| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๖. ปาฎิเทสนียกณฺฑํ
6. Pāṭidesanīyakaṇḍaṃ
๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา
1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpada-atthayojanā
ขุทฺทกานํ อนนฺตรา ปาฎิเทสนียา เย ธมฺมา สงฺคีติกาเรหิ ฐปิตา, อิทานิ เตสํ ธมฺมานํ อยํ วณฺณนา ภวตีติ โยชนาฯ
Khuddakānaṃ anantarā pāṭidesanīyā ye dhammā saṅgītikārehi ṭhapitā, idāni tesaṃ dhammānaṃ ayaṃ vaṇṇanā bhavatīti yojanā.
๕๕๒. ปฐมปาฎิเทสนีเย ตาว อโตฺถ เอวํ เวทิตโพฺพติ โยชนาฯ ปฎิอาคมนกาเลติ ปิณฺฑาย จรณฎฺฐานโต ปกฺกมิตฺวา, ปฎินิวตฺติตฺวา วา อาคมนกาเลฯ สเพฺพวาติ เอตฺถ นิคฺคหีตโลปวเสน สนฺธิ โหตีติ อาห ‘‘สพฺพเมวา’’ติฯ ‘‘กมฺปมานา’’ติ อิมินา ปปุพฺพวิธธาตุยา กมฺปนตฺถํ ทเสฺสติฯ อเปหีติ เอตฺถ อปปุพฺพอิธาตุ คตฺยโตฺถติ อาห ‘‘อปคจฺฉา’’ติฯ
552. Paṭhamapāṭidesanīye tāva attho evaṃ veditabboti yojanā. Paṭiāgamanakāleti piṇḍāya caraṇaṭṭhānato pakkamitvā, paṭinivattitvā vā āgamanakāle. Sabbevāti ettha niggahītalopavasena sandhi hotīti āha ‘‘sabbamevā’’ti. ‘‘Kampamānā’’ti iminā papubbavidhadhātuyā kampanatthaṃ dasseti. Apehīti ettha apapubbaidhātu gatyatthoti āha ‘‘apagacchā’’ti.
๕๕๓. ปฎิเทเสตพฺพาการํ ทเสฺสติ อเนนาติ ปฎิเทเสตพฺพาการทสฺสนํฯ ทฺวินฺนํ สทฺทานํ ปริยายภาวํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘รถิกาติ รจฺฉา’’ติฯ รถสฺส หิตา รถิกาฯ ณฺยปจฺจเย กเต ‘‘รจฺฉา’’ติ (โมคฺคลฺลาเน ๔.๗๒ สุเตฺต) วุจฺจติฯ รจฺฉนฺตเรน อนิพฺพิทฺธา รจฺฉา พฺยูโห นามาติ อาห ‘‘อนิพฺพิชฺฌิตฺวา’’ติอาทิฯ พฺยูเหติ สมฺปิเณฺฑติ ชเน อญฺญตฺถ คนฺตุมปทานวเสนาติ พฺยูโหฯ สิงฺฆาฎกํ นาม มคฺคสนฺธีติ อาห ‘‘มคฺคสโมธานฎฺฐาน’’นฺติฯ สิงฺฆติ มคฺคสโมธานํ กโรติ เอตฺถาติ สิงฺฆาฎกํฯ เอเตสูติ รถิกาทีสุฯ เอเสว นโยติ ทุกฺกฎปาฎิเทสนีเย อติทิสติฯ หีติ สจฺจํฯ ‘‘วจนโต’’ติ ปทํ ‘‘เวทิตโพฺพ’’ติ ปเท ญาปกเหตุฯ ททมานาย ภิกฺขุนิยา วเสนาติ โยชนาฯ เอตฺถาติ สิกฺขาปเทฯ ตสฺมาติ ยสฺมา อปมาณํ, ตสฺมาฯ
553. Paṭidesetabbākāraṃ dasseti anenāti paṭidesetabbākāradassanaṃ. Dvinnaṃ saddānaṃ pariyāyabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘rathikāti racchā’’ti. Rathassa hitā rathikā. Ṇyapaccaye kate ‘‘racchā’’ti (moggallāne 4.72 sutte) vuccati. Racchantarena anibbiddhā racchā byūho nāmāti āha ‘‘anibbijjhitvā’’tiādi. Byūheti sampiṇḍeti jane aññattha gantumapadānavasenāti byūho. Siṅghāṭakaṃ nāma maggasandhīti āha ‘‘maggasamodhānaṭṭhāna’’nti. Siṅghati maggasamodhānaṃ karoti etthāti siṅghāṭakaṃ. Etesūti rathikādīsu. Eseva nayoti dukkaṭapāṭidesanīye atidisati. Hīti saccaṃ. ‘‘Vacanato’’ti padaṃ ‘‘veditabbo’’ti pade ñāpakahetu. Dadamānāya bhikkhuniyā vasenāti yojanā. Etthāti sikkhāpade. Tasmāti yasmā apamāṇaṃ, tasmā.
อิทนฺติ วจนํ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ สมฺภิเนฺน เอกรเส กาลิกตฺตเยติ โยชนาฯ
Idanti vacanaṃ vuttanti sambandho. Sambhinne ekarase kālikattayeti yojanā.
๕๕๖. ‘‘ทาเปตี’’ติ เหตุตฺถกิริยาย การิตกตฺตุการิตกมฺมานิ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘อญฺญาติกาย อเญฺญน เกนจี’’ติฯ อเญฺญนาติ อตฺตนา อเญฺญนฯ ‘‘ตาย เอว วา ภิกฺขุนิยา อเญฺญน วา เกนจี’’ติ ปทานิ ‘‘ปฎิคฺคหาเปตฺวา’’ติปเท การิตกมฺมานีติฯ ปฐมํฯ
556. ‘‘Dāpetī’’ti hetutthakiriyāya kāritakattukāritakammāni dassetuṃ vuttaṃ ‘‘aññātikāya aññena kenacī’’ti. Aññenāti attanā aññena. ‘‘Tāya eva vā bhikkhuniyā aññena vā kenacī’’ti padāni ‘‘paṭiggahāpetvā’’tipade kāritakammānīti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทํ • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • Pāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. ปฐมปาฎิเทสนียสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā
