Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā

    භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා

    Bhikkhunīvibhaṅgavaṇṇanā

    1. පාරාජිකකණ්‌ඩං (භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගවණ්‌ණනා)

    1. Pārājikakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgavaṇṇanā)

    1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා

    1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā

    656. භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ගෙ යොති යො භික්‌ඛුනීනං විභඞ්‌ගො. මිගාරනත්‌තාති මජ්‌ඣපදලොපෙනෙතං වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘මිගාරමාතුයා පන නත්‌තා හොතී’’ති. මිගාරමාතාති විසාඛායෙතං අධිවචනං. නවකම්‌මාධිට්‌ඨායිකන්‌ති නවකම්‌මසංවිධායිකං. බ්‍යඤ්‌ජනානං පටිවිජ්‌ඣිතබ්‌බො ආකාරො නාතිගම්‌භීරො, යථාසුතං ධාරණමෙව තත්‌ථ කරණීයන්‌ති සතියා බ්‍යාපාරො අධිකො, පඤ්‌ඤා තත්‌ථ ගුණීභූතාති වුත්‌තං ‘‘සතිපුබ්‌බඞ්‌ගමාය පඤ්‌ඤායා’’ති. සති පුබ්‌බඞ්‌ගමා එතිස්‌සාති සතිපුබ්‌බඞ්‌ගමා. පුබ්‌බඞ්‌ගමතා චෙත්‌ථ පධානභාවො ‘‘මනොපුබ්‌බඞ්‌ගමා’’තිආදීසු විය. අත්‌ථග්‌ගහණෙ පන පඤ්‌ඤාය බ්‍යාපාරො අධිකො පටිවිජ්‌ඣිතබ්‌බස්‌ස අත්‌ථස්‌ස අතිගම්‌භීරත්‌තාති ආහ ‘‘පඤ්‌ඤාපුබ්‌බඞ්‌ගමාය සතියා’’ති. ආලසියවිරහිතාති කොසජ්‌ජරහිතා. යථා අඤ්‌ඤා කුසීතා නිසින්‌නට්‌ඨානෙ නිසින්‌නාව හොන්‌ති, ඨිතට්‌ඨානෙ ඨිතාව, එවං අහුත්‌වා විප්‌ඵාරිකෙන චිත්‌තෙන සබ්‌බකිච්‌චං නිප්‌ඵාදෙති.

    656. Bhikkhunīvibhaṅge yoti yo bhikkhunīnaṃ vibhaṅgo. Migāranattāti majjhapadalopenetaṃ vuttanti āha ‘‘migāramātuyā pana nattā hotī’’ti. Migāramātāti visākhāyetaṃ adhivacanaṃ. Navakammādhiṭṭhāyikanti navakammasaṃvidhāyikaṃ. Byañjanānaṃ paṭivijjhitabbo ākāro nātigambhīro, yathāsutaṃ dhāraṇameva tattha karaṇīyanti satiyā byāpāro adhiko, paññā tattha guṇībhūtāti vuttaṃ ‘‘satipubbaṅgamāya paññāyā’’ti. Sati pubbaṅgamā etissāti satipubbaṅgamā. Pubbaṅgamatā cettha padhānabhāvo ‘‘manopubbaṅgamā’’tiādīsu viya. Atthaggahaṇe pana paññāya byāpāro adhiko paṭivijjhitabbassa atthassa atigambhīrattāti āha ‘‘paññāpubbaṅgamāya satiyā’’ti. Ālasiyavirahitāti kosajjarahitā. Yathā aññā kusītā nisinnaṭṭhāne nisinnāva honti, ṭhitaṭṭhāne ṭhitāva, evaṃ ahutvā vipphārikena cittena sabbakiccaṃ nipphādeti.

    සබ්‌බා භික්‌ඛුනියො සත්‌ථුලද්‌ධූපසම්‌පදා සඞ්‌ඝතො ලද්‌ධූපසම්‌පදාති දුවිධා. ගරුධම්‌මපඅග්‌ගහණෙන හි ලද්‌ධූපසම්‌පදා මහාපජාපතිගොතමී සත්‌ථුසන්‌තිකාව ලද්‌ධූපසම්‌පදත්‌තා සත්‌ථුලද්‌ධූපසම්‌පදා නාම. සෙසා සබ්‌බාපි සඞ්‌ඝතො ලද්‌ධූපසම්‌පදා. තාපි එකතොඋපසම්‌පන්‌නා උභතොඋපසම්‌පන්‌නාති දුවිධා. තත්‌ථ යා තා මහාපජාපතිගොතමියා සද්‌ධිං නික්‌ඛන්‌තා පඤ්‌චසතා සාකියානියො, තා එකතොඋපසම්‌පන්‌නා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝතො එව ලද්‌ධූපසම්‌පදත්‌තා, ඉතරා උභතොඋපසම්‌පන්‌නා උභතොසඞ්‌ඝෙ උපසම්‌පන්‌නත්‌තා. එහිභික්‌ඛුනීභාවෙන උපසම්‌පන්‌නා පන භික්‌ඛුනියො න සන්‌ති තාසං තථා උපසම්‌පදාය අභාවතො. යදි එවං ‘‘එහි භික්‌ඛුනී’’ති ඉධ කස්‌මා වුත්‌තන්‌ති? දෙසනාය සොතපතිතභාවතො. අයඤ්‌හි සොතපතිතතා නාම කත්‌ථචි ලබ්‌භමානස්‌සපි අග්‌ගහණෙන හොති, යථා අභිධම්‌මෙ මනොධාතුනිද්‌දෙසෙ (ධ. ස. 160-161) ලබ්‌භමානම්‌පි ඣානඞ්‌ගං පඤ්‌චවිඤ්‌ඤාණසොතෙ පතිතාය න උද්‌ධටං කත්‌ථචි දෙසනාය අසම්‌භවතො, යථා තත්‌ථෙව වත්‌ථුනිද්‌දෙසෙ (ධ. ස. 984 ආදයො) හදයවත්‌ථු. කත්‌ථචි අලබ්‌භමානස්‌සපි ගහණවසෙන යථාඨිතකප්‌පීනිද්‌දෙසෙ. යථාහ –

    Sabbā bhikkhuniyo satthuladdhūpasampadā saṅghato laddhūpasampadāti duvidhā. Garudhammapaaggahaṇena hi laddhūpasampadā mahāpajāpatigotamī satthusantikāva laddhūpasampadattā satthuladdhūpasampadā nāma. Sesā sabbāpi saṅghato laddhūpasampadā. Tāpi ekatoupasampannā ubhatoupasampannāti duvidhā. Tattha yā tā mahāpajāpatigotamiyā saddhiṃ nikkhantā pañcasatā sākiyāniyo, tā ekatoupasampannā bhikkhusaṅghato eva laddhūpasampadattā, itarā ubhatoupasampannā ubhatosaṅghe upasampannattā. Ehibhikkhunībhāvena upasampannā pana bhikkhuniyo na santi tāsaṃ tathā upasampadāya abhāvato. Yadi evaṃ ‘‘ehi bhikkhunī’’ti idha kasmā vuttanti? Desanāya sotapatitabhāvato. Ayañhi sotapatitatā nāma katthaci labbhamānassapi aggahaṇena hoti, yathā abhidhamme manodhātuniddese (dha. sa. 160-161) labbhamānampi jhānaṅgaṃ pañcaviññāṇasote patitāya na uddhaṭaṃ katthaci desanāya asambhavato, yathā tattheva vatthuniddese (dha. sa. 984 ādayo) hadayavatthu. Katthaci alabbhamānassapi gahaṇavasena yathāṭhitakappīniddese. Yathāha –

    ‘‘කතමො ච පුග්‌ගලො ඨිතකප්‌පී? අයඤ්‌ච පුග්‌ගලො සොතාපත්‌තිඵලසච්‌ඡිකිරියාය පටිපන්‌නො අස්‌ස, කප්‌පස්‌ස ච උඩ්‌ඩය්‌හනවෙලා අස්‌ස, නෙව තාව කප්‌පො උඩ්‌ඩය්‌හෙය්‍ය, යාවායං පුග්‌ගලො න සොතාපත්‌තිඵලං සච්‌ඡිකරෙය්‍යා’’ති (පු. ප. 17).

    ‘‘Katamo ca puggalo ṭhitakappī? Ayañca puggalo sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno assa, kappassa ca uḍḍayhanavelā assa, neva tāva kappo uḍḍayheyya, yāvāyaṃ puggalo na sotāpattiphalaṃ sacchikareyyā’’ti (pu. pa. 17).

    එවමිධාපි අලබ්‌භමානගහණවසෙන වෙදිතබ්‌බං. පරිකප්‌පවචනඤ්‌හෙතං ‘‘සචෙ භගවා භික්‌ඛුනීභාවයොග්‍යං කඤ්‌චි මාතුගාමං ‘එහි භික්‌ඛුනී’ති වදෙය්‍ය, එවං භික්‌ඛුනීභාවො සියා’’ති.

    Evamidhāpi alabbhamānagahaṇavasena veditabbaṃ. Parikappavacanañhetaṃ ‘‘sace bhagavā bhikkhunībhāvayogyaṃ kañci mātugāmaṃ ‘ehi bhikkhunī’ti vadeyya, evaṃ bhikkhunībhāvo siyā’’ti.

    කස්‌මා පන භගවා එවං න කථෙසීති? තථා කතාධිකාරානං අභාවතො. යෙ පන ‘‘අනාසන්‌නාසන්‌නිහිතභාවතො’’ති කාරණං වත්‌වා ‘‘භික්‌ඛූ එව හි සත්‌ථු ආසන්‌නචාරිනො සදා සන්‌නිහිතා ච හොන්‌ති, තස්‌මා තෙ එව ‘එහිභික්‌ඛූ’ති වත්‌තබ්‌බතං අරහන්‌ති, න භික්‌ඛුනියො’’ති වදන්‌ති, තං තෙසං මතිමත්‌තං සත්‌ථු ආසන්‌නදූරභාවස්‌ස භබ්‌බාභබ්‌බභාවසිද්‌ධත්‌තා. වුත්‌තඤ්‌හෙතං භගවතා –

    Kasmā pana bhagavā evaṃ na kathesīti? Tathā katādhikārānaṃ abhāvato. Ye pana ‘‘anāsannāsannihitabhāvato’’ti kāraṇaṃ vatvā ‘‘bhikkhū eva hi satthu āsannacārino sadā sannihitā ca honti, tasmā te eva ‘ehibhikkhū’ti vattabbataṃ arahanti, na bhikkhuniyo’’ti vadanti, taṃ tesaṃ matimattaṃ satthu āsannadūrabhāvassa bhabbābhabbabhāvasiddhattā. Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘සඞ්‌ඝාටිකණ්‌ණෙ චෙපි මෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු ගහෙත්‌වා පිට්‌ඨිතො පිට්‌ඨිතො අනුබන්‌ධො අස්‌ස පාදෙ පාදං නික්‌ඛිපන්‌තො, සො ච හොති අභිජ්‌ඣාලු කාමෙසු තිබ්‌බසාරාගො බ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො පදුට්‌ඨමනසඞ්‌කප්‌පො මුට්‌ඨස්‌සති අසම්‌පජානො අසමාහිතො විබ්‌භන්‌තචිත්‌තො පාකතින්‌ද්‍රියො, අථ ඛො සො ආරකාව මය්‌හං, අහඤ්‌ච තස්‌ස. තං කිස්‌ස හෙතු? ධම්‌මඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු න පස්‌සති, ධම්‌මං අපස්‌සන්‌තො න මං පස්‌සති. යොජනසතෙ චෙපි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු විහරෙය්‍ය, සො ච හොති අනභිජ්‌ඣාලු කාමෙසු න තිබ්‌බසාරාගො අබ්‍යාපන්‌නචිත්‌තො අප්‌පදුට්‌ඨමනසඞ්‌කප්‌පො උපට්‌ඨිතස්‌සති සම්‌පජානො සමාහිතො එකග්‌ගචිත්‌තො සංවුතින්‌ද්‍රියො, අථ ඛො සො සන්‌තිකෙව මය්‌හං, අහඤ්‌ච තස්‌ස. තං කිස්‌ස හෙතු? ධම්‌මඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු පස්‌සති, ධම්‌මං පස්‌සන්‌තො මං පස්‌සතී’’ති (ඉතිවු. 92).

    ‘‘Saṅghāṭikaṇṇe cepi me, bhikkhave, bhikkhu gahetvā piṭṭhito piṭṭhito anubandho assa pāde pādaṃ nikkhipanto, so ca hoti abhijjhālu kāmesu tibbasārāgo byāpannacitto paduṭṭhamanasaṅkappo muṭṭhassati asampajāno asamāhito vibbhantacitto pākatindriyo, atha kho so ārakāva mayhaṃ, ahañca tassa. Taṃ kissa hetu? Dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu na passati, dhammaṃ apassanto na maṃ passati. Yojanasate cepi so, bhikkhave, bhikkhu vihareyya, so ca hoti anabhijjhālu kāmesu na tibbasārāgo abyāpannacitto appaduṭṭhamanasaṅkappo upaṭṭhitassati sampajāno samāhito ekaggacitto saṃvutindriyo, atha kho so santikeva mayhaṃ, ahañca tassa. Taṃ kissa hetu? Dhammañhi so, bhikkhave, bhikkhu passati, dhammaṃ passanto maṃ passatī’’ti (itivu. 92).

    තස්‌මා අකාරණං දෙසතො සත්‌ථු ආසන්‌නානාසන්‌නතා. අකතාධිකාරතාය පන භික්‌ඛුනීනං එහිභික්‌ඛුනූපසම්‌පදාය අයොග්‍යතා වෙදිතබ්‌බා.

    Tasmā akāraṇaṃ desato satthu āsannānāsannatā. Akatādhikāratāya pana bhikkhunīnaṃ ehibhikkhunūpasampadāya ayogyatā veditabbā.

    යදි එවං යං තං ථෙරීගාථාසු භද්‌දාය කුණ්‌ඩලකෙසාය වුත්‌තං –

    Yadi evaṃ yaṃ taṃ therīgāthāsu bhaddāya kuṇḍalakesāya vuttaṃ –

    ‘‘නිහච්‌ච ජාණුං වන්‌දිත්‌වා, සම්‌මුඛා අඤ්‌ජලිං අකං;

    ‘‘Nihacca jāṇuṃ vanditvā, sammukhā añjaliṃ akaṃ;

    එහි භද්‌දෙති මං අවච, සා මෙ ආසූපසම්‌පදා’’ති. (ථෙරීගා. 109);

    Ehi bhaddeti maṃ avaca, sā me āsūpasampadā’’ti. (therīgā. 109);

    තථා අපදානෙපි

    Tathā apadānepi

    ‘‘ආයාචිතො තදා ආහ, එහි භද්‌දෙති නායකො;

    ‘‘Āyācito tadā āha, ehi bhaddeti nāyako;

    තදාහං උපසම්‌පන්‌නා, පරිත්‌තං තොයමද්‌දස’’න්‌ති. (අප. ථෙරී 2.3.44);

    Tadāhaṃ upasampannā, parittaṃ toyamaddasa’’nti. (apa. therī 2.3.44);

    තං කථන්‌ති? නයිදං එහිභික්‌ඛුනීභාවෙන උපසම්‌පදං සන්‌ධාය වුත්‌තං, උපසම්‌පදාය පන හෙතුභාවතො ‘‘යා සත්‌ථු ආණත්‌ති, සා මෙ ආසූපසම්‌පදා’’ති වුත්‌තා. තථා හි වුත්‌තං අට්‌ඨකථායං (ථෙරීගා. අට්‌ඨ. 111) ‘‘එහි භද්‌දෙ භික්‌ඛුනුපස්‌සයං ගන්‌ත්‌වා භික්‌ඛුනීනං සන්‌තිකෙ පබ්‌බජ උපසම්‌පජ්‌ජස්‌සූති මං අවච ආණාපෙසි, සා සත්‌ථු ආණා මය්‌හං උපසම්‌පදාය කාරණත්‌තා උපසම්‌පදා ආසි අහොසී’’ති. අපදානගාථායම්‌පි එවමෙව අත්‌ථො ගහෙතබ්‌බො. තස්‌මා භික්‌ඛුනීනං එහිභික්‌ඛුනූපසම්‌පදා නත්‌ථියෙවාති නිට්‌ඨමෙත්‌ථ ගන්‌තබ්‌බං. යථා චෙතං සොතපතිතවසෙන ‘‘එහි භික්‌ඛුනී’’ති වුත්‌තං, එවං ‘‘තීහි සරණගමනෙහි උපසම්‌පන්‌නාති භික්‌ඛුනී’’ති ඉදම්‌පි සොතපතිතවසෙනෙව වුත්‌තන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං සරණගමනූපසම්‌පදායපි භික්‌ඛුනීනං අසම්‌භවතො.

    Taṃ kathanti? Nayidaṃ ehibhikkhunībhāvena upasampadaṃ sandhāya vuttaṃ, upasampadāya pana hetubhāvato ‘‘yā satthu āṇatti, sā me āsūpasampadā’’ti vuttā. Tathā hi vuttaṃ aṭṭhakathāyaṃ (therīgā. aṭṭha. 111) ‘‘ehi bhadde bhikkhunupassayaṃ gantvā bhikkhunīnaṃ santike pabbaja upasampajjassūti maṃ avaca āṇāpesi, sā satthu āṇā mayhaṃ upasampadāya kāraṇattā upasampadā āsi ahosī’’ti. Apadānagāthāyampi evameva attho gahetabbo. Tasmā bhikkhunīnaṃ ehibhikkhunūpasampadā natthiyevāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Yathā cetaṃ sotapatitavasena ‘‘ehi bhikkhunī’’ti vuttaṃ, evaṃ ‘‘tīhi saraṇagamanehi upasampannāti bhikkhunī’’ti idampi sotapatitavaseneva vuttanti daṭṭhabbaṃ saraṇagamanūpasampadāyapi bhikkhunīnaṃ asambhavato.

    659. භික්‌ඛුවිභඞ්‌ගෙ ‘‘කායසංසග්‌ගං සාදියෙය්‍යා’’ති අවත්‌වා ‘‘සමාපජ්‌ජෙය්‍යා’’ති වුත්‌තත්‌තා ‘‘භික්‌ඛු ආපත්‌තියා න කාරෙතබ්‌බො’’ති වුත්‌තං. තබ්‌බහුලනයෙනාති කිරියාසමුට්‌ඨානස්‌සෙව බහුලභාවතො. දිස්‌සති හි තබ්‌බහුලනයෙන තබ්‌බොහාරො යථා ‘‘බ්‍රාහ්‌මණගාමො’’ති. බ්‍රාහ්‌මණගාමෙපි හි අන්‌තමසො රජකාදීනි පඤ්‌ච කුලානි සන්‌ති. සාති කිරියාසමුට්‌ඨානතා.

    659. Bhikkhuvibhaṅge ‘‘kāyasaṃsaggaṃ sādiyeyyā’’ti avatvā ‘‘samāpajjeyyā’’ti vuttattā ‘‘bhikkhu āpattiyā na kāretabbo’’ti vuttaṃ. Tabbahulanayenāti kiriyāsamuṭṭhānasseva bahulabhāvato. Dissati hi tabbahulanayena tabbohāro yathā ‘‘brāhmaṇagāmo’’ti. Brāhmaṇagāmepi hi antamaso rajakādīni pañca kulāni santi. ti kiriyāsamuṭṭhānatā.

    662. තථෙවාති කායසංසග්‌ගරාගෙන අවස්‌සුතොයෙවාති අත්‌ථො. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව.

    662.Tathevāti kāyasaṃsaggarāgena avassutoyevāti attho. Sesamettha uttānameva.

    පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග • Bhikkhunīvibhaṅga / 1. පඨමපාරාජිකං • 1. Paṭhamapārājikaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 1. උබ්‌භජාණුමණ්‌ඩලිකසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 1. Ubbhajāṇumaṇḍalikasikkhāpadavaṇṇanā

    ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 1. පඨමපාරාජිකසික්‌ඛාපදං • 1. Paṭhamapārājikasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact