| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๒. ยมกวโคฺค
2. Yamakavaggo
๑-๔. ปฐมปุเพฺพสโมฺพธสุตฺตาทิวณฺณนา
1-4. Paṭhamapubbesambodhasuttādivaṇṇanā
๑๓-๑๖. ยมกวคฺคสฺส ปฐมทุติเยสุ อชฺฌตฺติกานนฺติ อชฺฌตฺตชฺฌตฺตวเสน อชฺฌตฺติกานํฯ โส ปน เนสํ อชฺฌตฺติกภาโว ฉนฺทราคสฺส อธิมตฺตพลวตาย เวทิตโพฺพฯ มนุสฺสานญฺหิ อโนฺตฆรํ วิย ฉ อชฺฌตฺติกายตนานิ, ฆรูปจารํ วิย ฉ พาหิรายตนานิฯ ยถา เนสํ ปุตฺตทารธนธญฺญปุเณฺณ อโนฺตฆเร ฉนฺทราโค อธิมตฺตพลวา โหติ, ตตฺถ กสฺสจิ ปวิสิตุํ น เทนฺติ, อปฺปมเตฺตน ภาชนสทฺทมเตฺตนาปิ ‘‘กิํ เอต’’นฺติ? วตฺตาโร ภวนฺติฯ เอวเมวํ ฉสุ อชฺฌตฺติเกสุ อายตเนสุ อธิมตฺตพลวฉนฺทราโคติฯ อิติ อิมาย ฉนฺทราคพลวตาย ตานิ ‘‘อชฺฌตฺติกานี’’ติ วุตฺตานิฯ ฆรูปจาเร ปน โน ตถา พลวา โหติ, ตตฺถ จรเนฺต มนุเสฺสปิ จตุปฺปทานิปิ น สหสา นิวาเรนฺติฯ กิญฺจาปิ น นิวาเรนฺติ, อนิจฺฉนฺตา ปน ปสุปจฺฉิมตฺตมฺปิ คหิตุํ น เทนฺติฯ อิติ เนสํ ตตฺถ น อธิมตฺตพลวฉนฺทราโค โหติฯ รูปาทีสุปิ ตเถว น อธิมตฺตพลวฉนฺทราโค, ตสฺมา ตานิ ‘‘พาหิรานี’’ติ วุตฺตานิฯ วิตฺถารโต ปน อชฺฌตฺติกพาหิรกถา วิสุทฺธิมเคฺค วุตฺตาวฯ เสสํ ทฺวีสุปิ สุเตฺตสุ เหฎฺฐา วุตฺตนยเมวฯ ตถา ตติยจตุเตฺถสุฯ
13-16. Yamakavaggassa paṭhamadutiyesu ajjhattikānanti ajjhattajjhattavasena ajjhattikānaṃ. So pana nesaṃ ajjhattikabhāvo chandarāgassa adhimattabalavatāya veditabbo. Manussānañhi antogharaṃ viya cha ajjhattikāyatanāni, gharūpacāraṃ viya cha bāhirāyatanāni. Yathā nesaṃ puttadāradhanadhaññapuṇṇe antoghare chandarāgo adhimattabalavā hoti, tattha kassaci pavisituṃ na denti, appamattena bhājanasaddamattenāpi ‘‘kiṃ eta’’nti? Vattāro bhavanti. Evamevaṃ chasu ajjhattikesu āyatanesu adhimattabalavachandarāgoti. Iti imāya chandarāgabalavatāya tāni ‘‘ajjhattikānī’’ti vuttāni. Gharūpacāre pana no tathā balavā hoti, tattha carante manussepi catuppadānipi na sahasā nivārenti. Kiñcāpi na nivārenti, anicchantā pana pasupacchimattampi gahituṃ na denti. Iti nesaṃ tattha na adhimattabalavachandarāgo hoti. Rūpādīsupi tatheva na adhimattabalavachandarāgo, tasmā tāni ‘‘bāhirānī’’ti vuttāni. Vitthārato pana ajjhattikabāhirakathā visuddhimagge vuttāva. Sesaṃ dvīsupi suttesu heṭṭhā vuttanayameva. Tathā tatiyacatutthesu.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya
๑. ปฐมปุเพฺพสโมฺพธสุตฺตํ • 1. Paṭhamapubbesambodhasuttaṃ
๒. ทุติยปุเพฺพสโมฺพธสุตฺตํ • 2. Dutiyapubbesambodhasuttaṃ
๓. ปฐมอสฺสาทปริเยสนสุตฺตํ • 3. Paṭhamaassādapariyesanasuttaṃ
๔. ทุติยอสฺสาทปริเยสนสุตฺตํ • 4. Dutiyaassādapariyesanasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑-๔. ปฐมปุเพฺพสโมฺพธสุตฺตาทิวณฺณนา • 1-4. Paṭhamapubbesambodhasuttādivaṇṇanā
