| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದಂ
5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadaṃ
೨೩೬. ಪಞ್ಚಮೇ ಪವಾರಿತಾತಿ ಏತ್ಥ ವಸ್ಸಂವುತ್ಥಪವಾರಣಾ, ಪಚ್ಚಯಪವಾರಣಾ, ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪವಾರಣಾ, ಯಾವದತ್ಥಪವಾರಣಾ ಚಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧಾಸು ಪವಾರಣಾಸು ಯಾವದತ್ಥಪವಾರಣಾ ಚ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪವಾರಣಾ ಚಾತಿ ದ್ವೇ ಪವಾರಣಾ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನಾ’’ತಿಆದಿ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಪವಾರಿತಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸಯನ್ತಿ ತತಿಯನ್ತನಿಪಾತೋ ‘‘ಪವಾರಿತಾ’’ತಿಪದೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಚಸದ್ದೋ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ ಯಾವದತ್ಥಪವಾರಣಾಯ ಚ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಪವಾರಣಾಯ ಚಾತಿ। ಪಟಿಮುಖಂ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹಂ ವಿಸನ್ತಿ ಪವಿಸನ್ತೀತಿ ಪಟಿವಿಸ್ಸಕಾತಿ ವುತ್ತೇ ಆಸನ್ನಗೇಹವಾಸಿಕಾ ಗಹೇತಬ್ಬಾತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾಮನ್ತಘರವಾಸಿಕೇ’’ತಿ।
236. Pañcame pavāritāti ettha vassaṃvutthapavāraṇā, paccayapavāraṇā, paṭikkhepapavāraṇā, yāvadatthapavāraṇā cāti catubbidhāsu pavāraṇāsu yāvadatthapavāraṇā ca paṭikkhepapavāraṇā cāti dve pavāraṇā adhippetāti dassento āha ‘‘brāhmaṇenā’’tiādi. Brāhmaṇena pavāritāti sambandho. Sayanti tatiyantanipāto ‘‘pavāritā’’tipadena sambandho. Casaddo aññattha yojetabbo yāvadatthapavāraṇāya ca paṭikkhepapavāraṇāya cāti. Paṭimukhaṃ attano gehaṃ visanti pavisantīti paṭivissakāti vutte āsannagehavāsikā gahetabbāti āha ‘‘sāmantagharavāsike’’ti.
೨೩೭. ಉದ್ಧಙ್ಗಮೋ ರವೋ ಓರವೋ, ಸೋಯೇವ ಸದ್ದೋ ಓರವಸದ್ದೋ, ಕಾಕಾನಂ ಓರವಸದ್ದೋ ಕಕೋರವಸದ್ದೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಕಾಕಾನ’’ನ್ತಿಆದಿ।
237. Uddhaṅgamo ravo oravo, soyeva saddo oravasaddo, kākānaṃ oravasaddo kakoravasaddoti dassento āha ‘‘kākāna’’ntiādi.
೨೩೯. ತವನ್ತುಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅತೀತತ್ಥಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ತತ್ಥ ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಭುತ್ತವಾ’’ತಿಪದೇ। ಯಸ್ಮಾ ಯೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸೋ ‘‘ಭುತ್ತಾವೀ’’ತಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸಙ್ಖಾದಿತ್ವಾತಿ ದನ್ತೇಹಿ ಚುಣ್ಣಂ ಕತ್ವಾ। ತೇನಾತಿ ತೇನ ಹೇತುನಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಭುತ್ತಾವೀ’’ತಿಪದಸ್ಸ। ಪವಾರೇತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೀತಿ ಪವಾರಿತೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಕತಪವಾರಣೋ’’ತಿ। ಸೋಪಿ ಚಾತಿ ಸೋ ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ಚ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಪವಾರಿತೋ’’ತಿಪದಸ್ಸ। ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಅಸನಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಯಸ್ಮಾ ಭುತ್ತಾವೀತಿಪಿ ಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಮಾ ನ ಪಸ್ಸಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಅಸನಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಪದಭಾಜನಿಯಾ ‘‘ಭುತ್ತಾವೀ’’ತಿ ಮಾತಿಕಾಪದಸ್ಸ ಅಸಂಸನ್ದನಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಸನಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀತಿ ಇಮಿನಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಞ್ಚಾತಿ ಯಞ್ಚ ಭೋಜನಂ। ದಿರತ್ತಾದೀತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿಸದ್ದೇನ ಪಞ್ಚಾದಿವಚನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏತನ್ತಿ ‘‘ಭುತ್ತಾವೀ’’ತಿಪದಂ।
239. Tavantupaccayassa atītatthabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘tattha cā’’tiādi. Tatthāti ‘‘bhuttavā’’tipade. Yasmā yena bhikkhunā ajjhoharitaṃ hoti, tasmā so ‘‘bhuttāvī’’ti saṅkhyaṃ gacchatīti yojanā. Saṅkhāditvāti dantehi cuṇṇaṃ katvā. Tenāti tena hetunā. Assāti ‘‘bhuttāvī’’tipadassa. Pavāreti paṭikkhipatīti pavārito bhikkhūti dassento āha ‘‘katapavāraṇo’’ti. Sopi cāti so paṭikkhepo ca hotīti sambandho. Assāti ‘‘pavārito’’tipadassa. Tatthāti ‘‘asanaṃ paññāyatī’’tiādivacane. Yasmā bhuttāvītipi saṅkhyaṃ gacchati, tasmā na passāmāti yojanā. ‘‘Asanaṃ paññāyatī’’ti padabhājaniyā ‘‘bhuttāvī’’ti mātikāpadassa asaṃsandanabhāvaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘asanaṃ paññāyatīti iminā’’tiādi. Yañcāti yañca bhojanaṃ. Dirattādīti ettha ādisaddena pañcādivacanaṃ saṅgaṇhāti. Etanti ‘‘bhuttāvī’’tipadaṃ.
‘‘ಅಸನಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿಆದೀಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಞಾಧಾತುಯಾ ಖಾಯನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ‘‘ಹತ್ಥಪಾಸೇ’’ತಿಪದಸ್ಸ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣೋ ಹತ್ಥಪಾಸೋ ನಾಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣೇ’’ತಿ। ವಾಚಾಯ ಅಭಿಹರಣಂ ನಾಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಕಾಯೇನಾ’’ತಿ। ಅಭಿಹರತೀತಿ ಅಭಿಮುಖಂ ಹರತಿ। ತನ್ತಿ ಭೋಜನಂ। ಏತನ್ತಿ ಪಞ್ಚಙ್ಗಭಾವಂ, ‘‘ಪಞ್ಚಹಿ…ಪೇ॰… ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ವಚನಂ ವಾ।
‘‘Asanaṃ paññāyatī’’tiādīsu vinicchayo evaṃ veditabboti sambandho. ‘‘Paññāyatī’’ti ettha ñādhātuyā khāyanatthaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘dissatī’’ti. ‘‘Hatthapāse’’tipadassa dvādasahatthappamāṇo hatthapāso nādhippetoti āha ‘‘aḍḍhateyyahatthappamāṇe’’ti. Vācāya abhiharaṇaṃ nādhippetaṃ. Tenāha ‘‘kāyenā’’ti. Abhiharatīti abhimukhaṃ harati. Tanti bhojanaṃ. Etanti pañcaṅgabhāvaṃ, ‘‘pañcahi…pe… paññāyatī’’ti vacanaṃ vā.
ತತ್ರಾತಿ ‘‘ಅಸನಂ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಅಸ್ನಾತೀತಿ ಕೀಯಾದಿಗಣತ್ತಾ, ತಸ್ಸ ಚ ಏಕಕ್ಖರಧಾತುತ್ತಾ ಸಕಾರನಕಾರಾನಂ ಸಂಯೋಗೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ತನ್ತಿ ಭೋಜನಂ। ಉನ್ದತಿ ಪಸವತಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ಆಯುಬಲಂ ಜನೇತೀತಿ ಓದನೋ। ಯವಾದಯೋ ಪೂತಿಂ ಕತ್ವಾ ಕತತ್ತಾ ಕುಚ್ಛಿತೇನ ಮಸೀಯತಿ ಆಮಸೀಯತೀತಿ ಕುಮಾಸೋ। ಸಚತಿ ಸಮವಾಯೋ ಹುತ್ವಾ ಭವತೀತಿ ಸತ್ತು। ಬ್ಯಞ್ಜನತ್ಥಾಯ ಮಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಮಚ್ಛೋ। ಮಾನೀಯತಿ ಭುಞ್ಜನ್ತೇಹೀತಿ ಮಂಸಂ। ತತ್ಥಾತಿ ಓದನಾದೀಸು ಪಞ್ಚಸು ಭೋಜನೇಸು। ಸಾರೋ ಅಸ್ಸತ್ಥಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಧಞ್ಞಾನನ್ತಿ ಸಾಲೀ। ವಹತಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಾನಂ ಜೀವಿತನ್ತಿ ವೀಹಿ। ಯವತಿ ಅಮಿಸ್ಸಿತೋಪಿ ಮಿಸ್ಸಿತೋ ವಿಯ ಭವತೀತಿ ಯವೋ। ಗುಧತಿ ಪರಿವೇಠತಿ ಮಿಲಕ್ಖಭೋಜನತ್ತಾತಿ ಗೋಧುಮೋ। ಸೋಭನಸೀಸತ್ತಾ ಕಮನೀಯಭಾವಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಕಙ್ಗು। ಮಹನ್ತಸೀಸತ್ತಾ, ಮಧುರರಸನಾಳತ್ತಾ ಚ ವರೀಯತಿ ಪತ್ಥೀಯತಿ ಜನೇಹೀತಿ ವರಕೋ। ಕೋರಂ ರುಧಿರಂ ದೂಸತಿ ಭುಞ್ಜನ್ತಾನನ್ತಿ ಕುದ್ರೂಸಕೋ। ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಓದನೋ ನಾಮಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥಾತಿ ಸತ್ತಸು ಧಞ್ಞೇಸು। ಸಾಲೀತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿಸದ್ದೋ ನಾಮಪರಿಯಾಯೋ। ಸಾಲೀ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸೇವ ನಯೋ ‘‘ವೀಹೀತೀ’’ತಿಆದೀಸುಪಿ।
Tatrāti ‘‘asanaṃ paññāyatī’’tiādivacane. Asnātīti kīyādigaṇattā, tassa ca ekakkharadhātuttā sakāranakārānaṃ saṃyogo daṭṭhabbo. Tanti bhojanaṃ. Undati pasavati bhuñjantānaṃ āyubalaṃ janetīti odano. Yavādayo pūtiṃ katvā katattā kucchitena masīyati āmasīyatīti kumāso. Sacati samavāyo hutvā bhavatīti sattu. Byañjanatthāya māretabboti maccho. Mānīyati bhuñjantehīti maṃsaṃ. Tatthāti odanādīsu pañcasu bhojanesu. Sāro assatthi aññesaṃ dhaññānanti sālī. Vahati bhuñjantānaṃ jīvitanti vīhi. Yavati amissitopi missito viya bhavatīti yavo. Gudhati pariveṭhati milakkhabhojanattāti godhumo. Sobhanasīsattā kamanīyabhāvaṃ gacchatīti kaṅgu. Mahantasīsattā, madhurarasanāḷattā ca varīyati patthīyati janehīti varako. Koraṃ rudhiraṃ dūsati bhuñjantānanti kudrūsako. Nibbatto odano nāmāti sambandho. Tatthāti sattasu dhaññesu. Sālītīti ettha itisaddo nāmapariyāyo. Sālī nāmāti attho. Eseva nayo ‘‘vīhītī’’tiādīsupi.
ಏತ್ಥಾತಿ ತಿಣಧಞ್ಞಜಾತೀಸು। ನೀವಾರೋ ಸಾಲಿಯಾ ಅನುಲೋಮೋ, ವರಕಚೋರಕೋ ವರಕಸ್ಸ ಅನುಲೋಮೋ। ಅಮ್ಬಿಲಪಾಯಾಸಾದೀಸೂತಿ ಏತ್ಥ ಆದಿಸದ್ದೇನ ಖೀರಭತ್ತಾದಯೋ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಓಧೀತಿ ಅವಧಿ, ಮರಿಯಾದೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಹಿ ಅವಹೀಯತಿ ಚಜೀಯತಿ ಅಸ್ಮಾತಿ ಓಧೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Etthāti tiṇadhaññajātīsu. Nīvāro sāliyā anulomo, varakacorako varakassa anulomo. Ambilapāyāsādīsūti ettha ādisaddena khīrabhattādayo saṅgaṇhanti. Odhīti avadhi, mariyādoti attho. So hi avahīyati cajīyati asmāti odhīti vuccati.
ಯೋಪಿ ಪಾಯಾಸೋ ವಾ ಯಾಪಿ ಅಮ್ಬಿಲಯಾಗು ವಾ ಓಧಿಂ ನ ದಸ್ಸೇತಿ, ಸೋ ಪವಾರಣಂ ನ ಜನೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಪಯೇನ ಖೀರೇನ ಕತತ್ತಾ ಪಾಯಾಸೋ। ಪಾತಬ್ಬಸ್ಸ, ಅಸಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಚಾತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬ್ಯುಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಭವತೋ ವಾ ಪಾಯಾಸೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಉದ್ಧನತೋತಿ ಚುಲ್ಲಿತೋ। ಸಾ ಹಿ ಉಪರಿ ಧೀಯನ್ತಿ ಠಪಿಯನ್ತಿ ಥಾಲ್ಯಾದಯೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಉದ್ಧನನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ಪರಿಣಾಮೇತ್ವಾ। ಘನಭಾವನ್ತಿ ಕಥಿನಭಾವಂ। ಏತ್ಥಾಪಿ ವಾಕ್ಯೇ ‘‘ಯೋ ಸೋ’’ತಿ ಪದಾನಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬಾನಿ। ಪುಬ್ಬೇತಿ ಅಬ್ಭುಣ್ಹಕಾಲೇ। ನಿಮನ್ತನೇತಿ ನಿಮನ್ತನಟ್ಠಾನೇ। ಭತ್ತೇ ಆಕಿರಿತ್ವಾ ದೇನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯಾಪನಂ ಗಚ್ಛತಿ ಇಮಾಯಾತಿ ಯಾಗು। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತನುಕಾ ಹೋತಿ, ತಥಾಪೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಉದಕಾದೀಸೂತಿಆದಿಸದ್ದೇನ ಕಿಞ್ಜಿಕಖೀರಾದಯೋ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ಯಾಗುಸಙ್ಗಹಮೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ಕಸ್ಮಾ? ಉದಕಾದೀನಂ ಪಕ್ಕುಥಿತತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಮಿಂ ವಾತಿ ಸಭತ್ತೇ, ಪಕ್ಕುಥಿತಉದಕಾದಿಕೇ ವಾ। ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ವಾತಿ ಪಕ್ಕುಥಿತಉದಕಾದಿತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಉದಕಾದಿಕೇ ವಾ। ಯತ್ಥ ಯಸ್ಮಿಂ ಉದಕಾದಿಕೇ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತಿ, ತಂ ಪವಾರಣಂ ಜನೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
Yopi pāyāso vā yāpi ambilayāgu vā odhiṃ na dasseti, so pavāraṇaṃ na janetīti yojanā. Payena khīrena katattā pāyāso. Pātabbassa, asitabbassa cāti dvinnaṃ byuppattinimittānaṃ sambhavato vā pāyāsoti vuccati. Uddhanatoti cullito. Sā hi upari dhīyanti ṭhapiyanti thālyādayo etthāti uddhananti vuccati. Āvajjitvāti pariṇāmetvā. Ghanabhāvanti kathinabhāvaṃ. Etthāpi vākye ‘‘yo so’’ti padāni yojetabbāni. Pubbeti abbhuṇhakāle. Nimantaneti nimantanaṭṭhāne. Bhatte ākiritvā dentīti sambandho. Yāpanaṃ gacchati imāyāti yāgu. Kiñcāpi tanukā hoti, tathāpīti yojanā. Udakādīsūtiādisaddena kiñjikakhīrādayo saṅgayhanti. Yāgusaṅgahameva gacchati, kasmā? Udakādīnaṃ pakkuthitattāti adhippāyo. Tasmiṃ vāti sabhatte, pakkuthitaudakādike vā. Aññasmiṃ vāti pakkuthitaudakādito aññasmiṃ udakādike vā. Yattha yasmiṃ udakādike pakkhipanti, taṃ pavāraṇaṃ janetīti yojanā.
ಸುದ್ಧರಸಕೋತಿ ಮಚ್ಛಮಂಸಖಣ್ಡನ್ಹಾರೂಹಿ ಅಮಿಸ್ಸೋ ಸುದ್ಧೋ ಮಚ್ಛಾದಿರಸಕೋ। ರಸಕಯಾಗೂತಿ ರಸಕಭೂತಾ ದ್ರವಭೂತಾ ಯಾಗು। ಘನಯಾಗೂತಿ ಕಥಿನಯಾಗು। ಏತ್ಥಾತಿ ಘನಯಾಗುಯಂ। ಪುಪ್ಫಿಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಪುಪ್ಫಂ ಫುಲ್ಲಂ ಇಮಸ್ಸ ಖಜ್ಜಕಸ್ಸಾತಿ ಪುಪ್ಫೀ, ಪುಪ್ಫಿನೋ ಅತ್ಥೋ ಪಯೋಜನಂ ಪುಪ್ಫಿಅತ್ಥೋ, ತದತ್ಥಾಯ ಕತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇ ತಣ್ಡುಲೇತಿ ತೇ ಸೇದಿತತಣ್ಡುಲೇ। ಅಚುಣ್ಣತ್ತಾ ನೇವ ಸತ್ತುಸಙ್ಖ್ಯಂ, ಅಪಕ್ಕತ್ತಾ ನ ಭತ್ತಸಙ್ಖ್ಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಹೀತಿ ಸೇದಿತತಣ್ಡುಲೇಹಿ। ತೇ ತಣ್ಡುಲೇ ಪಚನ್ತಿ, ಕರೋನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Suddharasakoti macchamaṃsakhaṇḍanhārūhi amisso suddho macchādirasako. Rasakayāgūti rasakabhūtā dravabhūtā yāgu. Ghanayāgūti kathinayāgu. Etthāti ghanayāguyaṃ. Pupphiatthāyāti pupphaṃ phullaṃ imassa khajjakassāti pupphī, pupphino attho payojanaṃ pupphiattho, tadatthāya katanti sambandho. Te taṇḍuleti te seditataṇḍule. Acuṇṇattā neva sattusaṅkhyaṃ, apakkattā na bhattasaṅkhyaṃ gacchanti. Tehīti seditataṇḍulehi. Te taṇḍule pacanti, karontīti sambandho.
‘‘ಯವೇಹೀ’’ತಿ ಬಹುವಚನೇನ ಸತ್ತ ಧಞ್ಞಾನಿಪಿ ಗಹಿತಾನಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸಾಲಿವೀಹಿಯವೇಹೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ। ಥುಸೇತಿ ಧಞ್ಞತಚೇ। ಪಲಾಪೇತ್ವಾತಿ ಪಟಿಕ್ಕಮಾಪೇತ್ವಾ । ತನ್ತಿ ಚುಣ್ಣಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಖರಪಾಕಭಜ್ಜಿತಾನನ್ತಿ ಖರೋ ಪಾಕೋ ಖರಪಾಕೋ, ಖರಪಾಕೇನ ಭಜ್ಜಿತಾ ಖರಪಾಕಭಜ್ಜಿತಾ, ತೇಸಂ। ನ ಪವಾರೇನ್ತಿ ಅಸತ್ತುಸಙ್ಗಹತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಕುಣ್ಡಕಮ್ಪೀತಿ ಕಣಮ್ಪಿ। ಪವಾರೇತಿ ಸತ್ತುಸಙ್ಗಹತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇಹೀತಿ ಲಾಜೇಹಿ। ಸುದ್ಧಖಜ್ಜಕನ್ತಿ ಪಿಟ್ಠೇಹಿ ಅಮಿಸ್ಸಿತಂ ಸುದ್ಧಂ ಫಲಾಫಲಾದಿಖಜ್ಜಕಂ। ಯಾಗುಂ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ದೇನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತಾನೀತಿ ದ್ವೇ ಮಚ್ಛಮಂಸಖಣ್ಡಾನಿ। ನ ಪವಾರೇತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಮಚ್ಛಮಂಸಖಣ್ಡಾನಂ ಅಖಾದಿತತ್ತಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತತೋತಿ ದ್ವೇಮಚ್ಛಮಂಸಖಣ್ಡತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಏಕನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ತೇಸು ವಾ। ಸೋತಿ ಖಾದಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಅಞ್ಞನ್ತಿ ದ್ವೀಹಿ ಮಚ್ಛಮಂಸಖಣ್ಡೇಹಿ ಅಞ್ಞಂ ಪವಾರಣಪಹೋನಕಂ ಭೋಜನಂ।
‘‘Yavehī’’ti bahuvacanena satta dhaññānipi gahitāni. Esa nayo sālivīhiyavehīti etthāpi. Thuseti dhaññatace. Palāpetvāti paṭikkamāpetvā . Tanti cuṇṇaṃ gacchatīti sambandho. Kharapākabhajjitānanti kharo pāko kharapāko, kharapākena bhajjitā kharapākabhajjitā, tesaṃ. Na pavārenti asattusaṅgahattāti adhippāyo. Kuṇḍakampīti kaṇampi. Pavāreti sattusaṅgahattāti adhippāyo. Tehīti lājehi. Suddhakhajjakanti piṭṭhehi amissitaṃ suddhaṃ phalāphalādikhajjakaṃ. Yāguṃ pivantassa dentīti yojanā. Tānīti dve macchamaṃsakhaṇḍāni. Na pavāreti dvinnaṃ macchamaṃsakhaṇḍānaṃ akhāditattāti adhippāyo. Tatoti dvemacchamaṃsakhaṇḍato nīharitvā ekanti sambandho, tesu vā. Soti khādako bhikkhu. Aññanti dvīhi macchamaṃsakhaṇḍehi aññaṃ pavāraṇapahonakaṃ bhojanaṃ.
ಅವತ್ಥುತಾಯಾತಿ ಪವಾರಣಾಯ ಅವತ್ಥುಭಾವತೋ। ತಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಯಂ ಹೀ’’ತಿ। ಹಿಸದ್ದೋ ವಿತ್ಥಾರಜೋತಕೋ। ಯನ್ತಿ ಮಂಸಂ। ಇದಂ ಪನಾತಿ ಇದಂ ಮಂಸಂ ಪನ। ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಮಂಸಂ ಕಪ್ಪಿಯಭಾವತೋ ಅಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಮ್ಪಿ ಮಂಸಭಾವಂ ನ ಜಹಾತಿ। ನನು ಖಾದಿತಮಂಸಂ ಪನ ಅಕಪ್ಪಿಯಭಾವತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನೇ ಠಿತತ್ತಾ ಖಾದಿಯಮಾನಮ್ಪಿ ಮಂಸಭಾವಂ ಜಹಾತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಯಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಕುಲದೂಸಕಕಮ್ಮಞ್ಚ ವೇಜ್ಜಕಮ್ಮಞ್ಚ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾರೋಚನಞ್ಚ ಸಾದಿತರೂಪಿಯಞ್ಚ ಕುಲ…ಪೇ॰… ರೂಪಿಯಾನಿ, ತಾನಿ ಆದೀನಿ ಯೇಸಂ ಕುಹನಾದೀನನ್ತಿ ಕುಲ…ಪೇ॰… ರೂಪಿಯಾದಯೋ, ತೇಹಿ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ವಾರೇಸು।
Avatthutāyāti pavāraṇāya avatthubhāvato. Taṃ vitthārento āha ‘‘yaṃ hī’’ti. Hisaddo vitthārajotako. Yanti maṃsaṃ. Idaṃ panāti idaṃ maṃsaṃ pana. Paṭikkhittamaṃsaṃ kappiyabhāvato apaṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitattā paṭikkhittampi maṃsabhāvaṃ na jahāti. Nanu khāditamaṃsaṃ pana akappiyabhāvato paṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitattā khādiyamānampi maṃsabhāvaṃ jahātīti āha ‘‘yaṃ panā’’tiādi. Kuladūsakakammañca vejjakammañca uttarimanussadhammārocanañca sāditarūpiyañca kula…pe… rūpiyāni, tāni ādīni yesaṃ kuhanādīnanti kula…pe… rūpiyādayo, tehi. Sabbatthāti sabbesu vāresu.
ಏವನ್ತಿಆದಿ ನಿಗಮನನಿದಸ್ಸನಂ। ತನ್ತಿ ಭೋಜನಂ। ಯಥಾತಿ ಯೇನಾಕಾರೇನ। ಯೇನ ಅಜ್ಝೋಹಟಂ ಹೋತಿ, ಸೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ ಪವಾರೇತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕತ್ಥಚೀತಿ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿ ಪತ್ತಾದಿಕೇ। ತಸ್ಮಿಂ ಚೇ ಅನ್ತರೇತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಚೇ। ಅಞ್ಞತ್ರಾತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ। ಪತ್ತೇ ವಿಜ್ಜಮಾನಭೋಜನಂ ಅನಜ್ಝೋಹರಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ ಯಥಾ, ಏವನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬೇಸು ಪದೇಸು। ತತ್ಥಾತಿ ಕುರುನ್ದೀಯಂ। ಆನಿಸದಸ್ಸಾತಿ ಆಗಮ್ಮ ನಿಸೀದತಿ ಏತೇನಾತಿ ಆನಿಸದೋ, ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಪಣ್ಹಿಅನ್ತತೋತಿ ಪಸತಿ ಠಿತಕಾಲೇ ವಾ ಗಮನಕಾಲೇ ವಾ ಭೂಮಿಂ ಫುಸತೀತಿ ಪಣ್ಹೀ, ತಸ್ಸ ಅನ್ತತೋ। ‘‘ದಾಯಕಸ್ಸಾ’’ತಿಪದಂ ‘‘ಪಸಾರಿತಹತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಪದೇನ ಚ ‘‘ಅಙ್ಗ’’ನ್ತಿ ಪದೇನ ಚ ಅವಯವೀಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಹತ್ಥಪಾಸೋತಿ ಹತ್ಥಸ್ಸ ಪಾಸೋ ಸಮೀಪೋ ಹತ್ಥಪಾಸೋ, ಹತ್ಥೋ ಪಸತಿ ಫುಸತಿ ಅಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇತಿ ವಾ ಹತ್ಥಪಾಸೋ, ಅಡ್ಢತೇಯ್ಯಹತ್ಥೋ ಪದೇಸೋ। ತಸ್ಮಿನ್ತಿ ಹತ್ಥಪಾಸೇ।
Evantiādi nigamananidassanaṃ. Tanti bhojanaṃ. Yathāti yenākārena. Yena ajjhohaṭaṃ hoti, so paṭikkhipati pavāretīti yojanā. Katthacīti kismiñci pattādike. Tasmiṃ ce antareti tasmiṃ khaṇe ce. Aññatrāti aññasmiṃ ṭhāne. Patte vijjamānabhojanaṃ anajjhoharitukāmo hoti yathā, evanti yojanā. Hīti saccaṃ. Sabbatthāti sabbesu padesu. Tatthāti kurundīyaṃ. Ānisadassāti āgamma nisīdati etenāti ānisado, tassa pacchimantatoti sambandho. Paṇhiantatoti pasati ṭhitakāle vā gamanakāle vā bhūmiṃ phusatīti paṇhī, tassa antato. ‘‘Dāyakassā’’tipadaṃ ‘‘pasāritahattha’’nti padena ca ‘‘aṅga’’nti padena ca avayavīsambandho. Hatthapāsoti hatthassa pāso samīpo hatthapāso, hattho pasati phusati asmiṃ ṭhāneti vā hatthapāso, aḍḍhateyyahattho padeso. Tasminti hatthapāse.
ಉಪನಾಮೇತೀತಿ ಸಮೀಪಂ ನಾಮೇತಿ। ಅನನ್ತರನಿಸಿನ್ನೋಪೀತಿ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಅನನ್ತರೇ ಠಾನೇ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ಭಿಕ್ಖು ವದತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಭತ್ತಪಚ್ಛಿನ್ತಿ ಭತ್ತೇನ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪಚ್ಛಿಂ। ಈಸಕನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕಂ। ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಾ ಅಪನಾಮೇತ್ವಾ ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧಿತಬ್ಬಂ। ದೂರೇತಿ ನವಾಸನೇ। ಇತೋತಿ ಪತ್ತತೋ। ಗತೋ ದೂತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Upanāmetīti samīpaṃ nāmeti. Anantaranisinnopīti hatthapāsaṃ avijahitvā anantare ṭhāne nisinnopi bhikkhu vadatīti yojanā. Bhattapacchinti bhattena pakkhittaṃ pacchiṃ. Īsakanti bhāvanapuṃsakaṃ. Uddharitvā vā apanāmetvā vāti sambandhitabbaṃ. Dūreti navāsane. Itoti pattato. Gato dūtoti sambandho.
ಪರಿವೇಸನಾಯಾತಿ ಪರಿವೇಸನತ್ಥಾಯ, ಭತ್ತಗ್ಗೇ ವಾ। ತತ್ರಾತಿ ಅಸ್ಮಿಂ ಪರಿವೇಸನೇ। ತನ್ತಿ ಭತ್ತಪಚ್ಛಿಂ। ಫುಟ್ಠಮತ್ತಾವಾತಿ ಫುಸಿಯಮತ್ತಾವ। ಕಟಚ್ಛುನಾ ಉದ್ಧಟಭತ್ತೇ ಪನ ಪವಾರಣಾ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ತಸ್ಸಾತಿ ಪರಿವೇಸಕಸ್ಸ। ಅಭಿಹಟೇ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತತ್ತಾತಿ ಅಭಿಹಟಸ್ಸ ಭತ್ತಸ್ಸ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾವತೋ।
Parivesanāyāti parivesanatthāya, bhattagge vā. Tatrāti asmiṃ parivesane. Tanti bhattapacchiṃ. Phuṭṭhamattāvāti phusiyamattāva. Kaṭacchunā uddhaṭabhatte pana pavāraṇā hotīti yojanā. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Tassāti parivesakassa. Abhihaṭe paṭikkhittattāti abhihaṭassa bhattassa paṭikkhittabhāvato.
‘‘ಕಾಯೇನ ವಾಚಾಯ ವಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತಸ್ಸ ಪವಾರಣಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪೇನ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥಾತಿ ತೇಸು ಕಾಯವಾಚಾಪಟಿಕ್ಖೇಪೇಸು। ಮಚ್ಛಿಕಬೀಜನಿನ್ತಿ ಮಕ್ಖಿಕಾನಂ ಉತ್ತಾಸನಿಂ ಬೀಜನಿಂ। ಖಕಾರಸ್ಸ ಹಿ ಛಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ‘‘ಮಚ್ಛಿಕಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ ‘‘ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ (ಅ॰ ನಿ॰ ೩.೧೦೩)। ಏತ್ಥ ಹಿ ‘‘ಸಕ್ಖಿಕತ್ವಾ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಖಕಾರಸ್ಸ ಛಕಾರೋ ಹೋತಿ।
‘‘Kāyena vācāya vā paṭikkhipantassa pavāraṇā hotī’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārena dassento āha ‘‘tatthā’’tiādi. Tatthāti tesu kāyavācāpaṭikkhepesu. Macchikabījaninti makkhikānaṃ uttāsaniṃ bījaniṃ. Khakārassa hi chakāraṃ katvā ‘‘macchikā’’ti vuccati ‘‘sacchikatvā’’tiādīsu viya (a. ni. 3.103). Ettha hi ‘‘sakkhikatvā’’ti vattabbe khakārassa chakāro hoti.
ಏಕೋ ವದತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಪತ್ತತೋ ಅಪನೇತ್ವಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ವಚನೇ। ಕಥನ್ತಿ ಕೇನಾಕಾರೇನ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ವದನ್ತಸ್ಸ ನಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ನಾಮಸದ್ದೋ ಗರಹತ್ಥೋ ‘‘ಅತ್ಥೀ’’ತಿಪದೇನ ಯೋಜೇತಬ್ಬೋ। ಅತ್ಥಿ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇತೋಪೀತಿ ಪತ್ತತೋಪಿ। ತತ್ರಾಪೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ವಚನೇಪಿ।
Eko vadatīti sambandho. Apanetvāti pattato apanetvā. Etthāti vacane. Kathanti kenākārena hotīti yojanā. Vadantassa nāmāti ettha nāmasaddo garahattho ‘‘atthī’’tipadena yojetabbo. Atthi nāmāti attho. Itopīti pattatopi. Tatrāpīti tasmiṃ vacanepi.
ಸಮಂಸಕನ್ತಿ ಮಂಸೇನ ಸಹ ಪವತ್ತಂ। ರಸನ್ತಿ ದ್ರವಂ। ತನ್ತಿ ವಚನಂ। ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೋ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಮಚ್ಛೋ ಚ ರಸೋ ಚ ಮಚ್ಛೇನ ಮಿಸ್ಸೋ ರಸೋ ಚಾತಿ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ। ಇದನ್ತಿ ವತ್ಥುಂ। ಮಂಸಂ ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾತಿ ‘‘ಮಂಸಸ್ಸ ರಸಂ ಮಂಸರಸ’’ನ್ತಿ ಮಂಸಪದತ್ಥಸ್ಸ ಪಧಾನಭಾವಂ ಅಕತ್ವಾ, ರಸಪದತ್ಥಸ್ಸೇವ ಪಧಾನಭಾವಂ ಕತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Samaṃsakanti maṃsena saha pavattaṃ. Rasanti dravaṃ. Tanti vacanaṃ. Paṭikkhipato hoti. Kasmā? Maccho ca raso ca macchena misso raso cāti atthassa sambhavato. Idanti vatthuṃ. Maṃsaṃ visuṃ katvāti ‘‘maṃsassa rasaṃ maṃsarasa’’nti maṃsapadatthassa padhānabhāvaṃ akatvā, rasapadatthasseva padhānabhāvaṃ katvāti attho.
ಆಪುಚ್ಛನ್ತನ್ತಿ ‘‘ಮಂಸರಸಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಆಪುಚ್ಛನ್ತಂ। ತನ್ತಿ ಮಂಸಂ। ಕರಮ್ಬಕೋತಿ ಮಿಸ್ಸಕಾಧಿವಚನಮೇತಂ। ಯಞ್ಹಿ ಅಞ್ಞೇನ ಅಞ್ಞೇನ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೋ ‘‘ಕರಮ್ಬಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವಚನತ್ಥೋ – ಕರೋತಿ ಸಮೂಹಂ ಅವಯವಿನ್ತಿ ಕರೋ, ಕರೀಯತಿ ವಾ ಸಮೂಹೇನ ಅವಯವಿನಾತಿ ಕರೋ, ಅವಯವೋ, ತಂ ವಕತಿ ಆದದಾತೀತಿ ಕರಮ್ಬಕೋ, ಸಮೂಹೋ। ‘‘ಕದಮ್ಬಕೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸೋಪಿ ಯುತ್ತೋಯೇವ ಅನುಮತತ್ತಾ ಪಣ್ಡಿತೇಹಿ। ಅಭಿಧಾನೇಪಿ ಏವಮೇವ ಅತ್ಥೀ। ಅತ್ಥೋ ಪನ ಅಞ್ಞಥಾ ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬೋ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ಥೇ ರಕಾರಸ್ಸ ದಕಾರೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ಮಂಸೇನ ಮಿಸ್ಸೋ, ಲಕ್ಖಿತೋ ವಾ ಕರಮ್ಬಕೋ ಮಂಸಕರಮ್ಬಕೋ। ನ ಪವಾರೇತೀತಿ ಯೇಸಂ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಮಿಸ್ಸಕತ್ತಾ ನ ಪವಾರೇತಿ। ಪವಾರೇತೀತಿ ಮಂಸೇನ ಮಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಪವಾರೇತಿ।
Āpucchantanti ‘‘maṃsarasaṃ gaṇhathā’’ti āpucchantaṃ. Tanti maṃsaṃ. Karambakoti missakādhivacanametaṃ. Yañhi aññena aññena missetvā karonti, so ‘‘karambako’’ti vuccati. Ayaṃ panettha vacanattho – karoti samūhaṃ avayavinti karo, karīyati vā samūhena avayavināti karo, avayavo, taṃ vakati ādadātīti karambako, samūho. ‘‘Kadambako’’tipi pāṭho, sopi yuttoyeva anumatattā paṇḍitehi. Abhidhānepi evameva atthī. Attho pana aññathā cintetabbo. Imasmiṃ vā atthe rakārassa dakāro kātabbo. Maṃsena misso, lakkhito vā karambako maṃsakarambako. Na pavāretīti yesaṃ kesañci missakattā na pavāreti. Pavāretīti maṃsena missitattā pavāreti.
ಯೋ ಪನ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ, ಸೋ ಪವಾರಿತೋವ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ನಿಮನ್ತನೇತಿ ನಿಮನ್ತನಟ್ಠಾನೇ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ತತ್ಥಾತಿ ಕುರುನ್ದಿಯಂ। ಯೇನಾತಿ ಯೇನ ಭತ್ತೇನ। ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಯಾಗುಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾನಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಯಾಗುಮಿಸ್ಸಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ದುದ್ದಸನ್ತಿ ದುಕ್ಕರಂ ದಸ್ಸನಂ। ಇದಞ್ಚಾತಿ ‘‘ಮಿಸ್ಸಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿವಚನಞ್ಚ। ನ ಸಮಾನೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮಂ ನ ಆನೇತಬ್ಬಂ, ಸಮಾನಂ ವಾ ನ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ಇದಂ ಪನಾತಿ ಮಿಸ್ಸಕಂ ಪನ। ಏತ್ಥಾತಿ ಮಿಸ್ಸಕೇ। ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾತಿ ರಸಖೀರಸಪ್ಪೀನಿ ಆವೇಣಿಂ ಕತ್ವಾ। ತನ್ತಿ ರಸಾದಿಂ।
Yo pana paṭikkhipati, so pavāritova hotīti yojanā. Nimantaneti nimantanaṭṭhāne. Hīti saccaṃ. Tatthāti kurundiyaṃ. Yenāti yena bhattena. Etthāti ‘‘yāguṃ gaṇhathā’’tiādivacane. Adhippāyoti aṭṭhakathācariyānaṃ adhippāyo. Etthāti ‘‘yāgumissakaṃ gaṇhathā’’tiādivacane. Duddasanti dukkaraṃ dassanaṃ. Idañcāti ‘‘missakaṃ gaṇhathā’’tivacanañca. Na samānetabbanti samaṃ na ānetabbaṃ, samānaṃ vā na kātabbaṃ. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Idaṃ panāti missakaṃ pana. Etthāti missake. Visuṃ katvāti rasakhīrasappīni āveṇiṃ katvā. Tanti rasādiṃ.
ಕದ್ದೀಯತಿ ಮದ್ದೀಯತೀತಿ ಕದ್ದಮೋ। ಉನ್ದತಿ ಪಸವತಿ ವಡ್ಢತೀತಿ ಉದಕಂ। ಉನ್ದತಿ ವಾ ಕ್ಲೇದನಂ ಕರೋತೀತಿ ಉದಕಂ, ನಿಲೀನೇ ಸತ್ತೇ ಗುಪತಿ ರಕ್ಖತೀತಿ ಗುಮ್ಬೋ, ಗುಹತಿ ಸಂವರತೀತಿ ವಾ ಗುಮ್ಬೋ। ಅನುಪರಿಯಾಯನ್ತೇನಾತಿ ಅನುಕ್ಕಮೇನ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಆಯನ್ತೇನ। ತನ್ತಿ ನಾವಂ ವಾ ಸೇತುಂ ವಾ। ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕನ್ತಿ ಅಹಸ್ಸ ಮಜ್ಝಂ ಮಜ್ಝನ್ಹಂ, ಅಹಸದ್ದಸ್ಸ ನ್ಹಾದೇಸೋ, ಮಜ್ಝನ್ಹಂ ಏವ ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕಂ। ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪನ ಮಜ್ಝನ್ತಿಕನ್ತಿ ಪಾಠೋ ಅತ್ಥಿ, ಸೋ ಅಪಾಠೋಯೇವ। ಯೋ ಠಿತೋ ಪವಾರೇತಿ, ತೇನ ಠಿತೇನೇವ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಆನಿಸದನ್ತಿ ಪೀಠೇ ಫುಟ್ಠಆನಿಸದಮಂಸಂ। ಅಚಾಲೇತ್ವಾತಿ ಅಚಾವೇತ್ವಾ। ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಉಪರಿ ಚ ಪಸ್ಸೇಸು ಚ ಅಮೋಚೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅದಿನ್ನಾದಾನೇ ವಿಯ ಠಾನಾಚಾವನಂ ನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಂಸರಿತುನ್ತಿ ಸಂಸಬ್ಬಿತುಂ। ನನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖುಂ।
Kaddīyati maddīyatīti kaddamo. Undati pasavati vaḍḍhatīti udakaṃ. Undati vā kledanaṃ karotīti udakaṃ, nilīne satte gupati rakkhatīti gumbo, guhati saṃvaratīti vā gumbo. Anupariyāyantenāti anukkamena parivattitvā āyantena. Tanti nāvaṃ vā setuṃ vā. Majjhanhikanti ahassa majjhaṃ majjhanhaṃ, ahasaddassa nhādeso, majjhanhaṃ eva majjhanhikaṃ. Potthakesu pana majjhantikanti pāṭho atthi, so apāṭhoyeva. Yo ṭhito pavāreti, tena ṭhiteneva bhuñjitabbanti yojanā. Ānisadanti pīṭhe phuṭṭhaānisadamaṃsaṃ. Acāletvāti acāvetvā. Ayameva vā pāṭho. Upari ca passesu ca amocetvāti vuttaṃ hoti. Adinnādāne viya ṭhānācāvanaṃ na veditabbaṃ. Saṃsaritunti saṃsabbituṃ. Nanti bhikkhuṃ.
ಅತಿರೇಕಂ ರಿಚತಿ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಅತಿರಿತ್ತಂ, ನ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಅನತಿರಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ನ ಅತಿರಿತ್ತ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಅಧಿಕ’’ನ್ತಿಇಮಿನಾ ಅತಿರಿತ್ತಸದ್ದಸ್ಸ ಅತಿಸುಞ್ಞತ್ಥಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ಅಧಿ ಹುತ್ವಾ ಏತಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಅಧಿಕಂ। ತಂ ಪನಾತಿ ಅನತಿರಿತ್ತಂ ಪನ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥಾತಿ ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯಕತ’’ನ್ತಿಆದಿವಚನೇ। ವಿತ್ಥಾರೋ ಏವಂ ವೇದಿತಬ್ಬೋತಿ ಯೋಜನಾ। ತತ್ಥಾತಿ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಕಾತಬ್ಬೇಸು ವತ್ಥೂಸು। ಯಂ ಫಲಂ ವಾ ಯಂ ಕನ್ದಮೂಲಾದಿ ವಾ ಅಕತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಕಪ್ಪಿಯಭೋಜನಂ ವಾತಿ ಕುಲದೂಸಕಕಮ್ಮಾದೀಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಭೋಜನಂ ವಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯೋತಿ ವಿನಯಧರೋ ಭಿಕ್ಖು। ತೇನ ಕತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ಭುತ್ತಾವಿನಾ ಪವಾರಿತೇನ ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಿತೇನ ಕತ’’ನ್ತಿವಚನತೋ ಭುತ್ತಾವಿನಾ ಅಪವಾರಿತೇನ ಆಸನಾ ವುಟ್ಠಿತೇನ ಕತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ತಸ್ಮಾ ಪಾತೋ ಅದ್ಧಾನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇಸು ದ್ವೀಸು ಏಕೋ ಪವಾರಿತೋ, ತಸ್ಸ ಇತರೋ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ಭಿಕ್ಖಂ ಅತ್ತನಾ ಅಭುತ್ವಾಪಿ ‘‘ಅಲಮೇತಂ ಸಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಕಾತುಂ ಲಭತಿ ಏವ। ಯನ್ತಿ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ। ‘‘ತದುಭಯಮ್ಪೀ’’ತಿಇಮಿನಾ ಅತಿರಿತ್ತಞ್ಚ ಅತಿರಿತ್ತಞ್ಚ ಅತಿರಿತ್ತಂ, ನ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಅನತಿರಿತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
Atirekaṃ ricati gacchatīti atirittaṃ, na atirittaṃ anatirittanti atthaṃ dassento āha ‘‘na atiritta’’nti. ‘‘Adhika’’ntiiminā atirittasaddassa atisuññatthaṃ nivatteti. Adhi hutvā eti pavattatīti adhikaṃ. Taṃ panāti anatirittaṃ pana hotīti sambandho. Tatthāti ‘‘akappiyakata’’ntiādivacane. Vitthāro evaṃ veditabboti yojanā. Tatthāti atirittaṃ kātabbesu vatthūsu. Yaṃ phalaṃ vā yaṃ kandamūlādi vā akatanti yojanā. Akappiyabhojanaṃ vāti kuladūsakakammādīhi nibbattaṃ akappiyabhojanaṃ vā atthīti sambandho. Yoti vinayadharo bhikkhu. Tena katanti yojanā. ‘‘Bhuttāvinā pavāritena āsanā vuṭṭhitena kata’’ntivacanato bhuttāvinā apavāritena āsanā vuṭṭhitena kattabbanti siddhaṃ. Tasmā pāto addhānaṃ gacchantesu dvīsu eko pavārito, tassa itaro piṇḍāya caritvā laddhaṃ bhikkhaṃ attanā abhutvāpi ‘‘alametaṃ sabba’’nti kātuṃ labhati eva. Yanti khādanīyabhojanīyaṃ. ‘‘Tadubhayampī’’tiiminā atirittañca atirittañca atirittaṃ, na atirittaṃ anatirittanti atthaṃ dasseti.
ತಸ್ಸೇವಾತಿ ಅನತಿರಿತ್ತಸ್ಸೇವ। ಏತ್ಥಾತಿ ಅನತಿರಿತ್ತೇ, ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಕತ’’ನ್ತಿ ಆದೀಸು ಸತ್ತಸು ವಿನಯಕಮ್ಮಾಕಾರೇಸು ವಾ। ಅನನ್ತರೇತಿ ವಿನಯಧರಸ್ಸ ಅನನ್ತರೇ ಆಸನೇ। ಪತ್ತತೋ ನೀಹರಿತ್ವಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಭುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೇಯೇವ। ತಸ್ಸಾತಿ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ। ತೇನಾತಿ ಭತ್ತಂ ಆನೇನ್ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ‘‘ನಿಸಿನ್ನೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ’’ತಿ ಕಾರಿತಕಮ್ಮಂ ಆನೇತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ ‘‘ಹತ್ಥಂ ಧೋವಿತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಕಸ್ಮಾ’’ತಿ। ಹೀತಿ ಕಾರಣಂ। ಯಸ್ಮಾ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಹತ್ಥಂ ಧೋವಿತ್ವಾತಿ ಮಯಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಸ್ಸಾತಿ ಭತ್ತಂ ಆನೇನ್ತಸ್ಸ। ಯೇನಾತಿ ವಿನಯಧರೇನ। ಪುನ ಯೇನಾತಿ ಏವಮೇವ। ಯಞ್ಚಾತಿ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಞ್ಚ। ಯೇನ ವಿನಯಧರೇನ ಪಠಮಂ ಅಕತಂ, ತೇನೇವ ಕತ್ತಬ್ಬಂ। ಯಞ್ಚ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ ಪಠಮಂ ಅಕತಂ, ತಞ್ಞೇವ ಕತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ । ತತ್ಥಾತಿ ಪಠಮಭಾಜನೇ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ಪಠಮಭಾಜನಂ ಸುದ್ಧಂ ಧೋವಿತ್ವಾ ಕತಮ್ಪಿ ನಿದ್ದೋಸಮೇವ। ತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾತಿ ಪವಾರಿತೇನ ಭಿಕ್ಖುನಾ।
Tassevāti anatirittasseva. Etthāti anatiritte, ‘‘kappiyakata’’nti ādīsu sattasu vinayakammākāresu vā. Anantareti vinayadharassa anantare āsane. Pattato nīharitvāti sambandho. Tatthevāti bhuñjanaṭṭhāneyeva. Tassāti nisinnassa. Tenāti bhattaṃ ānentena bhikkhunā bhuñjitabbanti yojanā. ‘‘Nisinnena bhikkhunā’’ti kāritakammaṃ ānetabbaṃ. Kasmā ‘‘hatthaṃ dhovitvā’’ti vuttanti pucchanto āha ‘‘kasmā’’ti. Hīti kāraṇaṃ. Yasmā akappiyaṃ hoti, tasmā hatthaṃ dhovitvāti mayā vuttanti adhippāyo. Tassāti bhattaṃ ānentassa. Yenāti vinayadharena. Puna yenāti evameva. Yañcāti khādanīyabhojanīyañca. Yena vinayadharena paṭhamaṃ akataṃ, teneva kattabbaṃ. Yañca khādanīyabhojanīyaṃ paṭhamaṃ akataṃ, taññeva kattabbanti vuttaṃ hoti . Tatthāti paṭhamabhājane. Hīti saccaṃ. Paṭhamabhājanaṃ suddhaṃ dhovitvā katampi niddosameva. Tena bhikkhunāti pavāritena bhikkhunā.
ಕುಣ್ಡೇಪೀತಿ ಉಕ್ಖಲಿಯಮ್ಪಿ। ಸಾ ಹಿ ಕುಡತಿ ಓದನಾದಿಂ ದಾಹಂ ಕರೋತೀತಿ ಕುಣ್ಡೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತನ್ತಿ ಅತಿರಿತ್ತಕತಂ ಖಾದನೀಯಭೋಜನೀಯಂ। ಯೇನ ಪನಾತಿ ವಿನಯಧರೇನ ಪನ। ಭಿಕ್ಖುಂ ನಿಸೀದಾಪೇನ್ತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಮಙ್ಗಲನಿಮನ್ತನೇತಿ ಮಙ್ಗಲತ್ಥಾಯ ನಿಮನ್ತನಟ್ಠಾನೇ। ತತ್ಥಾತಿ ಮಙ್ಗಲನಿಮನ್ತನೇ। ಕರೋನ್ತೇನಾತಿ ಕರೋನ್ತೇನ ವಿನಯಧರೇನ।
Kuṇḍepīti ukkhaliyampi. Sā hi kuḍati odanādiṃ dāhaṃ karotīti kuṇḍoti vuccati. Tanti atirittakataṃ khādanīyabhojanīyaṃ. Yena panāti vinayadharena pana. Bhikkhuṃ nisīdāpentīti sambandho. Maṅgalanimantaneti maṅgalatthāya nimantanaṭṭhāne. Tatthāti maṅgalanimantane. Karontenāti karontena vinayadharena.
ಗಿಲಾನೇನ ಭುಞ್ಜಿತಾವಸೇಸಮೇವ ನ ಕೇವಲಂ ಗಿಲಾನಾತಿರಿತ್ತಂ ನಾಮ, ಗಿಲಾನಂ ಪನ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಆಭತಂ ಗಿಲಾನಾತಿರಿತ್ತಮೇವ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ನ ಕೇವಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗಿಲಾನನ್ತಿ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ವಾ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಗಿಲಾನಂ। ಯಂ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಅಸಂಸಟ್ಠವಸೇನ ವುತ್ತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಅನಾಹಾರತ್ಥಾಯಾತಿ ಪಿಪಾಸಚ್ಛೇದನಆಬಾಧವೂಪಸಮತ್ಥಾಯ।
Gilānena bhuñjitāvasesameva na kevalaṃ gilānātirittaṃ nāma, gilānaṃ pana uddissa ābhataṃ gilānātirittameva nāmāti dassento āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Yaṃkiñci gilānanti upasampannaṃ vā anupasampannaṃ vā yaṃkiñci gilānaṃ. Yaṃ dukkaṭaṃ vuttaṃ, taṃ asaṃsaṭṭhavasena vuttanti yojanā. Anāhāratthāyāti pipāsacchedanaābādhavūpasamatthāya.
೨೪೧. ಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇತಿ ಏತ್ಥ ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಪಿಪಾಸಾಯ ಸತೀ’’ತಿ ಚ ‘‘ಆಬಾಧೇ ಸತೀ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ತೇನಾತಿ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕೇನ ಚ ಯಾವಜೀವಿಕೇನ ಚ। ತಸ್ಸಾತಿ ಆಬಾಧಸ್ಸ। ಇದಂ ಪದಂ ‘‘ಉಪಸಮನತ್ಥ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಸಮುಧಾತುಯಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಯುಪಚ್ಚಯೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬನ್ತಿ। ಪಞ್ಚಮಂ।
241.Sati paccayeti ettha paccayassa sarūpaṃ dassetuṃ ‘‘pipāsāya satī’’ti ca ‘‘ābādhe satī’’ti ca vuttaṃ. Tena tenāti sattāhakālikena ca yāvajīvikena ca. Tassāti ābādhassa. Idaṃ padaṃ ‘‘upasamanattha’’nti ettha samudhātuyā sambandhe sambandho, yupaccayena sambandhe kammanti daṭṭhabbanti. Pañcamaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಭೋಜನವಗ್ಗೋ • 4. Bhojanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
