| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੧੮. ਸਮੁਦ੍ਦવਗ੍ਗੋ
18. Samuddavaggo
੧. ਪਠਮਸਮੁਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
੨੨੮. ਯਦਿ ‘‘ਦੁਪ੍ਪੂਰਣਟ੍ਠੇਨ ਸਮੁਦ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਤ੍ਥਦ੍વਯੇਨ ਸਾਗਰੋ ‘‘ਸਮੁਦ੍ਦੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇવੇਤਂ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਯੁਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਦੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦੁਪ੍ਪੂਰਣਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਪੂਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾવੇਨ। ਸਮੁਦ੍ਦਨਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਉਪਰੂਪਰਿਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਗਮਨੇਨ। ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਦਿਮਹਾਨਦੀਨਂ ਮਹਤਾ ਉਦਕੋਘੇਨ ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਅਨੁਪਕ੍ਖਨ੍ਦਮਾਨੋਪਿ ਹਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਭੂਮਿਪਦੇਸਂ ਓਤ੍ਥਰਤਿ, ਤਂ ਸਮੁਦ੍ਦਭਾવਂ ਨੇਤਿ, ਅਭਾવਂ વਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਅਪਯਾਤੇ ਸਮੁਦ੍ਦੋਦਕੇ, ਤਂ વਾ ਅਨੁਦਕਭਾવਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤਥਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਸ ਦੁਪ੍ਪੂਰਣਟ੍ਠੋ ਸਮੁਦ੍ਦਨਟ੍ਠੋ ਸਾਗਰੇ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਂ ਦ੍વਯਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਿਸੇਸਤੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਮੋਸਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੀਲਾਦਿਭਾਗੇਹਿ ਓਸਰਨ੍ਤਂ, ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਦੁਪ੍ਪੂਰਣੀਯਤ੍ਤਾ। ਸਦੋਸਗਮਨੇਨ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸਨਤੋ। ਦੁਸ੍ਸਨਟ੍ਠਤਾ ਚਸ੍ਸ ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰਿਕਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨੋ ਊਮਿਯਾ વੇਗੋ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਏવਂ ਚਕ੍ਖੁਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਮਾਨਂ ਨੀਲਾਦਿਭੇਦਂ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਂ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤਿ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਰੂਪਮਯੋ વੇਗੋ’’ਤਿ। ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਿਤੇਤਿ ਸਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸਨੇ ਰੂਪੇ ਮਨਾਪਭਾવਂ ਅਮਨਾਪਭਾવਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਧਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੇવਲਂ ਸਮੂਹਘਨવਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਂ ਅਸਮਪੇਕ੍ਖਨਂ। ਸਹਤੀਤਿ ਅਧਿਭવਤਿ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ।
228. Yadi ‘‘duppūraṇaṭṭhena samuddanaṭṭhenā’’ti iminā atthadvayena sāgaro ‘‘samuddo’’ti vuccati, cakkhussevetaṃ nippariyāyato yujjatīti dassetuṃ ‘‘yadī’’tiādi vuttaṃ. Tattha duppūraṇaṭṭhenāti pūretuṃ asakkuṇeyyabhāvena. Samuddanaṭṭhenāti sabbaso uparūparipakkhittagamanena. Mahāgaṅgādimahānadīnaṃ mahatā udakoghena anusaṃvaccharaṃ anupakkhandamānopi hi samuddo pāripūriṃ na gacchati, yañca bhūmipadesaṃ ottharati, taṃ samuddabhāvaṃ neti, abhāvaṃ vā pāpuṇāti apayāte samuddodake, taṃ vā anudakabhāvapattiyā atathameva hoti. Kāmañcesa duppūraṇaṭṭho samuddanaṭṭho sāgare labbhati, tathāpi taṃ dvayaṃ cakkhusmiṃyeva visesato labbhatīti dassento ‘‘tassa hī’’tiādimāha. Samosarantanti sabbaso nīlādibhāgehi osarantaṃ, āpāthaṃ āgacchantanti attho. Kātuṃ na sakkoti duppūraṇīyattā. Sadosagamanena gacchati sattasantānassa dussanato. Dussanaṭṭhatā cassa cakkhudvārikataṇhāvasena veditabbā. Yathā samudde aparāparaṃ parivattamāno ūmiyā vego samuddassāti vuccati, evaṃ cakkhusamuddassa purato aparāparaṃ parivattamānaṃ nīlādibhedaṃ rūpārammaṇaṃ cakkhussāti vattabbataṃ arahati anaññasādhāraṇattāti vuttaṃ ‘‘rūpamayo vego’’ti. Asamapekkhiteti sammādassane rūpe manāpabhāvaṃ amanāpabhāvañca gahetvā, ‘‘idaṃ nāma mayā diṭṭha’’nti anupadhārentassa kevalaṃ samūhaghanavasena gaṇhantassa gahaṇaṃ asamapekkhanaṃ. Sahatīti adhibhavati, taṃnimittaṃ kañci vikāraṃ nāpajjati.
ਊਮੀਤਿ વੀਚਿਯੋ। ਆવਟ੍ਟੋ ਆવਟ੍ਟਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਉਦਕਂ। ਗਾਹਰਕ੍ਖਸਮਕਰਾਦਯੋ ਗਾਹਰਕ੍ਖਸੋ। ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਊਮਿਯੋ ਉਪਰੂਪਰਿ વਤ੍ਤਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਪਤਿਤਪੁਗ੍ਗਲਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਆવਟ੍ਟਗਾਹਰਕ੍ਖਸਾ। ਏવਮੇਤੇ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ ਸਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਸਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਲੇਸੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਾਪਤ੍ਤਿਹੇਤੁਭੂਤਸ੍ਸ ਊਮਿਭਯਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣવਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮੁਦ੍ਦੋ ‘‘ਸਊਮਿਸਾવਟ੍ਟੋ ਸਗਾਹੋ ਸਰਕ੍ਖਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।
Ūmīti vīciyo. Āvaṭṭo āvaṭṭanavasena pavattaṃ udakaṃ. Gāharakkhasamakarādayo gāharakkhaso. Yathā samudde ūmiyo uparūpari vattamānā attani patitapuggalaṃ ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, tathā āvaṭṭagāharakkhasā. Evamete rāgādayo kilesā sayaṃ uppannakasatte ajjhottharitvā anayabyasanaṃ āpādenti, kilesuppattinimittatāya sattānaṃ anayabyasanāpattihetubhūtassa ūmibhayassa ārammaṇavasena cakkhusamuddo ‘‘saūmisāvaṭṭo sagāho sarakkhaso’’ti vutto.
ਊਮਿਭਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਾਯਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾਤਿ ਭਯਂ, ਊਮੀવ ਭਯਂ ਊਮਿਭਯਂ। ਕੁਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ ਕੋਧੋ। ਸ੍વੇવ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਅਭਿਮਦ੍ਦਨવਸੇਨੁਪ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਆਯਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਉਪਾਯਾਸੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤੇ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਨਿਪ੍ਫਾਦਨੇਨ ਕੋਧੂਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਊਮਿਸਦਿਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਕਾਮਗੁਣਾ ਕਿਲੇਸਾਭਿਭੂਤੇ ਸਤ੍ਤੇ ਮਾਨੇ વਿਯ ਰੂਪਾਦਿવਿਸਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਤ੍ਤਨਿ ਸਂਸਾਰੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਤਤੋ ਬਹਿਭੂਤੇ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਆવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਸਨਾਪਾਦਨੇਨ ਆવਟ੍ਟਸਦਿਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਯਦਾ ਪਨ ਗਾਹਰਕ੍ਖਸੋ ਆਰਕ੍ਖਰਹਿਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੋਚਰਭੂਮਿਗਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗੋਚਰੇ ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਗੋਚਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਭੇਰવਰੂਪਦਸ੍ਸਨਾਦਿਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਕਮਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍વਾવਿਸਿਤ੍વਾ વਣ੍ਣਬਲਭੋਗਆਯੁਸੁਖੇਹਿ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਾਦੇਤਿ, ਏવਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋਪਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਰਹਿਤਂ ਅવੀਰਪੁਰਿਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੂਪਾਦੀਹਿ ਪਲੋਭਨવਸੇਨ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ વੀਰਜਾਤਿਯਮ੍ਪਿ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਭੂਤੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਾવਭਾવવਿਲਾਸੇਹਿ ਇਤ੍ਥਿਮਾਯਾਯ ਅਨ੍વਾવਿਸਿਤ੍વਾ વਾ ਅવਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਸੀਲਾਦਯੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਗੁਣવਣ੍ਣਾਦੀਹਿ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਾਦੇਤਿ, ਏવਂ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਗਾਹਰਕ੍ਖਸਸਦਿਸਤਾ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਾ। ਊਮਿਭਯਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣવਚਨਂ । ਯਥਾ ਹਿ ਊਮਿ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਭਯਂ, ਏવਂ ਆવਟ੍ਟਗਾਹਰਕ੍ਖਸਾਪੀਤਿ ਊਮਿਆਦਿਭਯੇਨ ਸਭਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨ੍ਤਂ ਅવਸਾਨਂ ਗਤੋ, ਏવਂ ਪਾਰਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
Ūmibhayanti ettha bhāyati etasmāti bhayaṃ, ūmīva bhayaṃ ūmibhayaṃ. Kujjhanaṭṭhena kodho. Sveva cittassa ca abhimaddanavasenuppādanatthena daḷhaṃ āyāsanaṭṭhena upāyāso. Ettha ca anekavāraṃ pavattitvā satte ajjhottharitvā sīsaṃ ukkhipituṃ adatvā anayabyasananipphādanena kodhūpāyāsassa ūmisadisatā daṭṭhabbā. Tathā kāmaguṇā kilesābhibhūte satte māne viya rūpādivisayasaṅkhāte attani saṃsāretvā yathā tato bahibhūte nekkhamme cittampi na uppajjati, evaṃ āvaṭṭetvā byasanāpādanena āvaṭṭasadisatā daṭṭhabbā. Yadā pana gāharakkhaso ārakkharahitaṃ attano gocarabhūmigataṃ purisaṃ abhibhuyya gahetvā agocare ṭhitampi gocaraṃ netvā bheravarūpadassanādinā attano upakkamaṃ kātuṃ asamatthaṃ katvā anvāvisitvā vaṇṇabalabhogaāyusukhehi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmopi yonisomanasikārarahitaṃ avīrapurisaṃ attano rūpādīhi palobhanavasena abhibhuyya gahetvā vā vīrajātiyampi itthikuttabhūtehi attano hāvabhāvavilāsehi itthimāyāya anvāvisitvā vā avasaṃ attano upakāradhamme sīlādayo sampādetuṃ asamatthaṃ karonto guṇavaṇṇādīhi viyojetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpādeti, evaṃ mātugāmassa gāharakkhasasadisatā daṭṭhabbā. Ūmibhayanti lakkhaṇavacanaṃ . Yathā hi ūmi bhāyitabbaṭṭhena bhayaṃ, evaṃ āvaṭṭagāharakkhasāpīti ūmiādibhayena sabhayanti attho veditabbo. Antaṃ avasānaṃ gato, evaṃ pāraṃ nibbānaṃ gatoti vuccati.
ਪਠਮਸਮੁਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧. ਪਠਮਸਮੁਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamasamuddasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਪਠਮਸਮੁਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamasamuddasuttavaṇṇanā
