| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
६. पाटिदेसनीयकण्डं
6. Pāṭidesanīyakaṇḍaṃ
१. पठमपाटिदेसनीयसिक्खापद-अत्थयोजना
1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpada-atthayojanā
खुद्दकानं अनन्तरा पाटिदेसनीया ये धम्मा सङ्गीतिकारेहि ठपिता, इदानि तेसं धम्मानं अयं वण्णना भवतीति योजना।
Khuddakānaṃ anantarā pāṭidesanīyā ye dhammā saṅgītikārehi ṭhapitā, idāni tesaṃ dhammānaṃ ayaṃ vaṇṇanā bhavatīti yojanā.
५५२. पठमपाटिदेसनीये ताव अत्थो एवं वेदितब्बोति योजना। पटिआगमनकालेति पिण्डाय चरणट्ठानतो पक्कमित्वा, पटिनिवत्तित्वा वा आगमनकाले। सब्बेवाति एत्थ निग्गहीतलोपवसेन सन्धि होतीति आह ‘‘सब्बमेवा’’ति। ‘‘कम्पमाना’’ति इमिना पपुब्बविधधातुया कम्पनत्थं दस्सेति। अपेहीति एत्थ अपपुब्बइधातु गत्यत्थोति आह ‘‘अपगच्छा’’ति।
552. Paṭhamapāṭidesanīye tāva attho evaṃ veditabboti yojanā. Paṭiāgamanakāleti piṇḍāya caraṇaṭṭhānato pakkamitvā, paṭinivattitvā vā āgamanakāle. Sabbevāti ettha niggahītalopavasena sandhi hotīti āha ‘‘sabbamevā’’ti. ‘‘Kampamānā’’ti iminā papubbavidhadhātuyā kampanatthaṃ dasseti. Apehīti ettha apapubbaidhātu gatyatthoti āha ‘‘apagacchā’’ti.
५५३. पटिदेसेतब्बाकारं दस्सेति अनेनाति पटिदेसेतब्बाकारदस्सनं। द्विन्नं सद्दानं परियायभावं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘रथिकाति रच्छा’’ति। रथस्स हिता रथिका। ण्यपच्चये कते ‘‘रच्छा’’ति (मोग्गल्लाने ४.७२ सुत्ते) वुच्चति। रच्छन्तरेन अनिब्बिद्धा रच्छा ब्यूहो नामाति आह ‘‘अनिब्बिज्झित्वा’’तिआदि। ब्यूहेति सम्पिण्डेति जने अञ्ञत्थ गन्तुमपदानवसेनाति ब्यूहो। सिङ्घाटकं नाम मग्गसन्धीति आह ‘‘मग्गसमोधानट्ठान’’न्ति। सिङ्घति मग्गसमोधानं करोति एत्थाति सिङ्घाटकं। एतेसूति रथिकादीसु। एसेव नयोति दुक्कटपाटिदेसनीये अतिदिसति। हीति सच्चं। ‘‘वचनतो’’ति पदं ‘‘वेदितब्बो’’ति पदे ञापकहेतु। ददमानाय भिक्खुनिया वसेनाति योजना। एत्थाति सिक्खापदे। तस्माति यस्मा अपमाणं, तस्मा।
553. Paṭidesetabbākāraṃ dasseti anenāti paṭidesetabbākāradassanaṃ. Dvinnaṃ saddānaṃ pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘rathikāti racchā’’ti. Rathassa hitā rathikā. Ṇyapaccaye kate ‘‘racchā’’ti (moggallāne 4.72 sutte) vuccati. Racchantarena anibbiddhā racchā byūho nāmāti āha ‘‘anibbijjhitvā’’tiādi. Byūheti sampiṇḍeti jane aññattha gantumapadānavasenāti byūho. Siṅghāṭakaṃ nāma maggasandhīti āha ‘‘maggasamodhānaṭṭhāna’’nti. Siṅghati maggasamodhānaṃ karoti etthāti siṅghāṭakaṃ. Etesūti rathikādīsu. Eseva nayoti dukkaṭapāṭidesanīye atidisati. Hīti saccaṃ. ‘‘Vacanato’’ti padaṃ ‘‘veditabbo’’ti pade ñāpakahetu. Dadamānāya bhikkhuniyā vasenāti yojanā. Etthāti sikkhāpade. Tasmāti yasmā apamāṇaṃ, tasmā.
इदन्ति वचनं वुत्तन्ति सम्बन्धो। सम्भिन्ने एकरसे कालिकत्तयेति योजना।
Idanti vacanaṃ vuttanti sambandho. Sambhinne ekarase kālikattayeti yojanā.
५५६. ‘‘दापेती’’ति हेतुत्थकिरियाय कारितकत्तुकारितकम्मानि दस्सेतुं वुत्तं ‘‘अञ्ञातिकाय अञ्ञेन केनची’’ति। अञ्ञेनाति अत्तना अञ्ञेन। ‘‘ताय एव वा भिक्खुनिया अञ्ञेन वा केनची’’ति पदानि ‘‘पटिग्गहापेत्वा’’तिपदे कारितकम्मानीति। पठमं।
556. ‘‘Dāpetī’’ti hetutthakiriyāya kāritakattukāritakammāni dassetuṃ vuttaṃ ‘‘aññātikāya aññena kenacī’’ti. Aññenāti attanā aññena. ‘‘Tāya eva vā bhikkhuniyā aññena vā kenacī’’ti padāni ‘‘paṭiggahāpetvā’’tipade kāritakammānīti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / १. पठमपाटिदेसनीयसिक्खापदं • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महाविभङ्ग-अट्ठकथा • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. पठमपाटिदेसनीयसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / पाटिदेसनीयसिक्खापदवण्णना • Pāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / १. पठमपाटिदेसनीयसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / १. पठमपाटिदेसनीयसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
