Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā

    ੧. ਪਾਰਾਜਿਕਕਣ੍ਡਂ

    1. Pārājikakaṇḍaṃ

    ੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ

    1. Paṭhamapārājikaṃ

    ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā

    ੨੪. ਇਤੋ ਪਰਂ ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ વੇਸਾਲਿਯਾ ਅવਿਦੂਰੇਤਿਆਦਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦવਣ੍ਣਨਂ ਪਹਾਯ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਤਦੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਕਲਨ੍ਦਗਾਮੋਤਿ ਕਲਨ੍ਦਕਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਕਾ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਗਾਮੋ। ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਗਾਮવਸੇਨ ਲਦ੍ਧਨਾਮਸ੍ਸ ਰਾਜਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਕਲਨ੍ਦਨਾਮਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹੀਤਿ ਬਹੁਕੇਹਿ। ਸਹਾਯਕੇਹੀਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਸਹ ਆਯਨ੍ਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਸਹਾਯਾ, ਸਹਾਯਾ ਏવ ਸਹਾਯਕਾ, ਤੇਹਿ ਸਹਾਯਕੇਹਿ। ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਏਕਤੋ। ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਭਣ੍ਡਪ੍ਪਯੋਜਨਉਦ੍ਧਾਰਸਾਰਣਾਦਿਨਾ ਕਿਚ੍ਚੇਨ; ਕਤ੍ਤਿਕਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਾਕਿਚ੍ਚੇਨਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਕਤ੍ਤਿਕਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ વੇਸਾਲਿਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਕਤ੍ਤਿਕਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਾ ਚੇਤ੍ਥ ਉਲ਼ਾਰਾ ਹੋਤਿ। ਤਦਤ੍ਥਂ ਗਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    24. Ito paraṃ tena kho pana samayena vesāliyā avidūretiādi yebhuyyena uttānatthaṃ. Tasmā anupadavaṇṇanaṃ pahāya yattha yattha vattabbaṃ atthi, taṃ tadeva vaṇṇayissāma. Kalandagāmoti kalandakā vuccanti kāḷakā, tesaṃ vasena laddhanāmo gāmo. Kalandaputtoti gāmavasena laddhanāmassa rājasammatassa cattālīsakoṭivibhavassa kalandaseṭṭhino putto. Yasmā pana tasmiṃ gāme aññepi kalandanāmakā manussā atthi, tasmā kalandaputtoti vatvā puna seṭṭhiputtoti vuttaṃ. Sambahulehīti bahukehi. Sahāyakehīti sukhadukkhāni saha āyanti upagacchantīti sahāyā, sahāyā eva sahāyakā, tehi sahāyakehi. Saddhinti ekato. Kenacideva karaṇīyenāti kenacideva bhaṇḍappayojanauddhārasāraṇādinā kiccena; kattikanakkhattakīḷākiccenātipi vadanti. Bhagavā hi kattikajuṇhapakkhe vesāliṃ sampāpuṇi. Kattikanakkhattakīḷā cettha uḷārā hoti. Tadatthaṃ gatoti veditabbo.

    ਅਦ੍ਦਸ ਖੋਤਿ ਕਥਂ ਅਦ੍ਦਸ? ਸੋ ਕਿਰ ਨਗਰਤੋ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸਂ ਸੁਦ੍ਧੁਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਹਤ੍ਥਂ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸવਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਜਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕ੍વ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸવਨਤ੍ਥਞ੍ਚਾ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿવੁਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਦ੍ਦਸ ਖੋ…ਪੇ॰… ਦੇਸੇਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਿਸ੍વਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਸ੍વਾਨ ਅਸ੍ਸ। ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਭਬ੍ਬਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਕਿਂ ਅਹੋਸਿ? ਯਂਨੂਨਾਹਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਨੂਨਾਤਿ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ‘‘ਯਮਯਂ ਪਰਿਸਾ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਅਹੋ વਤਾਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ।

    Addasa khoti kathaṃ addasa? So kira nagarato bhuttapātarāsaṃ suddhuttarāsaṅgaṃ mālāgandhavilepanahatthaṃ buddhadassanatthaṃ dhammasavanatthañca nikkhamantaṃ mahājanaṃ disvā ‘‘kva gacchathā’’ti pucchi. ‘‘Buddhadassanatthaṃ dhammasavanatthañcā’’ti. Tena hi ‘‘ahampi gacchāmī’’ti gantvā catubbidhāya parisāya parivutaṃ brahmassarena dhammaṃ desentaṃ bhagavantaṃ addasa. Tena vuttaṃ – ‘‘addasa kho…pe… desenta’’nti. Disvānassāti disvāna assa. Etadahosīti pubbe katapuññatāya codiyamānassa bhabbakulaputtassa etaṃ ahosi. Kiṃ ahosi? Yaṃnūnāhampi dhammaṃ suṇeyyanti . Tattha yannūnāti parivitakkadassanametaṃ. Evaṃ kirassa parivitakko uppanno ‘‘yamayaṃ parisā ekaggacittā dhammaṃ suṇāti, aho vatāhampi taṃ suṇeyya’’nti.

    ਅਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਸਾ ਪਰਿਸਾਤਿ ਇਧ ਕਸ੍ਮਾ ‘‘ਯੇਨ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਯੇਨ ਸਾ ਪਰਿਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ। ਭਗવਨ੍ਤਞ੍ਹਿ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਉਲ਼ਾਰੁਲ਼ਾਰਜਨਾ ਮਹਤੀ ਪਰਿਸਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਤਤ੍ਰ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਿਨਾ ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ। ਪਰਿਸਾਯ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਸਕ੍ਕਾਤਿ ਸੋ ਤਂ ਪਰਿਸਂਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਸਾ ਪਰਿਸਾ’’ਤਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਹੋਸਿ, ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਸਿਤ੍ਤਯੂਪਸਂਹਿਤਂ ਥੋਕਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ; ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸੇવ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਕਿਂ ਅਹੋਸੀਤਿ? ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋਤਿਆਦਿ।

    Athakho sudinno kalandaputto yena sā parisāti idha kasmā ‘‘yena bhagavā’’ti avatvā ‘‘yena sā parisā’’ti vuttanti ce. Bhagavantañhi parivāretvā uḷāruḷārajanā mahatī parisā nisinnā, tatra na sakkā iminā pacchā āgatena bhagavantaṃ upasaṅkamitvā nisīdituṃ. Parisāya pana ekasmiṃ padese sakkāti so taṃ parisaṃyeva upasaṅkamanto. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinno kalandaputto yena sā parisā’’ti. Ekamantaṃ nisinnassa kho sudinnassa kalandaputtassa etadahosīti na nisinnamattasseva ahosi, atha kho bhagavato sittayūpasaṃhitaṃ thokaṃ dhammakathaṃ sutvā; taṃ panassa yasmā ekamantaṃ nisinnasseva ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘ekamantaṃ nisinnassa kho sudinnassa kalandaputtassa etadahosī’’ti. Kiṃ ahosīti? Yathā yathā khotiādi.

    ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਕਥਾ – ਅਹਂ ਖੋ ਯੇਨ ਯੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਮੇ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਤੋ ਏવਂ ਹੋਤਿ ਯਦੇਤਂ ਸਿਤ੍ਤਯਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਂ ਅਖਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ ਚਰਿਮਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਚ ਕਿਲੇਸਮਲੇਨ ਅਮਲੀਨਂ ਕਤ੍વਾ ਚਰਿਮਕਚਿਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਤਬ੍ਬਤਾਯ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ। ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਲਿਖਿਤਸਙ੍ਖਸਦਿਸਂ ਧੋਤਸਙ੍ਖਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਂ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਨ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ…ਪੇ॰… ਚਰਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸੇ ਚ ਮਸ੍ਸੁਞ੍ਚ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਸਾਯਰਸਪੀਤਤਾਯ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਪਰਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਅਗਾਰਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਕਸਿવਾਣਿਜ੍ਜਾਦਿਕਮ੍ਮਂ ਅਗਾਰਿਯਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਨਤ੍ਥਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ‘‘ਅਨਗਾਰਿਯਾ’’ਤਿ ਞਾਤਬ੍ਬਾ। ਤਂ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ। ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਂ।

    Tatrāyaṃ saṅkhepakathā – ahaṃ kho yena yena ākārena bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, tena tena me upaparikkhato evaṃ hoti yadetaṃ sittayabrahmacariyaṃ ekampi divasaṃ akhaṇḍaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparipuṇṇaṃ caritabbaṃ, ekadivasampi ca kilesamalena amalīnaṃ katvā carimakacittaṃ pāpetabbatāya ekantaparisuddhaṃ. Saṅkhalikhitaṃ likhitasaṅkhasadisaṃ dhotasaṅkhasappaṭibhāgaṃ caritabbaṃ. Idaṃ na sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā agāramajjhe vasantena ekantaparipuṇṇaṃ…pe… carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kese ca massuñca ohāretvā kasāyarasapītatāya kāsāyāni brahmacariyaṃ carantānaṃ anucchavikāni vatthāni acchādetvā paridahitvā agārasmā nikkhamitvā anagāriyaṃ pabbajeyyanti. Ettha ca yasmā agārassa hitaṃ kasivāṇijjādikammaṃ agāriyanti vuccati, tañca pabbajjāya natthi; tasmā pabbajjā ‘‘anagāriyā’’ti ñātabbā. Taṃ anagāriyaṃ pabbajjaṃ. Pabbajeyyanti paribbajeyyaṃ.

    ੨੫. ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਅવੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਬਹੂ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ‘‘‘ਤ੍વਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕੋ, ਨ ਲਬ੍ਭਾ ਤਯਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁ’ਨ੍ਤਿ ਬਾਹਾਯਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਹੇવ ਪਰਿਸਾਯ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕੇਨਚਿ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਲੇਸੇਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ।

    25.Aciravuṭṭhitāya parisāya yena bhagavā tenupasaṅkamīti sudinno avuṭṭhitāya parisāya na bhagavantaṃ pabbajjaṃ yāci. Kasmā? Tatrassa bahū ñātisālohitā mittāmaccā santi, te ‘‘‘tvaṃ mātāpitūnaṃ ekaputtako, na labbhā tayā pabbajitu’nti bāhāyampi gahetvā ākaḍḍheyyuṃ, tato pabbajjāya antarāyo bhavissatī’’ti saheva parisāya uṭṭhahitvā thokaṃ gantvā puna kenaci sarīrakiccalesena nivattitvā bhagavantaṃ upasaṅkamma pabbajjaṃ yāci. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinno kalandaputto aciravuṭṭhitāya parisāya…pe… pabbājetu maṃ bhagavā’’ti.

    ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤੋ ਪਭੁਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸਿ ਪਨ ਤ੍વਂ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿ।

    Bhagavā pana yasmā rāhulakumārassa pabbajitato pabhuti mātāpitūhi ananuññātaṃ puttaṃ na pabbājeti, tasmā naṃ pucchi – ‘‘anuññātosi pana tvaṃ sudinna mātāpitūhi…pe… pabbajjāyā’’ti.

    ੨੬. ਇਤੋ ਪਰਂ ਪਾਠਾਨੁਸਾਰੇਨੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਤੀਰੇਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪੇਨੇવ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾਤਿ; ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਪ੍ਪਯੋਜਨਉਦ੍ਧਾਰਸਾਰਣਾਦੀਸੁ વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਾਯਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ। ਅਮ੍ਮ ਤਾਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਮ੍ਮਾਤਿ ਮਾਤਰਂ ਆਲਪਤਿ; ਤਾਤਾਤਿ ਪਿਤਰਂ। ਤ੍વਂ ਖੋਸੀਤਿ ਤ੍વਂ ਖੋ ਅਸਿ। ਏਕਪੁਤ੍ਤਕੋਤਿ ਏਕੋવ ਪੁਤ੍ਤਕੋ; ਅਞ੍ਞੋ ਤੇ ਜੇਟ੍ਠੋ વਾ ਕਨਿਟ੍ਠੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏਕਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾવਸੇਨ ‘‘ਏਕਪੁਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਿਯੋਤਿ ਪੀਤਿਜਨਨਕੋ। ਮਨਾਪੋਤਿ ਮਨવਡ੍ਢਨਕੋ। ਸੁਖੇਧਿਤੋਤਿ ਸੁਖੇਨ ਏਧਿਤੋ; ਸੁਖਸਂવਡ੍ਢਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖਪਰਿਹਤੋਤਿ ਸੁਖੇਨ ਪਰਿਹਤੋ; ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਭੁਤਿ ਧਾਤੀਹਿ ਅਙ੍ਕਤੋ ਅਙ੍ਕਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਧਾਰਿਯਮਾਨੋ ਅਸ੍ਸਕਰਥਕਾਦੀਹਿ ਬਾਲਕੀਲ਼ਨਕੇਹਿ ਕੀਲ਼ਮਾਨੋ ਸਾਦੁਰਸਭੋਜਨਂ ਭੋਜਿਯਮਾਨੋ ਸੁਖੇਨ ਪਰਿਹਤੋ।

    26. Ito paraṃ pāṭhānusāreneva gantvā taṃ karaṇīyaṃ tīretvāti ettha evamattho veditabbo – dhuranikkhepeneva taṃ karaṇīyaṃ niṭṭhāpetvāti; na hi pabbajjāya tibbacchandassa bhaṇḍappayojanauddhārasāraṇādīsu vā nakkhattakīḷāyaṃ vā cittaṃ namati. Amma tātāti ettha pana ammāti mātaraṃ ālapati; tātāti pitaraṃ. Tvaṃ khosīti tvaṃ kho asi. Ekaputtakoti ekova puttako; añño te jeṭṭho vā kaniṭṭho vā natthi. Ettha ca ‘‘ekaputto’’ti vattabbe anukampāvasena ‘‘ekaputtako’’ti vuttaṃ. Piyoti pītijananako. Manāpoti manavaḍḍhanako. Sukhedhitoti sukhena edhito; sukhasaṃvaḍḍhitoti attho. Sukhaparihatoti sukhena parihato; jātakālato pabhuti dhātīhi aṅkato aṅkaṃ haritvā dhāriyamāno assakarathakādīhi bālakīḷanakehi kīḷamāno sādurasabhojanaṃ bhojiyamāno sukhena parihato.

    ਨ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਜਾਨਾਸੀਤਿ ਤ੍વਂ ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਕਲਭਾਗਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਨ ਜਾਨਾਸਿ; ਅਥ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਨਾਨੁਭੋਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਅਨੁਭવਨਤ੍ਥੇ ਚ ਜਾਨਨਾ; ਅਥ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਸ੍ਸਰਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ, ਸਰਣਤ੍ਥੇ ਚ ਜਾਨਨਾ। વਿਕਪ੍ਪਦ੍વਯੇਪਿ ਪੁਰਿਮਪਦਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਪਦੇਨ ਸਮਾਨવਿਭਤ੍ਤਿਲੋਪੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਰਣੇਨਪਿ ਮਯਂ ਤੇ ਅਕਾਮਕਾ વਿਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਸਚੇਪਿ ਤવ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਜੀવਮਾਨੇਸੁ ਮਰਣਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਤੇ ਮਰਣੇਨਪਿ ਮਯਂ ਅਕਾਮਕਾ ਅਨਿਚ੍ਛਕਾ ਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ, વਿਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ; ਤਯਾ વਿਯੋਗਂ વਾ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਮਯਂ ਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕਿਂ ਪਨ ਕਿਂ ਨਾਮ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਯੇਨ ਮਯਂ ਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ; ਅਥ વਾ ਕਿਂ ਪਨ ਮਯਂ ਤਨ੍ਤਿ ਕੇਨ ਪਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਯਂ ਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Na tvaṃ, tāta sudinna, kiñci dukkhassa jānāsīti tvaṃ tāta sudinna kiñci appamattakampi kalabhāgaṃ dukkhassa na jānāsi; atha vā kiñci dukkhena nānubhosīti attho. Karaṇatthe sāmivacanaṃ, anubhavanatthe ca jānanā; atha vā kiñci dukkhaṃ nassarasīti attho. Upayogatthe sāmivacanaṃ, saraṇatthe ca jānanā. Vikappadvayepi purimapadassa uttarapadena samānavibhattilopo daṭṭhabbo. Taṃ sabbaṃ saddasatthānusārena ñātabbaṃ. Maraṇenapi mayaṃ te akāmakā vinā bhavissāmāti sacepi tava amhesu jīvamānesu maraṇaṃ bhaveyya, tena te maraṇenapi mayaṃ akāmakā anicchakā na attano ruciyā, vinā bhavissāma; tayā viyogaṃ vā pāpuṇissāmāti attho. Kiṃ pana mayaṃ tanti evaṃ sante kiṃ pana kiṃ nāma taṃ kāraṇaṃ yena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma; atha vā kiṃ pana mayaṃ tanti kena pana kāraṇena mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāmāti evamettha attho daṭṭhabbo.

    ੨੭. ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਨਂ ਠਿਤਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਨਾਨੁਜਾਨਿਂਸੁ, ਤਤ੍ਥੇવ ਠਾਨੇ। ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਅਤ੍ਥਰਣੇਨ ਅਨਤ੍ਥਤਾਯ।

    27.Tatthevāti yattha naṃ ṭhitaṃ mātāpitaro nānujāniṃsu, tattheva ṭhāne. Anantarahitāyāti kenaci attharaṇena anatthatāya.

    ੨੮. ਪਰਿਚਾਰੇਹੀਤਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਨਟਨਾਟਕਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਚਾਰੇਹਿ ਸਞ੍ਚਾਰੇਹਿ; ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਉਪਨੇਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਥ વਾ ਪਰਿਚਾਰੇਹੀਤਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਨਟਨਾਟਕਾਦੀਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਲਲ਼, ਉਪਲਲ਼, ਰਮ, ਕੀਲ਼ਸ੍ਸੂਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ। ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਨਪ੍ਪਦਾਨਾਦੀਨਿ ਸੁਗਤਿਮਗ੍ਗਸੋਧਕਾਨਿ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸੀਤਿ ਕਥਾਨੁਪ੍ਪਬਨ੍ਧવਿਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਨਿਰਾਲਾਪਸਲ੍ਲਾਪੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਤ੍વਾ ਪਟਿવਚਨਮ੍ਪਿ ਅਲਭਮਾਨਾ ਸਹਾਯਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਸ વੋ ਸਹਾਯਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋ, ਨਿવਾਰੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇਪਿ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅવੋਚੁਂ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ…ਪੇ॰… ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ।

    28.Paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhāpetvā tattha sahāyakehi saddhiṃ yathāsukhaṃ indriyāni cārehi sañcārehi; ito cito ca upanehīti vuttaṃ hoti. Atha vā paricārehīti gandhabbanaṭanāṭakādīni paccupaṭṭhāpetvā tattha sahāyakehi saddhiṃ laḷa, upalaḷa, rama, kīḷassūtipi vuttaṃ hoti. Kāme paribhuñjantoti attano puttadārehi saddhiṃ bhoge bhuñjanto. Puññāni karontoti buddhañca dhammañca saṅghañca ārabbha dānappadānādīni sugatimaggasodhakāni kusalakammāni karonto. Tuṇhī ahosīti kathānuppabandhavicchedanatthaṃ nirālāpasallāpo ahosi. Athassa mātāpitaro tikkhattuṃ vatvā paṭivacanampi alabhamānā sahāyake pakkosāpetvā ‘‘esa vo sahāyako pabbajitukāmo, nivāretha na’’nti āhaṃsu. Tepi taṃ upasaṅkamitvā tikkhattuṃ avocuṃ, tesampi tuṇhī ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinnassa kalandaputtassa sahāyakā…pe… tuṇhī ahosī’’ti.

    ੨੯. ਅਥਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਗੁਣੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਪਨ ਨਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋਪਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਪਿ ਚ ਨਾਮੇਸਾ ਭਾਰਿਯਾ, ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਕਸੇਯ੍ਯਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਤਿਦੁਕ੍ਕਰਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਨਾਗਰਿਕਜਾਤਿਯੋ, ਸੋ ਤਂ ਚਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਇਧੇવ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਹਨ੍ਦਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋਪਿ ਨਂ ਅਨੁਜਾਨਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਾ ਯੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ…ਪੇ॰… ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾ’’ਤਿ।

    29. Athassa sahāyakānaṃ etadahosi – ‘‘sace ayaṃ pabbajjaṃ alabhamāno marissati na koci guṇo bhavissati. Pabbajitaṃ pana naṃ mātāpitaropi kālena kālaṃ passissanti. Mayampi passissāma. Pabbajjāpi ca nāmesā bhāriyā, divase divase mattikāpattaṃ gahetvā piṇḍāya caritabbaṃ. Ekaseyyaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ atidukkaraṃ. Ayañca sukhumālo nāgarikajātiyo, so taṃ carituṃ asakkonto puna idheva āgamissati. Handassa mātāpitaro anujānāpessāmā’’ti. Te tathā akaṃsu. Mātāpitaropi naṃ anujāniṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sudinnassa kalandaputtassa sahāyakā yena sudinnassa kalandaputtassa mātāpitaro…pe… anuññātosi mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti.

    ੩੦. ਹਟ੍ਠੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ। ਉਦਗ੍ਗੋਤਿ ਪੀਤਿવਸੇਨ ਅਬ੍ਭੁਨ੍ਨਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ। ਕਤਿਪਾਹਨ੍ਤਿ ਕਤਿਪਯਾਨਿ ਦਿવਸਾਨਿ। ਬਲਂ ਗਾਹੇਤ੍વਾਤਿ ਸਪ੍ਪਾਯਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ, ਉਚ੍ਛਾਦਨਨ੍ਹਾਪਨਾਦੀਹਿ ਚ ਕਾਯਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ, ਕਾਯਬਲਂ ਜਨੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖਂ ਞਾਤਿਪਰਿવਟ੍ਟਂ ਪਹਾਯ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ॰… ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾਤਿ। ਭਗવਾ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹਿ ਚੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਹਿ ਚਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤਂ ਜਿਨਦਤ੍ਤਿਯਂ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਲਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ ਚੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ ਚ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਕਲਨ੍ਦਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ।

    30.Haṭṭhoti tuṭṭho. Udaggoti pītivasena abbhunnatakāyacitto. Katipāhanti katipayāni divasāni. Balaṃ gāhetvāti sappāyabhojanāni bhuñjanto, ucchādananhāpanādīhi ca kāyaṃ pariharanto, kāyabalaṃ janetvā mātāpitaro vanditvā assumukhaṃ ñātiparivaṭṭaṃ pahāya yena bhagavā tenupasaṅkami…pe… pabbājetu maṃ bhante bhagavāti. Bhagavā samīpe ṭhitaṃ aññataraṃ piṇḍacārikaṃ bhikkhuṃ āmantesi – ‘‘tena hi bhikkhu sudinnaṃ pabbājehi ceva upasampādehi cā’’ti. ‘‘Sādhu, bhante’’ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissuṇitvā sudinnaṃ kalandaputtaṃ jinadattiyaṃ saddhivihārikaṃ laddhā pabbājesi ceva upasampādesi ca. Tena vuttaṃ – ‘‘alattha khosudinno kalandaputto bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampada’’nti.

    ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਠਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਕਥਿਤਾ। ਮਯਂ ਪਨ ਯਥਾਠਿਤਪਾਲ਼ਿવਸੇਨੇવ ਖਨ੍ਧਕੇ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚੇਤਂ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਯਂ ਖਨ੍ਧਕੇ વਾ ਪਰਿવਾਰੇ વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯੇਹਿ વਿਭਙ੍ਗੇਕਥਿਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਕਥਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਏવਞ੍ਹਿ ਕਥਿਯਮਾਨੇ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮੇਨੇવ વਣ੍ਣਨਾ ਕਤਾ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਤੇਨ ਤੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਇਮਂ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸੋ ਸੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।

    Ettha pana ṭhatvā sabbaaṭṭhakathāsu pabbajjā ca upasampadā ca kathitā. Mayaṃ pana yathāṭhitapāḷivaseneva khandhake kathayissāma. Na kevalañcetaṃ, aññampi yaṃ khandhake vā parivāre vā kathetabbaṃ aṭṭhakathācariyehi vibhaṅgekathitaṃ, taṃ sabbaṃ tattha tattheva kathayissāma. Evañhi kathiyamāne pāḷikkameneva vaṇṇanā katā hoti. Tato tena tena vinicchayena atthikānaṃ pāḷikkameneva imaṃ vinayasaṃvaṇṇanaṃ oloketvā so so vinicchayo suviññeyyo bhavissatīti.

    ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਚਿਰਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ; ਉਪਸਮ੍ਪਦਤੋ ਨਚਿਰਕਾਲੇਯੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਰੂਪੇਤਿ ਏવਂવਿਧੇ ਏવਂਜਾਤਿਕੇ। ਧੁਤਗੁਣੇਤਿ ਕਿਲੇਸਨਿਦ੍ਧੁਨਨਕੇ ਗੁਣੇ। ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ। ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਲਾਭਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇਨ ਚੁਦ੍ਦਸ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋਤਿ ਗਹਪਤਿਚੀવਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋਤਿ ਲੋਲੁਪ੍ਪਚਾਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕਧੁਤਙ੍ਗવਸੇਨ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ ਹੋਤਿ; ਘਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪવਿਸਤਿ। વਜ੍ਜਿਗਾਮਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜੀਨਂ ਗਾਮਂ વਜ੍ਜੀਸੁ વਾ ਗਾਮਂ।

    Acirūpasampannoti aciraṃ upasampanno hutvā; upasampadato nacirakāleyevāti vuttaṃ hoti. Evarūpeti evaṃvidhe evaṃjātike. Dhutaguṇeti kilesaniddhunanake guṇe. Samādāya vattatīti samādiyitvā gaṇhitvā vattati carati viharati. Āraññiko hotīti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā āraññikadhutaṅgavasena araññavāsiko hoti. Piṇḍapātikoti atirekalābhapaṭikkhepena cuddasa bhattāni paṭikkhipitvā piṇḍapātikadhutaṅgavasena piṇḍapātiko hoti. Paṃsukūlikoti gahapaticīvaraṃ paṭikkhipitvā paṃsukūlikadhutaṅgavasena paṃsukūliko hoti. Sapadānacārikoti loluppacāraṃ paṭikkhipitvā sapadānacārikadhutaṅgavasena sapadānacāriko hoti; gharapaṭipāṭiyā bhikkhāya pavisati. Vajjigāmanti vajjīnaṃ gāmaṃ vajjīsu vā gāmaṃ.

    ਅਡ੍ਢਾ ਮਹਦ੍ਧਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗੂਪਕਰਣਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਅਡ੍ਢਾ; ਯੇ ਹਿ ਤੇਸਂ ਉਪਭੋਗਾ ਯਾਨਿ ਚ ਉਪਭੋਗੂਪਕਰਣਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਬਹੁਲਾਨਿ ਸਾਰਕਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਿਧੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਧਨਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਦ੍ਧਨਾ। ਮਹਾਭੋਗਾਤਿ ਦਿવਸਪਰਿਬ੍ਬਯਸਙ੍ਖਾਤਭੋਗਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਮਹਾਭੋਗਾ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਉਪਭੋਗੇਹਿ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਸ੍ਸੇવ ਪਹੂਤਤਾਯ ਪਹੂਤਜਾਤਰੂਪਰਜਤਾ। ਅਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਸ੍ਸ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਕਰਣਸ੍ਸ ਪਹੂਤਤਾਯ ਪਹੂਤવਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਾ। વੋਹਾਰવਸੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਧਨਧਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਹੂਤਤਾਯ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Aḍḍhā mahaddhanātiādīsu upabhogaparibhogūpakaraṇamahantatāya aḍḍhā; ye hi tesaṃ upabhogā yāni ca upabhogūpakaraṇāni, tāni mahantāni bahulāni sārakānīti vuttaṃ hoti. Nidhetvā ṭhapitadhanamahantatāya mahaddhanā. Mahābhogāti divasaparibbayasaṅkhātabhogamahantatāya mahābhogā. Aññehi upabhogehi jātarūparajatasseva pahūtatāya pahūtajātarūparajatā. Alaṅkārabhūtassa vittūpakaraṇassa pītipāmojjakaraṇassa pahūtatāya pahūtavittūpakaraṇā. Vohāravasena parivattentassa dhanadhaññassa pahūtatāya pahūtadhanadhaññāti veditabbā.

    ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍વਾਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ; ਯਥਾ ਨ વਿਨਸ੍ਸਤਿ ਤਥਾ ਨਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤੇ ਥਾਲਿਪਾਕੇਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਸਟ੍ਠਿਥਾਲਿਪਾਕੇ। ਏਕਮੇਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਥਾਲਿਪਾਕੋ ਦਸਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਛਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਭਤ੍ਤਾਭਿਹਾਰਂ ਅਭਿਹਰਿਂਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਹਰੀਯਤੀਤਿ ਅਭਿਹਾਰੋ। ਕਿਂ ਅਭਿਹਰੀਯਤਿ? ਭਤ੍ਤਂ। ਭਤ੍ਤਮੇવ ਅਭਿਹਾਰੋ ਭਤ੍ਤਾਭਿਹਾਰੋ, ਤਂ ਭਤ੍ਤਾਭਿਹਾਰਂ। ਅਭਿਹਰਿਂਸੂਤਿ ਅਭਿਮੁਖਾ ਹਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ? ਸਟ੍ਠਿ ਥਾਲਿਪਾਕਾ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤੇ ਥਾਲਿਪਾਕੇ ਭਤ੍ਤਾਭਿਹਾਰਂ ਅਭਿਹਰਿਂਸੂ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾਤਿ ਸਯਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤਾ ਸਪਦਾਨਚਾਰਂ ਚਰਿਤੁਕਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਦਤ੍વਾ। ਅਯਂ ਹਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਲਾਭਂ ਲਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਹਞ੍ਚ ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਤਦਤ੍ਥਮੇવ ਆਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਮਨਾਨੁਰੂਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ।

    Senāsanaṃsaṃsāmetvāti senāsanaṃ paṭisāmetvā; yathā na vinassati tathā naṃ suṭṭhu ṭhapetvāti attho. Saṭṭhimatte thālipāketi gaṇanaparicchedato saṭṭhithālipāke. Ekameko cettha thālipāko dasannaṃ bhikkhūnaṃ bhattaṃ gaṇhāti. Taṃ sabbampi channaṃ bhikkhusatānaṃ bhattaṃ hoti. Bhattābhihāraṃ abhihariṃsūti ettha abhiharīyatīti abhihāro. Kiṃ abhiharīyati? Bhattaṃ. Bhattameva abhihāro bhattābhihāro, taṃ bhattābhihāraṃ. Abhihariṃsūti abhimukhā hariṃsu. Tassa santikaṃ gahetvā āgamaṃsūti attho. Etassa kiṃ pamāṇanti? Saṭṭhi thālipākā. Tena vuttaṃ – ‘‘saṭṭhimatte thālipāke bhattābhihāraṃ abhihariṃsū’’ti. Bhikkhūnaṃ vissajjetvāti sayaṃ ukkaṭṭhapiṇḍapātikattā sapadānacāraṃ caritukāmo bhikkhūnaṃ paribhogatthāya pariccajitvā datvā. Ayaṃ hi āyasmā ‘‘bhikkhū ca lābhaṃ lacchanti ahañca piṇḍakena na kilamissāmī’’ti etadatthameva āgato. Tasmā attano āgamanānurūpaṃ karonto bhikkhūnaṃ vissajjetvā sayaṃ piṇḍāya pāvisi.

    ੩੧. ਞਾਤਿਦਾਸੀਤਿ ਞਾਤਕਾਨਂ ਦਾਸੀ। ਆਭਿਦੋਸਿਕਨ੍ਤਿ ਪਾਰਿવਾਸਿਕਂ ਏਕਰਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪੂਤਿਭੂਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਦਤ੍ਥੋ – ਪੂਤਿਭਾવਦੋਸੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋਤਿ ਅਭਿਦੋਸੋ, ਅਭਿਦੋਸੋવ ਆਭਿਦੋਸਿਕੋ, ਏਕਰਤ੍ਤਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਨਾਮਸਞ੍ਞਾ ਏਸਾ, ਯਦਿਦਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕੋਤਿ, ਤਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ। ਕੁਮ੍ਮਾਸਨ੍ਤਿ ਯવਕੁਮ੍ਮਾਸਂ। ਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾਨਮ੍ਪਿ ਗੋਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਭੋਗਾਰਹੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਕਚવਰਂ વਿਯ ਬਹਿ ਛਡ੍ਡੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਤਿ। ਸਚੇਤਨ੍ਤਿ ਸਚੇ ਏਤਂ। ਭਗਿਨੀਤਿ ਅਰਿਯવੋਹਾਰੇਨ ਞਾਤਿਦਾਸਿਂ ਆਲਪਤਿ। ਛਡ੍ਡਨੀਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਛਡ੍ਡੇਤਬ੍ਬਸਭਾવਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਭਗਿਨਿ, ਏਤਂ ਸਚੇ ਬਹਿ ਛਡ੍ਡਨੀਯਧਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਤਂ ਇਧ ਮੇ ਪਤ੍ਤੇ ਆਕਿਰਾ’’ਤਿ।

    31.Ñātidāsīti ñātakānaṃ dāsī. Ābhidosikanti pārivāsikaṃ ekarattātikkantaṃ pūtibhūtaṃ. Tatrāyaṃ padattho – pūtibhāvadosena abhibhūtoti abhidoso, abhidosova ābhidosiko, ekarattātikkantassa vā nāmasaññā esā, yadidaṃ ābhidosikoti, taṃ ābhidosikaṃ. Kummāsanti yavakummāsaṃ. Chaḍḍetukāmā hotīti yasmā antamaso dāsakammakarānampi gorūpānampi aparibhogāraho, tasmā taṃ kacavaraṃ viya bahi chaḍḍetukāmā hoti. Sacetanti sace etaṃ. Bhaginīti ariyavohārena ñātidāsiṃ ālapati. Chaḍḍanīyadhammanti chaḍḍetabbasabhāvaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘bhagini, etaṃ sace bahi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, taṃ idha me patte ākirā’’ti.

    ਕਿਂ ਪਨ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વਾ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ વਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਨ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਪਰਿਗ੍ਗਹਤ੍ਤਾ। ਯਞ੍ਹਿ ਛਡ੍ਡਨੀਯਧਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਪਰਿਗ੍ਗਹਂ, ਯਤ੍ਥ ਸਾਮਿਕਾ ਅਨਾਲਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ‘‘ਦੇਥ ਆਹਰਥ ਇਧ ਆਕਿਰਥਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਗ੍ਗਅਰਿਯવਂਸਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋਪਿ ‘‘ਛਡ੍ਡਨੀਯਧਮ੍ਮਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਇਧ ਮੇ ਪਤ੍ਤੇ ਆਕਿਰਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੯੯) ਅવਚ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਛਡ੍ਡਨੀਯਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ વਨਮੂਲਫਲਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਕਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਬ੍ਬਂ। ਹਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖਾਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮਯਤੋ ਮਣਿਬਨ੍ਧਤੋ ਪਭੁਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਾਨਂ। ਪਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿવਾਸਨਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਾਦਾਨਂ। ਸਰਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਸਚੇਤਂ ਭਗਿਨੀ’’ਤਿ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰਯਤੋ ਸਰਸ੍ਸ ਚ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤਪੁਬ੍ਬਂ ਆਕਾਰਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ। ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਦ੍વਾਦਸਮੇ વਸ੍ਸੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વੀਸਤਿਮੇ વਸ੍ਸੇ ਞਾਤਿਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਟ੍ਠવਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ; ਤੇਨ ਨਂ ਸਾ ਞਾਤਿਦਾਸੀ ਦਿਸ੍વਾવ ਨ ਸਞ੍ਜਾਨਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਅਗ੍ਗਹੇਸੀਤਿ।

    Kiṃ pana evaṃ vattuṃ labbhati, viññatti vā payuttavācā vā na hotīti? Na hoti. Kasmā? Nissaṭṭhapariggahattā. Yañhi chaḍḍanīyadhammaṃ nissaṭṭhapariggahaṃ, yattha sāmikā anālayā honti, taṃ sabbaṃ ‘‘detha āharatha idha ākirathā’’ti vattuṃ vaṭṭati. Tathā hi aggaariyavaṃsiko āyasmā raṭṭhapālopi ‘‘chaḍḍanīyadhammaṃ kummāsaṃ idha me patte ākirā’’ti (ma. ni. 2.299) avaca. Tasmā yaṃ evarūpaṃ chaḍḍanīyadhammaṃ aññaṃ vā apariggahitaṃ vanamūlaphalabhesajjādikaṃ taṃ sabbaṃ yathāsukhaṃ āharāpetvā paribhuñjitabbaṃ, na kukkuccāyitabbaṃ. Hatthānanti bhikkhāggahaṇatthaṃ pattaṃ upanāmayato maṇibandhato pabhuti dvinnampi hatthānaṃ. Pādānanti nivāsanantato paṭṭhāya dvinnampi pādānaṃ. Sarassāti ‘‘sacetaṃ bhaginī’’ti vācaṃ nicchārayato sarassa ca. Nimittaṃ aggahesīti gihikāle sallakkhitapubbaṃ ākāraṃ aggahesi sañjāni sallakkhesi. Sudinno hi bhagavato dvādasame vasse pabbajito vīsatime vasse ñātikulaṃ piṇḍāya paviṭṭho sayaṃ pabbajjāya aṭṭhavassiko hutvā; tena naṃ sā ñātidāsī disvāva na sañjāni, nimittaṃ pana aggahesīti.

    ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਅਤਿਗਰੁਨਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੂਪਗਤੇਨ ਸਾਮਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਤ੍વਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ વਤ੍ਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤੀ વੇਗੇਨ ਘਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਏਤਂ ਅવੋਚ। ਯਗ੍ਘੇਤਿ ਆਰੋਚਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਸਚੇ ਜੇ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜੇਤਿ ਆਲਪਨੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇ ਦਾਸਿਜਨਂ ਆਲਪਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤ੍વਂ, ਭੋਤਿ ਦਾਸਿ, ਸਚੇ ਸਚ੍ਚਂ ਭਣਸੀ’’ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    Sudinnassa mātaraṃ etadavocāti atigarunā pabbajjūpagatena sāmiputtena saddhiṃ ‘‘tvaṃ nu kho me, bhante, ayyo sudinno’’tiādivacanaṃ vattuṃ avisahantī vegena gharaṃ pavisitvā sudinnassa mātaraṃ etaṃ avoca. Yaggheti ārocanatthe nipāto. Sace je saccanti ettha jeti ālapane nipāto. Evañhi tasmiṃ dese dāsijanaṃ ālapanti, tasmā ‘‘tvaṃ, bhoti dāsi, sace saccaṃ bhaṇasī’’ti evamettha attho daṭṭhabbo.

    ੩੨. ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਕੁਟ੍ਟਮੂਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਦੇਸੇ ਦਾਨਪਤੀਨਂ ਘਰੇਸੁ ਸਾਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਸਨਾਨਿ ਚੇਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਉਦਕਕਞ੍ਜਿਯਂ; ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦਾਨਪਤੀਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਈਦਿਸਾਯ ਸਾਲਾਯ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਕੁਟ੍ਟਮੂਲਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਨ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਕਪਣਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਯ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪੇ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ।

    32.Aññataraṃ kuṭṭamūlanti tasmiṃ kira dese dānapatīnaṃ gharesu sālā honti, āsanāni cettha paññattāni honti, upaṭṭhāpitaṃ udakakañjiyaṃ; tattha pabbajitā piṇḍāya caritvā nisīditvā bhuñjanti. Sace icchanti, dānapatīnampi santakaṃ gaṇhanti. Tasmā tampi aññatarassa kulassa īdisāya sālāya aññataraṃ kuṭṭamūlanti veditabbaṃ. Na hi pabbajitā kapaṇamanussā viya asāruppe ṭhāne nisīditvā bhuñjantīti.

    ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਤਾਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਤ੍ਥੇ; ਨਾਮਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨਤ੍ਥੇ ਮਞ੍ਞਨਤ੍ਥੇ ਚ ਨਿਪਾਤੋ। ਇਦਞ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਨਂ, ਨ ਮਯਂ ਨਿਦ੍ਧਨਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਯੇਸਂ ਨੋ ਤ੍વਂ ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ’’; ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਜੀવਿਤਂ, ਨ ਮਯਂ ਮਤਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਯੇਸਂ ਨੋ ਤ੍વਂ ਈਦਿਸੇ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ’’; ਤਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਤવ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਾਸਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿਲਦ੍ਧੋ ਸਮਣਗੁਣੋ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਸੁਭੋਜਨਰਸਸਂવਡ੍ਢਿਤੋਪਿ ਇਮਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੇਯ੍ਯਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਅਮਤਮਿવ ਨਿਬ੍ਬਿਕਾਰੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ।

    Atthi nāma tātāti ettha atthīti vijjamānatthe; nāmāti pucchanatthe maññanatthe ca nipāto. Idañhi vuttaṃ hoti – ‘‘atthi nu kho, tāta sudinna, amhākaṃ dhanaṃ, na mayaṃ niddhanāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi’’; tathā ‘‘atthi nu kho, tāta sudinna, amhākaṃ jīvitaṃ, na mayaṃ matāti vattabbā, yesaṃ no tvaṃ īdise ṭhāne nisīditvā ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi’’; tathā ‘‘atthi maññe, tāta sudinna, tava abbhantare sāsanaṃ nissāya paṭiladdho samaṇaguṇo, yaṃ tvaṃ subhojanarasasaṃvaḍḍhitopi imaṃ jigucchaneyyaṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ amatamiva nibbikāro paribhuñjissasī’’ti.

    ਸੋ ਪਨ ਗਹਪਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਭਿਤੁਨ੍ਨਤਾਯ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤੁਮਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ, ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਅવੋਚ। ਅਕ੍ਖਰਚਿਨ੍ਤਕਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਇਮਂ ਲਕ੍ਖਣਂ વਦਨ੍ਤਿ – ਅਨੋਕਪ੍ਪਨਾਮਰਿਸਨਤ੍ਥવਸੇਨ ਏਤਂ ਅਤ੍ਥਿਨਾਮਸਦ੍ਦੇ ਉਪਪਦੇ ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਅਨਾਗਤવਚਨਂ ਕਤਂ। ਤਸ੍ਸਾਯਮਤ੍ਥੋ – ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ…ਪੇ॰… ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ, ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਅਹਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਾਮਿ ਨ ਮਰਿਸਯਾਮੀਤਿ। ਤਤਾਯਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕੋਤਿ ਤਤੋ ਤવ ਗੇਹਤੋ ਅਯਂ ਆਭਿਦੋਸਿਕੋ ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤੋਯਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਤਦਾਯਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਯੇਨ ਸਕਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਸਕਸ੍ਸ ਪਿਤੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ; ਥੇਰੋ ਪਿਤਰਿ ਪੇਮੇਨੇવ ਸੁਬ੍ਬਚੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸੀਤਿ ਥੇਰੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਸਚੇ ਏਕਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਤਿવਿਯ ਨੇਸਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ।

    So pana gahapati dukkhābhitunnatāya etamatthaṃ paripuṇṇaṃ katvā vattumasakkonto ‘‘atthi nāma, tāta sudinna, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasī’’ti ettakameva avoca. Akkharacintakā panettha imaṃ lakkhaṇaṃ vadanti – anokappanāmarisanatthavasena etaṃ atthināmasadde upapade ‘‘paribhuñjissasī’’ti anāgatavacanaṃ kataṃ. Tassāyamattho – atthi nāma…pe… paribhuñjissasi, idaṃ paccakkhampi ahaṃ na saddahāmi na marisayāmīti. Tatāyaṃ ābhidosikoti tato tava gehato ayaṃ ābhidosiko kummāso laddhoti attho. Tatoyantipi pāṭho. Tadāyantipi paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Yena sakapitu nivesananti yena sakassa pitu attano pitu nivesananti attho; thero pitari pemeneva subbaco hutvā agamāsi. Adhivāsesīti thero ukkaṭṭhapiṇḍapātikopi samāno ‘‘sace ekabhattampi na gahessāmi, ativiya nesaṃ domanassaṃ bhavissatī’’ti ñātīnaṃ anukampāya adhivāsesi.

    ੩੩. ਓਪੁਞ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਉਪਲਿਮ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ। ਏਕਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਕਹਾਪਣੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪੁਰਿਸੋਤਿ ਨਾਤਿਦੀਘੋ ਨਾਤਿਰਸ੍ਸੋ ਮਜ੍ਝਿਮਪ੍ਪਮਾਣੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਿਰੋਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ; ਸਾਣਿਪਾਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਤਿਰੋ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨਾਤਿ ਤਿਰੋਕਰਣੀਯਂ, ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ; ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਜ ਸੁਦਿਨ੍ਨੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਹਿ ਇਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਤੇਨਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ વਾ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋਯੇવ।

    33.Opuñjāpetvāti upalimpāpetvā. Ekaṃ hiraññassāti ettha hiraññanti kahāpaṇo veditabbo. Purisoti nātidīgho nātirasso majjhimappamāṇo veditabbo. Tirokaraṇīyanti karaṇatthe bhummaṃ; sāṇipākārena parikkhipitvāti attho. Atha vā tiro karonti etenāti tirokaraṇīyaṃ, taṃ parikkhipitvā; samantato katvāti attho. Tena hīti yasmā ajja sudinno āgamissati tena kāraṇena. Hi iti padapūraṇamatte nipāto. Tenāti ayampi vā uyyojanatthe nipātoyeva.

    ੩੪. ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਾਲਾਰੋਚਨਂ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਆਰੋਚਿਤੇਯੇવ ਕਾਲੇ ਅਗਮਾਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ ਤੇ ਤਾਤਾਤਿ ਦ੍વੇ ਪੁਞ੍ਜੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਮਾਤੂਤਿ ਜਨੇਤ੍ਤਿਯਾ। ਮਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਤੋ ਆਗਤਂ; ਇਦਂ ਤੇ ਮਾਤਾਮਹਿਯਾ ਮਾਤੁ ਇਮਂ ਗੇਹਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਧਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤ੍ਥਿਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਧਨਨ੍ਤਿ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਆਹ । ਇਤ੍ਥਿਕਾਯ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਪਰਿਭੋਗਾਨਂਯੇવ ਨ੍ਹਾਨਚੁਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਲਦ੍ਧਂ ਧਨਂ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਾવ ਪਰਿਮਾਣਂ ਪਸ੍ਸ। ਅਥ વਾ ਇਦਂ ਤੇ ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਮਾਤੁ ਧਨਂ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਮਤ੍ਤਿਕਂ, ਨ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਤવ ਮਾਤੁਯੇવ ਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਨ ਕਸਿਯਾ ਨ વਣਿਜ੍ਜਾਯ ਸਮ੍ਭੂਤਂ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਇਤ੍ਥਿਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਧਨਂ। ਯਂ ਇਤ੍ਥਿਕਾਯ ਞਾਤਿਕੁਲਤੋ ਸਾਮਿਕਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਨ੍ਹਾਨਚੁਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਇਤ੍ਥਿਧਨਂ, ਤਂ ਤਾવ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।

    34.Pubbaṇhasamayanti ettha kiñcāpi pāḷiyaṃ kālārocanaṃ na vuttaṃ, atha kho ārociteyeva kāle agamāsīti veditabbo. Idaṃ te tātāti dve puñje dassento āha. Mātūti janettiyā. Mattikanti mātito āgataṃ; idaṃ te mātāmahiyā mātu imaṃ gehaṃ āgacchantiyā dinnadhananti attho. Itthikāya itthidhananti hīḷento āha . Itthikāya nāma itthiparibhogānaṃyeva nhānacuṇṇādīnaṃ atthāya laddhaṃ dhanaṃ kittakaṃ bhaveyya. Tassāpi tāva parimāṇaṃ passa. Atha vā idaṃ te tāta sudinna mātu dhanaṃ, tañca kho mattikaṃ, na mayā dinnaṃ, tava mātuyeva santakanti vuttaṃ hoti. Taṃ panetaṃ na kasiyā na vaṇijjāya sambhūtaṃ, apica kho itthikāya itthidhanaṃ. Yaṃ itthikāya ñātikulato sāmikakulaṃ gacchantiyā laddhabbaṃ nhānacuṇṇādīnaṃ atthāya itthidhanaṃ, taṃ tāva ettakanti evamettha attho daṭṭhabbo.

    ਅਞ੍ਞਂ ਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਅਞ੍ਞਂ ਪਿਤਾਮਹਨ੍ਤਿ ਯਂ ਪਨ ਤੇ ਪਿਤੁ ਚ ਪਿਤਾਮਹਾਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞਂਯੇવ। ਨਿਹਿਤਞ੍ਚ ਪਯੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤਿવਿਯ ਬਹੁ; ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਿਤਾਮਹਨ੍ਤਿ ਤਦ੍ਧਿਤਲੋਪਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪੇਤਾਮਹਨ੍ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ। ਲਬ੍ਭਾ ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ ਤਾਤ, ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਉਤ੍ਤਮਂ ਅਰਿਯਦ੍ਧਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਲਿਙ੍ਗਂ ਪਹਾਯ ਹੀਨਾਯ ਗਿਹਿਭਾવਾਯ ਆવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਲਬ੍ਭਾ ਭੋਗਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਨਾਲਬ੍ਭਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਨ ਤ੍વਂ ਰਾਜਭੀਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨ ਇਣਾਯਿਕੇਹਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ। ਤਾਤ ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਾਤਾਤਿ વਚਨਂ ਗੇਹਸਿਤਪੇਮੇਨ ਆਹ, ਨ ਸਮਣਤੇਜੇਨ। ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮੀਤਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਨ વਿਸਹਾਮੀਤਿ ਨਪ੍ਪਹੋਮਿ, ਨ ਸਮਤ੍ਥੋਮ੍ਹਿ।

    Aññaṃ pettikaṃ aññaṃ pitāmahanti yaṃ pana te pitu ca pitāmahānañca santakaṃ, taṃ aññaṃyeva. Nihitañca payuttañca ativiya bahu; ettha ca pitāmahanti taddhitalopaṃ katvā veditabbaṃ. Petāmahanti vā pāṭho. Labbhā tāta sudinna hīnāyāvattitvāti tāta, sudinna, uttamaṃ ariyaddhajaṃ pabbajitaliṅgaṃ pahāya hīnāya gihibhāvāya āvattitvā labbhā bhogā bhuñjituṃ, nālabbhā bhuñjituṃ, na tvaṃ rājabhīto pabbajito, na iṇāyikehi palibuddho hutvāti. Tāta na ussahāmīti ettha pana tātāti vacanaṃ gehasitapemena āha, na samaṇatejena. Na ussahāmīti na sakkomi. Na visahāmīti nappahomi, na samatthomhi.

    ‘‘વਦੇਯ੍ਯਾਮ ਖੋ ਤਂ ਗਹਪਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ વਚਨਂ ਸਮਣਤੇਜੇਨਾਹ। ਨਾਤਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਯਂ ਤੇ ਮਯਿ ਪੇਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਤਂ ਕੋਧવਸੇਨ ਨ ਅਤਿਕਡ੍ਢੇਯ੍ਯਾਸਿ; ਸਚੇ ਨ ਕੁਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਮਞ੍ਞੇ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘વਦੇਹਿ ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਹੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜਨਤ੍ਥੇ વਿਭਤ੍ਤਿਪਤਿਰੂਪਕੋ ਨਿਪਾਤੋ। ਤਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂਨਿਦਾਨਂ ਤਂਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਸ੍ਸ ਤੋ-ਆਦੇਸੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ; ਸਮਾਸੇ ਚਸ੍ਸ ਲੋਪਾਭਾવੋ। ਭਯਂ વਾਤਿ ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ ਮੇ ਭੋਗੇ ਨੇવ ਰਾਜਾਨੋ ਹਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਰਾਜਾਦਿਭਯਂ; ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰਾਜੂਹਿ વਾ ਚੋਰੇਹਿ વਾ ‘‘ਧਨਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਂ ਕਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਕਾਯਿਞ੍ਜਨਂ ਕਾਯਕਮ੍ਪੋ ਹਦਯਮਂਸਚਲਨਂ। ਲੋਮਹਂਸੋਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਭਯੇ ਲੋਮਾਨਂ ਹਂਸਨਂ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਭਾવੋ। ਆਰਕ੍ਖੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਰਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਿવਾ ਚ ਆਰਕ੍ਖਣਂ।

    ‘‘Vadeyyāma kho taṃ gahapatī’’ti idaṃ pana vacanaṃ samaṇatejenāha. Nātikaḍḍheyyāsīti yaṃ te mayi pemaṃ patiṭṭhitaṃ, taṃ kodhavasena na atikaḍḍheyyāsi; sace na kujjheyyāsīti vuttaṃ hoti. Tato seṭṭhi ‘‘putto me saṅgahaṃ maññe kattukāmo’’ti udaggacitto āha – ‘‘vadehi tāta sudinnā’’ti. Tenahīti uyyojanatthe vibhattipatirūpako nipāto. Tatonidānanti taṃnidānaṃ taṃhetukanti paccattavacanassa to-ādeso veditabbo; samāse cassa lopābhāvo. Bhayaṃ vāti ‘‘kinti me bhoge neva rājāno hareyyu’’ntiādinā nayena vuttaṃ rājādibhayaṃ; cittutrāsoti attho. Chambhitattanti rājūhi vā corehi vā ‘‘dhanaṃ dehī’’ti kammakāraṇaṃ kāriyamānassa kāyiñjanaṃ kāyakampo hadayamaṃsacalanaṃ. Lomahaṃsoti uppanne bhaye lomānaṃ haṃsanaṃ uddhaggabhāvo. Ārakkhoti anto ca bahi ca rattiñca divā ca ārakkhaṇaṃ.

    ੩੫. ਤੇਨ ਹਿ વਧੂਤਿ ਸੇਟ੍ਠਿ ਗਹਪਤਿ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਿਹਿਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਪਲੋਭੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮਸਦਿਸਂ ਦਾਨਿ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ વਧੂ’’ਤਿ। ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਨ੍ਤਿ ਪੁਰਾਣਂ ਦੁਤਿਯਿਕਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਦੁਤਿਯਿਕਂ, ਗੇਹਸਿਤਸੁਖੁਪਭੋਗਸਹਾਯਿਕਂ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਭਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮਸਦਿਸਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਾਦੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾ; ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ, ਪਾਦੇਸੁ વਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ। ‘‘ਕੀਦਿਸਾ ਨਾਮ ਤਾ ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ ਅਚ੍ਛਰਾਯੋ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ? ਤਦਾ ਕਿਰ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰੇਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਮਾਰੇਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੇਪਿ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਗੁਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਏਤੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥਞ੍ਞੇ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਦੇવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਦੇવਨਾਟਕਾਨਂ ਕਾਰਣਾ’’ਤਿ। ਸਾ ਕਥਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਯਂ ਏવਮਾਹਾਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਨ ਖੋ ਅਹਂ ਭਗਿਨੀਤਿ ਆਹ। ਸਮੁਦਾਚਰਤੀਤਿ વੋਹਰਤਿ વਦੇਤਿ। ਤਤ੍ਥੇવ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਪਪਤਾਤਿ ਨਂ ਭਗਿਨਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਦਾਨਿ ਮਯਾ ਅਯਂ ਯੋ ਮਂ ਪਜਾਪਤਿਂ ਸਮਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਸਯਿਤਦਾਰਿਕਂ વਿਯ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲવਸੋਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਦੇਸੇ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਪਪਤਾ; ਪਤਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    35.Tena hi vadhūti seṭṭhi gahapati dhanaṃ dassetvā puttaṃ attanā gihibhāvatthāya palobhetuṃ asakkonto ‘‘mātugāmasadisaṃ dāni purisānaṃ bandhanaṃ natthī’’ti maññitvā tassa purāṇadutiyikaṃ āmantesi – ‘‘tena hi vadhū’’ti. Purāṇadutiyikanti purāṇaṃ dutiyikaṃ pubbe gihikāle dutiyikaṃ, gehasitasukhupabhogasahāyikaṃ bhūtapubbabhariyanti attho. Tena hīti yena kāraṇena mātugāmasadisaṃ bandhanaṃ natthi. Pādesu gahetvāti pāde gahetvā; upayogatthe bhummavacanaṃ, pādesu vā taṃ gahetvā. ‘‘Kīdisā nāma tā ayyaputta accharāyo’’ti kasmā evamāha? Tadā kira sambahule khattiyakumārepi brāhmaṇakumārepi seṭṭhiputtepi mahāsampattiyo pahāya pabbajante disvā pabbajjāguṇaṃ ajānantā kathaṃ samuṭṭhāpenti – ‘‘kasmā ete pabbajantī’’ti. Athaññe vadanti – ‘‘devaccharānaṃ devanāṭakānaṃ kāraṇā’’ti. Sā kathā vitthārikā ahosi. Taṃ gahetvā ayaṃ evamāhāti. Thero taṃ paṭikkhipanto na kho ahaṃ bhaginīti āha. Samudācaratīti voharati vadeti. Tattheva mucchitā papatāti naṃ bhaginivādena samudācarantaṃ disvā ‘‘anatthiko dāni mayā ayaṃ yo maṃ pajāpatiṃ samānaṃ attanā saddhiṃ ekamātukucchiyā sayitadārikaṃ viya maññatī’’ti samuppannabalavasokā hutvā tasmiṃyeva padese mucchitā papatā; patitāti attho.

    ਮਾ ਨੋ વਿਹੇਠਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਮਾ ਅਮ੍ਹੇ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਾਤੁਗਾਮਞ੍ਚ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ વਿਹੇਠਯਿਤ੍ਥ; વਿਹੇਸਾ ਹੇਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਤਾਤ ਸੁਦਿਨ੍ਨ ਬੀਜਕਮ੍ਪਿ ਦੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਅਭਿਰਤਿਯਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ। ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਅਭਿਰਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਸਿ, ਚਰਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤਾ ਹੋਹਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਕੁਲવਂਸਬੀਜਕਂ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਦੇਹਿ। ਮਾ ਨੋ ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਲਿਚ੍ਛવਯੋ ਅਤਿਹਰਾਪੇਸੁਨ੍ਤਿ ਮਯਞ੍ਹਿ ਲਿਚ੍ਛવੀਨਂ ਗਣਰਾਜੂਨਂ ਰਜ੍ਜੇ વਸਾਮ, ਤੇ ਤੇ ਪਿਤੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਇਮਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਏવਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਿਭવਂ ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਕੁਲਧਨਰਕ੍ਖਕੇਨ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਾਜਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਅਤਿਹਰਾਪੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤੇ ਮਾ ਅਤਿਹਰਾਪੇਸੁਂ, ਮਾ ਅਤਿਹਰਾਪੇਨ੍ਤੂਤਿ।

    Mā no viheṭhayitthāti mā amhe dhanaṃ dassetvā mātugāmañca uyyojetvā viheṭhayittha; vihesā hesā pabbajitānanti. Tena hi tāta sudinna bījakampi dehīti ettha tena hīti abhiratiyaṃ uyyojeti. Sace tvaṃ abhirato brahmacariyaṃ carasi, caritvā ākāse nisīditvā parinibbāyitā hohi, amhākaṃ pana kulavaṃsabījakaṃ ekaṃ puttaṃ dehi. Mā no aputtakaṃ sāpateyyaṃ licchavayo atiharāpesunti mayañhi licchavīnaṃ gaṇarājūnaṃ rajje vasāma, te te pituno accayena imaṃ sāpateyyaṃ evaṃ mahantaṃ amhākaṃ vibhavaṃ aputtakaṃ kuladhanarakkhakena puttena virahitaṃ attano rājantepuraṃ atiharāpeyyunti, taṃ te mā atiharāpesuṃ, mā atiharāpentūti.

    ਏਤਂ ਖੋ ਮੇ, ਅਮ੍ਮ, ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ? ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤੇਸਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਹਮੇવ ਸਾਮੀ, ਅਞ੍ਞੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇ ਮਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਨਿਚ੍ਚਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਤੇਨਾਹਂ ਨ ਲਚ੍ਛਾਮਿ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ, ਪੁਤ੍ਤਕਂ ਪਨ ਲਭਿਤ੍વਾ ਓਰਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਹਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਨਯਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹਾਤਿ।

    Etaṃ kho me, amma, sakkā kātunti kasmā evamāha? So kira cintesi – ‘‘etesaṃ sāpateyyassa ahameva sāmī, añño natthi. Te maṃ sāpateyyarakkhaṇatthāya niccaṃ anubandhissanti; tenāhaṃ na lacchāmi appossukko samaṇadhammaṃ kātuṃ, puttakaṃ pana labhitvā oramissanti, tato ahaṃ yathāsukhaṃ samaṇadhammaṃ karissāmī’’ti imaṃ nayaṃ passanto evamāhāti.

    ੩੬. ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਉਤੁਕਾਲੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਲੋਹਿਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਹਿ ਉਤੁਕਾਲੇ ਗਬ੍ਭਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨੇ ਲੋਹਿਤવਣ੍ਣਾ ਪਿਲ਼ਕਾ ਸਣ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਲੋਹਿਤਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ ‘‘ਪੁਪ੍ਫ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਯਾવ ਬਲવਂ ਹੋਤਿ ਬਹੁ ਪਗ੍ਘਰਤਿ, ਤਾવ ਦਿਨ੍ਨਾਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਦੋਸੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਗ੍ਘਰਤਿ; ਦੋਸੇ ਪਨ ਪਗ੍ਘਰਿਤੇ ਸੁਦ੍ਧੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਦਿਨ੍ਨਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਖਿਪ੍ਪਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਪੁਪ੍ਫਂਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀਤਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਅਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ; ਅਕਾਰਲੋਪੇਨ ਸਨ੍ਧਿ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਬਾਹਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯ ਯਾ ਬਾਹਾ, ਤਤ੍ਰ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    36.Pupphanti utukāle uppannalohitassa nāmaṃ. Mātugāmassa hi utukāle gabbhapatiṭṭhānaṭṭhāne lohitavaṇṇā piḷakā saṇṭhahitvā satta divasāni vaḍḍhitvā bhijjanti, tato lohitaṃ paggharati, tassetaṃ nāmaṃ ‘‘puppha’’nti. Taṃ pana yāva balavaṃ hoti bahu paggharati, tāva dinnāpi paṭisandhi na tiṭṭhati, doseneva saddhiṃ paggharati; dose pana paggharite suddhe vatthumhi dinnā paṭisandhi khippaṃ patiṭṭhāti. Pupphaṃsā uppajjīti pupphaṃ assā uppajji; akāralopena sandhi purāṇadutiyikāya bāhāyaṃ gahetvāti purāṇadutiyikāya yā bāhā, tatra naṃ gahetvāti attho.

    ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਟ੍ਠਪਿਤੇ। ਭਗવਤੋ ਕਿਰ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧਯਿਂਸੁ, ਨ ਏવਰੂਪਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਮਕਂਸੁ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇવ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਮਾਹ – ‘‘ਆਰਾਧਯਿਂਸੁ વਤ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੨੫)। ਅਥ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ વਾ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅવਸੇਸੇ ਪਞ੍ਚ ਖੁਦ੍ਦਕਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਏવ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ’’ਤਿ।

    Apaññatte sikkhāpadeti paṭhamapārājikasikkhāpade aṭṭhapite. Bhagavato kira paṭhamabodhiyaṃ vīsati vassāni bhikkhū cittaṃ ārādhayiṃsu, na evarūpaṃ ajjhācāramakaṃsu. Taṃ sandhāyeva idaṃ suttamāha – ‘‘ārādhayiṃsu vata me, bhikkhave, bhikkhū ekaṃ samayaṃ citta’’nti (ma. ni. 1.225). Atha bhagavā ajjhācāraṃ apassanto pārājikaṃ vā saṅghādisesaṃ vā na paññapesi. Tasmiṃ tasmiṃ pana vatthusmiṃ avasese pañca khuddakāpattikkhandhe eva paññapesi. Tena vuttaṃ – ‘‘apaññatte sikkhāpade’’ti.

    ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸੋਤਿ ਯਂ ਭਗવਾ ਇਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਨવਜ੍ਜਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ। ਸਚੇ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਇਦਂ ਨ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ વਾ ਮੂਲਚ੍ਛੇਜ੍ਜਾਯ વਾ ਸਂવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਆਦੀਨવਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਦੋਸਸਞ੍ਞੀ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸੋ’’ਤਿ। ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਅਭਿવਿਞ੍ਞਾਪੇਸੀਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ; ਪવਤ੍ਤਨਾਪਿ ਹਿ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਚੋਪਨਤੋ ‘‘વਿਞ੍ਞਾਪਨਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਭਿવਿਞ੍ਞਾਪਨਞ੍ਚੇਸ ਗਬ੍ਭਸਣ੍ਠਾਨਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਮਕਾਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Anādīnavadassoti yaṃ bhagavā idāni sikkhāpadaṃ paññapento ādīnavaṃ dassessati, taṃ apassanto anavajjasaññī hutvā. Sace hi ‘‘ayaṃ idaṃ na karaṇīyanti vā mūlacchejjāya vā saṃvattatī’’ti jāneyya, saddhāpabbajito kulaputto tatonidānaṃ jīvitakkhayaṃ pāpuṇantopi na kareyya. Ettha pana ādīnavaṃ apassanto niddosasaññī ahosi. Tena vuttaṃ – ‘‘anādīnavadasso’’ti. Purāṇadutiyikāyāti bhummavacanaṃ. Abhiviññāpesīti pavattesi; pavattanāpi hi kāyaviññatticopanato ‘‘viññāpanā’’ti vuccati. Tikkhattuṃ abhiviññāpanañcesa gabbhasaṇṭhānasanniṭṭhānatthamakāsīti veditabbo.

    ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਸਾ ਚ ਤੇਨੇવ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਕਿਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤੀਤਿ ? ਹੋਤਿ। ਕਥਂ? ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ , ਚੋਲ਼ਗ੍ਗਹਣੇਨ, ਅਸੁਚਿਪਾਨੇਨ, ਨਾਭਿਪਰਾਮਸਨੇਨ, ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਸਦ੍ਦੇਨ, ਗਨ੍ਧੇਨ। ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚਾ ਉਤੁਸਮਯੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹ-વੇਣਿਗ੍ਗਾਹ-ਅਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਪਰਾਮਸਨਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿਯੋਪਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Sā tena gabbhaṃ gaṇhīti sā ca teneva ajjhācārena gabbhaṃ gaṇhi, na aññathā. Kiṃ pana aññathāpi gabbhaggahaṇaṃ hotīti ? Hoti. Kathaṃ? Kāyasaṃsaggena , coḷaggahaṇena, asucipānena, nābhiparāmasanena, rūpadassanena, saddena, gandhena. Itthiyo hi ekaccā utusamaye chandarāgarattā purisānaṃ hatthaggāha-veṇiggāha-aṅgapaccaṅgaparāmasanaṃ sādiyantiyopi gabbhaṃ gaṇhanti. Evaṃ kāyasaṃsaggena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਤਂ ਅਸੁਚਿਂ ਏਕਦੇਸਂ ਮੁਖੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਏਕਦੇਸਂ ਚੋਲ਼ਕੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਏવਂ ਚੋਲ਼ਗ੍ਗਹਣੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Udāyittherassa pana purāṇadutiyikā bhikkhunī taṃ asuciṃ ekadesaṃ mukhena aggahesi, ekadesaṃ coḷakeneva saddhiṃ aṅgajāte pakkhipi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhi. Evaṃ coḷaggahaṇena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਮਿਗਸਿਙ੍ਗਤਾਪਸਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਮਿਗੀ ਉਤੁਸਮਯੇ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਾવਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਸਮ੍ਭવਂ ਪਸ੍ਸਾવਂ ਪਿવਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਿਗਸਿਙ੍ਗਂ વਿਜਾਯਿ। ਏવਂ ਅਸੁਚਿਪਾਨੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Migasiṅgatāpasassa mātā migī utusamaye tāpasassa passāvaṭṭhānaṃ āgantvā sasambhavaṃ passāvaṃ pivi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhitvā migasiṅgaṃ vijāyi. Evaṃ asucipānena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਸਾਮਸ੍ਸ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪਰਿਹਾਨਿਂ ਞਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਦੁਕੂਲਪਣ੍ਡਿਤਂ ਆਹ – ‘‘વਟ੍ਟਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ ਮਯਂ ਏਤੇਨ, ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਉਤੁਸਮਯੇ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠੇਨ ਨਾਭਿਂ ਪਰਾਮਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਾਮਂ ਤਾਪਸਦਾਰਕਂ વਿਜਾਯਿ। ਏવਂ ਨਾਭਿਪਰਾਮਸਨੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਚ ਚਣ੍ਡਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸ ਚ વਤ੍ਥੁ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Sāmassa pana bodhisattassa mātāpitūnaṃ cakkhuparihāniṃ ñatvā sakko puttaṃ dātukāmo dukūlapaṇḍitaṃ āha – ‘‘vaṭṭati tumhākaṃ methunadhammo’’ti? ‘‘Anatthikā mayaṃ etena, isipabbajjaṃ pabbajitāmhā’’ti. ‘‘Tena hi imissā utusamaye aṅguṭṭhena nābhiṃ parāmaseyyāthā’’ti. So tathā akāsi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhitvā sāmaṃ tāpasadārakaṃ vijāyi. Evaṃ nābhiparāmasanena gabbhaggahaṇaṃ hoti. Eteneva nayena maṇḍabyassa ca caṇḍapajjotassa ca vatthu veditabbaṃ.

    ਕਥਂ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚਾ ਇਤ੍ਥੀ ਉਤੁਸਮਯੇ ਪੁਰਿਸਸਂਸਗ੍ਗਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਛਨ੍ਦਰਾਗવਸੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹਗਤਾવ ਪੁਰਿਸਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ ਰਾਜੋਰੋਧਾ વਿਯ, ਸਾ ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਏવਂ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Kathaṃ rūpadassanena hoti? Idhekaccā itthī utusamaye purisasaṃsaggaṃ alabhamānā chandarāgavasena antogehagatāva purisaṃ upanijjhāyati rājorodhā viya, sā tena gabbhaṃ gaṇhāti. Evaṃ rūpadassanena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਬਲਾਕਾਸੁ ਪਨ ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾ ਉਤੁਸਮਯੇ ਮੇਘਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਯੋਪਿ ਕਦਾਚਿ ਏਕਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੁਕਾਪਿ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਗਾવੀ ਉਸਭਸ੍ਸ। ਏવਂ ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Balākāsu pana puriso nāma natthi, tā utusamaye meghasaddaṃ sutvā gabbhaṃ gaṇhanti. Kukkuṭiyopi kadāci ekassa kukkuṭassa saddaṃ sutvā bahukāpi gabbhaṃ gaṇhanti. Tathā gāvī usabhassa. Evaṃ saddena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਗਾવੀ ਏવ ਚ ਕਦਾਚਿ ਉਸਭਗਨ੍ਧੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਗਨ੍ਧੇਨ ਗਬ੍ਭਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ।

    Gāvī eva ca kadāci usabhagandhena gabbhaṃ gaṇhanti. Evaṃ gandhena gabbhaggahaṇaṃ hoti.

    ਇਧ ਪਨਾਯਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇਨ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਾ ਚ ਉਤੁਨੀ ਹੋਤਿ, ਗਨ੍ਧਬ੍ਬੋ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸਾવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੦੮)।

    Idha panāyaṃ ajjhācārena gabbhaṃ gaṇhi. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘mātāpitaro ca sannipatitā honti, mātā ca utunī hoti, gandhabbo ca paccupaṭṭhito hoti, evaṃ tiṇṇaṃ sannipātā gabbhassāvakkanti hotī’’ti (ma. ni. 1.408).

    ਭੁਮ੍ਮਾ ਦੇવਾ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਸੁਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਰਹੋ ਨਾਮ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਪਕੁਬ੍ਬਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਹਿਸ੍ਸ ਤਂ ਪਾਪਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਤੋ ਆਰਕ੍ਖਦੇવਤਾ, ਅਥਞ੍ਞਾਪਿ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੁਨਿਯੋ ਦੇવਤਾ। ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੂ ਸਕਲવਨਸਣ੍ਡਨਿਸ੍ਸਿਤਾ ਭੁਮ੍ਮਾ ਦੇવਾ ਤਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਸੁਂ। ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸੁਂ। ਕਿਨ੍ਤਿ ? ਨਿਰਬ੍ਬੁਦੋ વਤ, ਭੋ…ਪੇ॰… ਆਦੀਨવੋ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Bhummādevā saddamanussāvesunti yasmā natthi loke raho nāma pāpakammaṃ pakubbato. Sabbapaṭhamaṃ hissa taṃ pāpaṃ attanā jānāti, tato ārakkhadevatā, athaññāpi paracittaviduniyo devatā. Tasmāssa paracittavidū sakalavanasaṇḍanissitā bhummā devā taṃ ajjhācāraṃ disvā saddaṃ anussāvesuṃ. Yathā aññepi devā suṇanti, tathā nicchāresuṃ. Kinti ? Nirabbudo vata, bho…pe… ādīnavo uppāditoti. Tassattho verañjakaṇḍe vuttanayeneva veditabbo.

    ਭੁਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭੁਮ੍ਮਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਆਕਾਸਟ੍ਠਦੇવਤਾ ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ; ਆਕਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਤਿ ਅਯਮਨੁਕ੍ਕਮੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਕਾਯਿਕਾਤਿ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤੇ ਚ ਅਰੂਪਾવਚਰੇ ਚ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ; ਸੁਤ੍વਾ ਚ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਸੁਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਤਿਹ ਤੇਨ ਖਣੇਨਾਤਿ ਏવਂ ਤੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਕ੍ਖਣੇਨ। ਤੇਨ ਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਮੁਹੁਤ੍ਤੇਨੇવ। ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਤਿ ਯਾવ ਅਕਨਿਟ੍ਠਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ। ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਚ੍ਛੀਤਿ ਅਭਿਉਗ੍ਗਚ੍ਛਿ ਅਬ੍ਭੁਟ੍ਠਾਸਿ ਏਕਕੋਲਾਹਲਮਹੋਸੀਤਿ।

    Bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātumahārājikāti ettha pana bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ ākāsaṭṭhadevatā assosuṃ; ākāsaṭṭhānaṃ cātumahārājikāti ayamanukkamo veditabbo. Brahmakāyikāti asaññasatte ca arūpāvacare ca ṭhapetvā sabbepi brahmāno assosuṃ; sutvā ca saddamanussāvesunti veditabbo. Itiha tena khaṇenāti evaṃ tena sudinnassa ajjhācārakkhaṇena. Tena muhuttenāti ajjhācāramuhutteneva. Yāva brahmalokāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā. Abbhuggacchīti abhiuggacchi abbhuṭṭhāsi ekakolāhalamahosīti.

    ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਬਿਮ੍ਬਸਦਿਸਂ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸਤ੍ਤਂ ਜਨੇਸਿ। ਬੀਜਕੋਤਿ ਨਾਮਮਕਂਸੂਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਨਾਮਂ ਕਾਤੁਮਦਂਸੁ, ‘‘ਬੀਜਕਮ੍ਪਿ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਮਾਤਾਮਹਿਯਾ વੁਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਪਾਕਟਤ੍ਤਾ ‘‘ਬੀਜਕੋ ਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ‘‘ਬੀਜਕੋ’’ਤਿ ਨਾਮਮਕਂਸੁ। ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਨਾਮવਸੇਨੇવ ਚ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨਾਮਮਕਂਸੁ। ਤੇ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨਾਤਿ ਬੀਜਕਞ੍ਚ ਬੀਜਕਮਾਤਰਞ੍ਚ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਬੀਜਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਸੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਉਭੋ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਂਸੂ’’ਤਿ।

    Puttaṃ vijāyīti suvaṇṇabimbasadisaṃ pacchimabhavikasattaṃ janesi. Bījakoti nāmamakaṃsūti na aññaṃ nāmaṃ kātumadaṃsu, ‘‘bījakampi dehī’’ti mātāmahiyā vuttabhāvassa pākaṭattā ‘‘bījako tvevassa nāmaṃ hotū’’ti ‘‘bījako’’ti nāmamakaṃsu. Puttassa pana nāmavaseneva ca mātāpitūnampissa nāmamakaṃsu. Te aparena samayenāti bījakañca bījakamātarañca sandhāya vuttaṃ. Bījakassa kira sattaṭṭhavassakāle tassa mātā bhikkhunīsu so ca bhikkhūsu pabbajitvā kalyāṇamitte upanissāya arahatte patiṭṭhahiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā arahattaṃ sacchākaṃsū’’ti.

    ੩੭. ਏવਂ ਮਾਤਾਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਸਫਲਾ ਅਹੋਸਿ। ਪਿਤਾ ਪਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਭਿਭੂਤੋ વਿਹਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸਅਹੁਦੇવ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਹੁਦੇવਾਤਿ ਅਹੁ ਏવ, ਦਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ। ਅਹੋਸਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਹੇਤੁਕੋ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪੋ। વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋਤਿਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ। ਸੋ ਹਿ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਤਕਿਰਿਯਭਾવਤੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ। ਕਤਂ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વਿਰੂਪਂ ਸਰਣਭਾવਤੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਲਾਭਾ વਤ ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ વਤ ਅਲਾਭਾ; ਯੇ ਝਾਨਾਦੀਨਂ ਗੁਣਾਨਂ ਅਲਾਭਾ ਨਾਮ, ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨ વਤ ਮੇ ਲਾਭਾਤਿ ਯੇਪਿ ਮੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਸਰਣਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨਗੁਣਾ, ਤੇਪਿ ਨੇવ ਮਯ੍ਹਂ ਲਾਭਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਮਲੀਨਤ੍ਤਾ। ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਂ વਤ ਮੇਤਿ ਇਦਂ ਸਾਸਨਂ ਲਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਮੇ ਦੁਲ੍ਲਦ੍ਧਂ। ਨ વਤ ਮੇ ਸੁਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਏવਂ ਨ વਤ ਮੇ ਸੁਲਦ੍ਧਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯਮਹਂ ਏવਂ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੇਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਕਿਸੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਖਾਦਿਤੁਂ વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਨੁਕੋ ਅਹੋਸਿ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤੋ । ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਜਾਤੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਪ੍ਪਣ੍ਡੁਕਭਾવੋ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ। ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤੋਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਮਂਸਲੋਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਿਰਾਜਾਲੇਨੇવ ਸਨ੍ਥਰਿਤਗਤ੍ਤੋ। ਅਨ੍ਤੋਮਨੋਤਿ ਅਨੁਸੋਚਨવਸੇਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਯੇવ ਠਿਤਚਿਤ੍ਤੋ। ਹਦਯવਤ੍ਥੁਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਨ੍ਤੋਮਨਾਯੇવ। ਲੀਨਮਨੋਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਯ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਅਧਿਸੀਲੇ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣੇ ਚ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਅવਿਪ੍ਫਾਰਿਕੋ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਕੋਸਜ੍ਜવਸੇਨੇવ ਲੀਨੋ ਸਙ੍ਕੁਚਿਤੋ ਮਨੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਲੀਨਮਨੋ। ਦੁਕ੍ਖੀਤਿ ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖੇਨ ਦੁਕ੍ਖੀ। ਦੁਮ੍ਮਨੋਤਿ ਦੋਸੇਨ ਦੁਟ੍ਠਮਨੋ, વਿਰੂਪਮਨੋ વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਭਿਭੂਤਤਾਯ। ਪਜ੍ਝਾਯੀਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰવਸੇਨ વਹਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਗਦ੍ਰਭੋ ਤਂ ਤਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿ।

    37. Evaṃ mātāputtānaṃ pabbajjā saphalā ahosi. Pitā pana vippaṭisārābhibhūto vihāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho āyasmato sudinnassaahudeva kukkucca’’ntiādi. Tattha ahudevāti ahu eva, dakāro padasandhikaro. Ahosiyevāti attho. Kukkuccanti ajjhācārahetuko pacchānutāpo. Vippaṭisārotipi tasseva nāmaṃ. So hi viññūhi akattabbatāya kucchitakiriyabhāvato kukkuccaṃ. Kataṃ ajjhācāraṃ nivattetuṃ asamatthatāya taṃ paṭicca virūpaṃ saraṇabhāvato vippaṭisāroti vuccati. Alābhā vata meti mayhaṃ vata alābhā; ye jhānādīnaṃ guṇānaṃ alābhā nāma, te mayhaṃ, na aññassāti adhippāyo. Na vata me lābhāti yepi me paṭiladdhā pabbajjasaraṇagamanasikkhāsamādānaguṇā, tepi neva mayhaṃ lābhā ajjhācāramalīnattā. Dulladdhaṃ vata meti idaṃ sāsanaṃ laddhampi me dulladdhaṃ. Na vata me suladdhanti yathā aññesaṃ kulaputtānaṃ, evaṃ na vata me suladdhaṃ. Kasmā? Yamahaṃ evaṃ svākkhātedhammavinaye…pe… brahmacariyaṃ caritunti. Brahmacariyanti sikkhattayasaṅgahitaṃ maggabrahmacariyaṃ. Kiso ahosīti khādituṃ vā bhuñjituṃ vā asakkonto tanuko ahosi appamaṃsalohito . Uppaṇḍuppaṇḍukajātoti sañjātuppaṇḍuppaṇḍukabhāvo paṇḍupalāsappaṭibhāgo. Dhamanisanthatagattoti pariyādinnamaṃsalohitattā sirājāleneva santharitagatto. Antomanoti anusocanavasena abbhantareyeva ṭhitacitto. Hadayavatthuṃ nissāya pavattanavasena pana sabbepi antomanāyeva. Līnamanoti uddese paripucchāya kammaṭṭhāne adhisīle adhicitte adhipaññāya vattapaṭipattipūraṇe ca nikkhittadhuro avipphāriko aññadatthu kosajjavaseneva līno saṅkucito mano assāti līnamano. Dukkhīti cetodukkhena dukkhī. Dummanoti dosena duṭṭhamano, virūpamano vā domanassābhibhūtatāya. Pajjhāyīti vippaṭisāravasena vahacchinno viya gadrabho taṃ taṃ cintayi.

    ੩੮. ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤਂ ਏવਂਭੂਤਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਪਪਞ੍ਚੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਯਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਾ ਕਥਾਫਾਸੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇ ਨਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ। ਪੀਣਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਪਸਾਦਪਤਿਟ੍ਠਾਨੋਕਾਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਤਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਕ੍ਖੁਆਦਿਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ। ਸੋ ਦਾਨਿ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਾਨੀਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਸੋ ਪਨ ਤ੍વਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਚ੍ਚਿਨੋ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤ੍વਂ । ਅਨਭਿਰਤੋਤਿ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ; ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇવ ਅਨਭਿਰਤਿਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਭਿਰਤੋ’’ਤਿ। ਅਧਿਕੁਸਲਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਯ ਅਭਿਰਤੋવ ਅਹਨ੍ਤਿ । ਅਤ੍ਥਿ ਮੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਯਾ ਕਤਂ ਏਕਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ, ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਅਭਿਮੁਖਂ વਿਯ ਮੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    38.Sahāyakā bhikkhūti taṃ evaṃbhūtaṃ gaṇasaṅgaṇikāpapañcena vītināmentaṃ disvā yassa vissāsikā kathāphāsukā bhikkhū te naṃ etadavocuṃ. Pīṇindriyoti pasādapatiṭṭhānokāsassa sampuṇṇattā paripuṇṇacakkhuādiindriyo. So dāni tvanti ettha dānīti nipāto, so pana tvanti vuttaṃ hoti. Kaccino tvanti kacci nu tvaṃ . Anabhiratoti ukkaṇṭhito; gihibhāvaṃ patthayamānoti attho. Tasmā tameva anabhiratiṃ paṭikkhipanto āha – ‘‘na kho ahaṃ, āvuso, anabhirato’’ti. Adhikusalānaṃ pana dhammānaṃ bhāvanāya abhiratova ahanti . Atthi me pāpakammaṃ katanti mayā kataṃ ekaṃ pāpakammaṃ atthi upalabbhati saṃvijjati, niccakālaṃ abhimukhaṃ viya me tiṭṭhati. Atha naṃ pakāsento ‘‘purāṇadutiyikāyā’’tiādimāha.

    ਅਲਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਾਤਿ ਆવੁਸੋ ਸੁਦਿਨ੍ਨ, ਤੁਯ੍ਹੇਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਲਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯ; ਪਟਿਬਲਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਯਂ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਯੇਨ ਪਾਪੇਨ ਤ੍વਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ, ਤਂ ਤੇ ਪਾਪਂ ਅਲਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਨਂ ਅਨੁਸਾਸਨ੍ਤਾ ‘‘ਨਨੁ ਆવੁਸੋ ਭਗવਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਨਨੂਤਿ ਅਨੁਮਤਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਅਨੇਕਕਾਰਣੇਨ। વਿਰਾਗਾਯਾਤਿ વਿਰਾਗਤ੍ਥਾਯ। ਨੋ ਸਰਾਗਾਯਾਤਿ ਨੋ ਰਾਗੇਨ ਰਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ। ਭਗવਤਾ ਹਿ ‘‘ਇਮਂ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਭવਭੋਗੇਸੁ વਿਰਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਰਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ ਏਤਦਤ੍ਥਾਯ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ। ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਮਤ੍ਤਂ। વਿਸਂਯੋਗਾਯਾਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ। ਨੋ ਸਂਯੋਗਾਯਾਤਿ ਨ ਸਂਯੁਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ। ਅਨੁਪਾਦਾਨਾਯਾਤਿ ਅਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ। ਨੋ ਸਉਪਾਦਾਨਾਯਾਤਿ ਨ ਸਙ੍ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ।

    Alañhi te, āvuso sudinna, kukkuccāyāti āvuso sudinna, tuyhetaṃ pāpakammaṃ alaṃ samatthaṃ kukkuccāya; paṭibalaṃ kukkuccaṃ uppādetunti vuttaṃ hoti. Yaṃ tvanti ādimhi yena pāpena tvaṃ na sakkhissasi brahmacariyaṃ carituṃ, taṃ te pāpaṃ alaṃ kukkuccāyāti evaṃ sambandho veditabbo. Atha naṃ anusāsantā ‘‘nanu āvuso bhagavatā’’tiādimāhaṃsu. Tattha nanūti anumatiggahaṇatthe nipāto. Anekapariyāyenāti anekakāraṇena. Virāgāyāti virāgatthāya. No sarāgāyāti no rāgena rajjanatthāya. Bhagavatā hi ‘‘imaṃ me dhammaṃ sutvā sattā sabbabhavabhogesu virajjissanti, no rajjissantī’’ etadatthāya dhammo desitoti adhippāyo. Esa nayo sabbapadesu. Idaṃ panettha pariyāyavacanamattaṃ. Visaṃyogāyāti kilesehi visaṃyujjanatthāya. No saṃyogāyāti na saṃyujjanatthāya. Anupādānāyāti aggahaṇatthāya. Nosaupādānāyāti na saṅgahaṇatthāya.

    ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਤ੍વਂ। ਸਰਾਗਾਯ ਚੇਤੇਸ੍ਸਸੀਤਿ ਸਹ ਰਾਗੇਨ વਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਯ ਚੇਤੇਸ੍ਸਸਿ ਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਸਿ ਪਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਸਿ; ਏਤਦਤ੍ਥਂ વਾਯਮਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਪੁਨ ਰਾਗવਿਰਾਗਾਦੀਨਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਲੋਕੁਤ੍ਤਰਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗવਿਰਾਗਾਯਾਤਿ વਾ ਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨਾਯਾਤਿ વਾ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ ਏવਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਆਰਬ੍ਭ ਪਟਿਚ੍ਚ ਰਾਗੋ વਿਰਜ੍ਜਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਗવਿਰਾਗੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਮਾਨਮਦ-ਪੁਰਿਸਮਦਾਦਯੋ ਮਦਾ ਨਿਮ੍ਮਦਾ ਅਮਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਨਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਾਮਪਿਪਾਸਾ વਿਨਯਂ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਯਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਪਾਸવਿਨਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾਲਯਾ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਤੇਭੂਮਕવਟ੍ਟਂ ਉਪਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਬ੍ਬਸੋ ਤਣ੍ਹਾ ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ વਿਰਜ੍ਜਤਿ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਚਤਸ੍ਸੋ ਯੋਨਿਯੋ, ਪਞ੍ਚ ਗਤਿਯੋ, ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ, ਨવ ਚ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੇ, ਅਪਰਾਪਰਭਾવਾਯ વਿਨਨਤੋ ਆਬਨ੍ਧਨਤੋ ਸਂਸਿਬ੍ਬਨਤੋ વਾਨਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਾਯ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਟਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।

    Tatthanāma tvanti tasmiṃ nāma tvaṃ. Sarāgāya cetessasīti saha rāgena vattamānāya methunadhammāya cetessasi kappessasi pakappessasi; etadatthaṃ vāyamissasīti attho. Esa nayo sabbattha. Puna rāgavirāgādīni nava padāni nibbattitalokuttaranibbānameva sandhāya vuttāni. Tasmā rāgavirāgāyāti vā madanimmadanāyāti vā vuttepi ‘‘nibbānatthāyā’’ti evameva attho daṭṭhabbo. Nibbānañhi yasmā taṃ āgamma ārabbha paṭicca rāgo virajjati na hoti, tasmā rāgavirāgoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma mānamada-purisamadādayo madā nimmadā amadā honti vinassanti, tasmā madanimmadananti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma sabbāpi kāmapipāsā vinayaṃ abbhatthaṃ yāti, tasmā pipāsavinayoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma pañca kāmaguṇālayā samugghātaṃ gacchanti, tasmā ālayasamugghātoti vuccati. Yasmā ca taṃ āgamma tebhūmakavaṭṭaṃ upacchijjati, tasmā vaṭṭupacchedoti vuccati. Yasmā pana taṃ āgamma sabbaso taṇhā khayaṃ gacchati virajjati nirujjhati ca, tasmā taṇhakkhayo virāgo nirodhoti vuccati. Yasmā panetaṃ catasso yoniyo, pañca gatiyo, satta viññāṇaṭṭhitiyo, nava ca sattāvāse, aparāparabhāvāya vinanato ābandhanato saṃsibbanato vānanti laddhavohārāya taṇhāya nikkhantaṃ nissaṭaṃ visaṃyuttaṃ, tasmā nibbānanti vuccatīti.

    ਕਾਮਾਨਂ ਪਹਾਨਂ ਅਕ੍ਖਾਤਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਾਨਂ, ਕਿਲੇਸਕਾਮਾਨਞ੍ਚ ਪਹਾਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸਮ੍ਪਿ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਨਂ ਞਾਤਤੀਰਣਪਹਾਨવਸੇਨ ਤਿવਿਧਾ ਪਰਿਞ੍ਞਾ ਅਕ੍ਖਾਤਾ। ਕਾਮਪਿਪਾਸਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮੇਸੁ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾਨਂ ਕਾਮੇ વਾ ਪਾਤੁਮਿਚ੍ਛਾਨਂ। ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕਾਮੁਪਸਞ੍ਹਿਤਾਨਂવਿਤਕ੍ਕਾਨਂ। ਕਾਮਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਿਕਰਾਗવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਲ਼ਾਹਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਦਾਹਾਨਂ। ਇਮੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯਕਰੋ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋવ ਕਥਿਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਠਮੇਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਕਥਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Kāmānaṃ pahānaṃ akkhātanti vatthukāmānaṃ, kilesakāmānañca pahānaṃ vuttaṃ. Kāmasaññānaṃ pariññāti sabbāsampi kāmasaññānaṃ ñātatīraṇapahānavasena tividhā pariññā akkhātā. Kāmapipāsānanti kāmesu pātabyatānaṃ kāme vā pātumicchānaṃ. Kāmavitakkānanti kāmupasañhitānaṃvitakkānaṃ. Kāmapariḷāhānanti pañcakāmaguṇikarāgavasena uppannapariḷāhānaṃ antodāhānaṃ. Imesu pañcasu ṭhānesu kilesakkhayakaro lokuttaramaggova kathito. Sabbapaṭhamesu pana tīsu ṭhānesu lokiyalokuttaramissako maggo kathitoti veditabbo.

    ਨੇਤਂ ਆવੁਸੋਤਿ ਨ ਏਤਂ ਆવੁਸੋ, ਤવ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਪਸਾਦਾਯ ਏવਰੂਪਾਨਂ ਪਸਾਦਤ੍ਥਾਯ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖ੍વੇਤਨ੍ਤਿ ਅਥ ਖੋ ਏਤਂ। ਅਥ ਖੋ ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਾਭਾવਾਯ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਯ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਨਾਗਤਸਦ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਂ ਕਰੋਤਿ – ‘‘ਈਦਿਸੇਪਿ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਮਯਂ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਯਤ੍ਥੇવਂ ਦੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਨਾਗਤਸਦ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਸਿਨੇਰੁ વਿਯ વਾਤੇਹਿ ਅਚਲੋ ਪਸਾਦੋ ਈਦਿਸੇਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਇਤੋ વਾ ਦਾਰੁਣਤਰੇਹਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ।

    Netaṃ āvusoti na etaṃ āvuso, tava pāpakammaṃ appasannānañca pasādāya evarūpānaṃ pasādatthāya na hoti. Atha khvetanti atha kho etaṃ. Atha kho tantipi pāṭho. Aññathattāyāti pasādaññathābhāvāya vippaṭisārāya hoti. Ye maggena anāgatasaddhā, tesaṃ vippaṭisāraṃ karoti – ‘‘īdisepi nāma dhammavinaye mayaṃ pasannā, yatthevaṃ duppaṭipannā bhikkhū’’ti. Ye pana maggenāgatasaddhā, tesaṃ sineru viya vātehi acalo pasādo īdisehi vatthūhi ito vā dāruṇatarehi. Tena vuttaṃ – ‘‘ekaccānaṃ aññathattāyā’’ti.

    ੩੯. ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਨ੍ਤਿ ਭਗવਤੋ ਏਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ ਪਟਿવੇਦਯਿਂਸੁ। ਆਰੋਚਯਮਾਨਾ ਚ ਨੇવ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਨ ਭੇਦਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ , ਨ ਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਅવਣ੍ਣਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਨ ਕਲਿਸਾਸਨਾਰੋਪਨਤ੍ਥਾਯ, ਨਾਪਿ ‘‘ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਇਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਪੇਸ੍ਸਤਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ‘‘ਇਮਂ ਸਾਸਨੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਬ੍ਬੁਦਂ ਞਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਤਿ, વੇਲਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਆਣਂ ਠਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸੁਂ।

    39.Bhagavato etamatthaṃ ārocesunti bhagavato etaṃ atthaṃ ācikkhiṃsu paṭivedayiṃsu. Ārocayamānā ca neva piyakamyatāya na bhedapurekkhāratāya , na tassāyasmato avaṇṇapakāsanatthāya, na kalisāsanāropanatthāya, nāpi ‘‘idaṃ sutvā bhagavā imassa sāsane patiṭṭhaṃ na dassati, nikkaḍḍhāpessati na’’nti maññamānā ārocesuṃ. Atha kho ‘‘imaṃ sāsane uppannaṃ abbudaṃ ñatvā bhagavā sikkhāpadaṃ paññapessati, velaṃ mariyādaṃ āṇaṃ ṭhapessatī’’ti ārocesuṃ.

    ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚੇવ ਪਕਰਣਞ੍ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨਿਦੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਫਲਂ ‘‘ਗਣ੍ਹਾਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਂ વਿਯ ਅਪ੍ਪੇਤਿ, ਪਕਰੋਤਿ ਚ ਨਂ ਕਤ੍ਤੁਂ ਆਰਭਤਿ, ਕਰੋਤਿਯੇવ વਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਦਾਨਞ੍ਚੇવ ਪਕਰਣਞ੍ਚਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ વਿਗਰਹਿ ਨਿਨ੍ਦਿ; ਯਥਾ ਤਂ વਣ੍ਣਾવਣ੍ਣਾਰਹਾਨਂ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਅવਣ੍ਣਞ੍ਚ ਭਣਨ੍ਤੇਸੁ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਨ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਸੀਲવੀਤਿਕ੍ਕਮਕਰਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ ਗਨ੍ਥੇਨ વਾ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ વਾ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਈਦਿਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਪਿ ਪੇਸਲਂ ਗੁਣવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤੁਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਗਰਹਤਿ ਏવ, ਪਸਂਸਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਪਸਂਸਤਿ ਏવ, ਅਯਞ੍ਚ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣੇ ਠਿਤੋ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ‘‘ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ વਚਨੇਹਿ।

    Etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇeti ettha sudinnassa ajjhācāravītikkamo sikkhāpadapaññattiyā kāraṇattā nidānañceva pakaraṇañcāti vuttoti veditabbo. Kāraṇañhi yasmā nideti attano phalaṃ ‘‘gaṇhātha na’’nti dassentaṃ viya appeti, pakaroti ca naṃ kattuṃ ārabhati, karotiyeva vā; tasmā nidānañceva pakaraṇañcāti vuccati. Vigarahi buddho bhagavāti buddho bhagavā vigarahi nindi; yathā taṃ vaṇṇāvaṇṇārahānaṃ vaṇṇañca avaṇṇañca bhaṇantesu aggapuggalo. Na hi bhagavato sīlavītikkamakaraṃ puggalaṃ disvā ‘‘ayaṃ jātiyā vā gottena vā kolaputtiyena vā ganthena vā dhutaṅgena vā ñāto yasassī īdisaṃ puggalaṃ rakkhituṃ vaṭṭatī’’ti cittaṃ uppajjati, nāpi pesalaṃ guṇavantaṃ disvā tassa guṇaṃ paṭicchādetuṃ cittaṃ uppajjati. Atha kho garahitabbaṃ garahati eva, pasaṃsitabbañca pasaṃsati eva, ayañca garahitabbo; tasmā taṃ tādilakkhaṇe ṭhito avikampamānena cittena vigarahi buddho bhagavā ‘‘ananucchavika’’ntiādīhi vacanehi.

    ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾ – ਯਦਿਦਂ ਤਯਾ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਤੁਚ੍ਛਮਨੁਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਸਮਣਕਰਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸਾਸਨਾਨਂ વਾ ਨ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਤੇਸਂ ਛવਿਂ ਛਾਯਂ ਸੁਨ੍ਦਰਭਾવਂ ਨ ਅਨ੍વੇਤਿ ਨਾਨੁਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਆਰਕਾવ ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਂ, ਤੇਸਂ ਨ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ; ਅਥ ਖੋ વਿਲੋਮਂ ਪਚ੍ਚਨੀਕਭਾવੇ ਠਿਤਂ। ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਪਤਿਰੂਪਂ ਸਦਿਸਂ ਪਟਿਭਾਗਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਸਦਿਸਂ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਗਮੇવ। ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ, ਸਮਣਾਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਤ੍ਤਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ। ਯਞ੍ਹਿ ਸਮਣਕਮ੍ਮਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤੇਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਅਕਰਣੀਯਂ। ਨ ਹਿ ਸਮਣਾ ਯਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ, ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤਞ੍ਚੇਤਂ ਤਯਾ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਕਤਂ…ਪੇ॰… ਅਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮਾਤਿ ਕੇਨ ਨਾਮ ਕਾਰਣੇਨ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਕਾਰਣਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਕਾਰਣਾਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਰਤੋ ‘‘ਨਨੁ ਮਯਾ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ।

    Tatthāyaṃ atthavaṇṇanā – yadidaṃ tayā, moghapurisa, tucchamanussa kammaṃ kataṃ, taṃ samaṇakaraṇānaṃ dhammānaṃ maggaphalanibbānasāsanānaṃ vā na anucchavikaṃ, tesaṃ chaviṃ chāyaṃ sundarabhāvaṃ na anveti nānugacchati, atha kho ārakāva tehi dhammehi. Ananucchavikattā eva ca ananulomikaṃ, tesaṃ na anulometi; atha kho vilomaṃ paccanīkabhāve ṭhitaṃ. Ananulomikattā eva ca appatirūpaṃ, patirūpaṃ sadisaṃ paṭibhāgaṃ na hoti, atha kho asadisaṃ appaṭibhāgameva. Appatirūpattā eva ca assāmaṇakaṃ, samaṇānaṃ kammaṃ na hoti. Assāmaṇakattā akappiyaṃ. Yañhi samaṇakammaṃ na hoti, taṃ tesaṃ na kappati. Akappiyattā akaraṇīyaṃ. Na hi samaṇā yaṃ na kappati, taṃ karonti. Tañcetaṃ tayā kataṃ, tasmā ananucchavikaṃ te, moghapurisa, kataṃ…pe… akaraṇīyanti. Kathañhi nāmāti kena nāma kāraṇena, kiṃ nāma kāraṇaṃ passantoti vuttaṃ hoti. Tato kāraṇābhāvaṃ dassento parato ‘‘nanu mayā moghapurisā’’tiādimāha. Taṃ sabbaṃ vuttatthameva.

    ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਯਂ ਤੇਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਂ વਿਪਚ੍ਚਮਾਨਂ ਅਤਿવਿਯ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਤਂ વਿਪਾਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਕਤਾਪਰਾਧਂ વਿਯ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਯਾਲੁਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤੋ ‘‘વਰਂ ਤੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਸੁ ਸੀਘਂ ਏਤਸ੍ਸ વਿਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਸੀવਿਸੋ। ਘੋਰਂ ਚਣ੍ਡਮਸ੍ਸ વਿਸਨ੍ਤਿ ਘੋਰવਿਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਆਸੀવਿਸਸ੍ਸ ਘੋਰવਿਸਸ੍ਸ। ‘‘ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ‘‘વਰ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ । ਈਦਿਸਸ੍ਸ ਆਸੀવਿਸਸ੍ਸ ਘੋਰવਿਸਸ੍ਸ ਮੁਖੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ વਰਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ; ਸਚੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ, વਰਂ ਸਿਯਾ; ਸੁਨ੍ਦਰਂ ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਤ੍વੇવਾਤਿ ਨ ਤੁ ਏવ વਰਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਮੇવ ਨ ਸਾਧੁਮੇવ ਨ ਸੁਟ੍ਠੁਮੇવ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਕਾਲ਼ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ। ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਯਾਤਿ ਅਙ੍ਗਾਰਪੁਣ੍ਣਕੂਪੇ, ਅਙ੍ਗਾਰਰਾਸਿਮ੍ਹਿ વਾ। ਆਦਿਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਦਿਤ੍ਤਾਯ ਗਹਿਤਅਗ੍ਗਿવਣ੍ਣਾਯ। ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਅਚ੍ਚਿਯੋ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿਯਾ। ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯਾਤਿ ਸਪ੍ਪਭਾਯ। ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤਾਹਿ ਜਾਲਾਹਿ ਏਕਪ੍ਪਭਾਸਮੁਦਯਭੂਤਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Idāni yasmā yaṃ tena pāpakammaṃ kataṃ, taṃ vipaccamānaṃ ativiya dukkhavipākaṃ hoti, tasmāssa taṃ vipākaṃ dassetuṃ katāparādhaṃ viya puttaṃ anukampakā mātāpitaro dayālukena cittena sudinnaṃ paribhāsanto ‘‘varaṃ te moghapurisā’’tiādimāha. Tattha āsu sīghaṃ etassa visaṃ āgacchatīti āsīviso. Ghoraṃ caṇḍamassa visanti ghoraviso, tassa āsīvisassa ghoravisassa. ‘‘Pakkhitta’’nti etassa ‘‘vara’’nti iminā sambandho . Īdisassa āsīvisassa ghoravisassa mukhe aṅgajātaṃ varaṃ pakkhittaṃ; sace pakkhittaṃ bhaveyya, varaṃ siyā; sundaraṃ sādhu suṭṭhu siyāti attho. Na tvevāti na tu eva varaṃ na sundarameva na sādhumeva na suṭṭhumeva. Esa nayo sabbattha. Kaṇhasappassāti kāḷasappassa. Aṅgārakāsuyāti aṅgārapuṇṇakūpe, aṅgārarāsimhi vā. Ādittāyāti padittāya gahitaaggivaṇṇāya. Sampajjalitāyāti samantato pajjalitāya acciyo muccantiyā. Sajotibhūtāyāti sappabhāya. Samantato uṭṭhitāhi jālāhi ekappabhāsamudayabhūtāyāti vuttaṃ hoti.

    ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਯਂ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘વਰ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ, ਕਤਰੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਇਤੋਨਿਦਾਨਞ੍ਚ ਖੋ…ਪੇ॰… ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਂ ਇਦਂ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤਪਕ੍ਖਿਪਨਂ, ਇਤੋਨਿਦਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਂ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਤਂ ਗਰਹਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਾਗਮਂ ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ। ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਏવਰੂਪੇ ਕਮ੍ਮੇ ਏવਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜੇ ਸਮਾਨੇਪਿ ਤ੍વਂ। ਯਂ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਹੀਲ਼ਨਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਤਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વੇવਚਨਂ; ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਹੀਲ਼ਿਤਮવਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਸਤਂ ਨੀਚਜਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ; ਤੇਹਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਾਮਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਗਾਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ; ਗਾਮવਾਸਿਕਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। વਸਲਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ વਸਨ੍ਤਿ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤੀਤਿ વਸਲਾ, ਤੇਸਂ વਸਲਾਨਂ ਹੀਨਪੁਰਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ, વਸਲਂ વਾ ਕਿਲੇਸਪਗ੍ਘਰਣਕਂ ਧਮ੍ਮਂ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁ ਚ ਕਿਲੇਸਦੂਸਿਤਂ ਥੂਲਞ੍ਚ ਅਸੁਖੁਮਂ, ਅਨਿਪੁਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਓਦਕਨ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਅਨ੍ਤਿਕਂ ਅવਸਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕੋ, ਤਂ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕਂ। ਰਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਰਹੋਭવਂ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਂ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਆવਿ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨવਿਸਯੇ ਕਾਤੁਂ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਰਹਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਦ੍વਯਂ ਦ੍વਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਦਯਂ ਦਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ। ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸੀਤਿ ਏਤਂ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਨਾਮ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਾਮਸਦ੍ਦੇਨ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ ‘‘ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਸਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ।

    Taṃ kissa hetūti yaṃ mayā vuttaṃ ‘‘vara’’nti taṃ kissa hetu, katarena kāraṇenāti ce? Maraṇaṃ vā nigaccheyyāti yo tattha aṅgajātaṃ pakkhipeyya, so maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Itonidānañca kho…pe… upapajjeyyāti yaṃ idaṃ mātugāmassa aṅgajāte aṅgajātapakkhipanaṃ, itonidānaṃ tassa kārako puggalo nirayaṃ upapajjeyya; evaṃ kammassa mahāsāvajjataṃ passanto taṃ garahi, na tassa dukkhāgamaṃ icchamāno. Tattha nāma tvanti tasmiṃ nāma evarūpe kamme evaṃ mahāsāvajje samānepi tvaṃ. Yaṃ tvanti ettha yanti hīḷanatthe nipāto. Tvanti taṃ-saddassa vevacanaṃ; dvīhipi yaṃ vā taṃ vā hīḷitamavaññātanti vuttaṃ hoti. Asaddhammanti asataṃ nīcajanānaṃ dhammaṃ; tehi sevitabbanti attho. Gāmadhammanti gāmānaṃ dhammaṃ; gāmavāsikamanussānaṃ dhammanti vuttaṃ hoti. Vasaladhammanti pāpadhamme vasanti paggharantīti vasalā, tesaṃ vasalānaṃ hīnapurisānaṃ dhammaṃ, vasalaṃ vā kilesapaggharaṇakaṃ dhammaṃ. Duṭṭhullanti duṭṭhu ca kilesadūsitaṃ thūlañca asukhumaṃ, anipuṇanti vuttaṃ hoti. Odakantikanti udakakiccaṃ antikaṃ avasānaṃ assāti odakantiko, taṃ odakantikaṃ. Rahassanti rahobhavaṃ, paṭicchanne okāse uppajjanakaṃ. Ayañhi dhammo jigucchanīyattā na sakkā āvi aññesaṃ dassanavisaye kātuṃ, tena vuttaṃ – ‘‘rahassa’’nti. Dvayaṃdvayasamāpattinti dvīhi dvīhi samāpajjitabbaṃ, dvayaṃ dvayaṃ samāpattintipi pāṭho. Dayaṃ dayaṃ samāpattintipi paṭhanti, taṃ na sundaraṃ. Samāpajjissasīti etaṃ ‘‘tattha nāma tva’’nti ettha vuttanāmasaddena yojetabbaṃ ‘‘samāpajjissasi nāmā’’ti.

    ਬਹੂਨਂ ਖੋ…ਪੇ॰… ਆਦਿਕਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋਤਿ ਸਾਸਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਤ੍વਂ ਬਹੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਦਿਕਤ੍ਤਾ, ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਕਰਣਤੋ; ਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੋ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਏਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ; ਦ੍વਾਰਂਦਦੋ, ਉਪਾਯਦਸ੍ਸਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਞ੍ਹਿ ਲੇਸਂ ਲਦ੍ਧਾ ਤવ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਬਹੂ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਕੇ ਮਕ੍ਕਟਿਯਾ ਮੇਥੁਨਪਟਿਸੇવਨਾਦਿਕੇ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    Bahūnaṃkho…pe… ādikattā pubbaṅgamoti sāsanaṃ sandhāya vadati. Imasmiṃ sāsane tvaṃ bahūnaṃ puggalānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ādikattā, sabbapaṭhamaṃ karaṇato; pubbaṅgamo sabbapaṭhamaṃ etaṃ maggaṃ paṭipannattā; dvāraṃdado, upāyadassakoti vuttaṃ hoti. Imañhi lesaṃ laddhā tava anusikkhamānā bahū puggalā nānappakārake makkaṭiyā methunapaṭisevanādike akusaladhamme karissantīti ayamettha adhippāyo.

    ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ‘‘ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਬਹੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਦੁਬ੍ਭਰਤਾਯ…ਪੇ॰… ਕੋਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਦੁਬ੍ਭਰਤਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਅਸਂવਰਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਨਿਨ੍ਦਂ ਗਰਹਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਦੁਬ੍ਭਰਤਞ੍ਚੇવ ਦੁਪ੍ਪੋਸਤਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਂવਰੋ ‘‘ਦੁਬ੍ਭਰਤਾ, ਦੁਪ੍ਪੋਸਤਾ’’ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਮਹਿਚ੍ਛਤਂ ਸਿਨੇਰੁਪ੍ਪਮਾਣੇਪਿ ਚ ਪਚ੍ਚਯੇ ਲਦ੍ਧਾ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਂવਰੋ ‘‘ਮਹਿਚ੍ਛਤਾ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਚ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਚੇવ ਕਿਲੇਸਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਚ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਕੋਸਜ੍ਜਾਨੁਗਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਂવਰੋ ‘‘ਸਙ੍ਗਣਿਕਾ, ਚੇવ ਕੋਸਜ੍ਜਞ੍ਚਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Anekapariyāyenāti imehi ‘‘ananucchavika’’ntiādinā nayena vuttehi, bahūhi kāraṇehi. Dubbharatāya…pe… kosajjassa avaṇṇaṃ bhāsitvāti dubbharatādīnaṃ vatthubhūtassa asaṃvarassa avaṇṇaṃ nindaṃ garahaṃ bhāsitvāti attho. Yasmā hi asaṃvare ṭhitassa puggalassa attā dubbharatañceva dupposatañca āpajjati, tasmā asaṃvaro ‘‘dubbharatā, dupposatā’’ti ca vuccati. Yasmā pana asaṃvare ṭhitassa attā catūsu paccayesu mahicchataṃ sineruppamāṇepi ca paccaye laddhā asantuṭṭhitaṃ āpajjati, tasmā asaṃvaro ‘‘mahicchatā, asantuṭṭhitā’’ti ca vuccati. Yasmā ca asaṃvare ṭhitassa attā gaṇasaṅgaṇikāya ceva kilesasaṅgaṇikāya ca saṃvattati, kosajjānugato ca hoti aṭṭhakusītavatthupāripūriyā saṃvattati, tasmā asaṃvaro ‘‘saṅgaṇikā, ceva kosajjañcā’’ti vuccati.

    ਸੁਭਰਤਾਯ…ਪੇ॰… વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਸੁਭਰਤਾਦੀਨਂ વਤ੍ਥੁਭੂਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਸਂવਰਂ ਪਹਾਯ ਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਭਰੋ ਹੋਤਿ ਸੁਪੋਸੋ, ਚਤੂਸੁ ਚ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਂ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਯੇ ਯਥਾਲਾਭ-ਯਥਾਬਲ-ਯਥਾਸਾਰੁਪ੍ਪવਸੇਨ ਤਿਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਰੋ ‘‘ਸੁਭਰਤਾ ਚੇવ ਸੁਪੋਸਤਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Subharatāya…pe… vīriyārambhassa vaṇṇaṃ bhāsitvāti subharatādīnaṃ vatthubhūtassa saṃvarassa vaṇṇaṃ bhāsitvāti attho. Yasmā hi asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā subharo hoti suposo, catūsu ca paccayesu appicchataṃ nittaṇhabhāvaṃ āpajjati, ekamekasmiñca paccaye yathālābha-yathābala-yathāsāruppavasena tippabhedāya santuṭṭhiyā saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘subharatā ceva suposatā ca appiccho ca santuṭṭho cā’’ti vuccati.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਸਂવਰਂ ਪਹਾਯ ਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਕਿਲੇਸਸਲ੍ਲੇਖਨਤਾਯ ਚੇવ ਨਿਦ੍ਧੁਨਨਤਾਯ ਚ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਰੋ ‘‘ਸਲ੍ਲੇਖੋ ਚ ਧੁਤੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Yasmā pana asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā kilesasallekhanatāya ceva niddhunanatāya ca saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘sallekho ca dhuto cā’’ti vuccati.

    ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਸਂવਰਂ ਪਹਾਯ ਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਕਾਯવਾਚਾਨਂ ਅਪ੍ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਅਪ੍ਪਸਾਦਨੀਯਂ ਅਸਨ੍ਤਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਕਾਯવਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਅਪ੍ਪਸਾਦਨੀਯਂ ਅਸਨ੍ਤਂ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਂ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਯਞ੍ਚ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ ਤਬ੍ਬਿਪਰੀਤਸ੍ਸ ਕਾਯવਚੀਸੁਚਰਿਤਸ੍ਸ ਚੇવ ਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਚ ਪਾਸਾਦਿਕਸ੍ਸ ਪਸਾਦਨੀਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰੁਪ੍ਪਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਰੋ ‘‘ਪਾਸਾਦਿਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Yasmā ca asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā kāyavācānaṃ appāsādikaṃ appasādanīyaṃ asantaṃ asāruppaṃ kāyavacīduccaritaṃ cittassa appāsādikaṃ appasādanīyaṃ asantaṃ asāruppaṃ akusalavitakkattayañca anupagamma tabbiparītassa kāyavacīsucaritassa ceva kusalavitakkattayassa ca pāsādikassa pasādanīyassa santassa sāruppassa pāripūriyā saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘pāsādiko’’ti vuccati.

    ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਸਂવਰਂ ਪਹਾਯ ਸਂવਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਪਚਯਭੂਤਾਯ, વਿવਟ੍ਟਾਯ, ਅਟ੍ਠવੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਚ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂવਰੋ ‘‘ਅਪਚਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।

    Yasmā pana asaṃvaraṃ pahāya saṃvare ṭhitassa attā sabbakilesāpacayabhūtāya, vivaṭṭāya, aṭṭhavīriyārambhavatthupāripūriyā ca saṃvattati, tasmā saṃvaro ‘‘apacayo ceva vīriyārambho cā’’ti vuccatīti.

    ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਦਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤਦਨੁਲੋਮਿਕਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਯਂ ਇਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਞ੍ਚੇવ ਅਨੁਲੋਮਿਕਞ੍ਚ। ਯੋ વਾ ਅਯਂ ਸੁਭਰਤਾਦੀਹਿ ਸਂવਰੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਞ੍ਚੇવ ਅਨੁਲੋਮਿਕਞ੍ਚ ਸਂવਰਪ੍ਪਹਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤવਿਨਿਬਦ੍ਧਂ ਪਾਲ਼ਿવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਗવਾ ਕਿਰ ਈਦਿਸੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਕੁਸੁਮਮਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਰਤਨਦਾਮਂ ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਚ ਯੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਾ ਅਸਂવਰਾਭਿਰਤਾ ਤੇ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੇਨ વਟ੍ਟਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਆਦੀਨવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ਯੇ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ ਸਂવਰੇ ਠਿਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਅਨਾਗਾਮਿ-ਸਕਦਾਗਾਮਿ-ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇਸੁ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯવਿਰਹਿਤੇਪਿ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਦੀਘਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਪ੍ਪਮਾਣਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਦਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤਦਨੁਲੋਮਿਕਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ।

    Bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikanti tattha sannipatitānaṃ bhikkhūnaṃ yaṃ idāni sikkhāpadaṃ paññapessati, tassa anucchavikañceva anulomikañca. Yo vā ayaṃ subharatādīhi saṃvaro vutto, tassa anucchavikañceva anulomikañca saṃvarappahānapaṭisaṃyuttaṃ asuttantavinibaddhaṃ pāḷivinimuttaṃ okkantikadhammadesanaṃ katvāti attho. Bhagavā kira īdisesu ṭhānesu pañcavaṇṇakusumamālaṃ karonto viya, ratanadāmaṃ sajjento viya, ca ye paṭikkhipanādhippāyā asaṃvarābhiratā te samparāyikena vaṭṭabhayena tajjento anekappakāraṃ ādīnavaṃ dassento, ye sikkhākāmā saṃvare ṭhitā te appekacce arahatte patiṭṭhapento appekacce anāgāmi-sakadāgāmi-sotāpattiphalesu upanissayavirahitepi saggamagge patiṭṭhapento dīghanikāyappamāṇampi majjhimanikāyappamāṇampi dhammadesanaṃ karoti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ – ‘‘bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā’’ti.

    ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਤੇਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇਨ ਕਾਰਣਭੂਤੇਨ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ, ਪਜ੍ਜਤੇ ਇਮਿਨਾਤਿ ਪਦਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ; ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਧਿਗਮੁਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਮੂਲਂ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਯਾ ਮੇਥੁਨਸਂવਰਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਮੇਥੁਨਸਂવਰੋ ਹਿ ਤਦਞ੍ਞੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਸੀਲવਿਪਸ੍ਸਨਾਝਾਨਮਗ੍ਗਧਮ੍ਮਾਨਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥવਸੇਨ ਪਦਤ੍ਤਾ ਇਧ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਭਙ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਪਿਚ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਕਂ વਚਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਿ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਨਾਮਕਾਯੋ ਪਦਕਾਯੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਕਾਯੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਯੋ’’ਤਿ। ਅਥ વਾ ਯਥਾ ‘‘ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਧਮ੍ਮਪਦ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਕੋਟ੍ਠਾਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਏવਮਿਧਾਪਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਏਕੋ ਪਦੇਸੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Tena hīti tena sudinnassa ajjhācārena kāraṇabhūtena. Sikkhāpadanti ettha sikkhitabbāti sikkhā, pajjate imināti padaṃ, sikkhāya padaṃ sikkhāpadaṃ; sikkhāya adhigamupāyoti attho. Atha vā mūlaṃ nissayo patiṭṭhāti vuttaṃ hoti. Methunaviratiyā methunasaṃvarassetaṃ adhivacanaṃ. Methunasaṃvaro hi tadaññesaṃ sikkhāsaṅkhātānaṃ sīlavipassanājhānamaggadhammānaṃ vuttatthavasena padattā idha ‘‘sikkhāpada’’nti adhippeto. Ayañca attho sikkhāpadavibhaṅge vuttanayeneva veditabbo. Apica tassatthassa dīpakaṃ vacanampi ‘‘sikkhāpada’’nti veditabbaṃ. Vuttampi cetaṃ – ‘‘sikkhāpadanti yo tattha nāmakāyo padakāyo niruttikāyo byañjanakāyo’’ti. Atha vā yathā ‘‘anabhijjhā dhammapada’’nti vutte anabhijjhā eko dhammakoṭṭhāsoti attho hoti, evamidhāpi ‘‘sikkhāpada’’nti sikkhākoṭṭhāso sikkhāya eko padesotipi attho veditabbo.

    ਦਸ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚਾਤਿ ਦਸ ਕਾਰਣવਸੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਹੇਤੁ ਅਧਿਗਮਨੀਯੇ ਹਿਤવਿਸੇਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਆਰਬ੍ਭ, ਦਸਨ੍ਨਂ ਹਿਤવਿਸੇਸਾਨਂ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤੇ ਦਸ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੁਟ੍ਠੁਭਾવੋ, ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ વਿਯ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਭਾવੋ । ਯੋ ਚ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤਿ , ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਮਮ વਚਨਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ ਆਦੀਨવਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ, ਨ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯਾ’’ਤਿ। ਸਙ੍ਘਫਾਸੁਤਾਯਾਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਫਾਸੁਭਾવਾਯ; ਸਹਜੀવਿਤਾਯ ਸੁਖવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Dasaatthavase paṭiccāti dasa kāraṇavase sikkhāpadapaññattihetu adhigamanīye hitavisese paṭicca āgamma ārabbha, dasannaṃ hitavisesānaṃ nipphattiṃ sampassamānoti vuttaṃ hoti. Idāni te dasa atthavase dassento ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’tiādimāha. Tattha saṅghasuṭṭhutā nāma saṅghassa suṭṭhubhāvo, ‘‘suṭṭhu devā’’ti āgataṭṭhāne viya ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti vacanasampaṭicchanabhāvo . Yo ca tathāgatassa vacanaṃ sampaṭicchati , tassa taṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya hoti, tasmā saṅghassa ‘‘suṭṭhu, bhante’’ti mama vacanasampaṭicchanatthaṃ paññapessāmi, asampaṭicchane ādīnavaṃ sampaṭicchane ca ānisaṃsaṃ dassetvā, na balakkārena abhibhavitvāti etamatthaṃ āvikaronto āha – ‘‘saṅghasuṭṭhutāyā’’ti. Saṅghaphāsutāyāti saṅghassa phāsubhāvāya; sahajīvitāya sukhavihāratthāyāti attho.

    ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂ ਨਾਮ ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲਾ; ਯੇ ਮਙ੍ਕੁਤਂ ਆਪਾਦਿਯਮਾਨਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਾ ਕਤ੍વਾ વਾ ਨ ਲਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨਿਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ; ਤੇ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਸਤਿ ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਕਿਂ ਸੁਤਂ – ਕਿਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ; ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਠੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਨ ਸਤਿ ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾ’’ਤਿ।

    Dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti dummaṅkū nāma dussīlapuggalā; ye maṅkutaṃ āpādiyamānāpi dukkhena āpajjanti, vītikkamaṃ karontā vā katvā vā na lajjanti, tesaṃ niggahatthāya; te hi sikkhāpade asati ‘‘kiṃ tumhehi diṭṭhaṃ, kiṃ sutaṃ – kiṃ amhehi kataṃ; katarasmiṃ vatthusmiṃ katamaṃ āpattiṃ āropetvā amhe niggaṇhathā’’ti saṅghaṃ viheṭhessanti, sikkhāpade pana sati te saṅgho sikkhāpadaṃ dassetvā dhammena vinayena satthusāsanena niggahessati. Tena vuttaṃ – ‘‘dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyā’’ti.

    ਪੇਸਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯਾਤਿ ਪੇਸਲਾਨਂ ਪਿਯਸੀਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ। ਪਿਯਸੀਲਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜਂ વੇਲਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਘਟਮਾਨਾ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਮਾਨਾ ਉਬ੍ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਪਨ ਸਾવਜ੍ਜਾਨવਜ੍ਜਂ વੇਲਂ ਮਰਿਯਾਦਂ ਞਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਘਟਮਾਨਾ ਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਮਾਨਾ ਨ ਉਬ੍ਬਾਲ਼੍ਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਾ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਯੋ વਾ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹੋ, ਸ੍વੇવ ਏਤੇਸਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ। ਦੁਸ੍ਸੀਲਪੁਗ੍ਗਲੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਹਿ ਉਪੋਸਥੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ , ਪવਾਰਣਾ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਸਾਮਗ੍ਗੀ ਨ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੇਕਗ੍ਗਾ ਉਦ੍ਦੇਸਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਦੁਸ੍ਸੀਲੇਸੁ ਪਨ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਅਯਂ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਤਤੋ ਪੇਸਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਫਾਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ‘‘ਪੇਸਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁ વਿਹਾਰਾਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વਿਧਾ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāyāti pesalānaṃ piyasīlānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihāratthāya. Piyasīlā hi bhikkhū kattabbākattabbaṃ sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādaṃ ajānantā sikkhattayapāripūriyā ghaṭamānā kilamanti, sandiṭṭhamānā ubbāḷhā honti. Kattabbākattabbaṃ pana sāvajjānavajjaṃ velaṃ mariyādaṃ ñatvā sikkhattayapāripūriyā ghaṭamānā na kilamanti, sandiṭṭhamānā na ubbāḷhā honti. Tena nesaṃ sikkhāpadapaññāpanā phāsuvihārāya saṃvattati. Yo vā dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggaho, sveva etesaṃ phāsuvihāro. Dussīlapuggale nissāya hi uposatho na tiṭṭhati , pavāraṇā na tiṭṭhati, saṅghakammāni nappavattanti, sāmaggī na hoti, bhikkhū anekaggā uddesaparipucchākammaṭṭhānādīni anuyuñjituṃ na sakkonti. Dussīlesu pana niggahitesu sabbopi ayaṃ upaddavo na hoti. Tato pesalā bhikkhū phāsu viharanti. Evaṃ ‘‘pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsu vihārāyā’’ti ettha dvidhā attho veditabbo.

    ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਸਂવਰਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾ ਆਸવਾ ਨਾਮ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤੇਨ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰ-ਦਣ੍ਡਪ੍ਪਹਾਰ-ਹਤ੍ਥਚ੍ਛੇਦ-ਪਾਦਚ੍ਛੇਦ-ਅਕਿਤ੍ਤਿ-ਅਯਸવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਯੋ ਦੁਕ੍ਖવਿਸੇਸਾ। ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਸਂવਰਾਯ ਪਿਧਾਨਾਯ ਆਗਮਨਮਗ੍ਗਥਕਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāyāti diṭṭhadhammikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena tasmiññeva attabhāve pattabbā pāṇippahāra-daṇḍappahāra-hatthaccheda-pādaccheda-akitti-ayasavippaṭisārādayo dukkhavisesā. Iti imesaṃ diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya pidhānāya āgamanamaggathakanāyāti attho.

    ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਪਟਿਘਾਤਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਾ ਆਸવਾ ਨਾਮ ਅਸਂવਰੇ ਠਿਤੇਨ ਕਤਪਾਪਕਮ੍ਮਮੂਲਕਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਨਰਕਾਦੀਸੁ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਦੁਕ੍ਖવਿਸੇਸਾ, ਤੇਸਂ ਪਟਿਘਾਤਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨਤ੍ਥਾਯ વੂਪਸਮਤ੍ਥਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāyāti samparāyikā āsavā nāma asaṃvare ṭhitena katapāpakammamūlakā samparāye narakādīsu pattabbā dukkhavisesā, tesaṃ paṭighātatthāya paṭippassambhanatthāya vūpasamatthāyāti vuttaṃ hoti.

    ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦਾਯਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਸਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ વਾ ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ વਾ ਯੇਪਿ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਤੇ ‘‘ਯਾਨਿ વਤ ਲੋਕੇ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਨ-ਦੁਸ੍ਸਨ-ਮੁਯ੍ਹਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਤੇਹਿ ਇਮੇ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਆਰਕਾ વਿਰਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਰਂ વਤ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਭਾਰਿਯਂ વਤ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਸਾਦਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪੋਤ੍ਥਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕ-ਤਿવੇਦੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਿਯ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਪਸਾਦਾਯਾ’’ਤਿ।

    Appasannānaṃ pasādāyāti sikkhāpadapaññattiyā hi sati sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā vā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū disvā vā yepi appasannā paṇḍitamanussā, te ‘‘yāni vata loke mahājanassa rajjana-dussana-muyhanaṭṭhānāni, tehi ime samaṇā sakyaputtiyā ārakā viratā viharanti, dukkaraṃ vata karonti, bhāriyaṃ vata karontī’’ti pasādaṃ āpajjanti, vinayapiṭake potthakaṃ disvā micchādiṭṭhika-tivedī brāhmaṇo viya. Tena vuttaṃ – ‘‘appasannānaṃ pasādāyā’’ti.

    ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯਾਤਿ ਯੇਪਿ ਸਾਸਨੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਯ੍ਯਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਨੋ, ਯੇ ਯਾવਜੀવਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વਿਨਯਸਂવਰਂ ਅਨੁਪਾਲੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯਾ’’ਤਿ।

    Pasannānaṃ bhiyyobhāvāyāti yepi sāsane pasannā kulaputtā tepi sikkhāpadapaññattiṃ ñatvā yathāpaññattaṃ paṭipajjamāne bhikkhū vā disvā ‘‘aho ayyā dukkarakārino, ye yāvajīvaṃ ekabhattaṃ brahmacariyaṃ vinayasaṃvaraṃ anupālentī’’ti bhiyyo bhiyyo pasīdanti. Tena vuttaṃ – ‘‘pasannānaṃ bhiyyobhāvāyā’’ti.

    ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾਤਿ ਤਿવਿਧੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ – ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ, ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਟਕਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ‘‘ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ ਨਾਮ। ਤੇਰਸ ਧੁਤਗੁਣਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ, ਦ੍વੇਅਸੀਤਿ ਮਹਾવਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੀਲਸਮਾਧਿવਿਪਸ੍ਸਨਾਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ ਨਾਮ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਂ ‘‘ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ’’ ਨਾਮ। ਸੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗਞ੍ਚ ਤਦਤ੍ਥਜੋਤਨਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਪਞ੍ਞਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਚਿਰਟ੍ਠਿਤਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ’’ਤਿ।

    Saddhammaṭṭhitiyāti tividho saddhammo – pariyattisaddhammo, paṭipattisaddhammo, adhigamasaddhammoti. Tattha piṭakattayasaṅgahitaṃ sabbampi buddhavacanaṃ ‘‘pariyattisaddhammo’’ nāma. Terasa dhutaguṇā, cuddasa khandhakavattāni, dveasīti mahāvattāni, sīlasamādhivipassanāti ayaṃ ‘‘paṭipattisaddhammo’’ nāma. Cattāro ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni nibbānañcāti ayaṃ ‘‘adhigamasaddhammo’’ nāma. So sabbopi yasmā sikkhāpadapaññattiyā sati bhikkhū sikkhāpadañca tassa vibhaṅgañca tadatthajotanatthaṃ aññañca buddhavacanaṃ pariyāpuṇanti, yathāpaññattañca paṭipajjamānā paṭipattiṃ pūretvā paṭipattiyā adhigantabbaṃ lokuttaradhammaṃ adhigacchanti, tasmā sikkhāpadapaññattiyā ciraṭṭhitiko hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘saddhammaṭṭhitiyā’’ti.

    વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਹਿ ਸਤਿ ਸਂવਰવਿਨਯੋ ਚ ਪਹਾਨવਿਨਯੋ ਚ ਸਮਥવਿਨਯੋ ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਿਨਯੋ ਚਾਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋਪਿ વਿਨਯੋ ਅਨੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਹੋਤਿ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ ਸੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਿਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯਾ’’ਤਿ।

    Vinayānuggahāyāti sikkhāpadapaññattiyā hi sati saṃvaravinayo ca pahānavinayo ca samathavinayo ca paññattivinayo cāti catubbidhopi vinayo anuggahito hoti upatthambhito sūpatthambhito. Tena vuttaṃ – ‘‘vinayānuggahāyā’’ti.

    ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਚੇਤਾਨਿ ਪਦਾਨਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾਨਿ । ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਠਮਪਚ੍ਛਿਮਪਦਯੋਜਨਾ – ‘‘ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁਤਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, વਿਨਯਾਨੁਗ੍ਗਹਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।

    Sabbāneva cetāni padāni ‘‘sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti iminā vacanena saddhiṃ yojetabbāni . Tatrāyaṃ paṭhamapacchimapadayojanā – ‘‘saṅghasuṭṭhutāya sikkhāpadaṃ paññapessāmi, vinayānuggahāya sikkhāpadaṃ paññapessāmī’’ti.

    ਅਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਯਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁ ਤਂ ਸਙ੍ਘਫਾਸੁ, ਯਂ ਸਙ੍ਘਫਾਸੁ ਤਂ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਖਲਿਕਨਯਂ; ਯਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁ ਤਂ ਸਙ੍ਘਫਾਸੁ, ਯਂ ਸਙ੍ਘਸੁਟ੍ਠੁ ਤਂ ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯਾਤਿ ਏવਞ੍ਚ ਏਕੇਕਪਦਮੂਲਿਕਂ ਦਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਯੋਜਨਂ ਕਤ੍વਾ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੩੩੪) –

    Api cettha yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ saṅghaphāsu, yaṃ saṅghaphāsu taṃ dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti evaṃ saṅkhalikanayaṃ; yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ saṅghaphāsu, yaṃ saṅghasuṭṭhu taṃ dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāyāti evañca ekekapadamūlikaṃ dasakkhattuṃ yojanaṃ katvā yaṃ vuttaṃ parivāre (pari. 334) –

    ‘‘ਅਤ੍ਥਸਤਂ ਧਮ੍ਮਸਤਂ, ਦ੍વੇ ਚ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਸਤਾਨਿ।

    ‘‘Atthasataṃ dhammasataṃ, dve ca niruttisatāni;

    ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਸਤਾਨਿ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਕਰਣੇ’’ਤਿ॥

    Cattāri ñāṇasatāni, atthavase pakaraṇe’’ti.

    ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਿવਾਰੇਯੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨ વਣ੍ਣਿਤਨ੍ਤਿ।

    Taṃ sabbaṃ veditabbaṃ. Taṃ panetaṃ yasmā parivāreyeva āvi bhavissati, tasmā idha na vaṇṇitanti.

    ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪਨ ਮਯਾ ਇਤਿ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿਸਂਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਏવਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੇ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥ ਚ ਪਰਿਯਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਥ ਚ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਥ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ વਾਚੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ। ਅਤਿਰੇਕਾਨਯਨਤ੍ਥੋ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਦ੍ਦੋ, ਤੇਨਾਯਮਤ੍ਥੋ ਆਨੀਤੋ ਹੋਤੀਤਿ।

    Evaṃ sikkhāpadapaññattiyā ānisaṃsaṃ dassetvā tasmiṃ sikkhāpade bhikkhūhi kattabbakiccaṃ dīpento ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti āha. Kiṃ vuttaṃ hoti? Bhikkhave, imaṃ pana mayā iti sandassitānisaṃsaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ pātimokkhuddese uddiseyyātha ca pariyāpuṇeyyātha ca dhāreyyātha ca aññesañca vāceyyāthāti. Atirekānayanattho hi ettha ca saddo, tenāyamattho ānīto hotīti.

    ਇਦਾਨਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂવਾਸੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਮੂਲਚ੍ਛੇਜ੍ਜવਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਮਕ੍ਕਟੀવਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦੀਪਨਤ੍ਥਮੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ – ਏવਞ੍ਚਿਦਂ ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਚ, ਇਦਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦੀਤਿ।

    Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘imaṃ sikkhāpada’’nti taṃ dassento ‘‘yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, pārājiko hoti asaṃvāso’’ti āha. Evaṃ mūlacchejjavasena daḷhaṃ katvā paṭhamapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya makkaṭīvatthu udapādi. Tassuppattidīpanatthametaṃ vuttaṃ – evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotīti. Tassattho – bhagavatā bhikkhūnaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ paññattaṃ hoti ca, idañca aññaṃ vatthu udapādīti.

    ਪਠਮਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamapaññattikathā niṭṭhitā.

    ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣવਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Sudinnabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ.

    ਮਕ੍ਕਟੀવਤ੍ਥੁਕਥਾ

    Makkaṭīvatthukathā

    ੪੦. ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ વਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਮਕ੍ਕਟਿਂ ਆਮਿਸੇਨਾਤਿ ਮਹਾવਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਖਨ੍ਤਿਮੇਤ੍ਤਾਦਿਗੁਣਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਚਿਤ੍ਤਾ ਬਹੂ ਮਿਗਮੋਰਕੁਕ੍ਕੁਟਮਕ੍ਕਟਾਦਯੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾ ਪਧਾਨਾਗਾਰਟ੍ਠਾਨੇਸੁ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਏਕਂ ਮਕ੍ਕਟਿਂ ਆਮਿਸੇਨ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਖਜ੍ਜਕਾਦਿਨਾ ਉਪਲਾਪੇਤ੍વਾ, ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਪਟਿਸੇવਤੀਤਿ ਪਚੁਰਪਟਿਸੇવਨੋ ਹੋਤਿ; ਪਚੁਰਤ੍ਥੇ ਹਿ વਤ੍ਤਮਾਨવਚਨਂ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਟਿਸੇવਨਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸੇਨਾਸਨਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਾਯ ਆਗਤਾ ਪਾਤੋવ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿવਾਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ વਿਚਰਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੇਨਾਸਨਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਨਾਮ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਤਾਦਿਸਞ੍ਞੇવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਮਕ੍ਕਟੀ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇવ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ વਿਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ।

    40. Idāni yaṃ taṃ aññaṃ vatthu uppannaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādimāha. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā – makkaṭiṃ āmisenāti mahāvane bhikkhūnaṃ khantimettādiguṇānubhāvena nirāsaṅkacittā bahū migamorakukkuṭamakkaṭādayo tiracchānā padhānāgāraṭṭhānesu vicaranti. Tatra ekaṃ makkaṭiṃ āmisena yāgubhattakhajjakādinā upalāpetvā, saṅgaṇhitvāti vuttaṃ hoti. Tassāti bhummavacanaṃ. Paṭisevatīti pacurapaṭisevano hoti; pacuratthe hi vattamānavacanaṃ. So bhikkhūti so methunadhammapaṭisevanako bhikkhu. Senāsanacārikaṃ āhiṇḍantāti te bhikkhū āgantukā buddhadassanāya āgatā pātova āgantukabhattāni labhitvā katabhattakiccā bhikkhūnaṃ nivāsanaṭṭhānāni passissāmāti vicariṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘senāsanacārikaṃ āhiṇḍantā’’ti. Yena te bhikkhū tenupasaṅkamīti tiracchānagatā nāma ekabhikkhunā saddhiṃ vissāsaṃ katvā aññesupi tādisaññeva cittaṃ uppādenti. Tasmā sā makkaṭī yena te bhikkhū tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā ca attano vissāsikabhikkhusseva tesampi taṃ vikāraṃ dassesi.

    ਛੇਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ। ਓਡ੍ਡੀਤਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਠਪੇਸਿ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਕਾਸੀਤਿ ਯੇਨ ਨਿਯਾਮੇਨ ਯਾਯ ਕਿਰਿਯਾਯ ਮੇਥੁਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਤੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ । ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯਸ੍ਸਾਯਂ વਿਹਾਰੋ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਲੀਯਿਂਸੂਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਅਚ੍ਛਿਂਸੁ।

    Cheppanti naṅguṭṭhaṃ. Oḍḍīti abhimukhaṃ ṭhapesi. Nimittampi akāsīti yena niyāmena yāya kiriyāya methunādhippāyaṃ te jānanti taṃ akāsīti attho . So bhikkhūti yassāyaṃ vihāro. Ekamantaṃ nilīyiṃsūti ekasmiṃ okāse paṭicchannā acchiṃsu.

    ੪੧. ਸਚ੍ਚਂ, ਆવੁਸੋਤਿ ਸਹੋਡ੍ਢਗ੍ਗਹਿਤੋ ਚੋਰੋ વਿਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚੋਦਿਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ વਾ ਮਯਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਨੁ, ਆવੁਸੋ, ਤਥੇવ ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਆવੁਸੋ ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ, ਨਨੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਥੇવ ਹੋਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਆਮਸਨਮ੍ਪਿ ਫੁਸਨਮ੍ਪਿ ਘਟ੍ਟਨਮ੍ਪਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮੇવ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾਪਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਮੇવ। ਕੋ ਏਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ? ਅਲੇਸਟ੍ਠਾਨੇ ਤ੍વਂ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਸੀਤਿ।

    41.Saccaṃ, āvusoti sahoḍḍhaggahito coro viya paccakkhaṃ disvā coditattā ‘‘kiṃ vā mayā kata’’ntiādīni vattuṃ asakkonto ‘‘saccaṃ, āvuso’’ti āha. Nanu, āvuso, tatheva taṃ hotīti āvuso yathā manussitthiyā, nanu tiracchānagatitthiyāpi taṃ sikkhāpadaṃ tatheva hoti. Manussitthiyāpi hi dassanampi gahaṇampi āmasanampi phusanampi ghaṭṭanampi duṭṭhullameva. Tiracchānagatitthiyāpi taṃ sabbaṃ duṭṭhullameva. Ko ettha viseso? Alesaṭṭhāne tvaṃ lesaṃ oḍḍesīti.

    ੪੨. ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂવਾਸੋਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮਕਾਸਿ। ਦੁવਿਧਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ – ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਸਚਿਤ੍ਤਕਪਕ੍ਖੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ ਨਾਮ। ਸੇਸਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ। ਤਤ੍ਥ ਲੋਕવਜ੍ਜੇ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤੀ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਨ੍ਤੀ ਸੋਤਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਮਾਨਾ ਗਾਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਧਿਮਾਨਾ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਾਤਿ ਅਯਂ ਪਨ વੀਤਿਕ੍ਕਮਾਭਾવਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਚ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇ ਅਕਤੇ વੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਿਥਿਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਮੋਚੇਨ੍ਤੀ ਦ੍વਾਰਂ ਦਦਮਾਨਾ ਅਪਰਾਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਕੁਰੁਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਗਣਭੋਜਨਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਾਦੀਸੁ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ વਿਯ। ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਙ੍ਖਣਿਕਾਯਪੀ’’ਤਿ ਏવਰੂਪਾ ਪਨ ਕਤੇ વੀਤਿਕ੍ਕਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਗਤਿਕਾવ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯਸ੍ਮਾ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਰੁਨ੍ਧਨ੍ਤੀ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਨ੍ਤੀ ਸੋਤਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਮਾਨਾ ਗਾਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ।

    42.Antamaso tiracchānagatāyapi pārājiko hoti asaṃvāsoti tiracchānagatāyapi methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājiko yeva hotīti daḷhataraṃ sikkhāpadamakāsi. Duvidhañhi sikkhāpadaṃ – lokavajjaṃ, paṇṇattivajjañca. Tattha yassa sacittakapakkhe cittaṃ akusalameva hoti, taṃ lokavajjaṃ nāma. Sesaṃ paṇṇattivajjaṃ. Tattha lokavajje anupaññatti uppajjamānā rundhantī dvāraṃ pidahantī sotaṃ pacchindamānā gāḷhataraṃ karontī uppajjati, aññatra adhimānā, aññatra supinantāti ayaṃ pana vītikkamābhāvā abbohārikattā ca vuttā. Paṇṇattivajje akate vītikkame uppajjamānā sithilaṃ karontī mocentī dvāraṃ dadamānā aparāparampi anāpattiṃ kurumānā uppajjati, gaṇabhojanaparamparabhojanādīsu anupaññattiyo viya. ‘‘Antamaso taṅkhaṇikāyapī’’ti evarūpā pana kate vītikkame uppannattā paññattigatikāva hoti. Idaṃ pana paṭhamasikkhāpadaṃ yasmā lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ; tasmā ayamanupaññatti rundhantī dvāraṃ pidahantī sotaṃ pacchindamānā gāḷhataraṃ karontī uppajji.

    ਏવਂ ਦ੍વੇਪਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਮੂਲਚ੍ਛੇਜ੍ਜવਸੇਨ ਦਲ਼੍ਹਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏવਞ੍ਚਿਦਂ ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ । ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਭਗવਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦੀਤਿ।

    Evaṃ dvepi vatthūni sampiṇḍetvā mūlacchejjavasena daḷhataraṃ katvā paṭhamapārājike paññatte aparampi anupaññattatthāya vajjiputtakavatthu udapādi. Tassuppattidassanatthametaṃ vuttaṃ – ‘‘evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti . Tassattho – bhagavatā bhikkhūnaṃ idaṃ sikkhāpadaṃ evaṃ paññattaṃ hoti ca idañca aññampi vatthu udapādīti.

    ਮਕ੍ਕਟੀવਤ੍ਥੁਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Makkaṭīvatthukathā niṭṭhitā.

    ਸਨ੍ਥਤਭਾਣવਾਰੋ

    Santhatabhāṇavāro

    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ

    Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā

    ੪੩-੪੪. ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਅਯਮਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾ – વੇਸਾਲਿਕਾਤਿ વੇਸਾਲਿવਾਸਿਨੋ। વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ વਜ੍ਜਿਰਟ੍ਠੇ વੇਸਾਲਿਯਂ ਕੁਲਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਾ। ਸਾਸਨੇ ਕਿਰ ਯੋ ਯੋ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਆਦੀਨવੋ ਅਬ੍ਬੁਦਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੇવਦਤ੍ਤੋਪਿ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕੇ ਪਕ੍ਖੇ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਿ। વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਏવ ਚ વਸ੍ਸਸਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਦੀਪੇਸੁਂ। ਇਮੇਪਿ ਤੇਸਂ ਯੇવ ਏਕਚ੍ਚੇ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ…ਪੇ॰… ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਂਸੂਤਿ।

    43-44. Idāni yaṃ taṃ aññampi vatthu uppannaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘tena kho pana samayenā’’tiādimāha. Tatrāpi ayamanuttānapadavaṇṇanā – vesālikāti vesālivāsino. Vajjiputtakāti vajjiraṭṭhe vesāliyaṃ kulānaṃ puttā. Sāsane kira yo yo upaddavo ādīnavo abbudamuppajji, sabbaṃ taṃ vajjiputtake nissāya. Tathā hi devadattopi vajjiputtake pakkhe labhitvā saṅghaṃ bhindi. Vajjiputtakā eva ca vassasataparinibbute bhagavati uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpesuṃ. Imepi tesaṃ yeva ekacce evaṃ paññattepi sikkhāpade yāvadatthaṃ bhuñjiṃsu…pe… methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsūti.

    ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨੇਨਪੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ વਿਕ੍ਖੇਪੋ વਿਦ੍ਧਂਸਨਂ વਿਨਾਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਏਕਤ੍ਥਂ। ਞਾਤੀਨਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਂ, ਤੇਨ ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨੇਨ, ਰਾਜਦਣ੍ਡਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣવਿਪ੍ਪવਾਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਞਾਤਿવਿਨਾਸੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ। ਤਤਿਯਪਦੇ ਪਨ ਆਰੋਗ੍ਯવਿਨਾਸਕੋ ਰੋਗੋ ਏવ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ। ਸੋ ਹਿ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਬ੍ਯਸਤਿ વਿਕ੍ਖਿਪਤਿ વਿਨਾਸੇਤੀਤਿ ਬ੍ਯਸਨਂ। ਰੋਗੋવ ਬ੍ਯਸਨਂ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਤੇਨ ਰੋਗਬ੍ਯਸਨੇਨ। ਫੁਟ੍ਠਾਤਿ ਅਧਿਪਨ੍ਨਾ ਅਭਿਭੂਤਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Ñātibyasanenapīti ettha asanaṃ byasanaṃ vikkhepo viddhaṃsanaṃ vināsoti sabbametaṃ ekatthaṃ. Ñātīnaṃ byasanaṃ ñātibyasanaṃ, tena ñātibyasanena, rājadaṇḍabyādhimaraṇavippavāsanimittena ñātivināsenāti attho. Esa nayo dutiyapadepi. Tatiyapade pana ārogyavināsako rogo eva rogabyasanaṃ. So hi ārogyaṃ byasati vikkhipati vināsetīti byasanaṃ. Rogova byasanaṃ rogabyasanaṃ, tena rogabyasanena. Phuṭṭhāti adhipannā abhibhūtā samannāgatāti attho.

    ਨ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਬੁਦ੍ਧਗਰਹਿਨੋਤਿ ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਂ ਨ ਬੁਦ੍ਧਂ ਗਰਹਾਮ, ਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦੋਸਂ ਦੇਮ। ਨ ਧਮ੍ਮਗਰਹਿਨੋ, ਨ ਸਙ੍ਘਗਰਹਿਨੋ। ਅਤ੍ਤਗਰਹਿਨੋ ਮਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਮਯਂ ਗਰਹਾਮ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੋਸਂ ਦੇਮ। ਅਲਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਨਿਸ੍ਸਿਰਿਕਾ। ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞਾਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਪੁਞ੍ਞਾ। વਿਪਸ੍ਸਕਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਾਰਮ੍ਮਣੇਸੁ વਿਭਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਤੇਸਂ વਿਪਸ੍ਸਕਾ; ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਰਮ੍ਮਣਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਪਸ੍ਸਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪੁਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਂ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਰਂ ਅਪਰਰਤ੍ਤਂ, ਪਠਮਯਾਮਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਞ੍ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇ ਭવਾਨਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢਨਾਨੁਯੋਗਂ। ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਗਿਹਿਪਲਿਬੋਧਂ ਆવਾਸਪਲਿਬੋਧਞ੍ਚ ਪਹਾਯ વਿવਿਤ੍ਤੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤਾ ਅਨਞ੍ਞਕਿਚ੍ਚਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਮ।

    Na mayaṃ, bhante ānanda, buddhagarahinoti bhante ānanda, mayaṃ na buddhaṃ garahāma, na buddhassa dosaṃ dema. Na dhammagarahino, na saṅghagarahino. Attagarahino mayanti attānameva mayaṃ garahāma, attano dosaṃ dema. Alakkhikāti nissirikā. Appapuññāti parittapuññā. Vipassakā kusalānaṃ dhammānanti ye aṭṭhatiṃsārammaṇesu vibhattā kusalā dhammā, tesaṃ vipassakā; tato tato ārammaṇato vuṭṭhāya teva dhamme vipassamānāti attho. Pubbarattāpararattanti rattiyā pubbaṃ pubbarattaṃ, rattiyā aparaṃ apararattaṃ, paṭhamayāmañca pacchimayāmañcāti vuttaṃ hoti. Bodhipakkhikānanti bodhissa pakkhe bhavānaṃ, arahattamaggañāṇassa upakārakānanti attho. Bhāvanānuyoganti vaḍḍhanānuyogaṃ. Anuyuttā vihareyyāmāti gihipalibodhaṃ āvāsapalibodhañca pahāya vivittesu senāsanesu yuttapayuttā anaññakiccā vihareyyāma.

    ਏવਮਾવੁਸੋਤਿ ਥੇਰੋ ਏਤੇਸਂ ਆਸਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਮਹਾਗਜ੍ਜਿਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਇਮੇ ਈਦਿਸਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ ਅਨવਕਾਸੋਤਿ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਕਾਰਣਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਚਨਂ। ਕਾਰਣਞ੍ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ ਫਲਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸ ਤਂ ਓਕਾਸੋ ਹੋਤਿ ਤਦਾਯਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਠਾਨਞ੍ਚ ਅવਕਾਸੋ ਚਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ , ਅਨવਕਾਸੋ’’ਤਿ। ਏਤਂ ਠਾਨਂ વਾ ਓਕਾਸੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਯੇਨ ਤਥਾਗਤੋ વਜ੍ਜੀਨਂ વਾ…ਪੇ॰… ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਿ ਹਿ ਭਗવਾ ਏਤੇਸਂ ‘‘ਲਭੇਯ੍ਯਾਮ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਦਦੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂવਾਸੋ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤਂ ਨ ਸਮੂਹਨਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    Evamāvusoti thero etesaṃ āsayaṃ ajānanto idaṃ nesaṃ mahāgajjitaṃ sutvā ‘‘sace ime īdisā bhavissanti, sādhū’’ti maññamāno ‘‘evamāvuso’’ti sampaṭicchi. Aṭṭhānametaṃ anavakāsoti ubhayampetaṃ kāraṇapaṭikkhepavacanaṃ. Kāraṇañhi yasmā tattha tadāyattavuttibhāvena phalaṃ tiṭṭhati. Yasmā cassa taṃ okāso hoti tadāyattavuttibhāvena, tasmā ‘‘ṭhānañca avakāso cā’’ti vuccati, taṃ paṭikkhipanto āha – ‘‘aṭṭhānametaṃ, ānanda , anavakāso’’ti. Etaṃ ṭhānaṃ vā okāso vā natthi. Yaṃ tathāgatoti yena tathāgato vajjīnaṃ vā…pe… samūhaneyya, taṃ kāraṇaṃ natthīti attho. Yadi hi bhagavā etesaṃ ‘‘labheyyāma upasampada’’nti yācantānaṃ upasampadaṃ dadeyya, evaṃ sante ‘‘pārājiko hoti asaṃvāso’’ti paññattaṃ samūhaneyya. Yasmā panetaṃ na samūhanati, tasmā ‘‘aṭṭhānameta’’ntiādimāha.

    ਸੋ ਆਗਤੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ‘‘ਯਦਿ ਹਿ ਏવਂ ਆਗਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭੇਯ੍ਯ, ਸਾਸਨੇ ਅਗਾਰવੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਸਾਮਣੇਰਭੂਮਿਯਂ ਪਨ ਠਿਤੋ ਸਗਾਰવੋ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਭਗવਾ ਆਹ – ‘‘ਸੋ ਆਗਤੋ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਆਗਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਏવਂ ਆਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਠਤ੍વਾ ਅવਿਪਨ੍ਨਸੀਲਤਾਯ ਸਾਸਨੇ ਸਗਾਰવੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਸਤਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੇ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਆਹ।

    So āgato na upasampādetabboti ‘‘yadi hi evaṃ āgato upasampadaṃ labheyya, sāsane agāravo bhaveyya. Sāmaṇerabhūmiyaṃ pana ṭhito sagāravo ca bhavissati, attatthañca karissatī’’ti ñatvā anukampamāno bhagavā āha – ‘‘so āgato na upasampādetabbo’’ti. So āgato upasampādetabboti evaṃ āgato bhikkhubhāve ṭhatvā avipannasīlatāya sāsane sagāravo bhavissati, so sati upanissaye nacirasseva uttamatthaṃ pāpuṇissatīti ñatvā upasampādetabboti āha.

    ਏવਂ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾ ਆਗਤੇਸੁ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤੀਣਿਪਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਅਸਂવਾਸੋ’’ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ।

    Evaṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā āgatesu anupasampādetabbañca upasampādetabbañca dassetvā tīṇipi vatthūni samodhānetvā paripuṇṇaṃ katvā sikkhāpadaṃ paññapetukāmo ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’ti vatvā ‘‘yo pana bhikkhu…pe… asaṃvāso’’ti paripuṇṇaṃ sikkhāpadaṃ paññapesi.

    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਕਥਾ

    Catubbidhavinayakathā

    ੪੫. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੋ ਪਨਾਤਿ, ਯੋ ਯਾਦਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ਸਕਲੇ ਚ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ વਿਨਯੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ –

    45. Idānissa atthaṃ vibhajanto ‘‘yo panāti, yo yādiso’’tiādimāha. Tasmiṃ pana sikkhāpade ca sikkhāpadavibhaṅge ca sakale ca vinayavinicchaye kosallaṃ patthayantena catubbidho vinayo jānitabbo –

    ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਞ੍ਹਿ વਿਨਯਂ, ਮਹਾਥੇਰਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ।

    Catubbidhañhi vinayaṃ, mahātherā mahiddhikā;

    ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕਾਸੇਸੁਂ, ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਾ ਪੁਰਾ॥

    Nīharitvā pakāsesuṃ, dhammasaṅgāhakā purā.

    ਕਤਮਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ? ਸੁਤ੍ਤਂ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ, ਆਚਰਿਯવਾਦਂ, ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਹਚ੍ਚਪਦੇਨ ਰਸੇਨ ਆਚਰਿਯવਂਸੇਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਾ’’ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਆਹਚ੍ਚਪਦਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਰਸੋਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ, ਆਚਰਿਯવਂਸੋਤਿ ਆਚਰਿਯવਾਦੋ, ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ।

    Katamaṃ catubbidhaṃ? Suttaṃ, suttānulomaṃ, ācariyavādaṃ, attanomatinti. Yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘āhaccapadena rasena ācariyavaṃsena adhippāyā’’ti, ettha hi āhaccapadanti suttaṃ adhippetaṃ, rasoti suttānulomaṃ, ācariyavaṃsoti ācariyavādo, adhippāyoti attanomati.

    ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਂਨਾਮ ਸਕਲੇ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਾਲ਼ਿ।

    Tattha suttaṃnāma sakale vinayapiṭake pāḷi.

    ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਪਦੇਸਾ; ਯੇ ਭਗવਤਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾ – ‘‘ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਮਯਾ ‘ਇਦਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਚੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ; ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਤਂ વੋ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਾ ‘ਇਦਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਚੇ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ; ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਤਂ વੋ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਮਯਾ ‘ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਚੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ; ਤਂ વੋ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਾ ‘ਇਦਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਂ ਚੇ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਨੁਲੋਮੇਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ; ਤਂ વੋ ਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੦੫)।

    Suttānulomaṃ nāma cattāro mahāpadesā; ye bhagavatā evaṃ vuttā – ‘‘yaṃ, bhikkhave , mayā ‘idaṃ na kappatī’ti appaṭikkhittaṃ, taṃ ce akappiyaṃ anulometi; kappiyaṃ paṭibāhati, taṃ vo na kappati. Yaṃ, bhikkhave, mayā ‘idaṃ na kappatī’ti appaṭikkhittaṃ, taṃ ce kappiyaṃ anulometi; akappiyaṃ paṭibāhati, taṃ vo kappati. Yaṃ, bhikkhave , mayā ‘idaṃ kappatī’ti ananuññātaṃ, taṃ ce akappiyaṃ anulometi, kappiyaṃ paṭibāhati; taṃ vo na kappati. Yaṃ, bhikkhave, mayā ‘idaṃ kappatī’ti ananuññātaṃ, taṃ ce kappiyaṃ anulometi, akappiyaṃ paṭibāhati; taṃ vo kappatī’’ti (mahāva. 305).

    ਆਚਰਿਯવਾਦੋ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਰਹਨ੍ਤਸਤੇਹਿ ਠਪਿਤਾ ਪਾਲ਼ਿવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਾ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤਨ੍ਤਿ।

    Ācariyavādo nāma dhammasaṅgāhakehi pañcahi arahantasatehi ṭhapitā pāḷivinimuttā okkantavinicchayappavattā aṭṭhakathātanti.

    ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਨਾਮ ਸੁਤ੍ਤ-ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮ-ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮਾਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਿਯਾ ਨਯਗ੍ਗਾਹੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਕਾਰਕਥਨਂ।

    Attanomati nāma sutta-suttānuloma-ācariyavāde muñcitvā anumānena attano anubuddhiyā nayaggāhena upaṭṭhitākārakathanaṃ.

    ਅਪਿਚ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਾਭਿਧਮ੍ਮવਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਆਗਤੋ ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਥੇਰવਾਦੋ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ’’ ਨਾਮ। ਤਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਨ ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਾਰਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਪਾਲ਼ਿਂ, ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਓਤਰਤਿ ਚੇવ ਸਮੇਤਿ ਚ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਨੇવ ਓਤਰਤਿ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਦੁਬ੍ਬਲਾ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਤੋ ਆਚਰਿਯવਾਦੋ ਬਲવਤਰੋ।

    Apica suttantābhidhammavinayaṭṭhakathāsu āgato sabbopi theravādo ‘‘attanomati’’ nāma. Taṃ pana attanomatiṃ gahetvā kathentena na daḷhaggāhaṃ gahetvā voharitabbaṃ. Kāraṇaṃ sallakkhetvā atthena pāḷiṃ, pāḷiyā ca atthaṃ saṃsanditvā kathetabbaṃ. Attanomati ācariyavāde otāretabbā. Sace tattha otarati ceva sameti ca, gahetabbā. Sace neva otarati na sameti, na gahetabbā. Ayañhi attanomati nāma sabbadubbalā. Attanomatito ācariyavādo balavataro.

    ਆਚਰਿਯવਾਦੋਪਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਓਤਰਨ੍ਤੋ ਸਮੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਇਤਰੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਆਚਰਿਯવਾਦਤੋ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਬਲવਤਰਂ।

    Ācariyavādopi suttānulome otāretabbo. Tattha otaranto samentoyeva gahetabbo, itaro na gahetabbo. Ācariyavādato hi suttānulomaṃ balavataraṃ.

    ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਓਤਰਨ੍ਤਂ ਸਮੇਨ੍ਤਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਤੋ ਹਿ ਸੁਤ੍ਤਮੇવ ਬਲવਤਰਂ। ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਕਾਰਕਸਙ੍ਘਸਦਿਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਠਿਤਕਾਲਸਦਿਸਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਾ ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਾਕਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸਕવਾਦੀ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰવਾਦੀ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ। ਤੇਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਖੇਪਂ વਾ ਗਰਹਂ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ; ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ। ਤੇਹਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਖੇਪਂ વਾ ਗਰਹਂ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯવਾਦੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਨੋਤਰਨ੍ਤੋ ਅਸਮੇਨ੍ਤੋ ਚ ਗਾਰਯ੍ਹਾਚਰਿਯવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ; ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Suttānulomampi sutte otāretabbaṃ. Tattha otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Suttānulomato hi suttameva balavataraṃ. Suttañhi appaṭivattiyaṃ kārakasaṅghasadisaṃ buddhānaṃ ṭhitakālasadisaṃ. Tasmā yadā dve bhikkhū sākacchanti, sakavādī suttaṃ gahetvā katheti, paravādī suttānulomaṃ. Tehi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā suttānulomaṃ sutte otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. No ce, na gahetabbaṃ; suttasmiṃyeva ṭhātabbaṃ. Athāyaṃ suttaṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Tehipi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā ācariyavādo sutte otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo. Anotaranto asamento ca gārayhācariyavādo na gahetabbo; suttasmiṃyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ। ਤੇਹਿਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਖੇਪਂ વਾ ਗਰਹਂ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ ਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ suttaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Tehipi aññamaññaṃ khepaṃ vā garahaṃ vā akatvā attanomati sutte otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Suttasmiṃ yeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੂਲ਼੍ਹਂ ਪਾਲ਼ਿਆਗਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚੇ ਤਥਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ ਨ ਓਤਰਤਿ ਨ ਸਮੇਤਿ, ਬਾਹਿਰਕਸੁਤ੍ਤਂ વਾ ਹੋਤਿ ਸਿਲੋਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਗਾਰਯ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ ਗੁਲ਼੍ਹવੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰਗੁਲ਼੍ਹવਿਨਯવੇਦਲ੍ਲਾਦੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਤੋ ਆਗਤਂ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Atha panāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ suttānulome otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, tisso saṅgītiyo ārūḷhaṃ pāḷiāgataṃ paññāyati, gahetabbaṃ. No ce tathā paññāyati na otarati na sameti, bāhirakasuttaṃ vā hoti siloko vā aññaṃ vā gārayhasuttaṃ guḷhavessantaraguḷhavinayavedallādīnaṃ aññatarato āgataṃ, na gahetabbaṃ. Suttānulomasmiṃyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ। ਆਚਰਿਯવਾਦੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Ācariyavādo suttānulome otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo. No ce, na gahetabbo. Suttānulomeyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ suttānulomaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Attanomati suttānulome otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Suttānulomeyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰਂ ਗਾਰਯ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਆਚਰਿਯવਾਦੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Atha panāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ ācariyavāde otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. Itaraṃ gārayhasuttaṃ na gahetabbaṃ. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਓਤਰਨ੍ਤਂ ਸਮੇਨ੍ਤਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਆਚਰਿਯવਾਦੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro suttānulomaṃ. Suttānulomaṃ ācariyavāde otāretabbaṃ. Otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿ ਆਚਰਿਯવਾਦੇ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਆਚਰਿਯવਾਦੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ ācariyavādaṃ gahetvā katheti, paro attanomatiṃ. Attanomati ācariyavāde otāretabbā. Sace otarati sameti, gahetabbā. No ce, na gahetabbā. Ācariyavādeyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥ ਪਨਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਂ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰਂ ਗਾਰਯ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਮੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Atha panāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttaṃ. Suttaṃ attanomatiyaṃ otāretabbaṃ. Sace otarati sameti, gahetabbaṃ. Itaraṃ gārayhasuttaṃ na gahetabbaṃ. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ। ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਂ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਓਤਰਨ੍ਤਂ ਸਮੇਨ੍ਤਮੇવ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਤਰਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਮੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro suttānulomaṃ. Suttānulomaṃ attanomatiyaṃ otāretabbaṃ. Otarantaṃ samentameva gahetabbaṃ, itaraṃ na gahetabbaṃ. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ਆਚਰਿਯવਾਦਂ। ਆਚਰਿਯવਾਦੋ ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਂ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਓਤਰਤਿ ਸਮੇਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ; ਇਤਰੋ ਗਾਰਯ੍ਹਾਚਰਿਯવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਤ੍ਤਨੋਮਤਿਯਮੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਮੇવ ਬਲਿਯਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਚ ਖੇਪੋ વਾ ਗਰਹਾ વਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Athāyaṃ attanomatiṃ gahetvā katheti, paro ācariyavādaṃ. Ācariyavādo attanomatiyaṃ otāretabbo. Sace otarati sameti, gahetabbo; itaro gārayhācariyavādo na gahetabbo. Attanomatiyameva ṭhātabbaṃ. Attano gahaṇameva baliyaṃ kātabbaṃ. Sabbaṭṭhānesu ca khepo vā garahā vā na kātabbāti.

    ਅਥ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਚ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Atha panāyaṃ ‘‘kappiya’’nti gahetvā katheti, paro ‘‘akappiya’’nti. Sutte ca suttānulome ca otāretabbaṃ. Sace kappiyaṃ hoti, kappiye ṭhātabbaṃ. Sace akappiyaṃ, akappiye ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਤਸ੍ਸ ਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਸਾਧਕਂ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਬਹੁਂ ਕਾਰਣਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਰੋ ਕਾਰਣਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਪਰੋ ਤਸ੍ਸ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਸਾਧਕਂ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਬਹੁਂ ਕਾਰਣਞ੍ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਨੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਂ ਆਦਾਯ ਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਾવੋਯੇવ ਸਾਧੁ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। વਿਨਯਞ੍ਹਿ ਪਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯવਿਚਾਰਣਮਾਗਮ੍ਮ ਰੁਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸੋਤਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਗਰੁਕਭਾવੇਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Athāyaṃ tassa kappiyabhāvasādhakaṃ suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dasseti, paro kāraṇaṃ na vindati. Kappiyeva ṭhātabbaṃ. Atha paro tassa akappiyabhāvasādhakaṃ suttato bahuṃ kāraṇañca vinicchayañca dasseti, anena attano gahaṇanti katvā daḷhaṃ ādāya na ṭhātabbaṃ. ‘‘Sādhū’’ti sampaṭicchitvā akappiyeva ṭhātabbaṃ. Atha dvinnampi kāraṇacchāyā dissati, paṭikkhittabhāvoyeva sādhu, akappiye ṭhātabbaṃ. Vinayañhi patvā kappiyākappiyavicāraṇamāgamma rundhitabbaṃ, gāḷhaṃ kattabbaṃ, sotaṃ pacchinditabbaṃ, garukabhāveyeva ṭhātabbaṃ.

    ਅਥ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ, ਪਰੋ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮੇ ਚ ਓਤਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ।

    Atha panāyaṃ ‘‘akappiya’’nti gahetvā katheti, paro ‘‘kappiya’’nti. Sutte ca suttānulome ca otāretabbaṃ. Sace kappiyaṃ hoti, kappiye ṭhātabbaṃ. Sace akappiyaṃ, akappiye ṭhātabbaṃ.

    ਅਥਾਯਂ ਬਹੂਹਿ ਸੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਾਰਣੇਹਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪਰੋ ਕਾਰਣਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਪਰੋ ਬਹੂਹਿ ਸੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਕਾਰਣੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਯਂ ਕਾਰਣਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਹਣਂ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਚਾਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਪ੍ਪਿਯੇ ਚ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤੋ; ਏવਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਆਪਤ੍ਤਿવਾਦੇ ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਦੇ ਚ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿવਾਦੇ ਗਰੁਕਲਹੁਕਾਪਤ੍ਤਿવਾਦੇ ਚਾਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਨਾਮਮਤ੍ਤਂਯੇવ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਨਂ, ਯੋਜਨਾਨਯੇ ਨਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ।

    Athāyaṃ bahūhi suttavinicchayakāraṇehi akappiyabhāvaṃ dasseti, paro kāraṇaṃ na vindati, akappiye ṭhātabbaṃ. Atha paro bahūhi suttavinicchayakāraṇehi kappiyabhāvaṃ dasseti, ayaṃ kāraṇaṃ na vindati, kappiye ṭhātabbaṃ. Atha dvinnampi kāraṇacchāyā dissati, attano gahaṇaṃ na vissajjetabbaṃ. Yathā cāyaṃ kappiyākappiye akappiyakappiye ca vinicchayo vutto; evaṃ anāpattiāpattivāde āpattānāpattivāde ca, lahukagarukāpattivāde garukalahukāpattivāde cāpi vinicchayo veditabbo. Nāmamattaṃyeva hi ettha nānaṃ, yojanānaye nānaṃ natthi, tasmā na vitthāritaṃ.

    ਏવਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਾਦਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਯੋ ਸੁਤ੍ਤ-ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਆਚਰਿਯવਾਦਅਤ੍ਤਨੋਮਤੀਸੁ ਅਤਿਰੇਕਕਾਰਣਂ ਲਭਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਾਦੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਨ ਕਾਰਣਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਹਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਭਙ੍ਗੇ ਚ ਸਕਲੇ ਚ વਿਨਯવਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੇਨ ਅਯਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ વਿਨਯੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ।

    Evaṃ kappiyākappiyādivinicchaye uppanne yo sutta-suttānulomaācariyavādaattanomatīsu atirekakāraṇaṃ labhati, tassa vāde ṭhātabbaṃ. Sabbaso pana kāraṇaṃ vinicchayaṃ alabhantena suttaṃ na jahitabbaṃ, suttasmiṃyeva ṭhātabbanti. Evaṃ tasmiṃ sikkhāpade ca sikkhāpadavibhaṅge ca sakale ca vinayavinicchaye kosallaṃ patthayantena ayaṃ catubbidho vinayo jānitabbo.

    ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ વਿਨਯਂ ਞਤ੍વਾਪਿ વਿਨਯਧਰੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਤਿਲਕ੍ਖਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੀਣਿ ਹਿ વਿਨਯਧਰਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ? ‘‘ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸ੍વਾਗਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤਿ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ’’ਤਿ ਇਦਮੇਕਂ ਲਕ੍ਖਣਂ। ‘‘વਿਨਯੇ ਖੋ ਪਨ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਹੀਰੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ। ‘‘ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਾ ਸੂਪਧਾਰਿਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ।

    Imañca pana catubbidhaṃ vinayaṃ ñatvāpi vinayadharena puggalena tilakkhaṇasamannāgatena bhavitabbaṃ. Tīṇi hi vinayadharassa lakkhaṇāni icchitabbāni. Katamāni tīṇi? ‘‘Suttañcassa svāgataṃ hoti suppavatti suvinicchitaṃ suttato anubyañjanato’’ti idamekaṃ lakkhaṇaṃ. ‘‘Vinaye kho pana ṭhito hoti asaṃhīro’’ti idaṃ dutiyaṃ. ‘‘Ācariyaparamparā kho panassa suggahitā hoti sumanasikatā sūpadhāritā’’ti idaṃ tatiyaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ। ਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਸ੍વਾਗਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਗਤਂ। ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪવਤ੍ਤਂ ਪਗੁਣਂ વਾਚੁਗ੍ਗਤਂ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ। ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਤੋ ਚ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤੋ ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਚ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਙ੍ਖਚ੍ਛੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ।

    Tattha suttaṃ nāma sakalaṃ vinayapiṭakaṃ. Tañcassa svāgataṃ hotīti suṭṭhu āgataṃ. Suppavattīti suṭṭhu pavattaṃ paguṇaṃ vācuggataṃ suvinicchitaṃ. Suttato anubyañjanatoti pāḷito ca paripucchato ca aṭṭhakathāto ca suvinicchitaṃ hoti, kaṅkhacchedaṃ katvā uggahitaṃ.

    વਿਨਯੇ ਖੋ ਪਨ ਠਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ વਿਨਯੇ ਲਜ੍ਜੀਭਾવੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਲਜ੍ਜੀ ਹਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਲਾਭਗਰੁਤਾਯ ਤਨ੍ਤਿਂ વਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਦੀਪੇਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਪਦ੍ਦવਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਙ੍ਘਭੇਦਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿਮ੍ਪਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਲਜ੍ਜੀ ਪਨ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ ਜੀવਿਤਹੇਤੁਪਿ ਤਨ੍ਤਿਂ ਅવਿਸਂવਾਦੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਮੇવ વਿਨਯਮੇવ ਚ ਦੀਪੇਤਿ, ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਹਾਥੇਰਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸੁਂ – ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਲਜ੍ਜੀ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਰਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਯੋ ਲਜ੍ਜੀ, ਸੋ વਿਨਯਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਅવੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਲਜ੍ਜੀਭਾવੇਨ વਿਨਯੇ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ। ਅਸਂਹੀਰੋਤਿ ਸਂਹੀਰੋ ਨਾਮ ਯੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વਾ ਹੇਟ੍ਠਤੋ વਾ ਉਪਰਿਤੋ વਾ ਪਦਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ વਿਤ੍ਥੁਨਤਿ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ; ਯਂ ਯਂ ਪਰੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਂ ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ; ਸਕવਾਦਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਰવਾਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ વਾ ਹੇਟ੍ਠੁਪਰਿਯੇਨ વਾ ਪਦਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ ਨ વਿਤ੍ਥੁਨਤਿ ਨ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਤਿ, ਏਕੇਕਲੋਮਂ ਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ‘‘ਏવਂ ਮਯਂ વਦਾਮ; ਏવਂ ਨੋ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ; ਯਮ੍ਹਿ ਪਾਲ਼ਿ ਚ ਪਾਲ਼ਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਚ ਸੁવਣ੍ਣਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸੀਹવਸਾ વਿਯ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਸਂਹੀਰੋ’’ਤਿ।

    Vinaye kho pana ṭhito hotīti vinaye lajjībhāvena patiṭṭhito hoti. Alajjī hi bahussutopi samāno lābhagarutāya tantiṃ visaṃvādetvā uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ dīpetvā sāsane mahantaṃ upaddavaṃ karoti. Saṅghabhedampi saṅgharājimpi uppādeti. Lajjī pana kukkuccako sikkhākāmo jīvitahetupi tantiṃ avisaṃvādetvā dhammameva vinayameva ca dīpeti, satthusāsanaṃ garuṃ katvā ṭhapeti. Tathā hi pubbe mahātherā tikkhattuṃ vācaṃ nicchāresuṃ – ‘‘anāgate lajjī rakkhissati, lajjī rakkhissati, lajjī rakkhissatī’’ti. Evaṃ yo lajjī, so vinayaṃ avijahanto avokkamanto lajjībhāvena vinaye ṭhito hoti suppatiṭṭhitoti. Asaṃhīroti saṃhīro nāma yo pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāyaṃ vā heṭṭhato vā uparito vā padapaṭipāṭiyā vā pucchiyamāno vitthunati vipphandati santiṭṭhituṃ na sakkoti; yaṃ yaṃ parena vuccati taṃ taṃ anujānāti; sakavādaṃ chaḍḍetvā paravādaṃ gaṇhāti. Yo pana pāḷiyaṃ vā aṭṭhakathāya vā heṭṭhupariyena vā padapaṭipāṭiyā vā pucchiyamāno na vitthunati na vipphandati, ekekalomaṃ saṇḍāsena gaṇhanto viya ‘‘evaṃ mayaṃ vadāma; evaṃ no ācariyā vadantī’’ti vissajjeti; yamhi pāḷi ca pāḷivinicchayo ca suvaṇṇabhājane pakkhittasīhavasā viya parikkhayaṃ pariyādānaṃ agacchanto tiṭṭhati, ayaṃ vuccati ‘‘asaṃhīro’’ti.

    ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਥੇਰਪਰਮ੍ਪਰਾ વਂਸਪਰਮ੍ਪਰਾ ਚਸ੍ਸ ਸੁਉ ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਸੁਮਨਸਿਕਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਨਸਿਕਤਾ; ਆવਜ੍ਜਿਤਮਤ੍ਤੇ ਉਜ੍ਜਲਿਤਪਦੀਪੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਸੂਪਧਾਰਿਤਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਉਪਧਾਰਿਤਾ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਾਨੁਸਨ੍ਧਿਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਰਣਤੋ ਚ ਉਪਧਾਰਿਤਾ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਤਿਂ ਪਹਾਯ ਆਚਰਿਯਸੁਦ੍ਧਿਯਾ વਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਆਚਰਿਯੋ ਅਸੁਕਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ, ਸੋ ਅਸੁਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਂ ਥੇਰવਾਦਙ੍ਗਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤਿ। ਤਤੋਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ, ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ, ਸੋਣਕਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਦਾਸਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ, ਸਿਗ੍ਗવਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸੋਣਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ, ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਿਗ੍ਗવਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਣ੍ਡવਜ੍ਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਾਤਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਂ ਥੇਰવਾਦਙ੍ਗਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤਿ। ਏવਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹਿ ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਾ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅવਸ੍ਸਂ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਹਿ ਨਯੇਨ ਯਥਾ ਆਚਰਿਯੋ ਚ ਆਚਰਿਯਾਚਰਿਯੋ ਚ ਪਾਲ਼ਿਞ੍ਚ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਞ੍ਚ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਞਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।

    Ācariyaparamparā kho panassa suggahitā hotīti theraparamparā vaṃsaparamparā cassa suu gahitā hoti. Sumanasikatāti suṭṭhu manasikatā; āvajjitamatte ujjalitapadīpo viya hoti. Sūpadhāritāti suṭṭhu upadhāritā pubbāparānusandhito atthato kāraṇato ca upadhāritā; attano matiṃ pahāya ācariyasuddhiyā vattā hoti ‘‘mayhaṃ ācariyo asukācariyassa santike uggaṇhi, so asukassā’’ti evaṃ sabbaṃ ācariyaparamparaṃ theravādaṅgaṃ āharitvā yāva upālitthero sammāsambuddhassa santike uggaṇhīti pāpetvā ṭhapeti. Tatopi āharitvā upālitthero sammāsambuddhassa santike uggaṇhi, dāsakatthero attano upajjhāyassa upālittherassa, soṇakatthero attano upajjhāyassa dāsakattherassa, siggavatthero attano upajjhāyassa soṇakattherassa, moggaliputtatissatthero attano upajjhāyassa siggavattherassa caṇḍavajjittherassa cāti. Evaṃ sabbaṃ ācariyaparamparaṃ theravādaṅgaṃ āharitvā attano ācariyaṃ pāpetvā ṭhapeti. Evaṃ uggahitā hi ācariyaparamparā suggahitā hoti. Evaṃ asakkontena pana avassaṃ dve tayo parivaṭṭā uggahetabbā. Sabbapacchimena hi nayena yathā ācariyo ca ācariyācariyo ca pāḷiñca paripucchañca vadanti, tathā ñātuṃ vaṭṭati.

    ਇਮੇਹਿ ਚ ਪਨ ਤੀਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ વਿਨਯਧਰੇਨ વਤ੍ਥੁવਿਨਿਚ੍ਛਯਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੇ ਸਙ੍ਘੇ ਓਤਿਣ੍ਣੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚੋਦਕੇਨ ਚ ਚੁਦਿਤਕੇਨ ਚ વੁਤ੍ਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਸਹਸਾ ਅવਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤ੍વਾવ ਛ ਠਾਨਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਛ? વਤ੍ਥੁ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ, ਮਾਤਿਕਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ, ਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾਤਿ।

    Imehi ca pana tīhi lakkhaṇehi samannāgatena vinayadharena vatthuvinicchayatthaṃ sannipatite saṅghe otiṇṇe vatthusmiṃ codakena ca cuditakena ca vutte vattabbe sahasā avinicchinitvāva cha ṭhānāni oloketabbāni. Katamāni cha? Vatthu oloketabbaṃ, mātikā oloketabbā, padabhājanīyaṃ oloketabbaṃ, tikaparicchedo oloketabbo, antarāpatti oloketabbā, anāpatti oloketabbāti.

    વਤ੍ਥੁਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ‘‘ਤਿਣੇਨ વਾ ਪਣ੍ਣੇਨ વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤ੍વੇવ ਨਗ੍ਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ; ਯੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੫੧੭) ਏવਂ ਏਕਚ੍ਚਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Vatthuṃ olokentopi hi ‘‘tiṇena vā paṇṇena vā paṭicchādetvā āgantabbaṃ, na tveva naggena āgantabbaṃ; yo āgaccheyya, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 517) evaṃ ekaccaṃ āpattiṃ passati. So taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਮਾਤਿਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਚਿ॰ ੨) ਨਯੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Mātikaṃ olokentopi ‘‘sampajānamusāvāde pācittiya’’ntiādinā (pāci. 2) nayena pañcannaṃ āpattīnaṃ aññataraṃ āpattiṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਅਕ੍ਖਯਿਤੇ ਸਰੀਰੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਯਿਤੇ ਸਰੀਰੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਪਾਰਾ॰ ੫੯ ਆਦਯੋ, ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਨਂ) ਨਯੇਨ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਦਭਾਜਨੀਯਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Padabhājanīyaṃ olokentopi ‘‘akkhayite sarīre methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, āpatti pārājikassa. Yebhuyyena khayite sarīre methunaṃ dhammaṃ paṭisevati, āpatti thullaccayassā’’tiādinā (pārā. 59 ādayo, atthato samānaṃ) nayena sattannaṃ āpattīnaṃ aññataraṃ āpattiṃ passati, so padabhājanīyato suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ વਾ ਤਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વਾ ਤਿਕਦੁਕ੍ਕਟਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤਿਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਤੋ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Tikaparicchedaṃ olokentopi tikasaṅghādisesaṃ vā tikapācittiyaṃ vā tikadukkaṭaṃ vā aññataraṃ vā āpattiṃ tikaparicchede passati, so tato suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਪਟਿਲਾਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੩੫੫) ਏવਂ ਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨ੍ਤਰੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ ਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Antarāpattiṃ olokentopi ‘‘paṭilātaṃ ukkhipati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pāci. 355) evaṃ yā sikkhāpadantaresu antarāpatti hoti taṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋਪਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਨ ਮਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ, ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ, ਨ ਮੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ, ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ, ਅਸ੍ਸਤਿਯਾ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੭੨ ਆਦਯੋ) ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ।

    Anāpattiṃ olokentopi ‘‘anāpatti bhikkhu asādiyantassa, atheyyacittassa, na maraṇādhippāyassa, anullapanādhippāyassa, na mocanādhippāyassa, asañcicca, assatiyā, ajānantassā’’ti (pārā. 72 ādayo) evaṃ tasmiṃ tasmiṃ sikkhāpade niddiṭṭhaṃ anāpattiṃ passati, so taṃ suttaṃ ānetvā taṃ adhikaraṇaṃ vūpasamessati.

    ਯੋ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਕੋવਿਦੋ ਤਿਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਮਾਨਿ ਛ ਠਾਨਾਨਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯੋ, ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਚੇવਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੋਚਿ ਕਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਤੇਨ ਸਾਧੁਕਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਚੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ‘‘ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਾ ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨੀ ਚੇ, ‘‘ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀ ਚੇ, ‘‘વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਚ੍ਛਾਯਾ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ ਤਾવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਚ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ। ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹવੀਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਨ ਸੁਖੁਮਾ ਚਿਤ੍ਤਲਹੁਕਾ। ਤੇ ਸੁਖੁਮੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ , ਸੁਖੁਮੇਨ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਸੇਸੇਨ ਤਂવਤ੍ਥੁਕਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਸਚਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ ਧਰਤਿ, ਤਤੋ ਤੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਂ ਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਸੋ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ ਸੁਤ੍ਤਤੋ ਨਯਤੋ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘ਸਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’ਤਿ ਮਂ ਆਹਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਅਨੇਨ ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਯਂ ਆਚਰਿਯੋ ਭਣਤਿ ਤਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਪਨਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਹ ਉਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ਗਣਪਾਮੋਕ੍ਖੋ, ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਪਿ ‘‘ਸਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਅਸੁਕਦਹਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਤੇਨਾਪਿ ‘‘ਸਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਦਹਰਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਚ੍ਛਾਯਾવ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਤੇਨਾਪਿ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋਸੀ’’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੋ, ਤਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭਤਰਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ। ਏવਂ ਪਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘વਿવਿਤ੍ਤਂ ਓਕਾਸਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸੀਲਾਨਿ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਤਾવ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਤਸ੍ਸ ਅਰੋਗਂ ਸੀਲਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਘਟਯਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਾਕਟਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ, ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਏਕਗ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਦਿવਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਦਿવਸਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੋ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਕੀਦਿਸਾ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਆਰੋਚਿਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਾਯ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ।

    Yo hi bhikkhu catubbidhavinayakovido tilakkhaṇasampanno imāni cha ṭhānāni oloketvā adhikaraṇaṃ vūpasamessati, tassa vinicchayo appaṭivattiyo, buddhena sayaṃ nisīditvā vinicchitasadiso hoti. Taṃ cevaṃ vinicchayakusalaṃ bhikkhuṃ koci katasikkhāpadavītikkamo bhikkhu upasaṅkamitvā attano kukkuccaṃ puccheyya; tena sādhukaṃ sallakkhetvā sace anāpatti hoti, ‘‘anāpattī’’ti vattabbaṃ. Sace pana āpatti hoti, ‘‘āpattī’’ti vattabbaṃ. Sā desanāgāminī ce, ‘‘desanāgāminī’’ti vattabbaṃ. Vuṭṭhānagāminī ce, ‘‘vuṭṭhānagāminī’’ti vattabbaṃ. Athassa pārājikacchāyā dissati, ‘‘pārājikāpattī’’ti na tāva vattabbaṃ. Kasmā? Methunadhammavītikkamo hi uttarimanussadhammavītikkamo ca oḷāriko. Adinnādānamanussaviggahavītikkamā pana sukhumā cittalahukā. Te sukhumeneva āpajjati , sukhumena rakkhati, tasmā visesena taṃvatthukaṃ kukkuccaṃ pucchiyamāno ‘‘āpattī’’ti avatvā sacassa ācariyo dharati, tato tena so bhikkhu ‘‘amhākaṃ ācariyaṃ pucchā’’ti pesetabbo. Sace so puna āgantvā ‘‘tumhākaṃ ācariyo suttato nayato oloketvā ‘satekiccho’ti maṃ āhā’’ti vadati, tato anena so ‘‘sādhu suṭṭhu yaṃ ācariyo bhaṇati taṃ karohī’’ti vattabbo. Atha panassa ācariyo natthi, saddhiṃ uggahitatthero pana atthi, tassa santikaṃ pesetabbo – ‘‘amhehi saha uggahitatthero gaṇapāmokkho, taṃ gantvā pucchā’’ti. Tenāpi ‘‘satekiccho’’ti vinicchite ‘‘sādhu suṭṭhu tassa vacanaṃ karohī’’ti vattabbo. Atha saddhiṃ uggahitattheropi natthi, antevāsiko paṇḍito atthi, tassa santikaṃ pesetabbo – ‘‘asukadaharaṃ gantvā pucchā’’ti. Tenāpi ‘‘satekiccho’’ti vinicchite ‘‘sādhu suṭṭhu tassa vacanaṃ karohī’’ti vattabbo. Atha daharassāpi pārājikacchāyāva upaṭṭhāti, tenāpi ‘‘pārājikosī’’ti na vattabbo. Dullabho hi buddhuppādo, tato dullabhatarā pabbajjā ca upasampadā ca. Evaṃ pana vattabbo – ‘‘vivittaṃ okāsaṃ sammajjitvā divāvihāraṃ nisīditvā sīlāni sodhetvā dvattiṃsākāraṃ tāva manasi karohī’’ti. Sace tassa arogaṃ sīlaṃ kammaṭṭhānaṃ ghaṭayati, saṅkhārā pākaṭā hutvā upaṭṭhahanti, upacārappanāppattaṃ viya cittampi ekaggaṃ hoti, divasaṃ atikkantampi na jānāti. So divasātikkame upaṭṭhānaṃ āgato evaṃ vattabbo – ‘‘kīdisā te cittappavattī’’ti. Ārocitāya cittappavattiyā vattabbo – ‘‘pabbajjā nāma cittavisuddhatthāya, appamatto samaṇadhammaṃ karohī’’ti.

    ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸੀਲਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਘਟਯਤਿ, ਪਤੋਦਾਭਿਤੁਨ੍ਨਂ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕਮ੍ਪਤਿ, વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਗ੍ਗਿਨਾ ਡਯ੍ਹਤਿ, ਤਤ੍ਤਪਾਸਾਣੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਿਯ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਸੋ ਆਗਤੋ ‘‘ਕਾ ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਆਰੋਚਿਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਰਹੋ ਨਾਮ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਪਕੁਬ੍ਬਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਠਮਞ੍ਹਿ ਪਾਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਆਰਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਞ੍ਞਾ ਚ ਦੇવਤਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤ੍વਂਯੇવ ਦਾਨਿ ਤવ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਪਰਿਯੇਸਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ।

    Yassa pana sīlaṃ bhinnaṃ hoti, tassa kammaṭṭhānaṃ na ghaṭayati, patodābhitunnaṃ viya cittaṃ vikampati, vippaṭisāragginā ḍayhati, tattapāsāṇe nisinno viya taṅkhaṇaññeva vuṭṭhāti. So āgato ‘‘kā te cittappavattī’’ti pucchitabbo. Ārocitāya cittappavattiyā ‘‘natthi loke raho nāma pāpakammaṃ pakubbato. Sabbapaṭhamañhi pāpaṃ karonto attanā jānāti, athassa ārakkhadevatā paracittavidū samaṇabrāhmaṇā aññā ca devatā jānanti, tvaṃyeva dāni tava sotthiṃ pariyesāhī’’ti vattabbo.

    ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਕਥਾ

    Niṭṭhitā catubbidhavinayakathā

    વਿਨਯਧਰਸ੍ਸ ਚ ਲਕ੍ਖਣਾਦਿਕਥਾ।

    Vinayadharassa ca lakkhaṇādikathā.

    ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ

    Bhikkhupadabhājanīyavaṇṇanā

    ਇਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਯੋ ਯਾਦਿਸੋਤਿਆਦਿ। ਏਤ੍ਥ ਯੋ ਪਨਾਤਿ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਪਦਂ; ਯੋ ਯਾਦਿਸੋਤਿਆਦੀਨਿ ਤਸ੍ਸ વਿਭਜਨਪਦਾਨਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ; ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥਪਦਂ; ਤਞ੍ਚ ਅਨਿਯਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦੀਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨਿਯਮੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲਦੀਪਕਂ ਯੋ ਸਦ੍ਦਮੇવ ਆਹ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ਯੋ ਪਨਾਤਿ ਯੋ ਯੋਕੋਚੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯੋ ਯੋਕੋਚਿ ਨਾਮ, ਸੋ ਅવਸ੍ਸਂ ਲਿਙ੍ਗ-ਯੁਤ੍ਤ-ਜਾਤਿ-ਨਾਮ-ਗੋਤ੍ਤ-ਸੀਲ-વਿਹਾਰ-ਗੋਚਰવਯੇਸੁ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਤਥਾ ਞਾਪੇਤੁਂ ਤਂ ਪਭੇਦਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯਾਦਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਦਿਸੋਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਸੇਨ ਯਾਦਿਸੋ વਾ ਤਾਦਿਸੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਦੀਘੋ વਾ ਰਸ੍ਸੋ વਾ ਕਾਲ਼ੋ વਾ ਓਦਾਤੋ વਾ ਮਙ੍ਗੁਰਚ੍ਛવਿ વਾ ਕਿਸੋ વਾ ਥੂਲੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਯੋਗવਸੇਨ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੁ; ਨવਕਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤੋ વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਯੁਤ੍ਤੋ વਾ વਾਸਧੁਰਯੁਤ੍ਤੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਜਚ੍ਚੋਤਿ ਜਾਤਿવਸੇਨ ਯਂਜਚ੍ਚੋ વਾ ਤਂਜਚ੍ਚੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਖਤ੍ਤਿਯੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ વੇਸ੍ਸੋ વਾ ਸੁਦ੍ਦੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਨਾਮੋਤਿ ਨਾਮવਸੇਨ ਯਥਾਨਾਮੋ વਾ ਤਥਾਨਾਮੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਬੁਦ੍ਧਰਕ੍ਖਿਤੋ વਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ વਾ ਸਙ੍ਘਰਕ੍ਖਿਤੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਗੋਤ੍ਤੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤવਸੇਨ ਯਥਾਗੋਤ੍ਤੋ વਾ ਤਥਾਗੋਤ੍ਤੋ વਾ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਹੋਤੁ; ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ વਾ વਾਸਿਟ੍ਠੋ વਾ ਕੋਸਿਯੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਸੀਲੋਤਿ ਸੀਲੇਸੁ ਯਥਾਸੀਲੋ વਾ ਤਥਾਸੀਲੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਨવਕਮ੍ਮਸੀਲੋ વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਸੀਲੋ વਾ વਾਸਧੁਰਸੀਲੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾવਿਹਾਰੀਤਿ વਿਹਾਰੇਸੁਪਿ ਯਥਾવਿਹਾਰੀ વਾ ਤਥਾવਿਹਾਰੀ વਾ ਹੋਤੁ; ਨવਕਮ੍ਮવਿਹਾਰੀ વਾ ਉਦ੍ਦੇਸવਿਹਾਰੀ વਾ વਾਸਧੁਰવਿਹਾਰੀ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾਗੋਚਰੋਤਿ ਗੋਚਰੇਸੁਪਿ ਯਥਾਗੋਚਰੋ વਾ ਤਥਾਗੋਚਰੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਨવਕਮ੍ਮਗੋਚਰੋ વਾ ਉਦ੍ਦੇਸਗੋਚਰੋ વਾ વਾਸਧੁਰਗੋਚਰੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਥੇਰੋ વਾਤਿ ਆਦੀਸੁ વਯੋવੁਡ੍ਢਾਦੀਸੁ ਯੋ વਾ ਸੋ વਾ ਹੋਤੁ; ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਦਸવਸ੍ਸਤਾਯ ਥੇਰੋ વਾ ਊਨਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਤਾਯ ਨવੋ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਤਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮੋ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬੋવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਏਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਯੋ ਪਨਾ’’ਤਿ।

    Idāni sikkhāpadavibhaṅgassa atthaṃ vaṇṇayissāma. Yaṃ vuttaṃ yo panāti yo yādisotiādi. Ettha yo panāti vibhajitabbapadaṃ; yo yādisotiādīni tassa vibhajanapadāni. Ettha ca yasmā panāti nipātamattaṃ; yoti atthapadaṃ; tañca aniyamena puggalaṃ dīpeti, tasmā tassa atthaṃ dassento aniyamena puggaladīpakaṃ yo saddameva āha. Tasmā ettha evamattho veditabbo – yo panāti yo yokocīti vuttaṃ hoti. Yasmā pana yo yokoci nāma, so avassaṃ liṅga-yutta-jāti-nāma-gotta-sīla-vihāra-gocaravayesu ekenākārena paññāyati, tasmā taṃ tathā ñāpetuṃ taṃ pabhedaṃ pakāsento ‘‘yādiso’’tiādimāha. Tattha yādisoti liṅgavasena yādiso vā tādiso vā hotu; dīgho vā rasso vā kāḷo vā odāto vā maṅguracchavi vā kiso vā thūlo vāti attho. Yathāyuttoti yogavasena yena vā tena vā yutto hotu; navakammayutto vā uddesayutto vā vāsadhurayutto vāti attho. Yathājaccoti jātivasena yaṃjacco vā taṃjacco vā hotu; khattiyo vā brāhmaṇo vā vesso vā suddo vāti attho. Yathānāmoti nāmavasena yathānāmo vā tathānāmo vā hotu; buddharakkhito vā dhammarakkhito vā saṅgharakkhito vāti attho. Yathāgottoti gottavasena yathāgotto vā tathāgotto vā yena vā tena vā gottena hotu; kaccāyano vā vāsiṭṭho vā kosiyo vāti attho. Yathāsīloti sīlesu yathāsīlo vā tathāsīlo vā hotu; navakammasīlo vā uddesasīlo vā vāsadhurasīlo vāti attho. Yathāvihārīti vihāresupi yathāvihārī vā tathāvihārī vā hotu; navakammavihārī vā uddesavihārī vā vāsadhuravihārī vāti attho. Yathāgocaroti gocaresupi yathāgocaro vā tathāgocaro vā hotu; navakammagocaro vā uddesagocaro vā vāsadhuragocaro vāti attho. Thero vāti ādīsu vayovuḍḍhādīsu yo vā so vā hotu; paripuṇṇadasavassatāya thero vā ūnapañcavassatāya navo vā atirekapañcavassatāya majjhimo vāti attho. Atha kho sabbova imasmiṃ atthe eso vuccati ‘‘yo panā’’ti.

    ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਭਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖਕੋ; ਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਅਲਭਨ੍ਤੋ વਾ ਅਰਿਯਾਯ ਯਾਚਨਾਯ ਯਾਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋ ਨਾਮ। ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ વਾ ਭੋਗਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਹਾਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸੋ ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਜੀવਿਕਕਪ੍ਪਨਂ ਹਿਤ੍વਾ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨੇਨੇવ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਪਰਪਟਿਬਦ੍ਧਜੀવਿਕਤ੍ਤਾ વਾ વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਕਾਜਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਪਿਣ੍ਡਿਯਾਲੋਪਭੋਜਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਤ੍ਤਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਰਿਯਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਅਗ੍ਘਫਸ੍ਸવਣ੍ਣਭੇਦੇਨ ਭਿਨ੍ਨਂ ਪਟਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥਕਚ੍ਛੇਦਨੇਨ ਅਗ੍ਘਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸਤ੍ਥਕੇਨ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਨੋ ਭਿਨ੍ਨਗ੍ਘੋ ਹੋਤਿ। ਪੁਰਿਮਗ੍ਘਤੋ ਉਪਡ੍ਢਮ੍ਪਿ ਨ ਅਗ੍ਘਤਿ। ਸੁਤ੍ਤਸਂਸਿਬ੍ਬਨੇਨ ਫਸ੍ਸਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤੋ ਭਿਨ੍ਨਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ। ਖਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਸੂਚਿਮਲਾਦੀਹਿ વਣ੍ਣਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋਪਿ ਹਿ ਪਟੋ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੂਚਿਮਲੇਨ, ਹਤ੍ਥਸੇਦਮਲਜਲ੍ਲਿਕਾਹਿ, ਅવਸਾਨੇ ਰਜਨਕਪ੍ਪਕਰਣੇਹਿ ਚ ਭਿਨ੍ਨવਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ; ਪਕਤਿવਣ੍ਣਂ વਿਜਹਤਿ। ਏવਂ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਾਰਣਤੋ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਗਿਹਿવਤ੍ਥવਿਸਭਾਗਾਨਂ વਾ ਕਾਸਾવਾਨਂ ਧਾਰਣਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਭਿਨ੍ਨਪਟਧਰੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ।

    Bhikkhuniddese bhikkhatīti bhikkhako; labhanto vā alabhanto vā ariyāya yācanāya yācatīti attho. Buddhādīhi ajjhupagataṃ bhikkhācariyaṃ ajjhupagatattā bhikkhācariyaṃ ajjhupagato nāma. Yo hi koci appaṃ vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito, so kasigorakkhādīhi jīvikakappanaṃ hitvā liṅgasampaṭicchaneneva bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Parapaṭibaddhajīvikattā vā vihāramajjhe kājabhattaṃ bhuñjamānopi bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu; piṇḍiyālopabhojanaṃ nissāya pabbajjāya ussāhajātattā vā bhikkhācariyaṃ ajjhupagatoti bhikkhu. Agghaphassavaṇṇabhedena bhinnaṃ paṭaṃ dhāretīti bhinnapaṭadharo. Tattha satthakacchedanena agghabhedo veditabbo. Sahassagghanakopi hi paṭo satthakena khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinno bhinnaggho hoti. Purimagghato upaḍḍhampi na agghati. Suttasaṃsibbanena phassabhedo veditabbo. Sukhasamphassopi hi paṭo suttehi saṃsibbito bhinnaphasso hoti. Kharasamphassataṃ pāpuṇāti. Sūcimalādīhi vaṇṇabhedo veditabbo. Suparisuddhopi hi paṭo sūcikammato paṭṭhāya sūcimalena, hatthasedamalajallikāhi, avasāne rajanakappakaraṇehi ca bhinnavaṇṇo hoti; pakativaṇṇaṃ vijahati. Evaṃ tīhākārehi bhinnapaṭadhāraṇato bhinnapaṭadharoti bhikkhu. Gihivatthavisabhāgānaṃ vā kāsāvānaṃ dhāraṇamatteneva bhinnapaṭadharoti bhikkhu.

    ਸਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ વੋਹਾਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਏવ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਾਦਿਮ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਗਣਿਯਮਾਨੇਸੁ ਸਾਮਣੇਰੇਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਜਾਨਨੇਨ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯਪਿ ਹਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ? ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੯੬) ਏવਮਾਦੀਸੁ ਸਮ੍ਭવੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ । ਅਯਂ ਪਨ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ। ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਪਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਪਿ ਪਟਿਪਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭੂਤਾਯ ‘‘ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।

    Samaññāyāti paññattiyā vohārenāti attho. Samaññāya eva hi ekacco ‘‘bhikkhū’’ti paññāyati. Tathā hi nimantanādimhi bhikkhūsu gaṇiyamānesu sāmaṇerepi gahetvā ‘‘sataṃ bhikkhū sahassaṃ bhikkhū’’ti vadanti. Paṭiññāyāti attano paṭijānanena paṭiññāyapi hi ekacco ‘‘bhikkhū’’ti paññāyati. Tassa ‘‘ko etthāti? Ahaṃ, āvuso, bhikkhū’’ti (a. ni. 10.96) evamādīsu sambhavo daṭṭhabbo . Ayaṃ pana ānandattherena vuttā dhammikā paṭiññā. Rattibhāge pana dussīlāpi paṭipathaṃ āgacchantā ‘‘ko etthā’’ti vutte adhammikāya paṭiññāya abhūtāya ‘‘mayaṃ bhikkhū’’ti vadanti.

    ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਭਗવਤੋ ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਭਗવਾ ਹਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਤ੍ਤਪਂਸੁਕੂਲਨ੍ਤਰਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਚਰ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਹੇવ ਭਗવਤੋ વਚਨੇਨ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਰੁਹਤਿ। ਭਣ੍ਡੁ ਕਾਸਾਯવਸਨੋ ਹੋਤਿ। ਏਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਂਸੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਾਮਂਸਕੂਟੇ ਆਸਤ੍ਤਨੀਲੁਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤੋ –

    Ehi bhikkhūti ehi bhikkhu nāma bhagavato ‘‘ehi bhikkhū’’ti vacanamattena bhikkhubhāvaṃ ehibhikkhūpasampadaṃ patto. Bhagavā hi ehibhikkhubhāvāya upanissayasampannaṃ puggalaṃ disvā rattapaṃsukūlantarato suvaṇṇavaṇṇaṃ dakkhiṇahatthaṃ nīharitvā brahmaghosaṃ nicchārento ‘‘ehi, bhikkhu, cara brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti vadati. Tassa saheva bhagavato vacanena gihiliṅgaṃ antaradhāyati, pabbajjā ca upasampadā ca ruhati. Bhaṇḍu kāsāyavasano hoti. Ekaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā ekaṃ aṃse ṭhapetvā vāmaṃsakūṭe āsattanīluppalavaṇṇamattikāpatto –

    ‘‘ਤਿਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤੋ ਚ, વਾਸਿ ਸੂਚਿ ਚ ਬਨ੍ਧਨਂ।

    ‘‘Ticīvarañca patto ca, vāsi sūci ca bandhanaṃ;

    ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨੇਨ ਅਟ੍ਠੇਤੇ, ਯੁਤ੍ਤਯੋਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’’ਤਿ॥

    Parissāvanena aṭṭhete, yuttayogassa bhikkhuno’’ti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ ਸਰੀਰੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕੇਹਿਯੇવ ਸਟ੍ਠਿવਸ੍ਸਿਕਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਬੁਦ੍ਧਾਚਰਿਯਕੋ ਬੁਦ੍ਧੁਪਜ੍ਝਾਯਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ વਨ੍ਦਮਾਨੋਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਏવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਚ ਸਹਸ੍ਸੁਪਰਿ ਏਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸੁਤ੍ਤਰਾਨਿ ਤੀਣਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ; ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਾ, ਯਸੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸ ਸਹਾਯਕਾ, ਤਿਂਸ ਭਦ੍ਦવਗ੍ਗਿਯਾ, ਸਹਸ੍ਸਪੁਰਾਣਜਟਿਲਾ, ਸਦ੍ਧਿਂ ਦ੍વੀਹਿ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇਹਿ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ, ਏਕੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ –

    Evaṃ vuttehi aṭṭhahi parikkhārehi sarīre paṭimukkehiyeva saṭṭhivassikatthero viya iriyāpathasampanno buddhācariyako buddhupajjhāyako sammāsambuddhaṃ vandamānoyeva tiṭṭhati. Bhagavā hi paṭhamabodhiyaṃ ekasmiṃ kāle ehibhikkhūpasampadāya eva upasampādeti. Evaṃ upasampannāni ca sahassupari ekacattālīsuttarāni tīṇi bhikkhusatāni ahesuṃ; seyyathidaṃ – pañca pañcavaggiyattherā, yaso kulaputto, tassa parivārā catupaṇṇāsa sahāyakā, tiṃsa bhaddavaggiyā, sahassapurāṇajaṭilā, saddhiṃ dvīhi aggasāvakehi aḍḍhateyyasatā paribbājakā, eko aṅgulimālattheroti. Vuttañhetaṃ aṭṭhakathāyaṃ –

    ‘‘ਤੀਣਿ ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਞ੍ਚ, ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਪੁਨਾਪਰੇ।

    ‘‘Tīṇi sataṃ sahassañca, cattālīsaṃ punāpare;

    ਏਕੋ ਚ ਥੇਰੋ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਕਾ’’ਤਿ॥

    Eko ca thero sappañño, sabbe te ehibhikkhukā’’ti.

    ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਏਤੇ ਏવ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਬਹੂ ਸਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਤਿਸਤਪਰਿવਾਰੋ ਸੇਲੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਾ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁવਾਸਿਨੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ, ਸੋਲ਼ਸਸਹਸ੍ਸਾ ਪਾਰਾਯਨਿਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ। ਤੇ ਪਨ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਨ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਇਮੇ ਤਤ੍ਥ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਾਤਿ।

    Na kevalañca ete eva, aññepi bahū santi. Seyyathidaṃ – tisataparivāro selo brāhmaṇo, sahassaparivāro mahākappino, dasasahassā kapilavatthuvāsino kulaputtā, soḷasasahassā pārāyanikabrāhmaṇāti evamādayo. Te pana vinayapiṭake pāḷiyaṃ na niddiṭṭhattā na vuttā. Ime tattha niddiṭṭhattā vuttāti.

    ‘‘ਸਤ੍ਤવੀਸ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਤੀਣਿਯੇવ ਸਤਾਨਿ ਚ।

    ‘‘Sattavīsa sahassāni, tīṇiyeva satāni ca;

    ਏਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਤਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਕਾ’’ਤਿ॥

    Etepi sabbe saṅkhātā, sabbe te ehibhikkhukā’’ti.

    ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਾਚਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠવਿਧਾ – ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਸਰਣਗਮਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ વੁਤ੍ਤਾ ਏવ।

    Tīhi saraṇagamanehi upasampannoti ‘‘buddhaṃ saraṇaṃ gacchāmī’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vācaṃ bhinditvā vuttehi tīhi saraṇagamanehi upasampanno. Ayañhi upasampadā nāma aṭṭhavidhā – ehibhikkhūpasampadā, saraṇagamanūpasampadā, ovādapaṭiggahaṇūpasampadā, pañhabyākaraṇūpasampadā, garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā, dūtenūpasampadā, aṭṭhavācikūpasampadā, ñatticatutthakammūpasampadāti. Tattha ehibhikkhūpasampadā, saraṇagamanūpasampadā ca vuttā eva.

    ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਤਿਬ੍ਬਂ ਮੇ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਥੇਰੇਸੁ ਨવੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਚਾ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਿ ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਏવਂ ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਚ ਮੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਨ વਿਜਹਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੫੪) ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    Ovādapaṭiggahaṇūpasampadā nāma ‘‘tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘tibbaṃ me hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ bhavissati theresu navesu majjhimesu cā’ti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘yaṃ kiñci dhammaṃ sossāmi kusalūpasaṃhitaṃ, sabbaṃ taṃ aṭṭhiṃ katvā manasi katvā sabbacetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ sossāmī’ti. Evaṃ hi te, kassapa, sikkhitabbaṃ. Tasmātiha te, kassapa, evaṃ sikkhitabbaṃ – ‘sātasahagatā ca me kāyagatāsati na vijahissatī’ti. Evañhi te, kassapa, sikkhitabba’’nti (saṃ. ni. 2.154) iminā ovādapaṭiggahaṇena mahākassapattherassa anuññātaupasampadā.

    ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਸੋਪਾਕਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਭਗવਾ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਂ ਸੋਪਾਕਸਾਮਣੇਰਂ ‘‘‘ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ વਾ, ਸੋਪਾਕ, ‘ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ વਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਨਾਨਤ੍ਥਾ ਨਾਨਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ , ਉਦਾਹੁ ਏਕਤ੍ਥਾ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮੇવ ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ ਅਸੁਭਨਿਸ੍ਸਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਤੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਕਤਿવਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍વਂ, ਸੋਪਾਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸੋਹਂ, ਭਗવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੋਪਾਕ, ਤ੍વਂ ਮਮ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹੇ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’’ਤਿ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    Pañhabyākaraṇūpasampadā nāma sopākassa anuññātaupasampadā. Bhagavā kira pubbārāme anucaṅkamantaṃ sopākasāmaṇeraṃ ‘‘‘uddhumātakasaññā’ti vā, sopāka, ‘rūpasaññā’ti vā ime dhammā nānatthā nānābyañjanā , udāhu ekatthā, byañjanameva nāna’’nti dasa asubhanissite pañhe pucchi. So te byākāsi. Bhagavā tassa sādhukāraṃ datvā ‘‘kativassosi tvaṃ, sopākā’’ti pucchi. ‘‘Sattavassohaṃ, bhagavā’’ti. ‘‘Sopāka, tvaṃ mama sabbaññutaññāṇena saddhiṃ saṃsanditvā pañhe byākāsī’’ti āraddhacitto upasampadaṃ anujāni. Ayaṃ pañhabyākaraṇūpasampadā.

    ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    Garudhammapaṭiggahaṇūpasampadā nāma mahāpajāpatiyā aṭṭhagarudhammassa paṭiggahaṇena anuññātaupasampadā.

    ਦੂਤੇਨੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਅਡ੍ਢਕਾਸਿਯਾ ਗਣਿਕਾਯ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    Dūtenūpasampadā nāma aḍḍhakāsiyā gaṇikāya anuññātaupasampadā.

    ਅਟ੍ਠવਾਚਿਕੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਤੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਤੋ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ।

    Aṭṭhavācikūpasampadā nāma bhikkhuniyā bhikkhunisaṅghato ñatticatutthena bhikkhusaṅghato ñatticatutthenāti imehi dvīhi kammehi upasampadā.

    ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਰਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਇਮਾਸੁ ਅਟ੍ਠਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ‘‘ਯਾ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯਾ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ, ਤਂ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਾਮਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੬੯) ਏવਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਯ ਇਮਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।

    Ñatticatutthakammūpasampadā nāma bhikkhūnaṃ etarahi upasampadā. Imāsu aṭṭhasu upasampadāsu ‘‘yā sā, bhikkhave, mayā tīhi saraṇagamanehi upasampadā anuññātā, taṃ ajjatagge paṭikkhipāmi. Anujānāmi, bhikkhave, ñatticatutthena kammena upasampādetu’’nti (mahāva. 69) evaṃ anuññātāya imāya upasampadāya upasampannoti vuttaṃ hoti.

    ਭਦ੍ਰੋਤਿ ਅਪਾਪਕੋ। ਕਲ੍ਯਾਣਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਦਯੋ ਹਿ ਯਾવ ਅਰਹਾ, ਤਾવ ਭਦ੍ਰੇਨ ਸੀਲੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਭਦ੍ਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸਾਰੋਤਿ ਤੇਹਿਯੇવ ਸੀਲਸਾਰਾਦੀਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਨੀਲਸਮਨ੍ਨਾਗਮੇਨ ਨੀਲੋ ਪਟੋ વਿਯ ‘‘ਸਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વਿਗਤਕਿਲੇਸਫੇਗ੍ਗੁਭਾવਤੋ વਾ ਖੀਣਾਸવੋવ ‘‘ਸਾਰੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਖੋਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਖਾ। ਤੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ‘‘ਸੇਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਅਸੇਖੋ। ਸੇਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਠਿਤੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਭਾવਤੋ ਖੀਣਾਸવੋ ‘‘ਅਸੇਖੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਕਰਣੀਯੇ ਕਮ੍ਮੇ ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇਸਂ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਹਟਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਸਮਗ੍ਗਭਾવਂ ਉਪਗਤੇਨ। ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਤੀਹਿ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਾਹਿ ਏਕਾਯ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਤਬ੍ਬੇਨ। ਕਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਨ વਿਨਯਕਮ੍ਮੇਨ। ਅਕੁਪ੍ਪੇਨਾਤਿ વਤ੍ਥੁ-ਞਤ੍ਤਿ-ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨ-ਸੀਮਾ-ਪਰਿਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਕੋਪੇਤਬ੍ਬਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਤਞ੍ਚ ਉਪਗਤੇਨ। ਠਾਨਾਰਹੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣਾਰਹੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਾਰਹੇਨ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਉਪਰਿਭਾવਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ ਹਿ ਉਪਰਿਭਾવੋ, ਤਞ੍ਚੇਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਏਕਮੇવ ਆਗਤਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਾਨਿ ਚ ‘‘ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਖਨ੍ਧਕਤੋ ਪਰਿવਾਰਾવਸਾਨੇ ਕਮ੍ਮવਿਭਙ੍ਗਤੋ ਚ ਪਾਲ਼ਿਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਕਥਿਤਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਮਯਂ ਪਰਿવਾਰਾવਸਾਨੇ ਕਮ੍ਮવਿਭਙ੍ਗੇਯੇવ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਚ ਨ ਭਾਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ; ਯਥਾਠਿਤਾਯ ਚ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਣ੍ਣਨਾ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਾਨਿ ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਅਸੁਞ੍ਞਾਨਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁਪਦવਣ੍ਣਨਮੇવ ਕਰੋਮ।

    Bhadroti apāpako. Kalyāṇaputhujjanādayo hi yāva arahā, tāva bhadrena sīlena samādhinā paññāya vimuttiyā vimuttiñāṇadassanena ca samannāgatattā ‘‘bhadro bhikkhū’’ti saṅkhyaṃ gacchanti. Sāroti tehiyeva sīlasārādīhi samannāgatattā nīlasamannāgamena nīlo paṭo viya ‘‘sāro bhikkhū’’ti veditabbo. Vigatakilesapheggubhāvato vā khīṇāsavova ‘‘sāro’’ti veditabbo. Sekhoti puthujjanakalyāṇakena saddhiṃ satta ariyā tisso sikkhā sikkhantīti sekhā. Tesu yo koci ‘‘sekho bhikkhū’’ti veditabbo. Na sikkhatīti asekho. Sekkhadhamme atikkamma aggaphale ṭhito, tato uttari sikkhitabbābhāvato khīṇāsavo ‘‘asekho’’ti vuccati. Samaggena saṅghenāti sabbantimena pariyāyena pañcavaggakaraṇīye kamme yāvatikā bhikkhū kammappattā, tesaṃ āgatattā chandārahānaṃ chandassa āhaṭattā, sammukhībhūtānañca appaṭikkosanato ekasmiṃ kamme samaggabhāvaṃ upagatena. Ñatticatutthenāti tīhi anussāvanāhi ekāya ca ñattiyā kātabbena. Kammenāti dhammikena vinayakammena. Akuppenāti vatthu-ñatti-anussāvana-sīmā-parisasampattisampannattā akopetabbataṃ appaṭikkositabbatañca upagatena. Ṭhānārahenāti kāraṇārahena satthusāsanārahena. Upasampanno nāma uparibhāvaṃ samāpanno, pattoti attho. Bhikkhubhāvo hi uparibhāvo, tañcesa yathāvuttena kammena samāpannattā ‘‘upasampanno’’ti vuccati. Ettha ca ñatticatutthakammaṃ ekameva āgataṃ. Imasmiṃ pana ṭhāne ṭhatvā cattāri saṅghakammāni nīharitvā vitthārato kathetabbānīti sabbaaṭṭhakathāsu vuttaṃ. Tāni ca ‘‘apalokanakammaṃ ñattikammaṃ ñattidutiyakammaṃ ñatticatutthakamma’’nti paṭipāṭiyā ṭhapetvā vitthārena khandhakato parivārāvasāne kammavibhaṅgato ca pāḷiṃ āharitvā kathitāni. Tāni mayaṃ parivārāvasāne kammavibhaṅgeyeva vaṇṇayissāma. Evañhi sati paṭhamapārājikavaṇṇanā ca na bhāriyā bhavissati; yathāṭhitāya ca pāḷiyā vaṇṇanā suviññeyyā bhavissati. Tāni ca ṭhānāni asuññāni bhavissanti; tasmā anupadavaṇṇanameva karoma.

    ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸੁ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ। ਯ੍વਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੇਨ…ਪੇ॰… ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਟ੍ਠਸੁ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਸੁ ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਇਤਰੇ ਪਨ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਆਦਯੋ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸੁ ਚ ‘‘ਭਿਕ੍ਖਕੋ’’ਤਿ ਆਦਯੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਸਮਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਅਭਿਲਾਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾ, ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਸਰਣਗਮਨਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਭਦ੍ਰੋ’’ਤਿਆਦਯੋ ਗੁਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Tatrāti tesu ‘‘bhikkhako’’tiādinā nayena vuttesu bhikkhūsu. Yvāyaṃ bhikkhūti yo ayaṃ bhikkhu. Samaggena saṅghena…pe… upasampannoti aṭṭhasu upasampadāsu ñatticatuttheneva kammena upasampanno. Ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhūti ayaṃ imasmiṃ ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā pārājiko hotī’’ti atthe ‘‘bhikkhū’’ti adhippeto. Itare pana ‘‘bhikkhako’’ti ādayo atthuddhāravasena vuttā. Tesu ca ‘‘bhikkhako’’ti ādayo niruttivasena vuttā, ‘‘samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhū’’ti ime dve abhilāpavasena vuttā, ‘‘ehi bhikkhū’’ti buddhena upajjhāyena paṭiladdhaupasampadāvasena vutto. Saraṇagamanabhikkhu anuppannāya kammavācāya upasampadāvasena vutto, ‘‘bhadro’’tiādayo guṇavasena vuttāti veditabbā.

    ਭਿਕ੍ਖੁਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Bhikkhupadabhājanīyaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ

    Sikkhāsājīvapadabhājanīyavaṇṇanā

    ਇਦਾਨਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਦਂ વਿਸੇਸਤ੍ਥਾਭਾવਤੋ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾવ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਾਜੀવਞ੍ਚ ਸਮਾਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਤਿਸ੍ਸੋਤਿ ਗਣਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ । ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਅਧਿਕਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਅਧਿਸੀਲਂ; ਅਧਿਸੀਲਞ੍ਚ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਤੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚਾਤਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤ-ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾਸੁ।

    Idāni ‘‘bhikkhūna’’nti idaṃ padaṃ visesatthābhāvato avibhajitvāva yaṃ sikkhañca sājīvañca samāpannattā bhikkhūnaṃ sikkhāsājīvasamāpanno hoti, taṃ dassento sikkhātiādimāha. Tattha sikkhitabbāti sikkhā. Tissoti gaṇanaparicchedo . Adhisīlasikkhāti adhikaṃ uttamaṃ sīlanti adhisīlaṃ; adhisīlañca taṃ sikkhitabbato sikkhā cāti adhisīlasikkhā. Esa nayo adhicitta-adhipaññāsikkhāsu.

    ਕਤਮਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੀਲਂ, ਕਤਮਂ ਅਧਿਸੀਲਂ, ਕਤਮਂ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਤਮਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਞਾ, ਕਤਮਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਦਸਙ੍ਗਸੀਲਂ ਤਾવ ਸੀਲਮੇવ। ਤਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਲੋਕੇ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੀਲੇ ਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਸਾવਕਾਪਿ ਮਹਾਜਨਂ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤਿ। ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਂ ਪਨ ‘‘ਅਧਿਸੀਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ ਪਜ੍ਜੋਤਾਨਂ ਸਿਨੇਰੁ વਿਯ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਸੀਲਾਨਂ ਅਧਿਕਞ੍ਚੇવ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇવ ਚ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਨ વਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਠਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਯੇવ ਪਨ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰਅਜ੍ਝਾਚਾਰਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ વੀਤਿਕ੍ਕਮਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤਂ ਸੀਲਸਂવਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਸੀਲਂ ਅਧਿਸੀਲਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ।

    Katamaṃ panettha sīlaṃ, katamaṃ adhisīlaṃ, katamaṃ cittaṃ, katamaṃ adhicittaṃ, katamā paññā, katamā adhipaññāti? Vuccate – pañcaṅgadasaṅgasīlaṃ tāva sīlameva. Tañhi buddhe uppannepi anuppannepi loke pavattati. Uppanne buddhe tasmiṃ sīle buddhāpi sāvakāpi mahājanaṃ samādapenti. Anuppanne buddhe paccekabuddhā ca kammavādino ca dhammikā samaṇabrāhmaṇā cakkavattī ca mahārājāno mahābodhisattā ca samādapenti. Sāmampi paṇḍitā samaṇabrāhmaṇā samādiyanti. Te taṃ kusalaṃ dhammaṃ paripūretvā devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhonti. Pātimokkhasaṃvarasīlaṃ pana ‘‘adhisīla’’nti vuccati, tañhi sūriyo viya pajjotānaṃ sineru viya pabbatānaṃ sabbalokiyasīlānaṃ adhikañceva uttamañca, buddhuppādeyeva ca pavattati, na vinā buddhuppādā. Na hi taṃ paññattiṃ uddharitvā añño satto ṭhapetuṃ sakkoti, buddhāyeva pana sabbaso kāyavacīdvāraajjhācārasotaṃ chinditvā tassa tassa vītikkamassa anucchavikaṃ taṃ sīlasaṃvaraṃ paññapenti. Pātimokkhasaṃvaratopi ca maggaphalasampayuttameva sīlaṃ adhisīlaṃ, taṃ pana idha anadhippetaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevati.

    ਕਾਮਾવਚਰਾਨਿ ਪਨ ਅਟ੍ਠ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਲੋਕਿਯਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਏਕਜ੍ਝਂ ਕਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਚਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿ, ਸਮਾਦਪਨਂ ਸਮਾਦਾਨਞ੍ਚ ਸੀਲੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਦਕਂ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ‘‘ਅਧਿਚਿਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਧਿਸੀਲਂ વਿਯ ਸੀਲਾਨਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਧਿਕਞ੍ਚੇવ ਉਤ੍ਤਮਞ੍ਚ, ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇਯੇવ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ વਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ। ਤਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਚਿਤ੍ਤਮੇવ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ।

    Kāmāvacarāni pana aṭṭha kusalacittāni, lokiyaaṭṭhasamāpatticittāni ca ekajjhaṃ katvā cittamevāti veditabbāni. Buddhuppādānuppāde cassa pavatti, samādapanaṃ samādānañca sīle vuttanayeneva veditabbaṃ. Vipassanāpādakaṃ aṭṭhasamāpatticittaṃ pana ‘‘adhicitta’’nti vuccati. Tañhi adhisīlaṃ viya sīlānaṃ sabbalokiyacittānaṃ adhikañceva uttamañca, buddhuppādeyeva ca hoti, na vinā buddhuppādā. Tatopi ca maggaphalacittameva adhicittaṃ, taṃ pana idha anadhippetaṃ. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevati.

    ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੩੭੧; વਿਭ॰ ੭੯੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੯੨) -ਆਦਿਨਯਪ੍ਪવਤ੍ਤਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਞਾਣਂ ਪਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਲੋਕੇ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਪਿ ਮਹਾਜਨਂ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਕਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਚ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤਿ। ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਸਮਾਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਙ੍ਕੁਰੋ ਦਸવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। વੇਲਾਮੋ, વੇਸ੍ਸਨ੍ਤਰੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਬਹੂ ਪਣ੍ਡਿਤਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਹਾਦਾਨਾਨਿ ਅਦਂਸੁ। ਤੇ ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਂਸੁ। ਤਿਲਕ੍ਖਣਾਕਾਰਪਰਿਚ੍ਛੇਦਕਂ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ‘‘ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਅਧਿਸੀਲ-ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਾਨਿ વਿਯ ਸੀਲਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਲੋਕਿਯਪਞ੍ਞਾਨਂ ਅਧਿਕਾ ਚੇવ ਉਤ੍ਤਮਾ ਚ, ਨ ਚ વਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਾ ਲੋਕੇ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਤਤੋਪਿ ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਪਞ੍ਞਾવ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾ, ਸਾ ਪਨ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਤੀਤਿ।

    ‘‘Atthi dinnaṃ, atthi yiṭṭha’’nti (dha. sa. 1371; vibha. 793; ma. ni. 3.92) -ādinayappavattaṃ pana kammassakatañāṇaṃ paññā, sā hi buddhe uppannepi anuppannepi loke pavattati. Uppanne buddhe tassā paññāya buddhāpi buddhasāvakāpi mahājanaṃ samādapenti. Anuppanne buddhe paccekabuddhā ca kammavādino ca dhammikā samaṇabrāhmaṇā cakkavattī ca mahārājāno mahābodhisattā ca samādapenti. Sāmampi paṇḍitā sattā samādiyanti. Tathā hi aṅkuro dasavassasahassāni mahādānaṃ adāsi. Velāmo, vessantaro, aññe ca bahū paṇḍitamanussā mahādānāni adaṃsu. Te taṃ kusalaṃ dhammaṃ paripūretvā devesu ca manussesu ca sampattiṃ anubhaviṃsu. Tilakkhaṇākāraparicchedakaṃ pana vipassanāñāṇaṃ ‘‘adhipaññā’’ti vuccati. Sā hi adhisīla-adhicittāni viya sīlacittānaṃ sabbalokiyapaññānaṃ adhikā ceva uttamā ca, na ca vinā buddhuppādā loke pavattati. Tatopi ca maggaphalapaññāva adhipaññā, sā pana idha anadhippetā. Na hi taṃ samāpanno bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevatīti.

    ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਾਸੁ ਤੀਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ। ਯਾਯਂ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸੀਲਸਙ੍ਖਾਤਾ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ। ਏਤਂ ਸਾਜੀવਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਭਗવਤਾ વਿਨਯੇ ਠਪਿਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ, ਯਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਨਾਨਾਦੇਸਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਭਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਹ ਜੀવਨ੍ਤਿ ਏਕਜੀવਿਕਾ ਸਭਾਗਜੀવਿਕਾ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਾਜੀવ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨੁ ਖੋ ਸਿਕ੍ਖਾਮਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚਾਯਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਸਾਜੀવਸਙ੍ਖਾਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਯੇવ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ‘‘ਏਤਂ ਸਾਜੀવਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ વਸੇਨ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਂ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ – ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਾਜੀવਪਦਸ੍ਸੇવ વਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸਤਿ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ।

    Tatrāti tāsu tīsu sikkhāsu. Yāyaṃ adhisīlasikkhāti yā ayaṃ pātimokkhasīlasaṅkhātā adhisīlasikkhā. Etaṃ sājīvaṃ nāmāti etaṃ sabbampi bhagavatā vinaye ṭhapitaṃ sikkhāpadaṃ, yasmā ettha nānādesajātigottādibhedabhinnā bhikkhū saha jīvanti ekajīvikā sabhāgajīvikā sabhāgavuttino honti, tasmā ‘‘sājīva’’nti vuccati. Tasmiṃ sikkhatīti taṃ sikkhāpadaṃ cittassa adhikaraṇaṃ katvā ‘‘yathāsikkhāpadaṃ nu kho sikkhāmi na sikkhāmī’’ti cittena olokento sikkhati. Na kevalañcāyametasmiṃ sājīvasaṅkhāte sikkhāpadeyeva sikkhati, sikkhāyapi sikkhati, ‘‘etaṃ sājīvaṃ nāmā’’ti imassa pana anantarassa padassa vasena ‘‘tasmiṃ sikkhatī’’ti vuttaṃ. Kiñcāpi taṃ evaṃ vuttaṃ, atha kho ayamettha attho daṭṭhabbo – tassā ca sikkhāya sikkhaṃ paripūrento sikkhati, tasmiñca sikkhāpade avītikkamanto sikkhatīti. Tena vuccati sājīvasamāpannoti idampi anantarassa sājīvapadasseva vasena vuttaṃ. Yasmā pana so sikkhampi samāpanno, tasmā sikkhāsamāpannotipi atthato veditabbo. Evañhi sati ‘‘sikkhāsājīvasamāpanno’’ti etassa padassa padabhājanampi paripuṇṇaṃ hoti.

    ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਪਦਭਾਜਨੀਯਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Sikkhāsājīvapadabhājanīyaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ

    Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā

    ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾਤਿ ਸਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯੇ ਆવਿਕਤੇਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਪਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਆવਿਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਦੇਨ ਨ ਕੋਚਿ વਿਸੇਸਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਯਥਾ ਪਨ ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਦਿਰਤ੍ਤવਚਨੇਨ ਨ ਕੋਚਿ વਿਸੇਸਤ੍ਥੋ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਕੇવਲਂ ਲੋਕવੋਹਾਰવਸੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਮੁਖਾਰੂਲ਼੍ਹਤਾਯ ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਮਿਦਮ੍ਪਿ વੋਹਾਰવਸੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਮੁਖਾਰੂਲ਼੍ਹਤਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Sikkhaṃappaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvāti sikkhañca appaṭikkhipitvā dubbalabhāvañca appakāsetvā. Yasmā ca dubbalye āvikatepi sikkhā appaccakkhātāva hoti, sikkhāya pana paccakkhātāya dubbalyaṃ āvikatameva hoti. Tasmā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti iminā padena na koci visesattho labbhati. Yathā pana ‘‘dirattatirattaṃ sahaseyyaṃ kappeyyā’’ti vutte dirattavacanena na koci visesattho labbhati, kevalaṃ lokavohāravasena byañjanasiliṭṭhatāya mukhārūḷhatāya etaṃ vuttaṃ. Evamidampi vohāravasena byañjanasiliṭṭhatāya mukhārūḷhatāya vuttanti veditabbaṃ.

    ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਭਗવਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਪਰਿવਾਰਕਪਦવਿਰਹਿਤਞ੍ਹਿ ਏਕਮੇવ ਅਤ੍ਥਪਦਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਂ ਪਰਿવਾਰવਿਰਹਿਤੋ ਰਾਜਾ વਿਯ, વਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰવਿਰਹਿਤੋ વਿਯ ਚ ਪੁਰਿਸੋ ਨ ਸੋਭਤਿ; ਪਰਿવਾਰਕੇਨ ਪਨ ਅਤ੍ਥਾਨੁਲੋਮੇਨ ਸਹਾਯਪਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਂ ਸੋਭਤੀਤਿ।

    Yasmā vā bhagavā sātthaṃ sabyañjanaṃ dhammaṃ deseti, tasmā ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’ti iminā atthaṃ sampādetvā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti iminā byañjanaṃ sampādeti. Parivārakapadavirahitañhi ekameva atthapadaṃ vuccamānaṃ parivāravirahito rājā viya, vatthālaṅkāravirahito viya ca puriso na sobhati; parivārakena pana atthānulomena sahāyapadena saddhiṃ taṃ sobhatīti.

    ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਏਕਚ੍ਚਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਿવਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਆਹ।

    Yasmā vā sikkhāpaccakkhānassa ekaccaṃ dubbalyāvikammaṃ attho hoti, tasmā taṃ sandhāya ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’tipadassa atthaṃ vivaranto ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti āha.

    ਤਤ੍ਥ ਸਿਯਾ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬਂ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਨਿਯਮਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਸਿਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਨ; ਕਸ੍ਮਾ? ਅਤ੍ਥਾਨੁਕ੍ਕਮਾਭਾવਤੋ। ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇવ ਪਠਮਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।

    Tattha siyā yasmā na sabbaṃ dubbalyāvikammaṃ sikkhāpaccakkhānaṃ, tasmā ‘‘dubbalyaṃ anāvikatvā’’ti paṭhamaṃ vatvā tassa atthaniyamanatthaṃ ‘‘sikkhaṃ appaccakkhāyā’’ti vattabbanti, tañca na; kasmā? Atthānukkamābhāvato. ‘‘Sikkhāsājīvasamāpanno’’ti hi vuttattā yaṃ sikkhaṃ samāpanno, taṃ appaccakkhāyāti vuccamāno anukkameneva attho vutto hoti, na aññathā. Tasmā idameva paṭhamaṃ vuttanti.

    ਅਪਿਚ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾਪਿ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਥਂ? ‘‘ਸਿਕ੍ਖਾਸਾਜੀવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਂ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਯਞ੍ਚ ਸਾਜੀવਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਅਨਾવਿਕਤ੍વਾਤਿ।

    Apica anupaṭipāṭiyāpi ettha attho veditabbo. Kathaṃ? ‘‘Sikkhāsājīvasamāpanno’’ti ettha yaṃ sikkhaṃ samāpanno taṃ appaccakkhāya yañca sājīvaṃ samāpanno tattha dubbalyaṃ anāvikatvāti.

    ਇਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਾਨਂ વਿਸੇਸਾવਿਸੇਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿਆਦੀਨਿ ਦ੍વੇ ਮਾਤਿਕਾਪਦਾਨਿ; ਤਾਨਿ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਾਨਪਦવਣ੍ਣਨਾ – ਕਥਨ੍ਤਿ ਕੇਨ ਆਕਾਰੇਨ। ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਸ੍ਸ ਆવਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚ। ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ। ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਤਿ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਕਿਚ੍ਛਜੀવਿਕਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਅਥ વਾ ਅਜ੍ਜ ਯਾਮਿ, ਸ੍વੇ ਯਾਮਿ, ਇਤੋ ਯਾਮਿ, ਏਤ੍ਥ ਯਾਮੀਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਕਣ੍ਠਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਰਮਾਨੋ, વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੇਕਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਨਭਿਰਤੋਤਿ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਰਤਿવਿਰਹਿਤੋ।

    Idāni sikkhāpaccakkhānadubbalyāvikammānaṃ visesāvisesaṃ sikkhāpaccakkhānalakkhaṇañca dassento ‘‘atthi bhikkhave’’tiādimāha. Tattha atthi bhikkhavetiādīni dve mātikāpadāni; tāni vibhajanto ‘‘kathañca bhikkhave’’tiādimāha. Tatrāyaṃ anuttānapadavaṇṇanā – kathanti kena ākārena. Dubbalyāvikammañcāti dubbalyassa āvikammañca. Idhāti imasmiṃ sāsane. Ukkaṇṭhitoti anabhiratiyā imasmiṃ sāsane kicchajīvikappatto. Atha vā ajja yāmi, sve yāmi, ito yāmi, ettha yāmīti uddhaṃ kaṇṭhaṃ katvā viharamāno, vikkhitto anekaggoti vuttaṃ hoti. Anabhiratoti sāsane abhirativirahito.

    ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਚવਿਤੁਕਾਮੋਤਿ ਸਮਣਭਾવਤੋ ਅਪਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇਨ। ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ। ‘‘ਕਣ੍ਠੇ ਆਸਤ੍ਤੇਨ ਅਟ੍ਟੀਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ੧੬੨) ਪਨ ਯਥਾਲਕ੍ਖਣਂ ਕਰਣવਚਨੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਟੀਯਮਾਨੋਤਿ ਅਟ੍ਟਂ ਪੀਲ਼ਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤਂ વਿਯ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਆਚਰਮਾਨੋ; ਤੇਨ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇਨ ਅਟ੍ਟੋ ਕਰਿਯਮਾਨੋ ਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਰਾਯਮਾਨੋਤਿ ਲਜ੍ਜਮਾਨੋ। ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ ਅਸੁਚਿਂ વਿਯ ਤਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ। ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋਤਿਆਦੀਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨਿਯੇવ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂਨੂਨਾਤਿ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਦਸ੍ਸਨੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਸਚਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ, ਸਾਧੁ વਤ ਮੇ ਸਿਯਾ’’ਤਿ। વਦਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਏਤੇਹਿ વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ ਚੇવ, ਯਸ੍ਸ ਚ વਦਤਿ, ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਜਾਨਾਪੇਤਿ। ਏવਮ੍ਪੀਤਿ ਉਪਰਿਮਤ੍ਥਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਤੋ ਪਿਕਾਰੋ। ਏવਮ੍ਪਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ, ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ।

    Sāmaññā cavitukāmoti samaṇabhāvato apagantukāmo. Bhikkhubhāvanti bhikkhubhāvena. Karaṇatthe upayogavacanaṃ. ‘‘Kaṇṭhe āsattena aṭṭīyeyyā’’tiādīsu (pārā. 162) pana yathālakkhaṇaṃ karaṇavacaneneva vuttaṃ. Aṭṭīyamānoti aṭṭaṃ pīḷitaṃ dukkhitaṃ viya attānaṃ ācaramāno; tena vā bhikkhubhāvena aṭṭo kariyamāno pīḷiyamānoti attho. Harāyamānoti lajjamāno. Jigucchamānoti asuciṃ viya taṃ jigucchanto. Gihibhāvaṃ patthayamānotiādīni uttānatthāniyeva. Yaṃnūnāhaṃ buddhaṃ paccakkheyyanti ettha yaṃnūnāti parivitakkadassane nipāto. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘sacāhaṃ buddhaṃ paccakkheyyaṃ, sādhu vata me siyā’’ti. Vadati viññāpetīti imamatthaṃ etehi vā aññehi vā byañjanehi vacībhedaṃ katvā vadati ceva, yassa ca vadati, taṃ viññāpeti jānāpeti. Evampīti uparimatthasampiṇḍanatto pikāro. Evampi dubbalyāvikammañceva hoti sikkhā ca appaccakkhātā, aññathāpi.

    ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਞ੍ਞਥਾਪਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਚ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਥ વਾ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਪਦਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯਂ, ਧਮ੍ਮਂ, ਸਙ੍ਘਂ, ਸਿਕ੍ਖਂ, વਿਨਯਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ, ਆਚਰਿਯਂ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਂ, ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ, ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਂ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਾਕਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।

    Idāni taṃ aññathāpi dubbalyāvikammaṃ sikkhāya ca appaccakkhānaṃ dassento ‘‘atha vā panā’’tiādimāha. Taṃ sabbaṃ atthato uttānameva. Padato panettha ādito paṭṭhāya ‘‘buddhaṃ paccakkheyyaṃ, dhammaṃ, saṅghaṃ, sikkhaṃ, vinayaṃ, pātimokkhaṃ, uddesaṃ, upajjhāyaṃ, ācariyaṃ, saddhivihārikaṃ, antevāsikaṃ, samānupajjhāyakaṃ, samānācariyakaṃ, sabrahmacāriṃ paccakkheyya’’nti imāni cuddasa padāni paccakkhānākārena vuttāni.

    ਗਿਹੀ ਅਸ੍ਸਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਗਿਹੀ, ਉਪਾਸਕੋ, ਆਰਾਮਿਕੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੋ, ਅਸ੍ਸਮਣੋ, ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ ਅਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਦਾਨਿ ‘‘ਅਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭਾવવਿਕਪ੍ਪਾਕਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਏવਂ ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਪਦਾਨਿ।

    Gihī assantiādīni ‘‘gihī, upāsako, ārāmiko, sāmaṇero, titthiyo, titthiyasāvako, assamaṇo, asakyaputtiyo assa’’nti imāni aṭṭha padāni ‘‘assa’’nti iminā bhāvavikappākārena vuttāni. Evaṃ ‘‘yaṃnūnāha’’nti iminā paṭisaṃyuttāni dvāvīsati padāni.

    ੪੬. ਯਥਾ ਚ ਏਤਾਨਿ, ਏવਂ ‘‘ਯਦਿ ਪਨਾਹਂ, ਅਪਾਹਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ, ਹੋਤਿ ਮੇ’’ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਏਕਮੇਕੇਨ ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍વਾવੀਸਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਸਤਞ੍ਚ ਦਸ ਚ ਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ।

    46. Yathā ca etāni, evaṃ ‘‘yadi panāhaṃ, apāhaṃ, handāhaṃ, hoti me’’ti imesu ekamekena paṭisaṃyuttāni dvāvīsatīti sabbāneva satañca dasa ca padāni honti.

    ੪੭. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਰਿਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਮਾਤਰਂ ਸਰਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਤ੍ਤਰਸ ਪਦਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਾਲਿਖੇਤ੍ਤਾਦਿਂ। વਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਤਿਣਪਣ੍ਣਸਾਕਫਲਾਫਲਸਮੁਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਸਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਪੇਸਕਾਰਸਿਪ੍ਪਾਦਿਕਂ।

    47. Tato paraṃ saritabbavatthudassananayena pavattāni ‘‘mātaraṃ sarāmī’’tiādīni sattarasa padāni. Tattha khettanti sālikhettādiṃ. Vatthunti tiṇapaṇṇasākaphalāphalasamuṭṭhānaṭṭhānaṃ. Sippanti kumbhakārapesakārasippādikaṃ.

    ੪੮. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਕਿਞ੍ਚਨਸਪਲਿਬੋਧਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਮਾਤਾ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਮਯਾ ਪੋਸੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਨવ ਪਦਾਨਿ।

    48. Tato paraṃ sakiñcanasapalibodhabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘mātā me atthi, sā mayā posetabbā’’tiādīni nava padāni.

    ੪੯. ਤਤੋ ਪਰਂ ਸਨਿਸ੍ਸਯਸਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਮਾਤਾ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਾ ਮਂ ਪੋਸੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਪਦਾਨਿ।

    49. Tato paraṃ sanissayasappatiṭṭhabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘mātā me atthi, sā maṃ posessatī’’tiādīni soḷasa padāni.

    ੫੦. ਤਤੋ ਪਰਂ ਏਕਭਤ੍ਤਏਕਸੇਯ੍ਯਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਰਭਾવਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਰ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਪਦਾਨਿ।

    50. Tato paraṃ ekabhattaekaseyyabrahmacariyānaṃ dukkarabhāvadassanavasena pavattāni ‘‘dukkara’’ntiādīni aṭṭha padāni.

    ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਰਨ੍ਤਿ ਏਕਭਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਕਰਣੇ ਦੁਕ੍ਕਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨ ਸੁਕਰਨ੍ਤਿ ਸੁਕਰਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਏવਂ ਦੁਚ੍ਚਰਂ ਨ ਸੁਚਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ। ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਸ੍ਸਾਹਾਭਾવਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨ વਿਸਹਾਮੀਤਿ ਅਸਯ੍ਹਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨ ਰਮਾਮੀਤਿ ਰਤਿਯਾ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਨਾਭਿਰਮਾਮੀਤਿ ਅਭਿਰਤਿਯਾ ਅਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏવਂ ਇਮਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਸ, ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਦਸੁਤ੍ਤਰਸਤਨ੍ਤਿ ਸਟ੍ਠਿਸਤਂ ਪਦਾਨਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Tattha dukkaranti ekabhattādīnaṃ karaṇe dukkarataṃ dasseti. Na sukaranti sukarabhāvaṃ paṭikkhipati. Evaṃ duccaraṃ na sucaranti ettha. Na ussahāmīti tattha ussāhābhāvaṃ asakkuṇeyyataṃ dasseti. Na visahāmīti asayhataṃ dasseti. Na ramāmīti ratiyā abhāvaṃ dasseti. Nābhiramāmīti abhiratiyā abhāvaṃ dasseti. Evaṃ imāni ca paññāsa, purimāni ca dasuttarasatanti saṭṭhisataṃ padāni dubbalyāvikammavāre vuttānīti veditabbāni.

    ੫੧. ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਾਰੇਪਿ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਪਦਤੋ ਪਨੇਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਂ, ਸਙ੍ਘਂ, ਸਿਕ੍ਖਂ, વਿਨਯਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ, ਆਚਰਿਯਂ, ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਂ, ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ, ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਂ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਦਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਚ ‘‘વਦਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਦਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ વਦਤਿ ਤਂ ਤੇਨੇવ વਚੀਭੇਦੇਨ ‘‘ਅਯਂ ਸਾਸਨਂ ਜਹਿਤੁਕਾਮੋ ਸਾਸਨਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ ਚਜਿਤੁਕਾਮੋ ਇਮਂ વਾਕ੍ਯਭੇਦਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਸਾવੇਤਿ ਜਾਨਾਪੇਤਿ।

    51. Sikkhāpaccakkhānavārepi ‘‘kathañca bhikkhave’’ti ādi sabbaṃ atthato uttānameva. Padato panetthāpi ‘‘buddhaṃ paccakkhāmi, dhammaṃ, saṅghaṃ, sikkhaṃ, vinayaṃ, pātimokkhaṃ, uddesaṃ, upajjhāyaṃ, ācariyaṃ, saddhivihārikaṃ, antevāsikaṃ, samānupajjhāyakaṃ, samānācariyakaṃ, sabrahmacāriṃ paccakkhāmī’’ti imāni cuddasa padāni sikkhāpaccakkhānavacanasambandhena pavattāni. Sabbapadesu ca ‘‘vadati viññāpetī’’ti vacanassa ayamattho – vacībhedaṃ katvā vadati, yassa ca vadati taṃ teneva vacībhedena ‘‘ayaṃ sāsanaṃ jahitukāmo sāsanato muccitukāmo bhikkhubhāvaṃ cajitukāmo imaṃ vākyabhedaṃ karotī’’ti viññāpeti sāveti jānāpeti.

    ਸਚੇ ਪਨਾਯਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ વਾ વਦੇਯ੍ਯ। ਮਿਲਕ੍ਖਭਾਸਾਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਭਾਸਾਯ ਤਮਤ੍ਥਂ વਦੇਯ੍ਯ। ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਉਪ੍ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਾ વਦੇਯ੍ਯ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮવਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨ’’ਨ੍ਤਿ વਦਤਿ, ਸਚੇ ਯਸ੍ਸ વਦਤਿ ਸੋ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ ਚਜਿਤੁਕਾਮੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਰਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਖੇਤ੍ਤਮੇવ ਓਤਿਣ੍ਣਂ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਾ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਾ વਾ ਚੁਤਸਤ੍ਤੋ વਿਯ ਚੁਤੋવ ਹੋਤਿ ਸਾਸਨਾ।

    Sace panāyaṃ ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo padapaccābhaṭṭhaṃ katvā ‘‘paccakkhāmi buddha’’nti vā vadeyya. Milakkhabhāsāsu vā aññatarabhāsāya tamatthaṃ vadeyya. ‘‘Buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vattukāmo uppaṭipāṭiyā ‘‘dhammaṃ paccakkhāmī’’ti vā ‘‘sabrahmacāriṃ paccakkhāmī’’ti vā vadeyya, seyyathāpi uttarimanussadhammavibhaṅge ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī’’ti vattukāmo ‘‘dutiyaṃ jhāna’’nti vadati, sace yassa vadati so ‘‘ayaṃ bhikkhubhāvaṃ cajitukāmo etamatthaṃ vadatī’’ti ettakamattampi jānāti, viraddhaṃ nāma natthi; khettameva otiṇṇaṃ, paccakkhātāva hoti sikkhā. Sakkattā vā brahmattā vā cutasatto viya cutova hoti sāsanā.

    ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ વਾ, ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਾਤਿ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਰਿਕਪ੍ਪવਚਨੇਹਿ વਦਤਿ, ਦੂਤਂ વਾ ਪਹਿਣਾਤਿ, ਸਾਸਨਂ વਾ ਪੇਸੇਤਿ, ਅਕ੍ਖਰਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਰੋਚਨਂ ਪਨ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯਪਿ ਸੀਸਂ ਏਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚਿਤ੍ਤਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ વਚੀਭੇਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸੀਸਂ ਏਤਿ। વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋਪਿ ਚ ਯਦਿ ‘‘ਅਯਮੇવ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ ਏਕਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਸੋਯੇવ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਅਥ ਸੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਅਥ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਆਰੋਚੇਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਪਿ ਦ੍વੀਸੁ ਜਾਨਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਏવਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਸੁਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Sace pana ‘‘buddhaṃ paccakkhi’’nti vā, ‘‘buddhaṃ paccakkhissāmī’’ti vā, ‘‘buddhaṃ paccakkheyya’’nti vāti atītānāgataparikappavacanehi vadati, dūtaṃ vā pahiṇāti, sāsanaṃ vā peseti, akkharaṃ vā chindati, hatthamuddāya vā tamatthaṃ āroceti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Uttarimanussadhammārocanaṃ pana hatthamuddāyapi sīsaṃ eti. Sikkhāpaccakkhānaṃ manussajātikasattassa santike cittasampayuttaṃ vacībhedaṃ karontasseva sīsaṃ eti. Vacībhedaṃ katvā viññāpentopi ca yadi ‘‘ayameva jānātū’’ti ekaṃ niyametvā āroceti, tañca soyeva jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā. Atha so na jānāti, añño samīpe ṭhito jānāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Atha dvinnaṃ ṭhitaṭṭhāne dvinnampi niyametvā ‘‘etesaṃ ārocemī’’ti vadati, tesu ekasmiṃ jānantepi dvīsu jānantesupi paccakkhātāva hoti sikkhā. Evaṃ sambahulesupi veditabbaṃ.

    ਸਚੇ ਪਨ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਸਭਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਸਙ੍ਕਮਾਨੋ ‘‘ਯੋ ਕੋਚਿ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ ਉਚ੍ਚਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਨવਕਮ੍ਮਿਕੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਸਮਯਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਸਾਸਨਤੋ ਚੁਤੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਪਨ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ, ਸਚੇ ਆવਜ੍ਜਨਸਮਯੇ ਜਾਨਾਤਿ; ਯਥਾ ਪਕਤਿਯਾ ਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ‘‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਙ੍ਖਨ੍ਤੋ ਚਿਰੇਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ ਉਪਰਿ ਅਭੂਤਾਰੋਚਨਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾ-ਅਤ੍ਤਕਾਮਦੁਟ੍ਠਦੋਸਭੂਤਾ-ਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਚ ਏਕਪਰਿਚ੍ਛੇਦਾਨਿ। ਆવਜ੍ਜਨਸਮਯੇ ਞਾਤੇ ਏવ ਸੀਸਂ ਏਨ੍ਤਿ, ‘‘ਕਿਂ ਅਯਂ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਕਙ੍ਖਤਾ ਚਿਰੇਨ ਞਾਤੇ ਸੀਸਂ ਨ ਏਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਚਾਯਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਪਦੇ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ વੁਤ੍ਤੋ; ਏવਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Sace pana anabhiratiyā pīḷito sabhāge bhikkhū parisaṅkamāno ‘‘yo koci jānātū’’ti uccasaddaṃ karonto ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti vadati, tañca avidūre ṭhito navakammiko vā añño vā samayaññū puriso sutvā ‘‘ukkaṇṭhito ayaṃ samaṇo gihibhāvaṃ pattheti, sāsanato cuto’’ti jānāti, paccakkhātāva hoti sikkhā. Taṅkhaṇaññeva pana apubbaṃ acarimaṃ dujjānaṃ, sace āvajjanasamaye jānāti; yathā pakatiyā loke manussā vacanaṃ sutvā jānanti, paccakkhātā hoti sikkhā. Atha aparabhāge ‘‘kiṃ iminā vutta’’nti kaṅkhanto cirena jānāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Idañhi sikkhāpaccakkhānañca upari abhūtārocanaduṭṭhullavācā-attakāmaduṭṭhadosabhūtā-rocanasikkhāpadāni ca ekaparicchedāni. Āvajjanasamaye ñāte eva sīsaṃ enti, ‘‘kiṃ ayaṃ bhaṇatī’’ti kaṅkhatā cirena ñāte sīsaṃ na enti. Yathā cāyaṃ ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti pade vinicchaye vutto; evaṃ sabbapadesu veditabbo.

    ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਯਦਾ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਅવਦਤਾਪਿ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਂ ਆવਿਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ਅવਸਾਨੇ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏવਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ’’ਤਿ।

    Yasmā ca yadā sikkhā paccakkhātā hoti, tadā ‘‘yaṃnūnāhaṃ buddhaṃ paccakkheyya’’ntiādīni avadatāpi dubbalyaṃ āvikatameva hoti; tasmā sabbesaṃ padānaṃ avasāne vuttaṃ – ‘‘evampi, bhikkhave, dubbalyāvikammañceva hoti sikkhā ca paccakkhātā’’ti.

    ਤਤੋ ਪਰਂ ਗਿਹੀਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇਪਿ ‘‘ਗਿਹੀ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਗਿਹੀ ਹੋਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਗਿਹੀ ਜਾਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਗਿਹਿਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਾ વਦਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਿਹੀਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਸਞ੍ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਮਨਸਿ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਾ વਦਤਿ, ਅਰਿਯਕੇਨ વਾ વਦਤਿ ਮਿਲਕ੍ਖਕੇਨ વਾ; ਏવਮੇਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ વੁਤ੍ਤੇ ਯਸ੍ਸ વਦਤਿ, ਸਚੇ ਸੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸੇਸੁਪਿ ‘‘ਉਪਾਸਕੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ ਪਦੇਸੁ। ਏવਂ ਇਮਾਨਿ ਚ ਅਟ੍ਠ, ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਚੁਦ੍ਦਸਾਤਿ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ।

    Tato paraṃ gihīti maṃ dhārehīti ettha sacepi ‘‘gihī bhavissāmī’’ti vā ‘‘gihī homī’’ti vā ‘‘gihī jātomhī’’ti vā ‘‘gihimhī’’ti vā vadati, appaccakkhātā hoti sikkhā. Sace pana ‘‘ajja paṭṭhāya gihīti maṃ dhārehī’’ti vā ‘‘jānāhī’’ti vā ‘‘sañjānāhī’’ti vā ‘‘manasi karohī’’ti vā vadati, ariyakena vā vadati milakkhakena vā; evametasmiṃ atthe vutte yassa vadati, sace so jānāti, paccakkhātā hoti sikkhā. Esa nayo sesesupi ‘‘upāsako’’tiādīsu sattasu padesu. Evaṃ imāni ca aṭṭha, purimāni ca cuddasāti dvāvīsati padāni honti.

    ੫੨. ਇਤੋ ਪਰਂ ਪੁਰਿਮਾਨੇવ ਚੁਦ੍ਦਸ ਪਦਾਨਿ ‘‘ਅਲਂ ਮੇ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਮੇ, ਨ ਮਮਤ੍ਥੋ, ਸੁਮੁਤ੍ਤਾਹ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਲਨ੍ਤਿ ਹੋਤੁ, ਪਰਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂਨੁ ਮੇਤਿ ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਕਿਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਕਿਂ ਸਾਧੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਮਮਤ੍ਥੋਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਮਮ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਮੁਤ੍ਤਾਹਨ੍ਤਿ ਸੁਮੁਤ੍ਤੋ ਅਹਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਏવਂ ਇਮਾਨਿ ਚ ਛਪ੍ਪਞ੍ਞਾਸ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ ਦ੍વਾવੀਸਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠਸਤ੍ਤਤਿ ਪਦਾਨਿ ਸਰੂਪੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।

    52. Ito paraṃ purimāneva cuddasa padāni ‘‘alaṃ me, kinnu me, na mamattho, sumuttāha’’nti imehi catūhi yojetvā vuttāni chappaññāsa honti. Tattha alanti hotu, pariyattanti attho. Kiṃnu meti kiṃ mayhaṃ kiccaṃ, kiṃ karaṇīyaṃ, kiṃ sādhetabbanti attho. Na mamatthoti natthi mama attho. Sumuttāhanti sumutto ahaṃ. Sesamettha vuttanayameva. Evaṃ imāni ca chappaññāsa purimāni ca dvāvīsatīti aṭṭhasattati padāni sarūpeneva vuttāni.

    ੫੩. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤੇਸਂ વੇવਚਨੇਹਿਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪੀਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਆਗਤਪਦਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਯਾਨਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਬੁਦ੍ਧવੇવਚਨਾਨਿ વਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਾ ਪਰਿਯਾਯਨਾਮਾਨਿ…ਪੇ॰… ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ વਾ। ਤਤ੍ਥ વਣ੍ਣਪਟ੍ਠਾਨੇ ਆਗਤਂ ਨਾਮਸਹਸ੍ਸਂ ਉਪਾਲਿਗਾਥਾਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੭੬) ਨਾਮਸਤਂ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਗੁਣਤੋ ਲਬ੍ਭਮਾਨਾਨਿ ਨਾਮਾਨਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧવੇવਚਨਾਨੀ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਾਮਾਨਿ ਧਮ੍ਮવੇવਚਨਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।

    53. Yasmā pana tesaṃ vevacanehipi sikkhāpaccakkhānaṃ hoti, tasmā ‘‘yāni vā panaññānipī’’tiādimāha. Tattha yāni vā panaññānipīti pāḷiyaṃ ‘‘buddha’’ntiādīni āgatapadāni ṭhapetvā yāni aññāni atthi. Buddhavevacanāni vāti buddhassa vā pariyāyanāmāni…pe… asakyaputtiyassa vā. Tattha vaṇṇapaṭṭhāne āgataṃ nāmasahassaṃ upāligāthāsu (ma. ni. 2.76) nāmasataṃ aññāni ca guṇato labbhamānāni nāmāni ‘‘buddhavevacanānī’’ti veditabbāni. Sabbānipi dhammassa nāmāni dhammavevacanānīti veditabbāni. Esa nayo sabbattha.

    ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਯਥਾਰੁਤਮੇવ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਅਨਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਂ, ਅਨੋਮਬੁਦ੍ਧਿਂ, ਬੋਧਿਪਞ੍ਞਾਣਂ, ਧੀਰਂ, વਿਗਤਮੋਹਂ, ਪਭਿਨ੍ਨਖੀਲਂ, વਿਜਿਤવਿਜਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਬੁਦ੍ਧવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ।

    Ayaṃ panettha yojanā – buddhaṃ paccakkhāmīti na vevavacanena paccakkhānaṃ yathārutameva. ‘‘Sammāsambuddhaṃ paccakkhāmi, anantabuddhiṃ, anomabuddhiṃ, bodhipaññāṇaṃ, dhīraṃ, vigatamohaṃ, pabhinnakhīlaṃ, vijitavijayaṃ paccakkhāmī’’ti evamādibuddhavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ.

    ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ, ਯਥਾਰੁਤਮੇવ। ‘‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕਂ, ਅਕਾਲਿਕਂ, ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕਂ, ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕਂ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ। ਅਸਙ੍ਖਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ; વਿਰਾਗਂ, ਨਿਰੋਧਂ, ਅਮਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਦੀਘਨਿਕਾਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਂ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਂ, ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਂ, ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ, ਓਘਤਰਣਂ, ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯਂ, ਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਦਾਨਂ, ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ, ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਂ, ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਬਲਂ, ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ, ਮਗ੍ਗਂ, ਫਲਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸਪਿ ਨਾਮਂ ਧਮ੍ਮવੇવਚਨਮੇવ। ਏવਂ ਧਮ੍ਮવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Dhammaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ, yathārutameva. ‘‘Svākkhātaṃ dhammaṃ paccakkhāmi, sandiṭṭhikaṃ, akālikaṃ, ehipassikaṃ, opaneyyikaṃ, paccattaṃ veditabbaṃ viññūhi dhammaṃ paccakkhāmi. Asaṅkhataṃ dhammaṃ paccakkhāmi; virāgaṃ, nirodhaṃ, amataṃ dhammaṃ paccakkhāmi, dīghanikāyaṃ paccakkhāmi, brahmajālaṃ majjhimanikāyaṃ, mūlapariyāyaṃ, saṃyuttanikāyaṃ, oghataraṇaṃ, aṅguttaranikāyaṃ, cittapariyādānaṃ, khuddakanikāyaṃ, jātakaṃ, abhidhammaṃ, kusalaṃ dhammaṃ, akusalaṃ dhammaṃ, abyākataṃ dhammaṃ, satipaṭṭhānaṃ, sammappadhānaṃ, iddhipādaṃ, indriyaṃ, balaṃ, bojjhaṅgaṃ, maggaṃ, phalaṃ, nibbānaṃ paccakkhāmī’’ti caturāsītidhammakkhandhasahassesu ekadhammakkhandhassapi nāmaṃ dhammavevacanameva. Evaṃ dhammavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਙ੍ਘਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਉਜੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ, ਞਾਯਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ, ਸਾਮੀਚਿਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਂ, ਚਤੁਪੁਰਿਸਯੁਗਂ ਸਙ੍ਘਂ, ਅਟ੍ਠਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਙ੍ਘਂ, ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਂ ਸਙ੍ਘਂ, ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਂ, ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਂ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਘવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Saṅghaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Suppaṭipannaṃ saṅghaṃ paccakkhāmi, ujuppaṭipannaṃ, ñāyappaṭipannaṃ, sāmīcippaṭipannaṃ saṅghaṃ, catupurisayugaṃ saṅghaṃ, aṭṭhapurisapuggalaṃ saṅghaṃ, āhuneyyaṃ saṅghaṃ, pāhuneyyaṃ, dakkhiṇeyyaṃ, añjalikaraṇīyaṃ, anuttaraṃ puññakkhettaṃ saṅghaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ saṅghavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਿਕ੍ਖਂ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਂ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਂ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਾવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Sikkhaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhusikkhaṃ paccakkhāmi, bhikkhunīsikkhaṃ, adhisīlasikkhaṃ, adhicittasikkhaṃ, adhipaññāsikkhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ sikkhāvevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    વਿਨਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁવਿਨਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਿਨਯਂ, ਪਠਮਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿવਿਨਯવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Vinayaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhuvinayaṃ paccakkhāmi, bhikkhunīvinayaṃ, paṭhamaṃ pārājikaṃ, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pārājikaṃ, saṅghādisesaṃ, thullaccayaṃ, pācittiyaṃ, pāṭidesanīyaṃ, dukkaṭaṃ, dubbhāsitaṃ paccakkhāmī’’ti evamādivinayavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Pātimokkhaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhupātimokkhaṃ bhikkhunīpātimokkhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ pātimokkhavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ , ਪਠਮਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਅਨਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਅਨੋਮਬੁਦ੍ਧਿਉਦ੍ਦੇਸਂ, ਬੋਧਿਪਞ੍ਞਾਣੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਧੀਰੁਦ੍ਦੇਸਂ, વਿਗਤਮੋਹੁਦ੍ਦੇਸਂ, ਪਭਿਨ੍ਨਖੀਲੁਦ੍ਦੇਸਂ, વਿਜਿਤવਿਜਯੁਦ੍ਦੇਸਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਉਦ੍ਦੇਸવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Uddesaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Bhikkhupātimokkhuddesaṃ, bhikkhunīpātimokkhuddesaṃ , paṭhamaṃ pātimokkhuddesaṃ, dutiyaṃ tatiyaṃ catutthaṃ pañcamaṃ pātimokkhuddesaṃ, sammāsambuddhuddesaṃ, anantabuddhiuddesaṃ, anomabuddhiuddesaṃ, bodhipaññāṇuddesaṃ, dhīruddesaṃ, vigatamohuddesaṃ, pabhinnakhīluddesaṃ, vijitavijayuddesaṃ paccakkhāmī’’ti evamādiuddesavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਯੋ ਮਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ਯੋ ਮਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਯਸ੍ਸ ਮੂਲੇਨਾਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਯਸ੍ਸ ਮੂਲੇਨਾਹਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯਸ੍ਸਮੂਲਿਕਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਯਸ੍ਸਮੂਲਿਕਾ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਤਾਹਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Upajjhāyaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yo maṃ pabbājesi, yo maṃ upasampādesi, yassa mūlenāhaṃ pabbajito, yassa mūlenāhaṃ upasampanno, yassamūlikā mayhaṃ pabbajjā, yassamūlikā mayhaṃ upasampadā tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ upajjhāyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਆਚਰਿਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਯੋ ਮਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ਯੋ ਮਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਸਿ, ਯਾਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਾਮਿ, ਯਾਹਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਮਿ, ਯਾਹਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਯੋ ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਯੋ ਮਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤਿ ਤਾਹਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਚਰਿਯવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Ācariyaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yo maṃ pabbājesi, yo maṃ anussāvesi, yāhaṃ nissāya vasāmi, yāhaṃ uddisāpemi, yāhaṃ paripucchāmi, yo maṃ uddisati, yo maṃ paripucchāpeti tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ ācariyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿਂ, ਯਾਹਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਮੂਲੇਨ ਯੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਮੂਲੇਨ ਯੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਮਯ੍ਹਂਮੂਲਿਕਾ ਯਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਮੂਲਿਕਾ ਯਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਤਾਹਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Saddhivihārikaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yāhaṃ pabbājesiṃ, yāhaṃ upasampādesiṃ, mayhaṃ mūlena yo pabbajito, mayhaṃ mūlena yo upasampanno, mayhaṃmūlikā yassa pabbajjā, mayhaṃ mūlikā yassa upasampadā tāhaṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ saddhivihārikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਯਾਹਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿਂ, ਯਾਹਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਸਿਂ, ਯੋ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਤਿ, ਯੋ ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤਿ, ਯੋ ਮਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਮਿ, ਯਾਹਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪੇਮਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Antevāsikaṃpaccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yāhaṃ pabbājesiṃ, yāhaṃ anussāvesiṃ, yo maṃ nissāya vasati, yo maṃ uddisāpeti, yo maṃ paripucchati, yassāhaṃ uddisāmi, yāhaṃ paripucchāpemi taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ antevāsikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਯਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ਯਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਮੂਲੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਮੂਲੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯਸ੍ਸ ਤਮ੍ਮੂਲਿਕਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਯਸ੍ਸ ਤਮ੍ਮੂਲਿਕਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Samānupajjhāyakaṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Mayhaṃ upajjhāyo yaṃ pabbājesi, yaṃ upasampādesi, yo tassa mūlena pabbajito, yo tassa mūlena upasampanno, yassa tammūlikā pabbajjā, yassa tammūlikā upasampadā taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ samānupajjhāyakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਆਚਰਿਯੋ ਯਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ, ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવੇਸਿ, ਯੋ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਤਿ, ਯੋ ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਮੇ ਆਚਰਿਯੋ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ, ਯਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਪੇਤਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Samānācariyakaṃpaccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Mayhaṃ ācariyo yaṃ pabbājesi, yaṃ anussāvesi, yo taṃ nissāya vasati, yo taṃ uddisāpeti paripucchati, yassa me ācariyo uddisati, yaṃ paripucchāpeti taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ samānācariyakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਯੇਨਾਹਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਧਿਸੀਲਂ ਸਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਂ ਸਿਕ੍ਖਾਮਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Sabrahmacāriṃ paccakkhāmīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Yenāhaṃ saddhiṃ adhisīlaṃ sikkhāmi, adhicittaṃ adhipaññaṃ sikkhāmi taṃ paccakkhāmī’’ti evaṃ sabrahmacārivevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਗਿਹੀਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਆਗਾਰਿਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਕਸ੍ਸਕੋ, વਾਣਿਜੋ, ਗੋਰਕ੍ਖੋ, ਓਕਲ੍ਲਕੋ, ਮੋਲ਼ਿਬਦ੍ਧੋ, ਕਾਮਗੁਣਿਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਗਿਹਿવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Gihīti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Āgārikoti maṃ dhārehi, kassako, vāṇijo, gorakkho, okallako, moḷibaddho, kāmaguṇikoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ gihivevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਉਪਾਸਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਦ੍વੇવਾਚਿਕੋ ਉਪਾਸਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਤੇવਾਚਿਕੋ ਉਪਾਸਕੋ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਗਮਨਿਕੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਗਮਨਿਕੋ, ਪਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਿਕੋ ਦਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਿਕੋ ਉਪਾਸਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪਾਸਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Upāsakoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Dvevāciko upāsakoti maṃ dhārehi, tevāciko upāsako, buddhaṃ saraṇagamaniko, dhammaṃ saṅghaṃ saraṇagamaniko, pañcasikkhāpadiko dasasikkhāpadiko upāsakoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ upāsakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਆਰਾਮਿਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰੋ, ਅਪ੍ਪਹਰਿਤਕਾਰਕੋ, ਯਾਗੁਭਾਜਕੋ, ਫਲਭਾਜਕੋ, ਖਜ੍ਜਕਭਾਜਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਰਾਮਿਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Ārāmikoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Kappiyakārakoti maṃ dhārehi, veyyāvaccakaro, appaharitakārako, yāgubhājako, phalabhājako, khajjakabhājakoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ ārāmikavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਸਾਮਣੇਰੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਕੁਮਾਰਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਚੇਲ੍ਲਕੋ, ਚੇਟਕੋ, ਮੋਲ਼ਿਗਲ੍ਲੋ, ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ’ਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਾਮਣੇਰવੇਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Sāmaṇeroti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Kumārakoti maṃ dhārehi, cellako, ceṭako, moḷigallo, samaṇuddeso’ti maṃ dhārehī’’ti evaṃ sāmaṇeravecanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਤਿਤ੍ਥਿਯੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਆਜੀવਕੋ, ਤਾਪਸੋ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ, ਪਣ੍ਡਰਙ੍ਗੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Titthiyoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Nigaṇṭhoti maṃ dhārehi, ājīvako, tāpaso, paribbājako, paṇḍaraṅgoti maṃ dhārehī’’ti evaṃ titthiyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਨਿਗਣ੍ਠਸਾવਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ’’ ਆਜੀવਕ ਤਾਪਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕ ਪਣ੍ਡਰਙ੍ਗਸਾવਕੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਏવਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸਾવਕવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Titthiyasāvakotimaṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Nigaṇṭhasāvakoti maṃ dhārehi’’ ājīvaka tāpasa paribbājaka paṇḍaraṅgasāvakoti maṃ dhārehīti evaṃ titthiyasāvakavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਅਸ੍ਸਮਣੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਦੁਸ੍ਸੀਲੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ, ਅਸੁਚਿਸਙ੍ਕਸ੍ਸਰਸਮਾਚਾਰੋ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਸਮਣਪਟਿਞ੍ਞੋ, ਅਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਪਟਿਞ੍ਞੋ, ਅਨ੍ਤੋਪੂਤਿ, ਅવਸ੍ਸੁਤੋ, ਕਸਮ੍ਬੁਜਾਤੋ, ਕੋਣ੍ਠੋ’ਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਸ੍ਸਮਣવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Assamaṇoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Dussīloti maṃ dhārehi, pāpadhammo, asucisaṅkassarasamācāro, paṭicchannakammanto, assamaṇo samaṇapaṭiñño, abrahmacārī brahmacāripaṭiñño, antopūti, avassuto, kasambujāto, koṇṭho’ti maṃ dhārehī’’ti evaṃ assamaṇavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀਤਿ ਨ વੇવਚਨੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ। ‘‘ਨ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹਿ, ਨ ਅਨਨ੍ਤਬੁਦ੍ਧਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਅਨੋਮਬੁਦ੍ਧਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਬੋਧਿਪਞ੍ਞਾਣਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਧੀਰਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ વਿਗਤਮੋਹਪੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਭਿਨ੍ਨਖੀਲਪੁਤ੍ਤੋ , ਨ વਿਜਿਤવਿਜਯਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯવੇવਚਨੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਹੋਤਿ।

    Asakyaputtiyoti maṃ dhārehīti na vevacanena paccakkhānaṃ. ‘‘Na sammāsambuddhaputtoti maṃ dhārehi, na anantabuddhiputto, na anomabuddhiputto, na bodhipaññāṇaputto, na dhīraputto, na vigatamohaputto, na pabhinnakhīlaputto , na vijitavijayaputtoti maṃ dhārehī’’ti evamādiasakyaputtiyavevacanena sikkhāpaccakkhānaṃ hoti.

    ਤੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਤੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗੇਹਿ ਤੇਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਹੀਤਿ ਤੇਹਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧવੇવਚਨਾਨਿ વਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ વੇવਚਨੇਹਿ। વੇવਚਨਾਨਿ ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਤ੍ਤਾ ਆਕਾਰਾਨਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਸਣ੍ਠਾਨਦੀਪਨਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸਣ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਏવ વਾ ਲਿਙ੍ਗਾਨਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਹੇਤੁਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਤਿਲਕਾਦੀਨਿ વਿਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਇਤੋ ਪਰਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ, ਏવਮੇવ ਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਾવਿਕਮ੍ਮਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਞ੍ਚ, ਨ ਇਤੋ ਪਰਂ ਕਾਰਣਮਤ੍ਥੀਤਿ।

    Tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehīti tehi ‘‘buddhavevacanāni vā’’tiādinā nayena vuttehi buddhādīnaṃ vevacanehi. Vevacanāni hi sikkhāpaccakkhānassa kāraṇattā ākārāni, buddhādīnaṃ saṇṭhānadīpanattā sikkhāpaccakkhānasaṇṭhānattā eva vā liṅgāni, sikkhāpaccakkhānassa sañjānanahetuto manussānaṃ tilakādīni viya nimittānīti vuccanti. Evaṃ kho bhikkhaveti ito paraṃ aññassa sikkhāpaccakkhānakāraṇassa abhāvato niyamento āha. Ayañhettha attho, evameva dubbalyāvikammañceva hoti sikkhāpaccakkhānañca, na ito paraṃ kāraṇamatthīti.

    ੫੪. ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੇ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਾਦਿવਸੇਨ વਿਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋਤਿ ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ ਯੋ ਕੋਚਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞੋ, ਸੋ ਸਚੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇવ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ; ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਚੇ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾ। ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪੁਰਿਮਪਦੇ ਪਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸਾਮਞ੍ਞੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ’’ਤਿ। ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਿਸੇਸੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰੇ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ । ਏવਂ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਤਮ੍ਹਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ।

    54. Evaṃ sikkhāpaccakkhānalakkhaṇaṃ dassetvā appaccakkhāne asammohatthaṃ tasseva ca sikkhāpaccakkhānalakkhaṇassa puggalādivasena vipattidassanatthaṃ ‘‘kathañca, bhikkhave, appaccakkhātā’’tiādimāha. Tattha yehi ākārehītiādi vuttanayameva. Ummattakoti yakkhummattako vā pittummattako vā yo koci viparītasañño, so sace paccakkhāti, appaccakkhātā hoti sikkhā. Ummattakassāti tādisasseva ummattakassa; tādisassa hi santike sace pakatatto sikkhaṃ paccakkhāti, ummattako na jānāti, appaccakkhātāva hoti sikkhā. Khittacittoti yakkhummattako vuccati. Purimapade pana ummattakasāmaññena vuttaṃ ‘‘yakkhummattako vā pittummattako vā’’ti. Ubhinnampi viseso anāpattivāre āvi bhavissati . Evaṃ khittacitto sikkhaṃ paccakkhāti, appaccakkhātāva hoti. Tassa santike paccakkhātāpi tamhi ajānante appaccakkhātāva hoti.

    વੇਦਨਾਟ੍ਟੋਤਿ ਬਲવਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਯ ਫੁਟ੍ਠੋ ਮੁਚ੍ਛਾਪਰੇਤੋ; ਤੇਨ વਿਲਪਨ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਤਮ੍ਹਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ।

    Vedanāṭṭoti balavatiyā dukkhavedanāya phuṭṭho mucchāpareto; tena vilapantena paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti. Tassa santike paccakkhātāpi tamhi ajānante appaccakkhātā hoti.

    ਦੇવਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਕਨਿਟ੍ਠਦੇવਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਾਗਮਾਣવਕਸ੍ਸ વਾ ਸੁਪਣ੍ਣਮਾਣવਕਸ੍ਸ વਾ ਕਿਨ੍ਨਰ-ਹਤ੍ਥਿ-ਮਕ੍ਕਟਾਦੀਨਂ વਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਪਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ । ਤਤ੍ਰ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਦੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਜਾਨਨਭਾવੇਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾਤਿ ਆਹ। ਦੇવਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਨਭਾવੇਨ। ਦੇવਤਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਲਹੁਪਰਿવਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਲਹੁਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ‘‘ਮਾ ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ વਿਨਾਸੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਦੇવਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ।

    Devatāya santiketi bhummadevataṃ ādiṃ katvā yāva akaniṭṭhadevatāya santike paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti. Tiracchānagatassāti nāgamāṇavakassa vā supaṇṇamāṇavakassa vā kinnara-hatthi-makkaṭādīnaṃ vā yassa kassaci santike paccakkhātāpi appaccakkhātāva hoti . Tatra ummattakādīnaṃ santike ajānanabhāvena appaccakkhātāti āha. Devatāya santike atikhippaṃ jānanabhāvena. Devatā nāma mahāpaññā tihetukapaṭisandhikā atikhippaṃ jānanti, cittañca nāmetaṃ lahuparivattaṃ. Tasmā cittalahukassa puggalassa cittavaseneva ‘‘mā atikhippaṃ vināso ahosī’’ti devatāya santike sikkhāpaccakkhānaṃ paṭikkhipi.

    ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪਨ ਨਿਯਮੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਭਾਗਸ੍ਸ વਾ વਿਸਭਾਗਸ੍ਸ વਾ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ વਿਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾવ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਰਿਯਕੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯਕਂ ਨਾਮ ਅਰਿਯવੋਹਾਰੋ, ਮਾਗਧਭਾਸਾ। ਮਿਲਕ੍ਖਕਂ ਨਾਮ ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਨਰਿਯਕੋ ਅਨ੍ਧਦਮਿਲ਼ਾਦਿ। ਸੋ ਚ ਨ ਪਟਿવਿਜਾਨਾਤੀਤਿ ਭਾਸਨ੍ਤਰੇ વਾ ਅਨਭਿਞ੍ਞਤਾਯ, ਬੁਦ੍ਧਸਮਯੇ વਾ ਅਕੋવਿਦਤਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਂ ਏਸ ਭਣਤੀ’’ਤਿ ਨਪ੍ਪਟਿવਿਜਾਨਾਤਿ। ਦવਾਯਾਤਿ ਸਹਸਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਤੁਕਾਮੋ ਸਹਸਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿ ਭਣਤਿ। ਰવਾਯਾਤਿ ਰવਾਭਞ੍ਞੇਨ, ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਨ੍ਤੋ। ਪੁਰਿਮੇਨ ਕੋ વਿਸੇਸੋਤਿ ਚੇ? ਪੁਰਿਮਂ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਸਾવਸੇਨ ਅਞ੍ਞਭਣਨਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਅਪਕਤਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖਲਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਭਣਨਂ।

    Manussesu pana niyamo natthi. Yassa kassaci sabhāgassa vā visabhāgassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā viññussa santike paccakkhātā paccakkhātāva hoti. Sace pana so na jānāti, appaccakkhātāva hotīti etamatthaṃ dassento ‘‘ariyakenā’’tiādimāha. Tattha ariyakaṃ nāma ariyavohāro, māgadhabhāsā. Milakkhakaṃ nāma yo koci anariyako andhadamiḷādi. So ca na paṭivijānātīti bhāsantare vā anabhiññatāya, buddhasamaye vā akovidatāya ‘‘idaṃ nāma atthaṃ esa bhaṇatī’’ti nappaṭivijānāti. Davāyāti sahasā aññaṃ bhaṇitukāmo sahasā ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’ti bhaṇati. Ravāyāti ravābhaññena, ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññaṃ bhaṇanto. Purimena ko visesoti ce? Purimaṃ paṇḍitassāpi sahasāvasena aññabhaṇanaṃ. Idaṃ pana mandattā momūhattā apakataññuttā pakkhalantassa ‘‘aññaṃ bhaṇissāmī’’ti aññabhaṇanaṃ.

    ਅਸਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਸਾવੇਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਪਾਲ਼ਿਂ વਾਚੇਤਿ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਤਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ વਣ੍ਣੇਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਅਸਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਸਾવੇਤੀ’’ਤਿ। ਸਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਨ ਸਾવੇਤੀਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવਂ ਆવਿਕਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਤੋ વਚੀਭੇਦਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਸਾવੇਤੁਕਾਮੋ ਨ ਸਾવੇਤੀ’’ਤਿ। ਅવਿਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਸਾવੇਤੀਤਿ ਮਹਲ੍ਲਕਸ੍ਸ વਾ ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪਸਦਿਸਸ੍ਸ, ਗਰੁਮੇਧਸ੍ਸ વਾ ਸਮਯੇ ਅਕੋવਿਦਸ੍ਸ, ਗਾਮਦਾਰਕਾਨਂ વਾ ਅવਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾવੇਤਿ। વਿਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਨ ਸਾવੇਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਞਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਨ ਸਾવੇਤਿ। ਸਬ੍ਬਸੋ વਾ ਪਨਾਤਿ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਮੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਯੇਨ ਯੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਿਕ੍ਖਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤੋ ਏਕਮ੍ਪਿ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਨ ਸਾવੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਲਕ੍ਖਣਂ ਨਿਯਮੇਤਿ। ਅਯਂ ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ‘‘ਏવਮੇવ ਸਿਕ੍ਖਾ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ।

    Asāvetukāmo sāvetīti imassa sikkhāpadassa pāḷiṃ vāceti paripucchati uggaṇhāti sajjhāyaṃ karoti vaṇṇeti, ayaṃ vuccati ‘‘asāvetukāmo sāvetī’’ti. Sāvetukāmo na sāvetīti dubbalabhāvaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhanto vacībhedaṃ na karoti, ayaṃ vuccati ‘‘sāvetukāmo na sāvetī’’ti. Aviññussa sāvetīti mahallakassa vā potthakarūpasadisassa, garumedhassa vā samaye akovidassa, gāmadārakānaṃ vā aviññutaṃ pattānaṃ sāveti. Viññussa na sāvetīti paṇḍitassa ñātuṃ samatthassa na sāveti. Sabbaso vā panāti ‘‘buddhaṃ paccakkhāmī’’tiādīsu yena yena pariyāyena sikkhā paccakkhātā hoti, tato ekampi vacībhedaṃ katvā na sāveti. Evaṃ khoti appaccakkhānalakkhaṇaṃ niyameti. Ayaṃ hettha attho – ‘‘evameva sikkhā appaccakkhātā hoti, na aññena kāraṇenā’’ti.

    ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਿਭਙ੍ਗਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ

    Mūlapaññattivaṇṇanā

    ੫੫. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦੇਸਪਦਂ। ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਸਤਂ ਨੀਚਜਨਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋ। ਗਾਮਧਮ੍ਮੋਤਿ ਗਾਮવਾਸੀਨਂ ਸੇવਨਧਮ੍ਮੋ। વਸਲਧਮ੍ਮੋਤਿ વਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋ; ਕਿਲੇਸવਸ੍ਸਨਤੋ વਾ ਸਯਮੇવ વਸਲੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਸਲਧਮ੍ਮੋ। ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਞ੍ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਦੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ, ਥੂਲਞ੍ਚ ਅਨਿਪੁਣਭਾવਤੋਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ‘‘ਯੋ ਸੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਯਂ ਤਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਯਂ ਤਂ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕਂ, ਯਂ ਤਂ ਰਹਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਭੂਤਂ ਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਆਮਸਨਮ੍ਪਿ ਫੁਸਨਮ੍ਪਿ ਘਟ੍ਟਨਮ੍ਪਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ। ਯਂ ਤਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ। ਉਦਕਂ ਅਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇ ਸੁਦ੍ਧਤ੍ਥਂ ਆਦੀਯਤੀਤਿ ਉਦਕਨ੍ਤਂ, ਉਦਕਨ੍ਤਮੇવ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕਂ; ਯਂ ਤਂ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕਂ , ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ। ਰਹੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤਾਯ ਰਹਸ੍ਸਂ। ਯਂ ਤਂ ਰਹਸ੍ਸਂ, ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏવਂ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    55. Idāni ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyyā’’tiādīnaṃ atthadassanatthaṃ ‘‘methunadhammo nāmā’’tiādimāha. Tattha methunadhammo nāmāti idaṃ niddisitabbassa methunadhammassa uddesapadaṃ. Asaddhammoti asataṃ nīcajanānaṃ dhammo. Gāmadhammoti gāmavāsīnaṃ sevanadhammo. Vasaladhammoti vasalānaṃ dhammo; kilesavassanato vā sayameva vasalo dhammoti vasaladhammo. Duṭṭhullanti duṭṭhuñca kilesehi duṭṭhattā, thūlañca anipuṇabhāvatoti duṭṭhullaṃ. Ito paṭṭhāya ca tīsu padesu ‘‘yo so’’ti idaṃ parivattetvā ‘‘yaṃ ta’’nti katvā yojetabbaṃ – ‘‘yaṃ taṃ duṭṭhullaṃ, yaṃ taṃ odakantikaṃ, yaṃ taṃ rahassa’’nti. Ettha ca yasmā tassa kammassa parivārabhūtaṃ dassanampi gahaṇampi āmasanampi phusanampi ghaṭṭanampi duṭṭhullaṃ, tasmāpi taṃ kammaṃ duṭṭhullaṃ. Yaṃ taṃ duṭṭhullaṃ so methunadhammo. Udakaṃ assa ante suddhatthaṃ ādīyatīti udakantaṃ, udakantameva odakantikaṃ; yaṃ taṃ odakantikaṃ , so methunadhammo. Raho paṭicchanne okāse kattabbatāya rahassaṃ. Yaṃ taṃ rahassaṃ, so methunadhammoti evaṃ yojanā veditabbā.

    ਦ੍વਯੇਨ ਦ੍વਯੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ – ‘‘ਯਾ ਸਾ ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਨਿਗਮੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਏਸੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋਤਿ? ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਰਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਦਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ, ਤਂ ਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋਤਿ।

    Dvayena dvayena samāpajjitabbato dvayaṃdvayasamāpatti. Tattha yojanā – ‘‘yā sā dvayaṃdvayasamāpatti so methunadhammo nāmā’’ti. Idha pana taṃ sabbaṃ ekajjhaṃ nigamento āha ‘‘eso methunadhammo nāmā’’ti. Kiṃ kāraṇā vuccati methunadhammoti? Ubhinnaṃ rattānaṃ sārattānaṃ avassutānaṃ pariyuṭṭhitānaṃ ubhinnaṃ sadisānaṃ dhammoti, taṃ kāraṇā vuccati methunadhammoti.

    ਪਟਿਸੇવਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਮਾਤਿਕਾਪਦਂ। ਯੋ ਨਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਏਕਤਿਲਬੀਜਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਾਤੇਨ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠੇ ਅਲ੍ਲੋਕਾਸੇ ਪવੇਸੇਤਿ, ਏਸੋ ਪਟਿਸੇવਤਿ ਨਾਮ; ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਸੀਲਭੇਦਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ।

    Paṭisevati nāmāti idaṃ ‘‘paṭiseveyyā’’ti ettha yenākārena paṭiseveyyāti vuccati, tassākārassa dassanatthaṃ mātikāpadaṃ. Yo nittena nimittantiādīsu yo bhikkhu itthiyā nimittena attano nimittaṃ, itthiyā aṅgajātena attano aṅgajātaṃ sabbantimena pamāṇena ekatilabījamattampi vātena asamphuṭṭhe allokāse paveseti, eso paṭisevati nāma; ettakena sīlabhedaṃ pāpuṇāti, pārājiko hoti.

    ਏਤ੍ਥ ਚ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ, વੇਮਜ੍ਝਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ, ਮਜ੍ਝਂ, ਉਪਰਿਚਾਤਿ ਛ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਉਪਰਿਤੋ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਉਭੋਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਠਾਨਾਨਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇਨ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗੇਨ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਉਭੋਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ, ਮਜ੍ਝੇਨੇવ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਮਞ੍ਛਿਤਙ੍ਗੁਲਿਂ વਿਯ ਮਜ੍ਝਿਮਪਬ੍ਬਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਙ੍ਕੋਚੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿਭਾਗੇਨ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤੁਲਾਦਣ੍ਡਸਦਿਸਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ, ਮਜ੍ਝਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ; ਸਙ੍ਕੋਚੇਤ੍વਾ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ, ਉਪਰਿਭਾਗਮਜ੍ਝਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ – ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਦਸ ਠਾਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ।

    Ettha ca itthinimitte cattāri passāni, vemajjhañcāti pañca ṭhānāni labbhanti. Purisanimitte cattāri passāni, majjhaṃ, uparicāti cha. Tasmā itthinimitte heṭṭhā pavesentopi pārājiko hoti. Uparito pavesentopi, ubhohi passehi pavesentopi cattāri ṭhānāni muñcitvā majjhena pavesentopi pārājiko hoti. Purisanimittaṃ pana heṭṭhābhāgena chupantaṃ pavesentopi pārājiko hoti. Uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi, ubhohi passehi chupantaṃ pavesentopi, majjheneva chupantaṃ pavesentopi samañchitaṅguliṃ viya majjhimapabbapiṭṭhiyā saṅkocetvā uparibhāgena chupantaṃ pavesentopi pārājiko hoti. Tattha tulādaṇḍasadisaṃ pavesentassāpi cattāri passāni, majjhañcāti pañca ṭhānāni; saṅkocetvā pavesentassāpi cattāri passāni, uparibhāgamajjhañcāti pañca ṭhānāni – evaṃ sabbānipi purisanimitte dasa ṭhānāni honti.

    ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਜਾਤਂ ਅਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਂ ਚਮ੍ਮਖੀਲਂ વਾ ਪਿਲ਼ਕਂ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ। ਨਟ੍ਠਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦਂ ਮਤਚਮ੍ਮਂ વਾ ਸੁਕ੍ਖਪਿਲ਼ਕਂ વਾ ਪવੇਸੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਮੇਥੁਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਲੋਮਂ વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿ-ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਬੀਜਾਦੀਨਿ વਾ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਅਯਞ੍ਚ ਮੇਥੁਨਕਥਾ ਨਾਮ ਯਸ੍ਮਾ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਕਥਾ ਅਸਬ੍ਭਿਕਥਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ વਿਨਯੇ ਈਦਿਸਂ ਠਾਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਮਨਸਿਕਾਰਞ੍ਚ ਸਮਣਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਗਾਰવਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਅਸਮਕਾਰੁਣਿਕਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਗੁਣਂ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੋ ਹਿ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮੇਹਿ વਿਨਿવਤ੍ਤਮਾਨਸੋਪਿ ਸਤ੍ਤਾਨੁਦ੍ਦਯਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਪਞ੍ਞਾਪਨਤ੍ਥਾਯ ਈਦਿਸਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ‘‘ਅਹੋ ਸਤ੍ਥੁ ਕਰੁਣਾਗੁਣੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਗੁਣਂ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ।

    Nimitte jātaṃ anaṭṭhakāyappasādaṃ cammakhīlaṃ vā piḷakaṃ vā paveseti, āpatti pārājikassa. Naṭṭhakāyappasādaṃ matacammaṃ vā sukkhapiḷakaṃ vā paveseti, āpatti dukkaṭassa. Methunassādena lomaṃ vā aṅguli-aṅguṭṭhabījādīni vā pavesentassāpi dukkaṭameva. Ayañca methunakathā nāma yasmā duṭṭhullā kathā asabbhikathā, tasmā etaṃ vā aññaṃ vā vinaye īdisaṃ ṭhānaṃ kathentena paṭikkūlamanasikārañca samaṇasaññañca hirottappañca paccupaṭṭhapetvā sammāsambuddhe gāravaṃ uppādetvā asamakāruṇikassa lokanāthassa karuṇāguṇaṃ āvajjetvā kathetabbaṃ. So hi nāma bhagavā sabbaso kāmehi vinivattamānasopi sattānuddayāya lokānukampāya sattesu kāruññataṃ paṭicca sikkhāpadapaññāpanatthāya īdisaṃ kathaṃ kathesi. ‘‘Aho satthu karuṇāguṇo’’ti evaṃ lokanāthassa karuṇāguṇaṃ āvajjetvā kathetabbaṃ.

    ਅਪਿਚ ਯਦਿ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਈਦਿਸਂ ਕਥਂ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯ, ਕੋ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ

    Apica yadi bhagavā sabbākārena īdisaṃ kathaṃ na katheyya, ko jāneyya ‘‘ettakesu

    ਠਾਨੇਸੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਣਨ੍ਤੇਨਪਿ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨਪਿ ਬੀਜਕੇਨ ਮੁਖਂ ਅਪਿਧਾਯ ਦਨ੍ਤવਿਦਂਸਕਂ ਹਸਮਾਨੇਨ ਨ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਪਿ ਈਦਿਸਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਿਤੇਨ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਤ੍ਥੁਪਟਿਭਾਗੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Ṭhānesu pārājikaṃ, ettakesu thullaccayaṃ, ettakesu dukkaṭa’’nti. Tasmā suṇantenapi kathentenapi bījakena mukhaṃ apidhāya dantavidaṃsakaṃ hasamānena na nisīditabbaṃ. ‘‘Sammāsambuddhenāpi īdisaṃ kathita’’nti paccavekkhitvā gabbhitena hirottappasampannena satthupaṭibhāgena hutvā kathetabbanti.

    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Mūlapaññattaṃ niṭṭhitaṃ.

    ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਾਰੇ – ਅਨ੍ਤਮਸੋਤਿ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਯਪੀਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁ ਗਤਾਯਪਿ। ਪਗੇવ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਪਠਮਤਰਂ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ। ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਭੂਤਾ ਏવ ਚੇਤ੍ਥ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥੀ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ –

    Anupaññattivāre – antamasoti sabbantimena paricchedena. Tiracchānagatāyapīti paṭisandhivasena tiracchānesu gatāyapi. Pageva manussitthiyāti paṭhamataraṃ manussajātikāya itthiyā. Pārājikavatthubhūtā eva cettha tiracchānagatitthī tiracchānagatāti gahetabbā, na sabbā. Tatrāyaṃ paricchedo –

    ਅਪਦਾਨਂ ਅਹਿ ਮਚ੍ਛਾ, ਦ੍વਿਪਦਾਨਞ੍ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਟੀ।

    Apadānaṃ ahi macchā, dvipadānañca kukkuṭī;

    ਚਤੁਪ੍ਪਦਾਨਂ ਮਜ੍ਜਾਰੀ, વਤ੍ਥੁ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਿਮਾਤਿ॥

    Catuppadānaṃ majjārī, vatthu pārājikassimāti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਹਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਅਜਗਰਗੋਨਸਾਦਿਭੇਦਾ ਦੀਘਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਦੀਘਜਾਤੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਸਕ੍ਕਾ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવੇਸੇਤੁਂ, ਸਾ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ। ਅવਸੇਸਾ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੂਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਮਚ੍ਛਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਮਣ੍ਡੂਕਾਦਿਭੇਦਾ ਓਦਕਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਦੀਘਜਾਤਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਪਤਙ੍ਗਮੁਖਮਣ੍ਡੂਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਮੁਖਸਣ੍ਠਾਨਂ ਮਹਨ੍ਤਂ, ਛਿਦ੍ਦਂ ਅਪ੍ਪਕਂ, ਤਤ੍ਥ ਪવੇਸਨਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ; ਮੁਖਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਨ વਣਸਙ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯવਤ੍ਥੂਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਾਕਕਪੋਤਾਦਿਭੇਦਾ ਪਕ੍ਖਿਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਜ੍ਜਾਰਿਗ੍ਗਹਣੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖਸੁਨਖ-ਮੁਙ੍ਗੁਸ-ਗੋਧਾਦਿਭੇਦਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਜਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Tattha ahiggahaṇena sabbāpi ajagaragonasādibhedā dīghajāti saṅgahitā. Tasmā dīghajātīsu yattha tiṇṇaṃ maggānaṃ aññatarasmiṃ sakkā tilaphalamattampi pavesetuṃ, sā pārājikavatthu. Avasesā dukkaṭavatthūti veditabbā. Macchaggahaṇena sabbāpi macchakacchapamaṇḍūkādibhedā odakajāti saṅgahitā. Tatrāpi dīghajātiyaṃ vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – pataṅgamukhamaṇḍūkā nāma honti tesaṃ mukhasaṇṭhānaṃ mahantaṃ, chiddaṃ appakaṃ, tattha pavesanaṃ nappahoti; mukhasaṇṭhānaṃ pana vaṇasaṅkhepaṃ gacchati, tasmā taṃ thullaccayavatthūti veditabbaṃ. Kukkuṭiggahaṇena sabbāpi kākakapotādibhedā pakkhijāti saṅgahitā. Tatrāpi vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ. Majjāriggahaṇena sabbāpi rukkhasunakha-muṅgusa-godhādibhedā catuppadajāti saṅgahitā. Tatrāpi vuttanayeneva pārājikavatthu ca dukkaṭavatthu ca veditabbaṃ.

    ਪਾਰਾਜਿਕੋਤਿ ਪਰਾਜਿਤੋ, ਪਰਾਜਯਂ ਆਪਨ੍ਨੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਦ੍ਦੋ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਪਤ੍ਤਿਪੁਗ੍ਗਲੇਸੁ વਤ੍ਤਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨવਕਾਸੋ ਯਂ ਤਥਾਗਤੋ વਜ੍ਜੀਨਂ વਾ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਨਂ વਾ ਕਾਰਣਾ ਸਾવਕਾਨਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਮੂਹਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੪੩) ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਆਪਨ੍ਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੬੭) ਏવਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ। ‘‘ਨ ਮਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਾ, ਯੋ ਅવਹਟੋ ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੫੫) ਏવਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ੩੮੪) ਪਨ ਧਮ੍ਮੇ વਤ੍ਤਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿ , ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ વਿਸੁਂ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਯੋ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਯੋ ਨਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਪਰਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਸ੍ਮਾ ਪਰਾਜਿਤੋ ਪਰਾਜਯਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏਤਮੇવ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਰਿવਾਰੇਪਿ –

    Pārājikoti parājito, parājayaṃ āpanno. Ayañhi pārājikasaddo sikkhāpadāpattipuggalesu vattati. Tattha ‘‘aṭṭhānametaṃ, ānanda, anavakāso yaṃ tathāgato vajjīnaṃ vā vajjiputtakānaṃ vā kāraṇā sāvakānaṃ pārājikaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ samūhaneyyā’’ti (pārā. 43) evaṃ sikkhāpade vattamāno veditabbo. ‘‘Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājika’’nti (pārā. 67) evaṃ āpattiyaṃ. ‘‘Na mayaṃ pārājikā, yo avahaṭo so pārājiko’’ti (pārā. 155) evaṃ puggale vattamāno veditabbo. ‘‘Pārājikena dhammena anuddhaṃseyyā’’tiādīsu (pārā. 384) pana dhamme vattatīti vadanti. Yasmā pana tattha dhammoti katthaci āpatti , katthaci sikkhāpadameva adhippetaṃ, tasmā so visuṃ na vattabbo. Tattha sikkhāpadaṃ yo taṃ atikkamati, taṃ parājeti, tasmā ‘‘pārājika’’nti vuccati. Āpatti pana yo naṃ ajjhāpajjati, taṃ parājeti, tasmā ‘‘pārājikā’’ti vuccati. Puggalo yasmā parājito parājayamāpanno, tasmā ‘‘pārājiko’’ti vuccati. Etameva hi atthaṃ sandhāya parivārepi –

    ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁਣੋਹਿ ਯਥਾਤਥਂ।

    ‘‘Pārājikanti yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;

    ਚੁਤੋ ਪਰਦ੍ਧੋ ਭਟ੍ਠੋ ਚ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ ਹਿ ਨਿਰਙ੍ਕਤੋ।

    Cuto paraddho bhaṭṭho ca, saddhammā hi niraṅkato;

    ਸਂવਾਸੋਪਿ ਤਹਿਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨੇਤਂ ਇਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੩੯)।

    Saṃvāsopi tahiṃ natthi, tenetaṃ iti vuccatī’’ti vuttaṃ. (pari. 339);

    ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ‘‘ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਆਪਨ੍ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਚੁਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਸ੍ਸਮਣੋ ਹੋਤਿ ਅਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯੋ ਪਰਿਭਟ੍ਠੋ ਛਿਨ੍ਨੋ ਪਰਾਜਿਤੋ ਸਾਸਨਤੋ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।

    Ayañhettha attho – ‘‘taṃ sikkhāpadaṃ vītikkamanto āpattiñca āpanno puggalo cuto hotīti sabbaṃ yojetabbaṃ. Tena vuccatīti yena kāraṇena assamaṇo hoti asakyaputtiyo paribhaṭṭho chinno parājito sāsanato, tena vuccati. Kinti? ‘‘Pārājiko hotī’’ti.

    ਸਹ વਸਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਂવਾਸੋ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਂવਾਸੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਾਯ વਣ੍ਣਨਾ – ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਸੀਮਾਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇਹਿ ਪਕਤਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏਕਤੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਤਥਾ ਪਞ੍ਚવਿਧੋਪਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ ਏਕਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਨਾਮ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਲਜ੍ਜੀਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਸਮਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਭਾવਤੋ ਸਮਸਿਕ੍ਖਤਾ ਨਾਮ। ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਏਤੇਸੁ ਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਸਹ વਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਕੋਪਿ ਤਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਸੋ ਸਂવਾਸੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਚ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ ਸਂવਾਸੋ ਤੇਨ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸੋ ਪਾਰਾਜਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਸਂવਾਸੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ।

    Saha vasanti etthāti saṃvāso, taṃ dassetuṃ ‘‘saṃvāso nāmā’’ti vatvā ‘‘ekakamma’’ntiādimāha. Tatrāyaṃ saddhiṃ yojanāya vaṇṇanā – catubbidhampi saṅghakammaṃ sīmāparicchinnehi pakatattehi bhikkhūhi ekato kattabbattā ekakammaṃ nāma. Tathā pañcavidhopi pātimokkhuddeso ekato uddisitabbattā ekuddeso nāma. Paññattaṃ pana sikkhāpadaṃ sabbehipi lajjīpuggalehi samaṃ sikkhitabbabhāvato samasikkhatā nāma. Ettha yasmā sabbepi lajjino etesu kammādīsu saha vasanti, na ekopi tato bahiddhā sandissati, tasmā tāni sabbānipi gahetvā ‘‘eso saṃvāso nāmā’’ti āha. So ca vuttappakāro saṃvāso tena puggalena saddhiṃ natthi, tena kāraṇena so pārājiko puggalo asaṃvāsoti vuccatīti.

    ੫੬. ਏવਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਦਾਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਤਂ ‘‘ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਕਾਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਟਿਸੇવਤਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਮਾਤਿਕਾਪਦਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਏવ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁ, ਨ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਏવ, ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਾਨਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥੀਨਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਤ੍ਥੁਮੇવ ਨ ਹੋਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਯਂ વਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੇਸਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਤ੍ਤੇ વਤ੍વਾ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਆਹ।

    56. Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni yaṃ taṃ ‘‘paṭiseveyyā’’ti ettha yenākārena paṭiseveyyāti vuccati, tassākārassa dassanatthaṃ ‘‘paṭisevati nāmā’’ti idaṃ mātikāpadaṃ ṭhapetvā ‘‘nimittena nimittaṃ aṅgajātena aṅgajāta’’nti vuttaṃ. Tattha yasmā na kevalaṃ itthiyā eva nimittaṃ pārājikavatthu, na ca manussitthiyā eva, suvaṇṇarajatādimayānañca itthīnampi nimittaṃ vatthumeva na hoti; tasmā yaṃ yaṃ vatthu hoti, taṃ taṃ dassetuṃ ‘‘tisso itthiyo’’tiādinā nayena yesaṃ nimittāni vatthūni honti, te satte vatvā ‘‘manussitthiyā tayo magge’’tiādinā nayena tāni vatthūni āha.

    ਤਤ੍ਥ ਤਿਸ੍ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ਤਯੋ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾ, ਤਯੋ ਪਣ੍ਡਕਾ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੂਨਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਦ੍વਾਦਸ ਸਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾ ਪਾਕਟਾ ਏવ । ਪਣ੍ਡਕਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਭੇਦੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਖਨ੍ਧਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਾਕਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।

    Tattha tisso itthiyo, tayo ubhatobyañjanakā, tayo paṇḍakā, tayo purisāti pārājikavatthūnaṃ nimittānaṃ nissayā dvādasa sattā honti. Tesu itthipurisā pākaṭā eva . Paṇḍakaubhatobyañjanakabhedo pabbajjākhandhakavaṇṇanāyaṃ pākaṭo bhavissati.

    ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤੀਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਸਬ੍ਬੇ ਏવ ਚੇਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋਤਿ ਨવ; ਮਨੁਸ੍ਸਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਦੀਨਂ ਨવ; ਮਨੁਸ੍ਸਪਣ੍ਡਕਾਦੀਨਂ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਕਤ੍વਾ ਛ; ਤਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਪੁਰਿਸਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਸਮਤਿਂਸ ਮਗ੍ਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਤੇਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।

    Manussitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassāti ettha ca manussitthiyā tīsu maggesūti attho veditabbo. Evaṃ sabbattha. Sabbe eva cete manussitthiyā tayo maggā, amanussitthiyā tayo, tiracchānagatitthiyā tayoti nava; manussaubhatobyañjanakādīnaṃ nava; manussapaṇḍakādīnaṃ dve dve katvā cha; tathā manussapurisādīnanti samatiṃsa maggā honti. Etesu nimittasaṅkhātesu yattha katthaci attano aṅgajātaṃ tilaphalamattampi pavesetvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevanto pārājikaṃ āpajjati.

    ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā

    ੫੭. ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ વਿਨਾ ਤੇਨ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਤਿ ਮੇਥੁਨਸੇવਨਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ। ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ, ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ વਚ੍ਚਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾ ਅਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ। ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।

    57. Āpajjanto pana yasmā sevanacitteneva āpajjati, na vinā tena; tasmā taṃ lakkhaṇaṃ dassento bhagavā ‘‘bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite’’tiādimāha. Tattha bhikkhussāti methunasevanakassa bhikkhussa. Sevanacittaṃ upaṭṭhiteti bhummatthe paccattavacanaṃ, sevanacitte paccupaṭṭhiteti attho. Vaccamaggaṃ aṅgajātaṃ pavesentassāti yena maggena vaccaṃ nikkhamati taṃ maggaṃ attano aṅgajātaṃ purisanimittaṃ tilaphalamattampi pavesentassa. Āpatti pārājikassāti āpatti pārājikā assa hotīti attho. Atha vā āpattīti āpajjanaṃ hoti. Pārājikassāti pārājikadhammassa. Esa nayo sabbattha.

    ੫੮. ਏવਂ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਪવੇਸਨਂ ਨਾਮ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਤੂਪਕ੍ਕਮੇਨੇવ, ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨਾਪਿ ਹੋਤਿ । ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਕਾ ਪਰੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਪવੇਸਨੇਪਿ ਸਤਿ ਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    58. Evaṃ sevanacitteneva pavesentassa āpattiṃ dassetvā idāni yasmā taṃ pavesanaṃ nāma na kevalaṃ attūpakkameneva, parūpakkamenāpi hoti . Tatrāpi ca sādiyantasseva āpatti paṭisevanacittasamaṅgissa, na itarassa. Tasmā ye saddhāpabbajitā kulaputtā sammāpaṭipannakā parūpakkamena pavesanepi sati na sādiyanti, tesaṃ rakkhaṇatthaṃ ‘‘bhikkhupaccatthikā manussitthi’’ntiādimāha.

    ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਕ੍ਖਂ ਅਤ੍ਥਯਨ੍ਤਿ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ; વਿਸਭਾਗਾਨਂ વੇਰਿਭਿਕ੍ਖੂਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਤ੍વਾਤਿ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਨਾਸੇਤੁਕਾਮਾ ਆਮਿਸੇਨ વਾ ਉਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ વਾ ‘‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ વਸਨੋਕਾਸਂ ਆਨੇਤ੍વਾ। વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਹਤ੍ਥਪਾਦਸੀਸਾਦੀਸੁ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਪ੍ਫਨ੍ਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤਿ; ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha paṭipakkhaṃ atthayanti icchantīti paccatthikā, bhikkhū eva paccatthikā bhikkhupaccatthikā; visabhāgānaṃ veribhikkhūnametaṃ adhivacanaṃ. Manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvāti issāpakatā taṃ bhikkhuṃ nāsetukāmā āmisena vā upalāpetvā mittasanthavavasena vā ‘‘idaṃ amhākaṃ kiccaṃ karohī’’ti vatvā kañci manussitthiṃ rattibhāge tassa bhikkhussa vasanokāsaṃ ānetvā. Vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdentīti taṃ bhikkhuṃ hatthapādasīsādīsu suggahitaṃ nipparipphandaṃ gahetvā itthiyā vaccamaggena tassa bhikkhuno aṅgajātaṃ abhinisīdenti; sampayojentīti attho.

    ਸੋ ਚੇਤਿਆਦੀਸੁ ਸੋ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਪવੇਸਨਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਪવਿਟ੍ਠਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਠਿਤਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਠਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਮਯੇ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਸਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਨੀਹਰਣਕਾਲੇ ਪਟਿਸੇવਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਏવਂ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ વੇਰਿਸਮਣੇਹਿ ਇਦਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਾਪਤ੍ਤਿਮੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਥਾ ਚ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਏવਂ ਪੁਰਿਮਂ ਏਕਂ ਅਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ, ਦ੍વੇ ਅਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ, ਤੀਣਿ ਅਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋਪਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਨ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਆਸੀવਿਸਮੁਖਂ વਿਯ ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੁਂ વਿਯ ਚ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪવੇਸਨਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ…ਪੇ॰… ਉਦ੍ਧਰਣਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਇਮਞ੍ਹਿ ਏવਰੂਪਂ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਂ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਂ ਏਕਾਦਸਹਿ ਅਗ੍ਗੀਹਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਯਤਨਾਨਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਸਿਕੇ વਿਯ ਚ વਧਕੇ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਨਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮਨੋਰਥવਿਘਾਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ‘‘ਪવੇਸਨਂ ਨ ਸਾਦਿਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਸੀਤਿ।

    So cetiādīsu so ce bhikkhu vaccamaggabbhantaraṃ attano aṅgajātassa pavesanaṃ sādiyati adhivāseti tasmiṃ khaṇe sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Paviṭṭhaṃ sādiyati adhivāseti, paviṭṭhakāle sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Ṭhitaṃ sādiyati adhivāseti, ṭhānappattakāle sukkavissaṭṭhisamaye sevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Uddharaṇaṃ sādiyati adhivāseti, nīharaṇakāle paṭisevanacittaṃ upaṭṭhāpeti. Evaṃ catūsu ṭhānesu sādiyanto ‘‘mama verisamaṇehi idaṃ kata’’nti vattuṃ na labhati, pārājikāpattimeva āpajjati. Yathā ca imāni cattāri sādiyanto āpajjati; evaṃ purimaṃ ekaṃ asādiyitvā tīṇi sādiyantopi, dve asādiyitvā dve sādiyantopi, tīṇi asādiyitvā ekaṃ sādiyantopi āpajjatiyeva. Sabbaso pana asādiyanto āsīvisamukhaṃ viya aṅgārakāsuṃ viya ca paviṭṭhaṃ aṅgajātaṃ maññamāno nāpajjati. Tena vuttaṃ – ‘‘pavesanaṃ na sādiyati…pe… uddharaṇaṃ na sādiyati, anāpattī’’ti. Imañhi evarūpaṃ āraddhavipassakaṃ kāye ca jīvite ca anapekkhaṃ ekādasahi aggīhi sampajjalitāni ca sabbāyatanāni ukkhittāsike viya ca vadhake pañca kāmaguṇe passantaṃ puggalaṃ rakkhanto bhagavā paccatthikānañcassa manorathavighātaṃ karonto imaṃ ‘‘pavesanaṃ na sādiyatī’’tiādikaṃ catukkaṃ nīharitvā ṭhapesīti.

    ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamacatukkakathā niṭṭhitā.

    ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾ

    Ekūnasattatidvisatacatukkakathā

    ੫੯-੬੦. ਏવਂ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਨ ਕੇવਲਂ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇਨਪਿ ਮੁਖੇਨਪਿ। ਇਤ੍ਥਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾਪਿ ਚ ਕੇਚਿ ਜਾਗਰਨ੍ਤਿਂ ਆਨੇਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਕੇਚਿ ਮਤ੍ਤਂ, ਕੇਚਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਂ, ਕੇਚਿ ਪਮਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ਮਤਂ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਂ, ਸੋਣਸਿਙ੍ਗਾਲਾਦੀਹਿ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੇਚਿ ਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਾ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇ ਮੁਖੇ વਾ ਬਹੁਤਰੋ ਓਕਾਸੋ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਕੇਚਿ ਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਾ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਾਦਿਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਬਹੁਂ ਖਾਯਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਂ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਂ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਮੇવ ਆਨੇਨ੍ਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਇਤ੍ਥਿਮੇવ, ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਡਕਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਸਮ੍ਪਿ ਆਨੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਜਾਗਰਨ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    59-60. Evaṃ paṭhamacatukkaṃ dassetvā idāni yasmā bhikkhupaccatthikā itthiṃ ānetvā na kevalaṃ vaccamaggeneva abhinisīdenti, atha kho passāvamaggenapi mukhenapi. Itthiṃ ānetvāpi ca keci jāgarantiṃ ānenti, keci suttaṃ, keci mattaṃ, keci ummattaṃ, keci pamattaṃ aññavihitaṃ vikkhittacittanti attho. Keci mataṃ akkhāyitaṃ, soṇasiṅgālādīhi akkhāyitanimittanti attho. Keci mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ, yebhuyyena akkhāyitā nāma yassā nimitte vaccamagge passāvamagge mukhe vā bahutaro okāso akkhāyito hoti. Keci mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ, yebhuyyena khāyitā nāma yassā vaccamaggādike nimitte bahuṃ khāyitaṃ hoti, appaṃ akkhāyitaṃ. Na kevalañca manussitthimeva ānenti, atha kho amanussitthimpi tiracchānagatitthimpi. Na kevalañca vuttappakāraṃ itthimeva, ubhatobyañjanakampi paṇḍakampi purisampi ānenti. Tasmā tesaṃ vasena aññānipi catukkāni dassento ‘‘bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ jāgaranti’’ntiādimāha.

    ਤਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਏવਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ – ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਸੇਨ ਤੀਣਿ ਸੁਦ੍ਧਿਕਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਜਾਗਰਨ੍ਤੀਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਸੁਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਮਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਪਮਤ੍ਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਮਤਅਕ੍ਖਾਯਿਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨੀਤਿ ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ। ਤਥਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ; ਤਥਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿવਾਰੇ ਏਕਾਸੀਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ। ਯਥਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿવਾਰੇ ਏવਂ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕવਾਰੇ। ਪਣ੍ਡਕਪੁਰਿਸવਾਰੇਸੁ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਸੇਨ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਦ੍વੇਸਤਾਨਿ, ਸਤ੍ਤਤਿ ਚ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨਿਯੇવ।

    Tattha pāḷiyā asammohatthaṃ vuttacatukkāni evaṃ saṅkhyāto veditabbāni – manussitthiyā tiṇṇaṃ maggānaṃ vasena tīṇi suddhikacatukkāni, tīṇi jāgarantīcatukkāni, tīṇi suttacatukkāni, tīṇi mattacatukkāni, tīṇi ummattacatukkāni, tīṇi pamattacatukkāni, tīṇi mataakkhāyitacatukkāni, tīṇi yebhuyyena akkhāyitacatukkāni, tīṇi yebhuyyena khāyitacatukkānīti sattavīsati catukkāni. Tathā amanussitthiyā; tathā tiracchānagatitthiyāti itthivāre ekāsīti catukkāni. Yathā ca itthivāre evaṃ ubhatobyañjanakavāre. Paṇḍakapurisavāresu pana dvinnaṃ maggānaṃ vasena catupaṇṇāsa catupaṇṇāsa honti. Evaṃ sabbānipi dvesatāni, sattati ca catukkāni honti, tāni uttānatthāniyeva.

    ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਪਨੇਤ੍ਥ ‘‘ਮਤਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਂ ਖਾਯਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਤਮ੍ਬਪਣ੍ਣਿਦੀਪੇ ਕਿਰ ਦ੍વੇ વਿਨਯਧਰਾ ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਾ ਥੇਰਾ ਅਹੇਸੁਂ – ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਚ, ਫੁਸ੍ਸਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ ਚ। ਤੇ ਮਹਾਭਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰੋ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦ੍વੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਅਹੇਸੁਂ – ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਚ। ਤੇਸੁ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ, ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨવਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ, વਿਸੁਞ੍ਚ ਏਕਕੋવ ਨવਕ੍ਖਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ; ਅਯਮੇવ ਤੇਸੁ ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਰੋ । ਤੇਸੁ ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਨવਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਪਰਗਙ੍ਗਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤੋ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਸੂਰੋ વਤ, ਰੇ, ਏਸ વਿਨਯਧਰੋ ਯੋ ਧਰਮਾਨਕਂਯੇવ ਆਚਰਿਯਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ વਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਤਿ। ਨਨੁ ਆਚਰਿਯੇ ਧਰਮਾਨੇ વਿਨਯਪਿਟਕਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਚ ਅਨੇਕਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਸੋਤਬ੍ਬਂ, ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।

    Sabbavāresu panettha ‘‘mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ khāyita’’nti etasmiṃ ṭhāne ayaṃ vinicchayo – tambapaṇṇidīpe kira dve vinayadharā samānācariyakā therā ahesuṃ – upatissatthero ca, phussadevatthero ca. Te mahābhaye uppanne vinayapiṭakaṃ pariharantā rakkhiṃsu. Tesu upatissatthero byattataro. Tassāpi dve antevāsikā ahesuṃ – mahāpadumatthero ca mahāsumatthero ca. Tesu mahāsumatthero nakkhattuṃ vinayapiṭakaṃ assosi, mahāpadumatthero tena saddhiṃ navakkhattuṃ, visuñca ekakova navakkhattunti aṭṭhārasakkhattuṃ assosi; ayameva tesu byattataro . Tesu mahāsumatthero navakkhattuṃ vinayapiṭakaṃ sutvā ācariyaṃ muñcitvā aparagaṅgaṃ agamāsi. Tato mahāpadumatthero āha – ‘‘sūro vata, re, esa vinayadharo yo dharamānakaṃyeva ācariyaṃ muñcitvā aññattha vasitabbaṃ maññati. Nanu ācariye dharamāne vinayapiṭakañca aṭṭhakathā ca anekakkhattuṃ gahetvāpi na vissajjetabbaṃ, niccakālaṃ sotabbaṃ, anusaṃvaccharaṃ sajjhāyitabba’’nti.

    ਏવਂ વਿਨਯਗਰੁਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਾਲੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰਪ੍ਪਮੁਖਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸਤਾਨਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਇਮਂ ਪਦੇਸਂ વਣ੍ਣੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਕੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਾ ਨ ਸਾવਸੇਸਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਨવਸੇਸਂਯੇવ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਨ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿ ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ। ਪਾਰਾਜਿਕਚ੍ਛਾਯਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।

    Evaṃ vinayagarukānaṃ bhikkhūnaṃ kāle ekadivasaṃ upatissatthero mahāpadumattherappamukhānaṃ pañcannaṃ antevāsikasatānaṃ paṭhamapārājikasikkhāpade imaṃ padesaṃ vaṇṇento nisinno hoti. Taṃ antevāsikā pucchiṃsu – ‘‘bhante, yebhuyyena akkhāyite pārājikaṃ, yebhuyyena khāyite thullaccayaṃ, upaḍḍhakkhāyite kena bhavitabba’’nti? Thero āha – ‘‘āvuso, buddhā nāma pārājikaṃ paññapentā na sāvasesaṃ katvā paññapenti, anavasesaṃyeva katvā sabbaṃ pariyādiyitvā sotaṃ chinditvā pārājikavatthusmiṃ pārājikameva paññapenti. Idañhi sikkhāpadaṃ lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Tasmā yadi upaḍḍhakkhāyite pārājikaṃ bhaveyya, paññapeyya sammāsambuddho. Pārājikacchāyā panettha na dissati, thullaccayameva dissatī’’ti.

    ਅਪਿਚ ਮਤਸਰੀਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਠਪੇਸਿ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤੇ ਠਪੇਸਿ ‘‘ਤਤੋ ਪਰਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਨ੍ਤਿਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਖਾਯਿਤਾਖਾਯਿਤਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਮਤਸਰੀਰਸ੍ਮਿਂਯੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਜੀવਮਾਨੇ। ਜੀવਮਾਨੇ ਹਿ ਨਖਪਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਮਾਣੇਪਿ ਛવਿਮਂਸੇ વਾ ਨ੍ਹਾਰੁਮ੍ਹਿ વਾ ਸਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ ਹੋਤਿ। ਯਦਿਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਖਾਯਿਤਂ ਛવਿਚਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪવੇਸਨਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਸਣ੍ਠਾਨਂ ਪਨ ਅਨવਸੇਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਾਟਿਤੇ વਣਸਙ੍ਖੇਪવਸੇਨ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਪਤਿਤਾਯ ਮਂਸਪੇਸਿਯਾ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਤਸਰੀਰੇ ਪਨ ਯਦਿਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਰੀਰਂ ਖਾਯਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਦਿਪਿ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਂ, ਤਯੋ ਪਨ ਮਗ੍ਗਾ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਾ, ਤੇਸੁ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਅਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਉਪਡ੍ਢਕ੍ਖਾਯਿਤੇ ਚ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਖਾਯਿਤੇ ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ।

    Apica matasarīre pārājikaṃ paññapento bhagavā yebhuyyena akkhāyite ṭhapesi ‘‘tato paraṃ pārājikaṃ natthī’’ti dassetuṃ. Thullaccayaṃ paññapento yebhuyyena khāyite ṭhapesi ‘‘tato paraṃ thullaccayaṃ natthī’’ti dassetuntipi veditabbaṃ. Khāyitākhāyitañca nāmetaṃ matasarīrasmiṃyeva veditabbaṃ, na jīvamāne. Jīvamāne hi nakhapiṭṭhippamāṇepi chavimaṃse vā nhārumhi vā sati pārājikameva hoti. Yadipi nimittaṃ sabbaso khāyitaṃ chavicammaṃ natthi, nimittasaṇṭhānaṃ paññāyati, pavesanaṃ jāyati, pārājikameva. Nimittasaṇṭhānaṃ pana anavasesetvā sabbasmiṃ nimitte chinditvā samantato tacchetvā uppāṭite vaṇasaṅkhepavasena thullaccayaṃ. Nimittato patitāya maṃsapesiyā upakkamantassa dukkaṭaṃ. Matasarīre pana yadipi sabbaṃ sarīraṃ khāyitaṃ hoti, yadipi akkhāyitaṃ, tayo pana maggā akkhāyitā, tesu upakkamantassa pārājikaṃ. Yebhuyyena akkhāyite pārājikameva. Upaḍḍhakkhāyite ca yebhuyyena khāyite ca thullaccayaṃ.

    ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਜੀવਮਾਨਕਸਰੀਰੇ ਅਕ੍ਖਿਨਾਸਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਦ੍ਦવਤ੍ਥਿਕੋਸੇਸੁ ਸਤ੍ਥਕਾਦੀਹਿ ਕਤવਣੇ વਾ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਅવਸੇਸਸਰੀਰੇ ਉਪਕਚ੍ਛਕਾਦੀਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਤੇ ਅਲ੍ਲਸਰੀਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਕ੍ਕਟਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਯਦਾ ਪਨ ਸਰੀਰਂ ਉਦ੍ਧੁਮਾਤਕਂ ਹੋਤਿ ਕੁਥਿਤਂ ਨੀਲਮਕ੍ਖਿਕਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ ਕਿਮਿਕੁਲਸਮਾਕੁਲਂ ਨવਹਿ વਣਮੁਖੇਹਿ ਪਗ੍ਗਲ਼ਿਤਪੁਬ੍ਬਕੁਣਪਭਾવੇਨ ਉਪਗਨ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ, ਤਦਾ ਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯવਤ੍ਥੁਞ੍ਚ વਿਜਹਤਿ; ਤਾਦਿਸੇ ਸਰੀਰੇ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿ-ਅਸ੍ਸ-ਗੋਣ-ਗਦ੍ਰਭ-ਓਟ੍ਠਮਹਿਂਸਾਦੀਨਂ ਨਾਸਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। વਤ੍ਥਿਕੋਸੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਨਂ ਅਕ੍ਖਿਕਣ੍ਣવਣੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅવਸੇਸਸਰੀਰੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਮਤਾਨਂ ਅਲ੍ਲਸਰੀਰੇ ਪਾਰਾਜਿਕਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਕ੍ਕਟਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।

    Manussānaṃ jīvamānakasarīre akkhināsakaṇṇacchiddavatthikosesu satthakādīhi katavaṇe vā methunarāgena tilaphalamattampi aṅgajātaṃ pavesentassa thullaccayameva. Avasesasarīre upakacchakādīsu dukkaṭaṃ. Mate allasarīre pārājikakkhette pārājikaṃ, thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭaṃ. Yadā pana sarīraṃ uddhumātakaṃ hoti kuthitaṃ nīlamakkhikasamākiṇṇaṃ kimikulasamākulaṃ navahi vaṇamukhehi paggaḷitapubbakuṇapabhāvena upagantumpi asakkuṇeyyaṃ, tadā pārājikavatthuñca thullaccayavatthuñca vijahati; tādise sarīre yattha katthaci upakkamato dukkaṭameva. Tiracchānagatānaṃ hatthi-assa-goṇa-gadrabha-oṭṭhamahiṃsādīnaṃ nāsāya thullaccayaṃ. Vatthikose thullaccayameva. Sabbesampi tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ, avasesasarīrepi dukkaṭameva. Matānaṃ allasarīre pārājikakkhette pārājikaṃ, thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭaṃ.

    ਕੁਥਿਤਕੁਣਪੇ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ વਾ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ વਾ ਜੀવਮਾਨਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਤ੍ਥਿਕੋਸਂ ਅਪ੍ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਛੁਪਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਅਪ੍ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਛੁਪਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਮੁਖੇਨ ਛੁਪਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ‘‘ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਚਿਰવਤਿਯਾ ਨਦਿਯਾ ਗਾવੀਨਂ ਤਰਨ੍ਤੀਨਂ વਿਸਾਣੇਸੁਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਣੇਸੁਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗੀવਾਯਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਛੇਪ੍ਪਾਯਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਪਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੫੨) ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਿਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਛੁਪੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੫੨)। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ ਤਥਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਥਞ੍ਚ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ? ਯਂ ਤਾવ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਮੁਖੇਨ ਛੁਪਤੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਕਿਰ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੁਖਂ ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ‘‘ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਪਿ ਅਯਮੇવ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਨ ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਪਕਤਿਮੁਖੇਨ ਮੇਥੁਨੁਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤਿ। ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ਯੇ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਾ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਿਂਸੁ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਸਿਯਾ। ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ ‘‘ਖਨ੍ਧਕੇਪਿ ਮੁਖੇਨੇવ ਛੁਪਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਓਲ਼ਾਰਿਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਭਾਸਿਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਮੁਖੇਨ ਛੁਪਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਉਭੋਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇਸੁ ਯੋ ਯੁਤ੍ਤਤਰੋ ਸੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। વਿਨਯਞ੍ਞੂ ਪਨ ਪੁਰਿਮਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਪਨ ਪਕਤਿਮੁਖੇਨ વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੁਖੇਨ વਾ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਛੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮੁਖੇਨ ਛੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ।

    Kuthitakuṇape pana pubbe vuttanayeneva sabbattha dukkaṭaṃ. Kāyasaṃsaggarāgena vā methunarāgena vā jīvamānakapurisassa vatthikosaṃ appavesento nimittena nimittaṃ chupati, dukkaṭaṃ. Methunarāgena itthiyā appavesento nimittena nimittaṃ chupati, thullaccayaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘itthinimittaṃ methunarāgena mukhena chupati thullaccaya’’nti vuttaṃ. Cammakkhandhake ‘‘chabbaggiyā bhikkhū aciravatiyā nadiyā gāvīnaṃ tarantīnaṃ visāṇesupi gaṇhanti, kaṇṇesupi gaṇhanti, gīvāyapi gaṇhanti, cheppāyapi gaṇhanti, piṭṭhimpi abhiruhanti, rattacittāpi aṅgajātaṃ chupantī’’ti (mahāva. 252) imissā aṭṭhuppattiyā avisesena vuttaṃ – ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (mahāva. 252). Taṃ sabbampi saṃsanditvā yathā na virujjhati tathā gahetabbaṃ. Kathañca na virujjhati? Yaṃ tāva mahāaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘methunarāgena mukhena chupatī’’ti. Tatra kira nimittamukhaṃ mukhanti adhippetaṃ. ‘‘Methunarāgenā’’ti ca vuttattāpi ayameva tattha adhippāyoti veditabbo. Na hi itthinimitte pakatimukhena methunupakkamo hoti. Khandhakepi ye piṭṭhiṃ abhiruhantā methunarāgena aṅgajātena aṅgajātaṃ chupiṃsu, te sandhāya thullaccayaṃ vuttanti veditabbaṃ. Itarathā hi dukkaṭaṃ siyā. Keci panāhu ‘‘khandhakepi mukheneva chupanaṃ sandhāya oḷārikattā kammassa thullaccayaṃ vuttaṃ. Aṭṭhakathāyampi taṃ sandhāyabhāsitaṃ gahetvāva methunarāgena mukhena chupati thullaccayanti vutta’’nti. Tasmā suṭṭhu sallakkhetvā ubhosu vinicchayesu yo yuttataro so gahetabbo. Vinayaññū pana purimaṃ pasaṃsanti. Kāyasaṃsaggarāgena pana pakatimukhena vā nimittamukhena vā itthinimittaṃ chupantassa saṅghādiseso. Tiracchānagatitthiyā passāvamaggaṃ nimittamukhena chupantassa vuttanayeneva thullaccayaṃ. Kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭanti.

    ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Ekūnasattatidvisatacatukkakathā niṭṭhitā.

    ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾ

    Santhatacatukkabhedakathā

    ੬੧-੬੨. ਏવਂ ਭਗવਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਯੇ ਅਨਾਗਤੇ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ ‘ਸਨ੍ਥਤਂ ਇਮਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ ਫੁਸਤਿ, ਕੋ ਏਤ੍ਥ ਦੋਸੋ’ਤਿ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਲੇਸਂ ਓਡ੍ਡੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਾਸਨੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਏવ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕੇਸੁ ਏਕਮੇਕਂ ਚਤੁਕ੍ਕਂ ਚਤੂਹਿ ਸਨ੍ਥਤਾਦਿਭੇਦੇਹਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਤ੍વਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਥਤਾਯ ਅਸਨ੍ਥਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿਮਾਹ।

    61-62. Evaṃ bhagavā paṭipannakassa bhikkhuno rakkhaṇatthaṃ sattatidvisatacatukkāni nīharitvā ‘‘idāni ye anāgate pāpabhikkhū ‘santhataṃ imaṃ na kiñci upādinnakaṃ upādinnakena phusati, ko ettha doso’ti sañcicca lesaṃ oḍḍessanti, tesaṃ sāsane patiṭṭhā eva na bhavissatī’’ti disvā tesu sattatidvisatacatukkesu ekamekaṃ catukkaṃ catūhi santhatādibhedehi bhinditvā dassento bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena passāvamaggena mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti santhatāya asanthatassātiādimāha.

    ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਥਤਾਯ ਅਸਨ੍ਥਤਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਨ੍ਥਤਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇਨ ਮੁਖੇਨ ਅਸਨ੍ਥਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਥਤਾ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸਾ ਤੀਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਗ੍ਗੋ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ વਾ ਅਨ੍ਤੋ વਾ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ વਤ੍ਥੇਨ વਾ ਪਣ੍ਣੇਨ વਾ વਾਕਪਟ੍ਟੇਨ વਾ ਚਮ੍ਮੇਨ વਾ ਤਿਪੁਸੀਸਾਦੀਨਂ ਪਟ੍ਟੇਨ વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ। ਸਨ੍ਥਤੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਤੇਸਂਯੇવ વਤ੍ਥਾਦੀਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ ਘਟ੍ਟਿਯਤੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ વਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ, ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਨ વਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਂ, ਸਚੇ ਯਤ੍ਤਕੇ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਪવਿਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ; ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ, ਦੁਕ੍ਕਟਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਾਣੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਥਤਂ, ਖਾਣੁਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਖਾਣੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਥਤਂ, ਖਾਣੁਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਉਭਯਂ ਖਾਣੁਂ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਥਤਂ, ਖਾਣੁਨਾ ਖਾਣੁਂ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વੇਲ਼ੁਨਲ਼ਪਬ੍ਬਾਦੀਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਂ ਚੇਪਿ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਪਰਿਭਾਗਂ ਚੇਪਿ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਏਕਪਸ੍ਸਂ ਚੇਪਿ ਫੁਸਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ ਅਫੁਸਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਲਂ ਚੇਪਿ ਫੁਸਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਪਸ੍ਸੇਸੁ વਾ ਤਲੇ વਾ ਅਫੁਸਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸਗਤਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਖਾਣੁਕੇ ਫੁਸਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਯਥਾ ਚ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Tattha santhatāya asanthatassātiādīsu santhatāya itthiyā vaccamaggena passāvamaggena mukhena asanthatassa bhikkhussa aṅgajātaṃ abhinisīdentīti iminā nayena yojanā veditabbā. Tattha santhatā nāma yassā tīsu maggesu yo koci maggo paliveṭhetvā vā anto vā pavesetvā yena kenaci vatthena vā paṇṇena vā vākapaṭṭena vā cammena vā tipusīsādīnaṃ paṭṭena vā paṭicchanno. Santhato nāma yassa aṅgajātaṃ tesaṃyeva vatthādīnaṃ yena kenaci paṭicchannaṃ. Tattha upādinnakena vā anupādinnakaṃ ghaṭṭiyatu, anupādinnakena vā upādinnakaṃ, anupādinnakena vā anupādinnakaṃ, upādinnakena vā upādinnakaṃ, sace yattake paviṭṭhe pārājikaṃ hotīti vuttaṃ, tattakaṃ pavisati, sabbattha sādiyantassa pārājikakkhette pārājikaṃ; thullaccayakkhette thullaccayaṃ, dukkaṭakkhette dukkaṭameva hoti. Sace itthinimittaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ. Sace purisanimittaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇuṃ pavesentassa dukkaṭaṃ. Sace ubhayaṃ khāṇuṃ katvā santhataṃ, khāṇunā khāṇuṃ ghaṭṭentassa dukkaṭaṃ. Sace itthinimitte veḷunaḷapabbādīnaṃ kiñci pakkhittaṃ, tassa heṭṭhābhāgaṃ cepi phusanto tilaphalamattaṃ paveseti, pārājikaṃ. Uparibhāgaṃ cepi ubhosu passesu ekapassaṃ cepi phusanto paveseti, pārājikaṃ. Cattāripi passāni aphusanto pavesetvā tassa talaṃ cepi phusati, pārājikaṃ. Yadi pana passesu vā tale vā aphusanto ākāsagatameva katvā pavesetvā nīharati, dukkaṭaṃ. Bahiddhā khāṇuke phusati dukkaṭameva. Yathā ca itthinimitte vuttaṃ, evaṃ sabbattha lakkhaṇaṃ veditabbanti.

    ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Santhatacatukkabhedakathā niṭṭhitā.

    ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ

    Bhikkhupaccatthikacatukkabhedavaṇṇanā

    ੬੩-੬੪. ਏવਂ ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਂ વਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਆਦਿਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਏવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਪਿ ਤਾਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਨੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਪ੍ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ ਪੁਨਪਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਤੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ।

    63-64. Evaṃ santhatacatukkabhedaṃ vatvā idāni yasmā na kevalaṃ manussitthiādike bhikkhussa eva santike ānenti. Atha kho bhikkhumpi tāsaṃ santike ānenti, tasmā tappabhedaṃ dassento ‘‘bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā santike’’ti ādinā nayena sabbāni tāni catukkāni punapi nīharitvā dassesi. Tesu vinicchayo vuttanayeneva veditabboti.

    ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕવਸੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Bhikkhupaccatthikavasena catukkabhedavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾ

    Rājapaccatthikādicatukkabhedakathā

    ੬੫. ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਏવ ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਯੋਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾਨੋ ਏવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਤੇ ਚ ਸਯਂ ਆਨੇਨ੍ਤਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਆਣਾਪੇਨ੍ਤਾਪਿ ਆਨੇਨ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਚੋਰਾ ਏવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਚੋਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਧੁਤ੍ਤਾਤਿ ਮੇਥੁਨੁਪਸਂਹਿਤਖਿਡ੍ਡਾਪਸੁਤਾ ਨਾਗਰਿਕਕੇਰਾਟਿਯਪੁਰਿਸਾ, ਇਤ੍ਥਿਧੁਤ੍ਤਸੁਰਾਧੁਤ੍ਤਾਦਯੋ વਾ; ਧੁਤ੍ਤਾ ਏવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਧੁਤ੍ਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਹਦਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧਾ, ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧਾ ਏવ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਏਤੇ ਕਿਰ ਨ ਕਸਿવਣਿਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਜੀવਨ੍ਤਿ, ਪਨ੍ਥਘਾਤਗਾਮਘਾਤਾਦੀਨਿ ਕਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਪੋਸੇਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਕਮ੍ਮਸਿਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਆਯਾਚੇਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਦਯਂ ਉਪ੍ਪਾਟੇਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤਾ ਸੁਲਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਲવਤੋ વਧੋ ਨਾਮ ਭਾਰਿਯੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲવਿਨਾਸਨਤ੍ਥਂ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਆਦਿਕੇ વਾ ਆਨੇਨ੍ਤਿ; ਤਂ વਾ ਤਤ੍ਥ ਨੇਨ੍ਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਭਿਕ੍ਖੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਚ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁਪਿ વਾਰੇਸੁ ਚਤੁਕ੍ਕਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਾਨਿ।

    65. Yasmā pana na bhikkhupaccatthikā eva evaṃ karonti, rājapaccatthikādayopi karonti. Tasmā tampi pabhedaṃ dassento ‘‘rājapaccatthikā’’tiādimāha. Tattha rājāno eva paccatthikā rājapaccatthikā. Te ca sayaṃ ānentāpi aññehi āṇāpentāpi ānentiyevāti veditabbā. Corā eva paccatthikā corapaccatthikā. Dhuttāti methunupasaṃhitakhiḍḍāpasutā nāgarikakerāṭiyapurisā, itthidhuttasurādhuttādayo vā; dhuttā eva paccatthikā dhuttapaccatthikā. Gandhanti hadayaṃ vuccati, taṃ uppāṭentīti uppalagandhā, uppalagandhā eva paccatthikā uppalagandhapaccatthikā. Ete kira na kasivaṇijjādīhi jīvanti, panthaghātagāmaghātādīni katvā puttadāraṃ posenti. Te kammasiddhiṃ patthayamānā devatānaṃ āyācetvā tāsaṃ balikammatthaṃ manussānaṃ hadayaṃ uppāṭenti. Sabbakāle ca manussā dullabhā. Bhikkhū pana araññe viharantā sulabhā honti. Te sīlavantaṃ bhikkhuṃ gahetvā ‘‘sīlavato vadho nāma bhāriyo hotī’’ti maññamānā tassa sīlavināsanatthaṃ manussitthiādike vā ānenti; taṃ vā tattha nenti. Ayamettha viseso. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Bhikkhupaccatthikavāre vuttanayeneva ca imesu catūsupi vāresu catukkāni veditabbāni. Pāḷiyaṃ pana saṃkhittena vuttāni.

    ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Sabbākārena catukkabhedakathā niṭṭhitā.

    ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰવਣ੍ਣਨਾ

    Āpattānāpattivāravaṇṇanā

    ੬੬. ਇਦਾਨਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥਿਯਾ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ, ਏਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ‘‘ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਤੀਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪવੇਸੇਤਿ ਅਥ વਾ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇਨ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਂ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੇਨ વਾ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਤਿ। ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਾવਾਦਿਮਗ੍ਗੇਨ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਨ੍ਤਾ વਣੇਨ ਨੀਹਰਤਿ। ਅਮਗ੍ਗੇਨ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸਾਮਨ੍ਤੇਨ વਣੇਨ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨੀਹਰਤਿ। ਅਮਗ੍ਗੇਨ ਅਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨવਣੇਸੁ ਏਕੇਨ વਣੇਨ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯੇਨ ਨੀਹਰਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮવਸੇਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਣਸਙ੍ਖੇਪੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    66. Idāni yaṃ vuttaṃ ‘‘manussitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassā’’tiādi, ettha asammohatthaṃ ‘‘maggena magga’’ntiādimāha. Tattha maggena magganti itthiyā tīsu maggesu aññatarena maggena attano aṅgajātaṃ paveseti atha vā sambhinnesu dvīsu maggesu passāvamaggena vaccamaggaṃ vaccamaggena vā passāvamaggaṃ paveseti. Maggena amagganti passāvādimaggena pavesetvā tassa sāmantā vaṇena nīharati. Amaggena magganti maggasāmantena vaṇena pavesetvā maggena nīharati. Amaggena amagganti dvīsu sambhinnavaṇesu ekena vaṇena pavesetvā dutiyena nīharati. Imassa suttassa anulomavasena sabbattha vaṇasaṅkhepe thullaccayaṃ veditabbaṃ.

    ਇਦਾਨਿ ਯਂ ਪਰਤੋ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯੋ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧੋ ਸਾਦਿਯਤਿ ਸੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਮਯਿ ਏਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ, ਨਾਹਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਭੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਦ੍વੇਪਿ ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨੇਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਰ ਦੂਸਕਸ੍ਸ ਪਟਿਞ੍ਞਾਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੂਸਿਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਨ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਾਮਣੇਰવਾਰੇਪਿ।

    Idāni yaṃ parato vakkhati ‘‘anāpatti ajānantassa asādiyantassā’’ti, tattha asammohatthaṃ ‘‘bhikkhu suttabhikkhumhī’’tiādimāha. Tatrāyaṃ adhippāyo – yo paṭibuddho sādiyati so ‘‘suttamhi mayi eso vippaṭipajji, nāhaṃ jānāmī’’ti na muccati. Ubho nāsetabbāti cettha dvepi liṅganāsanena nāsetabbā. Tatra dūsakassa paṭiññākaraṇaṃ natthi, dūsito pucchitvā paṭiññāya nāsetabbo. Sace na sādiyati, na nāsetabbo. Esa nayo sāmaṇeravārepi.

    ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਯੋ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪਰੇਨ ਕਤਂ ਉਪਕ੍ਕਮਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ વੇਸਾਲਿਯਂ ਮਹਾવਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘‘ਨਾਹਂ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ; ‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੭੫)। ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਯੋ ਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ ਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਸਹਸਾ વੁਟ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘‘ਨਾਹਂ ਭਗવਾ ਸਾਦਿਯਿ’ਨ੍ਤਿ। ‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।

    Evaṃ tattha tattha taṃ taṃ āpattiñca anāpattiñca dassetvā idāni anāpattimeva dassento ‘‘anāpatti ajānantassā’’tiādimāha. Tattha ajānanto nāma yo mahāniddaṃ okkanto parena kataṃ upakkamampi na jānāti vesāliyaṃ mahāvane divāvihāragato bhikkhu viya. Evarūpassa anāpatti. Vuttampi cetaṃ – ‘‘‘nāhaṃ bhagavā jānāmī’ti; ‘anāpatti, bhikkhu, ajānantassā’’’ti (pārā. 75). Asādiyanto nāma yo jānitvāpi na sādiyati, tattheva sahasā vuṭṭhitabhikkhu viya. Vuttampi cetaṃ – ‘‘‘nāhaṃ bhagavā sādiyi’nti. ‘Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā’’ti.

    ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਨਾਮ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ। ਦੁવਿਧਞ੍ਹਿ ਪਿਤ੍ਤਂ – ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ, ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਞ੍ਚਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਲੋਹਿਤਂ વਿਯ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਗਤਂ, ਤਮ੍ਹਿ ਕੁਪਿਤੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਣ੍ਡੁਕਚ੍ਛੁਸਰੀਰਕਮ੍ਪਾਦੀਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਕਿਰਿਯਾਯ વੂਪਸਮਨ੍ਤਿ। ਬਦ੍ਧਪਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਿਤ੍ਤਕੋਸਕੇ ਠਿਤਂ। ਤਮ੍ਹਿ ਕੁਪਿਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞਾ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਾਚਾਰਂ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਲਹੁਕਗਰੁਕਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਭੇਸਜ੍ਜਕਿਰਿਯਾਯਪਿ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।

    Ummattako nāma pittummattako. Duvidhañhi pittaṃ – baddhapittaṃ, abaddhapittañcāti. Tattha abaddhapittaṃ lohitaṃ viya sabbaṅgagataṃ, tamhi kupite sattānaṃ kaṇḍukacchusarīrakampādīni honti. Tāni bhesajjakiriyāya vūpasamanti. Baddhapittaṃ pana pittakosake ṭhitaṃ. Tamhi kupite sattā ummattakā honti vipallatthasaññā hirottappaṃ chaḍḍetvā asāruppācāraṃ caranti. Lahukagarukāni sikkhāpadāni maddantāpi na jānanti. Bhesajjakiriyāyapi atekicchā honti. Evarūpassa ummattakassa anāpatti.

    ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਨਾਮ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਕ੍ਖਾ ਕਿਰ ਭੇਰવਾਨਿ વਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮੁਖੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਹਦਯਰੂਪਂ વਾ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤੇ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇ વਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਸਞ੍ਞੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ – ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਨਿਚ੍ਚਮੇવ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਪਕਤਿਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਤੀਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਪਿਤ੍ਤੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ ਹੋਤੁ ਯਕ੍ਖੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ વਾ, ਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਸੁવਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਗੂਥਮ੍ਪਿ ਚਨ੍ਦਨਮ੍ਪਿ ਏਕਸਦਿਸਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋવ વਿਚਰਤਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਞਤ੍વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ।

    Khittacitto nāma vissaṭṭhacitto yakkhummattako vuccati. Yakkhā kira bheravāni vā ārammaṇāni dassetvā mukhena hatthaṃ pavesetvā hadayarūpaṃ vā maddantā satte vikkhittacitte vipallatthasaññe karonti. Evarūpassa khittacittassa anāpatti. Tesaṃ pana ubhinnaṃ ayaṃ viseso – pittummattako niccameva ummattako hoti, pakatisaññaṃ na labhati. Yakkhummattako antarantarā pakatisaññaṃ paṭilabhatīti. Idha pana pittummattako vā hotu yakkhummattako vā, yo sabbaso muṭṭhassati kiñci na jānāti, aggimpi suvaṇṇampi gūthampi candanampi ekasadisaṃ maddantova vicarati, evarūpassa anāpatti. Antarantarā saññaṃ paṭilabhitvā ñatvā karontassa pana āpattiyeva.

    વੇਦਨਾਟ੍ਟੋ ਨਾਮ ਯੋ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਯ ਆਤੁਰੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।

    Vedanāṭṭo nāma yo adhimattāya dukkhavedanāya āturo kiñci na jānāti, evarūpassa anāpatti.

    ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ ਨਾਮ ਯੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮੇ ਆਦਿਭੂਤੋ। ਇਧ ਪਨ ਸੁਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅવਸੇਸਾਨਂ ਮਕ੍ਕਟੀਸਮਣવਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾਦੀਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ।

    Ādikammiko nāma yo tasmiṃ tasmiṃ kamme ādibhūto. Idha pana sudinnatthero ādikammiko, tassa anāpatti. Avasesānaṃ makkaṭīsamaṇavajjiputtakādīnaṃ āpattiyevāti.

    ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ

    Pakiṇṇakakathā

    ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂવੇਦਿਤਬ੍ਬਂ –

    Imasmiṃ pana sikkhāpade kosallatthaṃ idaṃ pakiṇṇakaṃveditabbaṃ –

    ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾ, ਅਥੋ ਸਞ੍ਞਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ।

    ‘‘Samuṭṭhānañca kiriyā, atho saññā sacittakaṃ;

    ਲੋਕવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਕੁਸਲਂ વੇਦਨਾਯ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Lokavajjañca kammañca, kusalaṃ vedanāya cā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕવਸੇਨ ਛ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰੇ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਮਾਸਤੋ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨਾਮ – ਅਤ੍ਥਿ ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਾਦਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ।

    Tattha ‘‘samuṭṭhāna’’nti sabbasaṅgāhakavasena cha sikkhāpadasamuṭṭhānāni. Tāni parivāre āvi bhavissanti. Samāsato pana sikkhāpadaṃ nāma – atthi chasamuṭṭhānaṃ, atthi catusamuṭṭhānaṃ, atthi tisamuṭṭhānaṃ, atthi kathinasamuṭṭhānaṃ, atthi eḷakalomasamuṭṭhānaṃ, atthi dhuranikkhepādisamuṭṭhānanti.

    ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋ, ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਤੋ ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ।

    Tatrāpi kiñci kiriyato samuṭṭhāti, kiñci akiriyato samuṭṭhāti, kiñci kiriyākiriyato samuṭṭhāti, kiñci siyā kiriyato, siyā akiriyato samuṭṭhāti, kiñci siyā kiriyato siyā kiriyākiriyato samuṭṭhāti.

    ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਙ੍ਗਂ ਲਭਤਿਯੇવ, ਤਂ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ; ਇਤਰਂ ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ।

    Tatrāpi atthi saññāvimokkhaṃ, atthi nosaññāvimokkhaṃ. Tattha yaṃ cittaṅgaṃ labhatiyeva, taṃ saññāvimokkhaṃ; itaraṃ nosaññāvimokkhaṃ.

    ਪੁਨ ਅਤ੍ਥਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ। ਯਂ ਸਹੇવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ; ਯਂ વਿਨਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ । ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ। ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ।

    Puna atthi sacittakaṃ, atthi acittakaṃ. Yaṃ saheva cittena āpajjati, taṃ sacittakaṃ; yaṃ vināpi cittena āpajjati, taṃ acittakaṃ . Taṃ sabbampi lokavajjaṃ paṇṇattivajjanti duvidhaṃ. Tesaṃ lakkhaṇaṃ vuttameva.

    ਕਮ੍ਮਕੁਸਲવੇਦਨਾવਸੇਨਾਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਤ੍ਥਿ વਚੀਕਮ੍ਮਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਾਯਦ੍વਾਰਿਕਂ, ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ; ਯਂ વਚੀਦ੍વਾਰਿਕਂ, ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਕੁਸਲਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸੇવ ਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮਉਟ੍ਠਾਪਕਚਿਤ੍ਤਾਨਿ – ਅਟ੍ਠ ਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਾਨਿ, ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਾਨਿ, ਦਸ ਕਾਮਾવਚਰਕਿਰਿਯਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਕੁਸਲਤੋ ਚ ਕਿਰਿਯਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ। ਤੇਸੁ ਯਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਇਤਰੇਹਿ ਇਤਰਂ। ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿવੇਦਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਦ੍વਿવੇਦਨਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਕવੇਦਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਤੀਸੁ વੇਦਨਾਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰવੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀ ਹੁਤ੍વਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਤਿવੇਦਨਂ; ਯਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸੁਖਸਮਙ੍ਗੀ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮਙ੍ਗੀ વਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਦ੍વਿવੇਦਨਂ; ਯਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾਸਮਙ੍ਗੀਯੇવ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਂ ਏਕવੇਦਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ –

    Kammakusalavedanāvasenāpi cettha atthi sikkhāpadaṃ kāyakammaṃ, atthi vacīkammaṃ. Tattha yaṃ kāyadvārikaṃ, taṃ kāyakammaṃ; yaṃ vacīdvārikaṃ, taṃ vacīkammanti veditabbaṃ. Atthi pana sikkhāpadaṃ kusalaṃ, atthi akusalaṃ, atthi abyākataṃ. Dvattiṃseva hi āpattisamauṭṭhāpakacittāni – aṭṭha kāmāvacarakusalāni, dvādasa akusalāni, dasa kāmāvacarakiriyacittāni, kusalato ca kiriyato ca dve abhiññācittānīti. Tesu yaṃ kusalacittena āpajjati, taṃ kusalaṃ; itarehi itaraṃ. Atthi ca sikkhāpadaṃ tivedanaṃ, atthi dvivedanaṃ, atthi ekavedanaṃ. Tattha yaṃ āpajjanto tīsu vedanāsu aññataravedanāsamaṅgī hutvā āpajjati, taṃ tivedanaṃ; yaṃ āpajjanto sukhasamaṅgī vā upekkhāsamaṅgī vā āpajjati, taṃ dvivedanaṃ; yaṃ āpajjanto dukkhavedanāsamaṅgīyeva āpajjati, taṃ ekavedananti veditabbaṃ. Evaṃ –

    ‘‘ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕਿਰਿਯਾ, ਅਥੋ ਸਞ੍ਞਾ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ।

    ‘‘Samuṭṭhānañca kiriyā, atho saññā sacittakaṃ;

    ਲੋਕવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਕੁਸਲਂ વੇਦਨਾਯ ਚਾ’’ਤਿ॥

    Lokavajjañca kammañca, kusalaṃ vedanāya cā’’ti.

    ਇਮਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ। ਅਙ੍ਗવਸੇਨ ਦੁਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤੋਯੇવ ਹਿ ਏਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਮੇਥੁਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਮੁਚ੍ਚਨਤੋ ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ। ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮੇਥੁਨਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ વਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ। ਰਾਗવਸੇਨੇવ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਕਾਯਦ੍વਾਰੇਨੇવ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਕਮ੍ਮਭਾવੋ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਲੋਭਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ। ਸੁਖਸਮਙ੍ਗੀ વਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮਙ੍ਗੀ વਾ ਤਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍વਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਚੇਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸੀਸੇਨ ਪਨ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁਦੇਸਨਾ ਆਰੂਲ਼੍ਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    Imaṃ pakiṇṇakaṃ viditvā tesu samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ samuṭṭhānato ekasamuṭṭhānaṃ. Aṅgavasena dukasamuṭṭhānaṃ, kāyacittato samuṭṭhāti. Kiriyasamuṭṭhānañca karontoyeva hi etaṃ āpajjati. Methunapaṭisaṃyuttāya kāmasaññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ. ‘‘Anāpatti ajānantassa asādiyantassā’’ti hi vuttaṃ. Methunacitteneva naṃ āpajjati, na vinā cittenāti sacittakaṃ. Rāgavaseneva āpajjitabbato lokavajjaṃ. Kāyadvāreneva samuṭṭhānato kāyakammaṃ. Cittaṃ panettha aṅgamattaṃ hoti, na tassa vasena kammabhāvo labbhati. Lobhacittena āpajjitabbato akusalacittaṃ. Sukhasamaṅgī vā upekkhāsamaṅgī vā taṃ āpajjatīti dvivedananti veditabbaṃ. Sabbañcetaṃ āpattiyaṃ yujjati. Sikkhāpadasīsena pana sabbaaṭṭhakathāsudesanā ārūḷhā, tasmā evaṃ vuttaṃ.

    ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Pakiṇṇakakathā niṭṭhitā.

    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ

    Vinītavatthuvaṇṇanā

    ਮਕ੍ਕਟੀ વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਾ ਚ…ਪੇ॰… વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਮਿਗੋਤਿ ਇਦਂ ਕਿਂ? ਇਮਾ વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਨਂ ਭਗવਤਾ ਸਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ વਤ੍ਥੂਨਂ ਉਦ੍ਦਾਨਗਾਥਾ ਨਾਮ। ਤਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ‘‘ਸੁਖਂ વਿਨਯਧਰਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਾਹਕਤ੍ਥੇਰੇਹਿ ਠਪਿਤਾਨਿ। વਤ੍ਥੁਗਾਥਾ ਪਨ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਭਗવਤਿ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਠਪਿਤਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਲਕ੍ਖਣੇਨ ਆਯਤਿਂ વਿਨਯਧਰਾ વਿਨਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਂ ਸਾਧੁਕਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਞ੍ਚ વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇਨ ਦੁਤਿਯਾਦੀਨਿ। વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਨਿ ਹਿ ਸਿਪ੍ਪਿਕਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਰੂਪਾਨਿ વਿਯ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕવਤ੍ਥੂਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।

    Makkaṭīvajjiputtā ca…pe… vuḍḍhapabbajito migoti idaṃ kiṃ? Imā vinītavatthūnaṃ bhagavatā sayaṃ vinicchitānaṃ tesaṃ tesaṃ vatthūnaṃ uddānagāthā nāma. Tāni vatthūni ‘‘sukhaṃ vinayadharā uggaṇhissantī’’ti dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitāni. Vatthugāthā pana dharamāneyeva bhagavati upālittherena ṭhapitā ‘‘iminā lakkhaṇena āyatiṃ vinayadharā vinayaṃ vinicchinissantī’’ti. Tasmā ettha vuttalakkhaṇaṃ sādhukaṃ sallakkhetvā paṭhamasikkhāpadaṃ vinicchinitabbaṃ. Dutiyādīnañca vinītavatthūsu vuttalakkhaṇena dutiyādīni. Vinītavatthūni hi sippikānaṃ paṭicchannakarūpāni viya vinayadharānaṃ paṭicchannakavatthūni hontīti.

    ੬੭. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥੂਨਿ ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਨਿ। ਤਤਿਯੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਗਿਹਿવੇਸੇਨ ਓਦਾਤવਤ੍ਥੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤਤੋ ਪਰੇਸੁ ਸਤ੍ਤਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਕੁਸਚੀਰਨ੍ਤਿ ਕੁਸੇ ਗਨ੍ਥੇਤ੍વਾ ਕਤਚੀਰਂ। વਾਕਚੀਰਂ ਨਾਮ ਤਾਪਸਾਨਂ વਕ੍ਕਲਂ। ਫਲਕਚੀਰਂ ਨਾਮ ਫਲਕਸਣ੍ਠਾਨਾਨਿ ਫਲਕਾਨਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਕਤਚੀਰਂ। ਕੇਸਕਮ੍ਬਲੋਤਿ ਕੇਸੇਹਿ ਤਨ੍ਤੇ વਾਯਿਤ੍વਾ ਕਤਕਮ੍ਬਲੋ। વਾਲਕਮ੍ਬਲੋਤਿ ਚਮਰવਾਲੇਹਿ વਾਯਿਤ੍વਾ ਕਤਕਮ੍ਬਲੋ। ਉਲੂਕਪਕ੍ਖਿਕਨ੍ਤਿ ਉਲੂਕਸਕੁਣਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਕਤਨਿવਾਸਨਂ। ਅਜਿਨਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਸਲੋਮਂ ਸਖੁਰਂ ਅਜਿਨਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਦ੍વਾਦਸਮੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਸਾਰਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਸਾਰਤ੍ਤੋ; ਤਂ ਰਾਗਂ ਞਤ੍વਾ ਭਗવਾ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ।

    67. Tattha purimāni dve vatthūni anupaññattiyaṃyeva vuttatthāni. Tatiye vatthumhi gihiliṅgenāti gihivesena odātavattho hutvā. Catutthe natthi kiñci vattabbaṃ. Tato paresu sattasu vatthūsu kusacīranti kuse ganthetvā katacīraṃ. Vākacīraṃ nāma tāpasānaṃ vakkalaṃ. Phalakacīraṃ nāma phalakasaṇṭhānāni phalakāni sibbitvā katacīraṃ. Kesakambaloti kesehi tante vāyitvā katakambalo. Vālakambaloti camaravālehi vāyitvā katakambalo. Ulūkapakkhikanti ulūkasakuṇassa pakkhehi katanivāsanaṃ. Ajinakkhipanti salomaṃ sakhuraṃ ajinamigacammaṃ. Dvādasame vatthumhi sārattoti kāyasaṃsaggarāgena sāratto; taṃ rāgaṃ ñatvā bhagavā ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti āha.

    ੬੮. ਤੇਰਸਮੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਤਿ ਸਾ ਥੇਰੀ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪੇ ਅਭਿਨੀਹਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਸ੍ਸਾ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਅਤਿਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਕਾਯਚ੍ਛવਿ, ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪਨ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਤਾਪਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਤਿ। ਸਾ ਤਾਯੇવ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਿ। ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ; ਸੋ ਕਿਰ ਤਸ੍ਸਾ ਞਾਤਿਦਾਰਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ; ਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਰਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦਿવਾ ਬਾਹਿਰਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਞ੍ਹਿ ਪਠਮਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਯਾવਸ੍ਸਾ ਤਂ ਅਨ੍ਧਕਾਰਂ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਤਾવਦੇવ ਏવਮਕਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੂਸੇਸੀਤਿ ਪਧਂਸੇਸਿ। ਥੇਰੀ ਪਨ ਅਨવਜ੍ਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਣਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤੀ ਨਿਸੀਦਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧ-ਸਿਲਾਥਮ੍ਭ-ਖਦਿਰਸਾਰਖਾਣੁਕਾ વਿਯ। ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋਰਥਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਸਾ ਥੇਰਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨਪਥਂ વਿਜਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂ ਪਾਪਪੁਰਿਸਂ ਬ੍ਯਾਮਮਤ੍ਤਕਲ਼ੇવਰਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ વਿਯ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿવਰਮਦਾਸਿ। ਸੋ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਅવੀਚਿਜਾਲਾਨਂ ਇਨ੍ਧਨਭਾવਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਗવਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –

    68. Terasame vatthumhi uppalavaṇṇāti sā therī sāvatthiyaṃ seṭṭhidhītā satasahassakappe abhinīhārasampannā. Tassā pakatiyāpi atidassanīyā nīluppalavaṇṇā kāyacchavi, abbhantare pana kilesasantāpassa abhāvena ativiya virocati. Sā tāyeva vaṇṇapokkharatāya ‘‘uppalavaṇṇā’’ti nāmaṃ labhi. Paṭibaddhacittoti gihikālato paṭṭhāya rattacitto; so kira tassā ñātidārako hoti. Atha khoti anantaratthe nipāto; mañcake nisinnānantaramevāti vuttaṃ hoti. Divā bāhirato āgantvā dvāraṃ pidhāya nisinnānañhi paṭhamaṃ andhakāraṃ hoti. So yāvassā taṃ andhakāraṃ na nassati, tāvadeva evamakāsīti attho. Dūsesīti padhaṃsesi. Therī pana anavajjā attano samaṇasaññaṃ paccupaṭṭhapetvā asādiyantī nisīdi asaddhammādhippāyena parāmaṭṭhā aggikkhandha-silāthambha-khadirasārakhāṇukā viya. Sopi attano manorathaṃ pūretvā gato. Tassā theriyā dassanapathaṃ vijahantasseva ayaṃ mahāpathavī sinerupabbataṃ dhāretuṃ samatthāpi taṃ pāpapurisaṃ byāmamattakaḷevaraṃ dhāretuṃ asakkontī viya bhijjitvā vivaramadāsi. So taṅkhaṇaññeva avīcijālānaṃ indhanabhāvaṃ agamāsi. Bhagavā taṃ sutvā ‘‘anāpatti, bhikkhave, asādiyantiyā’’ti vatvā theriṃ sandhāya dhammapade imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇવ, ਆਰਗ੍ਗੇਰਿવ ਸਾਸਪੋ।

    ‘‘Vāri pokkharapatteva, āraggeriva sāsapo;

    ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੪੦੧)।

    Yo na limpati kāmesu, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 401);

    ੬੯. ਚੁਦ੍ਦਸਮੇ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭੂਤਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸਣ੍ਠਾਨਂ ਮਸ੍ਸੁਦਾਠਿਕਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਂ ਇਤ੍ਥਿਸਣ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਤਮੇવ ਉਪਜ੍ਝਂ ਤਮੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਹਿਤਉਪਜ੍ਝਾਯਮੇવ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਉਪਸਮ੍ਪਦਮੇવ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ। ਪੁਨ ਉਪਜ੍ਝਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ; ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਾਨਿਯੇવ વਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਉਪਸਮ੍ਪਦਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਾવ વਸ੍ਸਗਣਨਾ, ਤਂਯੇવ વਸ੍ਸਗਣਨਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ। ਨ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਸ੍ਸਗਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਗਮਿਤੁਂ ਸਙ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਙ੍ਗੀ ਭવਿਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਦਾਨਿਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਜ੍ਝੇ વਸਿਤੁਂ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਸਤੂਤਿ। ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਯਾ ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਯੋ વਾ વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਯੋ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਧਾਰਣਾ। ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વੁਟ੍ਠਾਤੁਨ੍ਤਿ ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ વਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વੁਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਯਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਾ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ-ਆਦਿਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਤਾਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤਨੇਨ ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ વੁਟ੍ਠਿਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਪਕਤਿਲਿਙ੍ਗੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਯਂ ਤਾવੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।

    69. Cuddasame vatthumhi itthiliṅgaṃ pātubhūtanti rattibhāge niddaṃ okkantassa purisasaṇṭhānaṃ massudāṭhikādi sabbaṃ antarahitaṃ itthisaṇṭhānaṃ uppannaṃ. Tameva upajjhaṃ tameva upasampadanti pubbe gahitaupajjhāyameva pubbe kataupasampadameva anujānāmi. Puna upajjhā na gahetabbā; upasampadā na kātabbāti attho. Tāniyevavassānīti bhikkhuupasampadato pabhuti yāva vassagaṇanā, taṃyeva vassagaṇanaṃ anujānāmi. Na ito paṭṭhāya vassagaṇanā kātabbāti attho. Bhikkhunīhi saṅgamitunti bhikkhunīhi saddhiṃ saṅgamituṃ saṅgantuṃ samaṅgī bhavituṃ anujānāmīti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – appatirūpaṃ dānissā bhikkhūnaṃ majjhe vasituṃ, bhikkhunupassayaṃ gantvā bhikkhunīhi saddhiṃ vasatūti. Yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi sādhāraṇāti yā desanāgāminiyo vā vuṭṭhānagāminiyo vā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ sādhāraṇā. Tā āpattiyo bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātunti tā sabbāpi bhikkhunīhi kātabbaṃ vinayakammaṃ katvā bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātuṃ anujānāmīti attho. Tāhi āpattīhi anāpattīti yā pana bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi asādhāraṇā sukkavissaṭṭhi-ādikā āpattiyo, tāhi anāpatti. Liṅgaparivattanena tā āpattiyo vuṭṭhitāva honti. Puna pakatiliṅge uppannepi tāhi āpattīhi tassa anāpattiyevāti ayaṃ tāvettha pāḷivinicchayo.

    ਅਯਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤੋ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਇਮੇਸੁ ਤਾવ ਦ੍વੀਸੁ ਲਿਙ੍ਗੇਸੁ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਹੀਨਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਬਲવਅਕੁਸਲੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ। ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਦੁਬ੍ਬਲਕੁਸਲੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਨ੍ਤਂ ਦੁਬ੍ਬਲਅਕੁਸਲੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ। ਪੁਰਿਸਲਿਙ੍ਗਂ ਬਲવਕੁਸਲੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਏવਂ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲੇਨ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿ, ਕੁਸਲੇਨ ਪਟਿਲਬ੍ਭਤਿ।

    Ayaṃ pana pāḷimutto okkantikavinicchayo – imesu tāva dvīsu liṅgesu purisaliṅgaṃ uttamaṃ, itthiliṅgaṃ hīnaṃ; tasmā purisaliṅgaṃ balavaakusalena antaradhāyati. Itthiliṅgaṃ dubbalakusalena patiṭṭhāti. Itthiliṅgaṃ pana antaradhāyantaṃ dubbalaakusalena antaradhāyati. Purisaliṅgaṃ balavakusalena patiṭṭhāti. Evaṃ ubhayampi akusalena antaradhāyati, kusalena paṭilabbhati.

    ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਕਤੋ ਸਜ੍ਝਾਯਂ વਾ ਧਮ੍ਮਸਾਕਚ੍ਛਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਏਕਾਗਾਰੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਾਨਂ ਏਕਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਚੇ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖੀ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇਯੇવ ਇਤਰਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਹੋਤੁ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ। વਟ੍ਟਸ੍ਸੇવੇਸੋ ਦੋਸੋ। ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਾ ਹੋਤੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ વਾ, ਅਨਾવਟੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅવਾਰਿਤੋ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ। ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਤ੍વਾ ਚ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ વੋ ਕਾਚਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ’’ਤਿ। ਸਚਸ੍ਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ, ਨੋ ਚੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਤ੍વਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰੋਥ; ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਨੇਥਾ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ વਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਚ ਨ ਏਕਕੇਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜੋਤਿਕਞ੍ਚ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਂવਿਦਹਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਬਹਿਗਾਮੇ ਦੂਰੇ વਿਹਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰ-ਨਦੀਪਾਰ-ਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸ-ਗਣਓਹੀਯਨਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥਿਲਿਙ੍ਗਂ ਪਾਤੁਭੂਤਂ, ਸਙ੍ਗਹਂ ਦਾਨਿਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਤਾ ਚੇ ‘‘ਸਾਧੁ, ਅਯ੍ਯਾ, ਇਦਾਨਿ ਮਯਮ੍ਪਿ ਸਜ੍ਝਾਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਆਰਾਧਿਕਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ ਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ, ਤਾ ਕੋਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਗਚ੍ਛਤਿ ਚੇ, ਗਾਮਨ੍ਤਰ-ਨਦੀਪਾਰ-ਰਤ੍ਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸ-ਗਣਓਹੀਯਨਾਪਤ੍ਤੀਹਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾਯੋ; ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਅਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਗਹਂ ਪਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ; ਤਾਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਸਚੇ ਲਜ੍ਜਿਨਿਯੋ ਚ ਸਙ੍ਗਾਹਿਕਾ ਚ, ਞਾਤਿਕਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨਗਾਮੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞਾ ਞਾਤਿਕਾਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਿਕਾ, ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇਪਿ ਨਿਸ੍ਸਯਪਟਿਪਨ੍ਨੋ, ਪਤਿਰੂਪਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਮਾਤਿਕਾ વਾ વਿਨਯੋ વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤੋ, ਪੁਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਪਰਿਸਾવਚਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવਸ੍ਸਸਾਮਣੇਰੇਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਉਪਜ੍ਝਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।

    Tattha sace dvinnaṃ bhikkhūnaṃ ekato sajjhāyaṃ vā dhammasākacchaṃ vā katvā ekāgāre nipajjitvā niddaṃ okkantānaṃ ekassa itthiliṅgaṃ pātubhavati, ubhinnampi sahaseyyāpatti hoti. So ce paṭibujjhitvā attano taṃ vippakāraṃ disvā dukkhī dummano rattibhāgeyeva itarassa āroceyya, tena samassāsetabbo – ‘‘hotu, mā cintayittha. Vaṭṭasseveso doso. Sammāsambuddhena dvāraṃ dinnaṃ, bhikkhu vā hotu bhikkhunī vā, anāvaṭo dhammo avārito saggamaggo’’ti. Samassāsetvā ca evaṃ vattabbaṃ – ‘‘tumhehi bhikkhunupassayaṃ gantuṃ vaṭṭati. Atthi vo kāci sandiṭṭhā bhikkhuniyo’’ti. Sacassā honti tādisā bhikkhuniyo atthīti, no ce honti natthīti vatvā so bhikkhu vattabbo – ‘‘mama saṅgahaṃ karotha; idāni maṃ paṭhamaṃ bhikkhunupassayaṃ nethā’’ti. Tena bhikkhunā taṃ gahetvā tassā vā sandiṭṭhānaṃ attano vā sandiṭṭhānaṃ bhikkhunīnaṃ santikaṃ gantabbaṃ. Gacchantena ca na ekakena gantabbaṃ. Catūhi pañcahi bhikkhūhi saddhiṃ jotikañca kattaradaṇḍañca gahetvā saṃvidahanaṃ parimocetvā ‘‘mayaṃ asukaṃ nāma ṭhānaṃ gacchāmā’’ti gantabbaṃ. Sace bahigāme dūre vihāro hoti, antarāmagge gāmantara-nadīpāra-rattivippavāsa-gaṇaohīyanāpattīhi anāpatti. Bhikkhunupassayaṃ gantvā tā bhikkhuniyo vattabbā – ‘‘asukaṃ nāma bhikkhuṃ jānāthā’’ti? ‘‘Āma, ayyā’’ti. ‘‘Tassa itthiliṅgaṃ pātubhūtaṃ, saṅgahaṃ dānissa karothā’’ti. Tā ce ‘‘sādhu, ayyā, idāni mayampi sajjhāyissāma, dhammaṃ sossāma, gacchatha tumhe’’ti vatvā saṅgahaṃ karonti, ārādhikā ca honti saṅgāhikā lajjiniyo, tā kopetvā aññattha na gantabbaṃ. Gacchati ce, gāmantara-nadīpāra-rattivippavāsa-gaṇaohīyanāpattīhi na muccati. Sace pana lajjiniyo honti, na saṅgāhikāyo; aññattha gantuṃ labbhati. Sacepi alajjiniyo honti, saṅgahaṃ pana karonti; tāpi pariccajitvā aññattha gantuṃ labbhati. Sace lajjiniyo ca saṅgāhikā ca, ñātikā na honti, āsannagāme pana aññā ñātikāyo honti paṭijagganikā, tāsampi santikaṃ gantuṃ vaṭṭatīti vadanti. Gantvā sace bhikkhubhāvepi nissayapaṭipanno, patirūpāya bhikkhuniyā santike nissayo gahetabbo. Mātikā vā vinayo vā uggahito suggahito, puna uggaṇhanakāraṇaṃ natthi. Sace bhikkhubhāve parisāvacaro, tassa santikeyeva upasampannā sūpasampannā. Aññassa santike nissayo gahetabbo. Pubbe taṃ nissāya vasantehipi aññassa santikeyeva nissayo gahetabbo. Paripuṇṇavassasāmaṇerenāpi aññassa santikeyeva upajjhā gahetabbā.

    ਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਤਿਚੀવਰਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤੋ ਚ, ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ વਿਜਹਤਿ, ਪੁਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਕਚ੍ਚਿਕਾ ਚ ਉਦਕਸਾਟਿਕਾ ਚ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਯਂ ਅਤਿਰੇਕਚੀવਰਂ વਾ ਅਤਿਰੇਕਪਤ੍ਤੋ વਾ વਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ વਿਨਯਕਮ੍ਮਂ વਿਜਹਤਿ, ਪੁਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨ વਿਜਹਤਿ। ਯਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ, ਤਂ ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਯਂ ਪਨ વਿਭਤ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ –

    Yaṃ panassa bhikkhubhāve adhiṭṭhitaṃ ticīvarañca patto ca, taṃ adhiṭṭhānaṃ vijahati, puna adhiṭṭhātabbaṃ. Saṅkaccikā ca udakasāṭikā ca gahetabbā. Yaṃ atirekacīvaraṃ vā atirekapatto vā vinayakammaṃ katvā ṭhapito hoti, taṃ sabbampi vinayakammaṃ vijahati, puna kātabbaṃ. Paṭiggahitatelamadhuphāṇitādīnipi paṭiggahaṇaṃ vijahanti. Sace paṭiggahaṇato sattame divase liṅgaṃ parivattati, puna paṭiggahetvā sattāhaṃ vaṭṭati. Yaṃ pana bhikkhukāle aññassa bhikkhuno santakaṃ paṭiggahitaṃ, taṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati. Yaṃ ubhinnaṃ sādhāraṇaṃ avibhajitvā ṭhapitaṃ, taṃ pakatatto rakkhati. Yaṃ pana vibhattaṃ etasseva santakaṃ, taṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Vuttampi cetaṃ parivāre –

    ‘‘ਤੇਲਂ ਮਧੁਂ ਫਾਣਿਤਞ੍ਚਾਪਿ ਸਪ੍ਪਿਂ।

    ‘‘Telaṃ madhuṃ phāṇitañcāpi sappiṃ;

    ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪੇਯ੍ਯ।

    Sāmaṃ gahetvāna nikkhipeyya;

    ਅવੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ।

    Avītivatte sattāhe;

    ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ।

    Sati paccaye paribhuñjantassa āpatti;

    ਪਞ੍ਹਾ ਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੪੮੦)।

    Pañhā mesā kusalehi cintitā’’ti. (pari. 480);

    ਇਦਞ੍ਹਿ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤਨੇਨ, ਕਾਲਂਕਿਰਿਯਾਯ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨੇਨ, ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਨੇਨ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਾਨੇਨ, ਅਨਪੇਕ੍ਖવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇਨ, ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਹਣੇਨ ਚ વਿਜਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇਪਿ ਹਰੀਤਕਖਣ੍ਡਮ੍ਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਮਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਮਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ વਿਜਹਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁવਿਹਾਰੇ ਪਨ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਠਪਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਸਾવ ਇਸ੍ਸਰਾ, ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਥਾવਰਂ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸੇਨਾਸਨਂ વਾ ਉਪਰੋਪਕਾ વਾ, ਤੇ ਯਸ੍ਸਿਚ੍ਛਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਾ। ਤੇਰਸਸੁ ਸਮ੍ਮੁਤੀਸੁ ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਲਦ੍ਧਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਸਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਪੁਰਿਮਿਕਾਯ ਸੇਨਾਸਨਗ੍ਗਾਹੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ। ਸਚੇ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ ਸੇਨਾਸਨੇ ਗਹਿਤੇ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਲਾਭਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਾਯ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿવਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਮਾਨਤ੍ਤਂ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨ ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਬ੍ਭਾਨਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਕੁਸਲવਿਪਾਕੇ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣੇ ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪੁਨਦੇવ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਚਿਣ੍ਣੇ ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਬ੍ਭਾਨਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।

    Idañhi liṅgaparivattanaṃ sandhāya vuttaṃ. Paṭiggahaṇaṃ nāma liṅgaparivattanena, kālaṃkiriyāya, sikkhāpaccakkhānena, hīnāyāvattanena, anupasampannassa dānena, anapekkhavissajjanena, acchinditvā gahaṇena ca vijahati. Tasmā sacepi harītakakhaṇḍampi paṭiggahetvā ṭhapitamatthi, sabbamassa paṭiggahaṇaṃ vijahati. Bhikkhuvihāre pana yaṃkiñcissā santakaṃ paṭiggahetvā vā appaṭiggahetvā vā ṭhapitaṃ, sabbassa sāva issarā, āharāpetvā gahetabbaṃ. Yaṃ panettha thāvaraṃ tassā santakaṃ senāsanaṃ vā uparopakā vā, te yassicchati tassa dātabbā. Terasasu sammutīsu yā bhikkhukāle laddhā sammuti, sabbā sā paṭippassambhati. Purimikāya senāsanaggāho paṭippassambhati. Sace pacchimikāya senāsane gahite liṅgaṃ parivattati, bhikkhunisaṅgho cassā uppannaṃ lābhaṃ dātukāmo hoti, apaloketvā dātabbo. Sace bhikkhunīhi sādhāraṇāya paṭicchannāya āpattiyā parivasantassa liṅgaṃ parivattati, pakkhamānattameva dātabbaṃ. Sace mānattaṃ carantassa parivattati, puna pakkhamānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇamānattassa parivattati, bhikkhunīhi abbhānakammaṃ kātabbaṃ. Sace akusalavipāke parikkhīṇe pakkhamānattakāle punadeva liṅgaṃ parivattati, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇe pakkhamānatte parivattati, bhikkhūhi abbhānakammaṃ kātabbanti.

    ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤਨવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਇਧ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬੋ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਸਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਕਾਲੇ ਆਪਨ੍ਨਾ ਸਞ੍ਚਰਿਤ੍ਤਾਪਤ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਪਰਿવਾਸਦਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਨ ਤੇਨਤ੍ਥੋ, ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤਾਯ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪੁਨ ਮਾਨਤ੍ਤਂ ਅਦਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅਬ੍ਭੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਥ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਮਾਨਤ੍ਤੇ ਅਦਿਨ੍ਨੇ ਪੁਨ ਲਿਙ੍ਗਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਛਾਰਤ੍ਤਂ ਮਾਨਤ੍ਤਂ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ, ਪਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਮੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਚਿਣ੍ਣਮਾਨਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤੇ ਜਾਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਬ੍ਭਾਨਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ । ਪੁਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇ ਚ ਲਿਙ੍ਗੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਭਾવੇ ਠਿਤਾਯਪਿ ਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ, ਤਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਏવਾਤਿ।

    Anantare bhikkhuniyā liṅgaparivattanavatthumhi idha vuttanayeneva sabbo vinicchayo veditabbo. Ayaṃ pana viseso – sacepi bhikkhunikāle āpannā sañcarittāpatti paṭicchannā hoti, parivāsadānaṃ natthi, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace pakkhamānattaṃ carantiyā liṅgaṃ parivattati, na tenattho, chārattaṃ mānattameva dātabbaṃ. Sace ciṇṇamānattāya parivattati, puna mānattaṃ adatvā bhikkhūhi abbhetabbo. Atha bhikkhūhi mānatte adinne puna liṅgaṃ parivattati, bhikkhunīhi pakkhamānattameva dātabbaṃ. Atha chārattaṃ mānattaṃ carantassa puna parivattati, pakkhamānattameva dātabbaṃ. Ciṇṇamānattassa pana liṅgaparivatte jāte bhikkhunīhi abbhānakammaṃ kātabbaṃ . Puna parivatte ca liṅge bhikkhunibhāve ṭhitāyapi yā āpattiyo pubbe paṭippassaddhā, tā suppaṭippassaddhā evāti.

    ੭੦. ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ‘‘ਮਾਤੁਯਾ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨਿਯੇવ।

    70. Ito parāni ‘‘mātuyā methunaṃ dhamma’’ntiādīni cattāri vatthūni uttānatthāniyeva.

    ੭੧. ਮੁਦੁਪਿਟ੍ਠਿਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਸੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਟਪੁਬ੍ਬਕੋ। ਤਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਕੋਸਲ੍ਲਤ੍ਥਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾ ਪਿਟ੍ਠਿ ਮੁਦੁਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿ।

    71. Mudupiṭṭhikavatthumhi so kira bhikkhu naṭapubbako. Tassa sippakosallatthaṃ parikammakatā piṭṭhi mudukā ahosi. Tasmā evaṃ kātuṃ asakkhi.

    ਲਮ੍ਬੀવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਦੀਘਂ ਹੋਤਿ ਲਮ੍ਬਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਲਮ੍ਬੀਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।

    Lambīvatthumhi tassa bhikkhussa aṅgajātaṃ dīghaṃ hoti lambati, tasmā lambīti vutto.

    ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ਦ੍વੇ વਣવਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਾਨੇવ। ਲੇਪਚਿਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਲੇਪਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰੂਪਂ।

    Ito parāni dve vaṇavatthūni uttānāneva. Lepacittavatthumhi lepacittaṃ nāma cittakammarūpaṃ.

    ਦਾਰੁਧੀਤਲਿਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਦਾਰੁਧੀਤਲਿਕਾ ਨਾਮ ਕਟ੍ਠਰੂਪਂ। ਯਥਾ ਚ ਇਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਏવਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁਪਿ ਦਨ੍ਤਰੂਪ-ਪੋਤ੍ਥਕਰੂਪ-ਲੋਹਰੂਪਾਦੀਸੁ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕੇਸੁ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪੇਸੁ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸੁਚਿ ਮੁਚ੍ਚਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮੋਚਨਰਾਗੇਨ ਪਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਅਮੁਤ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਨ੍ਤਿ।

    Dārudhītalikavatthumhi dārudhītalikā nāma kaṭṭharūpaṃ. Yathā ca imesu dvīsu evaṃ aññesupi dantarūpa-potthakarūpa-loharūpādīsu anupādinnakesu itthirūpesu nimitte methunarāgena upakkamantassa asuci muccatu vā mā vā, dukkaṭameva. Kāyasaṃsaggarāgena upakkamantassāpi tatheva dukkaṭaṃ. Mocanarāgena pana upakkamantassa mutte saṅghādiseso, amutte thullaccayanti.

    ੭੨. ਸੁਨ੍ਦਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਗਹੇ ਕੁਲਦਾਰਕੋ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ; ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਅਭਿਰੂਪਤਾਯ ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਿ। ਤਂ ਰਥਿਕਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਛਨ੍ਦਰਾਗਾ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਇਮਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਅਕਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਨਾਗਾਮੀ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਨ ਸਾਦਿਯਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਨ ਅવਿਸਯੋ ਏਸੋ।

    72. Sundaravatthumhi ayaṃ sundaro nāma rājagahe kuladārako saddhāya pabbajito; attabhāvassa abhirūpatāya ‘‘sundaro’’ti nāmaṃ labhi. Taṃ rathikāya gacchantaṃ disvā samuppannachandarāgā sā itthī imaṃ vippakāraṃ akāsi. Thero pana anāgāmī. Tasmā so na sādiyi. Aññesaṃ pana avisayo eso.

    ਇਤੋ ਪਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਜਲ਼ਾ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ વਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਂਸੁ।

    Ito paresu catūsu vatthūsu te bhikkhū jaḷā dummedhā mātugāmassa vacanaṃ gahetvā tathā katvā pacchā kukkuccāyiṃsu.

    ੭੩. ਅਕ੍ਖਾਯਿਤਾਦੀਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ। ਦ੍વੀਸੁ ਛਿਨ੍ਨਸੀਸવਤ੍ਥੂਸੁ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – વਟ੍ਟਕਤੇ ਮੁਖੇ વਿવਟੇ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪવੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਚੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વਾ ਉਪਰਿ વਾ ਉਭਯਪਸ੍ਸੇਹਿ વਾ ਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ ਅਛੁਪਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤਾਲੁਕਂ ਛੁਪਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਸ੍ਸਾਨਿ ਤਾਲੁਕਞ੍ਚ ਅਛੁਪਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸਗਤਮੇવ ਕਤ੍વਾ ਪવੇਸੇਤਿ ਚ ਨੀਹਰਤਿ ਚ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਯਦਿ ਪਨ ਦਨ੍ਤਾ ਸੁਫੁਸਿਤਾ, ਅਨ੍ਤੋਮੁਖੇ ਓਕਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਨ੍ਤਾ ਚ ਬਹਿ ਓਟ੍ਠਮਂਸੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਤਤ੍ਥ વਾਤੇਨ ਅਸਮ੍ਫੁਟ੍ਠਂ ਅਲ੍ਲੋਕਾਸਂ ਤਿਲਫਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਉਪ੍ਪਾਟਿਤੇ ਪਨ ਓਟ੍ਠਮਂਸੇ ਦਨ੍ਤੇਸੁਯੇવ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਯੋਪਿ ਦਨ੍ਤੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ , ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਓਟ੍ਠੇਹਿ ਪਿਦਹਿਤੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਪਿ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿવ੍ਹਾਯ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਪਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਜੀવਮਾਨਕਸਰੀਰੇਪਿ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਜਿવ੍ਹਾਯ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ। ਯਦਿ ਪਨ ਬਹਿਜਿવ੍ਹਾਯ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਮੁਖਂ ਪવੇਸੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਉਪਰਿਗੀવਾਯ ਛਿਨ੍ਨਸੀਸਸ੍ਸਪਿ ਅਧੋਭਾਗੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਾਲੁਕਂ ਛੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ।

    73. Akkhāyitādīni tīṇi vatthūni uttānatthāneva. Dvīsu chinnasīsavatthūsu ayaṃ vinicchayo – vaṭṭakate mukhe vivaṭe aṅgajātaṃ pavesento sace heṭṭhā vā upari vā ubhayapassehi vā chupantaṃ paveseti, pārājikaṃ. Catūhipi passehi achupantaṃ pavesetvā abbhantare tālukaṃ chupati, pārājikameva. Cattāri passāni tālukañca achupanto ākāsagatameva katvā paveseti ca nīharati ca, dukkaṭaṃ. Yadi pana dantā suphusitā, antomukhe okāso natthi, dantā ca bahi oṭṭhamaṃsena paṭicchannā, tattha vātena asamphuṭṭhaṃ allokāsaṃ tilaphalamattampi pavesentassa pārājikameva. Uppāṭite pana oṭṭhamaṃse dantesuyeva upakkamantassa thullaccayaṃ. Yopi danto bahi nikkhamitvā tiṭṭhati , na sakkā oṭṭhehi pidahituṃ. Tattha upakkamantepi bahi nikkhantajivhāya upakkamantepi thullaccayameva. Jīvamānakasarīrepi bahi nikkhantajivhāya thullaccayameva. Yadi pana bahijivhāya paliveṭhetvā antomukhaṃ paveseti, pārājikameva. Uparigīvāya chinnasīsassapi adhobhāgena aṅgajātaṃ pavesetvā tālukaṃ chupantassa pārājikameva.

    ਅਟ੍ਠਿਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਸੁਸਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਮੇਥੁਨਰਾਗੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ, ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ, ਮੁਚ੍ਚਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਮੋਚਨਰਾਗੇਨ ਪਨ ਉਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਅਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ।

    Aṭṭhikavatthumhi susānaṃ gacchantassāpi dukkaṭaṃ. Aṭṭhikāni saṅkaḍḍhantassāpi, nimitte methunarāgena upakkamantassāpi, kāyasaṃsaggarāgena upakkamantassāpi, muccatu vā mā vā, dukkaṭameva. Mocanarāgena pana upakkamantassa muccante saṅghādiseso, amuccante thullaccayameva.

    ਨਾਗੀવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਨਾਗਮਾਣવਿਕਾ વਾ ਹੋਤੁ ਕਿਨ੍ਨਰੀਆਦੀਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਰਾਜਿਕਂ।

    Nāgīvatthumhi nāgamāṇavikā vā hotu kinnarīādīnaṃ vā aññatarā, sabbattha pārājikaṃ.

    ਯਕ੍ਖੀવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦੇવਤਾ ਯਕ੍ਖੀਯੇવ।

    Yakkhīvatthumhi sabbāpi devatā yakkhīyeva.

    ਪੇਤੀવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਨਿਜ੍ਝਾਮਤਣ੍ਹਿਕਾਦਿਪੇਤਿਯੋ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। વਿਮਾਨਪੇਤਿਯੋ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ; ਯਾਸਂ ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਅਕੁਸਲਂ વਿਪਚ੍ਚਤਿ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਦੇવਤਾ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਾਯ ਪੇਤਿਯਾ વਾ ਯਕ੍ਖਿਯਾ વਾ ਸਚੇ ਦਸ੍ਸਨ-ਗਹਣ-ਆਮਸਨ-ਫੁਸਨ-ਘਟ੍ਟਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਅਥਾਪਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਅਥ ਦਸ੍ਸਨਗਹਣਾਨਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਆਮਸਨਫੁਸਨਘਟ੍ਟਨੇਹਿ ਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨੇਹਿ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੋਰਥਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਅવਿਸਯੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤ੍ਥ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਣ੍ਡਕવਤ੍ਥੁ ਪਾਕਟਮੇવ।

    Petīvatthumhi nijjhāmataṇhikādipetiyo allīyitumpi na sakkā. Vimānapetiyo pana atthi; yāsaṃ kāḷapakkhe akusalaṃ vipaccati, juṇhapakkhe devatā viya sampattiṃ anubhonti. Evarūpāya petiyā vā yakkhiyā vā sace dassana-gahaṇa-āmasana-phusana-ghaṭṭanāni paññāyanti, pārājikaṃ. Athāpi dassanaṃ natthi, itarāni paññāyanti, pārājikameva. Atha dassanagahaṇāni na paññāyanti, āmasanaphusanaghaṭṭanehi paññāyamānehi taṃ puggalaṃ visaññaṃ katvā attano manorathaṃ pūretvā gacchati, ayaṃ avisayo nāma. Tasmā ettha avisayattā anāpatti. Paṇḍakavatthu pākaṭameva.

    ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਉਪਹਤਕਾਯਪ੍ਪਸਾਦੋ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਮਿવ ਸੁਖਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ વਾ ਨ વੇਦਯਤਿ। ਅવੇਦਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸੇવਨਚਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿ।

    Upahatindriyavatthumhi upahatindriyoti upahatakāyappasādo khāṇukaṇṭakamiva sukhaṃ vā dukkhaṃ vā na vedayati. Avedayantassāpi sevanacittavasena āpatti.

    ਛੁਪਿਤਮਤ੍ਤવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯੋ ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮੇਥੁਨੇ વਿਰਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਸ੍ਸ ਹੋਤਿ। ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬਪਯੋਗਾ ਹਤ੍ਥਗ੍ਗਾਹਾਦਯੋ ਯਾવ ਸੀਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾવ ਦੁਕ੍ਕਟੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਸੀਸੇ ਪਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਸਾਮਨ੍ਤਂ। ਇਤਰੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇ વਿਰਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਸਾਦਿਯੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।

    Chupitamattavatthusmiṃ yo ‘‘methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī’’ti mātugāmaṃ gaṇhitvā methune virajjitvā vippaṭisārī hoti, dukkaṭamevassa hoti. Methunadhammassa hi pubbapayogā hatthaggāhādayo yāva sīsaṃ na pāpuṇāti, tāva dukkaṭe tiṭṭhanti. Sīse patte pārājikaṃ hoti. Paṭhamapārājikassa hi dukkaṭameva sāmantaṃ. Itaresaṃ tiṇṇaṃ thullaccayaṃ. Ayaṃ pana bhikkhu methunadhamme virajjitvā kāyasaṃsaggaṃ sādiyīti veditabbo. Tenāha bhagavā – ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti.

    ੭੪. ਭਦ੍ਦਿਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਭਦ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ ਤਂ ਨਗਰਂ। ਜਾਤਿਯਾવਨਂ ਨਾਮ ਜਾਤਿਪੁਪ੍ਫਗੁਮ੍ਬਾਨਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤਾਯ ਏવਂ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ; ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਨਗਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇ વਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਤੇਨ વਾਤੁਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇਨ ਮਹਾਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਏਕਰਸਂ ਭવਙ੍ਗਮੇવ વਤ੍ਤਤਿ। ਕਿਲਿਨ੍ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾਤਿ ਅਸੁਚਿਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ।

    74. Bhaddiyavatthusmiṃ bhaddiyaṃ nāma taṃ nagaraṃ. Jātiyāvanaṃ nāma jātipupphagumbānaṃ ussannatāya evaṃ laddhanāmaṃ; taṃ tassa nagarassa upacāre vanaṃ hoti. So tattha nipanno tena vātupatthambhena mahāniddaṃ okkami. Ekarasaṃ bhavaṅgameva vattati. Kilinnaṃ passitvāti asucikiliṭṭhaṃ passitvā.

    ੭੫. ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ਸਾਦਿਯਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਜਾਨਨવਤ੍ਥੁ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ।

    75. Ito parāni sādiyanapaṭisaṃyuttāni cattāri vatthūni, ajānanavatthu cāti pañca uttānatthāneva.

    ੭੬. ਦ੍વੀਸੁ ਅਸਾਦਿਯਨવਤ੍ਥੂਸੁ ਸਹਸਾ વੁਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਆਸੀવਿਸੇਨ ਦਟ੍ਠੋ વਿਯ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਦਡ੍ਢੋ વਿਯ ਚ ਤੁਰਿਤਂ વੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੇਸੀਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿ ਖਿਪ੍ਪਂ વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋવ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ વਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤੋ ਪਾਤੇਸਿ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੇਨ ਹਿ ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਸਙ੍ਗਾਮਸੀਸਯੋਧੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।

    76. Dvīsu asādiyanavatthūsu sahasā vuṭṭhāsīti āsīvisena daṭṭho viya agginā daḍḍho viya ca turitaṃ vuṭṭhāsi. Akkamitvā pavattesīti appamatto bhikkhu āraddhavipassako upaṭṭhitassati khippaṃ vuṭṭhahantova akkamitvā bhūmiyaṃ vaṭṭento parivaṭṭento viheṭhento pātesi. Puthujjanakalyāṇakena hi evarūpesu ṭhānesu cittaṃ rakkhitabbaṃ. Ayañca tesaṃ aññataro saṅgāmasīsayodho bhikkhu.

    ੭੭. ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਦਿવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਦਿવਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ। ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ। વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਦੋਸੇਨ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਗવਤੋ ਹਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਾਦੀਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਠਪਿਤਾ। ‘‘ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਦਿવਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ਨੋ ਰਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਰਿ॰ ੩੨੩) ਇਮਿਨਾਪਿ ਚੇਤਂ ਸਿਦ੍ਧਂ।

    77. Dvāraṃ vivaritvā nipannavatthumhi divā paṭisallīyantenāti divā nipajjantena. Dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitunti dvāraṃ pidahitvā nipajjituṃ. Ettha ca kiñcāpi pāḷiyaṃ ‘‘ayaṃ nāma āpattī’’ti na vuttā. Vivaritvā nipannadosena pana uppanne vatthusmiṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitu’’nti vuttattā asaṃvaritvā paṭisallīyantassa dukkaṭaṃ vuttaṃ. Bhagavato hi adhippāyaṃ ñatvā upālittherādīhi aṭṭhakathā ṭhapitā. ‘‘Atthāpatti divā āpajjati no ratti’’nti (pari. 323) imināpi cetaṃ siddhaṃ.

    ਕੀਦਿਸਂ ਪਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ, ਕੀਦਿਸਂ ਨ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ? ਰੁਕ੍ਖਪਦਰવੇਲ਼ੁਪਦਰਕਿਲਞ੍ਜਪਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕવਾਟਂ ਕਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦੁਕ੍ਖਲੇ ਉਪਰਿ ਉਤ੍ਤਰਪਾਸਕੇ ਚ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਮੇવ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਂ ਗੋਰੂਪਾਨਂ વਜੇਸੁ વਿਯ ਰੁਕ੍ਖਸੂਚਿਕਣ੍ਟਕਦ੍વਾਰਂ, ਗਾਮਥਕਨਕਂ ਚਕ੍ਕਲਕਯੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਂ, ਫਲਕੇਸੁ વਾ ਕਿਟਿਕਾਸੁ વਾ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਚਕ੍ਕਲਕਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਕਤਂ ਸਂਸਰਣਕਿਟਿਕਦ੍વਾਰਂ, ਆਪਣੇਸੁ વਿਯ ਕਤਂ ਉਗ੍ਘਾਟਨਕਿਟਿਕਦ੍વਾਰਂ, ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વੇਣੁਸਲਾਕਾ ਗੋਪ੍ਫੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਕੁਟੀਸੁ ਕਤਂ ਸਲਾਕਹਤ੍ਥਕਦ੍વਾਰਂ, ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਦ੍વਾਰਂ ਨ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕવਾਟਪ੍ਪਣਾਮਨੇ ਪਨ ਏਕਂ ਦੁਸ੍ਸਸਾਣਿਦ੍વਾਰਮੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕਰਂ, ਅવਸੇਸਾਨਿ ਪਣਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਦਿવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਮੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਪਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਏਤਂ વਤ੍ਤਂ।

    Kīdisaṃ pana dvāraṃ saṃvaritabbaṃ, kīdisaṃ na saṃvaritabbaṃ? Rukkhapadaraveḷupadarakilañjapaṇṇādīnaṃ yena kenaci kavāṭaṃ katvā heṭṭhā udukkhale upari uttarapāsake ca pavesetvā kataṃ parivattakadvārameva saṃvaritabbaṃ. Aññaṃ gorūpānaṃ vajesu viya rukkhasūcikaṇṭakadvāraṃ, gāmathakanakaṃ cakkalakayuttadvāraṃ, phalakesu vā kiṭikāsu vā dve tīṇi cakkalakāni yojetvā kataṃ saṃsaraṇakiṭikadvāraṃ, āpaṇesu viya kataṃ ugghāṭanakiṭikadvāraṃ, dvīsu tīsu ṭhānesu veṇusalākā gopphetvā paṇṇakuṭīsu kataṃ salākahatthakadvāraṃ, dussasāṇidvāranti evarūpaṃ dvāraṃ na saṃvaritabbaṃ. Pattahatthassa kavāṭappaṇāmane pana ekaṃ dussasāṇidvārameva anāpattikaraṃ, avasesāni paṇāmentassa āpatti. Divā paṭisallīyantassa pana parivattakadvārameva āpattikaraṃ, sesāni saṃvaritvā vā asaṃvaritvā vā nipannassa āpatti natthi. Saṃvaritvā pana nipajjitabbaṃ, etaṃ vattaṃ.

    ਪਰਿવਤ੍ਤਕਦ੍વਾਰਂ ਪਨ ਕਿਤ੍ਤਕੇਨ ਸਂવੁਤਂ ਹੋਤਿ? ਸੂਚਿਘਟਿਕਾਦੀਸੁ ਦਿਨ੍ਨਾਸੁ ਸਂવੁਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਸੂਚਿਮਤ੍ਤੇਪਿ ਦਿਨ੍ਨੇ વਟ੍ਟਤਿ। ਘਟਿਕਮਤ੍ਤੇਪਿ ਦਿਨ੍ਨੇ વਟ੍ਟਤਿ। ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਪਿਹਿਤਮਤ੍ਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਈਸਕਂ ਅਫੁਸਿਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ વਿਧਿਨਾ ਯਾવਤਾ ਸੀਸਂ ਨਪ੍ਪવਿਸਤਿ ਤਾવਤਾ ਅਫੁਸਿਤੇਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਸਚੇ ਬਹੂਨਂ વਲ਼ਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਾ ਸਾਮਣੇਰਂ વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਥ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਏਤੇ ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਉਪਾਸਕਮ੍ਪਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾ, ‘ਏਸ ਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕੇવਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ વਾ ਮਾਤੁਗਾਮਂ વਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਥ ਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਉਦੁਕ੍ਖਲਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਪਾਸਕੋ વਾ ਭਿਨ੍ਨੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਟ੍ਠਪਿਤੋ વਾ, ਸਂવਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨવਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ વਾ ਪਨ ਇਟ੍ਠਕਪੁਞ੍ਜੋ વਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਦੀਨਂ વਾ ਰਾਸਿ ਅਨ੍ਤੋਦ੍વਾਰੇ ਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਟ੍ਟਂ વਾ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ ਸਂવਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ; ਏવਰੂਪੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇ ਸਤਿ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਦਿ ਪਨ ਕવਾਟਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਲਦ੍ਧਕਪ੍ਪਮੇવ। ਉਪਰਿ ਸਯਨ੍ਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਮਤ੍ਥਕੇ ਥਕਨਕਂ ਹੋਤਿ, ਥਕੇਤ੍વਾਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਗਬ੍ਭੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰਂ વਾ ਪਮੁਖਦ੍વਾਰਂ વਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਏਕਕੁਟ੍ਟਕੇ ਗੇਹੇ ਦ੍વੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ વਲ਼ਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇਪਿ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

    Parivattakadvāraṃ pana kittakena saṃvutaṃ hoti? Sūcighaṭikādīsu dinnāsu saṃvutameva hoti. Apica kho sūcimattepi dinne vaṭṭati. Ghaṭikamattepi dinne vaṭṭati. Dvārabāhaṃ phusitvā pihitamattepi vaṭṭati. Īsakaṃ aphusitepi vaṭṭati. Sabbantimena vidhinā yāvatā sīsaṃ nappavisati tāvatā aphusitepi vaṭṭatīti. Sace bahūnaṃ vaḷañjanaṭṭhānaṃ hoti, bhikkhuṃ vā sāmaṇeraṃ vā ‘‘dvāraṃ, āvuso, jaggāhī’’ti vatvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Atha bhikkhū cīvarakammaṃ vā aññaṃ vā kiñci karontā nisinnā honti, ‘‘ete dvāraṃ jaggissantī’’ti ābhogaṃ katvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘upāsakampi āpucchitvā vā, ‘esa jaggissatī’ti ābhogaṃ katvā vā nipajjituṃ vaṭṭati. Kevalaṃ bhikkhuniṃ vā mātugāmaṃ vā āpucchituṃ na vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Atha dvārassa udukkhalaṃ vā uttarapāsako vā bhinno vā hoti aṭṭhapito vā, saṃvarituṃ na sakkoti, navakammatthaṃ vā pana iṭṭhakapuñjo vā mattikādīnaṃ vā rāsi antodvāre kato hoti, aṭṭaṃ vā bandhanti, yathā saṃvarituṃ na sakkoti; evarūpe antarāye sati asaṃvaritvāpi nipajjituṃ vaṭṭati. Yadi pana kavāṭaṃ natthi, laddhakappameva. Upari sayantena nisseṇiṃ āropetvā nipajjitabbaṃ. Sace nisseṇimatthake thakanakaṃ hoti, thaketvāpi nipajjitabbaṃ. Gabbhe nipajjantena gabbhadvāraṃ vā pamukhadvāraṃ vā yaṃkiñci saṃvaritvā nipajjituṃ vaṭṭati. Sace ekakuṭṭake gehe dvīsu passesu dvārāni katvā vaḷañjanti, dvepi dvārāni jaggitabbāni.

    ਤਿਭੂਮਕੇਪਿ ਪਾਸਾਦੇ ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਿਤਬ੍ਬਮੇવ। ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਲੋਹਪਾਸਾਦਸਦਿਸਂ ਪਾਸਾਦਂ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿવਾવਿਹਾਰਤ੍ਥਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੇਨ ਦ੍વਾਰਪਾਲਸ੍ਸ ‘‘ਦ੍વਾਰਂ ਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ । ਯਾવ ਸਙ੍ਘਨવਕੇਨ ਏવਮੇવ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਰੇ ਪવਿਸਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਂ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਆਭੋਗਂ ਕਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ વਾ ਆਭੋਗਂ વਾ ਅਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭੇ વਾ ਅਸਂવੁਤਦ੍વਾਰੇ ਬਹਿ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਗਬ੍ਭੇ વਾ ਬਹਿ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇਪਿ ‘‘ਦ੍વਾਰਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਮਹਾਦ੍વਾਰੇ ਦ੍વਾਰਪਾਲਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਲੋਹਪਾਸਾਦਾਦੀਸੁ ਆਕਾਸਤਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤਬ੍ਬਮੇવ।

    Tibhūmakepi pāsāde dvāraṃ jaggitabbameva. Sace bhikkhācārā paṭikkamma lohapāsādasadisaṃ pāsādaṃ bahū bhikkhū divāvihāratthaṃ pavisanti, saṅghattherena dvārapālassa ‘‘dvāraṃ jaggāhī’’ti vatvā vā ‘‘dvārajagganaṃ etassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā vā pavisitvā nipajjitabbaṃ . Yāva saṅghanavakena evameva kattabbaṃ. Pure pavisantānaṃ ‘‘dvārajagganaṃ nāma pacchimānaṃ bhāro’’ti evaṃ ābhogaṃ kātumpi vaṭṭati. Anāpucchā vā ābhogaṃ vā akatvā antogabbhe vā asaṃvutadvāre bahi vā nipajjantānaṃ āpatti. Gabbhe vā bahi vā nipajjanakālepi ‘‘dvārajagganaṃ nāma mahādvāre dvārapālassa bhāro’’ti ābhogaṃ katvā nipajjituṃ vaṭṭatiyeva. Lohapāsādādīsu ākāsatale nipajjantenāpi dvāraṃ saṃvaritabbameva.

    ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – ਇਦਂ ਦਿવਾਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਨਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧੇ ਠਾਨੇ ਕਥਿਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਾ ਮਣ੍ਡਪੇ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਸਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧੇ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવਰਿਤ੍વਾવ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਮਹਾਪਰਿવੇਣਂ ਹੋਤਿ, ਮਹਾਬੋਧਿਯਙ੍ਗਣਲੋਹਪਾਸਾਦਙ੍ਗਣਸਦਿਸਂ ਬਹੂਨਂ ਓਸਰਣਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਦ੍વਾਰਂ ਸਂવੁਤਮ੍ਪਿ ਸਂવੁਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਦ੍વਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਪਾਕਾਰਂ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾਪਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਂવਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਰਤ੍ਤਿਂ ਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਬੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸੁਪਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ‘‘ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਦ੍વਾਰਂ ਅਸਂવਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦਮੇવ ਚ ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਏવਂ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨਾਦਰਿਯਦੁਕ੍ਕਟਾਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

    Ayañhettha saṅkhepo – idaṃ divāpaṭisallīyanaṃ yena kenaci parikkhitte sadvārabandhe ṭhāne kathitaṃ. Tasmā abbhokāse vā rukkhamūle vā maṇḍape vā yattha katthaci sadvārabandhe nipajjantena dvāraṃ saṃvaritvāva nipajjitabbaṃ. Sace mahāpariveṇaṃ hoti, mahābodhiyaṅgaṇalohapāsādaṅgaṇasadisaṃ bahūnaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ, yattha dvāraṃ saṃvutampi saṃvutaṭṭhāne na tiṭṭhati, dvāraṃ alabhantā pākāraṃ āruhitvāpi vicaranti, tattha saṃvaraṇakiccaṃ natthi. Rattiṃ dvāraṃ vivaritvā nipanno aruṇe uggate uṭṭhahati, anāpatti. Sace pabujjhitvā puna supati, āpatti. Yo pana ‘‘aruṇe uggate vuṭṭhahissāmī’’ti paricchinditvāva dvāraṃ asaṃvaritvā rattiṃ nipajjati, yathāparicchedameva ca na vuṭṭhāti, tassa āpattiyeva. Mahāpaccariyaṃ pana ‘‘evaṃ nipajjanto anādariyadukkaṭāpi na muccatī’’ti vuttaṃ.

    ਯੋ ਪਨ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿવਾ ਕਿਲਨ੍ਤਰੂਪੋ ਮਞ੍ਚੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਾਦੇ ਭੂਮਿਤੋ ਅਮੋਚੇਤ੍વਾવ ਨਿਦ੍ਦਾવਸੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਨਿਦ੍ਦੋ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਾਦੇ ਮਞ੍ਚਕਂ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਪਸ੍ਸਾਯ ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯੋਪਿ ਚ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ વਿਨੋਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਸਹਸਾવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਤਿ, ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ।

    Yo pana bahudeva rattiṃ jaggitvā addhānaṃ vā gantvā divā kilantarūpo mañce nisinno pāde bhūmito amocetvāva niddāvasena nipajjati, tassa anāpatti. Sace okkantaniddo ajānantopi pāde mañcakaṃ āropeti, āpattiyeva. Nisīditvā apassāya supantassa anāpatti. Yopi ca ‘‘niddaṃ vinodessāmī’’ti caṅkamanto patitvā sahasāva vuṭṭhāti, tassāpi anāpatti. Yo pana patitvā tattheva sayati, na vuṭṭhāti, tassa āpatti.

    ਕੋ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਕੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ? ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਤਾવ ‘‘ਏਕਭਙ੍ਗੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨਕੋਯੇવ ਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਾਦੇ ਪਨ ਭੂਮਿਤੋ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋਪਿ વਿਸਞ੍ਞੀਭੂਤੋਪਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋવ ਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਯੋ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਤਿਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਸੁਪਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਏવਂ ਨ ਕਥਯਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વੇ ਪਨ ਜਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਤੋ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿਯੇવ, ਯੋ ਚ ਯਕ੍ਖਗਹਿਤਕੋ, ਯੋ ਚ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤੋ’’ਤਿ।

    Ko muccati, ko na muccatīti? Mahāpaccariyaṃ tāva ‘‘ekabhaṅgena nipannakoyeva muccati. Pāde pana bhūmito mocetvā nipanno yakkhagahitakopi visaññībhūtopi na muccatī’’ti vuttaṃ. Kurundaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘bandhitvā nipajjāpitova muccatī’’ti vuttaṃ. Mahāaṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘yo caṅkamanto muccitvā patito tattheva supati, tassāpi avisayattā āpatti na dissati. Ācariyā pana evaṃ na kathayanti. Tasmā āpattiyevāti mahāpadumattherena vuttaṃ. Dve pana janā āpattito muccantiyeva, yo ca yakkhagahitako, yo ca bandhitvā nipajjāpito’’ti.

    ੭੮. ਭਾਰੁਕਚ੍ਛਕવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਏવਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗવਤਾ ਅવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਪੁਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਇਮਂ વਤ੍ਥੁਂ ਨਯਗ੍ਗਾਹੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿ। ਭਗવਾਪਿ ਚ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਕਥਿਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਪਾਲਿਨਾ; ਅਪਦੇ ਪਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਆਕਾਸੇ ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਉਪਾਲਿ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਉਪਾਲੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੧੯, ੨੨੮)। ਇਤੋ ਪਰਾਨਿ ਸੁਪਬ੍ਬਾਦੀਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾਨੇવ।

    78. Bhārukacchakavatthumhi anāpatti supinantenāti yasmā supinante avisayattā evaṃ hoti, tasmā upālitthero bhagavatā avinicchitapubbampi imaṃ vatthuṃ nayaggāhena vinicchini. Bhagavāpi ca sutvā ‘‘sukathitaṃ, bhikkhave, upālinā; apade padaṃ karonto viya, ākāse padaṃ dassento viya upāli imaṃ pañhaṃ kathesī’’ti vatvā theraṃ etadagge ṭhapesi – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ vinayadharānaṃ yadidaṃ upālī’’ti (a. ni. 1.219, 228). Ito parāni supabbādīni vatthūni uttānatthāneva.

    ੮੦. ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਮ੍ਪਯੋਜਨਾਦੀਸੁ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવਿਕੁਮਾਰਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾਪਸੁਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਏવਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਲਿਚ੍ਛવੀਨਂ વਿਨਾਸੋ ਏવ ਉਦਪਾਦਿ।

    80. Bhikkhunīsampayojanādīsu te licchavikumārakā khiḍḍāpasutā attano anācārena evaṃ akaṃsu. Tato paṭṭhāya ca licchavīnaṃ vināso eva udapādi.

    ੮੨. વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਗਮਾਸੀਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ‘‘ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦਾਰਕਾਨਞ੍ਚ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਹਿ ਅਨਾਥਭਾવਂ ਸਂવਣ੍ਣੇਸਿ। ਅਨਪੇਕ੍ਖਞ੍ਚ ਨਂ ਞਤ੍વਾ ਕੁਪਿਤਾ ‘‘ਏਹਿ વਿਬ੍ਭਮਾਹੀ’’ਤਿ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮੋਚੇਤੁਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਜਰਾਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਪਰਿਪਤਿ। ਤਤੋ ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾਗਾਮੀ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਮਰਾਗੋ ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਾਦਿਯੀਤਿ।

    82. Vuḍḍhapabbajitavatthumhi dassanaṃ agamāsīti anukampāya ‘‘taṃ dakkhissāmī’’ti gehaṃ agamāsi. Athassa sā attano ca dārakānañca nānappakārehi anāthabhāvaṃ saṃvaṇṇesi. Anapekkhañca naṃ ñatvā kupitā ‘‘ehi vibbhamāhī’’ti balakkārena aggahesi. So attānaṃ mocetuṃ paṭikkamanto jarādubbalatāya uttāno paripati. Tato sā attano manaṃ akāsi. So pana bhikkhu anāgāmī samucchinnakāmarāgo tasmā na sādiyīti.

    ੮੩. ਮਿਗਪੋਤਕવਤ੍ਥੁ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ।

    83. Migapotakavatthu uttānatthamevāti.

    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।

    Vinītavatthu niṭṭhitaṃ.

    ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ

    Samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya

    ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂ –

    Tatridaṃ samantapāsādikāya samantapāsādikattasmiṃ –

    ਆਚਰਿਯਪਰਮ੍ਪਰਤੋ, ਨਿਦਾਨવਤ੍ਥੁਪ੍ਪਭੇਦਦੀਪਨਤੋ।

    Ācariyaparamparato, nidānavatthuppabhedadīpanato;

    ਪਰਸਮਯવਿવਜ੍ਜਨਤੋ, ਸਕਸਮਯવਿਸੁਦ੍ਧਿਤੋ ਚੇવ॥

    Parasamayavivajjanato, sakasamayavisuddhito ceva.

    ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਰਿਸੋਧਨਤੋ, ਪਦਤ੍ਥਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯੋਜਨਕ੍ਕਮਤੋ।

    Byañjanaparisodhanato, padatthato pāḷiyojanakkamato;

    ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਨਿਚ੍ਛਯਤੋ, વਿਭਙ੍ਗਨਯਭੇਦਦਸ੍ਸਨਤੋ॥

    Sikkhāpadanicchayato, vibhaṅganayabhedadassanato.

    ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਤਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪਾਸਾਦਿਕਂ ਯਤੋ ਏਤ੍ਥ।

    Sampassataṃ na dissati, kiñci apāsādikaṃ yato ettha;

    વਿਞ੍ਞੂਨਮਯਂ ਤਸ੍ਮਾ, ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਤ੍વੇવ॥

    Viññūnamayaṃ tasmā, samantapāsādikātveva.

    ਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਪવਤ੍ਤਾ, વਿਨਯਸ੍ਸ વਿਨੇਯ੍ਯਦਮਨਕੁਸਲੇਨ।

    Saṃvaṇṇanā pavattā, vinayassa vineyyadamanakusalena;

    વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥੇਨ, ਲੋਕਮਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੇਨਾਤਿ॥

    Vuttassa lokanāthena, lokamanukampamānenāti.

    ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Paṭhamapārājikavaṇṇanā niṭṭhitā.




    Next: ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
    ਮਕ੍ਕਟਿવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Makkaṭivatthukathāvaṇṇanā
    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
    ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Catubbidhavinayakathāvaṇṇanā
    ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • Sikkhāpaccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
    ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Anupaññattivaṇṇanā
    ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā
    ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
    ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
    ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rājapaccatthikādicatukkabhedakathāvaṇṇanā
    ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
    ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
    ਮਕ੍ਕਟੀવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Makkaṭīvatthukathāvaṇṇanā
    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vajjiputtakavatthuvaṇṇanā
    ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Catubbidhavinayakathāvaṇṇanā
    ਸਿਕ੍ਖਾਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Sikkhāpaccakkhānakathāvaṇṇanā
    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Mūlapaññattikathāvaṇṇanā
    ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Paṭhamacatukkakathāvaṇṇanā
    ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
    ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Santhatacatukkabhedakakathāvaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā
    ਸੁਦਿਨ੍ਨਭਾਣવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Sudinnabhāṇavāravaṇṇanā
    ਮਕ੍ਕਟੀવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Makkaṭīvatthukathāvaṇṇanā
    વਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕવਤ੍ਥੁਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Vajjiputtakavatthukathāvaṇṇanā
    ਚਤੁਬ੍ਬਿਧવਿਨਯਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Catubbidhavinayādikathāvaṇṇanā
    ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਨવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • Paccakkhānavibhaṅgavaṇṇanā
    ਮੂਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Mūlapaññattivaṇṇanā
    ਅਨੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿવਣ੍ਣਨਾ • Anupaññattivaṇṇanā
    ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕવਣ੍ਣਨਾ • Paṭhamacatukkavaṇṇanā
    ਏਕੂਨਸਤ੍ਤਤਿਦ੍વਿਸਤਚਤੁਕ੍ਕਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
    ਸਨ੍ਥਤਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Santhatacatukkabhedakathāvaṇṇanā
    ਰਾਜਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾਦਿਚਤੁਕ੍ਕਭੇਦਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Rājapaccatthikādicatukkabhedakathāvaṇṇanā
    ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿવਾਰવਣ੍ਣਨਾ • Āpattānāpattivāravaṇṇanā
    વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact