| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā |
නමො තස්‌ස භගවතො අරහතො සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා
Bhikkhunīvibhaṅgavaṇṇanā
1. පාරාජිකකණ්‌ඩං (භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා)
1. Pārājikakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgavaṇṇanā)
යො භික්‌ඛූනං විභඞ්‌ගස්‌ස, සඞ්‌ගහිතො අනන්‌තරං;
Yo bhikkhūnaṃ vibhaṅgassa, saṅgahito anantaraṃ;
භික්‌ඛුනීනං විභඞ්‌ගස්‌ස, තස්‌ස සංවණ්‌ණනාක්‌කමො.
Bhikkhunīnaṃ vibhaṅgassa, tassa saṃvaṇṇanākkamo.
පත්‌තො යතො තතො තස්‌ස, අපුබ්‌බපදවණ්‌ණනං;
Patto yato tato tassa, apubbapadavaṇṇanaṃ;
කාතුං පාරාජිකෙ තාව, හොති සංවණ්‌ණනා අයං.
Kātuṃ pārājike tāva, hoti saṃvaṇṇanā ayaṃ.
1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
656. තෙන සමයෙන බුද්‌ධො භගවා සාවත්‌ථියං විහරති…පෙ.… සාළ්‌හො මිගාරනත්‌තාති එත්‌ථ සාළ්‌හොති තස්‌ස නාමං; මිගාරමාතුයා පන නත්‌තා හොති, තෙන වුත්‌තං – ‘‘මිගාරනත්‌තා’’ති. නවකම්‌මිකන්‌ති නවකම්‌මාධිට්‌ඨායිකං. පණ්‌ඩිතාති පණ්‌ඩිච්‌චෙන සමන්‌නාගතා. බ්‍යත්‌තාති වෙය්‍යත්‌තිකෙන සමන්‌නාගතා. මෙධාවිනීති පාළිග්‌ගහණෙ සතිපුබ්‌බඞ්‌ගමාය පඤ්‌ඤාය අත්‌ථග්‌ගහණෙ පඤ්‌ඤාපුබ්‌බඞ්‌ගමාය සතියා සමන්‌නාගතා. දක්‌ඛාති ඡෙකා; අවිරජ්‌ඣිත්‌වා සීඝං කත්‌තබ්‌බකාරිනීති අත්‌ථො. අනලසාති ආලසියවිරහිතා. තත්‍රුපායායාති තෙසු තෙසු කම්‌මෙසු උපායභූතාය. වීමංසායාති කත්‌තබ්‌බකම්‌මුපපරික්‌ඛාය . සමන්‌නාගතාති සම්‌පයුත්‌තා. අලං කාතුන්‌ති සමත්‌ථා තං තං කම්‌මං කාතුං. අලං සංවිධාතුන්‌ති එවඤ්‌ච එවඤ්‌ච ඉදං හොතූති එවං සංවිදහිතුම්‌පි සමත්‌ථා. කතාකතං ජානිතුන්‌ති කතඤ්‌ච අකතඤ්‌ච ජානිතුං. තෙති තෙ උභො; සා ච සුන්‌දරීනන්‌දා සො ච සාළ්‌හොති අත්‌ථො. භත්‌තග්‌ගෙති පරිවෙසනට්‌ඨානෙ. නිකූටෙති කොණසදිසං කත්‌වා දස්‌සිතෙ ගම්‌භීරෙ. විස්‌සරො මෙ භවිස්‌සතීති විරූපො මෙ සරො භවිස්‌සති; විප්‌පකාරසද්‌දො භවිස්‌සතීති අත්‌ථො. පතිමානෙන්‌තීති අපෙක්‌ඛමානා. ක්‍යාහන්‌ති කිං අහං. ජරාදුබ්‌බලාති ජරාය දුබ්‌බලා. චරණගිලානාති පාදරොගෙන සමන්‌නාගතා.
656.Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati…pe… sāḷho migāranattāti ettha sāḷhoti tassa nāmaṃ; migāramātuyā pana nattā hoti, tena vuttaṃ – ‘‘migāranattā’’ti. Navakammikanti navakammādhiṭṭhāyikaṃ. Paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā. Byattāti veyyattikena samannāgatā. Medhāvinīti pāḷiggahaṇe satipubbaṅgamāya paññāya atthaggahaṇe paññāpubbaṅgamāya satiyā samannāgatā. Dakkhāti chekā; avirajjhitvā sīghaṃ kattabbakārinīti attho. Analasāti ālasiyavirahitā. Tatrupāyāyāti tesu tesu kammesu upāyabhūtāya. Vīmaṃsāyāti kattabbakammupaparikkhāya . Samannāgatāti sampayuttā. Alaṃ kātunti samatthā taṃ taṃ kammaṃ kātuṃ. Alaṃ saṃvidhātunti evañca evañca idaṃ hotūti evaṃ saṃvidahitumpi samatthā. Katākataṃ jānitunti katañca akatañca jānituṃ. Teti te ubho; sā ca sundarīnandā so ca sāḷhoti attho. Bhattaggeti parivesanaṭṭhāne. Nikūṭeti koṇasadisaṃ katvā dassite gambhīre. Vissaro me bhavissatīti virūpo me saro bhavissati; vippakārasaddo bhavissatīti attho. Patimānentīti apekkhamānā. Kyāhanti kiṃ ahaṃ. Jarādubbalāti jarāya dubbalā. Caraṇagilānāti pādarogena samannāgatā.
657-8. අවස්‌සුතාති කායසංසග්‌ගරාගෙන අවස්‌සුතා; තින්‌තා කිලින්‌නාති අත්‌ථො. පදභාජනෙ පනස්‌ස තමෙව රාගං ගහෙත්‌වා ‘‘සාරත්‌තා’’තිආදි වුත්‌තං. තත්‌ථ සාරත්‌තාති වත්‌ථං විය රඞ්‌ගජාතෙන කායසංසග්‌ගරාගෙන සුට්‌ඨු රත්‌තා. අපෙක්‌ඛවතීති තස්‌සෙව රාගස්‌ස වසෙන තස්‌මිං පුරිසෙ පවත්‌තාය අපෙක්‌ඛාය සමන්‌නාගතා. පටිබද්‌ධචිත්‌තාති තෙන රාගෙන තස්‌මිං පුරිසෙ බන්‌ධිත්‌වා ඨපිතචිත්‌තා විය. එස නයො දුතියපදවිභඞ්‌ගෙපි. පුරිසපුග්‌ගලස්‌සාති පුරිසසඞ්‌ඛාතස්‌ස පුග්‌ගලස්‌ස. අධක්‌ඛකන්‌ති අක්‌ඛකානං අධො. උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලන්‌ති ජාණුමණ්‌ඩලානං උපරි. පදභාජනෙ පන පදපටිපාටියා එව ‘‘හෙට්‌ඨක්‌ඛකං උපරිජාණුමණ්‌ඩල’’න්‌ති වුත්‌තං. එත්‌ථ ච උබ්‌භකප්‌පරම්‌පි උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලෙනෙව සඞ්‌ගහිතං. සෙසං මහාවිභඞ්‌ගෙ වුත්‌තනයෙනෙව වෙදිතබ්‌බං. පුරිමායො උපාදායාති සාධාරණපාරාජිකෙහි පාරාජිකායො චතස්‌සො උපාදායාති අත්‌ථො. උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලිකාති ඉදං පන ඉමිස්‌සා පාරාජිකාය නාමමත්‌තං, තස්‌මා පදභාජනෙ න විචාරිතං.
657-8.Avassutāti kāyasaṃsaggarāgena avassutā; tintā kilinnāti attho. Padabhājane panassa tameva rāgaṃ gahetvā ‘‘sārattā’’tiādi vuttaṃ. Tattha sārattāti vatthaṃ viya raṅgajātena kāyasaṃsaggarāgena suṭṭhu rattā. Apekkhavatīti tasseva rāgassa vasena tasmiṃ purise pavattāya apekkhāya samannāgatā. Paṭibaddhacittāti tena rāgena tasmiṃ purise bandhitvā ṭhapitacittā viya. Esa nayo dutiyapadavibhaṅgepi. Purisapuggalassāti purisasaṅkhātassa puggalassa. Adhakkhakanti akkhakānaṃ adho. Ubbhajāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalānaṃ upari. Padabhājane pana padapaṭipāṭiyā eva ‘‘heṭṭhakkhakaṃ uparijāṇumaṇḍala’’nti vuttaṃ. Ettha ca ubbhakapparampi ubbhajāṇumaṇḍaleneva saṅgahitaṃ. Sesaṃ mahāvibhaṅge vuttanayeneva veditabbaṃ. Purimāyo upādāyāti sādhāraṇapārājikehi pārājikāyo catasso upādāyāti attho. Ubbhajāṇumaṇḍalikāti idaṃ pana imissā pārājikāya nāmamattaṃ, tasmā padabhājane na vicāritaṃ.
659. එවං උද්‌දිට්‌ඨසික්‌ඛාපදං පදානුක්‌කමෙන විභජිත්‌වා ඉදානි අවස්‌සුතාදිභෙදෙන ආපත්‌තිභෙදං දස්‌සෙතුං ‘‘උභතොඅවස්‌සුතෙ’’තිආදිමාහ. තත්‌ථ උභතොඅවස්‌සුතෙති උභතොඅවස්‌සවෙ; භික්‌ඛුනියා චෙව පුරිසස්‌ස ච කායසංසග්‌ගරාගෙන අවස්‌සුතභාවෙ සතීති අත්‌ථො. කායෙන කායං ආමසතීති භික්‌ඛුනී යථාපරිච්‌ඡින්‌නෙන කායෙන පුරිසස්‌ස යංකිඤ්‌චි කායං පුරිසො වා යෙන කෙනචි කායෙන භික්‌ඛුනියා යථාපරිච්‌ඡින්‌නං කායං ආමසති, උභයථාපි භික්‌ඛුනියා පාරාජිකං. කායෙන කායපටිබද්‌ධන්‌ති වුත්‌තප්‌පකාරෙනෙව අත්‌තනො කායෙන පුරිසස්‌ස කායපටිබද්‌ධං. ආමසතීති එත්‌ථ සයං වා ආමසතු, තස්‌ස වා ආමසනං සාදියතු, ථුල්‌ලච්‌චයමෙව. කායපටිබද්‌ධෙන කායන්‌ති අත්‌තනො වුත්‌තප්‌පකාරකායපටිබද්‌ධෙන පුරිසස්‌ස කායං. ආමසතීති ඉධාපි සයං වා ආමසතු, තස්‌ස වා ආමසනං සාදියතු, ථුල්‌ලච්‌චයමෙව. අවසෙසපදෙසුපි ඉමිනාව නයෙන විනිච්‌ඡයො වෙදිතබ්‌බො.
659. Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni avassutādibhedena āpattibhedaṃ dassetuṃ ‘‘ubhatoavassute’’tiādimāha. Tattha ubhatoavassuteti ubhatoavassave; bhikkhuniyā ceva purisassa ca kāyasaṃsaggarāgena avassutabhāve satīti attho. Kāyena kāyaṃ āmasatīti bhikkhunī yathāparicchinnena kāyena purisassa yaṃkiñci kāyaṃ puriso vā yena kenaci kāyena bhikkhuniyā yathāparicchinnaṃ kāyaṃ āmasati, ubhayathāpi bhikkhuniyā pārājikaṃ. Kāyena kāyapaṭibaddhanti vuttappakāreneva attano kāyena purisassa kāyapaṭibaddhaṃ. Āmasatīti ettha sayaṃ vā āmasatu, tassa vā āmasanaṃ sādiyatu, thullaccayameva. Kāyapaṭibaddhena kāyanti attano vuttappakārakāyapaṭibaddhena purisassa kāyaṃ. Āmasatīti idhāpi sayaṃ vā āmasatu, tassa vā āmasanaṃ sādiyatu, thullaccayameva. Avasesapadesupi imināva nayena vinicchayo veditabbo.
සචෙ පන භික්‌ඛු චෙව භික්‌ඛුනී ච හොති, තත්‍ර චෙ භික්‌ඛුනී ආමසති, භික්‌ඛු නිච්‌චලො හුත්‌වා චිත්‌තෙන සාදියති, භික්‌ඛු ආපත්‌තියා න කාරෙතබ්‌බො. සචෙ භික්‌ඛු ආමසති, භික්‌ඛුනී නිච්‌චලා හුත්‌වා චිත්‌තෙනෙව අධිවාසෙති, කායඞ්‌ගං අචොපයමානාපි පාරාජිකක්‌ඛෙත්‌තෙ පාරාජිකෙන, ථුල්‌ලච්‌චයක්‌ඛෙත්‌තෙ ථුල්‌ලච්‌චයෙන, දුක්‌කටක්‌ඛෙත්‌තෙ දුක්‌කටෙන කාරෙතබ්‌බා. කස්‌මා? ‘‘කායසංසග්‌ගං සාදියෙය්‍යා’’ති වුත්‌තත්‌තා. අයං අට්‌ඨකථාසු විනිච්‌ඡයො. එවං පන සති කිරියාසමුට්‌ඨානතා න දිස්‌සති, තස්‌මා තබ්‌බහුලනයෙන සා වුත්‌තාති වෙදිතබ්‌බා.
Sace pana bhikkhu ceva bhikkhunī ca hoti, tatra ce bhikkhunī āmasati, bhikkhu niccalo hutvā cittena sādiyati, bhikkhu āpattiyā na kāretabbo. Sace bhikkhu āmasati, bhikkhunī niccalā hutvā citteneva adhivāseti, kāyaṅgaṃ acopayamānāpi pārājikakkhette pārājikena, thullaccayakkhette thullaccayena, dukkaṭakkhette dukkaṭena kāretabbā. Kasmā? ‘‘Kāyasaṃsaggaṃ sādiyeyyā’’ti vuttattā. Ayaṃ aṭṭhakathāsu vinicchayo. Evaṃ pana sati kiriyāsamuṭṭhānatā na dissati, tasmā tabbahulanayena sā vuttāti veditabbā.
660. උබ්‌භක්‌ඛකන්‌ති අක්‌ඛකානං උපරි. අධොජාණුමණ්‌ඩලන්‌ති ජාණුමණ්‌ඩලානං හෙට්‌ඨා. එත්‌ථ ච අධොකප්‌පරම්‌පි අධොජාණුමණ්‌ඩලෙනෙව සඞ්‌ගහිතං.
660.Ubbhakkhakanti akkhakānaṃ upari. Adhojāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalānaṃ heṭṭhā. Ettha ca adhokapparampi adhojāṇumaṇḍaleneva saṅgahitaṃ.
662. එකතොඅවස්‌සුතෙති එත්‌ථ කිඤ්‌චාපි එකතොති අවිසෙසෙන වුත්‌තං, තථාපි භික්‌ඛුනියා එව අවස්‌සුතෙ සති අයං ආපත්‌තිභෙදො වුත්‌තොති වෙදිතබ්‌බො.
662.Ekatoavassuteti ettha kiñcāpi ekatoti avisesena vuttaṃ, tathāpi bhikkhuniyā eva avassute sati ayaṃ āpattibhedo vuttoti veditabbo.
තත්‍රායං ආදිතො පට්‌ඨාය විනිච්‌ඡයො – භික්‌ඛුනී කායසංසග්‌ගරාගෙන අවස්‌සුතා, පුරිසොපි තථෙව. අධක්‌ඛකෙ උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලෙ කායප්‌පදෙසෙ කායසංසග්‌ගසාදියනෙ සති භික්‌ඛුනියා පාරාජිකං. භික්‌ඛුනියා කායසංසග්‌ගරාගො, පුරිසස්‌ස මෙථුනරාගො වා ගෙහස්‌සිතපෙමං වා සුද්‌ධචිත්‌තං වා හොතු, ථුල්‌ලච්‌චයමෙව. භික්‌ඛුනියා මෙථුනරාගො, පුරිසස්‌ස කායසංසග්‌ගරාගො වා මෙථුනරාගො වා ගහෙස්‌සිතපෙමං වා සුද්‌ධචිත්‌තං වා හොතු, දුක්‌කටං. භික්‌ඛුනියා ගෙහස්‌සිතපෙමං, පුරිසස්‌ස වුත්‌තෙසු චතූසු යං වා තං වා හොතු, දුක්‌කටමෙව. භික්‌ඛුනියා සුද්‌ධචිත්‌තං, පුරිසස්‌ස වුත්‌තෙසු චතූසු යං වා තං වා හොතු, අනාපත්‌ති.
Tatrāyaṃ ādito paṭṭhāya vinicchayo – bhikkhunī kāyasaṃsaggarāgena avassutā, purisopi tatheva. Adhakkhake ubbhajāṇumaṇḍale kāyappadese kāyasaṃsaggasādiyane sati bhikkhuniyā pārājikaṃ. Bhikkhuniyā kāyasaṃsaggarāgo, purisassa methunarāgo vā gehassitapemaṃ vā suddhacittaṃ vā hotu, thullaccayameva. Bhikkhuniyā methunarāgo, purisassa kāyasaṃsaggarāgo vā methunarāgo vā gahessitapemaṃ vā suddhacittaṃ vā hotu, dukkaṭaṃ. Bhikkhuniyā gehassitapemaṃ, purisassa vuttesu catūsu yaṃ vā taṃ vā hotu, dukkaṭameva. Bhikkhuniyā suddhacittaṃ, purisassa vuttesu catūsu yaṃ vā taṃ vā hotu, anāpatti.
සචෙ පන භික්‌ඛු චෙව හොති භික්‌ඛුනී ච උභින්‌නං කායසංසග්‌ගරාගො, භික්‌ඛුස්‌ස සඞ්‌ඝාදිසෙසො, භික්‌ඛුනියා පාරාජිකං. භික්‌ඛුනියා කායසංසග්‌ගරාගො, භික්‌ඛුස්‌ස මෙථුනරාගො වා ගෙහස්‌සිතපෙමං වා, භික්‌ඛුනියා ථුල්‌ලච්‌චයං, භික්‌ඛුස්‌ස දුක්‌කටං. උභින්‌නං මෙථුනරාගො වා ගෙහස්‌සිතපෙමං වා, උභින්‌නම්‌පි දුක්‌කටමෙව. යස්‌ස යත්‌ථ සුද්‌ධචිත්‌තං, තස්‌ස තත්‌ථ අනාපත්‌ති. උභින්‌නම්‌පි සුද්‌ධචිත්‌තං, උභින්‌නම්‌පි අනාපත්‌ති.
Sace pana bhikkhu ceva hoti bhikkhunī ca ubhinnaṃ kāyasaṃsaggarāgo, bhikkhussa saṅghādiseso, bhikkhuniyā pārājikaṃ. Bhikkhuniyā kāyasaṃsaggarāgo, bhikkhussa methunarāgo vā gehassitapemaṃ vā, bhikkhuniyā thullaccayaṃ, bhikkhussa dukkaṭaṃ. Ubhinnaṃ methunarāgo vā gehassitapemaṃ vā, ubhinnampi dukkaṭameva. Yassa yattha suddhacittaṃ, tassa tattha anāpatti. Ubhinnampi suddhacittaṃ, ubhinnampi anāpatti.
663. අනාපත්‌ති අසඤ්‌චිච්‌චාතිආදීසු විරජ්‌ඣිත්‌වා වා ආමසන්‌තියා අඤ්‌ඤවිහිතාය වා ‘‘අයං පුරිසො වා ඉත්‌ථී වා’’ති අජානන්‌තියා වා තෙන ඵුට්‌ඨායපි තං ඵස්‌සං අසාදියන්‌තියා වා ආමසනෙපි සති අනාපත්‌ති. සෙසං සබ්‌බත්‌ථ උත්‌තානමෙව .
663.Anāpattiasañciccātiādīsu virajjhitvā vā āmasantiyā aññavihitāya vā ‘‘ayaṃ puriso vā itthī vā’’ti ajānantiyā vā tena phuṭṭhāyapi taṃ phassaṃ asādiyantiyā vā āmasanepi sati anāpatti. Sesaṃ sabbattha uttānameva .
පඨමපාරාජිකසමුට්‌ඨානං – කිරියං, සඤ්‌ඤාවිමොක්‌ඛං, සචිත්‌තකං, ලොකවජ්‌ජං, කායකම්‌මං, අකුසලචිත්‌තං, ද්‌විවෙදනන්‌ති.
Paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ – kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, akusalacittaṃ, dvivedananti.
පඨමපාරාජිකං.
Paṭhamapārājikaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග • Bhikkhunīvibhaṅga / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Ubbhajāṇumaṇḍalikasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදං • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadaṃ
