| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៥. បឋមបវារណាសិក្ខាបទវណ្ណនា
5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
ភុត្តវាតិ កតភត្តកិច្ចោ។ សាសបមត្តម្បិ អជ្ឈោហរិតន្តិ ឯវំ បរិត្តម្បិ ភោជនំ សង្ខាទិត្វា វា អសង្ខាទិត្វា វា គិលិតំ។ បវារិតោតិ បដិក្ខេបិតោ។ យោ ហិ ភុញ្ជន្តោ បរិវេសកេន ឧបនីតំ ភោជនំ អនិច្ឆន្តោ បដិក្ខិបតិ, សោ តេន បវារិតោ បដិក្ខិបិតោ នាម ហោតិ។ ព្យញ្ជនំ បន អនាទិយិត្វា អត្ថមត្តមេវ ទស្សេតុំ ‘‘កតប្បវារណោ កតប្បដិក្ខេបោតិ អត្ថោ’’តិ វុត្តំ។ សោបិ ច បដិក្ខេបោ យស្មា ន បដិក្ខេបមត្តេន, អថ ខោ បញ្ចង្គវសេន។ តេនស្ស បទភាជនេ ‘‘អសនំ បញ្ញាយតី’’តិអាទិ (បាចិ. ២៣៩) វុត្តំ។
Bhuttavāti katabhattakicco. Sāsapamattampi ajjhoharitanti evaṃ parittampi bhojanaṃ saṅkhāditvā vā asaṅkhāditvā vā gilitaṃ. Pavāritoti paṭikkhepito. Yo hi bhuñjanto parivesakena upanītaṃ bhojanaṃ anicchanto paṭikkhipati, so tena pavārito paṭikkhipito nāma hoti. Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘katappavāraṇo katappaṭikkhepoti attho’’ti vuttaṃ. Sopi ca paṭikkhepo yasmā na paṭikkhepamattena, atha kho pañcaṅgavasena. Tenassa padabhājane ‘‘asanaṃ paññāyatī’’tiādi (pāci. 239) vuttaṃ.
ភោជនំ បញ្ញាយតីតិ បញ្ចន្នំ ភោជនានំ អញ្ញតរំ បត្តាទីសុ ទិស្សតិ។ តេនាហ ‘‘បវារណប្បហោនកំ ចេ ភោជន’’ន្តិអាទិ។ សាលីតិ (បាចិ. អដ្ឋ. ២៣៨-២៣៩) អន្តមសោ នីវារំ ឧបាទាយ សព្ពាបិ សាលិជាតិ។ វីហីតិ សព្ពាបិ វីហិជាតិ។ យវគោធុមេសុ ភេទោ នត្ថិ។ កង្គូតិ សេតរត្តកាឡភេទា សព្ពាបិ កង្គុជាតិ។ វរកោតិ អន្តមសោ វរកចោរកំ ឧបាទាយ សព្ពាបិ សេតវណ្ណា វរកជាតិ។ កុទ្រូសកោតិ កាឡកោទ្រវោ ចេវ សាមាកាទិភេទា ច សព្ពាបិ តិណធញ្ញជាតិ។
Bhojanaṃpaññāyatīti pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ pattādīsu dissati. Tenāha ‘‘pavāraṇappahonakaṃ ce bhojana’’ntiādi. Sālīti (pāci. aṭṭha. 238-239) antamaso nīvāraṃ upādāya sabbāpi sālijāti. Vīhīti sabbāpi vīhijāti. Yavagodhumesu bhedo natthi. Kaṅgūti setarattakāḷabhedā sabbāpi kaṅgujāti. Varakoti antamaso varakacorakaṃ upādāya sabbāpi setavaṇṇā varakajāti. Kudrūsakoti kāḷakodravo ceva sāmākādibhedā ca sabbāpi tiṇadhaññajāti.
នីវារវរកចោរកា ចេត្ថ ‘‘ធញ្ញានុលោមា’’តិ វទន្តិ។ យាគុន្តិ អម្ពិលយាគុខីរយាគុអាទិភេទំ យំ កិញ្ចិ យាគុំ។ ឥមិនាវ បាយាសស្សាបិ គហិតត្តា ‘‘អម្ពិលបាយាសាទីសុ អញ្ញតរំ បចាមាតិ វា’’តិ ន វុត្តំ។ បវារណំ ជនេតីតិ អនតិរិត្តភោជនាបត្តិនិពន្ធនំ បដិក្ខេបំ សាធេតិ។ សចេ បន ឱធិ ន បញ្ញាយតិ, យាគុសង្គហំ គច្ឆតិ, បវារណំ ន ជនេតិ។ បុន បវារណំ ជនេតិ ឃនភាវគមនតោ បដ្ឋាយ ភោជនសង្គហិតត្តាតិ អធិប្បាយោ។
Nīvāravarakacorakā cettha ‘‘dhaññānulomā’’ti vadanti. Yāgunti ambilayāgukhīrayāguādibhedaṃ yaṃ kiñci yāguṃ. Imināva pāyāsassāpi gahitattā ‘‘ambilapāyāsādīsu aññataraṃ pacāmāti vā’’ti na vuttaṃ. Pavāraṇaṃ janetīti anatirittabhojanāpattinibandhanaṃ paṭikkhepaṃ sādheti. Sace pana odhi na paññāyati, yāgusaṅgahaṃ gacchati, pavāraṇaṃ na janeti. Puna pavāraṇaṃ janeti ghanabhāvagamanato paṭṭhāya bhojanasaṅgahitattāti adhippāyo.
ឧទកកញ្ជិកខីរាទីនិ អាកិរិត្វាតិ ឧទកញ្ចេវ កញ្ជិកញ្ច ខីរាទីនិ ច អាកិរិត្វា តេហិ សទ្ធិំ អមទ្ទិត្វា ភត្តមិស្សកេ កត្វា។ តេនាហ ‘‘យាគុំ គណ្ហថា’’តិអាទិ។ សចេ បន ភត្តេ ឧទកកញ្ជិកខីរាទីនិ អាកិរិត្វា មទ្ទិត្វា ‘‘យាគុំ គណ្ហថា’’តិ ទេន្តិ, បវារណា ន ហោតិ។ យាគុយាបីតិ ឯវំ យាគុសង្គហំ គតាយ វា អញ្ញាយ វា យាគុយាបិ។ សុទ្ធរសកោ, បន រសកយាគុ វា ន ជនេតិ។
Udakakañjikakhīrādīni ākiritvāti udakañceva kañjikañca khīrādīni ca ākiritvā tehi saddhiṃ amadditvā bhattamissake katvā. Tenāha ‘‘yāguṃ gaṇhathā’’tiādi. Sace pana bhatte udakakañjikakhīrādīni ākiritvā madditvā ‘‘yāguṃ gaṇhathā’’ti denti, pavāraṇā na hoti. Yāguyāpīti evaṃ yāgusaṅgahaṃ gatāya vā aññāya vā yāguyāpi. Suddharasako, pana rasakayāgu vā na janeti.
បញ្ចន្នំ ភោជនានំ អញ្ញតរវសេន វិប្បកតភោជនភាវស្ស ឧបច្ឆិន្នត្តា ‘‘ទ្វេបិ ខាទិតានិ ហោន្តិ…បេ.… ន បវារេតី’’តិ វុត្តំ។ អកប្បិយមំសំ (បាចិ. អដ្ឋ. ២៣៨-២៣៩), អកប្បិយភោជនញ្ច ពុទ្ធបដិកុដ្ឋំ បដិក្ខិបតោ បវារណាយ អវត្ថុតាយ ន បវារណា ហោតីតិ អាហ ‘‘យោ បនា’’តិអាទិ។ យញ្ហិ ភិក្ខុនោ ខាទិតុំ វដ្ដតិ, តំ ឯវ បដិក្ខិបតោ បវារណា ហោតិ។ ឥទំ បន ជានន្តោ អកប្បិយត្តា បដិក្ខិបតិ។ អជានន្តោបិ បដិក្ខិបិតព្ពដ្ឋានេ ឋិតមេវ បដិក្ខិបតិ នាម, តស្មា ន បវារេតិ។ សចេ បន អកប្បិយមំសំ ខាទន្តោ កប្បិយមំសំ វា ភោជនំ វា បដិក្ខិបតិ, បវារេតិ។ កស្មា? វត្ថុតាយ។ យញ្ហិ តេន បដិក្ខិត្តំ, តំ បវារណាយ វត្ថុ។ យំ បន ខាទតិ, តំ កិញ្ចាបិ បដិក្ខិបិតព្ពដ្ឋានេ ឋិតំ, ខាទិយមានំ បន មំសភាវំ ន ជហតិ, តស្មា បវារេតិ។ កោ បន វាទោ កប្បិយមំសំ ខាទតោ កប្បិយមំសភោជនប្បដិក្ខេបេ។ ឯស នយោ អកប្បិយភោជនំ ខាទតោ កប្បិយភោជនប្បដិក្ខេបេ។
Pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataravasena vippakatabhojanabhāvassa upacchinnattā ‘‘dvepi khāditāni honti…pe… na pavāretī’’ti vuttaṃ. Akappiyamaṃsaṃ (pāci. aṭṭha. 238-239), akappiyabhojanañca buddhapaṭikuṭṭhaṃ paṭikkhipato pavāraṇāya avatthutāya na pavāraṇā hotīti āha ‘‘yo panā’’tiādi. Yañhi bhikkhuno khādituṃ vaṭṭati, taṃ eva paṭikkhipato pavāraṇā hoti. Idaṃ pana jānanto akappiyattā paṭikkhipati. Ajānantopi paṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitameva paṭikkhipati nāma, tasmā na pavāreti. Sace pana akappiyamaṃsaṃ khādanto kappiyamaṃsaṃ vā bhojanaṃ vā paṭikkhipati, pavāreti. Kasmā? Vatthutāya. Yañhi tena paṭikkhittaṃ, taṃ pavāraṇāya vatthu. Yaṃ pana khādati, taṃ kiñcāpi paṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitaṃ, khādiyamānaṃ pana maṃsabhāvaṃ na jahati, tasmā pavāreti. Ko pana vādo kappiyamaṃsaṃ khādato kappiyamaṃsabhojanappaṭikkhepe. Esa nayo akappiyabhojanaṃ khādato kappiyabhojanappaṭikkhepe.
ភោជនេ សតីតិ បញ្ចសុ ភោជនេសុ ឯកស្មិម្បិ ភោជនេ សតិ។ អញ្ញំ វុត្តលក្ខណំ ភោជនន្តិ បត្តាទិគតតោ អញ្ញំ វុត្តលក្ខណំ បញ្ចសុ ភោជនេសុ ឯកម្បិ ភោជនំ។ ‘‘និរបេក្ខោ ហោតី’’តិ ឯតស្សេវ វិវរណំ ‘‘យំ បត្តាទីសូ’’តិអាទិ។ ន កេវលំ និរបេក្ខោ វាតិ អាហ ‘‘អញ្ញត្រ វា’’តិអាទិ។ សោ បដិក្ខិបន្តោបិ ន បវារេតីតិ តស្មិំ ចេ អន្តរេ អញ្ញំ ភោជនំ អភិហដំ, តំ សោ បដិក្ខិបន្តោបិ ន បវារេតិ។ កស្មា? វិប្បកតភោជនភាវស្ស ឧបច្ឆិន្នត្តា។
Bhojane satīti pañcasu bhojanesu ekasmimpi bhojane sati. Aññaṃ vuttalakkhaṇaṃ bhojananti pattādigatato aññaṃ vuttalakkhaṇaṃ pañcasu bhojanesu ekampi bhojanaṃ. ‘‘Nirapekkho hotī’’ti etasseva vivaraṇaṃ ‘‘yaṃ pattādīsū’’tiādi. Na kevalaṃ nirapekkho vāti āha ‘‘aññatra vā’’tiādi. So paṭikkhipantopi na pavāretīti tasmiṃ ce antare aññaṃ bhojanaṃ abhihaṭaṃ, taṃ so paṭikkhipantopi na pavāreti. Kasmā? Vippakatabhojanabhāvassa upacchinnattā.
‘‘ឧបនាមេតី’’តិ (បាចិ. អដ្ឋ. ២៣៨-២៣៩) ឥមិនា កាយាភិហារំ ទស្សេតិ។ ហត្ថេ វា អាធារកេ វាតិ ឯត្ថ វា-សទ្ទោ អវុត្តវិកប្បត្ថោ, តេន ‘‘ឩរូសុ វា’’តិ វិកប្បេតិ។ ទូរេ និសិន្នស្ស ទហរភិក្ខុស្ស បត្តំ បេសេត្វា ‘‘ឥតោ ឱទនំ គណ្ហាហី’’តិ វទតិ, គណ្ហិត្វា បន គតោ តុណ្ហី តិដ្ឋតិ, តម្បិ បដិក្ខិបតោ ឯសេវ នយោ។ កស្មា? ភិក្ខុស្ស ទូរភាវតោ, ទូតស្ស ច អនភិហរណតោ។ សចេ បន គហេត្វា អាគតោ ភិក្ខុ ‘‘ឥមំ ភត្តំ គណ្ហា’’តិ វទតិ, តំ បដិក្ខិបតោ បវារណា ហោតិ។ ឯវំ វុត្តេបីតិ ‘‘ភត្តំ គណ្ហា’’តិ វុត្តេបិ។
‘‘Upanāmetī’’ti (pāci. aṭṭha. 238-239) iminā kāyābhihāraṃ dasseti. Hatthe vā ādhārake vāti ettha vā-saddo avuttavikappattho, tena ‘‘ūrūsu vā’’ti vikappeti. Dūre nisinnassa daharabhikkhussa pattaṃ pesetvā ‘‘ito odanaṃ gaṇhāhī’’ti vadati, gaṇhitvā pana gato tuṇhī tiṭṭhati, tampi paṭikkhipato eseva nayo. Kasmā? Bhikkhussa dūrabhāvato, dūtassa ca anabhiharaṇato. Sace pana gahetvā āgato bhikkhu ‘‘imaṃ bhattaṃ gaṇhā’’ti vadati, taṃ paṭikkhipato pavāraṇā hoti. Evaṃ vuttepīti ‘‘bhattaṃ gaṇhā’’ti vuttepi.
ភត្តបច្ឆិំ គហេត្វា បរិវិសន្តស្សាតិ ឯកេន ហត្ថេន ភត្តបច្ឆិំ គហេត្វា ឯកេន ហត្ថេន កដច្ឆុំ គហេត្វា បរិវិសន្តស្ស។ អញ្ញោ ‘‘អហំ ធារេស្សាមី’’តិ គហិតមត្តកមេវ ករោតីតិ អញ្ញោ អាគន្ត្វា ‘‘អហំ បច្ឆិំ ធារេស្សាមិ, ត្វំ ឱទនំ ទេហី’’តិ វត្វា គហិតមត្តកមេវ ករោតិ។ អភិហដាវ ហោតីតិ បរិវេសកេនេវ អភិហដាវ ហោតិ។ ឥទានិ អសតិ តស្ស ទាតុកាមាភិហារេ គហណសមយេបិ បដិក្ខិបតោ ន ហោតីតិ ទស្សេតុំ ‘‘សចេ បនា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ឧទ្ធដេតិ ឧទ្ធដេ ភត្តេ។ កដច្ឆុអភិហារោយេវ ហិ តស្ស អភិហារោតិ អធិប្បាយោ។ អនន្តរស្ស ទិយ្យមានេតិ អនន្តរស្ស ភិក្ខុនោ ភត្តេ ទិយ្យមានេ។ កាយវិការេនាតិ ‘‘អង្គុលិំ វា ហត្ថំ វា មច្ឆិកពីជនិំ វា ចីវរកណ្ណំ វា ចាលេតិ, ភមុកាយ វា អាការំ ករោតិ, កុទ្ធោ វា ឱលោកេតី’’តិ (បាចិ. អដ្ឋ. ២៣៨-២៣៩) ឯវំ វុត្តេន អង្គុលិចលនាទិនា កាយវិការេន។ ‘‘អលំ មា ទេហី’’តិអាទិនា វចីវិការេនាតិ ‘‘អល’’ន្តិ វា ‘‘ន គណ្ហាមី’’តិ វា ‘‘មា អាកិរា’’តិ វា ‘‘អបគច្ឆា’’តិ វា ឯវំ យេន កេនចិ វចីវិការេន។
Bhattapacchiṃ gahetvā parivisantassāti ekena hatthena bhattapacchiṃ gahetvā ekena hatthena kaṭacchuṃ gahetvā parivisantassa. Añño ‘‘ahaṃ dhāressāmī’’ti gahitamattakameva karotīti añño āgantvā ‘‘ahaṃ pacchiṃ dhāressāmi, tvaṃ odanaṃ dehī’’ti vatvā gahitamattakameva karoti. Abhihaṭāva hotīti parivesakeneva abhihaṭāva hoti. Idāni asati tassa dātukāmābhihāre gahaṇasamayepi paṭikkhipato na hotīti dassetuṃ ‘‘sace panā’’tiādi vuttaṃ. Uddhaṭeti uddhaṭe bhatte. Kaṭacchuabhihāroyeva hi tassa abhihāroti adhippāyo. Anantarassa diyyamāneti anantarassa bhikkhuno bhatte diyyamāne. Kāyavikārenāti ‘‘aṅguliṃ vā hatthaṃ vā macchikabījaniṃ vā cīvarakaṇṇaṃ vā cāleti, bhamukāya vā ākāraṃ karoti, kuddho vā oloketī’’ti (pāci. aṭṭha. 238-239) evaṃ vuttena aṅgulicalanādinā kāyavikārena. ‘‘Alaṃ mā dehī’’tiādinā vacīvikārenāti ‘‘ala’’nti vā ‘‘na gaṇhāmī’’ti vā ‘‘mā ākirā’’ti vā ‘‘apagacchā’’ti vā evaṃ yena kenaci vacīvikārena.
អភិហដេ បន ភត្តេ បវារណាយ ភីតោ ហត្ថេ អបនេត្វា បុនប្បុនំ បត្តេ ឱទនំ អាកិរន្តំ ‘‘អាកិរ អាកិរ, កោដ្ដេត្វា បូរេហី’’តិ វទតោ បវារណា ន ហោតិ។ ឯស នយោ ភត្តំ អភិហរន្តំ ភិក្ខុំ សល្លក្ខេត្វា ‘‘កិំ, អាវុសោ, ឥតោបិ កិញ្ចិ គណ្ហិស្សសិ, ទម្មិ តេ កិញ្ចី’’តិ វទតោបិ។
Abhihaṭe pana bhatte pavāraṇāya bhīto hatthe apanetvā punappunaṃ patte odanaṃ ākirantaṃ ‘‘ākira ākira, koṭṭetvā pūrehī’’ti vadato pavāraṇā na hoti. Esa nayo bhattaṃ abhiharantaṃ bhikkhuṃ sallakkhetvā ‘‘kiṃ, āvuso, itopi kiñci gaṇhissasi, dammi te kiñcī’’ti vadatopi.
‘‘រសំ បដិគ្គណ្ហថា’’តិ អប្បវារណាជនកស្ស នាមំ គហេត្វា វុត្តត្តា ‘‘តំ សុត្វា បដិក្ខិបតោ បវារណា នត្ថី’’តិ វុត្តំ។ មំសរសន្តិ ឯត្ថ បន ន កេវលំ មំសស្ស រសំ ‘‘មំសរស’’មិច្ចេវ វិញ្ញាយតិ, អថ ខោ មំសញ្ច រសញ្ច មំសរសន្តិ ឯវំ បវារណាជនកនាមវសេនាបិ។ តស្មា តំ បដិក្ខិបតោ បវារណាវ ហោតីតិ អាហ ‘‘មំសរសន្តិ វុត្តេ បន បដិក្ខិបតោ បវារណា ហោតី’’តិ។ បរតោ មច្ឆមំសំ ព្យញ្ជនន្តិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។ យស្មិំ ឥរិយាបថេ បវារេតិ, តំ អវិកោបេន្តេនេវ ភុញ្ជិតព្ពន្តិ យោ គច្ឆន្តោ (បាចិ. អដ្ឋ. ២៣៨-២៣៩) បវារេតិ, តេន គច្ឆន្តេនេវ ភុញ្ជិតព្ពំ។ កទ្ទមំ វា ឧទកំ វា បត្វា ឋិតេន អតិរិត្តំ ការេតព្ពំ។ សចេ អន្តរា នទី បូរា ហោតិ, នទិតីរេ គុម្ពំ អនុបរិយាយន្តេន ភុញ្ជិតព្ពំ។ អថ នាវា វា សេតុ វា អត្ថិ, តំ អភិរុហិត្វាបិ ចង្កមន្តេនេវ ភុញ្ជិតព្ពំ, គមនំ ន ឧបច្ឆិន្ទិតព្ពំ។ ឯស នយោ ឥតរឥរិយាបថេសុបិ។ តំ តំ ឥរិយាបថំ កោបេន្តេន អតិរិត្តំ ការេតព្ពំ។ យោ ឧក្កុដិកោវ និសីទិត្វា បវារេតិ, តេន ឧក្កុដិកេនេវ ភុញ្ជិតព្ពំ។ តស្ស បន ហេដ្ឋា បលាលបីឋំ វា កិញ្ចិ វា និសីទនំ ទាតព្ពំ។ បីឋកេ និសីទិត្វា បវារិតេន បន អាសនំ អចាលេត្វាវ ចតស្សោ ទិសា បរិវត្តន្តេន ភុញ្ជិតុំ លព្ភតិ។ មញ្ចេ និសីទិត្វា បវារិតេន ឥតោ វា ឯត្តោ វា សំសរិតុំ ន លព្ភតិ។ សចេ បន សហ មញ្ចេន ឧក្ខិបិត្វា អញ្ញត្រ នេន្តិ, វដ្ដតិ។ និបជ្ជិត្វា បវារិតេនាបិ និបន្នេនេវ ភុញ្ជិតព្ពំ។ បរិវត្តន្តេន យេន បស្សេន និបន្នោ, តស្ស ឋានំ នាតិក្កមេតព្ពំ។
‘‘Rasaṃ paṭiggaṇhathā’’ti appavāraṇājanakassa nāmaṃ gahetvā vuttattā ‘‘taṃ sutvā paṭikkhipato pavāraṇā natthī’’ti vuttaṃ. Maṃsarasanti ettha pana na kevalaṃ maṃsassa rasaṃ ‘‘maṃsarasa’’micceva viññāyati, atha kho maṃsañca rasañca maṃsarasanti evaṃ pavāraṇājanakanāmavasenāpi. Tasmā taṃ paṭikkhipato pavāraṇāva hotīti āha ‘‘maṃsarasanti vutte pana paṭikkhipato pavāraṇā hotī’’ti. Parato macchamaṃsaṃ byañjananti etthāpi eseva nayo. Yasmiṃ iriyāpathe pavāreti, taṃ avikopenteneva bhuñjitabbanti yo gacchanto (pāci. aṭṭha. 238-239) pavāreti, tena gacchanteneva bhuñjitabbaṃ. Kaddamaṃ vā udakaṃ vā patvā ṭhitena atirittaṃ kāretabbaṃ. Sace antarā nadī pūrā hoti, naditīre gumbaṃ anupariyāyantena bhuñjitabbaṃ. Atha nāvā vā setu vā atthi, taṃ abhiruhitvāpi caṅkamanteneva bhuñjitabbaṃ, gamanaṃ na upacchinditabbaṃ. Esa nayo itarairiyāpathesupi. Taṃ taṃ iriyāpathaṃ kopentena atirittaṃ kāretabbaṃ. Yo ukkuṭikova nisīditvā pavāreti, tena ukkuṭikeneva bhuñjitabbaṃ. Tassa pana heṭṭhā palālapīṭhaṃ vā kiñci vā nisīdanaṃ dātabbaṃ. Pīṭhake nisīditvā pavāritena pana āsanaṃ acāletvāva catasso disā parivattantena bhuñjituṃ labbhati. Mañce nisīditvā pavāritena ito vā etto vā saṃsarituṃ na labbhati. Sace pana saha mañcena ukkhipitvā aññatra nenti, vaṭṭati. Nipajjitvā pavāritenāpi nipanneneva bhuñjitabbaṃ. Parivattantena yena passena nipanno, tassa ṭhānaṃ nātikkametabbaṃ.
អលមេតំ សព្ពន្តិ ឯតំ សព្ពំ អលំ បរិយត្តំ, ឥទម្បិ តេ អធិកំ, ឥតោ អញ្ញំ ន លច្ឆសីតិ អធិប្បាយោ។ យោ អតិរិត្តំ ករោតីតិ យោ ‘‘អលមេតំ សព្ព’’ន្តិ អតិរិត្តំ ករោតិ។ បដិបក្ខនយេនាតិ ‘‘កប្បិយកតំ, បដិគ្គហិតកតំ, ឧច្ចារិតកតំ, ហត្ថបាសេ កតំ, ភុត្តាវិនា កតំ, ភុត្តាវិនា បវារិតេន អាសនា អវុដ្ឋិតេន កតំ ‘អលមេតំ សព្ព’ន្តិ វុត្ត’’ន្តិ (បាចិ. ២៣៩) ឥមេហិ សត្តហិ វិនយកម្មាការេហិ យំ អតិរិត្តំ កប្បិយំ កតំ, យញ្ច គិលានាតិរិត្តំ, តទុភយម្បិ អតិរិត្តន្តិ ឯវំ តស្សេវ បដិបក្ខនយេន។ ឯត្ថ ច ‘‘អលមេតំ សព្ព’’ន្តិ តិក្ខត្តុំ វត្តព្ពំ, អយំ កិរ អាចិណ្ណោ។ វិនយធរា បន ‘‘សកិំ ឯវ វត្តព្ព’’ន្តិ វទន្តិ។
Alametaṃ sabbanti etaṃ sabbaṃ alaṃ pariyattaṃ, idampi te adhikaṃ, ito aññaṃ na lacchasīti adhippāyo. Yo atirittaṃ karotīti yo ‘‘alametaṃ sabba’’nti atirittaṃ karoti. Paṭipakkhanayenāti ‘‘kappiyakataṃ, paṭiggahitakataṃ, uccāritakataṃ, hatthapāse kataṃ, bhuttāvinā kataṃ, bhuttāvinā pavāritena āsanā avuṭṭhitena kataṃ ‘alametaṃ sabba’nti vutta’’nti (pāci. 239) imehi sattahi vinayakammākārehi yaṃ atirittaṃ kappiyaṃ kataṃ, yañca gilānātirittaṃ, tadubhayampi atirittanti evaṃ tasseva paṭipakkhanayena. Ettha ca ‘‘alametaṃ sabba’’nti tikkhattuṃ vattabbaṃ, ayaṃ kira āciṇṇo. Vinayadharā pana ‘‘sakiṃ eva vattabba’’nti vadanti.
កស្មា តំ សោ បុន កាតុំ ន លភតីតិ អាហ ‘‘យញ្ហី’’តិអាទិ។ តត្ថ យញ្ហិ អកតន្តិ យេន បឋមំ កប្បិយំ កតំ, តេន យំ អកតំ, តំ កាតព្ពំ។ បឋមភាជនេ បន កាតុំ ន លព្ភតិ។ យេន ច អកតន្តិ អញ្ញេន ភិក្ខុនា យេន បឋមំ ន កតំ, តេន ច កាតព្ពន្តិ អត្ថោ។ វុត្តន្តិ សីហឡដ្ឋកថាសុ វុត្តំ។ អញ្ញស្មិំ បន ភាជនេតិ យស្មិំ បន ភាជនេ បឋមំ កតំ, តតោ អញ្ញស្មិំ បត្តេ វា កុណ្ឌេ វា បច្ឆិយំ វា យត្ថ កត្ថចិ បុរតោ ឋបេត្វា ឱនាមិតភាជនេ។
Kasmā taṃ so puna kātuṃ na labhatīti āha ‘‘yañhī’’tiādi. Tattha yañhi akatanti yena paṭhamaṃ kappiyaṃ kataṃ, tena yaṃ akataṃ, taṃ kātabbaṃ. Paṭhamabhājane pana kātuṃ na labbhati. Yena ca akatanti aññena bhikkhunā yena paṭhamaṃ na kataṃ, tena ca kātabbanti attho. Vuttanti sīhaḷaṭṭhakathāsu vuttaṃ. Aññasmiṃ pana bhājaneti yasmiṃ pana bhājane paṭhamaṃ kataṃ, tato aññasmiṃ patte vā kuṇḍe vā pacchiyaṃ vā yattha katthaci purato ṭhapetvā onāmitabhājane.
អញ្ញត្រ ភុញ្ជនវត្ថុស្មិន្តិ ភុត្តាវិនា បវារិតេន ហុត្វា អញ្ញត្រ ភុញ្ជនវត្ថុស្មិំ។ តិកបាចិត្តិយន្តិ អនតិរិត្តេ អនតិរិត្តសញ្ញិវេមតិកអតិរិត្តសញ្ញីនំ វសេន តីណិ បាចិត្តិយានិ។ អជ្ឈោហរតោ ច ទុក្កដន្តិ អជ្ឈោហរតោ អជ្ឈោហារេ អជ្ឈោហារេ ទុក្កដំ។ សចេ បន អាមិសសំសដ្ឋានិ ហោន្តិ, អាហារត្ថាយបិ អនាហារត្ថាយបិ បដិគ្គហេត្វា អជ្ឈោហរន្តស្ស បាចិត្តិយមេវ។ តេសំ អនុញ្ញាតបរិភោគវសេនាតិ យាមកាលិកាទីនំ អនុញ្ញាតបរិភោគវសេន, យាមកាលិកំ បិបាសាយ សតិ បិបាសច្ឆេទនត្ថំ, សត្តាហកាលិកំ យាវជីវិកញ្ច តេន តេន ឧបសមេតព្ពកេ អាពាធេ សតិ តស្ស ឧបសមនត្ថន្តិ វុត្តំ ហោតិ។ ឥទម្បិ អជ្ឈោហរណតោ កាយកម្មំ, វាចាយ ‘‘អតិរិត្តំ ករោថ ភន្តេ’’តិ អការាបនេន វចីកម្មន្តិ អាហ ‘‘សមុដ្ឋានាទីនិ បឋមកថិនសទិសានេវា’’តិ។ កិរិយាកិរិយន្តិ ឯត្ថ បដិក្ខិបិត្វា ភុញ្ជនំ កិរិយំ។ អតិរិត្តស្ស អករណំ អកិរិយន្តិ វេទិតព្ពំ។
Aññatra bhuñjanavatthusminti bhuttāvinā pavāritena hutvā aññatra bhuñjanavatthusmiṃ. Tikapācittiyanti anatiritte anatirittasaññivematikaatirittasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Ajjhoharato ca dukkaṭanti ajjhoharato ajjhohāre ajjhohāre dukkaṭaṃ. Sace pana āmisasaṃsaṭṭhāni honti, āhāratthāyapi anāhāratthāyapi paṭiggahetvā ajjhoharantassa pācittiyameva. Tesaṃ anuññātaparibhogavasenāti yāmakālikādīnaṃ anuññātaparibhogavasena, yāmakālikaṃ pipāsāya sati pipāsacchedanatthaṃ, sattāhakālikaṃ yāvajīvikañca tena tena upasametabbake ābādhe sati tassa upasamanatthanti vuttaṃ hoti. Idampi ajjhoharaṇato kāyakammaṃ, vācāya ‘‘atirittaṃ karotha bhante’’ti akārāpanena vacīkammanti āha ‘‘samuṭṭhānādīni paṭhamakathinasadisānevā’’ti. Kiriyākiriyanti ettha paṭikkhipitvā bhuñjanaṃ kiriyaṃ. Atirittassa akaraṇaṃ akiriyanti veditabbaṃ.
បឋមបវារណាសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
