Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ੧੧. ਪਠਮਪਤਿਬ੍ਬਤਾવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ

    11. Paṭhamapatibbatāvimānavaṇṇanā

    ਕੋਞ੍ਚਾ ਮਯੂਰਾ ਦਿવਿਯਾ ਚ ਹਂਸਾਤਿ ਪਤਿਬ੍ਬਤਾવਿਮਾਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਇਤ੍ਥੀ ਪਤਿਬ੍ਬਤਾ ਅਹੋਸਿ ਭਤ੍ਤੁ ਅਨੁਕੂਲવਤ੍ਤਿਨੀ ਖਮਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਨੀ, ਨ ਕੁਦ੍ਧਾਪਿ ਪਟਿਪ੍ਫਰਤਿ, ਅਫਰੁਸવਾਚਾ ਸਚ੍ਚવਾਦਿਨੀ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਯਥਾવਿਭવਂ ਦਾਨਾਨਿ ਚ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਰੋਗੇਨ ਫੁਟ੍ਠਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦੇવਧੀਤਰਂ ਮਹਤਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੀਪਮੁਪਗਤੋ। ਸਾ ਅਚ੍ਛਰਾਸਹਸ੍ਸਪਰਿવੁਤਾ ਸਟ੍ਠਿਸਕਟਭਾਰਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਤ੍ਤਭਾવਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਤਾਯ ਕਤਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ –

    Koñcā mayūrā diviyā ca haṃsāti patibbatāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tattha aññatarā itthī patibbatā ahosi bhattu anukūlavattinī khamā padakkhiṇaggāhinī, na kuddhāpi paṭippharati, apharusavācā saccavādinī saddhā pasannā yathāvibhavaṃ dānāni ca adāsi. Sā kenacideva rogena phuṭṭhā kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane nibbatti. Athāyasmā mahāmoggallāno purimanayeneva devacārikaṃ caranto taṃ devadhītaraṃ mahatiṃ sampattiṃ anubhavantiṃ disvā tassā samīpamupagato. Sā accharāsahassaparivutā saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvā therassa pādesu sirasā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Theropi tāya katapuññakammaṃ pucchanto –

    ੯੩.

    93.

    ‘‘ਕੋਞ੍ਚਾ ਮਯੂਰਾ ਦਿવਿਯਾ ਚ ਹਂਸਾ, વਗ੍ਗੁਸ੍ਸਰਾ ਕੋਕਿਲਾ ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Koñcā mayūrā diviyā ca haṃsā, vaggussarā kokilā sampatanti;

    ਪੁਪ੍ਫਾਭਿਕਿਣ੍ਣਂ ਰਮ੍ਮਮਿਦਂ વਿਮਾਨਂ, ਅਨੇਕਚਿਤ੍ਤਂ ਨਰਨਾਰਿਸੇવਿਤਂ॥

    Pupphābhikiṇṇaṃ rammamidaṃ vimānaṃ, anekacittaṃ naranārisevitaṃ.

    ੯੪.

    94.

    ‘‘ਤਤ੍ਥਚ੍ਛਸਿ ਦੇવਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੇ, ਇਦ੍ਧੀ વਿਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਰੂਪਾ।

    ‘‘Tatthacchasi devi mahānubhāve, iddhī vikubbanti anekarūpā;

    ਇਮਾ ਚ ਤੇ ਅਚ੍ਛਰਾਯੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ, ਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਗਾਯਨ੍ਤਿ ਪਮੋਦਯਨ੍ਤਿ ਚ॥

    Imā ca te accharāyo samantato, naccanti gāyanti pamodayanti ca.

    ੯੫.

    95.

    ‘‘ਦੇવਿਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾਸਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੇ,

    ‘‘Deviddhipattāsi mahānubhāve,

    ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ ਕਿਮਕਾਸਿ ਪੁਞ੍ਞਂ।

    Manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;

    ਕੇਨਾਸਿ ਏવਂ ਜਲਿਤਾਨੁਭਾવਾ,

    Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā,

    વਣ੍ਣੋ ਚ ਤੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਭਾਸਤੀ’’ਤਿ॥ – ਆਹ।

    Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti. – āha;

    ੯੬.

    96.

    ‘‘ਸਾ ਦੇવਤਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ।

    ‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;

    ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠਾ વਿਯਾਕਾਸਿ, ਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਂ’’॥

    Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.

    ੯੭.

    97.

    ‘‘ਅਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ, ਪਤਿਬ੍ਬਤਾਨਞ੍ਞਮਨਾ ਅਹੋਸਿਂ।

    ‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, patibbatānaññamanā ahosiṃ;

    ਮਾਤਾવ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਮਾਨਾ, ਕੁਦ੍ਧਾਪਿਹਂ ਨਪ੍ਫਰੁਸਂ ਅવੋਚਂ॥

    Mātāva puttaṃ anurakkhamānā, kuddhāpihaṃ nappharusaṃ avocaṃ.

    ੯੮.

    98.

    ‘‘ਸਚ੍ਚੇ ਠਿਤਾ ਮੋਸવਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ, ਦਾਨੇ ਰਤਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਭਾવਾ।

    ‘‘Sacce ṭhitā mosavajjaṃ pahāya, dāne ratā saṅgahitattabhāvā;

    ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਦਾਨਂ વਿਪੁਲਂ ਅਦਾਸਿਂ॥

    Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.

    ੯੯.

    99.

    ‘‘ਤੇਨ ਮੇਤਾਦਿਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਤੇਨ ਮੇ ਇਧ ਮਿਜ੍ਝਤਿ।

    ‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;

    ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਚ ਮੇ ਭੋਗਾ, ਯੇ ਕੇਚਿ ਮਨਸੋ ਪਿਯਾ॥

    Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.

    ੧੦੦.

    100.

    ‘‘ਅਕ੍ਖਾਮਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਹਾਨੁਭਾવ, ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ ਯਮਕਾਸਿ ਪੁਞ੍ਞਂ।

    ‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūtā yamakāsi puññaṃ;

    ਤੇਨਮ੍ਹਿ ਏવਂ ਜਲਿਤਾਨੁਭਾવਾ, વਣ੍ਣੋ ਚ ਮੇ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾ ਪਭਾਸਤੀ’’ਤਿ॥ –

    Tenamhi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti. –

    ਸਾ ਦੇવਤਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ।

    Sā devatā vissajjesi.

    ੯੩. ਤਤ੍ਥ ਕੋਞ੍ਚਾਤਿ ਕੋਞ੍ਚਸਕੁਣਾ, ਯੇ ‘‘ਸਾਰਸਾ’’ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਮਯੂਰਾਤਿ ਮੋਰਾ। ਦਿવਿਯਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾਨੁਭਾવਾ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਪਦਂ ‘‘ਦਿવਿਯਾ ਕੋਞ੍ਚਾ, ਦਿવਿਯਾ ਮਯੂਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਚਤੂਹਿਪਿ ਪਦੇਹਿ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਂ। ਹਂਸਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਹਂਸਾਦਿਹਂਸਾ। વਗ੍ਗੁਸ੍ਸਰਾਤਿ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰਾ। ਕੋਕਿਲਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕੋਕਿਲਾ ਚੇવ ਸੁਕ੍ਕਕੋਕਿਲਾ ਚ। ਸਮ੍ਪਤਨ੍ਤੀਤਿ ਦੇવਤਾਯ ਅਭਿਰਮਣਤ੍ਥਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਲਲ਼ਨ੍ਤਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਤਨ੍ਤਿ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਕੋਞ੍ਚਾਦਿਰੂਪੇਨ ਹਿ ਦੇવਤਾਯ ਰਤਿਜਨਨਤ੍ਥਂ ਪਰਿવਾਰਭੂਤਾ ਦੇવਤਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਲਲ਼ਨ੍ਤਾ ‘‘ਕੋਞ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਪੁਪ੍ਫਾਭਿਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਥਿਤਾਗਨ੍ਥਿਤੇਹਿ ਨਾਨਾવਿਧਰਤਨਕੁਸੁਮੇਹਿ ਓਕਿਣ੍ਣਂ। ਰਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਰਮਣੀਯਂ, ਮਨੋਰਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨੇਕਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਉਯ੍ਯਾਨਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਪੋਕ੍ਖਰਣਿਆਦੀਹਿ વਿਮਾਨੇਸੁ ਚ ਅਨੇਕੇਹਿ ਭਿਤ੍ਤਿવਿਸੇਸਾਦੀਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਨਰਨਾਰਿਸੇવਿਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰਭੂਤੇਹਿ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਦੇવਧੀਤਾਹਿ ਚ ਉਪਸੇવਿਤਂ।

    93. Tattha koñcāti koñcasakuṇā, ye ‘‘sārasā’’tipi vuccanti. Mayūrāti morā. Diviyāti dibbānubhāvā. Idañhi padaṃ ‘‘diviyā koñcā, diviyā mayūrā’’tiādinā catūhipi padehi yojetabbaṃ. Haṃsāti suvaṇṇahaṃsādihaṃsā. Vaggussarāti madhurassarā. Kokilāti kāḷakokilā ceva sukkakokilā ca. Sampatantīti devatāya abhiramaṇatthaṃ kīḷantā laḷantā samantato patanti vicaranti. Koñcādirūpena hi devatāya ratijananatthaṃ parivārabhūtā devatā kīḷantā laḷantā ‘‘koñcā’’tiādinā vuttā. Pupphābhikiṇṇanti ganthitāganthitehi nānāvidharatanakusumehi okiṇṇaṃ. Rammanti ramaṇīyaṃ, manoramanti attho. Anekacittanti anekehi uyyānakapparukkhapokkharaṇiādīhi vimānesu ca anekehi bhittivisesādīhi cittaṃ. Naranārisevitanti parivārabhūtehi devaputtehi devadhītāhi ca upasevitaṃ.

    ੯੪. ਇਦ੍ਧੀ વਿਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਰੂਪਾਤਿ ਨਾਨਾਰੂਪਾਨਂ વਿਦਂਸਨੇਨ ਅਨੇਕਰੂਪਾ ਕਮ੍ਮਾਨੁਭਾવਸਿਦ੍ਧਾ ਇਦ੍ਧੀ વਿਕੁਬ੍ਬਨ੍ਤੀ વਿਕੁਬ੍ਬਨਿਦ੍ਧਿਯੋ વਲਞ੍ਜੇਨ੍ਤੀ ਅਚ੍ਛਸੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।

    94.Iddhī vikubbanti anekarūpāti nānārūpānaṃ vidaṃsanena anekarūpā kammānubhāvasiddhā iddhī vikubbantī vikubbaniddhiyo valañjentī acchasīti yojanā.

    ੯੭. ਅਨਞ੍ਞਮਨਾਤਿ ਪਤਿਬ੍ਬਤਾ, ਪਤਿਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਮਨੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਨਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਮਨਾਤਿ ਅਨਞ੍ਞਮਨਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕਤੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰਿਸੇ ਪਾਪਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਾਤਾવ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਰਕ੍ਖਮਾਨਾਤਿ ਯਥਾ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ, ਏવਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕਂ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਾ ਸਤ੍ਤੇ ਹਿਤੇਸਿਤਾਯ ਅਹਿਤਾਪਨਯਨਕਾਮਤਾਯ ਚ ਅਨੁਦ੍ਦਯਮਾਨਾ। ਕੁਦ੍ਧਾਪਿਹਂ ਨਪ੍ਫਰੁਸਂ ਅવੋਚਨ੍ਤਿ ਪਰੇਨ ਕਤਂ ਅਫਾਸੁਕਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕੁਦ੍ਧਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਅਹਂ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਨ ਕਥੇਸਿਂ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਪਿਯવਚਨਮੇવ ਅਭਾਸਿਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।

    97.Anaññamanāti patibbatā, patito aññasmiṃ mano etissāti aññamanā, na aññamanāti anaññamanā, mayhaṃ sāmikato aññasmiṃ purise pāpakaṃ cittaṃ na uppādesinti attho. Mātāva puttaṃ anurakkhamānāti yathā mātā puttaṃ, evaṃ mayhaṃ sāmikaṃ, sabbepi vā satte hitesitāya ahitāpanayanakāmatāya ca anuddayamānā. Kuddhāpihaṃ nappharusaṃ avocanti parena kataṃ aphāsukaṃ paṭicca kuddhāpi samānā ahaṃ pharusavacanaṃ na kathesiṃ, aññadatthu piyavacanameva abhāsinti adhippāyo.

    ੯੮. ਸਚ੍ਚੇ ਠਿਤਾਤਿ ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣਿਯਾ ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਕਦਾਚਿ ਸਚ੍ਚવਚਨਮਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਆਹ – ਮੋਸવਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯਾਤਿ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਪਹਾਯ। ਦਾਨੇ ਰਤਾਤਿ ਦਾਨੇ ਅਭਿਰਤਾ, ਯੁਤ੍ਤਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਗਹਿਤਤ੍ਤਭਾવਾਤਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਿਯ ਸਭਾવੇਨੇવ ਪਰੇਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨਸੀਲਾ ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਫਲਸਦ੍ਧਾਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰੇਨ ਅਦਾਸਿਂ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ વਤ੍ਥਾਦਿਦਾਨਂ વਿਪੁਲਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਅਦਾਸਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।

    98.Sacce ṭhitāti sacce patiṭṭhitā. Yasmā musāvādā veramaṇiyā sacce patiṭṭhitā nāma hoti, na kadāci saccavacanamattenāti āha – mosavajjaṃ pahāyāti musāvādaṃ pahāya. Dāne ratāti dāne abhiratā, yuttappayuttāti attho. Saṅgahitattabhāvāti saṅgahavatthūhi attānaṃ viya sabhāveneva paresaṃ saṅgaṇhanasīlā annañca pānañca kammaphalasaddhāya pasannacittā sakkaccaṃ cittīkārena adāsiṃ, aññañca vatthādidānaṃ vipulaṃ uḷāraṃ adāsinti yojanā. Sesaṃ vuttanayameva.

    ਪਤਿਬ੍ਬਤਾવਿਮਾਨવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Patibbatāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿ • Vimānavatthupāḷi / ੧੧. ਪਠਮਪਤਿਬ੍ਬਤਾવਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ • 11. Paṭhamapatibbatāvimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact