ, ಸತಿಪಟ್ಠಾನಂ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನಂ, ಇದ್ಧಿಪಾದಂ, ಇನ್ದ್ರಿಯಂ, ಬಲಂ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಂ, ಮಗ್ಗಂ, ಫಲಂ, ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಚತುರಾಸೀತಿಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸಹಸ್ಸೇಸು ಏಕಧಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಸ್ಸಪಿ ನಾಮಂ ಧಮ್ಮವೇವಚನಮೇವ। ಏವಂ ಧಮ್ಮವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Dhammaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ, yathārutameva. ‘‘Svākkhātaṃ dhammaṃ paccakkhāmi, sandiṭṭhikaṃ, akālikaṃ, ehipassikaṃ, opaneyyikaṃ, paccattaṃ veditabbaṃ viññūhi dhammaṃ paccakkhāmi. Asaṅkhataṃ dhammaṃ paccakkhāmi; virāgaṃ, nirodhaṃ, amataṃ dhammaṃ paccakkhāmi, dīghanikāyaṃ paccakkhāmi, brahmajālaṃ majjhimanikāyaṃ, mūlapariyāyaṃ, saṃyuttanikāyaṃ, oghataraṇaṃ, aṅguttaranikāyaṃ, cittapariyādānaṃ, khuddakanikāyaṃ, jātakaṃ, abhidhammaṃ, kusalaṃ dhammaṃ, akusalaṃ dhammaṃ, abyākataṃ dhammaṃ, satipaṭṭhānaṃ, sammappadhānaṃ, iddhipādaṃ, indriyaṃ, balaṃ, bojjhaṅgaṃ, maggaṃ, phalaṃ, nibbānaṃ paccakkhāmī’’ti caturāsītidhammakkhandhasahassesu ekadhammakkhandhassapi nāmaṃ dhammavevacanameva. Evaṃ dhammavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಙ್ಘಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಸುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ ಸಙ್ಘಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಉಜುಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ, ಞಾಯಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ, ಸಾಮೀಚಿಪ್ಪಟಿಪನ್ನಂ ಸಙ್ಘಂ, ಚತುಪುರಿಸಯುಗಂ ಸಙ್ಘಂ, ಅಟ್ಠಪುರಿಸಪುಗ್ಗಲಂ ಸಙ್ಘಂ, ಆಹುನೇಯ್ಯಂ ಸಙ್ಘಂ, ಪಾಹುನೇಯ್ಯಂ, ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಂ, ಅಞ್ಜಲಿಕರಣೀಯಂ, ಅನುತ್ತರಂ ಪುಞ್ಞಕ್ಖೇತ್ತಂ ಸಙ್ಘಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಙ್ಘವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Saṅghaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Suppaṭipannaṃ saṅghaṃ paccakkhāmi, ujuppaṭipannaṃ, ñāyappaṭipannaṃ, sāmīcippaṭipannaṃ saṅghaṃ, catupurisayugaṃ saṅghaṃ, aṭṭhapurisapuggalaṃ saṅghaṃ, āhuneyyaṃ saṅghaṃ, pāhuneyyaṃ, dakkhiṇeyyaṃ, añjalikaraṇīyaṃ, anuttaraṃ puññakkhettaṃ saṅghaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ saṅghavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀಸಿಕ್ಖಂ, ಅಧಿಸೀಲಸಿಕ್ಖಂ, ಅಧಿಚಿತ್ತಸಿಕ್ಖಂ, ಅಧಿಪಞ್ಞಾಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Sikkhaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhusikkhaṃ paccakkhāmi, bhikkhunīsikkhaṃ, adhisīlasikkhaṃ, adhicittasikkhaṃ, adhipaññāsikkhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ sikkhāvevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ವಿನಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುವಿನಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀವಿನಯಂ, ಪಠಮಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ದುತಿಯಂ ತತಿಯಂ ಚತುತ್ಥಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ, ಪಾಟಿದೇಸನೀಯಂ, ದುಕ್ಕಟಂ, ದುಬ್ಭಾಸಿತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿವಿನಯವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Vinayaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhuvinayaṃ paccakkhāmi, bhikkhunīvinayaṃ, paṭhamaṃ pārājikaṃ, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pārājikaṃ, saṅghādisesaṃ, thullaccayaṃ, pācittiyaṃ, pāṭidesanīyaṃ, dukkaṭaṃ, dubbhāsitaṃ paccakkhāmī’’ti evamādivinayavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಭಿಕ್ಖುನೀಪಾತಿಮೋಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Pātimokkhaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhupātimokkhaṃ bhikkhunīpātimokkhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ pātimokkhavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಉದ್ದೇಸಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಭಿಕ್ಖುಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ, ಭಿಕ್ಖುನೀಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ , ಪಠಮಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ, ದುತಿಯಂ ತತಿಯಂ ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸಂ, ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧುದ್ದೇಸಂ, ಅನನ್ತಬುದ್ಧಿಉದ್ದೇಸಂ, ಅನೋಮಬುದ್ಧಿಉದ್ದೇಸಂ, ಬೋಧಿಪಞ್ಞಾಣುದ್ದೇಸಂ, ಧೀರುದ್ದೇಸಂ, ವಿಗತಮೋಹುದ್ದೇಸಂ, ಪಭಿನ್ನಖೀಲುದ್ದೇಸಂ, ವಿಜಿತವಿಜಯುದ್ದೇಸಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಉದ್ದೇಸವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Uddesaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhupātimokkhuddesaṃ, bhikkhunīpātimokkhuddesaṃ , paṭhamaṃ pātimokkhuddesaṃ, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pañcamaṃ pātimokkhuddesaṃ, sammāsambuddhuddesaṃ, anantabuddhiuddesaṃ, anomabuddhiuddesaṃ, bodhipaññāṇuddesaṃ, dhīruddesaṃ, vigatamohuddesaṃ, pabhinnakhīluddesaṃ, vijitavijayuddesaṃ paccakkhāmī’’ti evamādiuddesavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಉಪಜ್ಝಾಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಯೋ ಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ಯೋ ಮಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ, ಯಸ್ಸ ಮೂಲೇನಾಹಂ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಯಸ್ಸ ಮೂಲೇನಾಹಂ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಯಸ್ಸಮೂಲಿಕಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಯಸ್ಸಮೂಲಿಕಾ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ತಾಹಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪಜ್ಝಾಯವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Upajjhāyaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yo maṃ pabbājesi, yo maṃ upasampādesi, yassa mūlenāhaṃ pabbajito, yassa mūlenāhaṃ upasampanno, yassamūlikā mayhaṃ pabbajjā, yassamūlikā mayhaṃ upasampadā tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ upajjhāyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಆಚರಿಯಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಯೋ ಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ಯೋ ಮಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸಿ, ಯಾಹಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸಾಮಿ, ಯಾಹಂ ಉದ್ದಿಸಾಪೇಮಿ, ಯಾಹಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಮಿ, ಯೋ ಮಂ ಉದ್ದಿಸತಿ, ಯೋ ಮಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪೇತಿ ತಾಹಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಆಚರಿಯವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Ācariyaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yo maṃ pabbājesi, yo maṃ anussāvesi, yāhaṃ nissāya vasāmi, yāhaṃ uddisāpemi, yāhaṃ paripucchāmi, yo maṃ uddisati, yo maṃ paripucchāpeti tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ ācariyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿಂ, ಯಾಹಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿಂ, ಮಯ್ಹಂ ಮೂಲೇನ ಯೋ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಮಯ್ಹಂ ಮೂಲೇನ ಯೋ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಮಯ್ಹಂಮೂಲಿಕಾ ಯಸ್ಸ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಮಯ್ಹಂ ಮೂಲಿಕಾ ಯಸ್ಸ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ತಾಹಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Saddhivihārikaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yāhaṃ pabbājesiṃ, yāhaṃ upasampādesiṃ, mayhaṃ mūlena yo pabbajito, mayhaṃ mūlena yo upasampanno, mayhaṃmūlikā yassa pabbajjā, mayhaṃ mūlikā yassa upasampadā tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ saddhivihārikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಯಾಹಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿಂ, ಯಾಹಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸಿಂ, ಯೋ ಮಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸತಿ, ಯೋ ಮಂ ಉದ್ದಿಸಾಪೇತಿ, ಯೋ ಮಂ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ, ಯಸ್ಸಾಹಂ ಉದ್ದಿಸಾಮಿ, ಯಾಹಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪೇಮಿ ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Antevāsikaṃpaccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yāhaṃ pabbājesiṃ, yāhaṃ anussāvesiṃ, yo maṃ nissāya vasati, yo maṃ uddisāpeti, yo maṃ paripucchati, yassāhaṃ uddisāmi, yāhaṃ paripucchāpemi taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ antevāsikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಯಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇಸಿ, ಯೋ ತಸ್ಸ ಮೂಲೇನ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಯೋ ತಸ್ಸ ಮೂಲೇನ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನೋ, ಯಸ್ಸ ತಮ್ಮೂಲಿಕಾ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ಯಸ್ಸ ತಮ್ಮೂಲಿಕಾ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಮಾನುಪಜ್ಝಾಯಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Samānupajjhāyakaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Mayhaṃ upajjhāyo yaṃ pabbājesi, yaṃ upasampādesi, yo tassa mūlena pabbajito, yo tassa mūlena upasampanno, yassa tammūlikā pabbajjā, yassa tammūlikā upasampadā taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ samānupajjhāyakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಆಚರಿಯೋ ಯಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ, ಯಂ ಅನುಸ್ಸಾವೇಸಿ, ಯೋ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸತಿ, ಯೋ ತಂ ಉದ್ದಿಸಾಪೇತಿ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ, ಯಸ್ಸ ಮೇ ಆಚರಿಯೋ ಉದ್ದಿಸತಿ, ಯಂ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಪೇತಿ ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಮಾನಾಚರಿಯಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Samānācariyakaṃpaccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Mayhaṃ ācariyo yaṃ pabbājesi, yaṃ anussāvesi, yo taṃ nissāya vasati, yo taṃ uddisāpeti paripucchati, yassa me ācariyo uddisati, yaṃ paripucchāpeti taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ samānācariyakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಯೇನಾಹಂ ಸದ್ಧಿಂ ಅಧಿಸೀಲಂ ಸಿಕ್ಖಾಮಿ, ಅಧಿಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಪಞ್ಞಂ ಸಿಕ್ಖಾಮಿ ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Sabrahmacāriṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yenāhaṃ saddhiṃ adhisīlaṃ sikkhāmi, adhicittaṃ adhipaññaṃ sikkhāmi taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ sabrahmacārivevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಗಿಹೀತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಆಗಾರಿಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ಕಸ್ಸಕೋ, ವಾಣಿಜೋ, ಗೋರಕ್ಖೋ, ಓಕಲ್ಲಕೋ, ಮೋಳಿಬದ್ಧೋ, ಕಾಮಗುಣಿಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಗಿಹಿವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Gihīti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Āgārikoti maṃ dhārehi, kassako, vāṇijo, gorakkho, okallako, moḷibaddho, kāmaguṇikoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ gihivevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಉಪಾಸಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ದ್ವೇವಾಚಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ತೇವಾಚಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋ, ಬುದ್ಧಂ ಸರಣಗಮನಿಕೋ, ಧಮ್ಮಂ ಸಙ್ಘಂ ಸರಣಗಮನಿಕೋ, ಪಞ್ಚಸಿಕ್ಖಾಪದಿಕೋ ದಸಸಿಕ್ಖಾಪದಿಕೋ ಉಪಾಸಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಉಪಾಸಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Upāsakoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Dvevāciko upāsakoti maṃ dhārehi, tevāciko upāsako, buddhaṃ saraṇagamaniko, dhammaṃ saṅghaṃ saraṇagamaniko, pañcasikkhāpadiko dasasikkhāpadiko upāsakoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ upāsakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಆರಾಮಿಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಕರೋ, ಅಪ್ಪಹರಿತಕಾರಕೋ, ಯಾಗುಭಾಜಕೋ, ಫಲಭಾಜಕೋ, ಖಜ್ಜಕಭಾಜಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಆರಾಮಿಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Ārāmikoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Kappiyakārakoti maṃ dhārehi, veyyāvaccakaro, appaharitakārako, yāgubhājako, phalabhājako, khajjakabhājakoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ ārāmikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಸಾಮಣೇರೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ಕುಮಾರಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ಚೇಲ್ಲಕೋ, ಚೇಟಕೋ, ಮೋಳಿಗಲ್ಲೋ, ಸಮಣುದ್ದೇಸೋ’ತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಸಾಮಣೇರವೇಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Sāmaṇeroti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Kumārakoti maṃ dhārehi, cellako, ceṭako, moḷigallo, samaṇuddeso’ti maṃ dhārehī’’ti evaṃ sāmaṇeravecanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ತಿತ್ಥಿಯೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ನಿಗಣ್ಠೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ಆಜೀವಕೋ, ತಾಪಸೋ, ಪರಿಬ್ಬಾಜಕೋ, ಪಣ್ಡರಙ್ಗೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ತಿತ್ಥಿಯವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Titthiyoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Nigaṇṭhoti maṃ dhārehi, ājīvako, tāpaso, paribbājako, paṇḍaraṅgoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ titthiyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ನಿಗಣ್ಠಸಾವಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ’’ ಆಜೀವಕ ತಾಪಸ ಪರಿಬ್ಬಾಜಕ ಪಣ್ಡರಙ್ಗಸಾವಕೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ಏವಂ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Titthiyasāvakotimaṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Nigaṇṭhasāvakoti maṃ dhārehi’’ ājīvaka tāpasa paribbājaka paṇḍaraṅgasāvakoti maṃ dhārehīti evaṃ titthiyasāvakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಅಸ್ಸಮಣೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ದುಸ್ಸೀಲೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ಪಾಪಧಮ್ಮೋ, ಅಸುಚಿಸಙ್ಕಸ್ಸರಸಮಾಚಾರೋ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕಮ್ಮನ್ತೋ, ಅಸ್ಸಮಣೋ ಸಮಣಪಟಿಞ್ಞೋ, ಅಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಪಟಿಞ್ಞೋ, ಅನ್ತೋಪೂತಿ, ಅವಸ್ಸುತೋ, ಕಸಮ್ಬುಜಾತೋ, ಕೋಣ್ಠೋ’ತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಂ ಅಸ್ಸಮಣವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Assamaṇoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Dussīloti maṃ dhārehi, pāpadhammo, asucisaṅkassarasamācāro, paṭicchannakammanto, assamaṇo samaṇapaṭiñño, abrahmacārī brahmacāripaṭiñño, antopūti, avassuto, kasambujāto, koṇṭho’ti maṃ dhārehī’’ti evaṃ assamaṇavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀತಿ ನ ವೇವಚನೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ। ‘‘ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಪುತ್ತೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹಿ, ನ ಅನನ್ತಬುದ್ಧಿಪುತ್ತೋ, ನ ಅನೋಮಬುದ್ಧಿಪುತ್ತೋ, ನ ಬೋಧಿಪಞ್ಞಾಣಪುತ್ತೋ, ನ ಧೀರಪುತ್ತೋ, ನ ವಿಗತಮೋಹಪುತ್ತೋ, ನ ಪಭಿನ್ನಖೀಲಪುತ್ತೋ , ನ ವಿಜಿತವಿಜಯಪುತ್ತೋತಿ ಮಂ ಧಾರೇಹೀ’’ತಿ ಏವಮಾದಿಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯವೇವಚನೇನ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಹೋತಿ।
Asakyaputtiyoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Na sammāsambuddhaputtoti maṃ dhārehi, na anantabuddhiputto, na anomabuddhiputto, na bodhipaññāṇaputto, na dhīraputto, na vigatamohaputto, na pabhinnakhīlaputto , na vijitavijayaputtoti maṃ dhārehī’’ti evamādiasakyaputtiyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.
ತೇಹಿ ಆಕಾರೇಹಿ ತೇಹಿ ಲಿಙ್ಗೇಹಿ ತೇಹಿ ನಿಮಿತ್ತೇಹೀತಿ ತೇಹಿ ‘‘ಬುದ್ಧವೇವಚನಾನಿ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವುತ್ತೇಹಿ ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ವೇವಚನೇಹಿ। ವೇವಚನಾನಿ ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸ್ಸ ಕಾರಣತ್ತಾ ಆಕಾರಾನಿ, ಬುದ್ಧಾದೀನಂ ಸಣ್ಠಾನದೀಪನತ್ತಾ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸಣ್ಠಾನತ್ತಾ ಏವ ವಾ ಲಿಙ್ಗಾನಿ, ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಸ್ಸ ಸಞ್ಜಾನನಹೇತುತೋ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ತಿಲಕಾದೀನಿ ವಿಯ ನಿಮಿತ್ತಾನೀತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ। ಏವಂ ಖೋ ಭಿಕ್ಖವೇತಿ ಇತೋ ಪರಂ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಾರಣಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ ನಿಯಮೇನ್ತೋ ಆಹ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ, ಏವಮೇವ ದುಬ್ಬಲ್ಯಾವಿಕಮ್ಮಞ್ಚೇವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಞ್ಚ, ನ ಇತೋ ಪರಂ ಕಾರಣಮತ್ಥೀತಿ।
Tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehīti tehi ‘‘buddhavevacanāni vā’’tiādinā nayena vuttehi buddhādīnaṃ vevacanehi. Vevacanāni hi sikkhāpaccakkhānassa kāraṇattā ākārāni, buddhādīnaṃ saṇṭhānadīpanattā sikkhāpaccakkhānasaṇṭhānattā eva vā liṅgāni, sikkhāpaccakkhānassa sañjānanahetuto manussānaṃ tilakādīni viya nimittānīti vuccanti. Evaṃ kho bhikkhaveti ito paraṃ aññassa sikkhāpaccakkhānakāraṇassa abhāvato niyamento āha. Ayañhettha attho, evameva dubbalyāvikammañceva hoti sikkhāpaccakkhānañca, na ito paraṃ kāraṇamatthīti.
೫೪. ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನೇ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ತಸ್ಸೇವ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಾದಿವಸೇನ ವಿಪತ್ತಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಕಥಞ್ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಯೇಹಿ ಆಕಾರೇಹೀತಿಆದಿ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಉಮ್ಮತ್ತಕೋತಿ ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ ಪಿತ್ತುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ ಯೋ ಕೋಚಿ ವಿಪರೀತಸಞ್ಞೋ, ಸೋ ಸಚೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸಾತಿ ತಾದಿಸಸ್ಸೇವ ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ; ತಾದಿಸಸ್ಸ ಹಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಚೇ ಪಕತತ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ ಸಿಕ್ಖಾ। ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋತಿ ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಪುರಿಮಪದೇ ಪನ ಉಮ್ಮತ್ತಕಸಾಮಞ್ಞೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ ಪಿತ್ತುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ’’ತಿ। ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ವಿಸೇಸೋ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸತಿ । ಏವಂ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಪಿ ತಮ್ಹಿ ಅಜಾನನ್ತೇ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ।
54. Evaṃ sikkhāpaccakkhānalakkhaṇaṃ dassetvā appaccakkhāne asammohatthaṃ tasseva ca sikkhāpaccakkhānalakkhaṇassa puggalādivasena vipattidassanatthaṃ ‘‘kathañca, bhikkhave, appaccakkhātā’’tiādimāha. Tattha yehi ākārehītiādi vuttanayameva. Ummattakoti yakkhummattako vā pittummattako vā yo koci viparītasañño, so sace paccakkhāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Ummattakassāti tādisasseva ummattakassa; tādisassa hi santike sace pakatatto sikkhaṃ paccakkhāti, ummattako na jānāti, appaccakkhātāva hoti sikkhā. Khittacittoti yakkhummattako vuccati. Purimapade pana ummattakasāmaññena vuttaṃ ‘‘yakkhummattako vā pittummattako vā’’ti. Ubhinnampi viseso anāpattivāre āvi bhavissati . Evaṃ khittacitto sikkhaṃ paccakkhāti, appaccakkhātāva hoti. Tassa santike paccakkhātāpi tamhi ajānante appaccakkhātāva hoti.
ವೇದನಾಟ್ಟೋತಿ ಬಲವತಿಯಾ ದುಕ್ಖವೇದನಾಯ ಫುಟ್ಠೋ ಮುಚ್ಛಾಪರೇತೋ; ತೇನ ವಿಲಪನ್ತೇನ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಪಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಪಿ ತಮ್ಹಿ ಅಜಾನನ್ತೇ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ।
Vedanāṭṭoti balavatiyā dukkhavedanāya phuṭṭho mucchāpareto; tena vilapantena paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti. Tassa santike paccakkhātāpi tamhi ajānante appaccakkhātā hoti.
ದೇವತಾಯ ಸನ್ತಿಕೇತಿ ಭುಮ್ಮದೇವತಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ಯಾವ ಅಕನಿಟ್ಠದೇವತಾಯ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಪಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಸ್ಸಾತಿ ನಾಗಮಾಣವಕಸ್ಸ ವಾ ಸುಪಣ್ಣಮಾಣವಕಸ್ಸ ವಾ ಕಿನ್ನರ-ಹತ್ಥಿ-ಮಕ್ಕಟಾದೀನಂ ವಾ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾಪಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ । ತತ್ರ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾದೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಅಜಾನನಭಾವೇನ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾತಿ ಆಹ। ದೇವತಾಯ ಸನ್ತಿಕೇ ಅತಿಖಿಪ್ಪಂ ಜಾನನಭಾವೇನ। ದೇವತಾ ನಾಮ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ ತಿಹೇತುಕಪಟಿಸನ್ಧಿಕಾ ಅತಿಖಿಪ್ಪಂ ಜಾನನ್ತಿ, ಚಿತ್ತಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ಲಹುಪರಿವತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಚಿತ್ತಲಹುಕಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತವಸೇನೇವ ‘‘ಮಾ ಅತಿಖಿಪ್ಪಂ ವಿನಾಸೋ ಅಹೋಸೀ’’ತಿ ದೇವತಾಯ ಸನ್ತಿಕೇ ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ।
Devatāya santiketi bhummadevataṃ ādiṃ katvā yāva akaniṭṭhadevatāya santike paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti. Tiracchānagatassāti nāgamāṇavakassa vā supaṇṇamāṇavakassa vā kinnara-hatthi-makkaṭādīnaṃ vā yassa kassaci santike paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti . Tatra ummattakādīnaṃ santike ajānanabhāvena appaccakkhātāti āha. Devatāya santike atikhippaṃ jānanabhāvena. Devatā nāma mahāpaññā tihetukapaṭisandhikā atikhippaṃ jānanti, cittañca nāmetaṃ lahuparivattaṃ. Tasmā cittalahukassa puggalassa cittavaseneva ‘‘mā atikhippaṃ vināso ahosī’’ti devatāya santike sikkhāpaccakkhānaṃ paṭikkhipi.
ಮನುಸ್ಸೇಸು ಪನ ನಿಯಮೋ ನತ್ಥಿ। ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಭಾಗಸ್ಸ ವಾ ವಿಸಭಾಗಸ್ಸ ವಾ ಗಹಟ್ಠಸ್ಸ ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಸೋ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾವ ಹೋತೀತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅರಿಯಕೇನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅರಿಯಕಂ ನಾಮ ಅರಿಯವೋಹಾರೋ, ಮಾಗಧಭಾಸಾ। ಮಿಲಕ್ಖಕಂ ನಾಮ ಯೋ ಕೋಚಿ ಅನರಿಯಕೋ ಅನ್ಧದಮಿಳಾದಿ। ಸೋ ಚ ನ ಪಟಿವಿಜಾನಾತೀತಿ ಭಾಸನ್ತರೇ ವಾ ಅನಭಿಞ್ಞತಾಯ, ಬುದ್ಧಸಮಯೇ ವಾ ಅಕೋವಿದತಾಯ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಂ ಏಸ ಭಣತೀ’’ತಿ ನಪ್ಪಟಿವಿಜಾನಾತಿ। ದವಾಯಾತಿ ಸಹಸಾ ಅಞ್ಞಂ ಭಣಿತುಕಾಮೋ ಸಹಸಾ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿ ಭಣತಿ। ರವಾಯಾತಿ ರವಾಭಞ್ಞೇನ, ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಭಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಂ ಭಣನ್ತೋ। ಪುರಿಮೇನ ಕೋ ವಿಸೇಸೋತಿ ಚೇ? ಪುರಿಮಂ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸಾಪಿ ಸಹಸಾವಸೇನ ಅಞ್ಞಭಣನಂ। ಇದಂ ಪನ ಮನ್ದತ್ತಾ ಮೋಮೂಹತ್ತಾ ಅಪಕತಞ್ಞುತ್ತಾ ಪಕ್ಖಲನ್ತಸ್ಸ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಭಣಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಞ್ಞಭಣನಂ।
Manussesu pana niyamo natthi. Yassa kassaci sabhāgassa vā visabhāgassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā viññussa santike paccakkhātā paccakkhātāva hoti. Sace pana so na jānāti, appaccakkhātāva hotīti etamatthaṃ dassento ‘‘ariyakenā’’tiādimāha. Tattha ariyakaṃ nāma ariyavohāro, māgadhabhāsā. Milakkhakaṃ nāma yo koci anariyako andhadamiḷādi. So ca na paṭivijānātīti bhāsantare vā anabhiññatāya, buddhasamaye vā akovidatāya ‘‘idaṃ nāma atthaṃ esa bhaṇatī’’ti nappaṭivijānāti. Davāyāti sahasā aññaṃ bhaṇitukāmo sahasā ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti bhaṇati. Ravāyāti ravābhaññena, ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇanto. Purimena ko visesoti ce? Purimaṃ paṇḍitassāpi sahasāvasena aññabhaṇanaṃ. Idaṃ pana mandattā momūhattā apakataññuttā pakkhalantassa ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññabhaṇanaṃ.
ಅಸಾವೇತುಕಾಮೋ ಸಾವೇತೀತಿ ಇಮಸ್ಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಪಾಳಿಂ ವಾಚೇತಿ ಪರಿಪುಚ್ಛತಿ ಉಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ ಸಜ್ಝಾಯಂ ಕರೋತಿ ವಣ್ಣೇತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಅಸಾವೇತುಕಾಮೋ ಸಾವೇತೀ’’ತಿ। ಸಾವೇತುಕಾಮೋ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ದುಬ್ಬಲಭಾವಂ ಆವಿಕತ್ವಾ ಸಿಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖನ್ತೋ ವಚೀಭೇದಂ ನ ಕರೋತಿ, ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಾವೇತುಕಾಮೋ ನ ಸಾವೇತೀ’’ತಿ। ಅವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ಸಾವೇತೀತಿ ಮಹಲ್ಲಕಸ್ಸ ವಾ ಪೋತ್ಥಕರೂಪಸದಿಸಸ್ಸ, ಗರುಮೇಧಸ್ಸ ವಾ ಸಮಯೇ ಅಕೋವಿದಸ್ಸ, ಗಾಮದಾರಕಾನಂ ವಾ ಅವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತಾನಂ ಸಾವೇತಿ। ವಿಞ್ಞುಸ್ಸ ನ ಸಾವೇತೀತಿ ಪಣ್ಡಿತಸ್ಸ ಞಾತುಂ ಸಮತ್ಥಸ್ಸ ನ ಸಾವೇತಿ। ಸಬ್ಬಸೋ ವಾ ಪನಾತಿ ‘‘ಬುದ್ಧಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾಮೀ’’ತಿಆದೀಸು ಯೇನ ಯೇನ ಪರಿಯಾಯೇನ ಸಿಕ್ಖಾ ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ, ತತೋ ಏಕಮ್ಪಿ ವಚೀಭೇದಂ ಕತ್ವಾ ನ ಸಾವೇತಿ। ಏವಂ ಖೋತಿ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಲಕ್ಖಣಂ ನಿಯಮೇತಿ। ಅಯಂ ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ‘‘ಏವಮೇವ ಸಿಕ್ಖಾ ಅಪ್ಪಚ್ಚಕ್ಖಾತಾ ಹೋತಿ, ನ ಅಞ್ಞೇನ ಕಾರಣೇನಾ’’ತಿ।
Asāvetukāmo sāvetīti imassa sikkhāpadassa pāḷiṃ vāceti paripucchati uggaṇhāti sajjhāyaṃ karoti vaṇṇeti, ayaṃ vuccati ‘‘asāvetukāmo sāvetī’’ti. Sāvetukāmo na sāvetīti dubbalabhāvaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhanto vacībhedaṃ na karoti, ayaṃ vuccati ‘‘sāvetukāmo na sāvetī’’ti. Aviññussa sāvetīti mahallakassa vā potthakarūpasadisassa, garumedhassa vā samaye akovidassa, gāmadārakānaṃ vā aviññutaṃ pattānaṃ sāveti. Viññussa na sāvetīti paṇḍitassa ñātuṃ samatthassa na sāveti. Sabbaso vā panāti ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’tiādīsu yena yena pariyāyena sikkhā paccakkhātā hoti, tato ekampi vacībhedaṃ katvā na sāveti. Evaṃ khoti appaccakkhānalakkhaṇaṃ niyameti. Ayaṃ hettha attho – ‘‘evameva sikkhā appaccakkhātā hoti, na aññena kāraṇenā’’ti.
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgaṃ niṭṭhitaṃ.
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ
Mūlapaññattivaṇṇanā
೫೫. ಇದಾನಿ ‘‘ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀನಂ ಅತ್ಥದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾತಿ ಇದಂ ನಿದ್ದಿಸಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸಪದಂ। ಅಸದ್ಧಮ್ಮೋತಿ ಅಸತಂ ನೀಚಜನಾನಂ ಧಮ್ಮೋ। ಗಾಮಧಮ್ಮೋತಿ ಗಾಮವಾಸೀನಂ ಸೇವನಧಮ್ಮೋ। ವಸಲಧಮ್ಮೋತಿ ವಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮೋ; ಕಿಲೇಸವಸ್ಸನತೋ ವಾ ಸಯಮೇವ ವಸಲೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ವಸಲಧಮ್ಮೋ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲನ್ತಿ ದುಟ್ಠುಞ್ಚ ಕಿಲೇಸೇಹಿ ದುಟ್ಠತ್ತಾ, ಥೂಲಞ್ಚ ಅನಿಪುಣಭಾವತೋತಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ। ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ತೀಸು ಪದೇಸು ‘‘ಯೋ ಸೋ’’ತಿ ಇದಂ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ‘‘ಯಂ ತ’’ನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ – ‘‘ಯಂ ತಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ, ಯಂ ತಂ ಓದಕನ್ತಿಕಂ, ಯಂ ತಂ ರಹಸ್ಸ’’ನ್ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಯಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಪರಿವಾರಭೂತಂ ದಸ್ಸನಮ್ಪಿ ಗಹಣಮ್ಪಿ ಆಮಸನಮ್ಪಿ ಫುಸನಮ್ಪಿ ಘಟ್ಟನಮ್ಪಿ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ, ತಸ್ಮಾಪಿ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ। ಯಂ ತಂ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಂ ಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ। ಉದಕಂ ಅಸ್ಸ ಅನ್ತೇ ಸುದ್ಧತ್ಥಂ ಆದೀಯತೀತಿ ಉದಕನ್ತಂ, ಉದಕನ್ತಮೇವ ಓದಕನ್ತಿಕಂ; ಯಂ ತಂ ಓದಕನ್ತಿಕಂ , ಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ। ರಹೋ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೇ ಓಕಾಸೇ ಕತ್ತಬ್ಬತಾಯ ರಹಸ್ಸಂ। ಯಂ ತಂ ರಹಸ್ಸಂ, ಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋತಿ ಏವಂ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
55. Idāni ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyā’’tiādīnaṃ atthadassanatthaṃ ‘‘methunadhammo nāmā’’tiādimāha. Tattha methunadhammo nāmāti idaṃ niddisitabbassa methunadhammassa uddesapadaṃ. Asaddhammoti asataṃ nīcajanānaṃ dhammo. Gāmadhammoti gāmavāsīnaṃ sevanadhammo. Vasaladhammoti vasalānaṃ dhammo; kilesavassanato vā sayameva vasalo dhammoti vasaladhammo. Duṭṭhullanti duṭṭhuñca kilesehi duṭṭhattā, thūlañca anipuṇabhāvatoti duṭṭhullaṃ. Ito paṭṭhāya ca tīsu padesu ‘‘yo so’’ti idaṃ parivattetvā ‘‘yaṃ ta’’nti katvā yojetabbaṃ – ‘‘yaṃ taṃ duṭṭhullaṃ, yaṃ taṃ odakantikaṃ, yaṃ taṃ rahassa’’nti. Ettha ca yasmā tassa kammassa parivārabhūtaṃ dassanampi gahaṇampi āmasanampi phusanampi ghaṭṭanampi duṭṭhullaṃ, tasmāpi taṃ kammaṃ duṭṭhullaṃ. Yaṃ taṃ duṭṭhullaṃ so methunadhammo. Udakaṃ assa ante suddhatthaṃ ādīyatīti udakantaṃ, udakantameva odakantikaṃ; yaṃ taṃ odakantikaṃ , so methunadhammo. Raho paṭicchanne okāse kattabbatāya rahassaṃ. Yaṃ taṃ rahassaṃ, so methunadhammoti evaṃ yojanā veditabbā.
ದ್ವಯೇನ ದ್ವಯೇನ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿ। ತತ್ಥ ಯೋಜನಾ – ‘‘ಯಾ ಸಾ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿ ಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ಇಧ ಪನ ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಏಕಜ್ಝಂ ನಿಗಮೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಏಸೋ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋ ನಾಮಾ’’ತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋತಿ? ಉಭಿನ್ನಂ ರತ್ತಾನಂ ಸಾರತ್ತಾನಂ ಅವಸ್ಸುತಾನಂ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತಾನಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಸದಿಸಾನಂ ಧಮ್ಮೋತಿ, ತಂ ಕಾರಣಾ ವುಚ್ಚತಿ ಮೇಥುನಧಮ್ಮೋತಿ।
Dvayena dvayena samāpajjitabbato dvayaṃdvayasamāpatti. Tattha yojanā – ‘‘yā sā dvayaṃdvayasamāpatti so methunadhammo nāmā’’ti. Idha pana taṃ sabbaṃ ekajjhaṃ nigamento āha ‘‘eso methunadhammo nāmā’’ti. Kiṃ kāraṇā vuccati methunadhammoti? Ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃ kāraṇā vuccati methunadhammoti.
ಪಟಿಸೇವತಿ ನಾಮಾತಿ ಇದಂ ‘‘ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಯೇನಾಕಾರೇನ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾಕಾರಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಮಾತಿಕಾಪದಂ। ಯೋ ನಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದೀಸು ಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಇತ್ಥಿಯಾ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತಂ, ಇತ್ಥಿಯಾ ಅಙ್ಗಜಾತೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪಮಾಣೇನ ಏಕತಿಲಬೀಜಮತ್ತಮ್ಪಿ ವಾತೇನ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠೇ ಅಲ್ಲೋಕಾಸೇ ಪವೇಸೇತಿ, ಏಸೋ ಪಟಿಸೇವತಿ ನಾಮ; ಏತ್ತಕೇನ ಸೀಲಭೇದಂ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ।
Paṭisevati nāmāti idaṃ ‘‘paṭiseveyyā’’ti ettha yenākārena paṭiseveyyāti vuccati, tassākārassa dassanatthaṃ mātikāpadaṃ. Yo nittena nimittantiādīsu yo bhikkhu itthiyā nimittena attano nimittaṃ, itthiyā aṅgajātena attano aṅgajātaṃ sabbantimena pamāṇena ekatilabījamattampi vātena asamphuṭṭhe allokāse paveseti, eso paṭisevati nāma; ettakena sīlabhedaṃ pāpuṇāti, pārājiko hoti.
ಏತ್ಥ ಚ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ, ವೇಮಜ್ಝಞ್ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತೇ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ, ಮಜ್ಝಂ, ಉಪರಿಚಾತಿ ಛ। ತಸ್ಮಾ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ಹೇಟ್ಠಾ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಉಪರಿತೋ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ, ಉಭೋಹಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಚತ್ತಾರಿ ಠಾನಾನಿ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇನ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತಂ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇನ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ, ಉಭೋಹಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ, ಮಜ್ಝೇನೇವ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಸಮಞ್ಛಿತಙ್ಗುಲಿಂ ವಿಯ ಮಜ್ಝಿಮಪಬ್ಬಪಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಙ್ಕೋಚೇತ್ವಾ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋಪಿ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತಿ। ತತ್ಥ ತುಲಾದಣ್ಡಸದಿಸಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ, ಮಜ್ಝಞ್ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ; ಸಙ್ಕೋಚೇತ್ವಾ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ, ಉಪರಿಭಾಗಮಜ್ಝಞ್ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಠಾನಾನಿ – ಏವಂ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತೇ ದಸ ಠಾನಾನಿ ಹೋನ್ತಿ।
Ettha ca itthinimitte cattāri passāni, vemajjhañcāti pañca ṭhānāni labbhanti. Purisanimitte cattāri passāni, majjhaṃ, uparicāti cha. Tasmā itthinimitte heṭṭhā pavesentopi pārājiko hoti. Uparito pavesentopi, ubhohi passehi pavesentopi cattāri ṭhānāni muñcitvā majjhena pavesentopi pārājiko hoti. Purisanimittaṃ pana heṭṭhābhāgena chupantaṃ pavesentopi pārājiko hoti. Uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi, ubhohi passehi chupantaṃ pavesentopi, majjheneva chupantaṃ pavesentopi samañchitaṅguliṃ viya majjhimapabbapiṭṭhiyā saṅkocetvā uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi pārājiko hoti. Tattha tulādaṇḍasadisaṃ pavesentassāpi cattāri passāni, majjhañcāti pañca ṭhānāni; saṅkocetvā pavesentassāpi cattāri passāni, uparibhāgamajjhañcāti pañca ṭhānāni – evaṃ sabbānipi purisanimitte dasa ṭhānāni honti.
ನಿಮಿತ್ತೇ ಜಾತಂ ಅನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದಂ ಚಮ್ಮಖೀಲಂ ವಾ ಪಿಳಕಂ ವಾ ಪವೇಸೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ। ನಟ್ಠಕಾಯಪ್ಪಸಾದಂ ಮತಚಮ್ಮಂ ವಾ ಸುಕ್ಖಪಿಳಕಂ ವಾ ಪವೇಸೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸ। ಮೇಥುನಸ್ಸಾದೇನ ಲೋಮಂ ವಾ ಅಙ್ಗುಲಿ-ಅಙ್ಗುಟ್ಠಬೀಜಾದೀನಿ ವಾ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಅಯಞ್ಚ ಮೇಥುನಕಥಾ ನಾಮ ಯಸ್ಮಾ ದುಟ್ಠುಲ್ಲಾ ಕಥಾ ಅಸಬ್ಭಿಕಥಾ, ತಸ್ಮಾ ಏತಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ವಿನಯೇ ಈದಿಸಂ ಠಾನಂ ಕಥೇನ್ತೇನ ಪಟಿಕ್ಕೂಲಮನಸಿಕಾರಞ್ಚ ಸಮಣಸಞ್ಞಞ್ಚ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಞ್ಚ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇ ಗಾರವಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಅಸಮಕಾರುಣಿಕಸ್ಸ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಕರುಣಾಗುಣಂ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ। ಸೋ ಹಿ ನಾಮ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮೇಹಿ ವಿನಿವತ್ತಮಾನಸೋಪಿ ಸತ್ತಾನುದ್ದಯಾಯ ಲೋಕಾನುಕಮ್ಪಾಯ ಸತ್ತೇಸು ಕಾರುಞ್ಞತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಪಞ್ಞಾಪನತ್ಥಾಯ ಈದಿಸಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ। ‘‘ಅಹೋ ಸತ್ಥು ಕರುಣಾಗುಣೋ’’ತಿ ಏವಂ ಲೋಕನಾಥಸ್ಸ ಕರುಣಾಗುಣಂ ಆವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬಂ।
Nimitte jātaṃ anaṭṭhakāyappasādaṃ cammakhīlaṃ vā piḷakaṃ vā paveseti, āpatti pārājikassa. Naṭṭhakāyappasādaṃ matacammaṃ vā sukkhapiḷakaṃ vā paveseti, āpatti dukkaṭassa. Methunassādena lomaṃ vā aṅguli-aṅguṭṭhabījādīni vā pavesentassāpi dukkaṭameva. Ayañca methunakathā nāma yasmā duṭṭhullā kathā asabbhikathā, tasmā etaṃ vā aññaṃ vā vinaye īdisaṃ ṭhānaṃ kathentena paṭikkūlamanasikārañca samaṇasaññañca hirottappañca paccupaṭṭhapetvā sammāsambuddhe gāravaṃ uppādetvā asamakāruṇikassa lokanāthassa karuṇāguṇaṃ āvajjetvā kathetabbaṃ. So hi nāma bhagavā sabbaso kāmehi vinivattamānasopi sattānuddayāya lokānukampāya sattesu kāruññataṃ paṭicca sikkhāpadapaññāpanatthāya īdisaṃ kathaṃ kathesi. ‘‘Aho satthu karuṇāguṇo’’ti evaṃ lokanāthassa karuṇāguṇaṃ āvajjetvā kathetabbaṃ.
ಅಪಿಚ ಯದಿ ಭಗವಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಈದಿಸಂ ಕಥಂ ನ ಕಥೇಯ್ಯ, ಕೋ ಜಾನೇಯ್ಯ ‘‘ಏತ್ತಕೇಸು
Apica yadi bhagavā sabbākārena īdisaṃ kathaṃ na katheyya, ko jāneyya ‘‘ettakesu
ಠಾನೇಸು ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಏತ್ತಕೇಸು ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಏತ್ತಕೇಸು ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸುಣನ್ತೇನಪಿ ಕಥೇನ್ತೇನಪಿ ಬೀಜಕೇನ ಮುಖಂ ಅಪಿಧಾಯ ದನ್ತವಿದಂಸಕಂ ಹಸಮಾನೇನ ನ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನಾಪಿ ಈದಿಸಂ ಕಥಿತ’’ನ್ತಿ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಗಬ್ಭಿತೇನ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಸತ್ಥುಪಟಿಭಾಗೇನ ಹುತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬನ್ತಿ।
Ṭhānesu pārājikaṃ, ettakesu thullaccayaṃ, ettakesu dukkaṭa’’nti. Tasmā suṇantenapi kathentenapi bījakena mukhaṃ apidhāya dantavidaṃsakaṃ hasamānena na nisīditabbaṃ. ‘‘Sammāsambuddhenāpi īdisaṃ kathita’’nti paccavekkhitvā gabbhitena hirottappasampannena satthupaṭibhāgena hutvā kathetabbanti.
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Mūlapaññattaṃ niṭṭhitaṃ.
ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿವಾರೇ – ಅನ್ತಮಸೋತಿ ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದೇನ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾಯಪೀತಿ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ತಿರಚ್ಛಾನೇಸು ಗತಾಯಪಿ। ಪಗೇವ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾತಿ ಪಠಮತರಂ ಮನುಸ್ಸಜಾತಿಕಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ। ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಭೂತಾ ಏವ ಚೇತ್ಥ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥೀ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾ, ನ ಸಬ್ಬಾ। ತತ್ರಾಯಂ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ –
Anupaññattivāre – antamasoti sabbantimena paricchedena. Tiracchānagatāyapīti paṭisandhivasena tiracchānesu gatāyapi. Pageva manussitthiyāti paṭhamataraṃ manussajātikāya itthiyā. Pārājikavatthubhūtā eva cettha tiracchānagatitthī tiracchānagatāti gahetabbā, na sabbā. Tatrāyaṃ paricchedo –
ಅಪದಾನಂ ಅಹಿ ಮಚ್ಛಾ, ದ್ವಿಪದಾನಞ್ಚ ಕುಕ್ಕುಟೀ।
Apadānaṃ ahi macchā, dvipadānañca kukkuṭī;
ಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಮಜ್ಜಾರೀ, ವತ್ಥು ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಿಮಾತಿ॥
Catuppadānaṃ majjārī, vatthu pārājikassimāti.
ತತ್ಥ ಅಹಿಗ್ಗಹಣೇನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಅಜಗರಗೋನಸಾದಿಭೇದಾ ದೀಘಜಾತಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತಸ್ಮಾ ದೀಘಜಾತೀಸು ಯತ್ಥ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಸಕ್ಕಾ ತಿಲಫಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪವೇಸೇತುಂ, ಸಾ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು। ಅವಸೇಸಾ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣೇನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಮಣ್ಡೂಕಾದಿಭೇದಾ ಓದಕಜಾತಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತತ್ರಾಪಿ ದೀಘಜಾತಿಯಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಪತಙ್ಗಮುಖಮಣ್ಡೂಕಾ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ ತೇಸಂ ಮುಖಸಣ್ಠಾನಂ ಮಹನ್ತಂ, ಛಿದ್ದಂ ಅಪ್ಪಕಂ, ತತ್ಥ ಪವೇಸನಂ ನಪ್ಪಹೋತಿ; ಮುಖಸಣ್ಠಾನಂ ಪನ ವಣಸಙ್ಖೇಪಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯವತ್ಥೂತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕುಕ್ಕುಟಿಗ್ಗಹಣೇನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಕಾಕಕಪೋತಾದಿಭೇದಾ ಪಕ್ಖಿಜಾತಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತತ್ರಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮಜ್ಜಾರಿಗ್ಗಹಣೇನ ಸಬ್ಬಾಪಿ ರುಕ್ಖಸುನಖ-ಮುಙ್ಗುಸ-ಗೋಧಾದಿಭೇದಾ ಚತುಪ್ಪದಜಾತಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ತತ್ರಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು ಚ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥು ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Tattha ahiggahaṇena sabbāpi ajagaragonasādibhedā dīghajāti saṅgahitā. Tasmā dīghajātīsu yattha tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ sakkā tilaphalamattampi pavesetuṃ, sā pārājikavatthu. Avasesā dukkaṭavatthūti veditabbā. Macchaggahaṇena sabbāpi macchakacchapamaṇḍūkādibhedā odakajāti saṅgahitā. Tatrāpi dīghajātiyaṃ vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – pataṅgamukhamaṇḍūkā nāma honti tesaṃ mukhasaṇṭhānaṃ mahantaṃ, chiddaṃ appakaṃ, tattha pavesanaṃ nappahoti; mukhasaṇṭhānaṃ pana vaṇasaṅkhepaṃ gacchati, tasmā taṃ thullaccayavatthūti veditabbaṃ. Kukkuṭiggahaṇena sabbāpi kākakapotādibhedā pakkhijāti saṅgahitā. Tatrāpi vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ. Majjāriggahaṇena sabbāpi rukkhasunakha-muṅgusa-godhādibhedā catuppadajāti saṅgahitā. Tatrāpi vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ.
ಪಾರಾಜಿಕೋತಿ ಪರಾಜಿತೋ, ಪರಾಜಯಂ ಆಪನ್ನೋ। ಅಯಞ್ಹಿ ಪಾರಾಜಿಕಸದ್ದೋ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾಪತ್ತಿಪುಗ್ಗಲೇಸು ವತ್ತತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಅಟ್ಠಾನಮೇತಂ, ಆನನ್ದ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ತಥಾಗತೋ ವಜ್ಜೀನಂ ವಾ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕಾನಂ ವಾ ಕಾರಣಾ ಸಾವಕಾನಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಮೂಹನೇಯ್ಯಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೪೩) ಏವಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ವತ್ತಮಾನೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಆಪತ್ತಿಂ ತ್ವಂ, ಭಿಕ್ಖು, ಆಪನ್ನೋ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೬೭) ಏವಂ ಆಪತ್ತಿಯಂ। ‘‘ನ ಮಯಂ ಪಾರಾಜಿಕಾ, ಯೋ ಅವಹಟೋ ಸೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೧೫೫) ಏವಂ ಪುಗ್ಗಲೇ ವತ್ತಮಾನೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೇನ ಧಮ್ಮೇನ ಅನುದ್ಧಂಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದೀಸು (ಪಾರಾ॰ ೩೮೪) ಪನ ಧಮ್ಮೇ ವತ್ತತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತತ್ಥ ಧಮ್ಮೋತಿ ಕತ್ಥಚಿ ಆಪತ್ತಿ , ಕತ್ಥಚಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಮೇವ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ವಿಸುಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಯೋ ತಂ ಅತಿಕ್ಕಮತಿ, ತಂ ಪರಾಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆಪತ್ತಿ ಪನ ಯೋ ನಂ ಅಜ್ಝಾಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಪರಾಜೇತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಸ್ಮಾ ಪರಾಜಿತೋ ಪರಾಜಯಮಾಪನ್ನೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತಮೇವ ಹಿ ಅತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪರಿವಾರೇಪಿ –
Pārājikoti parājito, parājayaṃ āpanno. Ayañhi pārājikasaddo sikkhāpadāpattipuggalesu vattati. Tattha ‘‘aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ tathāgato vajjīnaṃ vā vajjiputtakānaṃ vā kāraṇā sāvakānaṃ pārājikaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ samūhaneyyā’’ti (pārā. 43) evaṃ sikkhāpade vattamāno veditabbo. ‘‘Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājika’’nti (pārā. 67) evaṃ āpattiyaṃ. ‘‘Na mayaṃ pārājikā, yo avahaṭo so pārājiko’’ti (pārā. 155) evaṃ puggale vattamāno veditabbo. ‘‘Pārājikena dhammena anuddhaṃseyyā’’tiādīsu (pārā. 384) pana dhamme vattatīti vadanti. Yasmā pana tattha dhammoti katthaci āpatti , katthaci sikkhāpadameva adhippetaṃ, tasmā so visuṃ na vattabbo. Tattha sikkhāpadaṃ yo taṃ atikkamati, taṃ parājeti, tasmā ‘‘pārājika’’nti vuccati. Āpatti pana yo naṃ ajjhāpajjati, taṃ parājeti, tasmā ‘‘pārājikā’’ti vuccati. Puggalo yasmā parājito parājayamāpanno, tasmā ‘‘pārājiko’’ti vuccati. Etameva hi atthaṃ sandhāya parivārepi –
‘‘ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸುಣೋಹಿ ಯಥಾತಥಂ।
‘‘Pārājikanti yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;
ಚುತೋ ಪರದ್ಧೋ ಭಟ್ಠೋ ಚ, ಸದ್ಧಮ್ಮಾ ಹಿ ನಿರಙ್ಕತೋ।
Cuto paraddho bhaṭṭho ca, saddhammā hi niraṅkato;
ಸಂವಾಸೋಪಿ ತಹಿಂ ನತ್ಥಿ, ತೇನೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ॥ (ಪರಿ॰ ೩೩೯)।
Saṃvāsopi tahiṃ natthi, tenetaṃ iti vuccatī’’ti vuttaṃ. (pari. 339);
ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ – ‘‘ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ಆಪತ್ತಿಞ್ಚ ಆಪನ್ನೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಚುತೋ ಹೋತೀತಿ ಸಬ್ಬಂ ಯೋಜೇತಬ್ಬಂ। ತೇನ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಯೇನ ಕಾರಣೇನ ಅಸ್ಸಮಣೋ ಹೋತಿ ಅಸಕ್ಯಪುತ್ತಿಯೋ ಪರಿಭಟ್ಠೋ ಛಿನ್ನೋ ಪರಾಜಿತೋ ಸಾಸನತೋ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ। ಕಿನ್ತಿ? ‘‘ಪಾರಾಜಿಕೋ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Ayañhettha attho – ‘‘taṃ sikkhāpadaṃ vītikkamanto āpattiñca āpanno puggalo cuto hotīti sabbaṃ yojetabbaṃ. Tena vuccatīti yena kāraṇena assamaṇo hoti asakyaputtiyo paribhaṭṭho chinno parājito sāsanato, tena vuccati. Kinti? ‘‘Pārājiko hotī’’ti.
ಸಹ ವಸನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಸಂವಾಸೋ, ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಂವಾಸೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ‘‘ಏಕಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜನಾಯ ವಣ್ಣನಾ – ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇಹಿ ಪಕತತ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏಕತೋ ಕತ್ತಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕಕಮ್ಮಂ ನಾಮ। ತಥಾ ಪಞ್ಚವಿಧೋಪಿ ಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ ಏಕತೋ ಉದ್ದಿಸಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ನಾಮ। ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಲಜ್ಜೀಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸಮಂ ಸಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಭಾವತೋ ಸಮಸಿಕ್ಖತಾ ನಾಮ। ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಲಜ್ಜಿನೋ ಏತೇಸು ಕಮ್ಮಾದೀಸು ಸಹ ವಸನ್ತಿ, ನ ಏಕೋಪಿ ತತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಸನ್ದಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಾನಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಏಸೋ ಸಂವಾಸೋ ನಾಮಾ’’ತಿ ಆಹ। ಸೋ ಚ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೋ ಸಂವಾಸೋ ತೇನ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನತ್ಥಿ, ತೇನ ಕಾರಣೇನ ಸೋ ಪಾರಾಜಿಕೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಅಸಂವಾಸೋತಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ।
Saha vasanti etthāti saṃvāso, taṃ dassetuṃ ‘‘saṃvāso nāmā’’ti vatvā ‘‘ekakamma’’ntiādimāha. Tatrāyaṃ saddhiṃ yojanāya vaṇṇanā – catubbidhampi saṅghakammaṃ sīmāparicchinnehi pakatattehi bhikkhūhi ekato kattabbattā ekakammaṃ nāma. Tathā pañcavidhopi pātimokkhuddeso ekato uddisitabbattā ekuddeso nāma. Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāma. Ettha yasmā sabbepi lajjino etesu kammādīsu saha vasanti, na ekopi tato bahiddhā sandissati, tasmā tāni sabbānipi gahetvā ‘‘eso saṃvāso nāmā’’ti āha. So ca vuttappakāro saṃvāso tena puggalena saddhiṃ natthi, tena kāraṇena so pārājiko puggalo asaṃvāsoti vuccatīti.
೫೬. ಏವಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪದಾನುಕ್ಕಮೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಂ ತಂ ‘‘ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಯೇನಾಕಾರೇನ ಪಟಿಸೇವೇಯ್ಯಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾಕಾರಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಪಟಿಸೇವತಿ ನಾಮಾ’’ತಿ ಇದಂ ಮಾತಿಕಾಪದಂ ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ನಿಮಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಅಙ್ಗಜಾತೇನ ಅಙ್ಗಜಾತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಂ ಇತ್ಥಿಯಾ ಏವ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥು, ನ ಚ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ಏವ, ಸುವಣ್ಣರಜತಾದಿಮಯಾನಞ್ಚ ಇತ್ಥೀನಮ್ಪಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ವತ್ಥುಮೇವ ನ ಹೋತಿ; ತಸ್ಮಾ ಯಂ ಯಂ ವತ್ಥು ಹೋತಿ, ತಂ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಯೇಸಂ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಸತ್ತೇ ವತ್ವಾ ‘‘ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗೇ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ ಆಹ।
56. Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni yaṃ taṃ ‘‘paṭiseveyyā’’ti ettha yenākārena paṭiseveyyāti vuccati, tassākārassa dassanatthaṃ ‘‘paṭisevati nāmā’’ti idaṃ mātikāpadaṃ ṭhapetvā ‘‘nimittena nimittaṃ aṅgajātena aṅgajāta’’nti vuttaṃ. Tattha yasmā na kevalaṃ itthiyā eva nimittaṃ pārājikavatthu, na ca manussitthiyā eva, suvaṇṇarajatādimayānañca itthīnampi nimittaṃ vatthumeva na hoti; tasmā yaṃ yaṃ vatthu hoti, taṃ taṃ dassetuṃ ‘‘tisso itthiyo’’tiādinā nayena yesaṃ nimittāni vatthūni honti, te satte vatvā ‘‘manussitthiyā tayo magge’’tiādinā nayena tāni vatthūni āha.
ತತ್ಥ ತಿಸ್ಸೋ ಇತ್ಥಿಯೋ, ತಯೋ ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾ, ತಯೋ ಪಣ್ಡಕಾ, ತಯೋ ಪುರಿಸಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥೂನಂ ನಿಮಿತ್ತಾನಂ ನಿಸ್ಸಯಾ ದ್ವಾದಸ ಸತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇಸು ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾ ಪಾಕಟಾ ಏವ । ಪಣ್ಡಕಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಭೇದೋ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾಯಂ ಪಾಕಟೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ।
Tattha tisso itthiyo, tayo ubhatobyañjanakā, tayo paṇḍakā, tayo purisāti pārājikavatthūnaṃ nimittānaṃ nissayā dvādasa sattā honti. Tesu itthipurisā pākaṭā eva . Paṇḍakaubhatobyañjanakabhedo pabbajjākhandhakavaṇṇanāyaṃ pākaṭo bhavissati.
ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗೇ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಚ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತೀಸು ಮಗ್ಗೇಸೂತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಸಬ್ಬೇ ಏವ ಚೇತೇ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗಾ, ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ, ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋತಿ ನವ; ಮನುಸ್ಸಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಾದೀನಂ ನವ; ಮನುಸ್ಸಪಣ್ಡಕಾದೀನಂ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಕತ್ವಾ ಛ; ತಥಾ ಮನುಸ್ಸಪುರಿಸಾದೀನನ್ತಿ ಸಮತಿಂಸ ಮಗ್ಗಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏತೇಸು ನಿಮಿತ್ತಸಙ್ಖಾತೇಸು ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ತಿಲಫಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತೋ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಆಪಜ್ಜತಿ।
Manussitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassāti ettha ca manussitthiyā tīsu maggesūti attho veditabbo. Evaṃ sabbattha. Sabbe eva cete manussitthiyā tayo maggā, amanussitthiyā tayo, tiracchānagatitthiyā tayoti nava; manussaubhatobyañjanakādīnaṃ nava; manussapaṇḍakādīnaṃ dve dve katvā cha; tathā manussapurisādīnanti samatiṃsa maggā honti. Etesu nimittasaṅkhātesu yattha katthaci attano aṅgajātaṃ tilaphalamattampi pavesetvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto pārājikaṃ āpajjati.
ಪಠಮಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā
೫೭. ಆಪಜ್ಜನ್ತೋ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಸೇವನಚಿತ್ತೇನೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ವಿನಾ ತೇನ; ತಸ್ಮಾ ತಂ ಲಕ್ಖಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಿತೇ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸಾತಿ ಮೇಥುನಸೇವನಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ। ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಿತೇತಿ ಭುಮ್ಮತ್ಥೇ ಪಚ್ಚತ್ತವಚನಂ, ಸೇವನಚಿತ್ತೇ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಚ್ಚಮಗ್ಗಂ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಯೇನ ಮಗ್ಗೇನ ವಚ್ಚಂ ನಿಕ್ಖಮತಿ ತಂ ಮಗ್ಗಂ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತಂ ತಿಲಫಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ। ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾತಿ ಆಪತ್ತಿ ಪಾರಾಜಿಕಾ ಅಸ್ಸ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಥ ವಾ ಆಪತ್ತೀತಿ ಆಪಜ್ಜನಂ ಹೋತಿ। ಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸಾತಿ ಪಾರಾಜಿಕಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ।
57. Āpajjanto pana yasmā sevanacitteneva āpajjati, na vinā tena; tasmā taṃ lakkhaṇaṃ dassento bhagavā ‘‘bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite’’tiādimāha. Tattha bhikkhussāti methunasevanakassa bhikkhussa. Sevanacittaṃ upaṭṭhiteti bhummatthe paccattavacanaṃ, sevanacitte paccupaṭṭhiteti attho. Vaccamaggaṃ aṅgajātaṃ pavesentassāti yena maggena vaccaṃ nikkhamati taṃ maggaṃ attano aṅgajātaṃ purisanimittaṃ tilaphalamattampi pavesentassa. Āpatti pārājikassāti āpatti pārājikā assa hotīti attho. Atha vā āpattīti āpajjanaṃ hoti. Pārājikassāti pārājikadhammassa. Esa nayo sabbattha.
೫೮. ಏವಂ ಸೇವನಚಿತ್ತೇನೇವ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಪವೇಸನಂ ನಾಮ ನ ಕೇವಲಂ ಅತ್ತೂಪಕ್ಕಮೇನೇವ, ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನಾಪಿ ಹೋತಿ । ತತ್ರಾಪಿ ಚ ಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸೇವ ಆಪತ್ತಿ ಪಟಿಸೇವನಚಿತ್ತಸಮಙ್ಗಿಸ್ಸ, ನ ಇತರಸ್ಸ। ತಸ್ಮಾ ಯೇ ಸದ್ಧಾಪಬ್ಬಜಿತಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನಕಾ ಪರೂಪಕ್ಕಮೇನ ಪವೇಸನೇಪಿ ಸತಿ ನ ಸಾದಿಯನ್ತಿ, ತೇಸಂ ರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
58. Evaṃ sevanacitteneva pavesentassa āpattiṃ dassetvā idāni yasmā taṃ pavesanaṃ nāma na kevalaṃ attūpakkameneva, parūpakkamenāpi hoti . Tatrāpi ca sādiyantasseva āpatti paṭisevanacittasamaṅgissa, na itarassa. Tasmā ye saddhāpabbajitā kulaputtā sammāpaṭipannakā parūpakkamena pavesanepi sati na sādiyanti, tesaṃ rakkhaṇatthaṃ ‘‘bhikkhupaccatthikā manussitthi’’ntiādimāha.
ತತ್ಥ ಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಅತ್ಥಯನ್ತಿ ಇಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ, ಭಿಕ್ಖೂ ಏವ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ; ವಿಸಭಾಗಾನಂ ವೇರಿಭಿಕ್ಖೂನಮೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆನೇತ್ವಾತಿ ಇಸ್ಸಾಪಕತಾ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ನಾಸೇತುಕಾಮಾ ಆಮಿಸೇನ ವಾ ಉಪಲಾಪೇತ್ವಾ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವವಸೇನ ವಾ ‘‘ಇದಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಕಿಚ್ಚಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಕಞ್ಚಿ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ವಸನೋಕಾಸಂ ಆನೇತ್ವಾ। ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಅಭಿನಿಸೀದೇನ್ತೀತಿ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಹತ್ಥಪಾದಸೀಸಾದೀಸು ಸುಗ್ಗಹಿತಂ ನಿಪ್ಪರಿಪ್ಫನ್ದಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಅಭಿನಿಸೀದೇನ್ತಿ; ಸಮ್ಪಯೋಜೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha paṭipakkhaṃ atthayanti icchantīti paccatthikā, bhikkhū eva paccatthikā bhikkhupaccatthikā; visabhāgānaṃ veribhikkhūnametaṃ adhivacanaṃ. Manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvāti issāpakatā taṃ bhikkhuṃ nāsetukāmā āmisena vā upalāpetvā mittasanthavavasena vā ‘‘idaṃ amhākaṃ kiccaṃ karohī’’ti vatvā kañci manussitthiṃ rattibhāge tassa bhikkhussa vasanokāsaṃ ānetvā. Vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdentīti taṃ bhikkhuṃ hatthapādasīsādīsu suggahitaṃ nipparipphandaṃ gahetvā itthiyā vaccamaggena tassa bhikkhuno aṅgajātaṃ abhinisīdenti; sampayojentīti attho.
ಸೋ ಚೇತಿಆದೀಸು ಸೋ ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ವಚ್ಚಮಗ್ಗಬ್ಭನ್ತರಂ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಪವೇಸನಂ ಸಾದಿಯತಿ ಅಧಿವಾಸೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಪವಿಟ್ಠಂ ಸಾದಿಯತಿ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ಪವಿಟ್ಠಕಾಲೇ ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಠಿತಂ ಸಾದಿಯತಿ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ಠಾನಪ್ಪತ್ತಕಾಲೇ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಮಯೇ ಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಉದ್ಧರಣಂ ಸಾದಿಯತಿ ಅಧಿವಾಸೇತಿ, ನೀಹರಣಕಾಲೇ ಪಟಿಸೇವನಚಿತ್ತಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಚತೂಸು ಠಾನೇಸು ಸಾದಿಯನ್ತೋ ‘‘ಮಮ ವೇರಿಸಮಣೇಹಿ ಇದಂ ಕತ’’ನ್ತಿ ವತ್ತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಾಪತ್ತಿಮೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯಥಾ ಚ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಾದಿಯನ್ತೋ ಆಪಜ್ಜತಿ; ಏವಂ ಪುರಿಮಂ ಏಕಂ ಅಸಾದಿಯಿತ್ವಾ ತೀಣಿ ಸಾದಿಯನ್ತೋಪಿ, ದ್ವೇ ಅಸಾದಿಯಿತ್ವಾ ದ್ವೇ ಸಾದಿಯನ್ತೋಪಿ, ತೀಣಿ ಅಸಾದಿಯಿತ್ವಾ ಏಕಂ ಸಾದಿಯನ್ತೋಪಿ ಆಪಜ್ಜತಿಯೇವ। ಸಬ್ಬಸೋ ಪನ ಅಸಾದಿಯನ್ತೋ ಆಸೀವಿಸಮುಖಂ ವಿಯ ಅಙ್ಗಾರಕಾಸುಂ ವಿಯ ಚ ಪವಿಟ್ಠಂ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಮಞ್ಞಮಾನೋ ನಾಪಜ್ಜತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಪವೇಸನಂ ನ ಸಾದಿಯತಿ…ಪೇ॰… ಉದ್ಧರಣಂ ನ ಸಾದಿಯತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ। ಇಮಞ್ಹಿ ಏವರೂಪಂ ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕಂ ಕಾಯೇ ಚ ಜೀವಿತೇ ಚ ಅನಪೇಕ್ಖಂ ಏಕಾದಸಹಿ ಅಗ್ಗೀಹಿ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾನಿ ಚ ಸಬ್ಬಾಯತನಾನಿ ಉಕ್ಖಿತ್ತಾಸಿಕೇ ವಿಯ ಚ ವಧಕೇ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಸ್ಸನ್ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ರಕ್ಖನ್ತೋ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಞ್ಚಸ್ಸ ಮನೋರಥವಿಘಾತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಇಮಂ ‘‘ಪವೇಸನಂ ನ ಸಾದಿಯತೀ’’ತಿಆದಿಕಂ ಚತುಕ್ಕಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಠಪೇಸೀತಿ।
So cetiādīsu so ce bhikkhu vaccamaggabbhantaraṃ attano aṅgajātassa pavesanaṃ sādiyati adhivāseti tasmiṃ khaṇe sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Paviṭṭhaṃ sādiyati adhivāseti, paviṭṭhakāle sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Ṭhitaṃ sādiyati adhivāseti, ṭhānappattakāle sukkavissaṭṭhisamaye sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Uddharaṇaṃ sādiyati adhivāseti, nīharaṇakāle paṭisevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Evaṃ catūsu ṭhānesu sādiyanto ‘‘mama verisamaṇehi idaṃ kata’’nti vattuṃ na labhati, pārājikāpattimeva āpajjati. Yathā ca imāni cattāri sādiyanto āpajjati; evaṃ purimaṃ ekaṃ asādiyitvā tīṇi sādiyantopi, dve asādiyitvā dve sādiyantopi, tīṇi asādiyitvā ekaṃ sādiyantopi āpajjatiyeva. Sabbaso pana asādiyanto āsīvisamukhaṃ viya aṅgārakāsuṃ viya ca paviṭṭhaṃ aṅgajātaṃ maññamāno nāpajjati. Tena vuttaṃ – ‘‘pavesanaṃ na sādiyati…pe… uddharaṇaṃ na sādiyati, anāpattī’’ti. Imañhi evarūpaṃ āraddhavipassakaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhaṃ ekādasahi aggīhi sampajjalitāni ca sabbāyatanāni ukkhittāsike viya ca vadhake pañca kāmaguṇe passantaṃ puggalaṃ rakkhanto bhagavā paccatthikānañcassa manorathavighātaṃ karonto imaṃ ‘‘pavesanaṃ na sādiyatī’’tiādikaṃ catukkaṃ nīharitvā ṭhapesīti.
ಪಠಮಚತುಕ್ಕಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamacatukkakathā niṭṭhitā.
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾ
Ekūnasattatidvisatacatukkakathā
೫೯-೬೦. ಏವಂ ಪಠಮಚತುಕ್ಕಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಇತ್ಥಿಂ ಆನೇತ್ವಾ ನ ಕೇವಲಂ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನೇವ ಅಭಿನಿಸೀದೇನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇನಪಿ ಮುಖೇನಪಿ। ಇತ್ಥಿಂ ಆನೇತ್ವಾಪಿ ಚ ಕೇಚಿ ಜಾಗರನ್ತಿಂ ಆನೇನ್ತಿ, ಕೇಚಿ ಸುತ್ತಂ, ಕೇಚಿ ಮತ್ತಂ, ಕೇಚಿ ಉಮ್ಮತ್ತಂ, ಕೇಚಿ ಪಮತ್ತಂ ಅಞ್ಞವಿಹಿತಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಚಿ ಮತಂ ಅಕ್ಖಾಯಿತಂ, ಸೋಣಸಿಙ್ಗಾಲಾದೀಹಿ ಅಕ್ಖಾಯಿತನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇಚಿ ಮತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಂ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಾ ನಾಮ ಯಸ್ಸಾ ನಿಮಿತ್ತೇ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇ ಮುಖೇ ವಾ ಬಹುತರೋ ಓಕಾಸೋ ಅಕ್ಖಾಯಿತೋ ಹೋತಿ। ಕೇಚಿ ಮತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತಂ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತಾ ನಾಮ ಯಸ್ಸಾ ವಚ್ಚಮಗ್ಗಾದಿಕೇ ನಿಮಿತ್ತೇ ಬಹುಂ ಖಾಯಿತಂ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪಂ ಅಕ್ಖಾಯಿತಂ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಮೇವ ಆನೇನ್ತಿ, ಅಥ ಖೋ ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಮ್ಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಮ್ಪಿ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರಂ ಇತ್ಥಿಮೇವ, ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕಮ್ಪಿ ಪಣ್ಡಕಮ್ಪಿ ಪುರಿಸಮ್ಪಿ ಆನೇನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ವಸೇನ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ ಜಾಗರನ್ತಿ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
59-60. Evaṃ paṭhamacatukkaṃ dassetvā idāni yasmā bhikkhupaccatthikā itthiṃ ānetvā na kevalaṃ vaccamaggeneva abhinisīdenti, atha kho passāvamaggenapi mukhenapi. Itthiṃ ānetvāpi ca keci jāgarantiṃ ānenti, keci suttaṃ, keci mattaṃ, keci ummattaṃ, keci pamattaṃ aññavihitaṃ vikkhittacittanti attho. Keci mataṃ akkhāyitaṃ, soṇasiṅgālādīhi akkhāyitanimittanti attho. Keci mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ, yebhuyyena akkhāyitā nāma yassā nimitte vaccamagge passāvamagge mukhe vā bahutaro okāso akkhāyito hoti. Keci mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ, yebhuyyena khāyitā nāma yassā vaccamaggādike nimitte bahuṃ khāyitaṃ hoti, appaṃ akkhāyitaṃ. Na kevalañca manussitthimeva ānenti, atha kho amanussitthimpi tiracchānagatitthimpi. Na kevalañca vuttappakāraṃ itthimeva, ubhatobyañjanakampi paṇḍakampi purisampi ānenti. Tasmā tesaṃ vasena aññānipi catukkāni dassento ‘‘bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ jāgaranti’’ntiādimāha.
ತತ್ಥ ಪಾಳಿಯಾ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ವುತ್ತಚತುಕ್ಕಾನಿ ಏವಂ ಸಙ್ಖ್ಯಾತೋ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ – ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಿಣ್ಣಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ತೀಣಿ ಸುದ್ಧಿಕಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಜಾಗರನ್ತೀಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಸುತ್ತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಮತ್ತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಉಮ್ಮತ್ತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಪಮತ್ತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಮತಅಕ್ಖಾಯಿತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಚತುಕ್ಕಾನಿ, ತೀಣಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತಚತುಕ್ಕಾನೀತಿ ಸತ್ತವೀಸತಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ। ತಥಾ ಅಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ; ತಥಾ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾತಿ ಇತ್ಥಿವಾರೇ ಏಕಾಸೀತಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ। ಯಥಾ ಚ ಇತ್ಥಿವಾರೇ ಏವಂ ಉಭತೋಬ್ಯಞ್ಜನಕವಾರೇ। ಪಣ್ಡಕಪುರಿಸವಾರೇಸು ಪನ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಗ್ಗಾನಂ ವಸೇನ ಚತುಪಣ್ಣಾಸ ಚತುಪಣ್ಣಾಸ ಹೋನ್ತಿ। ಏವಂ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ದ್ವೇಸತಾನಿ, ಸತ್ತತಿ ಚ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಾನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನಿಯೇವ।
Tattha pāḷiyā asammohatthaṃ vuttacatukkāni evaṃ saṅkhyāto veditabbāni – manussitthiyā tiṇṇaṃ maggānaṃ vasena tīṇi suddhikacatukkāni, tīṇi jāgarantīcatukkāni, tīṇi suttacatukkāni, tīṇi mattacatukkāni, tīṇi ummattacatukkāni, tīṇi pamattacatukkāni, tīṇi mataakkhāyitacatukkāni, tīṇi yebhuyyena akkhāyitacatukkāni, tīṇi yebhuyyena khāyitacatukkānīti sattavīsati catukkāni. Tathā amanussitthiyā; tathā tiracchānagatitthiyāti itthivāre ekāsīti catukkāni. Yathā ca itthivāre evaṃ ubhatobyañjanakavāre. Paṇḍakapurisavāresu pana dvinnaṃ maggānaṃ vasena catupaṇṇāsa catupaṇṇāsa honti. Evaṃ sabbānipi dvesatāni, sattati ca catukkāni honti, tāni uttānatthāniyeva.
ಸಬ್ಬವಾರೇಸು ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಮತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಂ ಖಾಯಿತ’’ನ್ತಿ ಏತಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ತಮ್ಬಪಣ್ಣಿದೀಪೇ ಕಿರ ದ್ವೇ ವಿನಯಧರಾ ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾ ಥೇರಾ ಅಹೇಸುಂ – ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಚ, ಫುಸ್ಸದೇವತ್ಥೇರೋ ಚ। ತೇ ಮಹಾಭಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಪರಿಹರನ್ತಾ ರಕ್ಖಿಂಸು। ತೇಸು ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಬ್ಯತ್ತತರೋ। ತಸ್ಸಾಪಿ ದ್ವೇ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಅಹೇಸುಂ – ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಚ ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ಚ। ತೇಸು ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ನಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ, ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನವಕ್ಖತ್ತುಂ, ವಿಸುಞ್ಚ ಏಕಕೋವ ನವಕ್ಖತ್ತುನ್ತಿ ಅಟ್ಠಾರಸಕ್ಖತ್ತುಂ ಅಸ್ಸೋಸಿ; ಅಯಮೇವ ತೇಸು ಬ್ಯತ್ತತರೋ । ತೇಸು ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ನವಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿನಯಪಿಟಕಂ ಸುತ್ವಾ ಆಚರಿಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಪರಗಙ್ಗಂ ಅಗಮಾಸಿ। ತತೋ ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ಸೂರೋ ವತ, ರೇ, ಏಸ ವಿನಯಧರೋ ಯೋ ಧರಮಾನಕಂಯೇವ ಆಚರಿಯಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಸಿತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞತಿ। ನನು ಆಚರಿಯೇ ಧರಮಾನೇ ವಿನಯಪಿಟಕಞ್ಚ ಅಟ್ಠಕಥಾ ಚ ಅನೇಕಕ್ಖತ್ತುಂ ಗಹೇತ್ವಾಪಿ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತಬ್ಬಂ, ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಸೋತಬ್ಬಂ, ಅನುಸಂವಚ್ಛರಂ ಸಜ್ಝಾಯಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ।
Sabbavāresu panettha ‘‘mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ khāyita’’nti etasmiṃ ṭhāne ayaṃ vinicchayo – tambapaṇṇidīpe kira dve vinayadharā samānācariyakā therā ahesuṃ – upatissatthero ca, phussadevatthero ca. Te mahābhaye uppanne vinayapiṭakaṃ pariharantā rakkhiṃsu. Tesu upatissatthero byattataro. Tassāpi dve antevāsikā ahesuṃ – mahāpadumatthero ca mahāsumatthero ca. Tesu mahāsumatthero nakkhattuṃ vinayapiṭakaṃ assosi, mahāpadumatthero tena saddhiṃ navakkhattuṃ, visuñca ekakova navakkhattunti aṭṭhārasakkhattuṃ assosi; ayameva tesu byattataro . Tesu mahāsumatthero navakkhattuṃ vinayapiṭakaṃ sutvā ācariyaṃ muñcitvā aparagaṅgaṃ agamāsi. Tato mahāpadumatthero āha – ‘‘sūro vata, re, esa vinayadharo yo dharamānakaṃyeva ācariyaṃ muñcitvā aññattha vasitabbaṃ maññati. Nanu ācariye dharamāne vinayapiṭakañca aṭṭhakathā ca anekakkhattuṃ gahetvāpi na vissajjetabbaṃ, niccakālaṃ sotabbaṃ, anusaṃvaccharaṃ sajjhāyitabba’’nti.
ಏವಂ ವಿನಯಗರುಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಾಲೇ ಏಕದಿವಸಂ ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರಪ್ಪಮುಖಾನಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಸತಾನಂ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಇಮಂ ಪದೇಸಂ ವಣ್ಣೇನ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ। ತಂ ಅನ್ತೇವಾಸಿಕಾ ಪುಚ್ಛಿಂಸು – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಉಪಡ್ಢಕ್ಖಾಯಿತೇ ಕೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ? ಥೇರೋ ಆಹ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಬುದ್ಧಾ ನಾಮ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಾ ನ ಸಾವಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ, ಅನವಸೇಸಂಯೇವ ಕತ್ವಾ ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾ ಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ। ಇದಞ್ಹಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ನ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಂ। ತಸ್ಮಾ ಯದಿ ಉಪಡ್ಢಕ್ಖಾಯಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ। ಪಾರಾಜಿಕಚ್ಛಾಯಾ ಪನೇತ್ಥ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
Evaṃ vinayagarukānaṃ bhikkhūnaṃ kāle ekadivasaṃ upatissatthero mahāpadumattherappamukhānaṃ pañcannaṃ antevāsikasatānaṃ paṭhamapārājikasikkhāpade imaṃ padesaṃ vaṇṇento nisinno hoti. Taṃ antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘bhante, yebhuyyena akkhāyite pārājikaṃ, yebhuyyena khāyite thullaccayaṃ, upaḍḍhakkhāyite kena bhavitabba’’nti? Thero āha – ‘‘āvuso, buddhā nāma pārājikaṃ paññapentā na sāvasesaṃ katvā paññapenti, anavasesaṃyeva katvā sabbaṃ pariyādiyitvā sotaṃ chinditvā pārājikavatthusmiṃ pārājikameva paññapenti. Idañhi sikkhāpadaṃ lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Tasmā yadi upaḍḍhakkhāyite pārājikaṃ bhaveyya, paññapeyya sammāsambuddho. Pārājikacchāyā panettha na dissati, thullaccayameva dissatī’’ti.
ಅಪಿಚ ಮತಸರೀರೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತೇ ಠಪೇಸಿ ‘‘ತತೋ ಪರಂ ಪಾರಾಜಿಕಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ। ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತೇ ಠಪೇಸಿ ‘‘ತತೋ ಪರಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ದಸ್ಸೇತುನ್ತಿಪಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಖಾಯಿತಾಖಾಯಿತಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ಮತಸರೀರಸ್ಮಿಂಯೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ನ ಜೀವಮಾನೇ। ಜೀವಮಾನೇ ಹಿ ನಖಪಿಟ್ಠಿಪ್ಪಮಾಣೇಪಿ ಛವಿಮಂಸೇ ವಾ ನ್ಹಾರುಮ್ಹಿ ವಾ ಸತಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ ಹೋತಿ। ಯದಿಪಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಖಾಯಿತಂ ಛವಿಚಮ್ಮಂ ನತ್ಥಿ, ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನಂ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ಪವೇಸನಂ ಜಾಯತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನಂ ಪನ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ನಿಮಿತ್ತೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಮನ್ತತೋ ತಚ್ಛೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪಾಟಿತೇ ವಣಸಙ್ಖೇಪವಸೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ನಿಮಿತ್ತತೋ ಪತಿತಾಯ ಮಂಸಪೇಸಿಯಾ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಮತಸರೀರೇ ಪನ ಯದಿಪಿ ಸಬ್ಬಂ ಸರೀರಂ ಖಾಯಿತಂ ಹೋತಿ, ಯದಿಪಿ ಅಕ್ಖಾಯಿತಂ, ತಯೋ ಪನ ಮಗ್ಗಾ ಅಕ್ಖಾಯಿತಾ, ತೇಸು ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತೇ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಉಪಡ್ಢಕ್ಖಾಯಿತೇ ಚ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಖಾಯಿತೇ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ।
Apica matasarīre pārājikaṃ paññapento bhagavā yebhuyyena akkhāyite ṭhapesi ‘‘tato paraṃ pārājikaṃ natthī’’ti dassetuṃ. Thullaccayaṃ paññapento yebhuyyena khāyite ṭhapesi ‘‘tato paraṃ thullaccayaṃ natthī’’ti dassetuntipi veditabbaṃ. Khāyitākhāyitañca nāmetaṃ matasarīrasmiṃyeva veditabbaṃ, na jīvamāne. Jīvamāne hi nakhapiṭṭhippamāṇepi chavimaṃse vā nhārumhi vā sati pārājikameva hoti. Yadipi nimittaṃ sabbaso khāyitaṃ chavicammaṃ natthi, nimittasaṇṭhānaṃ paññāyati, pavesanaṃ jāyati, pārājikameva. Nimittasaṇṭhānaṃ pana anavasesetvā sabbasmiṃ nimitte chinditvā samantato tacchetvā uppāṭite vaṇasaṅkhepavasena thullaccayaṃ. Nimittato patitāya maṃsapesiyā upakkamantassa dukkaṭaṃ. Matasarīre pana yadipi sabbaṃ sarīraṃ khāyitaṃ hoti, yadipi akkhāyitaṃ, tayo pana maggā akkhāyitā, tesu upakkamantassa pārājikaṃ. Yebhuyyena akkhāyite pārājikameva. Upaḍḍhakkhāyite ca yebhuyyena khāyite ca thullaccayaṃ.
ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಜೀವಮಾನಕಸರೀರೇ ಅಕ್ಖಿನಾಸಕಣ್ಣಚ್ಛಿದ್ದವತ್ಥಿಕೋಸೇಸು ಸತ್ಥಕಾದೀಹಿ ಕತವಣೇ ವಾ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ತಿಲಫಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ಅವಸೇಸಸರೀರೇ ಉಪಕಚ್ಛಕಾದೀಸು ದುಕ್ಕಟಂ। ಮತೇ ಅಲ್ಲಸರೀರೇ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುಕ್ಕಟಕ್ಖೇತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ಯದಾ ಪನ ಸರೀರಂ ಉದ್ಧುಮಾತಕಂ ಹೋತಿ ಕುಥಿತಂ ನೀಲಮಕ್ಖಿಕಸಮಾಕಿಣ್ಣಂ ಕಿಮಿಕುಲಸಮಾಕುಲಂ ನವಹಿ ವಣಮುಖೇಹಿ ಪಗ್ಗಳಿತಪುಬ್ಬಕುಣಪಭಾವೇನ ಉಪಗನ್ತುಮ್ಪಿ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಂ, ತದಾ ಪಾರಾಜಿಕವತ್ಥುಞ್ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯವತ್ಥುಞ್ಚ ವಿಜಹತಿ; ತಾದಿಸೇ ಸರೀರೇ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಉಪಕ್ಕಮತೋ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಹತ್ಥಿ-ಅಸ್ಸ-ಗೋಣ-ಗದ್ರಭ-ಓಟ್ಠಮಹಿಂಸಾದೀನಂ ನಾಸಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ವತ್ಥಿಕೋಸೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಅಕ್ಖಿಕಣ್ಣವಣೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ, ಅವಸೇಸಸರೀರೇಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಮತಾನಂ ಅಲ್ಲಸರೀರೇ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುಕ್ಕಟಕ್ಖೇತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಂ।
Manussānaṃ jīvamānakasarīre akkhināsakaṇṇacchiddavatthikosesu satthakādīhi katavaṇe vā methunarāgena tilaphalamattampi aṅgajātaṃ pavesentassa thullaccayameva. Avasesasarīre upakacchakādīsu dukkaṭaṃ. Mate allasarīre pārājikakkhette pārājikaṃ, thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭaṃ. Yadā pana sarīraṃ uddhumātakaṃ hoti kuthitaṃ nīlamakkhikasamākiṇṇaṃ kimikulasamākulaṃ navahi vaṇamukhehi paggaḷitapubbakuṇapabhāvena upagantumpi asakkuṇeyyaṃ, tadā pārājikavatthuñca thullaccayavatthuñca vijahati; tādise sarīre yattha katthaci upakkamato dukkaṭameva. Tiracchānagatānaṃ hatthi-assa-goṇa-gadrabha-oṭṭhamahiṃsādīnaṃ nāsāya thullaccayaṃ. Vatthikose thullaccayameva. Sabbesampi tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ, avasesasarīrepi dukkaṭameva. Matānaṃ allasarīre pārājikakkhette pārājikaṃ, thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭaṃ.
ಕುಥಿತಕುಣಪೇ ಪನ ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬತ್ಥ ದುಕ್ಕಟಂ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ವಾ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ವಾ ಜೀವಮಾನಕಪುರಿಸಸ್ಸ ವತ್ಥಿಕೋಸಂ ಅಪ್ಪವೇಸೇನ್ತೋ ನಿಮಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಛುಪತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಇತ್ಥಿಯಾ ಅಪ್ಪವೇಸೇನ್ತೋ ನಿಮಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಛುಪತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಂ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಮುಖೇನ ಛುಪತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕೇ ‘‘ಛಬ್ಬಗ್ಗಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಅಚಿರವತಿಯಾ ನದಿಯಾ ಗಾವೀನಂ ತರನ್ತೀನಂ ವಿಸಾಣೇಸುಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಕಣ್ಣೇಸುಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಗೀವಾಯಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಛೇಪ್ಪಾಯಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಪಿಟ್ಠಿಮ್ಪಿ ಅಭಿರುಹನ್ತಿ, ರತ್ತಚಿತ್ತಾಪಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಛುಪನ್ತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೨) ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ನ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಛುಪಿತಬ್ಬಂ, ಯೋ ಛುಪೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೨)। ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಯಥಾ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ ತಥಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಕಥಞ್ಚ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ? ಯಂ ತಾವ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಮುಖೇನ ಛುಪತೀ’’ತಿ। ತತ್ರ ಕಿರ ನಿಮಿತ್ತಮುಖಂ ಮುಖನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ‘‘ಮೇಥುನರಾಗೇನಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತತ್ತಾಪಿ ಅಯಮೇವ ತತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ನ ಹಿ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ಪಕತಿಮುಖೇನ ಮೇಥುನುಪಕ್ಕಮೋ ಹೋತಿ। ಖನ್ಧಕೇಪಿ ಯೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಅಭಿರುಹನ್ತಾ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಅಙ್ಗಜಾತೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಛುಪಿಂಸು, ತೇ ಸನ್ಧಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಇತರಥಾ ಹಿ ದುಕ್ಕಟಂ ಸಿಯಾ। ಕೇಚಿ ಪನಾಹು ‘‘ಖನ್ಧಕೇಪಿ ಮುಖೇನೇವ ಛುಪನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಓಳಾರಿಕತ್ತಾ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವುತ್ತಂ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಮ್ಪಿ ತಂ ಸನ್ಧಾಯಭಾಸಿತಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಮುಖೇನ ಛುಪತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಉಭೋಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೇಸು ಯೋ ಯುತ್ತತರೋ ಸೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ವಿನಯಞ್ಞೂ ಪನ ಪುರಿಮಂ ಪಸಂಸನ್ತಿ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಪನ ಪಕತಿಮುಖೇನ ವಾ ನಿಮಿತ್ತಮುಖೇನ ವಾ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಂ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗಂ ನಿಮಿತ್ತಮುಖೇನ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ।
Kuthitakuṇape pana pubbe vuttanayeneva sabbattha dukkaṭaṃ. Kāyasaṃsaggarāgena vā methunarāgena vā jīvamānakapurisassa vatthikosaṃ appavesento nimittena nimittaṃ chupati, dukkaṭaṃ. Methunarāgena itthiyā appavesento nimittena nimittaṃ chupati, thullaccayaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘itthinimittaṃ methunarāgena mukhena chupati thullaccaya’’nti vuttaṃ. Cammakkhandhake ‘‘chabbaggiyā bhikkhū aciravatiyā nadiyā gāvīnaṃ tarantīnaṃ visāṇesupi gaṇhanti, kaṇṇesupi gaṇhanti, gīvāyapi gaṇhanti, cheppāyapi gaṇhanti, piṭṭhimpi abhiruhanti, rattacittāpi aṅgajātaṃ chupantī’’ti (mahāva. 252) imissā aṭṭhuppattiyā avisesena vuttaṃ – ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (mahāva. 252). Taṃ sabbampi saṃsanditvā yathā na virujjhati tathā gahetabbaṃ. Kathañca na virujjhati? Yaṃ tāva mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘methunarāgena mukhena chupatī’’ti. Tatra kira nimittamukhaṃ mukhanti adhippetaṃ. ‘‘Methunarāgenā’’ti ca vuttattāpi ayameva tattha adhippāyoti veditabbo. Na hi itthinimitte pakatimukhena methunupakkamo hoti. Khandhakepi ye piṭṭhiṃ abhiruhantā methunarāgena aṅgajātena aṅgajātaṃ chupiṃsu, te sandhāya thullaccayaṃ vuttanti veditabbaṃ. Itarathā hi dukkaṭaṃ siyā. Keci panāhu ‘‘khandhakepi mukheneva chupanaṃ sandhāya oḷārikattā kammassa thullaccayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyampi taṃ sandhāyabhāsitaṃ gahetvāva methunarāgena mukhena chupati thullaccayanti vutta’’nti. Tasmā suṭṭhu sallakkhetvā ubhosu vinicchayesu yo yuttataro so gahetabbo. Vinayaññū pana purimaṃ pasaṃsanti. Kāyasaṃsaggarāgena pana pakatimukhena vā nimittamukhena vā itthinimittaṃ chupantassa saṅghādiseso. Tiracchānagatitthiyā passāvamaggaṃ nimittamukhena chupantassa vuttanayeneva thullaccayaṃ. Kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭanti.
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Ekūnasattatidvisatacatukkakathā niṭṭhitā.
ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾ
Santhatacatukkabhedakathā
೬೧-೬೨. ಏವಂ ಭಗವಾ ಪಟಿಪನ್ನಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಾನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಇದಾನಿ ಯೇ ಅನಾಗತೇ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂ ‘ಸನ್ಥತಂ ಇಮಂ ನ ಕಿಞ್ಚಿ ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ ಉಪಾದಿನ್ನಕೇನ ಫುಸತಿ, ಕೋ ಏತ್ಥ ದೋಸೋ’ತಿ ಸಞ್ಚಿಚ್ಚ ಲೇಸಂ ಓಡ್ಡೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಸಾಸನೇ ಪತಿಟ್ಠಾ ಏವ ನ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ದಿಸ್ವಾ ತೇಸು ಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕೇಸು ಏಕಮೇಕಂ ಚತುಕ್ಕಂ ಚತೂಹಿ ಸನ್ಥತಾದಿಭೇದೇಹಿ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆನೇತ್ವಾ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇನ ಮುಖೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಅಭಿನಿಸೀದೇನ್ತಿ ಸನ್ಥತಾಯ ಅಸನ್ಥತಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ।
61-62. Evaṃ bhagavā paṭipannakassa bhikkhuno rakkhaṇatthaṃ sattatidvisatacatukkāni nīharitvā ‘‘idāni ye anāgate pāpabhikkhū ‘santhataṃ imaṃ na kiñci upādinnakaṃ upādinnakena phusati, ko ettha doso’ti sañcicca lesaṃ oḍḍessanti, tesaṃ sāsane patiṭṭhā eva na bhavissatī’’ti disvā tesu sattatidvisatacatukkesu ekamekaṃ catukkaṃ catūhi santhatādibhedehi bhinditvā dassento bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena passāvamaggena mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti santhatāya asanthatassātiādimāha.
ತತ್ಥ ಸನ್ಥತಾಯ ಅಸನ್ಥತಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಸನ್ಥತಾಯ ಇತ್ಥಿಯಾ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇನ ಮುಖೇನ ಅಸನ್ಥತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಅಭಿನಿಸೀದೇನ್ತೀತಿ ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಸನ್ಥತಾ ನಾಮ ಯಸ್ಸಾ ತೀಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಯೋ ಕೋಚಿ ಮಗ್ಗೋ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ವಾ ಅನ್ತೋ ವಾ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ವತ್ಥೇನ ವಾ ಪಣ್ಣೇನ ವಾ ವಾಕಪಟ್ಟೇನ ವಾ ಚಮ್ಮೇನ ವಾ ತಿಪುಸೀಸಾದೀನಂ ಪಟ್ಟೇನ ವಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನೋ। ಸನ್ಥತೋ ನಾಮ ಯಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ತೇಸಂಯೇವ ವತ್ಥಾದೀನಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ। ತತ್ಥ ಉಪಾದಿನ್ನಕೇನ ವಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಕಂ ಘಟ್ಟಿಯತು, ಅನುಪಾದಿನ್ನಕೇನ ವಾ ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ, ಅನುಪಾದಿನ್ನಕೇನ ವಾ ಅನುಪಾದಿನ್ನಕಂ, ಉಪಾದಿನ್ನಕೇನ ವಾ ಉಪಾದಿನ್ನಕಂ, ಸಚೇ ಯತ್ತಕೇ ಪವಿಟ್ಠೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ, ತತ್ತಕಂ ಪವಿಸತಿ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ; ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ದುಕ್ಕಟಕ್ಖೇತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ಹೋತಿ। ಸಚೇ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಂ ಖಾಣುಂ ಕತ್ವಾ ಸನ್ಥತಂ, ಖಾಣುಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ಪುರಿಸನಿಮಿತ್ತಂ ಖಾಣುಂ ಕತ್ವಾ ಸನ್ಥತಂ, ಖಾಣುಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ಉಭಯಂ ಖಾಣುಂ ಕತ್ವಾ ಸನ್ಥತಂ, ಖಾಣುನಾ ಖಾಣುಂ ಘಟ್ಟೇನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ವೇಳುನಳಪಬ್ಬಾದೀನಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಂ ಚೇಪಿ ಫುಸನ್ತೋ ತಿಲಫಲಮತ್ತಂ ಪವೇಸೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಉಪರಿಭಾಗಂ ಚೇಪಿ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಏಕಪಸ್ಸಂ ಚೇಪಿ ಫುಸನ್ತೋ ಪವೇಸೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಚತ್ತಾರಿಪಿ ಪಸ್ಸಾನಿ ಅಫುಸನ್ತೋ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ತಲಂ ಚೇಪಿ ಫುಸತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಯದಿ ಪನ ಪಸ್ಸೇಸು ವಾ ತಲೇ ವಾ ಅಫುಸನ್ತೋ ಆಕಾಸಗತಮೇವ ಕತ್ವಾ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ನೀಹರತಿ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಖಾಣುಕೇ ಫುಸತಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಯಥಾ ಚ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತೇ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಲಕ್ಖಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
Tattha santhatāya asanthatassātiādīsu santhatāya itthiyā vaccamaggena passāvamaggena mukhena asanthatassa bhikkhussa aṅgajātaṃ abhinisīdentīti iminā nayena yojanā veditabbā. Tattha santhatā nāma yassā tīsu maggesu yo koci maggo paliveṭhetvā vā anto vā pavesetvā yena kenaci vatthena vā paṇṇena vā vākapaṭṭena vā cammena vā tipusīsādīnaṃ paṭṭena vā paṭicchanno. Santhato nāma yassa aṅgajātaṃ tesaṃyeva vatthādīnaṃ yena kenaci paṭicchannaṃ. Tattha upādinnakena vā anupādinnakaṃ ghaṭṭiyatu, anupādinnakena vā upādinnakaṃ, anupādinnakena vā anupādinnakaṃ, upādinnakena vā upādinnakaṃ, sace yattake paviṭṭhe pārājikaṃ hotīti vuttaṃ, tattakaṃ pavisati, sabbattha sādiyantassa pārājikakkhette pārājikaṃ; thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭameva hoti. Sace itthinimittaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ. Sace purisanimittaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇuṃ pavesentassa dukkaṭaṃ. Sace ubhayaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇunā khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ. Sace itthinimitte veḷunaḷapabbādīnaṃ kiñci pakkhittaṃ, tassa heṭṭhābhāgaṃ cepi phusanto tilaphalamattaṃ paveseti, pārājikaṃ. Uparibhāgaṃ cepi ubhosu passesu ekapassaṃ cepi phusanto paveseti, pārājikaṃ. Cattāripi passāni aphusanto pavesetvā tassa talaṃ cepi phusati, pārājikaṃ. Yadi pana passesu vā tale vā aphusanto ākāsagatameva katvā pavesetvā nīharati, dukkaṭaṃ. Bahiddhā khāṇuke phusati dukkaṭameva. Yathā ca itthinimitte vuttaṃ, evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbanti.
ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Santhatacatukkabhedakathā niṭṭhitā.
ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಚತುಕ್ಕಭೇದವಣ್ಣನಾ
Bhikkhupaccatthikacatukkabhedavaṇṇanā
೬೩-೬೪. ಏವಂ ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಂ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ನ ಕೇವಲಂ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಆದಿಕೇ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಏವ ಸನ್ತಿಕೇ ಆನೇನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಿಕ್ಖುಮ್ಪಿ ತಾಸಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಆನೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಪ್ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ಸನ್ತಿಕೇ’’ತಿ ಆದಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಾನಿ ತಾನಿ ಚತುಕ್ಕಾನಿ ಪುನಪಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ತೇಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ।
63-64. Evaṃ santhatacatukkabhedaṃ vatvā idāni yasmā na kevalaṃ manussitthiādike bhikkhussa eva santike ānenti. Atha kho bhikkhumpi tāsaṃ santike ānenti, tasmā tappabhedaṃ dassento ‘‘bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā santike’’ti ādinā nayena sabbāni tāni catukkāni punapi nīharitvā dassesi. Tesu vinicchayo vuttanayeneva veditabboti.
ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕವಸೇನ ಚತುಕ್ಕಭೇದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Bhikkhupaccatthikavasena catukkabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.
ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾದಿಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾ
Rājapaccatthikādicatukkabhedakathā
೬೫. ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನ ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಏವ ಏವಂ ಕರೋನ್ತಿ, ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾದಯೋಪಿ ಕರೋನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತಮ್ಪಿ ಪಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ರಾಜಾನೋ ಏವ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ತೇ ಚ ಸಯಂ ಆನೇನ್ತಾಪಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಆಣಾಪೇನ್ತಾಪಿ ಆನೇನ್ತಿಯೇವಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಚೋರಾ ಏವ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಚೋರಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಧುತ್ತಾತಿ ಮೇಥುನುಪಸಂಹಿತಖಿಡ್ಡಾಪಸುತಾ ನಾಗರಿಕಕೇರಾಟಿಯಪುರಿಸಾ, ಇತ್ಥಿಧುತ್ತಸುರಾಧುತ್ತಾದಯೋ ವಾ; ಧುತ್ತಾ ಏವ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಧುತ್ತಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಗನ್ಧನ್ತಿ ಹದಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ತಂ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತೀತಿ ಉಪ್ಪಲಗನ್ಧಾ, ಉಪ್ಪಲಗನ್ಧಾ ಏವ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಉಪ್ಪಲಗನ್ಧಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ। ಏತೇ ಕಿರ ನ ಕಸಿವಣಿಜ್ಜಾದೀಹಿ ಜೀವನ್ತಿ, ಪನ್ಥಘಾತಗಾಮಘಾತಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಪುತ್ತದಾರಂ ಪೋಸೇನ್ತಿ। ತೇ ಕಮ್ಮಸಿದ್ಧಿಂ ಪತ್ಥಯಮಾನಾ ದೇವತಾನಂ ಆಯಾಚೇತ್ವಾ ತಾಸಂ ಬಲಿಕಮ್ಮತ್ಥಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಹದಯಂ ಉಪ್ಪಾಟೇನ್ತಿ। ಸಬ್ಬಕಾಲೇ ಚ ಮನುಸ್ಸಾ ದುಲ್ಲಭಾ। ಭಿಕ್ಖೂ ಪನ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತಾ ಸುಲಭಾ ಹೋನ್ತಿ। ತೇ ಸೀಲವನ್ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸೀಲವತೋ ವಧೋ ನಾಮ ಭಾರಿಯೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನಾ ತಸ್ಸ ಸೀಲವಿನಾಸನತ್ಥಂ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಆದಿಕೇ ವಾ ಆನೇನ್ತಿ; ತಂ ವಾ ತತ್ಥ ನೇನ್ತಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಭಿಕ್ಖುಪಚ್ಚತ್ಥಿಕವಾರೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಚ ಇಮೇಸು ಚತೂಸುಪಿ ವಾರೇಸು ಚತುಕ್ಕಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ಸಂಖಿತ್ತೇನ ವುತ್ತಾನಿ।
65. Yasmā pana na bhikkhupaccatthikā eva evaṃ karonti, rājapaccatthikādayopi karonti. Tasmā tampi pabhedaṃ dassento ‘‘rājapaccatthikā’’tiādimāha. Tattha rājāno eva paccatthikā rājapaccatthikā. Te ca sayaṃ ānentāpi aññehi āṇāpentāpi ānentiyevāti veditabbā. Corā eva paccatthikā corapaccatthikā. Dhuttāti methunupasaṃhitakhiḍḍāpasutā nāgarikakerāṭiyapurisā, itthidhuttasurādhuttādayo vā; dhuttā eva paccatthikā dhuttapaccatthikā. Gandhanti hadayaṃ vuccati, taṃ uppāṭentīti uppalagandhā, uppalagandhā eva paccatthikā uppalagandhapaccatthikā. Ete kira na kasivaṇijjādīhi jīvanti, panthaghātagāmaghātādīni katvā puttadāraṃ posenti. Te kammasiddhiṃ patthayamānā devatānaṃ āyācetvā tāsaṃ balikammatthaṃ manussānaṃ hadayaṃ uppāṭenti. Sabbakāle ca manussā dullabhā. Bhikkhū pana araññe viharantā sulabhā honti. Te sīlavantaṃ bhikkhuṃ gahetvā ‘‘sīlavato vadho nāma bhāriyo hotī’’ti maññamānā tassa sīlavināsanatthaṃ manussitthiādike vā ānenti; taṃ vā tattha nenti. Ayamettha viseso. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Bhikkhupaccatthikavāre vuttanayeneva ca imesu catūsupi vāresu catukkāni veditabbāni. Pāḷiyaṃ pana saṃkhittena vuttāni.
ಸಬ್ಬಾಕಾರೇನ ಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sabbākārena catukkabhedakathā niṭṭhitā.
ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ
Āpattānāpattivāravaṇṇanā
೬೬. ಇದಾನಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ತಯೋ ಮಗ್ಗೇ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ, ಏತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ‘‘ಮಗ್ಗೇನ ಮಗ್ಗ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಗ್ಗೇನ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಇತ್ಥಿಯಾ ತೀಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಅಞ್ಞತರೇನ ಮಗ್ಗೇನ ಅತ್ತನೋ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪವೇಸೇತಿ ಅಥ ವಾ ಸಮ್ಭಿನ್ನೇಸು ದ್ವೀಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೇನ ವಚ್ಚಮಗ್ಗಂ ವಚ್ಚಮಗ್ಗೇನ ವಾ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗಂ ಪವೇಸೇತಿ। ಮಗ್ಗೇನ ಅಮಗ್ಗನ್ತಿ ಪಸ್ಸಾವಾದಿಮಗ್ಗೇನ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಸಾಮನ್ತಾ ವಣೇನ ನೀಹರತಿ। ಅಮಗ್ಗೇನ ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಮಗ್ಗಸಾಮನ್ತೇನ ವಣೇನ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗೇನ ನೀಹರತಿ। ಅಮಗ್ಗೇನ ಅಮಗ್ಗನ್ತಿ ದ್ವೀಸು ಸಮ್ಭಿನ್ನವಣೇಸು ಏಕೇನ ವಣೇನ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ದುತಿಯೇನ ನೀಹರತಿ। ಇಮಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಅನುಲೋಮವಸೇನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಣಸಙ್ಖೇಪೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
66. Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘manussitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassā’’tiādi, ettha asammohatthaṃ ‘‘maggena magga’’ntiādimāha. Tattha maggena magganti itthiyā tīsu maggesu aññatarena maggena attano aṅgajātaṃ paveseti atha vā sambhinnesu dvīsu maggesu passāvamaggena vaccamaggaṃ vaccamaggena vā passāvamaggaṃ paveseti. Maggena amagganti passāvādimaggena pavesetvā tassa sāmantā vaṇena nīharati. Amaggena magganti maggasāmantena vaṇena pavesetvā maggena nīharati. Amaggena amagganti dvīsu sambhinnavaṇesu ekena vaṇena pavesetvā dutiyena nīharati. Imassa suttassa anulomavasena sabbattha vaṇasaṅkhepe thullaccayaṃ veditabbaṃ.
ಇದಾನಿ ಯಂ ಪರತೋ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ, ತತ್ಥ ಅಸಮ್ಮೋಹತ್ಥಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಸುತ್ತಭಿಕ್ಖುಮ್ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ರಾಯಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಯೋ ಪಟಿಬುದ್ಧೋ ಸಾದಿಯತಿ ಸೋ ‘‘ಸುತ್ತಮ್ಹಿ ಮಯಿ ಏಸೋ ವಿಪ್ಪಟಿಪಜ್ಜಿ, ನಾಹಂ ಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ। ಉಭೋ ನಾಸೇತಬ್ಬಾತಿ ಚೇತ್ಥ ದ್ವೇಪಿ ಲಿಙ್ಗನಾಸನೇನ ನಾಸೇತಬ್ಬಾ। ತತ್ರ ದೂಸಕಸ್ಸ ಪಟಿಞ್ಞಾಕರಣಂ ನತ್ಥಿ, ದೂಸಿತೋ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಞ್ಞಾಯ ನಾಸೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ನ ಸಾದಿಯತಿ, ನ ನಾಸೇತಬ್ಬೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಾಮಣೇರವಾರೇಪಿ।
Idāni yaṃ parato vakkhati ‘‘anāpatti ajānantassa asādiyantassā’’ti, tattha asammohatthaṃ ‘‘bhikkhu suttabhikkhumhī’’tiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – yo paṭibuddho sādiyati so ‘‘suttamhi mayi eso vippaṭipajji, nāhaṃ jānāmī’’ti na muccati. Ubho nāsetabbāti cettha dvepi liṅganāsanena nāsetabbā. Tatra dūsakassa paṭiññākaraṇaṃ natthi, dūsito pucchitvā paṭiññāya nāsetabbo. Sace na sādiyati, na nāsetabbo. Esa nayo sāmaṇeravārepi.
ಏವಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ತಂ ತಂ ಆಪತ್ತಿಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅನಾಪತ್ತಿಮೇವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಜಾನನ್ತೋ ನಾಮ ಯೋ ಮಹಾನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕನ್ತೋ ಪರೇನ ಕತಂ ಉಪಕ್ಕಮಮ್ಪಿ ನ ಜಾನಾತಿ ವೇಸಾಲಿಯಂ ಮಹಾವನೇ ದಿವಾವಿಹಾರಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ವಿಯ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘‘ನಾಹಂ ಭಗವಾ ಜಾನಾಮೀ’ತಿ; ‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸಾ’’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೭೫)। ಅಸಾದಿಯನ್ತೋ ನಾಮ ಯೋ ಜಾನಿತ್ವಾಪಿ ನ ಸಾದಿಯತಿ, ತತ್ಥೇವ ಸಹಸಾ ವುಟ್ಠಿತಭಿಕ್ಖು ವಿಯ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ – ‘‘‘ನಾಹಂ ಭಗವಾ ಸಾದಿಯಿ’ನ್ತಿ। ‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖು, ಅಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ।
Evaṃ tattha tattha taṃ taṃ āpattiñca anāpattiñca dassetvā idāni anāpattimeva dassento ‘‘anāpatti ajānantassā’’tiādimāha. Tattha ajānanto nāma yo mahāniddaṃ okkanto parena kataṃ upakkamampi na jānāti vesāliyaṃ mahāvane divāvihāragato bhikkhu viya. Evarūpassa anāpatti. Vuttampi cetaṃ – ‘‘‘nāhaṃ bhagavā jānāmī’ti; ‘anāpatti, bhikkhu, ajānantassā’’’ti (pārā. 75). Asādiyanto nāma yo jānitvāpi na sādiyati, tattheva sahasā vuṭṭhitabhikkhu viya. Vuttampi cetaṃ – ‘‘‘nāhaṃ bhagavā sādiyi’nti. ‘Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā’’ti.
ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ನಾಮ ಪಿತ್ತುಮ್ಮತ್ತಕೋ। ದುವಿಧಞ್ಹಿ ಪಿತ್ತಂ – ಬದ್ಧಪಿತ್ತಂ, ಅಬದ್ಧಪಿತ್ತಞ್ಚಾತಿ। ತತ್ಥ ಅಬದ್ಧಪಿತ್ತಂ ಲೋಹಿತಂ ವಿಯ ಸಬ್ಬಙ್ಗಗತಂ, ತಮ್ಹಿ ಕುಪಿತೇ ಸತ್ತಾನಂ ಕಣ್ಡುಕಚ್ಛುಸರೀರಕಮ್ಪಾದೀನಿ ಹೋನ್ತಿ। ತಾನಿ ಭೇಸಜ್ಜಕಿರಿಯಾಯ ವೂಪಸಮನ್ತಿ। ಬದ್ಧಪಿತ್ತಂ ಪನ ಪಿತ್ತಕೋಸಕೇ ಠಿತಂ। ತಮ್ಹಿ ಕುಪಿತೇ ಸತ್ತಾ ಉಮ್ಮತ್ತಕಾ ಹೋನ್ತಿ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥಸಞ್ಞಾ ಹಿರೋತ್ತಪ್ಪಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅಸಾರುಪ್ಪಾಚಾರಂ ಚರನ್ತಿ। ಲಹುಕಗರುಕಾನಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಮದ್ದನ್ತಾಪಿ ನ ಜಾನನ್ತಿ। ಭೇಸಜ್ಜಕಿರಿಯಾಯಪಿ ಅತೇಕಿಚ್ಛಾ ಹೋನ್ತಿ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Ummattako nāma pittummattako. Duvidhañhi pittaṃ – baddhapittaṃ, abaddhapittañcāti. Tattha abaddhapittaṃ lohitaṃ viya sabbaṅgagataṃ, tamhi kupite sattānaṃ kaṇḍukacchusarīrakampādīni honti. Tāni bhesajjakiriyāya vūpasamanti. Baddhapittaṃ pana pittakosake ṭhitaṃ. Tamhi kupite sattā ummattakā honti vipallatthasaññā hirottappaṃ chaḍḍetvā asāruppācāraṃ caranti. Lahukagarukāni sikkhāpadāni maddantāpi na jānanti. Bhesajjakiriyāyapi atekicchā honti. Evarūpassa ummattakassa anāpatti.
ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ನಾಮ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಚಿತ್ತೋ ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಕ್ಖಾ ಕಿರ ಭೇರವಾನಿ ವಾ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಮುಖೇನ ಹತ್ಥಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಹದಯರೂಪಂ ವಾ ಮದ್ದನ್ತಾ ಸತ್ತೇ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೇ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥಸಞ್ಞೇ ಕರೋನ್ತಿ। ಏವರೂಪಸ್ಸ ಖಿತ್ತಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪನ ಉಭಿನ್ನಂ ಅಯಂ ವಿಸೇಸೋ – ಪಿತ್ತುಮ್ಮತ್ತಕೋ ನಿಚ್ಚಮೇವ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಹೋತಿ, ಪಕತಿಸಞ್ಞಂ ನ ಲಭತಿ। ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಪಕತಿಸಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭತೀತಿ। ಇಧ ಪನ ಪಿತ್ತುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ ಹೋತು ಯಕ್ಖುಮ್ಮತ್ತಕೋ ವಾ, ಯೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಅಗ್ಗಿಮ್ಪಿ ಸುವಣ್ಣಮ್ಪಿ ಗೂಥಮ್ಪಿ ಚನ್ದನಮ್ಪಿ ಏಕಸದಿಸಂ ಮದ್ದನ್ತೋವ ವಿಚರತಿ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅನ್ತರನ್ತರಾ ಸಞ್ಞಂ ಪಟಿಲಭಿತ್ವಾ ಞತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಆಪತ್ತಿಯೇವ।
Khittacitto nāma vissaṭṭhacitto yakkhummattako vuccati. Yakkhā kira bheravāni vā ārammaṇāni dassetvā mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayarūpaṃ vā maddantā satte vikkhittacitte vipallatthasaññe karonti. Evarūpassa khittacittassa anāpatti. Tesaṃ pana ubhinnaṃ ayaṃ viseso – pittummattako niccameva ummattako hoti, pakatisaññaṃ na labhati. Yakkhummattako antarantarā pakatisaññaṃ paṭilabhatīti. Idha pana pittummattako vā hotu yakkhummattako vā, yo sabbaso muṭṭhassati kiñci na jānāti, aggimpi suvaṇṇampi gūthampi candanampi ekasadisaṃ maddantova vicarati, evarūpassa anāpatti. Antarantarā saññaṃ paṭilabhitvā ñatvā karontassa pana āpattiyeva.
ವೇದನಾಟ್ಟೋ ನಾಮ ಯೋ ಅಧಿಮತ್ತಾಯ ದುಕ್ಖವೇದನಾಯ ಆತುರೋ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Vedanāṭṭo nāma yo adhimattāya dukkhavedanāya āturo kiñci na jānāti, evarūpassa anāpatti.
ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ ನಾಮ ಯೋ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಕಮ್ಮೇ ಆದಿಭೂತೋ। ಇಧ ಪನ ಸುದಿನ್ನತ್ಥೇರೋ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅವಸೇಸಾನಂ ಮಕ್ಕಟೀಸಮಣವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕಾದೀನಂ ಆಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ।
Ādikammiko nāma yo tasmiṃ tasmiṃ kamme ādibhūto. Idha pana sudinnatthero ādikammiko, tassa anāpatti. Avasesānaṃ makkaṭīsamaṇavajjiputtakādīnaṃ āpattiyevāti.
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ
Pakiṇṇakakathā
ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಇದಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂವೇದಿತಬ್ಬಂ –
Imasmiṃ pana sikkhāpade kosallatthaṃ idaṃ pakiṇṇakaṃveditabbaṃ –
‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕಿರಿಯಾ, ಅಥೋ ಸಞ್ಞಾ ಸಚಿತ್ತಕಂ।
‘‘Samuṭṭhānañca kiriyā, atho saññā sacittakaṃ;
ಲೋಕವಜ್ಜಞ್ಚ ಕಮ್ಮಞ್ಚ, ಕುಸಲಂ ವೇದನಾಯ ಚಾ’’ತಿ॥
Lokavajjañca kammañca, kusalaṃ vedanāya cā’’ti.
ತತ್ಥ ‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಗಾಹಕವಸೇನ ಛ ಸಿಕ್ಖಾಪದಸಮುಟ್ಠಾನಾನಿ। ತಾನಿ ಪರಿವಾರೇ ಆವಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಸಮಾಸತೋ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ನಾಮ – ಅತ್ಥಿ ಛಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಕಥಿನಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಏಳಕಲೋಮಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಅತ್ಥಿ ಧುರನಿಕ್ಖೇಪಾದಿಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ।
Tattha ‘‘samuṭṭhāna’’nti sabbasaṅgāhakavasena cha sikkhāpadasamuṭṭhānāni. Tāni parivāre āvi bhavissanti. Samāsato pana sikkhāpadaṃ nāma – atthi chasamuṭṭhānaṃ, atthi catusamuṭṭhānaṃ, atthi tisamuṭṭhānaṃ, atthi kathinasamuṭṭhānaṃ, atthi eḷakalomasamuṭṭhānaṃ, atthi dhuranikkhepādisamuṭṭhānanti.
ತತ್ರಾಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಅಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಯಾ ಕಿರಿಯತೋ, ಸಿಯಾ ಅಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಸಿಯಾ ಕಿರಿಯತೋ ಸಿಯಾ ಕಿರಿಯಾಕಿರಿಯತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ।
Tatrāpi kiñci kiriyato samuṭṭhāti, kiñci akiriyato samuṭṭhāti, kiñci kiriyākiriyato samuṭṭhāti, kiñci siyā kiriyato, siyā akiriyato samuṭṭhāti, kiñci siyā kiriyato siyā kiriyākiriyato samuṭṭhāti.
ತತ್ರಾಪಿ ಅತ್ಥಿ ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಅತ್ಥಿ ನೋಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಚಿತ್ತಙ್ಗಂ ಲಭತಿಯೇವ, ತಂ ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ; ಇತರಂ ನೋಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ।
Tatrāpi atthi saññāvimokkhaṃ, atthi nosaññāvimokkhaṃ. Tattha yaṃ cittaṅgaṃ labhatiyeva, taṃ saññāvimokkhaṃ; itaraṃ nosaññāvimokkhaṃ.
ಪುನ ಅತ್ಥಿ ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಚಿತ್ತಕಂ। ಯಂ ಸಹೇವ ಚಿತ್ತೇನ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಸಚಿತ್ತಕಂ; ಯಂ ವಿನಾಪಿ ಚಿತ್ತೇನ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಅಚಿತ್ತಕಂ । ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಲೋಕವಜ್ಜಂ ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜನ್ತಿ ದುವಿಧಂ। ತೇಸಂ ಲಕ್ಖಣಂ ವುತ್ತಮೇವ।
Puna atthi sacittakaṃ, atthi acittakaṃ. Yaṃ saheva cittena āpajjati, taṃ sacittakaṃ; yaṃ vināpi cittena āpajjati, taṃ acittakaṃ . Taṃ sabbampi lokavajjaṃ paṇṇattivajjanti duvidhaṃ. Tesaṃ lakkhaṇaṃ vuttameva.
ಕಮ್ಮಕುಸಲವೇದನಾವಸೇನಾಪಿ ಚೇತ್ಥ ಅತ್ಥಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ಅತ್ಥಿ ವಚೀಕಮ್ಮಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಕಾಯದ್ವಾರಿಕಂ, ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ; ಯಂ ವಚೀದ್ವಾರಿಕಂ, ತಂ ವಚೀಕಮ್ಮನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅತ್ಥಿ ಪನ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಕುಸಲಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಕುಸಲಂ, ಅತ್ಥಿ ಅಬ್ಯಾಕತಂ। ದ್ವತ್ತಿಂಸೇವ ಹಿ ಆಪತ್ತಿಸಮಉಟ್ಠಾಪಕಚಿತ್ತಾನಿ – ಅಟ್ಠ ಕಾಮಾವಚರಕುಸಲಾನಿ, ದ್ವಾದಸ ಅಕುಸಲಾನಿ, ದಸ ಕಾಮಾವಚರಕಿರಿಯಚಿತ್ತಾನಿ, ಕುಸಲತೋ ಚ ಕಿರಿಯತೋ ಚ ದ್ವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾಚಿತ್ತಾನೀತಿ। ತೇಸು ಯಂ ಕುಸಲಚಿತ್ತೇನ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಕುಸಲಂ; ಇತರೇಹಿ ಇತರಂ। ಅತ್ಥಿ ಚ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ತಿವೇದನಂ, ಅತ್ಥಿ ದ್ವಿವೇದನಂ, ಅತ್ಥಿ ಏಕವೇದನಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೋ ತೀಸು ವೇದನಾಸು ಅಞ್ಞತರವೇದನಾಸಮಙ್ಗೀ ಹುತ್ವಾ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ತಿವೇದನಂ; ಯಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೋ ಸುಖಸಮಙ್ಗೀ ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮಙ್ಗೀ ವಾ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ದ್ವಿವೇದನಂ; ಯಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತೋ ದುಕ್ಖವೇದನಾಸಮಙ್ಗೀಯೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಂ ಏಕವೇದನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಏವಂ –
Kammakusalavedanāvasenāpi cettha atthi sikkhāpadaṃ kāyakammaṃ, atthi vacīkammaṃ. Tattha yaṃ kāyadvārikaṃ, taṃ kāyakammaṃ; yaṃ vacīdvārikaṃ, taṃ vacīkammanti veditabbaṃ. Atthi pana sikkhāpadaṃ kusalaṃ, atthi akusalaṃ, atthi abyākataṃ. Dvattiṃseva hi āpattisamauṭṭhāpakacittāni – aṭṭha kāmāvacarakusalāni, dvādasa akusalāni, dasa kāmāvacarakiriyacittāni, kusalato ca kiriyato ca dve abhiññācittānīti. Tesu yaṃ kusalacittena āpajjati, taṃ kusalaṃ; itarehi itaraṃ. Atthi ca sikkhāpadaṃ tivedanaṃ, atthi dvivedanaṃ, atthi ekavedanaṃ. Tattha yaṃ āpajjanto tīsu vedanāsu aññataravedanāsamaṅgī hutvā āpajjati, taṃ tivedanaṃ; yaṃ āpajjanto sukhasamaṅgī vā upekkhāsamaṅgī vā āpajjati, taṃ dvivedanaṃ; yaṃ āpajjanto dukkhavedanāsamaṅgīyeva āpajjati, taṃ ekavedananti veditabbaṃ. Evaṃ –
‘‘ಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕಿರಿಯಾ, ಅಥೋ ಸಞ್ಞಾ ಸಚಿತ್ತಕಂ।
‘‘Samuṭṭhānañca kiriyā, atho saññā sacittakaṃ;
ಲೋಕವಜ್ಜಞ್ಚ ಕಮ್ಮಞ್ಚ, ಕುಸಲಂ ವೇದನಾಯ ಚಾ’’ತಿ॥
Lokavajjañca kammañca, kusalaṃ vedanāya cā’’ti.
ಇಮಂ ಪಕಿಣ್ಣಕಂ ವಿದಿತ್ವಾ ತೇಸು ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಮುಟ್ಠಾನತೋ ಏಕಸಮುಟ್ಠಾನಂ। ಅಙ್ಗವಸೇನ ದುಕಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಕಾಯಚಿತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಕಿರಿಯಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಕರೋನ್ತೋಯೇವ ಹಿ ಏತಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಮೇಥುನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾಯ ಕಾಮಸಞ್ಞಾಯ ಅಭಾವೇನ ಮುಚ್ಚನತೋ ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ। ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ಮೇಥುನಚಿತ್ತೇನೇವ ನಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ವಿನಾ ಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಸಚಿತ್ತಕಂ। ರಾಗವಸೇನೇವ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಲೋಕವಜ್ಜಂ। ಕಾಯದ್ವಾರೇನೇವ ಸಮುಟ್ಠಾನತೋ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ। ಚಿತ್ತಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಙ್ಗಮತ್ತಂ ಹೋತಿ, ನ ತಸ್ಸ ವಸೇನ ಕಮ್ಮಭಾವೋ ಲಬ್ಭತಿ। ಲೋಭಚಿತ್ತೇನ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬತೋ ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ। ಸುಖಸಮಙ್ಗೀ ವಾ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಮಙ್ಗೀ ವಾ ತಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ದ್ವಿವೇದನನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬಞ್ಚೇತಂ ಆಪತ್ತಿಯಂ ಯುಜ್ಜತಿ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಸೀಸೇನ ಪನ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸುದೇಸನಾ ಆರೂಳ್ಹಾ, ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ವುತ್ತಂ।
Imaṃ pakiṇṇakaṃ viditvā tesu samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ samuṭṭhānato ekasamuṭṭhānaṃ. Aṅgavasena dukasamuṭṭhānaṃ, kāyacittato samuṭṭhāti. Kiriyasamuṭṭhānañca karontoyeva hi etaṃ āpajjati. Methunapaṭisaṃyuttāya kāmasaññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ. ‘‘Anāpatti ajānantassa asādiyantassā’’ti hi vuttaṃ. Methunacitteneva naṃ āpajjati, na vinā cittenāti sacittakaṃ. Rāgavaseneva āpajjitabbato lokavajjaṃ. Kāyadvāreneva samuṭṭhānato kāyakammaṃ. Cittaṃ panettha aṅgamattaṃ hoti, na tassa vasena kammabhāvo labbhati. Lobhacittena āpajjitabbato akusalacittaṃ. Sukhasamaṅgī vā upekkhāsamaṅgī vā taṃ āpajjatīti dvivedananti veditabbaṃ. Sabbañcetaṃ āpattiyaṃ yujjati. Sikkhāpadasīsena pana sabbaaṭṭhakathāsudesanā ārūḷhā, tasmā evaṃ vuttaṃ.
ಪಕಿಣ್ಣಕಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Pakiṇṇakakathā niṭṭhitā.
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ
Vinītavatthuvaṇṇanā
ಮಕ್ಕಟೀ ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಾ ಚ…ಪೇ॰… ವುಡ್ಢಪಬ್ಬಜಿತೋ ಮಿಗೋತಿ ಇದಂ ಕಿಂ? ಇಮಾ ವಿನೀತವತ್ಥೂನಂ ಭಗವತಾ ಸಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಿತಾನಂ ತೇಸಂ ತೇಸಂ ವತ್ಥೂನಂ ಉದ್ದಾನಗಾಥಾ ನಾಮ। ತಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ ‘‘ಸುಖಂ ವಿನಯಧರಾ ಉಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಧಮ್ಮಸಙ್ಗಾಹಕತ್ಥೇರೇಹಿ ಠಪಿತಾನಿ। ವತ್ಥುಗಾಥಾ ಪನ ಧರಮಾನೇಯೇವ ಭಗವತಿ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೇನ ಠಪಿತಾ ‘‘ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಆಯತಿಂ ವಿನಯಧರಾ ವಿನಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ವುತ್ತಲಕ್ಖಣಂ ಸಾಧುಕಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿತಬ್ಬಂ। ದುತಿಯಾದೀನಞ್ಚ ವಿನೀತವತ್ಥೂಸು ವುತ್ತಲಕ್ಖಣೇನ ದುತಿಯಾದೀನಿ। ವಿನೀತವತ್ಥೂನಿ ಹಿ ಸಿಪ್ಪಿಕಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕರೂಪಾನಿ ವಿಯ ವಿನಯಧರಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಕವತ್ಥೂನಿ ಹೋನ್ತೀತಿ।
Makkaṭīvajjiputtā ca…pe… vuḍḍhapabbajito migoti idaṃ kiṃ? Imā vinītavatthūnaṃ bhagavatā sayaṃ vinicchitānaṃ tesaṃ tesaṃ vatthūnaṃ uddānagāthā nāma. Tāni vatthūni ‘‘sukhaṃ vinayadharā uggaṇhissantī’’ti dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitāni. Vatthugāthā pana dharamāneyeva bhagavati upālittherena ṭhapitā ‘‘iminā lakkhaṇena āyatiṃ vinayadharā vinayaṃ vinicchinissantī’’ti. Tasmā ettha vuttalakkhaṇaṃ sādhukaṃ sallakkhetvā paṭhamasikkhāpadaṃ vinicchinitabbaṃ. Dutiyādīnañca vinītavatthūsu vuttalakkhaṇena dutiyādīni. Vinītavatthūni hi sippikānaṃ paṭicchannakarūpāni viya vinayadharānaṃ paṭicchannakavatthūni hontīti.
೬೭. ತತ್ಥ ಪುರಿಮಾನಿ ದ್ವೇ ವತ್ಥೂನಿ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಯಂಯೇವ ವುತ್ತತ್ಥಾನಿ। ತತಿಯೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಗಿಹಿಲಿಙ್ಗೇನಾತಿ ಗಿಹಿವೇಸೇನ ಓದಾತವತ್ಥೋ ಹುತ್ವಾ। ಚತುತ್ಥೇ ನತ್ಥಿ ಕಿಞ್ಚಿ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ತತೋ ಪರೇಸು ಸತ್ತಸು ವತ್ಥೂಸು ಕುಸಚೀರನ್ತಿ ಕುಸೇ ಗನ್ಥೇತ್ವಾ ಕತಚೀರಂ। ವಾಕಚೀರಂ ನಾಮ ತಾಪಸಾನಂ ವಕ್ಕಲಂ। ಫಲಕಚೀರಂ ನಾಮ ಫಲಕಸಣ್ಠಾನಾನಿ ಫಲಕಾನಿ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಕತಚೀರಂ। ಕೇಸಕಮ್ಬಲೋತಿ ಕೇಸೇಹಿ ತನ್ತೇ ವಾಯಿತ್ವಾ ಕತಕಮ್ಬಲೋ। ವಾಲಕಮ್ಬಲೋತಿ ಚಮರವಾಲೇಹಿ ವಾಯಿತ್ವಾ ಕತಕಮ್ಬಲೋ। ಉಲೂಕಪಕ್ಖಿಕನ್ತಿ ಉಲೂಕಸಕುಣಸ್ಸ ಪಕ್ಖೇಹಿ ಕತನಿವಾಸನಂ। ಅಜಿನಕ್ಖಿಪನ್ತಿ ಸಲೋಮಂ ಸಖುರಂ ಅಜಿನಮಿಗಚಮ್ಮಂ। ದ್ವಾದಸಮೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಸಾರತ್ತೋತಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಸಾರತ್ತೋ; ತಂ ರಾಗಂ ಞತ್ವಾ ಭಗವಾ ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ ಆಹ।
67. Tattha purimāni dve vatthūni anupaññattiyaṃyeva vuttatthāni. Tatiye vatthumhi gihiliṅgenāti gihivesena odātavattho hutvā. Catutthe natthi kiñci vattabbaṃ. Tato paresu sattasu vatthūsu kusacīranti kuse ganthetvā katacīraṃ. Vākacīraṃ nāma tāpasānaṃ vakkalaṃ. Phalakacīraṃ nāma phalakasaṇṭhānāni phalakāni sibbitvā katacīraṃ. Kesakambaloti kesehi tante vāyitvā katakambalo. Vālakambaloti camaravālehi vāyitvā katakambalo. Ulūkapakkhikanti ulūkasakuṇassa pakkhehi katanivāsanaṃ. Ajinakkhipanti salomaṃ sakhuraṃ ajinamigacammaṃ. Dvādasame vatthumhi sārattoti kāyasaṃsaggarāgena sāratto; taṃ rāgaṃ ñatvā bhagavā ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti āha.
೬೮. ತೇರಸಮೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾತಿ ಸಾ ಥೇರೀ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಸೇಟ್ಠಿಧೀತಾ ಸತಸಹಸ್ಸಕಪ್ಪೇ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ। ತಸ್ಸಾ ಪಕತಿಯಾಪಿ ಅತಿದಸ್ಸನೀಯಾ ನೀಲುಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ ಕಾಯಚ್ಛವಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಪನ ಕಿಲೇಸಸನ್ತಾಪಸ್ಸ ಅಭಾವೇನ ಅತಿವಿಯ ವಿರೋಚತಿ। ಸಾ ತಾಯೇವ ವಣ್ಣಪೋಕ್ಖರತಾಯ ‘‘ಉಪ್ಪಲವಣ್ಣಾ’’ತಿ ನಾಮಂ ಲಭಿ। ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತೋತಿ ಗಿಹಿಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ರತ್ತಚಿತ್ತೋ; ಸೋ ಕಿರ ತಸ್ಸಾ ಞಾತಿದಾರಕೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ಖೋತಿ ಅನನ್ತರತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ; ಮಞ್ಚಕೇ ನಿಸಿನ್ನಾನನ್ತರಮೇವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದಿವಾ ಬಾಹಿರತೋ ಆಗನ್ತ್ವಾ ದ್ವಾರಂ ಪಿಧಾಯ ನಿಸಿನ್ನಾನಞ್ಹಿ ಪಠಮಂ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಯಾವಸ್ಸಾ ತಂ ಅನ್ಧಕಾರಂ ನ ನಸ್ಸತಿ, ತಾವದೇವ ಏವಮಕಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೂಸೇಸೀತಿ ಪಧಂಸೇಸಿ। ಥೇರೀ ಪನ ಅನವಜ್ಜಾ ಅತ್ತನೋ ಸಮಣಸಞ್ಞಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅಸಾದಿಯನ್ತೀ ನಿಸೀದಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಪರಾಮಟ್ಠಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧ-ಸಿಲಾಥಮ್ಭ-ಖದಿರಸಾರಖಾಣುಕಾ ವಿಯ। ಸೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಮನೋರಥಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಗತೋ। ತಸ್ಸಾ ಥೇರಿಯಾ ದಸ್ಸನಪಥಂ ವಿಜಹನ್ತಸ್ಸೇವ ಅಯಂ ಮಹಾಪಥವೀ ಸಿನೇರುಪಬ್ಬತಂ ಧಾರೇತುಂ ಸಮತ್ಥಾಪಿ ತಂ ಪಾಪಪುರಿಸಂ ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಕಳೇವರಂ ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೀ ವಿಯ ಭಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿವರಮದಾಸಿ। ಸೋ ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಅವೀಚಿಜಾಲಾನಂ ಇನ್ಧನಭಾವಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಭಗವಾ ತಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಅನಾಪತ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಸಾದಿಯನ್ತಿಯಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಥೇರಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ಧಮ್ಮಪದೇ ಇಮಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ –
68. Terasame vatthumhi uppalavaṇṇāti sā therī sāvatthiyaṃ seṭṭhidhītā satasahassakappe abhinīhārasampannā. Tassā pakatiyāpi atidassanīyā nīluppalavaṇṇā kāyacchavi, abbhantare pana kilesasantāpassa abhāvena ativiya virocati. Sā tāyeva vaṇṇapokkharatāya ‘‘uppalavaṇṇā’’ti nāmaṃ labhi. Paṭibaddhacittoti gihikālato paṭṭhāya rattacitto; so kira tassā ñātidārako hoti. Atha khoti anantaratthe nipāto; mañcake nisinnānantaramevāti vuttaṃ hoti. Divā bāhirato āgantvā dvāraṃ pidhāya nisinnānañhi paṭhamaṃ andhakāraṃ hoti. So yāvassā taṃ andhakāraṃ na nassati, tāvadeva evamakāsīti attho. Dūsesīti padhaṃsesi. Therī pana anavajjā attano samaṇasaññaṃ paccupaṭṭhapetvā asādiyantī nisīdi asaddhammādhippāyena parāmaṭṭhā aggikkhandha-silāthambha-khadirasārakhāṇukā viya. Sopi attano manorathaṃ pūretvā gato. Tassā theriyā dassanapathaṃ vijahantasseva ayaṃ mahāpathavī sinerupabbataṃ dhāretuṃ samatthāpi taṃ pāpapurisaṃ byāmamattakaḷevaraṃ dhāretuṃ asakkontī viya bhijjitvā vivaramadāsi. So taṅkhaṇaññeva avīcijālānaṃ indhanabhāvaṃ agamāsi. Bhagavā taṃ sutvā ‘‘anāpatti, bhikkhave, asādiyantiyā’’ti vatvā theriṃ sandhāya dhammapade imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘ವಾರಿ ಪೋಕ್ಖರಪತ್ತೇವ, ಆರಗ್ಗೇರಿವ ಸಾಸಪೋ।
‘‘Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;
ಯೋ ನ ಲಿಮ್ಪತಿ ಕಾಮೇಸು, ತಮಹಂ ಬ್ರೂಮಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೪೦೧)।
Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 401);
೬೯. ಚುದ್ದಸಮೇ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಪಾತುಭೂತನ್ತಿ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕನ್ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸಣ್ಠಾನಂ ಮಸ್ಸುದಾಠಿಕಾದಿ ಸಬ್ಬಂ ಅನ್ತರಹಿತಂ ಇತ್ಥಿಸಣ್ಠಾನಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ। ತಮೇವ ಉಪಜ್ಝಂ ತಮೇವ ಉಪಸಮ್ಪದನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಗಹಿತಉಪಜ್ಝಾಯಮೇವ ಪುಬ್ಬೇ ಕತಉಪಸಮ್ಪದಮೇವ ಅನುಜಾನಾಮಿ। ಪುನ ಉಪಜ್ಝಾ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಾ; ಉಪಸಮ್ಪದಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾನಿಯೇವ ವಸ್ಸಾನೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಉಪಸಮ್ಪದತೋ ಪಭುತಿ ಯಾವ ವಸ್ಸಗಣನಾ, ತಂಯೇವ ವಸ್ಸಗಣನಂ ಅನುಜಾನಾಮಿ। ನ ಇತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಸ್ಸಗಣನಾ ಕಾತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸಙ್ಗಮಿತುನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಙ್ಗಮಿತುಂ ಸಙ್ಗನ್ತುಂ ಸಮಙ್ಗೀ ಭವಿತುಂ ಅನುಜಾನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಅಪ್ಪತಿರೂಪಂ ದಾನಿಸ್ಸಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಮಜ್ಝೇ ವಸಿತುಂ, ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಸತೂತಿ। ಯಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸಾಧಾರಣಾತಿ ಯಾ ದೇಸನಾಗಾಮಿನಿಯೋ ವಾ ವುಟ್ಠಾನಗಾಮಿನಿಯೋ ವಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಾಧಾರಣಾ। ತಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ವುಟ್ಠಾತುನ್ತಿ ತಾ ಸಬ್ಬಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ವುಟ್ಠಾತುಂ ಅನುಜಾನಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾಹಿ ಆಪತ್ತೀಹಿ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಯಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಅಸಾಧಾರಣಾ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ-ಆದಿಕಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ, ತಾಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತನೇನ ತಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ವುಟ್ಠಿತಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಪುನ ಪಕತಿಲಿಙ್ಗೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇಪಿ ತಾಹಿ ಆಪತ್ತೀಹಿ ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ಅಯಂ ತಾವೇತ್ಥ ಪಾಳಿವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
69. Cuddasame vatthumhi itthiliṅgaṃ pātubhūtanti rattibhāge niddaṃ okkantassa purisasaṇṭhānaṃ massudāṭhikādi sabbaṃ antarahitaṃ itthisaṇṭhānaṃ uppannaṃ. Tameva upajjhaṃ tameva upasampadanti pubbe gahitaupajjhāyameva pubbe kataupasampadameva anujānāmi. Puna upajjhā na gahetabbā; upasampadā na kātabbāti attho. Tāniyevavassānīti bhikkhuupasampadato pabhuti yāva vassagaṇanā, taṃyeva vassagaṇanaṃ anujānāmi. Na ito paṭṭhāya vassagaṇanā kātabbāti attho. Bhikkhunīhi saṅgamitunti bhikkhunīhi saddhiṃ saṅgamituṃ saṅgantuṃ samaṅgī bhavituṃ anujānāmīti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – appatirūpaṃ dānissā bhikkhūnaṃ majjhe vasituṃ, bhikkhunupassayaṃ gantvā bhikkhunīhi saddhiṃ vasatūti. Yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi sādhāraṇāti yā desanāgāminiyo vā vuṭṭhānagāminiyo vā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ sādhāraṇā. Tā āpattiyo bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātunti tā sabbāpi bhikkhunīhi kātabbaṃ vinayakammaṃ katvā bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātuṃ anujānāmīti attho. Tāhi āpattīhi anāpattīti yā pana bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi asādhāraṇā sukkavissaṭṭhi-ādikā āpattiyo, tāhi anāpatti. Liṅgaparivattanena tā āpattiyo vuṭṭhitāva honti. Puna pakatiliṅge uppannepi tāhi āpattīhi tassa anāpattiyevāti ayaṃ tāvettha pāḷivinicchayo.
ಅಯಂ ಪನ ಪಾಳಿಮುತ್ತೋ ಓಕ್ಕನ್ತಿಕವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ಇಮೇಸು ತಾವ ದ್ವೀಸು ಲಿಙ್ಗೇಸು ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಂ ಉತ್ತಮಂ, ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಹೀನಂ; ತಸ್ಮಾ ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಂ ಬಲವಅಕುಸಲೇನ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ದುಬ್ಬಲಕುಸಲೇನ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಪನ ಅನ್ತರಧಾಯನ್ತಂ ದುಬ್ಬಲಅಕುಸಲೇನ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ। ಪುರಿಸಲಿಙ್ಗಂ ಬಲವಕುಸಲೇನ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ। ಏವಂ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಅಕುಸಲೇನ ಅನ್ತರಧಾಯತಿ, ಕುಸಲೇನ ಪಟಿಲಬ್ಭತಿ।
Ayaṃ pana pāḷimutto okkantikavinicchayo – imesu tāva dvīsu liṅgesu purisaliṅgaṃ uttamaṃ, itthiliṅgaṃ hīnaṃ; tasmā purisaliṅgaṃ balavaakusalena antaradhāyati. Itthiliṅgaṃ dubbalakusalena patiṭṭhāti. Itthiliṅgaṃ pana antaradhāyantaṃ dubbalaakusalena antaradhāyati. Purisaliṅgaṃ balavakusalena patiṭṭhāti. Evaṃ ubhayampi akusalena antaradhāyati, kusalena paṭilabbhati.
ತತ್ಥ ಸಚೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಏಕತೋ ಸಜ್ಝಾಯಂ ವಾ ಧಮ್ಮಸಾಕಚ್ಛಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಏಕಾಗಾರೇ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕನ್ತಾನಂ ಏಕಸ್ಸ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಪಾತುಭವತಿ, ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಸಹಸೇಯ್ಯಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಸೋ ಚೇ ಪಟಿಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ತಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ದುಕ್ಖೀ ದುಮ್ಮನೋ ರತ್ತಿಭಾಗೇಯೇವ ಇತರಸ್ಸ ಆರೋಚೇಯ್ಯ, ತೇನ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತಬ್ಬೋ – ‘‘ಹೋತು, ಮಾ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥ। ವಟ್ಟಸ್ಸೇವೇಸೋ ದೋಸೋ। ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೇನ ದ್ವಾರಂ ದಿನ್ನಂ, ಭಿಕ್ಖು ವಾ ಹೋತು ಭಿಕ್ಖುನೀ ವಾ, ಅನಾವಟೋ ಧಮ್ಮೋ ಅವಾರಿತೋ ಸಗ್ಗಮಗ್ಗೋ’’ತಿ। ಸಮಸ್ಸಾಸೇತ್ವಾ ಚ ಏವಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ – ‘‘ತುಮ್ಹೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅತ್ಥಿ ವೋ ಕಾಚಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ’’ತಿ। ಸಚಸ್ಸಾ ಹೋನ್ತಿ ತಾದಿಸಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಅತ್ಥೀತಿ, ನೋ ಚೇ ಹೋನ್ತಿ ನತ್ಥೀತಿ ವತ್ವಾ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ಮಮ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋಥ; ಇದಾನಿ ಮಂ ಪಠಮಂ ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ನೇಥಾ’’ತಿ। ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಸ್ಸಾ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಾನಂ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಸನ್ದಿಟ್ಠಾನಂ ಭಿಕ್ಖುನೀನಂ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಚ ನ ಏಕಕೇನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಚತೂಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಜೋತಿಕಞ್ಚ ಕತ್ತರದಣ್ಡಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಂವಿದಹನಂ ಪರಿಮೋಚೇತ್ವಾ ‘‘ಮಯಂ ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಠಾನಂ ಗಚ್ಛಾಮಾ’’ತಿ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಬಹಿಗಾಮೇ ದೂರೇ ವಿಹಾರೋ ಹೋತಿ, ಅನ್ತರಾಮಗ್ಗೇ ಗಾಮನ್ತರ-ನದೀಪಾರ-ರತ್ತಿವಿಪ್ಪವಾಸ-ಗಣಓಹೀಯನಾಪತ್ತೀಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಭಿಕ್ಖುನುಪಸ್ಸಯಂ ಗನ್ತ್ವಾ ತಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ವತ್ತಬ್ಬಾ – ‘‘ಅಸುಕಂ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖುಂ ಜಾನಾಥಾ’’ತಿ? ‘‘ಆಮ, ಅಯ್ಯಾ’’ತಿ। ‘‘ತಸ್ಸ ಇತ್ಥಿಲಿಙ್ಗಂ ಪಾತುಭೂತಂ, ಸಙ್ಗಹಂ ದಾನಿಸ್ಸ ಕರೋಥಾ’’ತಿ। ತಾ ಚೇ ‘‘ಸಾಧು, ಅಯ್ಯಾ, ಇದಾನಿ ಮಯಮ್ಪಿ ಸಜ್ಝಾಯಿಸ್ಸಾಮ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮ, ಗಚ್ಛಥ ತುಮ್ಹೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತಿ, ಆರಾಧಿಕಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ ಸಙ್ಗಾಹಿಕಾ ಲಜ್ಜಿನಿಯೋ, ತಾ ಕೋಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಗಚ್ಛತಿ ಚೇ, ಗಾಮನ್ತರ-ನದೀಪಾರ-ರತ್ತಿವಿಪ್ಪವಾಸ-ಗಣಓಹೀಯನಾಪತ್ತೀಹಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಲಜ್ಜಿನಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ನ ಸಙ್ಗಾಹಿಕಾಯೋ; ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗನ್ತುಂ ಲಬ್ಭತಿ। ಸಚೇಪಿ ಅಲಜ್ಜಿನಿಯೋ ಹೋನ್ತಿ, ಸಙ್ಗಹಂ ಪನ ಕರೋನ್ತಿ; ತಾಪಿ ಪರಿಚ್ಚಜಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗನ್ತುಂ ಲಬ್ಭತಿ। ಸಚೇ ಲಜ್ಜಿನಿಯೋ ಚ ಸಙ್ಗಾಹಿಕಾ ಚ, ಞಾತಿಕಾ ನ ಹೋನ್ತಿ, ಆಸನ್ನಗಾಮೇ ಪನ ಅಞ್ಞಾ ಞಾತಿಕಾಯೋ ಹೋನ್ತಿ ಪಟಿಜಗ್ಗನಿಕಾ, ತಾಸಮ್ಪಿ ಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತಿ। ಗನ್ತ್ವಾ ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇಪಿ ನಿಸ್ಸಯಪಟಿಪನ್ನೋ, ಪತಿರೂಪಾಯ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸ್ಸಯೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಮಾತಿಕಾ ವಾ ವಿನಯೋ ವಾ ಉಗ್ಗಹಿತೋ ಸುಗ್ಗಹಿತೋ, ಪುನ ಉಗ್ಗಣ್ಹನಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ। ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಪರಿಸಾವಚರೋ, ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇಯೇವ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಸೂಪಸಮ್ಪನ್ನಾ। ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ನಿಸ್ಸಯೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಪುಬ್ಬೇ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸನ್ತೇಹಿಪಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇಯೇವ ನಿಸ್ಸಯೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ಪರಿಪುಣ್ಣವಸ್ಸಸಾಮಣೇರೇನಾಪಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇಯೇವ ಉಪಜ್ಝಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।
Tattha sace dvinnaṃ bhikkhūnaṃ ekato sajjhāyaṃ vā dhammasākacchaṃ vā katvā ekāgāre nipajjitvā niddaṃ okkantānaṃ ekassa itthiliṅgaṃ pātubhavati, ubhinnampi sahaseyyāpatti hoti. So ce paṭibujjhitvā attano taṃ vippakāraṃ disvā dukkhī dummano rattibhāgeyeva itarassa āroceyya, tena samassāsetabbo – ‘‘hotu, mā cintayittha. Vaṭṭasseveso doso. Sammāsambuddhena dvāraṃ dinnaṃ, bhikkhu vā hotu bhikkhunī vā, anāvaṭo dhammo avārito saggamaggo’’ti. Samassāsetvā ca evaṃ vattabbaṃ – ‘‘tumhehi bhikkhunupassayaṃ gantuṃ vaṭṭati. Atthi vo kāci sandiṭṭhā bhikkhuniyo’’ti. Sacassā honti tādisā bhikkhuniyo atthīti, no ce honti natthīti vatvā so bhikkhu vattabbo – ‘‘mama saṅgahaṃ karotha; idāni maṃ paṭhamaṃ bhikkhunupassayaṃ nethā’’ti. Tena bhikkhunā taṃ gahetvā tassā vā sandiṭṭhānaṃ attano vā sandiṭṭhānaṃ bhikkhunīnaṃ santikaṃ gantabbaṃ. Gacchantena ca na ekakena gantabbaṃ. Catūhi pañcahi bhikkhūhi saddhiṃ jotikañca kattaradaṇḍañca gahetvā saṃvidahanaṃ parimocetvā ‘‘mayaṃ asukaṃ nāma ṭhānaṃ gacchāmā’’ti gantabbaṃ. Sace bahigāme dūre vihāro hoti, antarāmagge gāmantara-nadīpāra-rattivippavāsa-gaṇaohīyanāpattīhi anāpatti. Bhikkhunupassayaṃ gantvā tā bhikkhuniyo vattabbā – ‘‘asukaṃ nāma bhikkhuṃ jānāthā’’ti? ‘‘Āma, ayyā’’ti. ‘‘Tassa itthiliṅgaṃ pātubhūtaṃ, saṅgahaṃ dānissa karothā’’ti. Tā ce ‘‘sādhu, ayyā, idāni mayampi sajjhāyissāma, dhammaṃ sossāma, gacchatha tumhe’’ti vatvā saṅgahaṃ karonti, ārādhikā ca honti saṅgāhikā lajjiniyo, tā kopetvā aññattha na gantabbaṃ. Gacchati ce, gāmantara-nadīpāra-rattivippavāsa-gaṇaohīyanāpattīhi na muccati. Sace pana lajjiniyo honti, na saṅgāhikāyo; aññattha gantuṃ labbhati. Sacepi alajjiniyo honti, saṅgahaṃ pana karonti; tāpi pariccajitvā aññattha gantuṃ labbhati. Sace lajjiniyo ca saṅgāhikā ca, ñātikā na honti, āsannagāme pana aññā ñātikāyo honti paṭijagganikā, tāsampi santikaṃ gantuṃ vaṭṭatīti vadanti. Gantvā sace bhikkhubhāvepi nissayapaṭipanno, patirūpāya bhikkhuniyā santike nissayo gahetabbo. Mātikā vā vinayo vā uggahito suggahito, puna uggaṇhanakāraṇaṃ natthi. Sace bhikkhubhāve parisāvacaro, tassa santikeyeva upasampannā sūpasampannā. Aññassa santike nissayo gahetabbo. Pubbe taṃ nissāya vasantehipi aññassa santikeyeva nissayo gahetabbo. Paripuṇṇavassasāmaṇerenāpi aññassa santikeyeva upajjhā gahetabbā.
ಯಂ ಪನಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಭಾವೇ ಅಧಿಟ್ಠಿತಂ ತಿಚೀವರಞ್ಚ ಪತ್ತೋ ಚ, ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾನಂ ವಿಜಹತಿ, ಪುನ ಅಧಿಟ್ಠಾತಬ್ಬಂ। ಸಙ್ಕಚ್ಚಿಕಾ ಚ ಉದಕಸಾಟಿಕಾ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಯಂ ಅತಿರೇಕಚೀವರಂ ವಾ ಅತಿರೇಕಪತ್ತೋ ವಾ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಠಪಿತೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ವಿಜಹತಿ, ಪುನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತೇಲಮಧುಫಾಣಿತಾದೀನಿಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹನ್ತಿ। ಸಚೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತೋ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಕಾಲೇ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತಕಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ, ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತಿ। ಯಂ ಉಭಿನ್ನಂ ಸಾಧಾರಣಂ ಅವಿಭಜಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ, ತಂ ಪಕತತ್ತೋ ರಕ್ಖತಿ। ಯಂ ಪನ ವಿಭತ್ತಂ ಏತಸ್ಸೇವ ಸನ್ತಕಂ, ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತಿ। ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತಂ ಪರಿವಾರೇ –
Yaṃ panassa bhikkhubhāve adhiṭṭhitaṃ ticīvarañca patto ca, taṃ adhiṭṭhānaṃ vijahati, puna adhiṭṭhātabbaṃ. Saṅkaccikā ca udakasāṭikā ca gahetabbā. Yaṃ atirekacīvaraṃ vā atirekapatto vā vinayakammaṃ katvā ṭhapito hoti, taṃ sabbampi vinayakammaṃ vijahati, puna kātabbaṃ. Paṭiggahitatelamadhuphāṇitādīnipi paṭiggahaṇaṃ vijahanti. Sace paṭiggahaṇato sattame divase liṅgaṃ parivattati, puna paṭiggahetvā sattāhaṃ vaṭṭati. Yaṃ pana bhikkhukāle aññassa bhikkhuno santakaṃ paṭiggahitaṃ, taṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati. Yaṃ ubhinnaṃ sādhāraṇaṃ avibhajitvā ṭhapitaṃ, taṃ pakatatto rakkhati. Yaṃ pana vibhattaṃ etasseva santakaṃ, taṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Vuttampi cetaṃ parivāre –
‘‘ತೇಲಂ ಮಧುಂ ಫಾಣಿತಞ್ಚಾಪಿ ಸಪ್ಪಿಂ।
‘‘Telaṃ madhuṃ phāṇitañcāpi sappiṃ;
ಸಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾನ ನಿಕ್ಖಿಪೇಯ್ಯ।
Sāmaṃ gahetvāna nikkhipeyya;
ಅವೀತಿವತ್ತೇ ಸತ್ತಾಹೇ।
Avītivatte sattāhe;
ಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ।
Sati paccaye paribhuñjantassa āpatti;
ಪಞ್ಹಾ ಮೇಸಾ ಕುಸಲೇಹಿ ಚಿನ್ತಿತಾ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೪೮೦)।
Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 480);
ಇದಞ್ಹಿ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನಾಮ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತನೇನ, ಕಾಲಂಕಿರಿಯಾಯ, ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನೇನ, ಹೀನಾಯಾವತ್ತನೇನ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ದಾನೇನ, ಅನಪೇಕ್ಖವಿಸ್ಸಜ್ಜನೇನ, ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಗಹಣೇನ ಚ ವಿಜಹತಿ। ತಸ್ಮಾ ಸಚೇಪಿ ಹರೀತಕಖಣ್ಡಮ್ಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಮತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬಮಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತಿ। ಭಿಕ್ಖುವಿಹಾರೇ ಪನ ಯಂಕಿಞ್ಚಿಸ್ಸಾ ಸನ್ತಕಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಠಪಿತಂ, ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಸಾವ ಇಸ್ಸರಾ, ಆಹರಾಪೇತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಥಾವರಂ ತಸ್ಸಾ ಸನ್ತಕಂ ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ಉಪರೋಪಕಾ ವಾ, ತೇ ಯಸ್ಸಿಚ್ಛತಿ ತಸ್ಸ ದಾತಬ್ಬಾ। ತೇರಸಸು ಸಮ್ಮುತೀಸು ಯಾ ಭಿಕ್ಖುಕಾಲೇ ಲದ್ಧಾ ಸಮ್ಮುತಿ, ಸಬ್ಬಾ ಸಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಪುರಿಮಿಕಾಯ ಸೇನಾಸನಗ್ಗಾಹೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭತಿ। ಸಚೇ ಪಚ್ಛಿಮಿಕಾಯ ಸೇನಾಸನೇ ಗಹಿತೇ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಭಿಕ್ಖುನಿಸಙ್ಘೋ ಚಸ್ಸಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಲಾಭಂ ದಾತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಅಪಲೋಕೇತ್ವಾ ದಾತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಸಾಧಾರಣಾಯ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿವಸನ್ತಸ್ಸ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಮಾನತ್ತಂ ಚರನ್ತಸ್ಸ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಪುನ ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಚಿಣ್ಣಮಾನತ್ತಸ್ಸ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಅಕುಸಲವಿಪಾಕೇ ಪರಿಕ್ಖೀಣೇ ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಕಾಲೇ ಪುನದೇವ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಚಿಣ್ಣೇ ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತೇ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ।
Idañhi liṅgaparivattanaṃ sandhāya vuttaṃ. Paṭiggahaṇaṃ nāma liṅgaparivattanena, kālaṃkiriyāya, sikkhāpaccakkhānena, hīnāyāvattanena, anupasampannassa dānena, anapekkhavissajjanena, acchinditvā gahaṇena ca vijahati. Tasmā sacepi harītakakhaṇḍampi paṭiggahetvā ṭhapitamatthi, sabbamassa paṭiggahaṇaṃ vijahati. Bhikkhuvihāre pana yaṃkiñcissā santakaṃ paṭiggahetvā vā appaṭiggahetvā vā ṭhapitaṃ, sabbassa sāva issarā, āharāpetvā gahetabbaṃ. Yaṃ panettha thāvaraṃ tassā santakaṃ senāsanaṃ vā uparopakā vā, te yassicchati tassa dātabbā. Terasasu sammutīsu yā bhikkhukāle laddhā sammuti, sabbā sā paṭippassambhati. Purimikāya senāsanaggāho paṭippassambhati. Sace pacchimikāya senāsane gahite liṅgaṃ parivattati, bhikkhunisaṅgho cassā uppannaṃ lābhaṃ dātukāmo hoti, apaloketvā dātabbo. Sace bhikkhunīhi sādhāraṇāya paṭicchannāya āpattiyā parivasantassa liṅgaṃ parivattati, pakkhamānattameva dātabbaṃ. Sace mānattaṃ carantassa parivattati, puna pakkhamānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇamānattassa parivattati, bhikkhunīhi abbhānakammaṃ kātabbaṃ. Sace akusalavipāke parikkhīṇe pakkhamānattakāle punadeva liṅgaṃ parivattati, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇe pakkhamānatte parivattati, bhikkhūhi abbhānakammaṃ kātabbanti.
ಅನನ್ತರೇ ಭಿಕ್ಖುನಿಯಾ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತನವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಇಧ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಸಬ್ಬೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ – ಸಚೇಪಿ ಭಿಕ್ಖುನಿಕಾಲೇ ಆಪನ್ನಾ ಸಞ್ಚರಿತ್ತಾಪತ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ ಹೋತಿ, ಪರಿವಾಸದಾನಂ ನತ್ಥಿ, ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಂ ಚರನ್ತಿಯಾ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ನ ತೇನತ್ಥೋ, ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಚಿಣ್ಣಮಾನತ್ತಾಯ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಪುನ ಮಾನತ್ತಂ ಅದತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅಬ್ಭೇತಬ್ಬೋ। ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಮಾನತ್ತೇ ಅದಿನ್ನೇ ಪುನ ಲಿಙ್ಗಂ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಅಥ ಛಾರತ್ತಂ ಮಾನತ್ತಂ ಚರನ್ತಸ್ಸ ಪುನ ಪರಿವತ್ತತಿ, ಪಕ್ಖಮಾನತ್ತಮೇವ ದಾತಬ್ಬಂ। ಚಿಣ್ಣಮಾನತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತೇ ಜಾತೇ ಭಿಕ್ಖುನೀಹಿ ಅಬ್ಭಾನಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ । ಪುನ ಪರಿವತ್ತೇ ಚ ಲಿಙ್ಗೇ ಭಿಕ್ಖುನಿಭಾವೇ ಠಿತಾಯಪಿ ಯಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ಪುಬ್ಬೇ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ, ತಾ ಸುಪ್ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಾ ಏವಾತಿ।
Anantare bhikkhuniyā liṅgaparivattanavatthumhi idha vuttanayeneva sabbo vinicchayo veditabbo. Ayaṃ pana viseso – sacepi bhikkhunikāle āpannā sañcarittāpatti paṭicchannā hoti, parivāsadānaṃ natthi, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace pakkhamānattaṃ carantiyā liṅgaṃ parivattati, na tenattho, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇamānattāya parivattati, puna mānattaṃ adatvā bhikkhūhi abbhetabbo. Atha bhikkhūhi mānatte adinne puna liṅgaṃ parivattati, bhikkhunīhi pakkhamānattameva dātabbaṃ. Atha chārattaṃ mānattaṃ carantassa puna parivattati, pakkhamānattameva dātabbaṃ. Ciṇṇamānattassa pana liṅgaparivatte jāte bhikkhunīhi abbhānakammaṃ kātabbaṃ . Puna parivatte ca liṅge bhikkhunibhāve ṭhitāyapi yā āpattiyo pubbe paṭippassaddhā, tā suppaṭippassaddhā evāti.
೭೦. ಇತೋ ಪರಾನಿ ‘‘ಮಾತುಯಾ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿಆದೀನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನಿಯೇವ।
70. Ito parāni ‘‘mātuyā methunaṃ dhamma’’ntiādīni cattāri vatthūni uttānatthāniyeva.
೭೧. ಮುದುಪಿಟ್ಠಿಕವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಸೋ ಕಿರ ಭಿಕ್ಖು ನಟಪುಬ್ಬಕೋ। ತಸ್ಸ ಸಿಪ್ಪಕೋಸಲ್ಲತ್ಥಂ ಪರಿಕಮ್ಮಕತಾ ಪಿಟ್ಠಿ ಮುದುಕಾ ಅಹೋಸಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ಕಾತುಂ ಅಸಕ್ಖಿ।
71. Mudupiṭṭhikavatthumhi so kira bhikkhu naṭapubbako. Tassa sippakosallatthaṃ parikammakatā piṭṭhi mudukā ahosi. Tasmā evaṃ kātuṃ asakkhi.
ಲಮ್ಬೀವತ್ಥುಮ್ಹಿ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ದೀಘಂ ಹೋತಿ ಲಮ್ಬತಿ, ತಸ್ಮಾ ಲಮ್ಬೀತಿ ವುತ್ತೋ।
Lambīvatthumhi tassa bhikkhussa aṅgajātaṃ dīghaṃ hoti lambati, tasmā lambīti vutto.
ಇತೋ ಪರಾನಿ ದ್ವೇ ವಣವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನಾನೇವ। ಲೇಪಚಿತ್ತವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಲೇಪಚಿತ್ತಂ ನಾಮ ಚಿತ್ತಕಮ್ಮರೂಪಂ।
Ito parāni dve vaṇavatthūni uttānāneva. Lepacittavatthumhi lepacittaṃ nāma cittakammarūpaṃ.
ದಾರುಧೀತಲಿಕವತ್ಥುಮ್ಹಿ ದಾರುಧೀತಲಿಕಾ ನಾಮ ಕಟ್ಠರೂಪಂ। ಯಥಾ ಚ ಇಮೇಸು ದ್ವೀಸು ಏವಂ ಅಞ್ಞೇಸುಪಿ ದನ್ತರೂಪ-ಪೋತ್ಥಕರೂಪ-ಲೋಹರೂಪಾದೀಸು ಅನುಪಾದಿನ್ನಕೇಸು ಇತ್ಥಿರೂಪೇಸು ನಿಮಿತ್ತೇ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ತಥೇವ ದುಕ್ಕಟಂ। ಮೋಚನರಾಗೇನ ಪನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಮುತ್ತೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ಅಮುತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ।
Dārudhītalikavatthumhi dārudhītalikā nāma kaṭṭharūpaṃ. Yathā ca imesu dvīsu evaṃ aññesupi dantarūpa-potthakarūpa-loharūpādīsu anupādinnakesu itthirūpesu nimitte methunarāgena upakkamantassa asuci muccatu vā mā vā, dukkaṭameva. Kāyasaṃsaggarāgena upakkamantassāpi tatheva dukkaṭaṃ. Mocanarāgena pana upakkamantassa mutte saṅghādiseso, amutte thullaccayanti.
೭೨. ಸುನ್ದರವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಅಯಂ ಸುನ್ದರೋ ನಾಮ ರಾಜಗಹೇ ಕುಲದಾರಕೋ ಸದ್ಧಾಯ ಪಬ್ಬಜಿತೋ; ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಅಭಿರೂಪತಾಯ ‘‘ಸುನ್ದರೋ’’ತಿ ನಾಮಂ ಲಭಿ। ತಂ ರಥಿಕಾಯ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಛನ್ದರಾಗಾ ಸಾ ಇತ್ಥೀ ಇಮಂ ವಿಪ್ಪಕಾರಂ ಅಕಾಸಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಅನಾಗಾಮೀ। ತಸ್ಮಾ ಸೋ ನ ಸಾದಿಯಿ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪನ ಅವಿಸಯೋ ಏಸೋ।
72. Sundaravatthumhi ayaṃ sundaro nāma rājagahe kuladārako saddhāya pabbajito; attabhāvassa abhirūpatāya ‘‘sundaro’’ti nāmaṃ labhi. Taṃ rathikāya gacchantaṃ disvā samuppannachandarāgā sā itthī imaṃ vippakāraṃ akāsi. Thero pana anāgāmī. Tasmā so na sādiyi. Aññesaṃ pana avisayo eso.
ಇತೋ ಪರೇಸು ಚತೂಸು ವತ್ಥೂಸು ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಜಳಾ ದುಮ್ಮೇಧಾ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ವಚನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿಂಸು।
Ito paresu catūsu vatthūsu te bhikkhū jaḷā dummedhā mātugāmassa vacanaṃ gahetvā tathā katvā pacchā kukkuccāyiṃsu.
೭೩. ಅಕ್ಖಾಯಿತಾದೀನಿ ತೀಣಿ ವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ। ದ್ವೀಸು ಛಿನ್ನಸೀಸವತ್ಥೂಸು ಅಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ – ವಟ್ಟಕತೇ ಮುಖೇ ವಿವಟೇ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪವೇಸೇನ್ತೋ ಸಚೇ ಹೇಟ್ಠಾ ವಾ ಉಪರಿ ವಾ ಉಭಯಪಸ್ಸೇಹಿ ವಾ ಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಚತೂಹಿಪಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ ಅಛುಪನ್ತಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ತಾಲುಕಂ ಛುಪತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಚತ್ತಾರಿ ಪಸ್ಸಾನಿ ತಾಲುಕಞ್ಚ ಅಛುಪನ್ತೋ ಆಕಾಸಗತಮೇವ ಕತ್ವಾ ಪವೇಸೇತಿ ಚ ನೀಹರತಿ ಚ, ದುಕ್ಕಟಂ। ಯದಿ ಪನ ದನ್ತಾ ಸುಫುಸಿತಾ, ಅನ್ತೋಮುಖೇ ಓಕಾಸೋ ನತ್ಥಿ, ದನ್ತಾ ಚ ಬಹಿ ಓಟ್ಠಮಂಸೇನ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾ, ತತ್ಥ ವಾತೇನ ಅಸಮ್ಫುಟ್ಠಂ ಅಲ್ಲೋಕಾಸಂ ತಿಲಫಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಉಪ್ಪಾಟಿತೇ ಪನ ಓಟ್ಠಮಂಸೇ ದನ್ತೇಸುಯೇವ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಯೋಪಿ ದನ್ತೋ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖಮಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ , ನ ಸಕ್ಕಾ ಓಟ್ಠೇಹಿ ಪಿದಹಿತುಂ। ತತ್ಥ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತೇಪಿ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಜಿವ್ಹಾಯ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತೇಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ಜೀವಮಾನಕಸರೀರೇಪಿ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತಜಿವ್ಹಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ಯದಿ ಪನ ಬಹಿಜಿವ್ಹಾಯ ಪಲಿವೇಠೇತ್ವಾ ಅನ್ತೋಮುಖಂ ಪವೇಸೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಉಪರಿಗೀವಾಯ ಛಿನ್ನಸೀಸಸ್ಸಪಿ ಅಧೋಭಾಗೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ತಾಲುಕಂ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ।
73. Akkhāyitādīni tīṇi vatthūni uttānatthāneva. Dvīsu chinnasīsavatthūsu ayaṃ vinicchayo – vaṭṭakate mukhe vivaṭe aṅgajātaṃ pavesento sace heṭṭhā vā upari vā ubhayapassehi vā chupantaṃ paveseti, pārājikaṃ. Catūhipi passehi achupantaṃ pavesetvā abbhantare tālukaṃ chupati, pārājikameva. Cattāri passāni tālukañca achupanto ākāsagatameva katvā paveseti ca nīharati ca, dukkaṭaṃ. Yadi pana dantā suphusitā, antomukhe okāso natthi, dantā ca bahi oṭṭhamaṃsena paṭicchannā, tattha vātena asamphuṭṭhaṃ allokāsaṃ tilaphalamattampi pavesentassa pārājikameva. Uppāṭite pana oṭṭhamaṃse dantesuyeva upakkamantassa thullaccayaṃ. Yopi danto bahi nikkhamitvā tiṭṭhati , na sakkā oṭṭhehi pidahituṃ. Tattha upakkamantepi bahi nikkhantajivhāya upakkamantepi thullaccayameva. Jīvamānakasarīrepi bahi nikkhantajivhāya thullaccayameva. Yadi pana bahijivhāya paliveṭhetvā antomukhaṃ paveseti, pārājikameva. Uparigīvāya chinnasīsassapi adhobhāgena aṅgajātaṃ pavesetvā tālukaṃ chupantassa pārājikameva.
ಅಟ್ಠಿಕವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಸುಸಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ದುಕ್ಕಟಂ। ಅಟ್ಠಿಕಾನಿ ಸಙ್ಕಡ್ಢನ್ತಸ್ಸಾಪಿ, ನಿಮಿತ್ತೇ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ, ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸಾಪಿ, ಮುಚ್ಚತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಮೋಚನರಾಗೇನ ಪನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಮುಚ್ಚನ್ತೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ಅಮುಚ್ಚನ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ।
Aṭṭhikavatthumhi susānaṃ gacchantassāpi dukkaṭaṃ. Aṭṭhikāni saṅkaḍḍhantassāpi, nimitte methunarāgena upakkamantassāpi, kāyasaṃsaggarāgena upakkamantassāpi, muccatu vā mā vā, dukkaṭameva. Mocanarāgena pana upakkamantassa muccante saṅghādiseso, amuccante thullaccayameva.
ನಾಗೀವತ್ಥುಮ್ಹಿ ನಾಗಮಾಣವಿಕಾ ವಾ ಹೋತು ಕಿನ್ನರೀಆದೀನಂ ವಾ ಅಞ್ಞತರಾ, ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪಾರಾಜಿಕಂ।
Nāgīvatthumhi nāgamāṇavikā vā hotu kinnarīādīnaṃ vā aññatarā, sabbattha pārājikaṃ.
ಯಕ್ಖೀವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಸಬ್ಬಾಪಿ ದೇವತಾ ಯಕ್ಖೀಯೇವ।
Yakkhīvatthumhi sabbāpi devatā yakkhīyeva.
ಪೇತೀವತ್ಥುಮ್ಹಿ ನಿಜ್ಝಾಮತಣ್ಹಿಕಾದಿಪೇತಿಯೋ ಅಲ್ಲೀಯಿತುಮ್ಪಿ ನ ಸಕ್ಕಾ। ವಿಮಾನಪೇತಿಯೋ ಪನ ಅತ್ಥಿ; ಯಾಸಂ ಕಾಳಪಕ್ಖೇ ಅಕುಸಲಂ ವಿಪಚ್ಚತಿ, ಜುಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ದೇವತಾ ವಿಯ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಅನುಭೋನ್ತಿ। ಏವರೂಪಾಯ ಪೇತಿಯಾ ವಾ ಯಕ್ಖಿಯಾ ವಾ ಸಚೇ ದಸ್ಸನ-ಗಹಣ-ಆಮಸನ-ಫುಸನ-ಘಟ್ಟನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಅಥಾಪಿ ದಸ್ಸನಂ ನತ್ಥಿ, ಇತರಾನಿ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಅಥ ದಸ್ಸನಗಹಣಾನಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯನ್ತಿ, ಆಮಸನಫುಸನಘಟ್ಟನೇಹಿ ಪಞ್ಞಾಯಮಾನೇಹಿ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ವಿಸಞ್ಞಂ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಮನೋರಥಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಅವಿಸಯೋ ನಾಮ। ತಸ್ಮಾ ಏತ್ಥ ಅವಿಸಯತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಪಣ್ಡಕವತ್ಥು ಪಾಕಟಮೇವ।
Petīvatthumhi nijjhāmataṇhikādipetiyo allīyitumpi na sakkā. Vimānapetiyo pana atthi; yāsaṃ kāḷapakkhe akusalaṃ vipaccati, juṇhapakkhe devatā viya sampattiṃ anubhonti. Evarūpāya petiyā vā yakkhiyā vā sace dassana-gahaṇa-āmasana-phusana-ghaṭṭanāni paññāyanti, pārājikaṃ. Athāpi dassanaṃ natthi, itarāni paññāyanti, pārājikameva. Atha dassanagahaṇāni na paññāyanti, āmasanaphusanaghaṭṭanehi paññāyamānehi taṃ puggalaṃ visaññaṃ katvā attano manorathaṃ pūretvā gacchati, ayaṃ avisayo nāma. Tasmā ettha avisayattā anāpatti. Paṇḍakavatthu pākaṭameva.
ಉಪಹತಿನ್ದ್ರಿಯವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಉಪಹತಿನ್ದ್ರಿಯೋತಿ ಉಪಹತಕಾಯಪ್ಪಸಾದೋ ಖಾಣುಕಣ್ಟಕಮಿವ ಸುಖಂ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ವಾ ನ ವೇದಯತಿ। ಅವೇದಯನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಸೇವನಚಿತ್ತವಸೇನ ಆಪತ್ತಿ।
Upahatindriyavatthumhi upahatindriyoti upahatakāyappasādo khāṇukaṇṭakamiva sukhaṃ vā dukkhaṃ vā na vedayati. Avedayantassāpi sevanacittavasena āpatti.
ಛುಪಿತಮತ್ತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಯೋ ‘‘ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಮಾತುಗಾಮಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಮೇಥುನೇ ವಿರಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೀ ಹೋತಿ, ದುಕ್ಕಟಮೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ। ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಹಿ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗಾ ಹತ್ಥಗ್ಗಾಹಾದಯೋ ಯಾವ ಸೀಸಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾವ ದುಕ್ಕಟೇ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ಸೀಸೇ ಪತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ ಹೋತಿ। ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸ್ಸ ಹಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ಸಾಮನ್ತಂ। ಇತರೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಅಯಂ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಮೇಥುನಧಮ್ಮೇ ವಿರಜ್ಜಿತ್ವಾ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಂ ಸಾದಿಯೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ – ‘‘ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿ।
Chupitamattavatthusmiṃ yo ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti mātugāmaṃ gaṇhitvā methune virajjitvā vippaṭisārī hoti, dukkaṭamevassa hoti. Methunadhammassa hi pubbapayogā hatthaggāhādayo yāva sīsaṃ na pāpuṇāti, tāva dukkaṭe tiṭṭhanti. Sīse patte pārājikaṃ hoti. Paṭhamapārājikassa hi dukkaṭameva sāmantaṃ. Itaresaṃ tiṇṇaṃ thullaccayaṃ. Ayaṃ pana bhikkhu methunadhamme virajjitvā kāyasaṃsaggaṃ sādiyīti veditabbo. Tenāha bhagavā – ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti.
೭೪. ಭದ್ದಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಭದ್ದಿಯಂ ನಾಮ ತಂ ನಗರಂ। ಜಾತಿಯಾವನಂ ನಾಮ ಜಾತಿಪುಪ್ಫಗುಮ್ಬಾನಂ ಉಸ್ಸನ್ನತಾಯ ಏವಂ ಲದ್ಧನಾಮಂ; ತಂ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಉಪಚಾರೇ ವನಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ತತ್ಥ ನಿಪನ್ನೋ ತೇನ ವಾತುಪತ್ಥಮ್ಭೇನ ಮಹಾನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಿ। ಏಕರಸಂ ಭವಙ್ಗಮೇವ ವತ್ತತಿ। ಕಿಲಿನ್ನಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾತಿ ಅಸುಚಿಕಿಲಿಟ್ಠಂ ಪಸ್ಸಿತ್ವಾ।
74. Bhaddiyavatthusmiṃ bhaddiyaṃ nāma taṃ nagaraṃ. Jātiyāvanaṃ nāma jātipupphagumbānaṃ ussannatāya evaṃ laddhanāmaṃ; taṃ tassa nagarassa upacāre vanaṃ hoti. So tattha nipanno tena vātupatthambhena mahāniddaṃ okkami. Ekarasaṃ bhavaṅgameva vattati. Kilinnaṃ passitvāti asucikiliṭṭhaṃ passitvā.
೭೫. ಇತೋ ಪರಾನಿ ಸಾದಿಯನಪಟಿಸಂಯುತ್ತಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ವತ್ಥೂನಿ, ಅಜಾನನವತ್ಥು ಚಾತಿ ಪಞ್ಚ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
75. Ito parāni sādiyanapaṭisaṃyuttāni cattāri vatthūni, ajānanavatthu cāti pañca uttānatthāneva.
೭೬. ದ್ವೀಸು ಅಸಾದಿಯನವತ್ಥೂಸು ಸಹಸಾ ವುಟ್ಠಾಸೀತಿ ಆಸೀವಿಸೇನ ದಟ್ಠೋ ವಿಯ ಅಗ್ಗಿನಾ ದಡ್ಢೋ ವಿಯ ಚ ತುರಿತಂ ವುಟ್ಠಾಸಿ। ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪವತ್ತೇಸೀತಿ ಅಪ್ಪಮತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರದ್ಧವಿಪಸ್ಸಕೋ ಉಪಟ್ಠಿತಸ್ಸತಿ ಖಿಪ್ಪಂ ವುಟ್ಠಹನ್ತೋವ ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ವಟ್ಟೇನ್ತೋ ಪರಿವಟ್ಟೇನ್ತೋ ವಿಹೇಠೇನ್ತೋ ಪಾತೇಸಿ। ಪುಥುಜ್ಜನಕಲ್ಯಾಣಕೇನ ಹಿ ಏವರೂಪೇಸು ಠಾನೇಸು ಚಿತ್ತಂ ರಕ್ಖಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಚ ತೇಸಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಸಙ್ಗಾಮಸೀಸಯೋಧೋ ಭಿಕ್ಖು।
76. Dvīsu asādiyanavatthūsu sahasā vuṭṭhāsīti āsīvisena daṭṭho viya agginā daḍḍho viya ca turitaṃ vuṭṭhāsi. Akkamitvā pavattesīti appamatto bhikkhu āraddhavipassako upaṭṭhitassati khippaṃ vuṭṭhahantova akkamitvā bhūmiyaṃ vaṭṭento parivaṭṭento viheṭhento pātesi. Puthujjanakalyāṇakena hi evarūpesu ṭhānesu cittaṃ rakkhitabbaṃ. Ayañca tesaṃ aññataro saṅgāmasīsayodho bhikkhu.
೭೭. ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನವತ್ಥುಮ್ಹಿ ದಿವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನ್ತೇನಾತಿ ದಿವಾ ನಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ। ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯಿತುನ್ತಿ ದ್ವಾರಂ ಪಿದಹಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಯಂ ನಾಮ ಆಪತ್ತೀ’’ತಿ ನ ವುತ್ತಾ। ವಿವರಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನದೋಸೇನ ಪನ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಿವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನ್ತೇನ ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯಿತು’’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅಸಂವರಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತಂ। ಭಗವತೋ ಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞತ್ವಾ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರಾದೀಹಿ ಅಟ್ಠಕಥಾ ಠಪಿತಾ। ‘‘ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿ ದಿವಾ ಆಪಜ್ಜತಿ ನೋ ರತ್ತಿ’’ನ್ತಿ (ಪರಿ॰ ೩೨೩) ಇಮಿನಾಪಿ ಚೇತಂ ಸಿದ್ಧಂ।
77. Dvāraṃ vivaritvā nipannavatthumhi divā paṭisallīyantenāti divā nipajjantena. Dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitunti dvāraṃ pidahitvā nipajjituṃ. Ettha ca kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘ayaṃ nāma āpattī’’ti na vuttā. Vivaritvā nipannadosena pana uppanne vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti vuttattā asaṃvaritvā paṭisallīyantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ. Bhagavato hi adhippāyaṃ ñatvā upālittherādīhi aṭṭhakathā ṭhapitā. ‘‘Atthāpatti divā āpajjati no ratti’’nti (pari. 323) imināpi cetaṃ siddhaṃ.
ಕೀದಿಸಂ ಪನ ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತಬ್ಬಂ, ಕೀದಿಸಂ ನ ಸಂವರಿತಬ್ಬಂ? ರುಕ್ಖಪದರವೇಳುಪದರಕಿಲಞ್ಜಪಣ್ಣಾದೀನಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಕವಾಟಂ ಕತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದುಕ್ಖಲೇ ಉಪರಿ ಉತ್ತರಪಾಸಕೇ ಚ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಕತಂ ಪರಿವತ್ತಕದ್ವಾರಮೇವ ಸಂವರಿತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞಂ ಗೋರೂಪಾನಂ ವಜೇಸು ವಿಯ ರುಕ್ಖಸೂಚಿಕಣ್ಟಕದ್ವಾರಂ, ಗಾಮಥಕನಕಂ ಚಕ್ಕಲಕಯುತ್ತದ್ವಾರಂ, ಫಲಕೇಸು ವಾ ಕಿಟಿಕಾಸು ವಾ ದ್ವೇ ತೀಣಿ ಚಕ್ಕಲಕಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕತಂ ಸಂಸರಣಕಿಟಿಕದ್ವಾರಂ, ಆಪಣೇಸು ವಿಯ ಕತಂ ಉಗ್ಘಾಟನಕಿಟಿಕದ್ವಾರಂ, ದ್ವೀಸು ತೀಸು ಠಾನೇಸು ವೇಣುಸಲಾಕಾ ಗೋಪ್ಫೇತ್ವಾ ಪಣ್ಣಕುಟೀಸು ಕತಂ ಸಲಾಕಹತ್ಥಕದ್ವಾರಂ, ದುಸ್ಸಸಾಣಿದ್ವಾರನ್ತಿ ಏವರೂಪಂ ದ್ವಾರಂ ನ ಸಂವರಿತಬ್ಬಂ। ಪತ್ತಹತ್ಥಸ್ಸ ಕವಾಟಪ್ಪಣಾಮನೇ ಪನ ಏಕಂ ದುಸ್ಸಸಾಣಿದ್ವಾರಮೇವ ಅನಾಪತ್ತಿಕರಂ, ಅವಸೇಸಾನಿ ಪಣಾಮೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ। ದಿವಾ ಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಪರಿವತ್ತಕದ್ವಾರಮೇವ ಆಪತ್ತಿಕರಂ, ಸೇಸಾನಿ ಸಂವರಿತ್ವಾ ವಾ ಅಸಂವರಿತ್ವಾ ವಾ ನಿಪನ್ನಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ಸಂವರಿತ್ವಾ ಪನ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ, ಏತಂ ವತ್ತಂ।
Kīdisaṃ pana dvāraṃ saṃvaritabbaṃ, kīdisaṃ na saṃvaritabbaṃ? Rukkhapadaraveḷupadarakilañjapaṇṇādīnaṃ yena kenaci kavāṭaṃ katvā heṭṭhā udukkhale upari uttarapāsake ca pavesetvā kataṃ parivattakadvārameva saṃvaritabbaṃ. Aññaṃ gorūpānaṃ vajesu viya rukkhasūcikaṇṭakadvāraṃ, gāmathakanakaṃ cakkalakayuttadvāraṃ, phalakesu vā kiṭikāsu vā dve tīṇi cakkalakāni yojetvā kataṃ saṃsaraṇakiṭikadvāraṃ, āpaṇesu viya kataṃ ugghāṭanakiṭikadvāraṃ, dvīsu tīsu ṭhānesu veṇusalākā gopphetvā paṇṇakuṭīsu kataṃ salākahatthakadvāraṃ, dussasāṇidvāranti evarūpaṃ dvāraṃ na saṃvaritabbaṃ. Pattahatthassa kavāṭappaṇāmane pana ekaṃ dussasāṇidvārameva anāpattikaraṃ, avasesāni paṇāmentassa āpatti. Divā paṭisallīyantassa pana parivattakadvārameva āpattikaraṃ, sesāni saṃvaritvā vā asaṃvaritvā vā nipannassa āpatti natthi. Saṃvaritvā pana nipajjitabbaṃ, etaṃ vattaṃ.
ಪರಿವತ್ತಕದ್ವಾರಂ ಪನ ಕಿತ್ತಕೇನ ಸಂವುತಂ ಹೋತಿ? ಸೂಚಿಘಟಿಕಾದೀಸು ದಿನ್ನಾಸು ಸಂವುತಮೇವ ಹೋತಿ। ಅಪಿಚ ಖೋ ಸೂಚಿಮತ್ತೇಪಿ ದಿನ್ನೇ ವಟ್ಟತಿ। ಘಟಿಕಮತ್ತೇಪಿ ದಿನ್ನೇ ವಟ್ಟತಿ। ದ್ವಾರಬಾಹಂ ಫುಸಿತ್ವಾ ಪಿಹಿತಮತ್ತೇಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಈಸಕಂ ಅಫುಸಿತೇಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸಬ್ಬನ್ತಿಮೇನ ವಿಧಿನಾ ಯಾವತಾ ಸೀಸಂ ನಪ್ಪವಿಸತಿ ತಾವತಾ ಅಫುಸಿತೇಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ। ಸಚೇ ಬಹೂನಂ ವಳಞ್ಜನಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ, ಭಿಕ್ಖುಂ ವಾ ಸಾಮಣೇರಂ ವಾ ‘‘ದ್ವಾರಂ, ಆವುಸೋ, ಜಗ್ಗಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಥ ಭಿಕ್ಖೂ ಚೀವರಕಮ್ಮಂ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಕರೋನ್ತಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ‘‘ಏತೇ ದ್ವಾರಂ ಜಗ್ಗಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಉಪಾಸಕಮ್ಪಿ ಆಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ವಾ, ‘ಏಸ ಜಗ್ಗಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕೇವಲಂ ಭಿಕ್ಖುನಿಂ ವಾ ಮಾತುಗಾಮಂ ವಾ ಆಪುಚ್ಛಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಥ ದ್ವಾರಸ್ಸ ಉದುಕ್ಖಲಂ ವಾ ಉತ್ತರಪಾಸಕೋ ವಾ ಭಿನ್ನೋ ವಾ ಹೋತಿ ಅಟ್ಠಪಿತೋ ವಾ, ಸಂವರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ನವಕಮ್ಮತ್ಥಂ ವಾ ಪನ ಇಟ್ಠಕಪುಞ್ಜೋ ವಾ ಮತ್ತಿಕಾದೀನಂ ವಾ ರಾಸಿ ಅನ್ತೋದ್ವಾರೇ ಕತೋ ಹೋತಿ, ಅಟ್ಟಂ ವಾ ಬನ್ಧನ್ತಿ, ಯಥಾ ಸಂವರಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ; ಏವರೂಪೇ ಅನ್ತರಾಯೇ ಸತಿ ಅಸಂವರಿತ್ವಾಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯದಿ ಪನ ಕವಾಟಂ ನತ್ಥಿ, ಲದ್ಧಕಪ್ಪಮೇವ। ಉಪರಿ ಸಯನ್ತೇನ ನಿಸ್ಸೇಣಿಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ನಿಸ್ಸೇಣಿಮತ್ಥಕೇ ಥಕನಕಂ ಹೋತಿ, ಥಕೇತ್ವಾಪಿ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಗಬ್ಭೇ ನಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ ಗಬ್ಭದ್ವಾರಂ ವಾ ಪಮುಖದ್ವಾರಂ ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಸಂವರಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಏಕಕುಟ್ಟಕೇ ಗೇಹೇ ದ್ವೀಸು ಪಸ್ಸೇಸು ದ್ವಾರಾನಿ ಕತ್ವಾ ವಳಞ್ಜನ್ತಿ, ದ್ವೇಪಿ ದ್ವಾರಾನಿ ಜಗ್ಗಿತಬ್ಬಾನಿ।
Parivattakadvāraṃ pana kittakena saṃvutaṃ hoti? Sūcighaṭikādīsu dinnāsu saṃvutameva hoti. Apica kho sūcimattepi dinne vaṭṭati. Ghaṭikamattepi dinne vaṭṭati. Dvārabāhaṃ phusitvā pihitamattepi vaṭṭati. Īsakaṃ aphusitepi vaṭṭati. Sabbantimena vidhinā yāvatā sīsaṃ nappavisati tāvatā aphusitepi vaṭṭatīti. Sace bahūnaṃ vaḷañjanaṭṭhānaṃ hoti, bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā ‘‘dvāraṃ, āvuso, jaggāhī’’ti vatvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Atha bhikkhū cīvarakammaṃ vā aññaṃ vā kiñci karontā nisinnā honti, ‘‘ete dvāraṃ jaggissantī’’ti ābhogaṃ katvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘upāsakampi āpucchitvā vā, ‘esa jaggissatī’ti ābhogaṃ katvā vā nipajjituṃ vaṭṭati. Kevalaṃ bhikkhuniṃ vā mātugāmaṃ vā āpucchituṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Atha dvārassa udukkhalaṃ vā uttarapāsako vā bhinno vā hoti aṭṭhapito vā, saṃvarituṃ na sakkoti, navakammatthaṃ vā pana iṭṭhakapuñjo vā mattikādīnaṃ vā rāsi antodvāre kato hoti, aṭṭaṃ vā bandhanti, yathā saṃvarituṃ na sakkoti; evarūpe antarāye sati asaṃvaritvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Yadi pana kavāṭaṃ natthi, laddhakappameva. Upari sayantena nisseṇiṃ āropetvā nipajjitabbaṃ. Sace nisseṇimatthake thakanakaṃ hoti, thaketvāpi nipajjitabbaṃ. Gabbhe nipajjantena gabbhadvāraṃ vā pamukhadvāraṃ vā yaṃkiñci saṃvaritvā nipajjituṃ vaṭṭati. Sace ekakuṭṭake gehe dvīsu passesu dvārāni katvā vaḷañjanti, dvepi dvārāni jaggitabbāni.
ತಿಭೂಮಕೇಪಿ ಪಾಸಾದೇ ದ್ವಾರಂ ಜಗ್ಗಿತಬ್ಬಮೇವ। ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಾ ಪಟಿಕ್ಕಮ್ಮ ಲೋಹಪಾಸಾದಸದಿಸಂ ಪಾಸಾದಂ ಬಹೂ ಭಿಕ್ಖೂ ದಿವಾವಿಹಾರತ್ಥಂ ಪವಿಸನ್ತಿ, ಸಙ್ಘತ್ಥೇರೇನ ದ್ವಾರಪಾಲಸ್ಸ ‘‘ದ್ವಾರಂ ಜಗ್ಗಾಹೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ವಾ ‘‘ದ್ವಾರಜಗ್ಗನಂ ಏತಸ್ಸ ಭಾರೋ’’ತಿ ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾ ವಾ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ । ಯಾವ ಸಙ್ಘನವಕೇನ ಏವಮೇವ ಕತ್ತಬ್ಬಂ। ಪುರೇ ಪವಿಸನ್ತಾನಂ ‘‘ದ್ವಾರಜಗ್ಗನಂ ನಾಮ ಪಚ್ಛಿಮಾನಂ ಭಾರೋ’’ತಿ ಏವಂ ಆಭೋಗಂ ಕಾತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ವಾ ಆಭೋಗಂ ವಾ ಅಕತ್ವಾ ಅನ್ತೋಗಬ್ಭೇ ವಾ ಅಸಂವುತದ್ವಾರೇ ಬಹಿ ವಾ ನಿಪಜ್ಜನ್ತಾನಂ ಆಪತ್ತಿ। ಗಬ್ಭೇ ವಾ ಬಹಿ ವಾ ನಿಪಜ್ಜನಕಾಲೇಪಿ ‘‘ದ್ವಾರಜಗ್ಗನಂ ನಾಮ ಮಹಾದ್ವಾರೇ ದ್ವಾರಪಾಲಸ್ಸ ಭಾರೋ’’ತಿ ಆಭೋಗಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿಯೇವ। ಲೋಹಪಾಸಾದಾದೀಸು ಆಕಾಸತಲೇ ನಿಪಜ್ಜನ್ತೇನಾಪಿ ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತಬ್ಬಮೇವ।
Tibhūmakepi pāsāde dvāraṃ jaggitabbameva. Sace bhikkhācārā paṭikkamma lohapāsādasadisaṃ pāsādaṃ bahū bhikkhū divāvihāratthaṃ pavisanti, saṅghattherena dvārapālassa ‘‘dvāraṃ jaggāhī’’ti vatvā vā ‘‘dvārajagganaṃ etassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā vā pavisitvā nipajjitabbaṃ . Yāva saṅghanavakena evameva kattabbaṃ. Pure pavisantānaṃ ‘‘dvārajagganaṃ nāma pacchimānaṃ bhāro’’ti evaṃ ābhogaṃ kātumpi vaṭṭati. Anāpucchā vā ābhogaṃ vā akatvā antogabbhe vā asaṃvutadvāre bahi vā nipajjantānaṃ āpatti. Gabbhe vā bahi vā nipajjanakālepi ‘‘dvārajagganaṃ nāma mahādvāre dvārapālassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā nipajjituṃ vaṭṭatiyeva. Lohapāsādādīsu ākāsatale nipajjantenāpi dvāraṃ saṃvaritabbameva.
ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಸಙ್ಖೇಪೋ – ಇದಂ ದಿವಾಪಟಿಸಲ್ಲೀಯನಂ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಪರಿಕ್ಖಿತ್ತೇ ಸದ್ವಾರಬನ್ಧೇ ಠಾನೇ ಕಥಿತಂ। ತಸ್ಮಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ವಾ ರುಕ್ಖಮೂಲೇ ವಾ ಮಣ್ಡಪೇ ವಾ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಸದ್ವಾರಬನ್ಧೇ ನಿಪಜ್ಜನ್ತೇನ ದ್ವಾರಂ ಸಂವರಿತ್ವಾವ ನಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಮಹಾಪರಿವೇಣಂ ಹೋತಿ, ಮಹಾಬೋಧಿಯಙ್ಗಣಲೋಹಪಾಸಾದಙ್ಗಣಸದಿಸಂ ಬಹೂನಂ ಓಸರಣಟ್ಠಾನಂ, ಯತ್ಥ ದ್ವಾರಂ ಸಂವುತಮ್ಪಿ ಸಂವುತಟ್ಠಾನೇ ನ ತಿಟ್ಠತಿ, ದ್ವಾರಂ ಅಲಭನ್ತಾ ಪಾಕಾರಂ ಆರುಹಿತ್ವಾಪಿ ವಿಚರನ್ತಿ, ತತ್ಥ ಸಂವರಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ರತ್ತಿಂ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಅರುಣೇ ಉಗ್ಗತೇ ಉಟ್ಠಹತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಪಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಪುನ ಸುಪತಿ, ಆಪತ್ತಿ। ಯೋ ಪನ ‘‘ಅರುಣೇ ಉಗ್ಗತೇ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾವ ದ್ವಾರಂ ಅಸಂವರಿತ್ವಾ ರತ್ತಿಂ ನಿಪಜ್ಜತಿ, ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದಮೇವ ಚ ನ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ಪನ ‘‘ಏವಂ ನಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಅನಾದರಿಯದುಕ್ಕಟಾಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Ayañhettha saṅkhepo – idaṃ divāpaṭisallīyanaṃ yena kenaci parikkhitte sadvārabandhe ṭhāne kathitaṃ. Tasmā abbhokāse vā rukkhamūle vā maṇḍape vā yattha katthaci sadvārabandhe nipajjantena dvāraṃ saṃvaritvāva nipajjitabbaṃ. Sace mahāpariveṇaṃ hoti, mahābodhiyaṅgaṇalohapāsādaṅgaṇasadisaṃ bahūnaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ, yattha dvāraṃ saṃvutampi saṃvutaṭṭhāne na tiṭṭhati, dvāraṃ alabhantā pākāraṃ āruhitvāpi vicaranti, tattha saṃvaraṇakiccaṃ natthi. Rattiṃ dvāraṃ vivaritvā nipanno aruṇe uggate uṭṭhahati, anāpatti. Sace pabujjhitvā puna supati, āpatti. Yo pana ‘‘aruṇe uggate vuṭṭhahissāmī’’ti paricchinditvāva dvāraṃ asaṃvaritvā rattiṃ nipajjati, yathāparicchedameva ca na vuṭṭhāti, tassa āpattiyeva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘evaṃ nipajjanto anādariyadukkaṭāpi na muccatī’’ti vuttaṃ.
ಯೋ ಪನ ಬಹುದೇವ ರತ್ತಿಂ ಜಗ್ಗಿತ್ವಾ ಅದ್ಧಾನಂ ವಾ ಗನ್ತ್ವಾ ದಿವಾ ಕಿಲನ್ತರೂಪೋ ಮಞ್ಚೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಪಾದೇ ಭೂಮಿತೋ ಅಮೋಚೇತ್ವಾವ ನಿದ್ದಾವಸೇನ ನಿಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಓಕ್ಕನ್ತನಿದ್ದೋ ಅಜಾನನ್ತೋಪಿ ಪಾದೇ ಮಞ್ಚಕಂ ಆರೋಪೇತಿ, ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಅಪಸ್ಸಾಯ ಸುಪನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯೋಪಿ ಚ ‘‘ನಿದ್ದಂ ವಿನೋದೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಪತಿತ್ವಾ ಸಹಸಾವ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯೋ ಪನ ಪತಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಸಯತಿ, ನ ವುಟ್ಠಾತಿ, ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ।
Yo pana bahudeva rattiṃ jaggitvā addhānaṃ vā gantvā divā kilantarūpo mañce nisinno pāde bhūmito amocetvāva niddāvasena nipajjati, tassa anāpatti. Sace okkantaniddo ajānantopi pāde mañcakaṃ āropeti, āpattiyeva. Nisīditvā apassāya supantassa anāpatti. Yopi ca ‘‘niddaṃ vinodessāmī’’ti caṅkamanto patitvā sahasāva vuṭṭhāti, tassāpi anāpatti. Yo pana patitvā tattheva sayati, na vuṭṭhāti, tassa āpatti.
ಕೋ ಮುಚ್ಚತಿ, ಕೋ ನ ಮುಚ್ಚತೀತಿ? ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ತಾವ ‘‘ಏಕಭಙ್ಗೇನ ನಿಪನ್ನಕೋಯೇವ ಮುಚ್ಚತಿ। ಪಾದೇ ಪನ ಭೂಮಿತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ನಿಪನ್ನೋ ಯಕ್ಖಗಹಿತಕೋಪಿ ವಿಸಞ್ಞೀಭೂತೋಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಾಪಿತೋವ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ‘‘ಯೋ ಚಙ್ಕಮನ್ತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ಪತಿತೋ ತತ್ಥೇವ ಸುಪತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಅವಿಸಯತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ಆಚರಿಯಾ ಪನ ಏವಂ ನ ಕಥಯನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಆಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ। ದ್ವೇ ಪನ ಜನಾ ಆಪತ್ತಿತೋ ಮುಚ್ಚನ್ತಿಯೇವ, ಯೋ ಚ ಯಕ್ಖಗಹಿತಕೋ, ಯೋ ಚ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಾಪಿತೋ’’ತಿ।
Ko muccati, ko na muccatīti? Mahāpaccariyaṃ tāva ‘‘ekabhaṅgena nipannakoyeva muccati. Pāde pana bhūmito mocetvā nipanno yakkhagahitakopi visaññībhūtopi na muccatī’’ti vuttaṃ. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘bandhitvā nipajjāpitova muccatī’’ti vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yo caṅkamanto muccitvā patito tattheva supati, tassāpi avisayattā āpatti na dissati. Ācariyā pana evaṃ na kathayanti. Tasmā āpattiyevāti mahāpadumattherena vuttaṃ. Dve pana janā āpattito muccantiyeva, yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpito’’ti.
೭೮. ಭಾರುಕಚ್ಛಕವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿ ಸುಪಿನನ್ತೇನಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಅವಿಸಯತ್ತಾ ಏವಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ ಭಗವತಾ ಅವಿನಿಚ್ಛಿತಪುಬ್ಬಮ್ಪಿ ಇಮಂ ವತ್ಥುಂ ನಯಗ್ಗಾಹೇನ ವಿನಿಚ್ಛಿನಿ। ಭಗವಾಪಿ ಚ ಸುತ್ವಾ ‘‘ಸುಕಥಿತಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಉಪಾಲಿನಾ; ಅಪದೇ ಪದಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿಯ, ಆಕಾಸೇ ಪದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ವಿಯ ಉಪಾಲಿ ಇಮಂ ಪಞ್ಹಂ ಕಥೇಸೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಥೇರಂ ಏತದಗ್ಗೇ ಠಪೇಸಿ – ‘‘ಏತದಗ್ಗಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಮ ಸಾವಕಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಿನಯಧರಾನಂ ಯದಿದಂ ಉಪಾಲೀ’’ತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೧.೨೧೯, ೨೨೮)। ಇತೋ ಪರಾನಿ ಸುಪಬ್ಬಾದೀನಿ ವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
78. Bhārukacchakavatthumhi anāpatti supinantenāti yasmā supinante avisayattā evaṃ hoti, tasmā upālitthero bhagavatā avinicchitapubbampi imaṃ vatthuṃ nayaggāhena vinicchini. Bhagavāpi ca sutvā ‘‘sukathitaṃ, bhikkhave, upālinā; apade padaṃ karonto viya, ākāse padaṃ dassento viya upāli imaṃ pañhaṃ kathesī’’ti vatvā theraṃ etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ upālī’’ti (a. ni. 1.219, 228). Ito parāni supabbādīni vatthūni uttānatthāneva.
೮೦. ಭಿಕ್ಖುನೀಸಮ್ಪಯೋಜನಾದೀಸು ತೇ ಲಿಚ್ಛವಿಕುಮಾರಕಾ ಖಿಡ್ಡಾಪಸುತಾ ಅತ್ತನೋ ಅನಾಚಾರೇನ ಏವಂ ಅಕಂಸು। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಚ ಲಿಚ್ಛವೀನಂ ವಿನಾಸೋ ಏವ ಉದಪಾದಿ।
80. Bhikkhunīsampayojanādīsu te licchavikumārakā khiḍḍāpasutā attano anācārena evaṃ akaṃsu. Tato paṭṭhāya ca licchavīnaṃ vināso eva udapādi.
೮೨. ವುಡ್ಢಪಬ್ಬಜಿತವತ್ಥುಮ್ಹಿ ದಸ್ಸನಂ ಅಗಮಾಸೀತಿ ಅನುಕಮ್ಪಾಯ ‘‘ತಂ ದಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗೇಹಂ ಅಗಮಾಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಚ ದಾರಕಾನಞ್ಚ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಅನಾಥಭಾವಂ ಸಂವಣ್ಣೇಸಿ। ಅನಪೇಕ್ಖಞ್ಚ ನಂ ಞತ್ವಾ ಕುಪಿತಾ ‘‘ಏಹಿ ವಿಬ್ಭಮಾಹೀ’’ತಿ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಅಗ್ಗಹೇಸಿ। ಸೋ ಅತ್ತಾನಂ ಮೋಚೇತುಂ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತೋ ಜರಾದುಬ್ಬಲತಾಯ ಉತ್ತಾನೋ ಪರಿಪತಿ। ತತೋ ಸಾ ಅತ್ತನೋ ಮನಂ ಅಕಾಸಿ। ಸೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖು ಅನಾಗಾಮೀ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನಕಾಮರಾಗೋ ತಸ್ಮಾ ನ ಸಾದಿಯೀತಿ।
82. Vuḍḍhapabbajitavatthumhi dassanaṃ agamāsīti anukampāya ‘‘taṃ dakkhissāmī’’ti gehaṃ agamāsi. Athassa sā attano ca dārakānañca nānappakārehi anāthabhāvaṃ saṃvaṇṇesi. Anapekkhañca naṃ ñatvā kupitā ‘‘ehi vibbhamāhī’’ti balakkārena aggahesi. So attānaṃ mocetuṃ paṭikkamanto jarādubbalatāya uttāno paripati. Tato sā attano manaṃ akāsi. So pana bhikkhu anāgāmī samucchinnakāmarāgo tasmā na sādiyīti.
೮೩. ಮಿಗಪೋತಕವತ್ಥು ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
83. Migapotakavatthu uttānatthamevāti.
ವಿನೀತವತ್ಥು ನಿಟ್ಠಿತಂ।
Vinītavatthu niṭṭhitaṃ.
ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ
Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
ತತ್ರಿದಂ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕತ್ತಸ್ಮಿಂ –
Tatridaṃ samantapāsādikāya samantapāsādikattasmiṃ –
ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರತೋ, ನಿದಾನವತ್ಥುಪ್ಪಭೇದದೀಪನತೋ।
Ācariyaparamparato, nidānavatthuppabhedadīpanato;
ಪರಸಮಯವಿವಜ್ಜನತೋ, ಸಕಸಮಯವಿಸುದ್ಧಿತೋ ಚೇವ॥
Parasamayavivajjanato, sakasamayavisuddhito ceva.
ಬ್ಯಞ್ಜನಪರಿಸೋಧನತೋ, ಪದತ್ಥತೋ ಪಾಳಿಯೋಜನಕ್ಕಮತೋ।
Byañjanaparisodhanato, padatthato pāḷiyojanakkamato;
ಸಿಕ್ಖಾಪದನಿಚ್ಛಯತೋ, ವಿಭಙ್ಗನಯಭೇದದಸ್ಸನತೋ॥
Sikkhāpadanicchayato, vibhaṅganayabhedadassanato.
ಸಮ್ಪಸ್ಸತಂ ನ ದಿಸ್ಸತಿ, ಕಿಞ್ಚಿ ಅಪಾಸಾದಿಕಂ ಯತೋ ಏತ್ಥ।
Sampassataṃ na dissati, kiñci apāsādikaṃ yato ettha;
ವಿಞ್ಞೂನಮಯಂ ತಸ್ಮಾ, ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾತ್ವೇವ॥
Viññūnamayaṃ tasmā, samantapāsādikātveva.
ಸಂವಣ್ಣನಾ ಪವತ್ತಾ, ವಿನಯಸ್ಸ ವಿನೇಯ್ಯದಮನಕುಸಲೇನ।
Saṃvaṇṇanā pavattā, vinayassa vineyyadamanakusalena;
ವುತ್ತಸ್ಸ ಲೋಕನಾಥೇನ, ಲೋಕಮನುಕಮ್ಪಮಾನೇನಾತಿ॥
Vuttassa lokanāthena, lokamanukampamānenāti.
ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ಸುದಿನ್ನಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
ಮಕ್ಕಟಿವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Makkaṭivatthukathāvaṇṇanā
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Catubbidhavinayakathāvaṇṇanā
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Anupaññattivaṇṇanā
ಪಠಮಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾದಿಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājapaccatthikādicatukkabhedakathāvaṇṇanā
ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
ಸುದಿನ್ನಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
ಮಕ್ಕಟೀವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Makkaṭīvatthukathāvaṇṇanā
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Catubbidhavinayakathāvaṇṇanā
ಸಿಕ್ಖಾಪಚ್ಚಕ್ಖಾನಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Sikkhāpaccakkhānakathāvaṇṇanā
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
ಪಠಮಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Santhatacatukkabhedakakathāvaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā
ಸುದಿನ್ನಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
ಮಕ್ಕಟೀವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Makkaṭīvatthukathāvaṇṇanā
ವಜ್ಜಿಪುತ್ತಕವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Vajjiputtakavatthukathāvaṇṇanā
ಚತುಬ್ಬಿಧವಿನಯಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Catubbidhavinayādikathāvaṇṇanā
ಪಚ್ಚಕ್ಖಾನವಿಭಙ್ಗವಣ್ಣನಾ • Paccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
ಮೂಲಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿವಣ್ಣನಾ • Anupaññattivaṇṇanā
ಪಠಮಚತುಕ್ಕವಣ್ಣನಾ • Paṭhamacatukkavaṇṇanā
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ಸನ್ಥತಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
ರಾಜಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾದಿಚತುಕ್ಕಭೇದಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājapaccatthikādicatukkabhedakathāvaṇṇanā
ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿವಾರವಣ್ಣನಾ • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
ವಿನೀತವತ್ಥುವಣ್ಣನಾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
