| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๓-๔. ปฐมสํวาสสุตฺตาทิวณฺณนา
3-4. Paṭhamasaṃvāsasuttādivaṇṇanā
๕๓-๕๔. ตติเย ยถากมฺมํ ตา ตา คติโย อรนฺติ อุปคจฺฉนฺตีติ อริยา, สตฺตาฯ อิเม ปน กุจฺฉิตา อริยาติ กทริยาฯ ถทฺธมจฺฉริโน, ถเทฺธน มจฺฉเรน สมนฺนาคตาติ อโตฺถฯ ถทฺธมจฺฉริยสทิสญฺหิ กุจฺฉิตํ สพฺพทา นิหีนํ นตฺถิ สพฺพคุณานํ อาทิภูตสฺส โภคสมฺปตฺติอาทิสพฺพสมฺปตฺตีนํ มูลภูตสฺส ทานสฺส นิเสธนโตฯ เตนาห ‘‘กทริยาติ ถทฺธมจฺฉริโน’’ติฯ เอกโจฺจ หิ อตฺตโน วสนฎฺฐาเน ภิกฺขู หตฺถํ ปสาเรตฺวาปิ น วนฺทติฯ อญฺญตฺถ คโต วิหารํ ปวิสิตฺวา สกฺกจฺจํ วนฺทิตฺวา มธุรปฺปฎิสนฺถารํ กโรติ ‘‘กิํ, ภเนฺต, อมฺหากํ วสนฎฺฐานํ นาคจฺฉถ, สมฺปโนฺน ปเทโส, ปฎิพลาหํ อยฺยานํ ยาคุภตฺตาทีหิ อุปฎฺฐานํ กาตุ’’นฺติฯ ภิกฺขุ ‘‘สโทฺธ อยํ อุปาสโก’’ติ ยาคุภตฺตาทีหิ สงฺคณฺหาติฯ
53-54. Tatiye yathākammaṃ tā tā gatiyo aranti upagacchantīti ariyā, sattā. Ime pana kucchitā ariyāti kadariyā. Thaddhamaccharino, thaddhena maccharena samannāgatāti attho. Thaddhamacchariyasadisañhi kucchitaṃ sabbadā nihīnaṃ natthi sabbaguṇānaṃ ādibhūtassa bhogasampattiādisabbasampattīnaṃ mūlabhūtassa dānassa nisedhanato. Tenāha ‘‘kadariyāti thaddhamaccharino’’ti. Ekacco hi attano vasanaṭṭhāne bhikkhū hatthaṃ pasāretvāpi na vandati. Aññattha gato vihāraṃ pavisitvā sakkaccaṃ vanditvā madhurappaṭisanthāraṃ karoti ‘‘kiṃ, bhante, amhākaṃ vasanaṭṭhānaṃ nāgacchatha, sampanno padeso, paṭibalāhaṃ ayyānaṃ yāgubhattādīhi upaṭṭhānaṃ kātu’’nti. Bhikkhu ‘‘saddho ayaṃ upāsako’’ti yāgubhattādīhi saṅgaṇhāti.
อเถโก เถโร ตสฺส คามํ คนฺตฺวา ปิณฺฑาย จรติฯ โส ตํ ทิสฺวา อเญฺญน วา คจฺฉติ, ฆรํ วา ปวิสติฯ สเจปิ สมฺมุขีภาวํ อาคจฺฉติ, หเตฺถน วนฺทิตฺวา ‘‘อยฺยสฺส ภิกฺขํ เทถ, อหํ เอเกน กเมฺมน คจฺฉามี’’ติ ปกฺกมติฯ เถโร สกลคามํ จริตฺวา ตุจฺฉปโตฺตว นิกฺขมติฯ อิทํ ตาว มุทุมจฺฉริยํ นามฯ เยน อทายโกปิ ทายโก วิย ปญฺญายติฯ อิธ ปน ถทฺธมจฺฉริยํ อธิเปฺปตํฯ เยน สมนฺนาคโต ภิกฺขูสุ ปิณฺฑาย ปวิเฎฺฐสุ ‘‘เถรา ฐิตา’’ติ วุเตฺต ‘‘กิํ มยฺหํ ปาทา รุชฺชนฺตี’’ติอาทีนิ วตฺวา สิลาถโมฺภ วิย ขาณุโก วิย จ ถโทฺธ หุตฺวา ติฎฺฐติ, สามีจิมฺปิ น กโรติ, กุโต ทานํฯ อยมิธ อธิเปฺปโตฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ถทฺธมจฺฉริโนติ ถเทฺธน มจฺฉเรน สมนฺนาคตาติ อโตฺถ’’ติฯ มจฺฉรํ มเจฺฉรํ มจฺฉริยนฺติ อตฺถโต เอกํฯ
Atheko thero tassa gāmaṃ gantvā piṇḍāya carati. So taṃ disvā aññena vā gacchati, gharaṃ vā pavisati. Sacepi sammukhībhāvaṃ āgacchati, hatthena vanditvā ‘‘ayyassa bhikkhaṃ detha, ahaṃ ekena kammena gacchāmī’’ti pakkamati. Thero sakalagāmaṃ caritvā tucchapattova nikkhamati. Idaṃ tāva mudumacchariyaṃ nāma. Yena adāyakopi dāyako viya paññāyati. Idha pana thaddhamacchariyaṃ adhippetaṃ. Yena samannāgato bhikkhūsu piṇḍāya paviṭṭhesu ‘‘therā ṭhitā’’ti vutte ‘‘kiṃ mayhaṃ pādā rujjantī’’tiādīni vatvā silāthambho viya khāṇuko viya ca thaddho hutvā tiṭṭhati, sāmīcimpi na karoti, kuto dānaṃ. Ayamidha adhippeto. Tena vuttaṃ ‘‘thaddhamaccharinoti thaddhena maccharena samannāgatāti attho’’ti. Maccharaṃ maccheraṃ macchariyanti atthato ekaṃ.
ปริภาสกาติ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ฐิเต ทิสฺวา ‘‘กิํ ตุเมฺห กสิตฺวา อาคตา วปิตฺวา ลายิตฺวา, มยํ อตฺตโนปิ น ลภาม, กุโต ตุมฺหากํ, สีฆํ นิกฺขมถา’’ติอาทีหิ สนฺตชฺชกาฯ ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺตีติ เอตฺถ กิญฺจาปิ ภิกฺขู ฆรทฺวาเร ฐิตา ตุณฺหี โหนฺติ, อตฺถโต ปน ‘‘ภิกฺขํ เทถา’’ติ วทนฺติ นาม อริยาย ยาจนายฯ วุตฺตเญฺหตํ ‘‘อุทฺทิสฺส อริยา ติฎฺฐนฺติ, เอสา อริยาน ยาจนา’’ติ (มิ. ป. ๔.๕.๙)ฯ ตตฺร เย ‘‘มยํ ปจาม, อิเม น ปจนฺติ, ปจมาเน ปตฺวา อลภนฺตา กุหิํ ลภิสฺสตี’’ติ เทยฺยธมฺมํ สํวิภชนฺติ, เต วทญฺญู ยาจกานํ วจนสฺส อตฺถํ ชานนฺติ นาม ญตฺวา กตฺตพฺพกรณโตฯ จตุตฺถํ อุตฺตานเมวฯ
Paribhāsakāti bhikkhū gharadvāre ṭhite disvā ‘‘kiṃ tumhe kasitvā āgatā vapitvā lāyitvā, mayaṃ attanopi na labhāma, kuto tumhākaṃ, sīghaṃ nikkhamathā’’tiādīhi santajjakā. Yācakānaṃ vacanassa atthaṃ jānantīti ettha kiñcāpi bhikkhū gharadvāre ṭhitā tuṇhī honti, atthato pana ‘‘bhikkhaṃ dethā’’ti vadanti nāma ariyāya yācanāya. Vuttañhetaṃ ‘‘uddissa ariyā tiṭṭhanti, esā ariyāna yācanā’’ti (mi. pa. 4.5.9). Tatra ye ‘‘mayaṃ pacāma, ime na pacanti, pacamāne patvā alabhantā kuhiṃ labhissatī’’ti deyyadhammaṃ saṃvibhajanti, te vadaññū yācakānaṃ vacanassa atthaṃ jānanti nāma ñatvā kattabbakaraṇato. Catutthaṃ uttānameva.
ปฐมสํวาสสุตฺตาทิวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamasaṃvāsasuttādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya
๓. ปฐมสํวาสสุตฺตํ • 3. Paṭhamasaṃvāsasuttaṃ
๔. ทุติยสํวาสสุตฺตํ • 4. Dutiyasaṃvāsasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)
๓. ปฐมสํวาสสุตฺตวณฺณนา • 3. Paṭhamasaṃvāsasuttavaṇṇanā
๔. ทุติยสํวาสสุตฺตวณฺณนา • 4. Dutiyasaṃvāsasuttavaṇṇanā
