| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਪੁਰਾਣ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
੫. ਪਠਮਪવਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
5. Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā
ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਪવਾਰਣਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ। ਤੇਸੁ ‘‘ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤੇਨੇવ ‘‘ਭੁਤ੍ਤਾવੀ’’ਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વਿਸੁਂ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਚੇ, ਅਙ੍ਗਾਨਂ ਛਕ੍ਕਤ੍ਤਦਸ੍ਸਨਨ੍ਤਿ (વਜਿਰ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੨੩੮-੨੩੯) ਲਿਖਿਤਂ। ‘‘ਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਅਭਿਹਟਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
Bhuttāvī pavāraṇaṃ nāma pañcaṅgikaṃ. Tesu ‘‘asanaṃ paññāyattī’’ti eteneva ‘‘bhuttāvī’’ti etassa siddhattā visuṃ atthasiddhi na dissati. Dissati ce, aṅgānaṃ chakkattadassananti (vajira. ṭī. pācittiya 238-239) likhitaṃ. ‘‘Bhojanaṃ paññāyatī’’ti abhihaṭaṃ sandhāya vuttaṃ.
ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਕਤਚੁਣ੍ਣਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਕਾਰੇਨ ਕੁਣ੍ਡਕਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਤਿ। ਸਮਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਪਨ ਆਤਪਸੁਕ੍ਖਾਨਂ વਾ ਕੁਣ੍ਡਕਂ વਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾ વਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਮਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ વੀਹੀਨਂ, વੀਹਿਪਲਾਸਾਨਂ વਾ ਤਣ੍ਡੁਲਚੁਣ੍ਣਂ ਪવਾਰੇਤਿ। ਤਥਾ ਖਰਪਾਕਭਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਕੁਣ੍ਡਕਮ੍ਪਿ ਪવਾਰੇਤਿ। ਭਜ੍ਜਿਤਸਤ੍ਤੁਯੋ ਪਿਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਤੋ ਅਪਕ੍ਕਸਤ੍ਤੁਮੋਦਕੋਪਿ ਪવਾਰੇਤੀਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਸਚੇ ਅવਸਿਟ੍ਠਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਸਨਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ વਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ।
Koṭṭetvākatacuṇṇampīti pi-kārena kuṇḍakaṃ sampiṇḍeti. Samapākabhajjitānaṃ pana ātapasukkhānaṃ vā kuṇḍakaṃ vā ye keci taṇḍulā vāti ettakameva vuttattā samapākabhajjitānaṃ vīhīnaṃ, vīhipalāsānaṃ vā taṇḍulacuṇṇaṃ pavāreti. Tathā kharapākabhajjitānaṃ kuṇḍakampi pavāreti. Bhajjitasattuyo piṇḍetvā kato apakkasattumodakopi pavāretīti likhitaṃ. Sace avasiṭṭhaṃ natthi, na pavāreti. Kasmā? Asanasaṅkhātassa vippakatabhojanassa abhāvato.
ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ, ਖਾਦਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਮਂਸਭਾવਂ ਨ ਜਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪવਾਰੇਤਿ। ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪਾਪੁਣਨਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਅਭਿਹਟਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਾਮਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਆਰਾਮਿਕਾ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਟਿਕੁਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਸਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਸਙ੍ਘਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਪਿਣ੍ਡਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ, ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮਿਦਨ੍ਤਿ ਚ, વਿਭਾਗੋ ਲਜ੍ਜੀ ਚੇ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਸੋ ਨ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪવਾਰੇਤੀਤਿ ਚ, ‘‘ਸਮਂਸਰਸਂ ਸਮਚ੍ਛਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ‘‘ਮਂਸਰਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਮਂਸਸ੍ਸ ਰਸਂ ਮਂਸਰਸ’’ਨ੍ਤਿ ਅਯਂ વਿਗ੍ਗਹੋ ਨਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਤ੍ਤਮਿਸ੍ਸਕਂ ਯਾਗੁਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਾਗੁਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਯੇਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਯਾਗੁਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਯਾਗੁ ਬਹੁਤਰਾ વਾ ਹੋਤਿ, ਸਮਸਮਾ વਾ। ਭਤ੍ਤਂ ਮਨ੍ਦਂ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਯਾਗੁ ਚੇ ਮਨ੍ਦਾ, ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ। ਕਾਰਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦੁਦ੍ਦਸਂ। ‘‘ਭਤ੍ਤਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ વਾ ਸਮਕਂ વਾ ਅਪ੍ਪਤਰਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ ਏવ। ਭਤ੍ਤਂ વਾ ਯਾਗੁਂ વਾ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਿਸ੍ਸਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਭਤ੍ਤਂ ਬਹੁਤਰਂ, ਸਮਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વੀਮਂਸਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
Akappiyamaṃsaṃ pana kiñcāpi paṭikkhipitabbaṭṭhāne ṭhitaṃ, khādiyamānaṃ pana maṃsabhāvaṃ na jahāti, tasmā pavāreti. Bhojanasālāya bhuñjanto ce attano apāpuṇanakoṭṭhāsaṃ abhihaṭaṃ paṭikkhipati, na pavāreti. Kāmaṃ paṭikkhipati, patte pana ārāmikā ākiranti, taṃ bhuñjituṃ na vaṭṭati. Idañhi buddhappaṭikuṭṭhāya anesanāya uppanneyeva saṅkhaṃ gacchati. Yathā hi saṅghato laddhaṃ piṇḍaṃ dussīlo deti, tañce paṭikkhipati, na pavāreti, evaṃsampadamidanti ca, vibhāgo lajjī ce deti, taṃ so na ajjhoharitukāmatāya paṭikkhipati, pavāretīti ca, ‘‘samaṃsarasaṃ samaccharasa’’nti āpajjanato ‘‘maṃsarasa’’nti vutte pana paṭikkhipato hoti, ‘‘maṃsassa rasaṃ maṃsarasa’’nti ayaṃ viggaho nādhippetoti ca vuttaṃ. Bhattamissakaṃ yāguṃ āharitvā ‘‘yāguṃ gaṇhathā’’ti vadati, na pavāreti. ‘‘Bhattaṃ gaṇhathā’’ti vutte pavāreti. Kasmā? Yenāpucchito, tassa atthitāya. Ettha pana ‘‘yāgumissakaṃ gaṇhathā’’ti vadati, tatra ce yāgu bahutarā vā hoti, samasamā vā. Bhattaṃ mandaṃ, na pavāreti. Yāgu ce mandā, bhattaṃ bahutaraṃ, pavāreti. Idañca sabbaaṭṭhakathāsu vuttattā na sakkā paṭikkhipituṃ. Kāraṇaṃ panettha duddasaṃ. ‘‘Bhattamissakaṃ gaṇhathā’’ti vadati. Tatra bhattaṃ bahutaraṃ vā samakaṃ vā appataraṃ vā hoti, pavāreti eva. Bhattaṃ vā yāguṃ vā anāmasitvā ‘‘missakaṃ gaṇhathā’’ti vadati. Tatra ce bhattaṃ bahutaraṃ, samakaṃ vā hoti, pavāreti. Appataraṃ na pavāreti. Taṃ sabbaṃ vīmaṃsitabbanti.
ਫਲਂ વਾ ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਦਿ વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਾਰਾਪਿਤੇਹਿ ਕਦਲਿਫਲਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਤਂ ਕਦਲਿਫਲਾਦਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਮਿਸ੍ਸਕਰਸਤ੍ਤਾ ਪੁਨ ਤਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੇਸੁ વਿਨਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨਾਰੁਲ਼੍ਹਤ੍ਤਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Phalaṃvā kandamūlādi vā pañcahi samaṇakappehi kappiyaṃ akatanti ettha kappiyaṃ akārāpitehi kadaliphalādīhi saddhiṃ atirittaṃ kārāpetvāpi taṃ kadaliphalādiṃ ṭhapetvā avasesaṃ bhuñjituṃ vaṭṭati. Amissakarasattā puna tāni kappiyaṃ kārāpetvā aññasmiṃ bhājane ṭhapetvā kāretvā bhuñjituṃ vaṭṭati. Kasmā? Pubbe tesu vinayakammassa anāruḷhattāti vadanti.
ਪਤ੍ਤੇ ਰਜਂ ਪਤਿਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾવ ਭਿਕ੍ਖਾ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ। ‘‘ਅਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨੬੫) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏਤਮਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਪਨ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏવਮੇવ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏવਮੇવ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦੀਪਿਤਂ। ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਧਿਕਂ, ਇਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਲਚ੍ਛਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Patte rajaṃ patitaṃ appaṭiggahitameva hoti. Tasmā paṭiggahetvāva bhikkhā gaṇhitabbā. ‘‘Apaṭiggahetvā gaṇhato vinayadukkaṭa’’nti (pāci. aṭṭha. 265) vuttattā etamaññesampi na vaṭṭatīti vadanti. ‘‘Taṃ pana puna paṭiggahetvā bhuñjantassa anāpattī’’ti etthāpi evameva. Imasmiṃ pana ‘‘atirittaṃ kataṃ anatirittakataṃ hotī’’ti etthāpi evameva. Imasmiṃ pana ‘‘atirittaṃ kataṃ, anatirittaṃ kataṃ hotī’’tiādīhi upaparikkhitvā vinicchayo veditabboti dīpitaṃ. Alametaṃ sabbanti idampi te adhikaṃ, ito aññaṃ na lacchasīti attho.
ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ વਿਕਾਲੇ ਏવਾਤਿ ਏਕੇ। ‘‘ਪਠਮਕਥਿਨਸਦਿਸਾਨਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠੋ। ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਤੋ। વਚੀਕਮ੍ਮਂ વਾਚਾਯ ‘‘ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਕਾਰਾਪਨਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
Āhāratthāyāti vikāle evāti eke. ‘‘Paṭhamakathinasadisāni. Idaṃ pana kiriyākiriya’’nti pāṭho. Kāyakammaṃ ajjhoharaṇato. Vacīkammaṃ vācāya ‘‘atirittaṃ karotha, bhante’’ti akārāpanatoti veditabbaṃ.
ਪਠਮਪવਾਰਣਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamapavāraṇāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
