| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೧೮. ಸಮುದ್ದವಗ್ಗೋ
18. Samuddavaggo
೧. ಪಠಮಸಮುದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
೨೨೮. ಯದಿ ‘‘ದುಪ್ಪೂರಣಟ್ಠೇನ ಸಮುದ್ದನಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥದ್ವಯೇನ ಸಾಗರೋ ‘‘ಸಮುದ್ದೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಚಕ್ಖುಸ್ಸೇವೇತಂ ನಿಪ್ಪರಿಯಾಯತೋ ಯುಜ್ಜತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯದೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದುಪ್ಪೂರಣಟ್ಠೇನಾತಿ ಪೂರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಭಾವೇನ। ಸಮುದ್ದನಟ್ಠೇನಾತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ಉಪರೂಪರಿಪಕ್ಖಿತ್ತಗಮನೇನ। ಮಹಾಗಙ್ಗಾದಿಮಹಾನದೀನಂ ಮಹತಾ ಉದಕೋಘೇನ ಅನುಸಂವಚ್ಛರಂ ಅನುಪಕ್ಖನ್ದಮಾನೋಪಿ ಹಿ ಸಮುದ್ದೋ ಪಾರಿಪೂರಿಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ, ಯಞ್ಚ ಭೂಮಿಪದೇಸಂ ಓತ್ಥರತಿ, ತಂ ಸಮುದ್ದಭಾವಂ ನೇತಿ, ಅಭಾವಂ ವಾ ಪಾಪುಣಾತಿ ಅಪಯಾತೇ ಸಮುದ್ದೋದಕೇ, ತಂ ವಾ ಅನುದಕಭಾವಪತ್ತಿಯಾ ಅತಥಮೇವ ಹೋತಿ। ಕಾಮಞ್ಚೇಸ ದುಪ್ಪೂರಣಟ್ಠೋ ಸಮುದ್ದನಟ್ಠೋ ಸಾಗರೇ ಲಬ್ಭತಿ, ತಥಾಪಿ ತಂ ದ್ವಯಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಮಿಂಯೇವ ವಿಸೇಸತೋ ಲಬ್ಭತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಸಮೋಸರನ್ತನ್ತಿ ಸಬ್ಬಸೋ ನೀಲಾದಿಭಾಗೇಹಿ ಓಸರನ್ತಂ, ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ ದುಪ್ಪೂರಣೀಯತ್ತಾ। ಸದೋಸಗಮನೇನ ಗಚ್ಛತಿ ಸತ್ತಸನ್ತಾನಸ್ಸ ದುಸ್ಸನತೋ। ದುಸ್ಸನಟ್ಠತಾ ಚಸ್ಸ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕತಣ್ಹಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಯಥಾ ಸಮುದ್ದೇ ಅಪರಾಪರಂ ಪರಿವತ್ತಮಾನೋ ಊಮಿಯಾ ವೇಗೋ ಸಮುದ್ದಸ್ಸಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ಚಕ್ಖುಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಪುರತೋ ಅಪರಾಪರಂ ಪರಿವತ್ತಮಾನಂ ನೀಲಾದಿಭೇದಂ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಂ ಚಕ್ಖುಸ್ಸಾತಿ ವತ್ತಬ್ಬತಂ ಅರಹತಿ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣತ್ತಾತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ರೂಪಮಯೋ ವೇಗೋ’’ತಿ। ಅಸಮಪೇಕ್ಖಿತೇತಿ ಸಮ್ಮಾದಸ್ಸನೇ ರೂಪೇ ಮನಾಪಭಾವಂ ಅಮನಾಪಭಾವಞ್ಚ ಗಹೇತ್ವಾ, ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ಮಯಾ ದಿಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಅನುಪಧಾರೇನ್ತಸ್ಸ ಕೇವಲಂ ಸಮೂಹಘನವಸೇನ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಗಹಣಂ ಅಸಮಪೇಕ್ಖನಂ। ಸಹತೀತಿ ಅಧಿಭವತಿ, ತಂನಿಮಿತ್ತಂ ಕಞ್ಚಿ ವಿಕಾರಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ।
228. Yadi ‘‘duppūraṇaṭṭhena samuddanaṭṭhenā’’ti iminā atthadvayena sāgaro ‘‘samuddo’’ti vuccati, cakkhussevetaṃ nippariyāyato yujjatīti dassetuṃ ‘‘yadī’’tiādi vuttaṃ. Tattha duppūraṇaṭṭhenāti pūretuṃ asakkuṇeyyabhāvena. Samuddanaṭṭhenāti sabbaso uparūparipakkhittagamanena. Mahāgaṅgādimahānadīnaṃ mahatā udakoghena anusaṃvaccharaṃ anupakkhandamānopi hi samuddo pāripūriṃ na gacchati, yañca bhūmipadesaṃ ottharati, taṃ samuddabhāvaṃ neti, abhāvaṃ vā pāpuṇāti apayāte samuddodake, taṃ vā anudakabhāvapattiyā atathameva hoti. Kāmañcesa duppūraṇaṭṭho samuddanaṭṭho sāgare labbhati, tathāpi taṃ dvayaṃ cakkhusmiṃyeva visesato labbhatīti dassento ‘‘tassa hī’’tiādimāha. Samosarantanti sabbaso nīlādibhāgehi osarantaṃ, āpāthaṃ āgacchantanti attho. Kātuṃ na sakkoti duppūraṇīyattā. Sadosagamanena gacchati sattasantānassa dussanato. Dussanaṭṭhatā cassa cakkhudvārikataṇhāvasena veditabbā. Yathā samudde aparāparaṃ parivattamāno ūmiyā vego samuddassāti vuccati, evaṃ cakkhusamuddassa purato aparāparaṃ parivattamānaṃ nīlādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ cakkhussāti vattabbataṃ arahati anaññasādhāraṇattāti vuttaṃ ‘‘rūpamayo vego’’ti. Asamapekkhiteti sammādassane rūpe manāpabhāvaṃ amanāpabhāvañca gahetvā, ‘‘idaṃ nāma mayā diṭṭha’’nti anupadhārentassa kevalaṃ samūhaghanavasena gaṇhantassa gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Sahatīti adhibhavati, taṃnimittaṃ kañci vikāraṃ nāpajjati.
ಊಮೀತಿ ವೀಚಿಯೋ। ಆವಟ್ಟೋ ಆವಟ್ಟನವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಉದಕಂ। ಗಾಹರಕ್ಖಸಮಕರಾದಯೋ ಗಾಹರಕ್ಖಸೋ। ಯಥಾ ಸಮುದ್ದೇ ಊಮಿಯೋ ಉಪರೂಪರಿ ವತ್ತಮಾನಾ ಅತ್ತನಿ ಪತಿತಪುಗ್ಗಲಂ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದೇನ್ತಿ, ತಥಾ ಆವಟ್ಟಗಾಹರಕ್ಖಸಾ। ಏವಮೇತೇ ರಾಗಾದಯೋ ಕಿಲೇಸಾ ಸಯಂ ಉಪ್ಪನ್ನಕಸತ್ತೇ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದೇನ್ತಿ, ಕಿಲೇಸುಪ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತತಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಅನಯಬ್ಯಸನಾಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತಸ್ಸ ಊಮಿಭಯಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣವಸೇನ ಚಕ್ಖುಸಮುದ್ದೋ ‘‘ಸಊಮಿಸಾವಟ್ಟೋ ಸಗಾಹೋ ಸರಕ್ಖಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ।
Ūmīti vīciyo. Āvaṭṭo āvaṭṭanavasena pavattaṃ udakaṃ. Gāharakkhasamakarādayo gāharakkhaso. Yathā samudde ūmiyo uparūpari vattamānā attani patitapuggalaṃ ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, tathā āvaṭṭagāharakkhasā. Evamete rāgādayo kilesā sayaṃ uppannakasatte ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, kilesuppattinimittatāya sattānaṃ anayabyasanāpattihetubhūtassa ūmibhayassa ārammaṇavasena cakkhusamuddo ‘‘saūmisāvaṭṭo sagāho sarakkhaso’’ti vutto.
ಊಮಿಭಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭಾಯತಿ ಏತಸ್ಮಾತಿ ಭಯಂ, ಊಮೀವ ಭಯಂ ಊಮಿಭಯಂ। ಕುಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಕೋಧೋ। ಸ್ವೇವ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಚ ಅಭಿಮದ್ದನವಸೇನುಪ್ಪಾದನತ್ಥೇನ ದಳ್ಹಂ ಆಯಾಸನಟ್ಠೇನ ಉಪಾಯಾಸೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಅನೇಕವಾರಂ ಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಸತ್ತೇ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಅನಯಬ್ಯಸನನಿಪ್ಫಾದನೇನ ಕೋಧೂಪಾಯಾಸಸ್ಸ ಊಮಿಸದಿಸತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತಥಾ ಕಾಮಗುಣಾ ಕಿಲೇಸಾಭಿಭೂತೇ ಸತ್ತೇ ಮಾನೇ ವಿಯ ರೂಪಾದಿವಿಸಯಸಙ್ಖಾತೇ ಅತ್ತನಿ ಸಂಸಾರೇತ್ವಾ ಯಥಾ ತತೋ ಬಹಿಭೂತೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಚಿತ್ತಮ್ಪಿ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಏವಂ ಆವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಬ್ಯಸನಾಪಾದನೇನ ಆವಟ್ಟಸದಿಸತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಯದಾ ಪನ ಗಾಹರಕ್ಖಸೋ ಆರಕ್ಖರಹಿತಂ ಅತ್ತನೋ ಗೋಚರಭೂಮಿಗತಂ ಪುರಿಸಂ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಗೋಚರೇ ಠಿತಮ್ಪಿ ಗೋಚರಂ ನೇತ್ವಾ ಭೇರವರೂಪದಸ್ಸನಾದಿನಾ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕ್ಕಮಂ ಕಾತುಂ ಅಸಮತ್ಥಂ ಕತ್ವಾ ಅನ್ವಾವಿಸಿತ್ವಾ ವಣ್ಣಬಲಭೋಗಆಯುಸುಖೇಹಿ ವಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದೇತಿ, ಏವಂ ಮಾತುಗಾಮೋಪಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರರಹಿತಂ ಅವೀರಪುರಿಸಂ ಅತ್ತನೋ ರೂಪಾದೀಹಿ ಪಲೋಭನವಸೇನ ಅಭಿಭುಯ್ಯ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ವೀರಜಾತಿಯಮ್ಪಿ ಇತ್ಥಿಕುತ್ತಭೂತೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಹಾವಭಾವವಿಲಾಸೇಹಿ ಇತ್ಥಿಮಾಯಾಯ ಅನ್ವಾವಿಸಿತ್ವಾ ವಾ ಅವಸಂ ಅತ್ತನೋ ಉಪಕಾರಧಮ್ಮೇ ಸೀಲಾದಯೋ ಸಮ್ಪಾದೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಂ ಕರೋನ್ತೋ ಗುಣವಣ್ಣಾದೀಹಿ ವಿಯೋಜೇತ್ವಾ ಮಹನ್ತಂ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಾದೇತಿ, ಏವಂ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಗಾಹರಕ್ಖಸಸದಿಸತಾ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಊಮಿಭಯನ್ತಿ ಲಕ್ಖಣವಚನಂ । ಯಥಾ ಹಿ ಊಮಿ ಭಾಯಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಭಯಂ, ಏವಂ ಆವಟ್ಟಗಾಹರಕ್ಖಸಾಪೀತಿ ಊಮಿಆದಿಭಯೇನ ಸಭಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅನ್ತಂ ಅವಸಾನಂ ಗತೋ, ಏವಂ ಪಾರಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಗತೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ।
Ūmibhayanti ettha bhāyati etasmāti bhayaṃ, ūmīva bhayaṃ ūmibhayaṃ. Kujjhanaṭṭhena kodho. Sveva cittassa ca abhimaddanavasenuppādanatthena daḷhaṃ āyāsanaṭṭhena upāyāso. Ettha ca anekavāraṃ pavattitvā satte ajjhottharitvā sīsaṃ ukkhipituṃ adatvā anayabyasananipphādanena kodhūpāyāsassa ūmisadisatā daṭṭhabbā. Tathā kāmaguṇā kilesābhibhūte satte māne viya rūpādivisayasaṅkhāte attani saṃsāretvā yathā tato bahibhūte nekkhamme cittampi na uppajjati, evaṃ āvaṭṭetvā byasanāpādanena āvaṭṭasadisatā daṭṭhabbā. Yadā pana gāharakkhaso ārakkharahitaṃ attano gocarabhūmigataṃ purisaṃ abhibhuyya gahetvā agocare ṭhitampi gocaraṃ netvā bheravarūpadassanādinā attano upakkamaṃ kātuṃ asamatthaṃ katvā anvāvisitvā vaṇṇabalabhogaāyusukhehi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmopi yonisomanasikārarahitaṃ avīrapurisaṃ attano rūpādīhi palobhanavasena abhibhuyya gahetvā vā vīrajātiyampi itthikuttabhūtehi attano hāvabhāvavilāsehi itthimāyāya anvāvisitvā vā avasaṃ attano upakāradhamme sīlādayo sampādetuṃ asamatthaṃ karonto guṇavaṇṇādīhi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmassa gāharakkhasasadisatā daṭṭhabbā. Ūmibhayanti lakkhaṇavacanaṃ . Yathā hi ūmi bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, evaṃ āvaṭṭagāharakkhasāpīti ūmiādibhayena sabhayanti attho veditabbo. Antaṃ avasānaṃ gato, evaṃ pāraṃ nibbānaṃ gatoti vuccati.
ಪಠಮಸಮುದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಪಠಮಸಮುದ್ದಸುತ್ತಂ • 1. Paṭhamasamuddasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಪಠಮಸಮುದ್ದಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
