Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
౧౦. పఠమసఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదవణ్ణనా
10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
౪౦౯. తేన సమయేన బుద్ధో భగవాతి సఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదం. తత్థ అథ ఖో దేవదత్తోతిఆదీసు యో చ దేవదత్తో, యథా చ పబ్బజితో, యేన చ కారణేన కోకాలికాదయో ఉపసఙ్కమిత్వా ‘‘ఏథ మయం ఆవుసో సమణస్స గోతమస్స సఙ్ఘభేదం కరిస్సామ చక్కభేద’’న్తి ఆహ. తం సబ్బం సఙ్ఘభేదక్ఖన్ధకే (చూళవ॰ ౩౪౩) ఆగతమేవ. పఞ్చవత్థుయాచనా పన కిఞ్చాపి తత్థేవ ఆగమిస్సతి. అథ ఖో ఇధాపి ఆగతత్తా యదేత్థ వత్తబ్బం, తం వత్వావ గమిస్సామ.
409.Tenasamayena buddho bhagavāti saṅghabhedasikkhāpadaṃ. Tattha atha kho devadattotiādīsu yo ca devadatto, yathā ca pabbajito, yena ca kāraṇena kokālikādayo upasaṅkamitvā ‘‘etha mayaṃ āvuso samaṇassa gotamassa saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’nti āha. Taṃ sabbaṃ saṅghabhedakkhandhake (cūḷava. 343) āgatameva. Pañcavatthuyācanā pana kiñcāpi tattheva āgamissati. Atha kho idhāpi āgatattā yadettha vattabbaṃ, taṃ vatvāva gamissāma.
సాధు భన్తేతి ఆయాచనా. భిక్ఖూ యావజీవం ఆరఞ్ఞికా అస్సూతి ఆరఞ్ఞికధుతఙ్గం సమాదాయ సబ్బేపి భిక్ఖూ యావ జీవన్తి తావ ఆరఞ్ఞికా హోన్తు , అరఞ్ఞేయేవ వసన్తు. యో గామన్తం ఓసరేయ్య వజ్జం నం ఫుసేయ్యాతి యో ఏకభిక్ఖుపి అరఞ్ఞం పహాయ నివాసత్థాయ గామన్తం ఓసరేయ్య, వజ్జం తం ఫుసేయ్య నం భిక్ఖుం దోసో ఫుసతు, ఆపత్తియా నం భగవా కారేతూ’’తి అధిప్పాయేన వదతి. ఏస నయో సేసవత్థూసుపి.
Sādhu bhanteti āyācanā. Bhikkhū yāvajīvaṃ āraññikā assūti āraññikadhutaṅgaṃ samādāya sabbepi bhikkhū yāva jīvanti tāva āraññikā hontu , araññeyeva vasantu. Yo gāmantaṃ osareyya vajjaṃ naṃ phuseyyāti yo ekabhikkhupi araññaṃ pahāya nivāsatthāya gāmantaṃ osareyya, vajjaṃ taṃ phuseyya naṃ bhikkhuṃ doso phusatu, āpattiyā naṃ bhagavā kāretū’’ti adhippāyena vadati. Esa nayo sesavatthūsupi.
౪౧౦. జనం సఞ్ఞాపేస్సామాతి జనం అమ్హాకం అప్పిచ్ఛతాదిభావం జానాపేస్సామ, అథ వా పరితోసేస్సామ పసాదేస్సామాతి వుత్తం హోతి.
410.Janaṃ saññāpessāmāti janaṃ amhākaṃ appicchatādibhāvaṃ jānāpessāma, atha vā paritosessāma pasādessāmāti vuttaṃ hoti.
ఇమాని పన పఞ్చ వత్థూని యాచతో దేవదత్తస్స వచనం సుత్వావ అఞ్ఞాసి భగవా ‘‘సఙ్ఘభేదత్థికో హుత్వా అయం యాచతీ’’తి. యస్మా పన తాని అనుజానియమానాని బహూనం కులపుత్తానం మగ్గన్తరాయాయ సంవత్తన్తి, తస్మా భగవా ‘‘అలం దేవదత్తా’’తి పటిక్ఖిపిత్వా ‘‘యో ఇచ్ఛతి ఆరఞ్ఞికో హోతూ’’తిఆదిమాహ.
Imāni pana pañca vatthūni yācato devadattassa vacanaṃ sutvāva aññāsi bhagavā ‘‘saṅghabhedatthiko hutvā ayaṃ yācatī’’ti. Yasmā pana tāni anujāniyamānāni bahūnaṃ kulaputtānaṃ maggantarāyāya saṃvattanti, tasmā bhagavā ‘‘alaṃ devadattā’’ti paṭikkhipitvā ‘‘yo icchati āraññiko hotū’’tiādimāha.
ఏత్థ పన భగవతో అధిప్పాయం విదిత్వా కులపుత్తేన అత్తనో పతిరూపం వేదితబ్బం. అయఞ్హేత్థ భగవతో అధిప్పాయో – ‘‘ఏకో భిక్ఖు మహజ్ఝాసయో హోతి మహుస్సాహో, సక్కోతి గామన్తసేనాసనం పటిక్ఖిపిత్వా అరఞ్ఞే విహరన్తో దుక్ఖస్సన్తం కాతుం. ఏకో దుబ్బలో హోతి అప్పథామో అరఞ్ఞే న సక్కోతి, గామన్తేయేవ సక్కోతి. ఏకో మహబ్బలో సమప్పవత్తధాతుకో అధివాసనఖన్తిసమ్పన్నో ఇట్ఠానిట్ఠేసు సమచిత్తో అరఞ్ఞేపి గామన్తేపి సక్కోతియేవ. ఏకో నేవ గామన్తే న అరఞ్ఞే సక్కోతి పదపరమో హోతి.
Ettha pana bhagavato adhippāyaṃ viditvā kulaputtena attano patirūpaṃ veditabbaṃ. Ayañhettha bhagavato adhippāyo – ‘‘eko bhikkhu mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ. Eko dubbalo hoti appathāmo araññe na sakkoti, gāmanteyeva sakkoti. Eko mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva. Eko neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti.
తత్ర య్వాయం మహజ్ఝాసయో హోతి మహుస్సాహో, సక్కోతి గామన్తసేనాసనం పటిక్ఖిపిత్వా అరఞ్ఞే విహరన్తో దుక్ఖస్సన్తం కాతుం, సో అరఞ్ఞేయేవ వసతు, ఇదమస్స పతిరూపం. సద్ధివిహారికాదయోపి చస్స అనుసిక్ఖమానా అరఞ్ఞే విహాతబ్బమేవ మఞ్ఞిస్సన్తి.
Tatra yvāyaṃ mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ, so araññeyeva vasatu, idamassa patirūpaṃ. Saddhivihārikādayopi cassa anusikkhamānā araññe vihātabbameva maññissanti.
యో పన దుబ్బలో హోతి అప్పథామో గామన్తేయేవ సక్కోతి దుక్ఖస్సన్తం కాతుం, న అరఞ్ఞే సో గామన్తేయేవ వసతు, య్వాయం మహబ్బలో సమప్పవత్తధాతుకో అధివాసనఖన్తిసమ్పన్నో ఇట్ఠానిట్ఠేసు సమచిత్తో అరఞ్ఞేపి గామన్తేపి సక్కోతియేవ, అయమ్పి గామన్తసేనాసనం పహాయ అరఞ్ఞే విహరతు, ఇదమస్స పతిరూపం సద్ధివిహారికాపి హిస్స అనుసిక్ఖమానా అరఞ్ఞే విహాతబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తి.
Yo pana dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, na araññe so gāmanteyeva vasatu, yvāyaṃ mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva, ayampi gāmantasenāsanaṃ pahāya araññe viharatu, idamassa patirūpaṃ saddhivihārikāpi hissa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissanti.
యో పనాయం నేవ గామన్తే న అరఞ్ఞే సక్కోతి పదపరమో హోతి. అయమ్పి అరఞ్ఞేయేవ వసతు. అయం హిస్స ధుతఙ్గసేవనా కమ్మట్ఠానభావనా చ ఆయతిం మగ్గఫలానం ఉపనిస్సయో భవిస్సతి. సద్ధివిహారికాదయో చస్స అనుసిక్ఖమానా అరఞ్ఞే విహాతబ్బం మఞ్ఞిస్సన్తీతి.
Yo panāyaṃ neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti. Ayampi araññeyeva vasatu. Ayaṃ hissa dhutaṅgasevanā kammaṭṭhānabhāvanā ca āyatiṃ maggaphalānaṃ upanissayo bhavissati. Saddhivihārikādayo cassa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissantīti.
ఏవం య్వాయం దుబ్బలో హోతి అప్పథామో గామన్తేయేవ విహరన్తో సక్కోతి దుక్ఖస్సన్తం కాతుం న అరఞ్ఞే, ఇమం పుగ్గలం సన్ధాయ భగవా ‘‘యో ఇచ్ఛతి గామన్తే విహరతూ’’తి ఆహ. ఇమినా చ పుగ్గలేన అఞ్ఞేసమ్పి ద్వారం దిన్నం.
Evaṃ yvāyaṃ dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ na araññe, imaṃ puggalaṃ sandhāya bhagavā ‘‘yo icchati gāmante viharatū’’ti āha. Iminā ca puggalena aññesampi dvāraṃ dinnaṃ.
యది పన భగవా దేవదత్తస్స వాదం సమ్పటిచ్ఛేయ్య, య్వాయం పుగ్గలో పకతియా దుబ్బలో హోతి అప్పథామో, యోపి దహరకాలే అరఞ్ఞవాసం అభిసమ్భుణిత్వా జిణ్ణకాలే వా వాతపిత్తాదీహి సముప్పన్నధాతుక్ఖోభకాలే వా నాభిసమ్భుణాతి, గామన్తేయేవ పన విహరన్తో సక్కోతి దుక్ఖస్సన్తం కాతుం, తేసం అరియమగ్గుపచ్ఛేదో భవేయ్య, అరహత్తఫలాధిగమో న భవేయ్య, ఉద్ధమ్మం ఉబ్బినయం విలోమం అనియ్యానికం సత్థు సాసనం భవేయ్య, సత్థా చ తేసం అసబ్బఞ్ఞూ అస్స ‘‘సకవాదం ఛడ్డేత్వా దేవదత్తవాదే పతిట్ఠితో’’తి గారయ్హో చ భవేయ్య. తస్మా భగవా ఏవరూపే పుగ్గలే సఙ్గణ్హన్తో దేవదత్తస్స వాదం పటిక్ఖిపి. ఏతేనేవూపాయేన పిణ్డపాతికవత్థుస్మిమ్పి పంసుకూలికవత్థుస్మిమ్పి అట్ఠ మాసే రుక్ఖమూలికవత్థుస్మిమ్పి వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో. చత్తారో పన మాసే రుక్ఖమూలసేనాసనం పటిక్ఖిత్తమేవ.
Yadi pana bhagavā devadattassa vādaṃ sampaṭiccheyya, yvāyaṃ puggalo pakatiyā dubbalo hoti appathāmo, yopi daharakāle araññavāsaṃ abhisambhuṇitvā jiṇṇakāle vā vātapittādīhi samuppannadhātukkhobhakāle vā nābhisambhuṇāti, gāmanteyeva pana viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, tesaṃ ariyamaggupacchedo bhaveyya, arahattaphalādhigamo na bhaveyya, uddhammaṃ ubbinayaṃ vilomaṃ aniyyānikaṃ satthu sāsanaṃ bhaveyya, satthā ca tesaṃ asabbaññū assa ‘‘sakavādaṃ chaḍḍetvā devadattavāde patiṭṭhito’’ti gārayho ca bhaveyya. Tasmā bhagavā evarūpe puggale saṅgaṇhanto devadattassa vādaṃ paṭikkhipi. Etenevūpāyena piṇḍapātikavatthusmimpi paṃsukūlikavatthusmimpi aṭṭha māse rukkhamūlikavatthusmimpi vinicchayo veditabbo. Cattāro pana māse rukkhamūlasenāsanaṃ paṭikkhittameva.
మచ్ఛమంసవత్థుస్మిం తికోటిపరిసుద్ధన్తి తీహి కోటీహి పరిసుద్ధం, దిట్ఠాదీహి అపరిసుద్ధీహి విరహితన్తి అత్థో. తేనేవాహ – ‘‘అదిట్ఠం, అసుతం, అపరిసఙ్కిత’’న్తి. తత్థ ‘‘అదిట్ఠం’’ నామ భిక్ఖూనం అత్థాయ మిగమచ్ఛే వధిత్వా గయ్హమానం అదిట్ఠం. ‘‘అసుతం’’ నామ భిక్ఖూనం అత్థాయ మిగమచ్ఛే వధిత్వా గహితన్తి అసుతం. ‘‘అపరిసఙ్కితం’’ పన దిట్ఠపరిసఙ్కితం సుతపరిసఙ్కితం తదుభయవిముత్తపరిసఙ్కితఞ్చ ఞత్వా తబ్బిపక్ఖతో జానితబ్బం. కథం? ఇధ భిక్ఖూ పస్సన్తి మనుస్సే జాలవాగురాదిహత్థే గామతో వ నిక్ఖమన్తే అరఞ్ఞే వా విచరన్తే, దుతియదివసే చ నేసం తం గామం పిణ్డాయ పవిట్ఠానం సమచ్ఛమంసం పిణ్డపాతం అభిహరన్తి. తే తేన దిట్ఠేన పరిసఙ్కన్తి ‘‘భిక్ఖూనం నుఖో అత్థాయ కత’’న్తి ఇదం దిట్ఠపరిసఙ్కితం, నామ ఏతం గహేతుం న వట్టతి. యం ఏవం అపరిసఙ్కితం తం వట్టతి. సచే పన తే మనుస్సా ‘‘కస్మా భన్తే న గణ్హథా’’తి పుచ్ఛిత్వా తమత్థం సుత్వా ‘‘నయిదం భన్తే భిక్ఖూనం అత్థాయ కతం, అమ్హేహి అత్తనో అత్థాయ వా రాజయుత్తాదీనం అత్థాయ వా కత’’న్తి వదన్తి కప్పతి.
Macchamaṃsavatthusmiṃ tikoṭiparisuddhanti tīhi koṭīhi parisuddhaṃ, diṭṭhādīhi aparisuddhīhi virahitanti attho. Tenevāha – ‘‘adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkita’’nti. Tattha ‘‘adiṭṭhaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. ‘‘Asutaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. ‘‘Aparisaṅkitaṃ’’ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato va nikkhamante araññe vā vicarante, dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, nāma etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā bhante na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ bhante bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
నహేవ ఖో భిక్ఖూ పస్సన్తి; అపిచ సుణన్తి, మనుస్సా కిర జాలవాగురాదిహత్థా గామతో వా నిక్ఖమన్తి, అరఞ్ఞే వా విచరన్తీ’’తి. దుతియదివసే చ నేసం తం గామం పిణ్డాయ పవిట్ఠానం ‘‘భిక్ఖూనం నుఖో అత్థాయ కత’’న్తి ఇదం ‘‘సుతపరిసఙ్కితం’’ నామ. ఏతం గహేతుం న వట్టతి, యం ఏవం అపరిసఙ్కితం తం వట్టతి. సచే పన తే మనుస్సా ‘‘కస్మా, భన్తే, న గణ్హథా’’తి పుచ్ఛిత్వా తమత్థం సుత్వా ‘‘నయిదం, భన్తే, భిక్ఖూనం అత్థాయ కతం, అమ్హేహి అత్తనో అత్థాయ వా రాజయుత్తాదీనం అత్థాయ వా కత’’న్తి వదన్తి కప్పతి.
Naheva kho bhikkhū passanti; apica suṇanti, manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘sutaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
నహేవ ఖో పన భిక్ఖూ పస్సన్తి, న సుణన్తి; అపిచ ఖో తేసం గామం పిణ్డాయ పవిట్ఠానం పత్తం గహేత్వా సమచ్ఛమంసం పిణ్డపాతం అభిసఙ్ఖరిత్వా అభిహరన్తి, తే పరిసఙ్కన్తి ‘‘భిక్ఖూనం నుఖో అత్థాయ కత’’న్తి ఇదం ‘‘తదుభయవిముత్తపరిసఙ్కితం’’ నామ. ఏతం గహేతుం న వట్టతి. యం ఏవం అపరిసఙ్కితం తం వట్టతి. సచే పన తే మనుస్సా ‘‘కస్మా, భన్తే, న గణ్హథా’’తి పుచ్ఛిత్వా తమత్థం సుత్వా ‘‘నయిదం, భన్తే, భిక్ఖూనం అత్థాయ కతం అమ్హేహి అత్తనో అత్థాయ వా రాజయుత్తాదీనం అత్థాయ వా కతం పవత్తమంసం వా కప్పియమేవ లభిత్వా భిక్ఖూనం అత్థాయ సమ్పాదిత’’న్తి వదన్తి కప్పతి. మతానం పేతకిచ్చత్థాయ మఙ్గలాదీనం వా అత్థాయ కతేపి ఏసేవ నయో. యం యఞ్హి భిక్ఖూనంయేవ అత్థాయ అకతం, యత్థ చ నిబ్బేమతికో హోతి, తం సబ్బం కప్పతి.
Naheva kho pana bhikkhū passanti, na suṇanti; apica kho tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti, te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
సచే పన ఏకస్మిం విహారే భిక్ఖూ ఉద్దిస్స కతం హోతి, తే చ అత్తనో అత్థాయ కతభావం న జానన్తి, అఞ్ఞే జానన్తి. యే జానన్తి, తేసం న వట్టతి , ఇతరేసం వట్టతి. అఞ్ఞే న జానన్తి, తేయేవ జానన్తి, తేసంయేవ న వట్టతి, అఞ్ఞేసం వట్టతి. తేపి అమ్హాకం అత్థాయ కతన్తి జానన్తి, అఞ్ఞేపి ఏతేసం అత్థాయ కతన్తి జానన్తి, సబ్బేసమ్పి న వట్టతి, సబ్బే న జానన్తి, సబ్బేసమ్పి వట్టతి. పఞ్చసు హి సహధమ్మికేసు యస్స వా తస్స వా అత్థాయ ఉద్దిస్స కతం, సబ్బేసం న కప్పతి.
Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati , itaresaṃ vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi amhākaṃ atthāya katanti jānanti, aññepi etesaṃ atthāya katanti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati, sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissa kataṃ, sabbesaṃ na kappati.
సచే పన కోచి ఏకం భిక్ఖుం ఉద్దిస్స పాణం వధిత్వా తస్స పత్తం పూరేత్వా దేతి, సో చ అత్తనో అత్థాయ కతభావం జానంయేవ గహేత్వా అఞ్ఞస్స భిక్ఖునో దేతి, సో తస్స సద్ధాయ పరిభుఞ్జతి, కస్స ఆపత్తీతి? ద్విన్నమ్పి అనాపత్తి. యఞ్హి ఉద్దిస్స కతం తస్స అభుత్తతాయ అనాపత్తి, ఇతరస్స అజాననతాయ. కప్పియమంసస్స హి పటిగ్గహణే ఆపత్తి నత్థి. ఉద్దిస్స కతఞ్చ అజానిత్వా భుత్తస్స పచ్ఛా ఞత్వా ఆపత్తిదేసనాకిచ్చం నామ నత్థి, అకప్పియమంసం పన అజానిత్వా భుత్తేన పచ్ఛా ఞత్వాపి ఆపత్తి దేసేతబ్బా, ఉద్దిస్స కతఞ్హి ఞత్వా భుఞ్జతోవ ఆపత్తి. అకప్పియమంసం అజానిత్వా భుఞ్జన్తస్సాపి ఆపత్తియేవ. తస్మా ఆపత్తిభీరుకేన రూపం సల్లక్ఖేన్తేనపి పుచ్ఛిత్వావ మంసం పటిగ్గహేతబ్బం. పరిభోగకాలే పుచ్ఛిత్వా పరిభుఞ్జిస్సామీతి వా గహేత్వా పుచ్ఛిత్వావ పరిభుఞ్జితబ్బం. కస్మా? దువిఞ్ఞేయ్యత్తా. అచ్ఛమంసం హి సూకరమంససదిసం హోతి, దీపిమంసాదీనిపి మిగమంసాదిసదిసాని, తస్మా పుచ్ఛిత్వా గహణమేవ వత్తన్తి వదన్తి.
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi. Uddissa katañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi, akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā, uddissa katañhi ñatvā bhuñjatova āpatti. Akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassāpi āpattiyeva. Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsaṃ hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīnipi migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
హట్ఠో ఉదగ్గోతి తుట్ఠో చేవ ఉన్నతకాయచిత్తో చ హుత్వా. సో కిర ‘‘న భగవా ఇమాని పఞ్చ వత్థూని అనుజానాతి, ఇదాని సక్ఖిస్సామి సఙ్ఘభేదం కాతు’’న్తి కోకాలికస్స ఇఙ్గితాకారం దస్సేత్వా యథా విసం వా ఖాదిత్వా రజ్జుయా వా ఉబ్బన్ధిత్వా సత్థం వా ఆహరిత్వా మరితుకామో పురిసో విసాదీసు అఞ్ఞతరం లభిత్వా తప్పచ్చయా ఆసన్నమ్పి మరణదుక్ఖం అజానన్తో హట్ఠో ఉదగ్గో హోతి; ఏవమేవ సఙ్ఘభేదపచ్చయా ఆసన్నమ్పి అవీచిమ్హి నిబ్బత్తిత్వా పటిసంవేదనీయం దుక్ఖం అజానన్తో ‘‘లద్ధో దాని మే సఙ్ఘభేదస్స ఉపాయో’’తి హట్ఠో ఉదగ్గో సపరిసో ఉట్ఠాయాసనా తేనేవ హట్ఠభావేన భగవన్తం అభివాదేత్వా పదక్ఖిణం కత్వా పక్కామి.
Haṭṭho udaggoti tuṭṭho ceva unnatakāyacitto ca hutvā. So kira ‘‘na bhagavā imāni pañca vatthūni anujānāti, idāni sakkhissāmi saṅghabhedaṃ kātu’’nti kokālikassa iṅgitākāraṃ dassetvā yathā visaṃ vā khāditvā rajjuyā vā ubbandhitvā satthaṃ vā āharitvā maritukāmo puriso visādīsu aññataraṃ labhitvā tappaccayā āsannampi maraṇadukkhaṃ ajānanto haṭṭho udaggo hoti; evameva saṅghabhedapaccayā āsannampi avīcimhi nibbattitvā paṭisaṃvedanīyaṃ dukkhaṃ ajānanto ‘‘laddho dāni me saṅghabhedassa upāyo’’ti haṭṭho udaggo sapariso uṭṭhāyāsanā teneva haṭṭhabhāvena bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
తే మయం ఇమేహి పఞ్చహి వత్థూహి సమాదాయ వత్తామాతి ఏత్థ పన ‘‘ఇమాని పఞ్చ వత్థూనీ’’తి వత్తబ్బేపి తే మయం ఇమేహి పఞ్చహి వత్థూహి జనం సఞ్ఞాపేస్సామాతి అభిణ్హం పరివితక్కవసేన విభత్తివిపల్లాసం అసల్లక్ఖేత్వా అభిణ్హం పరివితక్కానురూపమేవ ‘‘తే మయం ఇమేహి పఞ్చహి వత్థూహీ’’తి ఆహ, యథా తం విక్ఖిత్తచిత్తో.
Te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi samādāya vattāmāti ettha pana ‘‘imāni pañca vatthūnī’’ti vattabbepi te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi janaṃ saññāpessāmāti abhiṇhaṃ parivitakkavasena vibhattivipallāsaṃ asallakkhetvā abhiṇhaṃ parivitakkānurūpameva ‘‘te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhī’’ti āha, yathā taṃ vikkhittacitto.
ధుతా సల్లేఖవుత్తినోతి యా పటిపదా కిలేసే ధునాతి, తాయ సమన్నాగతత్తా ధుతా. యా చ కిలేసే సల్లిఖతి, సా ఏతేసం వుత్తీతి సల్లేఖవుత్తినో.
Dhutāsallekhavuttinoti yā paṭipadā kilese dhunāti, tāya samannāgatattā dhutā. Yā ca kilese sallikhati, sā etesaṃ vuttīti sallekhavuttino.
బాహులికోతి చీవరాదీనం పచ్చయానం బహులభావో బాహుల్లం, తం బాహుల్లమస్స అత్థి, తస్మిం వా బాహుల్లే నియుత్తో ఠితోతి బాహులికో. బాహుల్లాయ చేతేతీతి బాహులత్తాయ చేతేతి కప్పేతి పకప్పేతి. కథఞ్హి నామ మయ్హఞ్చ సావకానఞ్చ చీవరాదీనం పచ్చయానం బహులభావో భవేయ్యాతి ఏవం ఉస్సుక్కమాపన్నోతి అధిప్పాయో. చక్కభేదాయాతి ఆణాభేదాయ.
Bāhulikoti cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bāhullaṃ, taṃ bāhullamassa atthi, tasmiṃ vā bāhulle niyutto ṭhitoti bāhuliko. Bāhullāya cetetīti bāhulattāya ceteti kappeti pakappeti. Kathañhi nāma mayhañca sāvakānañca cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bhaveyyāti evaṃ ussukkamāpannoti adhippāyo. Cakkabhedāyāti āṇābhedāya.
ధమ్మిం కథం కత్వాతి ఖన్ధకే వుత్తనయేన ‘‘అలం, దేవదత్త, మా తే రుచ్చి సఙ్ఘభేదో. గరుకో ఖో, దేవదత్త, సఙ్ఘభేదో. యో ఖో, దేవదత్త, సమగ్గం సఙ్ఘం భిన్దతి, కప్పట్ఠికం కిబ్బిసం పసవతి, కప్పం నిరయమ్హి పచ్చతి, యో చ ఖో, దేవదత్త, భిన్నం సఙ్ఘం సమగ్గం కరోతి, బ్రహ్మం పుఞ్ఞం పసవతి, కప్పం సగ్గమ్హి మోదతీ’’తి (చూళవ॰ ౩౪౩) ఏవమాదికం అనేకప్పకారం దేవదత్తస్స చ భిక్ఖూనఞ్చ తదనుచ్ఛవికం తదనులోమికం ధమ్మిం కథం కత్వా.
Dhammiṃ kathaṃ katvāti khandhake vuttanayena ‘‘alaṃ, devadatta, mā te rucci saṅghabhedo. Garuko kho, devadatta, saṅghabhedo. Yo kho, devadatta, samaggaṃ saṅghaṃ bhindati, kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccati, yo ca kho, devadatta, bhinnaṃ saṅghaṃ samaggaṃ karoti, brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 343) evamādikaṃ anekappakāraṃ devadattassa ca bhikkhūnañca tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā.
౪౧౧. సమగ్గస్సాతి సహితస్స చిత్తేన చ సరీరేన చ అవియుత్తస్సాతి అత్థో. పదభాజనేపి హి అయమేవ అత్థో దస్సితో. సమానసంవాసకోతి హి వదతా చిత్తేన అవియోగో దస్సితో హోతి. సమానసీమాయం ఠితోతి వదతా సరీరేన. కథం? సమానసంవాసకో హి లద్ధినానాసంవాసకేన వా కమ్మనానాసంవాసకేన వా విరహితో సమచిత్తతాయ చిత్తేన అవియుత్తో హోతి. సమానసీమాయం ఠితో కాయసామగ్గిదానతో సరీరేన అవియుత్తో.
411.Samaggassāti sahitassa cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho. Padabhājanepi hi ayameva attho dassito. Samānasaṃvāsakoti hi vadatā cittena aviyogo dassito hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhitoti vadatā sarīrena. Kathaṃ? Samānasaṃvāsako hi laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito samacittatāya cittena aviyutto hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto.
భేదనసంవత్తనికం వా అధికరణన్తి భేదనస్స సఙ్ఘభేదస్స అత్థాయ సంవత్తనికం కారణం. ఇమస్మిఞ్హి ఓకాసే ‘‘కామహేతు కామనిదానం కామాధికరణ’’న్తిఆదీసు (మ॰ ని॰ ౧.౧౬౮) వియ కారణం అధికరణన్తి అధిప్పేతం. తఞ్చ యస్మా అట్ఠారసవిధం హోతి, తస్మా పదభాజనే ‘‘అట్ఠారస భేదకరవత్థూనీ’’తి వుత్తం. తాని పన ‘‘ఇధూపాలి, భిక్ఖు అధమ్మం ధమ్మోతి దీపేతీ’’తిఆదినా (చూళవ॰ ౩౫౨) నయేన ఖన్ధకే ఆగతాని, తస్మా తత్రేవ నేసం అత్థం వణ్ణయిస్సామ. యోపి చాయం ఇమాని వత్థూని నిస్సాయ అపరేహిపి కమ్మేన, ఉద్దేసేన, వోహారేన, అనుసావనాయ, సలాకగ్గాహేనాతి పఞ్చహి కారణేహి సఙ్ఘభేదో హోతి, తమ్పి ఆగతట్ఠానేయేవ పకాసయిస్సామ. సఙ్ఖేపతో పన భేదనసంవత్తనికం వా అధికరణం సమాదాయాతి ఏత్థ సఙ్ఘభేదస్స అత్థాయ సంవత్తనికం సఙ్ఘభేదనిప్ఫత్తిసమత్థం కారణం గహేత్వాతి ఏవమత్థో వేదితబ్బో. పగ్గయ్హాతి పగ్గహితం అబ్భుస్సితం పాకటం కత్వా. తిట్ఠేయ్యాతి యథాసమాదిన్నం యథాపగ్గహితమేవ చ కత్వా అచ్ఛేయ్య . యస్మా పన ఏవం పగ్గణ్హతా తిట్ఠతా చ తం దీపితఞ్చేవ అప్పటినిస్సట్ఠఞ్చ హోతి, తస్మా పదభాజనే ‘‘దీపేయ్యా’’తి చ ‘‘నప్పటినిస్సజ్జేయ్యా’’తి చ వుత్తం.
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ. Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.168) viya kāraṇaṃ adhikaraṇanti adhippetaṃ. Tañca yasmā aṭṭhārasavidhaṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī’’ti vuttaṃ. Tāni pana ‘‘idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī’’tiādinā (cūḷava. 352) nayena khandhake āgatāni, tasmā tatreva nesaṃ atthaṃ vaṇṇayissāma. Yopi cāyaṃ imāni vatthūni nissāya aparehipi kammena, uddesena, vohārena, anusāvanāya, salākaggāhenāti pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hoti, tampi āgataṭṭhāneyeva pakāsayissāma. Saṅkhepato pana bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti ettha saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanipphattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvāti evamattho veditabbo. Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā. Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ yathāpaggahitameva ca katvā accheyya . Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva appaṭinissaṭṭhañca hoti, tasmā padabhājane ‘‘dīpeyyā’’ti ca ‘‘nappaṭinissajjeyyā’’ti ca vuttaṃ.
భిక్ఖూహి ఏవమస్స వచనీయోతి అఞ్ఞేహి లజ్జీహి భిక్ఖూహి ఏవం వత్తబ్బో భవేయ్య. పదభాజనే చస్స యే పస్సన్తీతి యే సమ్ముఖా పగ్గయ్హ తిట్ఠన్తం పస్సన్తి. యే సుణన్తీతి యేపి ‘‘అసుకస్మిం నామ విహారే భిక్ఖూ భేదనసంవత్తనికం అధికరణం సమాదాయ పగ్గయ్హ తిట్ఠన్తీ’’తి సుణన్తి.
Bhikkhūhi evamassa vacanīyoti aññehi lajjīhi bhikkhūhi evaṃ vattabbo bhaveyya. Padabhājane cassa ye passantīti ye sammukhā paggayha tiṭṭhantaṃ passanti. Ye suṇantīti yepi ‘‘asukasmiṃ nāma vihāre bhikkhū bhedanasaṃvattanikaṃ adhikaraṇaṃ samādāya paggayha tiṭṭhantī’’ti suṇanti.
సమేతాయస్మా సఙ్ఘేనాతి ఆయస్మా సఙ్ఘేన సద్ధిం సమేతు సమాగచ్ఛతు ఏకలద్ధికో హోతూతి అత్థో. కిం కారణా? సమగ్గో హి సఙ్ఘో సమ్మోదమానో అవివదమానో ఏకుద్దేసో ఫాసు విహరతీతి.
Sametāyasmā saṅghenāti āyasmā saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu ekaladdhiko hotūti attho. Kiṃ kāraṇā? Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatīti.
తత్థ సమ్మోదమానోతి అఞ్ఞమఞ్ఞం సమ్పత్తియా సట్ఠు మోదమానో. అవివదమానోతి ‘‘అయం ధమ్మో, నాయం ధమ్మో’’తి ఏవం న వివదమానో. ఏకో ఉద్దేసో అస్సాతి ఏకుద్దేసో, ఏకతో పవత్తపాతిమోక్ఖుద్దేసో, న విసున్తి అత్థో. ఫాసు విహరతీతి సుఖం విహరతి.
Tattha sammodamānoti aññamaññaṃ sampattiyā saṭṭhu modamāno. Avivadamānoti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’ti evaṃ na vivadamāno. Eko uddeso assāti ekuddeso, ekato pavattapātimokkhuddeso, na visunti attho. Phāsu viharatīti sukhaṃ viharati.
ఇచ్చేతం కుసలన్తి ఏతం పటినిస్సజ్జనం కుసలం ఖేమం సోత్థిభావో తస్స భిక్ఖునో. నో చే పటినిస్సజ్జతి ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి తిక్ఖత్తుం వుత్తస్స అప్పటినిస్సజ్జతో దుక్కటం. సుత్వా న వదన్తి ఆపత్తి దుక్కటస్సాతి యే సుత్వా న వదన్తి, తేసమ్పి దుక్కటం. కీవదూరే సుత్వా అవదన్తానం దుక్కటం? ఏకవిహారే తావ వత్తబ్బం నత్థి. అట్ఠకథాయం పన వుత్తం ‘‘సమన్తా అద్ధయోజనే భిక్ఖూనం భారో. దూతం వా పణ్ణం వా పేసేత్వా వదతోపి ఆపత్తిమోక్ఖో నత్థి. సయమేవ గన్త్వా ‘గరుకో ఖో, ఆవుసో, సఙ్ఘభేదో , మా సఙ్ఘభేదాయ, పరక్కమీ’తి నివారేతబ్బో’’తి. పహోన్తేన పన దూరమ్పి గన్తబ్బం అగిలానానఞ్హి దూరేపి భారోయేవ.
Iccetaṃ kusalanti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno. No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti tikkhattuṃ vuttassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ. Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti ye sutvā na vadanti, tesampi dukkaṭaṃ. Kīvadūre sutvā avadantānaṃ dukkaṭaṃ? Ekavihāre tāva vattabbaṃ natthi. Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ ‘‘samantā addhayojane bhikkhūnaṃ bhāro. Dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi. Sayameva gantvā ‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo , mā saṅghabhedāya, parakkamī’ti nivāretabbo’’ti. Pahontena pana dūrampi gantabbaṃ agilānānañhi dūrepi bhāroyeva.
ఇదాని ‘‘ఏవఞ్చ సో భిక్ఖు భిక్ఖూహి వుచ్చమానో’’తిఆదీసు అత్థమత్తమేవ దస్సేతుం ‘‘సో భిక్ఖు సఙ్ఘమజ్ఝమ్పి ఆకడ్ఢిత్వా వత్తబ్బో’’తిఆదిమాహ. తత్థ సఙ్ఘమజ్ఝమ్పి ఆకడ్ఢిత్వాతి సచే పురిమనయేన వుచ్చమానో న పటినిస్సజ్జతి హత్థేసు చ పాదేసు చ గహేత్వాపి సఙ్ఘమజ్ఝం ఆకడ్ఢిత్వా పునపి ‘‘మా ఆయస్మా’’తిఆదినా నయేన తిక్ఖత్తుం వత్తబ్బో.
Idāni ‘‘evañca so bhikkhu bhikkhūhi vuccamāno’’tiādīsu atthamattameva dassetuṃ ‘‘so bhikkhu saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbo’’tiādimāha. Tattha saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvāti sace purimanayena vuccamāno na paṭinissajjati hatthesu ca pādesu ca gahetvāpi saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhitvā punapi ‘‘mā āyasmā’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vattabbo.
యావతతియం సమనుభాసితబ్బోతి యావ తతియం సమనుభాసనం తావ సమనుభాసితబ్బో. తీహి సమనుభాసనకమ్మవాచాహి కమ్మం కాతబ్బన్తి వుత్తం హోతి. పదభాజనే పనస్స అత్థమేవ గహేత్వా సమనుభాసనవిధిం దస్సేతుం ‘‘సో భిక్ఖు సమనుభాసితబ్బో. ఏవఞ్చ పన, భిక్ఖవే, సమనుభాసితబ్బో’’తిఆది వుత్తం.
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti yāva tatiyaṃ samanubhāsanaṃ tāva samanubhāsitabbo. Tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. Padabhājane panassa atthameva gahetvā samanubhāsanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘so bhikkhu samanubhāsitabbo. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo’’tiādi vuttaṃ.
౪౧౪. తత్థ ఞత్తియా దుక్కటం ద్వీహి కమ్మవాచాహి థుల్లచ్చయా పటిప్పస్సమ్భన్తీతి యఞ్చ ఞత్తిపరియోసానే దుక్కటం ఆపన్నో, యే చ ద్వీహి కమ్మవాచాహి థుల్లచ్చయే, తా తిస్సోపి ఆపత్తియో ‘‘యస్స నక్ఖమతి సో భాసేయ్యా’’తి ఏవం య్య-కారప్పత్తమత్తాయ తతియకమ్మవాచాయ పటిప్పస్సమ్భన్తి సఙ్ఘాదిసేసోయేవ తిట్ఠతి. కిం పన ఆపన్నాపత్తియో పటిప్పస్సమ్భన్తి అనాపన్నాతి? మహాసుమత్థేరో తావ వదతి ‘‘యో అవసానే పటినిస్సజ్జిస్సతి, సో తా ఆపత్తియో న ఆపజ్జతి, తస్మా అనాపన్నా పటిప్పస్సమ్భన్తీ’’తి. మహాపదుమత్థేరో పన లిఙ్గపరివత్తేన అసాధారణాపత్తియో వియ ఆపన్నా పటిప్పస్సమ్భన్తి, అనాపన్నానం కిం పటిప్పస్సద్ధియా’’తి ఆహ.
414. Tattha ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo ‘‘yassa nakkhamati so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārappattamattāya tatiyakammavācāya paṭippassambhanti saṅghādisesoyeva tiṭṭhati. Kiṃ pana āpannāpattiyo paṭippassambhanti anāpannāti? Mahāsumatthero tāva vadati ‘‘yo avasāne paṭinissajjissati, so tā āpattiyo na āpajjati, tasmā anāpannā paṭippassambhantī’’ti. Mahāpadumatthero pana liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya āpannā paṭippassambhanti, anāpannānaṃ kiṃ paṭippassaddhiyā’’ti āha.
౪౧౫. ధమ్మకమ్మే ధమ్మకమ్మసఞ్ఞీతి తఞ్చే సమనుభాసనకమ్మం ధమ్మకమ్మం హోతి, తస్మిం ధమ్మకమ్మసఞ్ఞీతి అత్థో. ఏస నయో సబ్బత్థ. ఇధ సఞ్ఞా న రక్ఖతి, కమ్మస్స ధమ్మికత్తా ఏవ అప్పటినిస్సజ్జన్తో ఆపజ్జతి.
415.Dhammakamme dhammakammasaññīti tañce samanubhāsanakammaṃ dhammakammaṃ hoti, tasmiṃ dhammakammasaññīti attho. Esa nayo sabbattha. Idha saññā na rakkhati, kammassa dhammikattā eva appaṭinissajjanto āpajjati.
౪౧౬. అసమనుభాసన్తస్సాతి అసమనుభాసియమానస్స అప్పటినిస్సజ్జన్తస్సాపి సఙ్ఘాదిసేసేన అనాపత్తి.
416.Asamanubhāsantassāti asamanubhāsiyamānassa appaṭinissajjantassāpi saṅghādisesena anāpatti.
పటినిస్సజ్జన్తస్సాతి ఞత్తితో పుబ్బే వా ఞత్తిక్ఖణే వా ఞత్తిపరియోసానే వా పఠమాయ వా అనుసావనాయ దుతియాయ వా తతియాయ వా యావ య్య-కారం న సమ్పాపుణాతి, తావ పటినిస్సజ్జన్తస్స సఙ్ఘాదిసేసేన అనాపత్తి.
Paṭinissajjantassāti ñattito pubbe vā ñattikkhaṇe vā ñattipariyosāne vā paṭhamāya vā anusāvanāya dutiyāya vā tatiyāya vā yāva yya-kāraṃ na sampāpuṇāti, tāva paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpatti.
ఆదికమ్మికస్సాతి. ఏత్థ పన ‘‘దేవదత్తో సమగ్గస్స సఙ్ఘస్స భేదాయ పరక్కమి, తస్మిం వత్థుస్మి’’న్తి పరివారే (పరి॰ ౧౭) ఆగతత్తా దేవదత్తో ఆదికమ్మికో. సో చ ఖో సఙ్ఘభేదాయ పరక్కమనస్సేవ, న అప్పటినిస్సజ్జనస్స. న హి తస్స తం కమ్మం కతం. కథమిదం జానితబ్బన్తి చే? సుత్తతో. యథా హి ‘‘అరిట్ఠో భిక్ఖు గద్ధబాధిపుబ్బో యావతతియం సమనుభాసనాయ న పటినిస్సజ్జి, తస్మిం వత్థుస్మి’’న్తి పరివారే (పరి॰ ౧౨౧) ఆగతత్తా అరిట్ఠస్స కమ్మం కతన్తి పఞ్ఞాయతి, న తథా దేవదత్తస్స. అథాపిస్స కతేన భవితబ్బన్తి కోచి అత్తనో రుచిమత్తేన వదేయ్య, తథాపి అప్పటినిస్సజ్జనే ఆదికమ్మికస్స అనాపత్తి నామ నత్థి. న హి పఞ్ఞత్తం సిక్ఖాపదం వీతిక్కమన్తస్స అఞ్ఞత్ర ఉద్దిస్స అనుఞ్ఞాతతో అనాపత్తి నామ దిస్సతి. యమ్పి అరిట్ఠసిక్ఖాపదస్స అనాపత్తియం ‘‘ఆదికమ్మికస్సా’’తి పోత్థకేసు లిఖితం, తం పమాదలిఖితం. పమాదలిఖితభావో చస్స ‘‘పఠమం అరిట్ఠో భిక్ఖు చోదేతబ్బో, చోదేత్వా సారేతబ్బో, సారేత్వా ఆపత్తిం రోపేతబ్బో’’తి (చూళవ॰ ౬౫) ఏవం కమ్మక్ఖన్ధకే ఆపత్తిరోపనవచనతో వేదితబ్బో.
Ādikammikassāti. Ettha pana ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 17) āgatattā devadatto ādikammiko. So ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa. Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ. Kathamidaṃ jānitabbanti ce? Suttato. Yathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 121) āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa. Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi. Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra uddissa anuññātato anāpatti nāma dissati. Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ. Pamādalikhitabhāvo cassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ ropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanavacanato veditabbo.
ఇతి భేదాయ పరక్కమనే ఆదికమ్మికస్స దేవదత్తస్స యస్మా తం కమ్మం న కతం, తస్మాస్స ఆపత్తియేవ న జాతా. సిక్ఖాపదం పన తం ఆరబ్భ పఞ్ఞత్తన్తి కత్వా ‘‘ఆదికమ్మికో’’తి వుత్తో. ఇతి ఆపత్తియా అభావతోయేవస్స అనాపత్తి వుత్తా. సా పనేసా కిఞ్చాపి అసమనుభాసన్తస్సాతి ఇమినావ సిద్ధా, యస్మా పన అసమనుభాసన్తో నామ యస్స కేవలం సమనుభాసనం న కరోన్తి, సో వుచ్చతి, న ఆదికమ్మికో. అయఞ్చ దేవదత్తో ఆదికమ్మికోయేవ, తస్మా ‘‘ఆదికమ్మికస్సా’’తి వుత్తం. ఏతేనుపాయేన ఠపేత్వా అరిట్ఠసిక్ఖాపదం సబ్బసమనుభాసనాసు వినిచ్ఛయో వేదితబ్బో. సేసం సబ్బత్థ ఉత్తానమేవ.
Iti bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ, tasmāssa āpattiyeva na jātā. Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto. Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā. Sā panesā kiñcāpi asamanubhāsantassāti imināva siddhā, yasmā pana asamanubhāsanto nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko. Ayañca devadatto ādikammikoyeva, tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti vuttaṃ. Etenupāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
సముట్ఠానాదీసు తివఙ్గికం ఏకసముట్ఠానం, సమనుభాసనసముట్ఠానం నామమేతం, కాయవాచాచిత్తతో సముట్ఠాతి. పటినిస్సజ్జామీతి కాయవికారం వా వచీభేదం వా అకరోన్తస్సేవ పన ఆపజ్జనతో అకిరియం, సఞ్ఞావిమోక్ఖం, సచిత్తకం, లోకవజ్జం, కాయకమ్మం, వచీకమ్మం, అకుసలచిత్తం, దుక్ఖవేదనన్తి.
Samuṭṭhānādīsu tivaṅgikaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ nāmametaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhāti. Paṭinissajjāmīti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
పఠమసఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧౦. సఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదం • 10. Saṅghabhedasikkhāpadaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ౧౦. పఠమసఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౧౦. పఠమసఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౧౦. పఠమసఙ్ఘభేదసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā