| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय (टीका) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
३-४. पठमसंवाससुत्तादिवण्णना
3-4. Paṭhamasaṃvāsasuttādivaṇṇanā
५३-५४. ततिये यथाकम्मं ता ता गतियो अरन्ति उपगच्छन्तीति अरिया, सत्ता। इमे पन कुच्छिता अरियाति कदरिया। थद्धमच्छरिनो, थद्धेन मच्छरेन समन्नागताति अत्थो। थद्धमच्छरियसदिसञ्हि कुच्छितं सब्बदा निहीनं नत्थि सब्बगुणानं आदिभूतस्स भोगसम्पत्तिआदिसब्बसम्पत्तीनं मूलभूतस्स दानस्स निसेधनतो। तेनाह ‘‘कदरियाति थद्धमच्छरिनो’’ति। एकच्चो हि अत्तनो वसनट्ठाने भिक्खू हत्थं पसारेत्वापि न वन्दति। अञ्ञत्थ गतो विहारं पविसित्वा सक्कच्चं वन्दित्वा मधुरप्पटिसन्थारं करोति ‘‘किं, भन्ते, अम्हाकं वसनट्ठानं नागच्छथ, सम्पन्नो पदेसो, पटिबलाहं अय्यानं यागुभत्तादीहि उपट्ठानं कातु’’न्ति। भिक्खु ‘‘सद्धो अयं उपासको’’ति यागुभत्तादीहि सङ्गण्हाति।
53-54. Tatiye yathākammaṃ tā tā gatiyo aranti upagacchantīti ariyā, sattā. Ime pana kucchitā ariyāti kadariyā. Thaddhamaccharino, thaddhena maccharena samannāgatāti attho. Thaddhamacchariyasadisañhi kucchitaṃ sabbadā nihīnaṃ natthi sabbaguṇānaṃ ādibhūtassa bhogasampattiādisabbasampattīnaṃ mūlabhūtassa dānassa nisedhanato. Tenāha ‘‘kadariyāti thaddhamaccharino’’ti. Ekacco hi attano vasanaṭṭhāne bhikkhū hatthaṃ pasāretvāpi na vandati. Aññattha gato vihāraṃ pavisitvā sakkaccaṃ vanditvā madhurappaṭisanthāraṃ karoti ‘‘kiṃ, bhante, amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ nāgacchatha, sampanno padeso, paṭibalāhaṃ ayyānaṃ yāgubhattādīhi upaṭṭhānaṃ kātu’’nti. Bhikkhu ‘‘saddho ayaṃ upāsako’’ti yāgubhattādīhi saṅgaṇhāti.
अथेको थेरो तस्स गामं गन्त्वा पिण्डाय चरति। सो तं दिस्वा अञ्ञेन वा गच्छति, घरं वा पविसति। सचेपि सम्मुखीभावं आगच्छति, हत्थेन वन्दित्वा ‘‘अय्यस्स भिक्खं देथ, अहं एकेन कम्मेन गच्छामी’’ति पक्कमति। थेरो सकलगामं चरित्वा तुच्छपत्तोव निक्खमति। इदं ताव मुदुमच्छरियं नाम। येन अदायकोपि दायको विय पञ्ञायति। इध पन थद्धमच्छरियं अधिप्पेतं। येन समन्नागतो भिक्खूसु पिण्डाय पविट्ठेसु ‘‘थेरा ठिता’’ति वुत्ते ‘‘किं मय्हं पादा रुज्जन्ती’’तिआदीनि वत्वा सिलाथम्भो विय खाणुको विय च थद्धो हुत्वा तिट्ठति, सामीचिम्पि न करोति, कुतो दानं। अयमिध अधिप्पेतो। तेन वुत्तं ‘‘थद्धमच्छरिनोति थद्धेन मच्छरेन समन्नागताति अत्थो’’ति। मच्छरं मच्छेरं मच्छरियन्ति अत्थतो एकं।
Atheko thero tassa gāmaṃ gantvā piṇḍāya carati. So taṃ disvā aññena vā gacchati, gharaṃ vā pavisati. Sacepi sammukhībhāvaṃ āgacchati, hatthena vanditvā ‘‘ayyassa bhikkhaṃ detha, ahaṃ ekena kammena gacchāmī’’ti pakkamati. Thero sakalagāmaṃ caritvā tucchapattova nikkhamati. Idaṃ tāva mudumacchariyaṃ nāma. Yena adāyakopi dāyako viya paññāyati. Idha pana thaddhamacchariyaṃ adhippetaṃ. Yena samannāgato bhikkhūsu piṇḍāya paviṭṭhesu ‘‘therā ṭhitā’’ti vutte ‘‘kiṃ mayhaṃ pādā rujjantī’’tiādīni vatvā silāthambho viya khāṇuko viya ca thaddho hutvā tiṭṭhati, sāmīcimpi na karoti, kuto dānaṃ. Ayamidha adhippeto. Tena vuttaṃ ‘‘thaddhamaccharinoti thaddhena maccharena samannāgatāti attho’’ti. Maccharaṃ maccheraṃ macchariyanti atthato ekaṃ.
परिभासकाति भिक्खू घरद्वारे ठिते दिस्वा ‘‘किं तुम्हे कसित्वा आगता वपित्वा लायित्वा, मयं अत्तनोपि न लभाम, कुतो तुम्हाकं, सीघं निक्खमथा’’तिआदीहि सन्तज्जका। याचकानं वचनस्स अत्थं जानन्तीति एत्थ किञ्चापि भिक्खू घरद्वारे ठिता तुण्ही होन्ति, अत्थतो पन ‘‘भिक्खं देथा’’ति वदन्ति नाम अरियाय याचनाय। वुत्तञ्हेतं ‘‘उद्दिस्स अरिया तिट्ठन्ति, एसा अरियान याचना’’ति (मि॰ प॰ ४.५.९)। तत्र ये ‘‘मयं पचाम, इमे न पचन्ति, पचमाने पत्वा अलभन्ता कुहिं लभिस्सती’’ति देय्यधम्मं संविभजन्ति, ते वदञ्ञू याचकानं वचनस्स अत्थं जानन्ति नाम ञत्वा कत्तब्बकरणतो। चतुत्थं उत्तानमेव।
Paribhāsakāti bhikkhū gharadvāre ṭhite disvā ‘‘kiṃ tumhe kasitvā āgatā vapitvā lāyitvā, mayaṃ attanopi na labhāma, kuto tumhākaṃ, sīghaṃ nikkhamathā’’tiādīhi santajjakā. Yācakānaṃ vacanassa atthaṃ jānantīti ettha kiñcāpi bhikkhū gharadvāre ṭhitā tuṇhī honti, atthato pana ‘‘bhikkhaṃ dethā’’ti vadanti nāma ariyāya yācanāya. Vuttañhetaṃ ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (mi. pa. 4.5.9). Tatra ye ‘‘mayaṃ pacāma, ime na pacanti, pacamāne patvā alabhantā kuhiṃ labhissatī’’ti deyyadhammaṃ saṃvibhajanti, te vadaññū yācakānaṃ vacanassa atthaṃ jānanti nāma ñatvā kattabbakaraṇato. Catutthaṃ uttānameva.
पठमसंवाससुत्तादिवण्णना निट्ठिता।
Paṭhamasaṃvāsasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / अङ्गुत्तरनिकाय • Aṅguttaranikāya
३. पठमसंवाससुत्तं • 3. Paṭhamasaṃvāsasuttaṃ
४. दुतियसंवाससुत्तं • 4. Dutiyasaṃvāsasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / अङ्गुत्तरनिकाय (अट्ठकथा) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
३. पठमसंवाससुत्तवण्णना • 3. Paṭhamasaṃvāsasuttavaṇṇanā
४. दुतियसंवाससुत्तवण्णना • 4. Dutiyasaṃvāsasuttavaṇṇanā
