| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១៨. សមុទ្ទវគ្គោ
18. Samuddavaggo
១. បឋមសមុទ្ទសុត្តវណ្ណនា
1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
២២៨. យទិ ‘‘ទុប្បូរណដ្ឋេន សមុទ្ទនដ្ឋេនា’’តិ ឥមិនា អត្ថទ្វយេន សាគរោ ‘‘សមុទ្ទោ’’តិ វុច្ចតិ, ចក្ខុស្សេវេតំ និប្បរិយាយតោ យុជ្ជតីតិ ទស្សេតុំ ‘‘យទី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ទុប្បូរណដ្ឋេនាតិ បូរេតុំ អសក្កុណេយ្យភាវេន។ សមុទ្ទនដ្ឋេនាតិ សព្ពសោ ឧបរូបរិបក្ខិត្តគមនេន។ មហាគង្គាទិមហានទីនំ មហតា ឧទកោឃេន អនុសំវច្ឆរំ អនុបក្ខន្ទមានោបិ ហិ សមុទ្ទោ បារិបូរិំ ន គច្ឆតិ, យញ្ច ភូមិបទេសំ ឱត្ថរតិ, តំ សមុទ្ទភាវំ នេតិ, អភាវំ វា បាបុណាតិ អបយាតេ សមុទ្ទោទកេ, តំ វា អនុទកភាវបត្តិយា អតថមេវ ហោតិ។ កាមញ្ចេស ទុប្បូរណដ្ឋោ សមុទ្ទនដ្ឋោ សាគរេ លព្ភតិ, តថាបិ តំ ទ្វយំ ចក្ខុស្មិំយេវ វិសេសតោ លព្ភតីតិ ទស្សេន្តោ ‘‘តស្ស ហី’’តិអាទិមាហ។ សមោសរន្តន្តិ សព្ពសោ នីលាទិភាគេហិ ឱសរន្តំ, អាបាថំ អាគច្ឆន្តន្តិ អត្ថោ។ កាតុំ ន សក្កោតិ ទុប្បូរណីយត្តា។ សទោសគមនេន គច្ឆតិ សត្តសន្តានស្ស ទុស្សនតោ។ ទុស្សនដ្ឋតា ចស្ស ចក្ខុទ្វារិកតណ្ហាវសេន វេទិតព្ពា។ យថា សមុទ្ទេ អបរាបរំ បរិវត្តមានោ ឩមិយា វេគោ សមុទ្ទស្សាតិ វុច្ចតិ, ឯវំ ចក្ខុសមុទ្ទស្ស បុរតោ អបរាបរំ បរិវត្តមានំ នីលាទិភេទំ រូបារម្មណំ ចក្ខុស្សាតិ វត្តព្ពតំ អរហតិ អនញ្ញសាធារណត្តាតិ វុត្តំ ‘‘រូបមយោ វេគោ’’តិ។ អសមបេក្ខិតេតិ សម្មាទស្សនេ រូបេ មនាបភាវំ អមនាបភាវញ្ច គហេត្វា, ‘‘ឥទំ នាម មយា ទិដ្ឋ’’ន្តិ អនុបធារេន្តស្ស កេវលំ សមូហឃនវសេន គណ្ហន្តស្ស គហណំ អសមបេក្ខនំ។ សហតីតិ អធិភវតិ, តំនិមិត្តំ កញ្ចិ វិការំ នាបជ្ជតិ។
228. Yadi ‘‘duppūraṇaṭṭhena samuddanaṭṭhenā’’ti iminā atthadvayena sāgaro ‘‘samuddo’’ti vuccati, cakkhussevetaṃ nippariyāyato yujjatīti dassetuṃ ‘‘yadī’’tiādi vuttaṃ. Tattha duppūraṇaṭṭhenāti pūretuṃ asakkuṇeyyabhāvena. Samuddanaṭṭhenāti sabbaso uparūparipakkhittagamanena. Mahāgaṅgādimahānadīnaṃ mahatā udakoghena anusaṃvaccharaṃ anupakkhandamānopi hi samuddo pāripūriṃ na gacchati, yañca bhūmipadesaṃ ottharati, taṃ samuddabhāvaṃ neti, abhāvaṃ vā pāpuṇāti apayāte samuddodake, taṃ vā anudakabhāvapattiyā atathameva hoti. Kāmañcesa duppūraṇaṭṭho samuddanaṭṭho sāgare labbhati, tathāpi taṃ dvayaṃ cakkhusmiṃyeva visesato labbhatīti dassento ‘‘tassa hī’’tiādimāha. Samosarantanti sabbaso nīlādibhāgehi osarantaṃ, āpāthaṃ āgacchantanti attho. Kātuṃ na sakkoti duppūraṇīyattā. Sadosagamanena gacchati sattasantānassa dussanato. Dussanaṭṭhatā cassa cakkhudvārikataṇhāvasena veditabbā. Yathā samudde aparāparaṃ parivattamāno ūmiyā vego samuddassāti vuccati, evaṃ cakkhusamuddassa purato aparāparaṃ parivattamānaṃ nīlādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ cakkhussāti vattabbataṃ arahati anaññasādhāraṇattāti vuttaṃ ‘‘rūpamayo vego’’ti. Asamapekkhiteti sammādassane rūpe manāpabhāvaṃ amanāpabhāvañca gahetvā, ‘‘idaṃ nāma mayā diṭṭha’’nti anupadhārentassa kevalaṃ samūhaghanavasena gaṇhantassa gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Sahatīti adhibhavati, taṃnimittaṃ kañci vikāraṃ nāpajjati.
ឩមីតិ វីចិយោ។ អាវដ្ដោ អាវដ្ដនវសេន បវត្តំ ឧទកំ។ គាហរក្ខសមករាទយោ គាហរក្ខសោ។ យថា សមុទ្ទេ ឩមិយោ ឧបរូបរិ វត្តមានា អត្តនិ បតិតបុគ្គលំ អជ្ឈោត្ថរិត្វា អនយព្យសនំ អាបាទេន្តិ, តថា អាវដ្ដគាហរក្ខសា។ ឯវមេតេ រាគាទយោ កិលេសា សយំ ឧប្បន្នកសត្តេ អជ្ឈោត្ថរិត្វា អនយព្យសនំ អាបាទេន្តិ, កិលេសុប្បត្តិនិមិត្តតាយ សត្តានំ អនយព្យសនាបត្តិហេតុភូតស្ស ឩមិភយស្ស អារម្មណវសេន ចក្ខុសមុទ្ទោ ‘‘សឩមិសាវដ្ដោ សគាហោ សរក្ខសោ’’តិ វុត្តោ។
Ūmīti vīciyo. Āvaṭṭo āvaṭṭanavasena pavattaṃ udakaṃ. Gāharakkhasamakarādayo gāharakkhaso. Yathā samudde ūmiyo uparūpari vattamānā attani patitapuggalaṃ ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, tathā āvaṭṭagāharakkhasā. Evamete rāgādayo kilesā sayaṃ uppannakasatte ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, kilesuppattinimittatāya sattānaṃ anayabyasanāpattihetubhūtassa ūmibhayassa ārammaṇavasena cakkhusamuddo ‘‘saūmisāvaṭṭo sagāho sarakkhaso’’ti vutto.
ឩមិភយន្តិ ឯត្ថ ភាយតិ ឯតស្មាតិ ភយំ, ឩមីវ ភយំ ឩមិភយំ។ កុជ្ឈនដ្ឋេន កោធោ។ ស្វេវ ចិត្តស្ស ច អភិមទ្ទនវសេនុប្បាទនត្ថេន ទឡ្ហំ អាយាសនដ្ឋេន ឧបាយាសោ។ ឯត្ថ ច អនេកវារំ បវត្តិត្វា សត្តេ អជ្ឈោត្ថរិត្វា សីសំ ឧក្ខិបិតុំ អទត្វា អនយព្យសននិប្ផាទនេន កោធូបាយាសស្ស ឩមិសទិសតា ទដ្ឋព្ពា។ តថា កាមគុណា កិលេសាភិភូតេ សត្តេ មានេ វិយ រូបាទិវិសយសង្ខាតេ អត្តនិ សំសារេត្វា យថា តតោ ពហិភូតេ នេក្ខម្មេ ចិត្តម្បិ ន ឧប្បជ្ជតិ, ឯវំ អាវដ្ដេត្វា ព្យសនាបាទនេន អាវដ្ដសទិសតា ទដ្ឋព្ពា។ យទា បន គាហរក្ខសោ អារក្ខរហិតំ អត្តនោ គោចរភូមិគតំ បុរិសំ អភិភុយ្យ គហេត្វា អគោចរេ ឋិតម្បិ គោចរំ នេត្វា ភេរវរូបទស្សនាទិនា អត្តនោ ឧបក្កមំ កាតុំ អសមត្ថំ កត្វា អន្វាវិសិត្វា វណ្ណពលភោគអាយុសុខេហិ វិយោជេត្វា មហន្តំ អនយព្យសនំ អាបាទេតិ, ឯវំ មាតុគាមោបិ យោនិសោមនសិការរហិតំ អវីរបុរិសំ អត្តនោ រូបាទីហិ បលោភនវសេន អភិភុយ្យ គហេត្វា វា វីរជាតិយម្បិ ឥត្ថិកុត្តភូតេហិ អត្តនោ ហាវភាវវិលាសេហិ ឥត្ថិមាយាយ អន្វាវិសិត្វា វា អវសំ អត្តនោ ឧបការធម្មេ សីលាទយោ សម្បាទេតុំ អសមត្ថំ ករោន្តោ គុណវណ្ណាទីហិ វិយោជេត្វា មហន្តំ អនយព្យសនំ អាបាទេតិ, ឯវំ មាតុគាមស្ស គាហរក្ខសសទិសតា ទដ្ឋព្ពា។ ឩមិភយន្តិ លក្ខណវចនំ ។ យថា ហិ ឩមិ ភាយិតព្ពដ្ឋេន ភយំ, ឯវំ អាវដ្ដគាហរក្ខសាបីតិ ឩមិអាទិភយេន សភយន្តិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អន្តំ អវសានំ គតោ, ឯវំ បារំ និព្ពានំ គតោតិ វុច្ចតិ។
Ūmibhayanti ettha bhāyati etasmāti bhayaṃ, ūmīva bhayaṃ ūmibhayaṃ. Kujjhanaṭṭhena kodho. Sveva cittassa ca abhimaddanavasenuppādanatthena daḷhaṃ āyāsanaṭṭhena upāyāso. Ettha ca anekavāraṃ pavattitvā satte ajjhottharitvā sīsaṃ ukkhipituṃ adatvā anayabyasananipphādanena kodhūpāyāsassa ūmisadisatā daṭṭhabbā. Tathā kāmaguṇā kilesābhibhūte satte māne viya rūpādivisayasaṅkhāte attani saṃsāretvā yathā tato bahibhūte nekkhamme cittampi na uppajjati, evaṃ āvaṭṭetvā byasanāpādanena āvaṭṭasadisatā daṭṭhabbā. Yadā pana gāharakkhaso ārakkharahitaṃ attano gocarabhūmigataṃ purisaṃ abhibhuyya gahetvā agocare ṭhitampi gocaraṃ netvā bheravarūpadassanādinā attano upakkamaṃ kātuṃ asamatthaṃ katvā anvāvisitvā vaṇṇabalabhogaāyusukhehi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmopi yonisomanasikārarahitaṃ avīrapurisaṃ attano rūpādīhi palobhanavasena abhibhuyya gahetvā vā vīrajātiyampi itthikuttabhūtehi attano hāvabhāvavilāsehi itthimāyāya anvāvisitvā vā avasaṃ attano upakāradhamme sīlādayo sampādetuṃ asamatthaṃ karonto guṇavaṇṇādīhi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmassa gāharakkhasasadisatā daṭṭhabbā. Ūmibhayanti lakkhaṇavacanaṃ . Yathā hi ūmi bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, evaṃ āvaṭṭagāharakkhasāpīti ūmiādibhayena sabhayanti attho veditabbo. Antaṃ avasānaṃ gato, evaṃ pāraṃ nibbānaṃ gatoti vuccati.
បឋមសមុទ្ទសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. បឋមសមុទ្ទសុត្តំ • 1. Paṭhamasamuddasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. បឋមសមុទ្ទសុត្តវណ្ណនា • 1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
