| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೫. ಪಠಮಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
೨೩೭. ಪಞ್ಚಮೇ ‘‘ತಿ-ಕಾರಂ ಅವತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಕಾತಬ್ಬಸದ್ದಸಾಮತ್ಥಿಯಾ ಲದ್ಧಂ ಇತಿ-ಪದಂ ಕತಕಾಲೇ ನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಇಧ ಪನ ಅಜಾನನ್ತೇಹಿ ಇತಿ-ಸದ್ದೇ ಪಯುತ್ತೇಪಿ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಕತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
237. Pañcame ‘‘ti-kāraṃ avatvā’’ti iminā kātabbasaddasāmatthiyā laddhaṃ iti-padaṃ katakāle na vattabbanti dasseti. Idha pana ajānantehi iti-sadde payuttepi atirittaṃ katameva hotīti daṭṭhabbaṃ.
೨೩೮-೯. ‘‘ಪವಾರಿತೋ’’ತಿ ಇದಞ್ಚ ಕತ್ತುಅತ್ಥೇ ನಿಪ್ಫನ್ನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕತಪವಾರಣೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಭುತ್ತಾವೀ-ಪದಸ್ಸ ನಿರತ್ಥಕಭಾವಮೇವ ಸಾಧೇತುಂ ‘‘ವುತ್ತಮ್ಪಿ ಚೇತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಾಹೀತಿ ಪುಥುಕಾಹಿ। ಸತ್ತುಮೋದಕೋತಿ ಸತ್ತುಂ ತೇಮೇತ್ವಾ ಕತೋ ಅಪಕ್ಕೋ। ಸತ್ತುಂ ಪನ ಪಿಸಿತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಂ ಕತ್ವಾ ತೇಮೇತ್ವಾ ಪೂವಂ ಕತ್ವಾ ಪಚನ್ತಿ, ತಂ ನ ಪವಾರೇತಿ। ‘‘ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನೇ ಠಿತಮೇವ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಯಂ ಯಂ ಅಲಜ್ಜಿಸನ್ತಕಂ ವಾ ಅತ್ತನೋ ಅಪಾಪುಣಕಸಙ್ಘಿಕಾದಿಂ ವಾ ಪಟಿಕ್ಖೇಪತೋ ಪವಾರಣಾ ನ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
238-9. ‘‘Pavārito’’ti idañca kattuatthe nipphannanti dassetuṃ ‘‘katapavāraṇo’’tiādi vuttaṃ. Bhuttāvī-padassa niratthakabhāvameva sādhetuṃ ‘‘vuttampi ceta’’ntiādi vuttaṃ. Tāhīti puthukāhi. Sattumodakoti sattuṃ temetvā kato apakko. Sattuṃ pana pisitvā piṭṭhaṃ katvā temetvā pūvaṃ katvā pacanti, taṃ na pavāreti. ‘‘Paṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitameva paṭikkhipati nāmā’’ti vuttattā yaṃ yaṃ alajjisantakaṃ vā attano apāpuṇakasaṅghikādiṃ vā paṭikkhepato pavāraṇā na hotīti daṭṭhabbaṃ.
ಆಸನ್ನತರಂ ಅಙ್ಗನ್ತಿ ಹತ್ಥಪಾಸತೋ ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಓನಮಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಸೀಸಂ ಆಸನ್ನತರಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಸ ಓರಿಮನ್ತೇನ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬಂ।
Āsannataraṃ aṅganti hatthapāsato bahi ṭhatvā onamitvā dentassa sīsaṃ āsannataraṃ hoti, tassa orimantena paricchinditabbaṃ.
ಅಪನಾಮೇತ್ವಾತಿ ಅಭಿಮುಖಂ ಹರಿತ್ವಾ। ‘‘ಇಮಂ ಭತ್ತಂ ಗಣ್ಹಾ’’ತಿ ವದತೀತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಅನಾಮೇತ್ವಾ ವದತಿ। ಕೇವಲಂ ವಾಚಾಭಿಹಾರಸ್ಸ ಅನಧಿಪ್ಪೇತತ್ತಾ ಗಣ್ಹಥಾತಿ ಗಹೇತುಂ ಆರದ್ಧಂ ಕಟಚ್ಛುನಾ ಅನುಕ್ಖಿತ್ತಮ್ಪಿ ಪುಬ್ಬೇಪಿ ಏವಂ ಅಭಿಹಟತ್ತಾ ಪವಾರಣಾ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಅಭಿಹಟಾವ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉದ್ಧಟಮತ್ತೇತಿ ಭಾಜನತೋ ವಿಯೋಜಿತಮತ್ತೇ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಮಭಾರೇಪೀತಿ ಪರಿವೇಸಕಸ್ಸ ಚ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಚ ಭತ್ತಪಚ್ಛಿಭಾಜನವಹನೇ ಸಮಕೇಪೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Apanāmetvāti abhimukhaṃ haritvā. ‘‘Imaṃ bhattaṃ gaṇhā’’ti vadatīti kiñci anāmetvā vadati. Kevalaṃ vācābhihārassa anadhippetattā gaṇhathāti gahetuṃ āraddhaṃ kaṭacchunā anukkhittampi pubbepi evaṃ abhihaṭattā pavāraṇā hotīti ‘‘abhihaṭāva hotī’’ti vuttaṃ. Uddhaṭamatteti bhājanato viyojitamatte. Dvinnaṃ samabhārepīti parivesakassa ca aññassa ca bhattapacchibhājanavahane samakepīti attho.
ರಸಂ ಗಣ್ಹಥಾತಿ ಏತ್ಥ ಕೇವಲಂ ಮಂಸರಸಸ್ಸ ಅಪವಾರಣಾಜನಕಸ್ಸ ನಾಮೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೋ ಪವಾರಣಾ ನ ಹೋತಿ। ಮಚ್ಛರಸನ್ತಿಆದೀಸು ಮಚ್ಛೋ ಚ ರಸಞ್ಚಾತಿ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ವತ್ಥುನೋಪಿ ತಾದಿಸತ್ತಾ ಪವಾರಣಾ ಹೋತಿ, ‘‘ಇದಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಪಿ ಅವತ್ವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ಅಭಿಹಟಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೋಪಿ ಹೋತಿ ಏವ। ಕರಮ್ಬಕೋತಿ ಮಿಸ್ಸಕಾಧಿವಚನಮೇತಂ। ಯಞ್ಹಿ ಬಹೂಹಿ ಮಿಸ್ಸೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೋ ‘‘ಕರಮ್ಬಕೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Rasaṃ gaṇhathāti ettha kevalaṃ maṃsarasassa apavāraṇājanakassa nāmena vuttattā paṭikkhipato pavāraṇā na hoti. Maccharasantiādīsu maccho ca rasañcāti atthassa sambhavato vatthunopi tādisattā pavāraṇā hoti, ‘‘idaṃ gaṇhathā’’tipi avatvā tuṇhībhāvena abhihaṭaṃ paṭikkhipatopi hoti eva. Karambakoti missakādhivacanametaṃ. Yañhi bahūhi missetvā karonti, so ‘‘karambako’’ti vuccati.
‘‘ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತ’’ನ್ತಿ ಮಞ್ಞಮಾನೋತಿ ಏತ್ಥ ವತ್ಥುನೋ ಕಪ್ಪಿಯತ್ತಾ ‘‘ಪವಾರಿತೋವ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಞ್ಚೇ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಮೇವ ಹೋತಿ, ಪಟಿಕ್ಖೇಪೋ ನತ್ಥಿ। ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ‘‘ಯೇನಾಪುಚ್ಛಿತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಕಾರಣಂ ಪನೇತ್ಥ ದುದ್ದಸನ್ತಿ ಭತ್ತಸ್ಸ ಬಹುತರಭಾವೇನ ಪವಾರಣಾಸಮ್ಭವಕಾರಣಂ ದುದ್ದಸಂ, ಅಞ್ಞಥಾ ಕರಮ್ಬಕೇಪಿ ಮಚ್ಛಾದಿಬಹುಭಾವೇ ಪವಾರಣಾ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ ಕಾರಣಂ ದುದ್ದಸಂ, ಏವಂ ಪರತೋ ‘‘ಮಿಸ್ಸಕಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಕಾರಣಂ ದುದ್ದಸಮೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯಞ್ಚ ‘‘ಇದಂ ಪನ ಭತ್ತಮಿಸ್ಸಕಮೇವಾ’’ತಿಆದಿ ಕಾರಣಂ ವುತ್ತಂ, ತಮ್ಪಿ ‘‘ಅಪ್ಪತರಂ ನ ಪವಾರೇತೀ’’ತಿ ವಚನೇನ ನ ಸಮೇತಿ। ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾ ದೇತೀತಿ ‘‘ರಸಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಾಚಾಯ ವಿಸುಂ ಕತ್ವಾ ದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ। ನ ಪನ ಕಾಯೇನ ರಸಾದಿಂ ವಿಯೋಜೇತ್ವಾತಿ। ತಥಾ ಅವಿಯೋಜಿತೇಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೋ ಪವಾರಣಾಯ ಅಸಮ್ಭವತೋ ಅಪ್ಪವಾರಣಾಪಹೋಣಕಸ್ಸ ನಾಮೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಭತ್ತಮಿಸ್ಸಕಯಾಗುಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ‘‘ಯಾಗುಂ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನಾದೀಸು ವಿಯ, ಅಞ್ಞಥಾ ವಾ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಪುಬ್ಬಾಪರಂ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಥಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
‘‘Uddissa kata’’nti maññamānoti ettha vatthuno kappiyattā ‘‘pavāritova hotī’’ti vuttaṃ. Tañce uddissa katameva hoti, paṭikkhepo natthi. Ayamettha adhippāyoti ‘‘yenāpucchito’’tiādinā vuttamevatthaṃ sandhāya vadati. Kāraṇaṃ panettha duddasanti bhattassa bahutarabhāvena pavāraṇāsambhavakāraṇaṃ duddasaṃ, aññathā karambakepi macchādibahubhāve pavāraṇā bhaveyyāti adhippāyo. Yathā cettha kāraṇaṃ duddasaṃ, evaṃ parato ‘‘missakaṃ gaṇhathā’’ti etthāpi kāraṇaṃ duddasamevāti daṭṭhabbaṃ. Yañca ‘‘idaṃ pana bhattamissakamevā’’tiādi kāraṇaṃ vuttaṃ, tampi ‘‘appataraṃ na pavāretī’’ti vacanena na sameti. Visuṃ katvā detīti ‘‘rasaṃ gaṇhathā’’tiādinā vācāya visuṃ katvā detīti attho gahetabbo. Na pana kāyena rasādiṃ viyojetvāti. Tathā aviyojitepi paṭikkhipato pavāraṇāya asambhavato appavāraṇāpahoṇakassa nāmena vuttattā bhattamissakayāguṃ āharitvā ‘‘yāguṃ gaṇhathā’’ti vuttaṭṭhānādīsu viya, aññathā vā ettha yathā pubbāparaṃ na virujjhati, tathā adhippāyo gahetabbo.
ನಾವಾ ವಾ ಸೇತು ವಾತಿಆದಿಮ್ಹಿ ನಾವಾದಿಅಭಿರುಹನಾದಿಕ್ಖಣೇ ಕಿಞ್ಚಿ ಠತ್ವಾಪಿ ಅಭಿರುಹನಾದಿಕಾತಬ್ಬತ್ತೇಪಿ ಗಮನತಪ್ಪರತಾಯ ಠಾನಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ಜನಸಮ್ಮದ್ದೇನ ಪನ ಅನೋಕಾಸಾದಿಭಾವೇನ ಕಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಅಚಾಲೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಟ್ಠಾನತೋ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪದೇಸೇ ವಾ ಉದ್ಧಂ ವಾ ಅಪೇಸೇತ್ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ಏವ ಪನ ಠಾನೇ ಪರಿವತ್ತೇತುಂ ಲಭತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೇನ ಪಸ್ಸೇನಾ’’ತಿಆದಿ।
Nāvā vā setu vātiādimhi nāvādiabhiruhanādikkhaṇe kiñci ṭhatvāpi abhiruhanādikātabbattepi gamanatapparatāya ṭhānaṃ nāma na hoti, janasammaddena pana anokāsādibhāvena kātuṃ na vaṭṭati. Acāletvāti vuttaṭṭhānato aññasmimpi padese vā uddhaṃ vā apesetvā tasmiṃ eva pana ṭhāne parivattetuṃ labhati. Tenāha ‘‘yena passenā’’tiādi.
ಅಕಪ್ಪಿಯಭೋಜನಂ ವಾತಿ ಕುಲದೂಸನಾದಿನಾ ಉಪ್ಪನ್ನಂ, ತಂ ‘‘ಅಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತೇನ ಮಿಸ್ಸಂ ಓದನಾದಿ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಹೋತಿ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ತತ್ಥ ಅಕಪ್ಪಕತಂ ಕನ್ದಫಲಾದಿ, ತಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಸೇಸಂ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಮೇವ।
Akappiyabhojanaṃ vāti kuladūsanādinā uppannaṃ, taṃ ‘‘akappiya’’nti iminā tena missaṃ odanādi atirittaṃ hoti evāti dasseti. Tasmā yaṃ tattha akappakataṃ kandaphalādi, taṃ apanetvā sesaṃ bhuñjitabbameva.
ಸೋ ಪುನ ಕಾತುಂ ನ ಲಭತೀತಿ ತಸ್ಮಿಞ್ಞೇವ ಭಾಜನೇ ಕರಿಯಮಾನಂ ಪಠಮಕತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಕತಂ ಹೋತೀತಿ ಪುನ ಸೋ ಏವ ಕಾತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಅಞ್ಞೋ ಲಭತಿ। ಅಞ್ಞೇನ ಹಿ ಕತತೋ ಅಞ್ಞೋ ಪುನ ಕಾತುಂ ಲಭತಿ। ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪನ ಭಾಜನೇ ತೇನ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೇನ ಅಕತಂ, ತೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ, ಯಞ್ಚ ಅಕತಂ, ತಂ ಕಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ಏವಂ ಕತನ್ತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಭಾಜನೇ ಕತಂ। ಸಚೇ ಪನ ಆಮಿಸಸಂಸಟ್ಠಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಮುಖಾದೀಸು ಲಗ್ಗಮ್ಪಿ ಆಮಿಸಂ ಸೋಧೇತ್ವಾವ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
So puna kātuṃ na labhatīti tasmiññeva bhājane kariyamānaṃ paṭhamakatena saddhiṃ kataṃ hotīti puna so eva kātuṃ na labhati, añño labhati. Aññena hi katato añño puna kātuṃ labhati. Aññasmiṃ pana bhājane tena vā aññena vā kātuṃ vaṭṭati. Tenāha ‘‘yena akataṃ, tena kātabbaṃ, yañca akataṃ, taṃ kātabba’’nti. Evaṃ katanti aññasmiṃ bhājane kataṃ. Sace pana āmisasaṃsaṭṭhānīti ettha mukhādīsu laggampi āmisaṃ sodhetvāva atirittaṃ bhuñjitabbanti veditabbaṃ.
೨೪೧. ವಾಚಾಯ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ಅತಿರಿತ್ತಂ ಅಕಾರಾಪನತೋ ಅಕಿರಿಯಸಮುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪವಾರಿತಭಾವೋ, ಆಮಿಸಸ್ಸ ಅನತಿರಿತ್ತತಾ, ಕಾಲೇ ಅಜ್ಝೋಹರಣನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
241. Vācāya āṇāpetvā atirittaṃ akārāpanato akiriyasamuṭṭhānanti daṭṭhabbaṃ. Pavāritabhāvo, āmisassa anatirittatā, kāle ajjhoharaṇanti imānettha tīṇi aṅgāni.
ಪಠಮಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಭೋಜನವಗ್ಗೋ • 4. Bhojanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೫. ಪಠಮಪವಾರಣಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 5. Paṭhamapavāraṇasikkhāpadaṃ
