| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
၄၁၀. ဒသမေ ယေ ဒုဗ္ဗလာ ဟောန္တိ အပ္ပထာမာ, န သက္ကောန္တိ အရညကာဒီနိ သေဝန္တာ ဒုက္ခသ္သန္တံ ကာတုံ, တေ သန္ဓာယာဟ ‘‘ဗဟူနံ ကုလပုတ္တာနံ မဂ္ဂန္တရာယာယ သံဝတ္တန္တီ’’တိ။ အဓိဝာသနခန္တိသမ္ပန္နောတိ ‘‘ခမော ဟောတိ သီတသ္သာ’’တိအာဒိနာ ဝုတ္တသီတုဏ္ဟာဒိသဟနလက္ခဏာယ ခန္တိယာ သမန္နာဂတော။ ဗ္ယဉ္ဇနပဒမေဝ ပရမံ အသ္သာတိ ပဒပရမော။ ယသ္သ ဟိ ပုဂ္ဂလသ္သ ဗဟုမ္ပိ သုဏတော ဗဟုမ္ပိ ဘဏတော ဗဟုမ္ပိ ဓာရယတော ဗဟုမ္ပိ ဝာစယတော န တာယ ဇာတိယာ ဓမ္မာဘိသမယော ဟောတိ , အယံ ‘‘ပဒပရမော’’တိ ဝုစ္စတိ။ အဘိသမ္ဘုဏိတ္ဝာတိ နိပ္ဖာဒေတ္ဝာ။ နာဘိသမ္ဘုဏာတီတိ န သမ္ပာဒေတိ, အရညဝာသံ သမ္ပာဒေတုံ န သက္ကောတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ဓမ္မတော အပေတံ ဥဒ္ဓမ္မံ။ အသဗ္ဗညူ အသ္သာတိ တေသံ အနုရူပသ္သ အဇာနနတော အသဗ္ဗညူ ဘဝေယ္ယ။ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, အသေနာသနိကေန ဝသ္သံ ဥပဂန္တဗ္ဗ’’န္တိ (မဟာဝ. ၂၀၄) ဝစနတော ‘‘စတ္တာရော ပန။ပေ.။ ပဋိက္ခိတ္တမေဝာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ဣဒမေဝ ဝစနံ သန္ဓာယ ပာဠိယမ္ပိ ‘‘အဋ္ဌ မာသေ ခော မယာ ဒေဝဒတ္တ ရုက္ခမူလသေနာသနံ အနုညာတ’’န္တိ ဝုတ္တံ။
410. Dasame ye dubbalā honti appathāmā, na sakkonti araññakādīni sevantā dukkhassantaṃ kātuṃ, te sandhāyāha ‘‘bahūnaṃ kulaputtānaṃ maggantarāyāya saṃvattantī’’ti. Adhivāsanakhantisampannoti ‘‘khamo hoti sītassā’’tiādinā vuttasītuṇhādisahanalakkhaṇāya khantiyā samannāgato. Byañjanapadameva paramaṃ assāti padaparamo. Yassa hi puggalassa bahumpi suṇato bahumpi bhaṇato bahumpi dhārayato bahumpi vācayato na tāya jātiyā dhammābhisamayo hoti , ayaṃ ‘‘padaparamo’’ti vuccati. Abhisambhuṇitvāti nipphādetvā. Nābhisambhuṇātīti na sampādeti, araññavāsaṃ sampādetuṃ na sakkotīti vuttaṃ hoti. Dhammato apetaṃ uddhammaṃ. Asabbaññū assāti tesaṃ anurūpassa ajānanato asabbaññū bhaveyya. ‘‘Na, bhikkhave, asenāsanikena vassaṃ upagantabba’’nti (mahāva. 204) vacanato ‘‘cattāro pana…pe… paṭikkhittamevā’’ti vuttaṃ. Idameva vacanaṃ sandhāya pāḷiyampi ‘‘aṭṭha māse kho mayā devadatta rukkhamūlasenāsanaṃ anuññāta’’nti vuttaṃ.
တီဟိ ကောဋီဟီတိ တီဟိ အာကာရေဟိ, တီဟိ ကာရဏေဟီတိ အတ္ထော။ တဒုဘယဝိမုတ္တပရိသင္ကိတန္တိ ဒိဋ္ဌံ သုတန္တိ ဣဒံ ဥဘယံ အနိသ္သာယ ‘‘ကိံ နု ခော ဣဒံ ဘိက္ခုံ ဥဒ္ဒိသ္သ ဝဓိတ္ဝာ သမ္ပာဒိတ’’န္တိ ကေဝလမေဝ ပရိသင္ကိတံ။ မစ္ဆဗန္ဓနံ ဇာလံ, ဝာဂုရာ မိဂဗန္ဓနီ။ ကပ္ပတီတိ ယဒိ တေသံ ဝစနေန အာသင္ကာ ဥပစ္ဆိန္နာ ဟောတိ, ဝဋ္ဋတိ။ ပဝတ္တမံသန္တိ ဝိက္ကာယိကမံသံ။ မင္ဂလာဒီနန္တိ အာဒိ-သဒ္ဒေန အာဟုနပာဟုနာဒိကေ သင္ဂဏ္ဟာတိ။ ဘိက္ခူနံယေဝ အတ္ထာယာတိ ဧတ္ထ အဋ္ဌာနပ္ပယုတ္တော ဧဝ-သဒ္ဒော, ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ အကတမေဝာတိ သမ္ဗန္ဓိတဗ္ဗံ။ တသ္မာ ‘‘ဘိက္ခူနဉ္စ ဒသ္သာမ, မင္ဂလာဒီနဉ္စ အတ္ထာယ ဘဝိသ္သတီ’’တိ မိသ္သေတ္ဝာ ကတမ္ပိ န ဝဋ္ဋတီတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဘိက္ခူနံယေဝာတိ အဝဓာရဏေန ဘိက္ခူနဉ္စ အညေသဉ္စ အတ္ထာယ ကတံ ဝဋ္ဋတီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ န သုန္ဒရံ။ ယတ္ထ စ နိဗ္ဗေမတိကော ဟောတီတိ ဘိက္ခူနံ အတ္ထာယ ကတေပိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ ပရိသင္ကိတာဘာဝမာဟ။ တမေဝတ္ထံ အာဝိကာတုံ ‘‘သစေ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ဣတရေသံ ဝဋ္ဋတီတိ အဇာနန္တာနံ ဝဋ္ဋတိ, ဇာနတော ဧဝေတ္ထ အာပတ္တိ ဟောတီတိ။ တေယေဝာတိ ယေ ဥဒ္ဒိသ္သ ကတံ, တေယေဝ။ ဥဒ္ဒိသကတမံသပရိဘောဂတော အကပ္ပိယမံသပရိဘောဂသ္သ ဝိသေသံ ဒသ္သေတုံ ‘‘အကပ္ပိယမံသံ ပနာ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ ပုရိမသ္မိံ သစိတ္တကာ အာပတ္တိ, ဣတရသ္မိံ အစိတ္တကာ။ တေနာဟ ‘‘အကပ္ပိယမံသံ အဇာနိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇန္တသ္သပိ အာပတ္တိယေဝာ’’တိ။ ‘‘ပရိဘောဂကာလေ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိသ္သာမီတိ ဝာ ဂဟေတ္ဝာ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝစနတော အကပ္ပိယမံသံ အဇာနိတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တသ္သ ပဋိဂ္ဂဟဏေန အနာပတ္တိ သိယာ။ အဇာနိတ္ဝာပိ ဘုဉ္ဇန္တသ္သေဝ ဟိ အာပတ္တိ ဝုတ္တာ။ ဝတ္တန္တိ ဝဒန္တီတိ ဣမိနာ အာပတ္တိ နတ္ထီတိ ဒသ္သေတိ။
Tīhi koṭīhīti tīhi ākārehi, tīhi kāraṇehīti attho. Tadubhayavimuttaparisaṅkitanti diṭṭhaṃ sutanti idaṃ ubhayaṃ anissāya ‘‘kiṃ nu kho idaṃ bhikkhuṃ uddissa vadhitvā sampādita’’nti kevalameva parisaṅkitaṃ. Macchabandhanaṃ jālaṃ, vāgurā migabandhanī. Kappatīti yadi tesaṃ vacanena āsaṅkā upacchinnā hoti, vaṭṭati. Pavattamaṃsanti vikkāyikamaṃsaṃ. Maṅgalādīnanti ādi-saddena āhunapāhunādike saṅgaṇhāti. Bhikkhūnaṃyeva atthāyāti ettha aṭṭhānappayutto eva-saddo, bhikkhūnaṃ atthāya akatamevāti sambandhitabbaṃ. Tasmā ‘‘bhikkhūnañca dassāma, maṅgalādīnañca atthāya bhavissatī’’ti missetvā katampi na vaṭṭatīti veditabbaṃ. Keci pana ‘‘bhikkhūnaṃyevāti avadhāraṇena bhikkhūnañca aññesañca atthāya kataṃ vaṭṭatī’’ti vadanti, taṃ na sundaraṃ. Yattha ca nibbematiko hotīti bhikkhūnaṃ atthāya katepi sabbena sabbaṃ parisaṅkitābhāvamāha. Tamevatthaṃ āvikātuṃ ‘‘sace panā’’tiādi vuttaṃ. Itaresaṃ vaṭṭatīti ajānantānaṃ vaṭṭati, jānato evettha āpatti hotīti. Teyevāti ye uddissa kataṃ, teyeva. Uddisakatamaṃsaparibhogato akappiyamaṃsaparibhogassa visesaṃ dassetuṃ ‘‘akappiyamaṃsaṃ panā’’tiādi vuttaṃ. Purimasmiṃ sacittakā āpatti, itarasmiṃ acittakā. Tenāha ‘‘akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassapi āpattiyevā’’ti. ‘‘Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvā paribhuñjitabba’’nti vacanato akappiyamaṃsaṃ ajānitvā gaṇhantassa paṭiggahaṇena anāpatti siyā. Ajānitvāpi bhuñjantasseva hi āpatti vuttā. Vattanti vadantīti iminā āpatti natthīti dasseti.
သလ္လေခာ ဝုတ္တိ ဧတေသန္တိ သလ္လေခဝုတ္တိနော။ ဗာဟုလိကောတိ ဧကသ္သ လ-ကာရသ္သ လောပံ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။ ကပ္ပန္တိ အာယုကပ္ပံ။ သင္ဃဘေဒကော ဟိ ဧကံ ကပ္ပံ အသီတိဘာဂေ ကတ္ဝာ တတော ဧကဘာဂမတ္တံ ကာလံ နိရယေ တိဋ္ဌေယ္ယာတိ အာယုကပ္ပံ သန္ဓာယ ‘‘ကပ္ပံ နိရယမ္ဟိ ပစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကပ္ပဋ္ဌကထာယံ (ဝိဘ. အဋ္ဌ. ၈၀၉) ပန ‘‘သဏ္ဌဟန္တေ ဟိ ကပ္ပေ ကပ္ပဝေမဇ္ဈေ ဝာ သင္ဃဘေဒံ ကတ္ဝာ ကပ္ပဝိနာသေယေဝ မုစ္စတိ။ သစေပိ ဟိ သ္ဝေ ကပ္ပော ဝိနသ္သိသ္သတီတိ အဇ္ဇ သင္ဃဘေဒံ ကရောတိ, သ္ဝေဝ မုစ္စတိ, ဧကဒိဝသမေဝ နိရယေ ပစ္စတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တတ္ထာပိ ကပ္ပဝိနာသေယေဝာတိ အာယုကပ္ပဝိနာသေယေဝာတိ အတ္ထေ သတိ နတ္ထိ ဝိရောဓော။ သဏ္ဌဟန္တေတိ ဣဒမ္ပိ ‘‘သ္ဝေ ဝိနသ္သိသ္သတီ’’တိ ဝိယ အဘူတပရိကပ္ပနဝသေန ဝုတ္တံ။ ‘‘ဧကဒိဝသမေဝ နိရယေ ပစ္စတီ’’တိ ဧတ္ထာပိ တတော ပရံ ကပ္ပာဘာဝေ အာယုကပ္ပသ္သပိ အဘာဝတောတိ အဝိရောဓတော အတ္ထယောဇနာ ဒဋ္ဌဗ္ဗာ။ ဗ္ရဟ္မံ ပုညန္တိ သေဋ္ဌံ ပုညံ။ ကပ္ပံ သဂ္ဂမ္ဟိ မောဒတီတိ ဧတ္ထာပိ အာယုကပ္ပမေဝ။
Sallekhā vutti etesanti sallekhavuttino. Bāhulikoti ekassa la-kārassa lopaṃ katvā vuttaṃ. Kappanti āyukappaṃ. Saṅghabhedako hi ekaṃ kappaṃ asītibhāge katvā tato ekabhāgamattaṃ kālaṃ niraye tiṭṭheyyāti āyukappaṃ sandhāya ‘‘kappaṃ nirayamhi paccatī’’ti vuttaṃ. Kappaṭṭhakathāyaṃ (vibha. aṭṭha. 809) pana ‘‘saṇṭhahante hi kappe kappavemajjhe vā saṅghabhedaṃ katvā kappavināseyeva muccati. Sacepi hi sve kappo vinassissatīti ajja saṅghabhedaṃ karoti, sveva muccati, ekadivasameva niraye paccatī’’ti vuttaṃ. Tatthāpi kappavināseyevāti āyukappavināseyevāti atthe sati natthi virodho. Saṇṭhahanteti idampi ‘‘sve vinassissatī’’ti viya abhūtaparikappanavasena vuttaṃ. ‘‘Ekadivasameva niraye paccatī’’ti etthāpi tato paraṃ kappābhāve āyukappassapi abhāvatoti avirodhato atthayojanā daṭṭhabbā. Brahmaṃ puññanti seṭṭhaṃ puññaṃ. Kappaṃ saggamhi modatīti etthāpi āyukappameva.
၄၁၁. လဒ္ဓိနာနာသံဝာသကေနာတိ ဘာဝပ္ပဓာနောယံ နိဒ္ဒေသော, လဒ္ဓိနာနာသံဝာသကဘာဝေနာတိ အတ္ထော။ ကမ္မနာနာသံဝာသကေနာတိ ဧတ္ထာပိ ဧသေဝ နယော။ အညထာ နာနာသံဝာသကေန သဟိတသ္သ သမာနသံဝာသကသ္သပိ သင္ဃသ္သ အသမာနသံဝာသကတ္တံ အာပဇ္ဇေယ္ယ။ တတ္ထ လဒ္ဓိနာနာသံဝာသကော နာမ ဥက္ခိတ္တာနုဝတ္တကော။ သော ဟိ အတ္တနော လဒ္ဓိယာ နာနာသံဝာသကော ဇာတောတိ ‘‘လဒ္ဓိနာနာသံဝာသကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ကမ္မနာနာသံဝာသကော နာမ ဥက္ခေပနီယကမ္မကတော။ သော ဟိ ဥက္ခေပနီယကမ္မဝသေန နာနာသံဝာသကော ဟောတီတိ ‘‘ကမ္မနာနာသံဝာသကော’’တိ ဝုစ္စတိ။ ဝိရဟိတောတိ ဝိမုတ္တော။ ကာယသာမဂ္ဂီဒာနံ တေသု တေသု သင္ဃကမ္မေသု ဟတ္ထပာသူပဂမနဝသေန ဝေဒိတဗ္ဗံ။
411.Laddhinānāsaṃvāsakenāti bhāvappadhānoyaṃ niddeso, laddhinānāsaṃvāsakabhāvenāti attho. Kammanānāsaṃvāsakenāti etthāpi eseva nayo. Aññathā nānāsaṃvāsakena sahitassa samānasaṃvāsakassapi saṅghassa asamānasaṃvāsakattaṃ āpajjeyya. Tattha laddhinānāsaṃvāsako nāma ukkhittānuvattako. So hi attano laddhiyā nānāsaṃvāsako jātoti ‘‘laddhinānāsaṃvāsako’’ti vuccati. Kammanānāsaṃvāsako nāma ukkhepanīyakammakato. So hi ukkhepanīyakammavasena nānāsaṃvāsako hotīti ‘‘kammanānāsaṃvāsako’’ti vuccati. Virahitoti vimutto. Kāyasāmaggīdānaṃ tesu tesu saṅghakammesu hatthapāsūpagamanavasena veditabbaṃ.
‘‘ဘေဒာယ ပရက္ကမေယ္ယာ’’တိ ဝိသုံ ဝုတ္တတ္တာ ဘေဒနသံဝတ္တနိကသ္သ အဓိကရဏသ္သ သမာဒာယ ပဂ္ဂဏ္ဟတော ပုဗ္ဗေပိ ပက္ခပရိယေသနာဒိဝသေန သင္ဃဘေဒာယ ပရက္ကမန္တသ္သ သမနုဘာသနကမ္မံ ကာတဗ္ဗန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဣမာနိ ဝတ္ထူနီတိ အဋ္ဌာရသ ဘေဒကရဝတ္ထူနိ။ ကမ္မေနာတိ အပလောကနာဒီသု စတူသု ကမ္မေသု အညတရေန ကမ္မေန။ ဥဒ္ဒေသေနာတိ ပဉ္စသု ပာတိမောက္ခုဒ္ဒေသေသု အညတရေန ဥဒ္ဒေသေန။ ဝောဟာရေနာတိ တာဟိ တာဟိ ဥပပတ္တီဟိ ‘‘အဓမ္မံ ဓမ္မော’’တိအာဒိအဋ္ဌာရသဘေဒကရဝတ္ထုဒီပကေန ဝောဟာရေန။ အနုသ္သာဝနာယာတိ ‘‘နနု တုမ္ဟေ ဇာနာထ မယ္ဟံ ဥစ္စာကုလာ ပဗ္ဗဇိတဘာဝံ ဗဟုသ္သုတဘာဝဉ္စ, မာဒိသော နာမ ဥဒ္ဓမ္မံ ဥဗ္ဗိနယံ သတ္ထုသာသနံ ဂာဟေယ္ယာတိ စိတ္တမ္ပိ ဥပ္ပာဒေတုံ တုမ္ဟာကံ ယုတ္တံ, ကိံ မယ္ဟံ အဝီစိ နီလုပ္ပလဝနံ ဝိယ သီတလော, ကိမဟံ အပာယတော န ဘာယာမီ’’တိအာဒိနာ နယေန ကဏ္ဏမူလေ ဝစီဘေဒံ ကတ္ဝာ အနုသ္သာဝနေန။ သလာကဂ္ဂာဟေနာတိ ဧဝံ အနုသ္သာဝေတ္ဝာ တေသံ စိတ္တံ ဥပတ္ထမ္ဘေတ္ဝာ အနိဝတ္တိဓမ္မေ ကတ္ဝာ ‘‘ဂဏ္ဟထ ဣမံ သလာက’’န္တိ သလာကဂ္ဂာဟေန။ ပဉ္စဟိ ကာရဏေဟိ သင္ဃဘေဒော ဟောတီတိ ဧတ္ထ ကမ္မမေဝ ဥဒ္ဒေသော ဝာ သင္ဃဘေဒေ ပဓာနကာရဏန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဝောဟာရာနုသ္သာဝနသလာကဂ္ဂာဟာ ပန ပုဗ္ဗဘာဂာ။ အဋ္ဌာရသဝတ္ထုဒီပနဝသဧန ဟိ ဝောဟရန္တေန တတ္ထ ရုစိဇနနတ္ထံ အနုသ္သာဝေတ္ဝာ သလာကာယ ဂဟိတာယပိ အဘိန္နောဝ ဟောတိ သင္ဃော။ ယဒာ ပန ဧဝံ စတ္တာရော ဝာ အတိရေကာ ဝာ သလာကံ ဂဟေတ္ဝာ အာဝေဏိကကမ္မံ ဝာ ဥဒ္ဒေသံ ဝာ ကရောန္တိ, တဒာ သင္ဃော ဘိန္နော နာမ ဟောတိ။ အဗ္ဘုသ္သိတန္တိ အဗ္ဘုဂ္ဂတံ။ အစ္ဆေယ္ယာတိ ဝိဟရေယ္ယ, ပဝတ္တေယ္ယာတိ အတ္ထော။
‘‘Bhedāya parakkameyyā’’ti visuṃ vuttattā bhedanasaṃvattanikassa adhikaraṇassa samādāya paggaṇhato pubbepi pakkhapariyesanādivasena saṅghabhedāya parakkamantassa samanubhāsanakammaṃ kātabbanti veditabbaṃ. Imāni vatthūnīti aṭṭhārasa bhedakaravatthūni. Kammenāti apalokanādīsu catūsu kammesu aññatarena kammena. Uddesenāti pañcasu pātimokkhuddesesu aññatarena uddesena. Vohārenāti tāhi tāhi upapattīhi ‘‘adhammaṃ dhammo’’tiādiaṭṭhārasabhedakaravatthudīpakena vohārena. Anussāvanāyāti ‘‘nanu tumhe jānātha mayhaṃ uccākulā pabbajitabhāvaṃ bahussutabhāvañca, mādiso nāma uddhammaṃ ubbinayaṃ satthusāsanaṃ gāheyyāti cittampi uppādetuṃ tumhākaṃ yuttaṃ, kiṃ mayhaṃ avīci nīluppalavanaṃ viya sītalo, kimahaṃ apāyato na bhāyāmī’’tiādinā nayena kaṇṇamūle vacībhedaṃ katvā anussāvanena. Salākaggāhenāti evaṃ anussāvetvā tesaṃ cittaṃ upatthambhetvā anivattidhamme katvā ‘‘gaṇhatha imaṃ salāka’’nti salākaggāhena. Pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hotīti ettha kammameva uddeso vā saṅghabhede padhānakāraṇanti veditabbaṃ. Vohārānussāvanasalākaggāhā pana pubbabhāgā. Aṭṭhārasavatthudīpanavasaena hi voharantena tattha rucijananatthaṃ anussāvetvā salākāya gahitāyapi abhinnova hoti saṅgho. Yadā pana evaṃ cattāro vā atirekā vā salākaṃ gahetvā āveṇikakammaṃ vā uddesaṃ vā karonti, tadā saṅgho bhinno nāma hoti. Abbhussitanti abbhuggataṃ. Accheyyāti vihareyya, pavatteyyāti attho.
‘‘လဇ္ဇီ ရက္ခိသ္သတီ’’တိ ဝစနတော အာပတ္တိဘယေန အာရောစနံ လဇ္ဇီနံယေဝ ဘာရောတိ အာဟ ‘‘လဇ္ဇီဟိ ဘိက္ခူဟီ’’တိ။ အလဇ္ဇိသ္သပိ အနာရောစေန္တသ္သ အာပတ္တိယေဝ ‘‘ယေ ပသ္သန္တိ, ယေ သုဏန္တီ’’တိ ဝစနတော။ သမာဂစ္ဆတူတိ ဧကီ ဘဝတု။ ဧကီဘာဝော စ သမာနလဒ္ဓိဝသေန ဟောတီတိ အာဟ ‘‘ဧကလဒ္ဓိကော ဟောတူ’’တိ။ သမ္ပတ္တိယာတိ သီလာဒိသမ္ပတ္တိယာ။ ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သ အနာပတ္တိဘာဝတော ‘‘သောတ္ထိဘာဝော တသ္သ ဘိက္ခုနော’’တိ ဝုတ္တံ။ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇတော ဒုက္ကဋန္တိ ဝိသုံ ဝိသုံ ဝဒန္တာနံ ဂဏနာယ ဒုက္ကဋံ။ ပဟောန္တေနာတိ ဂန္တုံ သမတ္ထေန အဂိလာနေန။ သင္ဃဘေဒသ္သ ဂရုကဘာဝတော အဝသ္သံ ကတ္တဗ္ဗတာဒသ္သနတ္ထံ ‘‘ဒူရေပိ ဘာရောယေဝာ’’တိ ဝုတ္တံ, အာပတ္တိ ပန အဒ္ဓယောဇနဗ္ဘန္တရေ ဂန္တုံ သမတ္ထသ္သ အဂိလာနသ္သေဝ ဝေဒိတဗ္ဗာ။
‘‘Lajjī rakkhissatī’’ti vacanato āpattibhayena ārocanaṃ lajjīnaṃyeva bhāroti āha ‘‘lajjīhi bhikkhūhī’’ti. Alajjissapi anārocentassa āpattiyeva ‘‘ye passanti, ye suṇantī’’ti vacanato. Samāgacchatūti ekī bhavatu. Ekībhāvo ca samānaladdhivasena hotīti āha ‘‘ekaladdhiko hotū’’ti. Sampattiyāti sīlādisampattiyā. Paṭinissajjantassa anāpattibhāvato ‘‘sotthibhāvo tassa bhikkhuno’’ti vuttaṃ. Appaṭinissajjato dukkaṭanti visuṃ visuṃ vadantānaṃ gaṇanāya dukkaṭaṃ. Pahontenāti gantuṃ samatthena agilānena. Saṅghabhedassa garukabhāvato avassaṃ kattabbatādassanatthaṃ ‘‘dūrepi bhāroyevā’’ti vuttaṃ, āpatti pana addhayojanabbhantare gantuṃ samatthassa agilānasseva veditabbā.
၄၁၆. အသမနုဘာသန္တသ္သာတိ ကမ္မကာရကေ ကတ္တုနိဒ္ဒေသောတိ အာဟ ‘‘အသမနုဘာသိယမာနသ္သာ’’တိ။ တတိယကမ္မဝာစာယ ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တော ဉတ္တိယာ ဒုက္ကဋံ ဒ္ဝီဟိ ကမ္မဝာစာဟိ ထုလ္လစ္စယေ စ အာပဇ္ဇတိယေဝာတိ အာဟ ‘‘ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သ သင္ဃာဒိသေသေန အနာပတ္တီ’’တိ။ အသ္သာတိ ဒေဝဒတ္တသ္သ။ ကတေန ဘဝိတဗ္ဗန္တိ သမနုဘာသနကမ္မေန ကတေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ အတ္တနော ရုစိမတ္တေန ဝဒေယ္ယာတိအာဒိကမ္မိကတ္တာ အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇန္တသ္သပိ အနာပတ္တီတိ အဓိပ္ပာယေန ဝဒေယ္ယ။ အပညတ္တေ သိက္ခာပဒေ သမနုဘာသနကမ္မသ္သေဝ အဘာဝတော ‘‘န ဟိ ပညတ္တံ သိက္ခာပဒံ ဝီတိက္ကမန္တသ္သာ’’တိ ဝုတ္တံ။ သိက္ခာပဒံ ပညပေန္တေနေဝ ဟိ သမနုဘာသနကမ္မံ အနုညာတံ။ ဥဒ္ဒိသ္သ အနုညာတတောတိ ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ရောမန္ထကသ္သ ရောမန္ထန’’န္တိအာဒိံ (စူဠဝ. ၂၇၃) ဥဒ္ဒိသ္သ အနုညာတံ သန္ဓာယ ဝဒန္တိ။ အနာပတ္တိယန္တိ အနာပတ္တိဝာရေ။ အာပတ္တိံ ရောပေတဗ္ဗောတိ အနိသ္သဇ္ဇနပစ္စယာ အာပန္နပာစိတ္တိယာပတ္တိံ ဥက္ခေပနီယကမ္မကရဏတ္ထံ အာရောပေတဗ္ဗောတိ အတ္ထော။
416.Asamanubhāsantassāti kammakārake kattuniddesoti āha ‘‘asamanubhāsiyamānassā’’ti. Tatiyakammavācāya paṭinissajjanto ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccaye ca āpajjatiyevāti āha ‘‘paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpattī’’ti. Assāti devadattassa. Katena bhavitabbanti samanubhāsanakammena katena bhavitabbaṃ. Attano rucimattena vadeyyātiādikammikattā appaṭinissajjantassapi anāpattīti adhippāyena vadeyya. Apaññatte sikkhāpade samanubhāsanakammasseva abhāvato ‘‘na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassā’’ti vuttaṃ. Sikkhāpadaṃ paññapenteneva hi samanubhāsanakammaṃ anuññātaṃ. Uddissa anuññātatoti ‘‘anujānāmi, bhikkhave, romanthakassa romanthana’’ntiādiṃ (cūḷava. 273) uddissa anuññātaṃ sandhāya vadanti. Anāpattiyanti anāpattivāre. Āpattiṃ ropetabboti anissajjanapaccayā āpannapācittiyāpattiṃ ukkhepanīyakammakaraṇatthaṃ āropetabboti attho.
အာပတ္တိယေဝ န ဇာတာတိ သင္ဃာဒိသေသာပတ္တိ န ဇာတာယေဝာတိ အတ္ထော။ သာ ပနေသာတိ သာ ပန ဧသာ အနာပတ္တိ။ တိဝင္ဂိကန္တိ ကာယဝာစာစိတ္တဝသေန တိဝင္ဂိကံ, ကာယဝာစာစိတ္တတော သမုဋ္ဌာတီတိ ဝုတ္တံ ဟောတိ။ ‘‘နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ သညာယ အဘာဝေန မုစ္စနတော သညာဝိမောက္ခံ။ သစိတ္တကန္တိ ‘‘နပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇာမီ’’တိ ဇာနနစိတ္တေန သစိတ္တကံ။ ဘေဒာယ ပရက္ကမနံ, ဓမ္မကမ္မေန သမနုဘာသနံ, ကမ္မဝာစာပရိယောသာနံ, အပ္ပဋိနိသ္သဇ္ဇနန္တိ ဣမာနေတ္ထ စတ္တာရိ အင္ဂာနိ။
Āpattiyeva na jātāti saṅghādisesāpatti na jātāyevāti attho. Sā panesāti sā pana esā anāpatti. Tivaṅgikanti kāyavācācittavasena tivaṅgikaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhātīti vuttaṃ hoti. ‘‘Nappaṭinissajjāmī’’ti saññāya abhāvena muccanato saññāvimokkhaṃ. Sacittakanti ‘‘nappaṭinissajjāmī’’ti jānanacittena sacittakaṃ. Bhedāya parakkamanaṃ, dhammakammena samanubhāsanaṃ, kammavācāpariyosānaṃ, appaṭinissajjananti imānettha cattāri aṅgāni.
ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁၀. သင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒံ • 10. Saṅghabhedasikkhāpadaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ၁၀. ပဌမသင္ဃဘေဒသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
