| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อิติวุตฺตก-อฎฺฐกถา • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
๙. ปฐมราคสุตฺตวณฺณนา
9. Paṭhamarāgasuttavaṇṇanā
๖๘. นวเม ยสฺส กสฺสจีติ อนิยมิตวจนํ, ตสฺมา ยสฺส กสฺสจิ ปุคฺคลสฺส คหฎฺฐสฺส วา ปพฺพชิตสฺส วาฯ ราโค อปฺปหีโนติ รญฺชนเฎฺฐน ราโค สมุเจฺฉทวเสน น ปหีโน, มเคฺคน อนุปฺปตฺติธมฺมตํ น อาปาทิโตฯ โทสโมเหสุปิ เอเสว นโยฯ ตตฺถ อปายคมนียา ราคโทสโมหา ปฐมมเคฺคน, โอฬาริกา กามราคโทสา ทุติยมเคฺคน, เตเยว อนวเสสา ตติยมเคฺคน, ภวราโค อวสิฎฺฐโมโห จ จตุตฺถมเคฺคน ปหียนฺติฯ เอวเมเตสุ ปหียเนฺตสุ ตเทกฎฺฐโต สเพฺพปิ กิเลสา ปหียเนฺตวฯ เอวเมเต ราคาทโย ยสฺส กสฺสจิ ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา อุปาสกสฺส วา อุปาสิกาย วา มเคฺคน อปฺปหีนาฯ พโทฺธ มารสฺสาติ กิเลสมาเรน พโทฺธติ วุจฺจติฯ ยทเคฺคน จ กิเลสมาเรน พโทฺธ, ตทเคฺคน อภิสงฺขารมาราทีหิปิ พโทฺธเยว โหติฯ ปฎิมุกฺกสฺส มารปาโสติ ปฎิมุโกฺก อสฺส อเนน อปฺปหีนกิเลเสน ปุคฺคเลน ตาเยว อปฺปหีนกิเลสตาย มารปาสสงฺขาโต กิเลโส อตฺตโน จิตฺตสนฺตาเน ปฎิมุโกฺก ปเวสิโต, เตน สยํ พนฺธาปิโตติ อโตฺถฯ อถ วา ปฎิมุโกฺก อสฺส ภเวยฺย มารปาโสฯ สุกฺกปเกฺข โอมุกฺกสฺสาติ อวมุโกฺก โมจิโต อปนีโต อสฺสฯ เสสํ วุตฺตวิปริยาเยน เวทิตพฺพํฯ
68. Navame yassa kassacīti aniyamitavacanaṃ, tasmā yassa kassaci puggalassa gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā. Rāgo appahīnoti rañjanaṭṭhena rāgo samucchedavasena na pahīno, maggena anuppattidhammataṃ na āpādito. Dosamohesupi eseva nayo. Tattha apāyagamanīyā rāgadosamohā paṭhamamaggena, oḷārikā kāmarāgadosā dutiyamaggena, teyeva anavasesā tatiyamaggena, bhavarāgo avasiṭṭhamoho ca catutthamaggena pahīyanti. Evametesu pahīyantesu tadekaṭṭhato sabbepi kilesā pahīyanteva. Evamete rāgādayo yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā maggena appahīnā. Baddho mārassāti kilesamārena baddhoti vuccati. Yadaggena ca kilesamārena baddho, tadaggena abhisaṅkhāramārādīhipi baddhoyeva hoti. Paṭimukkassa mārapāsoti paṭimukko assa anena appahīnakilesena puggalena tāyeva appahīnakilesatāya mārapāsasaṅkhāto kileso attano cittasantāne paṭimukko pavesito, tena sayaṃ bandhāpitoti attho. Atha vā paṭimukko assa bhaveyya mārapāso. Sukkapakkhe omukkassāti avamukko mocito apanīto assa. Sesaṃ vuttavipariyāyena veditabbaṃ.
อิธ คาถา สุกฺกปกฺขวเสเนว อาคตาฯ ตตฺรายํ สเงฺขปโตฺถ – ยสฺส อริยปุคฺคลสฺส ราคโทสาวิชฺชา วิราชิตา อคฺคมเคฺคน นิโรธิตา, ตํ ภาวิตกายสีลจิตฺตปญฺญตาย ภาวิตเตฺตสุ อรหเนฺตสุ อญฺญตรํ อพฺภนฺตรํ เอกํ พฺรหฺมภูตํ พฺรหฺมํ วา เสฎฺฐํ อรหตฺตผลํ ปตฺตํฯ ยถา อเญฺญ ขีณาสวา ปุพฺพูปนิสฺสยสมฺปตฺติสมนฺนาคตา หุตฺวา อาคตา, ยถา จ เต อนฺตทฺวยรหิตาย สีลสมาธิปญฺญากฺขนฺธสหคตาย มชฺฌิมาย ปฎิปทาย นิพฺพานํ คตา อธิคตาฯ ยถา วา เต ขนฺธาทีนํ ตถลกฺขณํ ยาถาวโต ปฎิวิชฺฌิํสุ, ยถา จ เต ตถธเมฺม ทุกฺขาทโย อวิปรีตโต อพฺภญฺญิํสุ, รูปาทิเก จ วิสเย ยถา เต ทิฎฺฐมตฺตาทิวเสเนว ปสฺสิํสุ, ยถา วา ปน เต อฎฺฐ อนริยโวหาเร วเชฺชตฺวา อริยโวหารวเสเนว ปวตฺตวาจา, วาจานุรูปญฺจ ปวตฺตกายา, กายานุรูปญฺจ ปวตฺตวาจา, ตถา อยมฺปิ อริยปุคฺคโลติ ตถาคตํ, จตุสจฺจพุทฺธตาย พุทฺธํ, ปุคฺคลเวรํ กิเลสเวรํ อตฺตานุวาทาทิภยญฺจ อติกฺกนฺตนฺติ เวรภยาตีตํฯ สเพฺพสํ กิเลสาภิสงฺขาราทีนํ ปหีนตฺตา สพฺพปฺปหายินํ พุทฺธาทโย อริยา อาหุ กเถนฺติ กิเตฺตนฺตีติฯ
Idha gāthā sukkapakkhavaseneva āgatā. Tatrāyaṃ saṅkhepattho – yassa ariyapuggalassa rāgadosāvijjā virājitā aggamaggena nirodhitā, taṃ bhāvitakāyasīlacittapaññatāya bhāvitattesu arahantesu aññataraṃ abbhantaraṃ ekaṃ brahmabhūtaṃ brahmaṃ vā seṭṭhaṃ arahattaphalaṃ pattaṃ. Yathā aññe khīṇāsavā pubbūpanissayasampattisamannāgatā hutvā āgatā, yathā ca te antadvayarahitāya sīlasamādhipaññākkhandhasahagatāya majjhimāya paṭipadāya nibbānaṃ gatā adhigatā. Yathā vā te khandhādīnaṃ tathalakkhaṇaṃ yāthāvato paṭivijjhiṃsu, yathā ca te tathadhamme dukkhādayo aviparītato abbhaññiṃsu, rūpādike ca visaye yathā te diṭṭhamattādivaseneva passiṃsu, yathā vā pana te aṭṭha anariyavohāre vajjetvā ariyavohāravaseneva pavattavācā, vācānurūpañca pavattakāyā, kāyānurūpañca pavattavācā, tathā ayampi ariyapuggaloti tathāgataṃ, catusaccabuddhatāya buddhaṃ, puggalaveraṃ kilesaveraṃ attānuvādādibhayañca atikkantanti verabhayātītaṃ. Sabbesaṃ kilesābhisaṅkhārādīnaṃ pahīnattā sabbappahāyinaṃ buddhādayo ariyā āhu kathenti kittentīti.
นวมสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อิติวุตฺตกปาฬิ • Itivuttakapāḷi / ๙. ปฐมราคสุตฺตํ • 9. Paṭhamarāgasuttaṃ
