Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೧೦. ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
೪೦೯. ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾತಿ ಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತತ್ಥ ಅಥ ಖೋ ದೇವದತ್ತೋತಿಆದೀಸು ಯೋ ಚ ದೇವದತ್ತೋ, ಯಥಾ ಚ ಪಬ್ಬಜಿತೋ, ಯೇನ ಚ ಕಾರಣೇನ ಕೋಕಾಲಿಕಾದಯೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ‘‘ಏಥ ಮಯಂ ಆವುಸೋ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸಙ್ಘಭೇದಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ ಚಕ್ಕಭೇದ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಘಭೇದಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಚೂಳವ॰ ೩೪೩) ಆಗತಮೇವ। ಪಞ್ಚವತ್ಥುಯಾಚನಾ ಪನ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ತತ್ಥೇವ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಅಥ ಖೋ ಇಧಾಪಿ ಆಗತತ್ತಾ ಯದೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಂ ವತ್ವಾವ ಗಮಿಸ್ಸಾಮ।
409.Tenasamayena buddho bhagavāti saṅghabhedasikkhāpadaṃ. Tattha atha kho devadattotiādīsu yo ca devadatto, yathā ca pabbajito, yena ca kāraṇena kokālikādayo upasaṅkamitvā ‘‘etha mayaṃ āvuso samaṇassa gotamassa saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’nti āha. Taṃ sabbaṃ saṅghabhedakkhandhake (cūḷava. 343) āgatameva. Pañcavatthuyācanā pana kiñcāpi tattheva āgamissati. Atha kho idhāpi āgatattā yadettha vattabbaṃ, taṃ vatvāva gamissāma.
ಸಾಧು ಭನ್ತೇತಿ ಆಯಾಚನಾ। ಭಿಕ್ಖೂ ಯಾವಜೀವಂ ಆರಞ್ಞಿಕಾ ಅಸ್ಸೂತಿ ಆರಞ್ಞಿಕಧುತಙ್ಗಂ ಸಮಾದಾಯ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಾವ ಜೀವನ್ತಿ ತಾವ ಆರಞ್ಞಿಕಾ ಹೋನ್ತು , ಅರಞ್ಞೇಯೇವ ವಸನ್ತು। ಯೋ ಗಾಮನ್ತಂ ಓಸರೇಯ್ಯ ವಜ್ಜಂ ನಂ ಫುಸೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋ ಏಕಭಿಕ್ಖುಪಿ ಅರಞ್ಞಂ ಪಹಾಯ ನಿವಾಸತ್ಥಾಯ ಗಾಮನ್ತಂ ಓಸರೇಯ್ಯ, ವಜ್ಜಂ ತಂ ಫುಸೇಯ್ಯ ನಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ದೋಸೋ ಫುಸತು, ಆಪತ್ತಿಯಾ ನಂ ಭಗವಾ ಕಾರೇತೂ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ವದತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸವತ್ಥೂಸುಪಿ।
Sādhu bhanteti āyācanā. Bhikkhū yāvajīvaṃ āraññikā assūti āraññikadhutaṅgaṃ samādāya sabbepi bhikkhū yāva jīvanti tāva āraññikā hontu , araññeyeva vasantu. Yo gāmantaṃ osareyya vajjaṃ naṃ phuseyyāti yo ekabhikkhupi araññaṃ pahāya nivāsatthāya gāmantaṃ osareyya, vajjaṃ taṃ phuseyya naṃ bhikkhuṃ doso phusatu, āpattiyā naṃ bhagavā kāretū’’ti adhippāyena vadati. Esa nayo sesavatthūsupi.
೪೧೦. ಜನಂ ಸಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಜನಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛತಾದಿಭಾವಂ ಜಾನಾಪೇಸ್ಸಾಮ, ಅಥ ವಾ ಪರಿತೋಸೇಸ್ಸಾಮ ಪಸಾದೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
410.Janaṃ saññāpessāmāti janaṃ amhākaṃ appicchatādibhāvaṃ jānāpessāma, atha vā paritosessāma pasādessāmāti vuttaṃ hoti.
ಇಮಾನಿ ಪನ ಪಞ್ಚ ವತ್ಥೂನಿ ಯಾಚತೋ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾವ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಭಗವಾ ‘‘ಸಙ್ಘಭೇದತ್ಥಿಕೋ ಹುತ್ವಾ ಅಯಂ ಯಾಚತೀ’’ತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಾನಿ ಅನುಜಾನಿಯಮಾನಾನಿ ಬಹೂನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಮಗ್ಗನ್ತರಾಯಾಯ ಸಂವತ್ತನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ‘‘ಅಲಂ ದೇವದತ್ತಾ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಯೋ ಇಚ್ಛತಿ ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಹೋತೂ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
Imāni pana pañca vatthūni yācato devadattassa vacanaṃ sutvāva aññāsi bhagavā ‘‘saṅghabhedatthiko hutvā ayaṃ yācatī’’ti. Yasmā pana tāni anujāniyamānāni bahūnaṃ kulaputtānaṃ maggantarāyāya saṃvattanti, tasmā bhagavā ‘‘alaṃ devadattā’’ti paṭikkhipitvā ‘‘yo icchati āraññiko hotū’’tiādimāha.
ಏತ್ಥ ಪನ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಪತಿರೂಪಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ‘‘ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು ಮಹಜ್ಝಾಸಯೋ ಹೋತಿ ಮಹುಸ್ಸಾಹೋ, ಸಕ್ಕೋತಿ ಗಾಮನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕಾತುಂ। ಏಕೋ ದುಬ್ಬಲೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಥಾಮೋ ಅರಞ್ಞೇ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಗಾಮನ್ತೇಯೇವ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಏಕೋ ಮಹಬ್ಬಲೋ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಧಾತುಕೋ ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇಸು ಸಮಚಿತ್ತೋ ಅರಞ್ಞೇಪಿ ಗಾಮನ್ತೇಪಿ ಸಕ್ಕೋತಿಯೇವ। ಏಕೋ ನೇವ ಗಾಮನ್ತೇ ನ ಅರಞ್ಞೇ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪದಪರಮೋ ಹೋತಿ।
Ettha pana bhagavato adhippāyaṃ viditvā kulaputtena attano patirūpaṃ veditabbaṃ. Ayañhettha bhagavato adhippāyo – ‘‘eko bhikkhu mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ. Eko dubbalo hoti appathāmo araññe na sakkoti, gāmanteyeva sakkoti. Eko mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva. Eko neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti.
ತತ್ರ ಯ್ವಾಯಂ ಮಹಜ್ಝಾಸಯೋ ಹೋತಿ ಮಹುಸ್ಸಾಹೋ, ಸಕ್ಕೋತಿ ಗಾಮನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರನ್ತೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕಾತುಂ, ಸೋ ಅರಞ್ಞೇಯೇವ ವಸತು, ಇದಮಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ। ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾದಯೋಪಿ ಚಸ್ಸ ಅನುಸಿಕ್ಖಮಾನಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾತಬ್ಬಮೇವ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Tatra yvāyaṃ mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ, so araññeyeva vasatu, idamassa patirūpaṃ. Saddhivihārikādayopi cassa anusikkhamānā araññe vihātabbameva maññissanti.
ಯೋ ಪನ ದುಬ್ಬಲೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಥಾಮೋ ಗಾಮನ್ತೇಯೇವ ಸಕ್ಕೋತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕಾತುಂ, ನ ಅರಞ್ಞೇ ಸೋ ಗಾಮನ್ತೇಯೇವ ವಸತು, ಯ್ವಾಯಂ ಮಹಬ್ಬಲೋ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಧಾತುಕೋ ಅಧಿವಾಸನಖನ್ತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠೇಸು ಸಮಚಿತ್ತೋ ಅರಞ್ಞೇಪಿ ಗಾಮನ್ತೇಪಿ ಸಕ್ಕೋತಿಯೇವ, ಅಯಮ್ಪಿ ಗಾಮನ್ತಸೇನಾಸನಂ ಪಹಾಯ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹರತು, ಇದಮಸ್ಸ ಪತಿರೂಪಂ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾಪಿ ಹಿಸ್ಸ ಅನುಸಿಕ್ಖಮಾನಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ।
Yo pana dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, na araññe so gāmanteyeva vasatu, yvāyaṃ mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva, ayampi gāmantasenāsanaṃ pahāya araññe viharatu, idamassa patirūpaṃ saddhivihārikāpi hissa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissanti.
ಯೋ ಪನಾಯಂ ನೇವ ಗಾಮನ್ತೇ ನ ಅರಞ್ಞೇ ಸಕ್ಕೋತಿ ಪದಪರಮೋ ಹೋತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಅರಞ್ಞೇಯೇವ ವಸತು। ಅಯಂ ಹಿಸ್ಸ ಧುತಙ್ಗಸೇವನಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಾ ಚ ಆಯತಿಂ ಮಗ್ಗಫಲಾನಂ ಉಪನಿಸ್ಸಯೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕಾದಯೋ ಚಸ್ಸ ಅನುಸಿಕ್ಖಮಾನಾ ಅರಞ್ಞೇ ವಿಹಾತಬ್ಬಂ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ।
Yo panāyaṃ neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti. Ayampi araññeyeva vasatu. Ayaṃ hissa dhutaṅgasevanā kammaṭṭhānabhāvanā ca āyatiṃ maggaphalānaṃ upanissayo bhavissati. Saddhivihārikādayo cassa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissantīti.
ಏವಂ ಯ್ವಾಯಂ ದುಬ್ಬಲೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಥಾಮೋ ಗಾಮನ್ತೇಯೇವ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಕ್ಕೋತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕಾತುಂ ನ ಅರಞ್ಞೇ, ಇಮಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ಭಗವಾ ‘‘ಯೋ ಇಚ್ಛತಿ ಗಾಮನ್ತೇ ವಿಹರತೂ’’ತಿ ಆಹ। ಇಮಿನಾ ಚ ಪುಗ್ಗಲೇನ ಅಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ದ್ವಾರಂ ದಿನ್ನಂ।
Evaṃ yvāyaṃ dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ na araññe, imaṃ puggalaṃ sandhāya bhagavā ‘‘yo icchati gāmante viharatū’’ti āha. Iminā ca puggalena aññesampi dvāraṃ dinnaṃ.
ಯದಿ ಪನ ಭಗವಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ವಾದಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛೇಯ್ಯ, ಯ್ವಾಯಂ ಪುಗ್ಗಲೋ ಪಕತಿಯಾ ದುಬ್ಬಲೋ ಹೋತಿ ಅಪ್ಪಥಾಮೋ, ಯೋಪಿ ದಹರಕಾಲೇ ಅರಞ್ಞವಾಸಂ ಅಭಿಸಮ್ಭುಣಿತ್ವಾ ಜಿಣ್ಣಕಾಲೇ ವಾ ವಾತಪಿತ್ತಾದೀಹಿ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಧಾತುಕ್ಖೋಭಕಾಲೇ ವಾ ನಾಭಿಸಮ್ಭುಣಾತಿ, ಗಾಮನ್ತೇಯೇವ ಪನ ವಿಹರನ್ತೋ ಸಕ್ಕೋತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸನ್ತಂ ಕಾತುಂ, ತೇಸಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗುಪಚ್ಛೇದೋ ಭವೇಯ್ಯ, ಅರಹತ್ತಫಲಾಧಿಗಮೋ ನ ಭವೇಯ್ಯ, ಉದ್ಧಮ್ಮಂ ಉಬ್ಬಿನಯಂ ವಿಲೋಮಂ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಂ ಸತ್ಥು ಸಾಸನಂ ಭವೇಯ್ಯ, ಸತ್ಥಾ ಚ ತೇಸಂ ಅಸಬ್ಬಞ್ಞೂ ಅಸ್ಸ ‘‘ಸಕವಾದಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ದೇವದತ್ತವಾದೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೋ’’ತಿ ಗಾರಯ್ಹೋ ಚ ಭವೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಏವರೂಪೇ ಪುಗ್ಗಲೇ ಸಙ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ವಾದಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಏತೇನೇವೂಪಾಯೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಪಂಸುಕೂಲಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಅಟ್ಠ ಮಾಸೇ ರುಕ್ಖಮೂಲಿಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಚತ್ತಾರೋ ಪನ ಮಾಸೇ ರುಕ್ಖಮೂಲಸೇನಾಸನಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಮೇವ।
Yadi pana bhagavā devadattassa vādaṃ sampaṭiccheyya, yvāyaṃ puggalo pakatiyā dubbalo hoti appathāmo, yopi daharakāle araññavāsaṃ abhisambhuṇitvā jiṇṇakāle vā vātapittādīhi samuppannadhātukkhobhakāle vā nābhisambhuṇāti, gāmanteyeva pana viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, tesaṃ ariyamaggupacchedo bhaveyya, arahattaphalādhigamo na bhaveyya, uddhammaṃ ubbinayaṃ vilomaṃ aniyyānikaṃ satthu sāsanaṃ bhaveyya, satthā ca tesaṃ asabbaññū assa ‘‘sakavādaṃ chaḍḍetvā devadattavāde patiṭṭhito’’ti gārayho ca bhaveyya. Tasmā bhagavā evarūpe puggale saṅgaṇhanto devadattassa vādaṃ paṭikkhipi. Etenevūpāyena piṇḍapātikavatthusmimpi paṃsukūlikavatthusmimpi aṭṭha māse rukkhamūlikavatthusmimpi vinicchayo veditabbo. Cattāro pana māse rukkhamūlasenāsanaṃ paṭikkhittameva.
ಮಚ್ಛಮಂಸವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ತಿಕೋಟಿಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ತೀಹಿ ಕೋಟೀಹಿ ಪರಿಸುದ್ಧಂ, ದಿಟ್ಠಾದೀಹಿ ಅಪರಿಸುದ್ಧೀಹಿ ವಿರಹಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಅದಿಟ್ಠಂ, ಅಸುತಂ, ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತ’’ನ್ತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಅದಿಟ್ಠಂ’’ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಿಗಮಚ್ಛೇ ವಧಿತ್ವಾ ಗಯ್ಹಮಾನಂ ಅದಿಟ್ಠಂ। ‘‘ಅಸುತಂ’’ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಮಿಗಮಚ್ಛೇ ವಧಿತ್ವಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ಅಸುತಂ। ‘‘ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ’’ ಪನ ದಿಟ್ಠಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ಸುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ತದುಭಯವಿಮುತ್ತಪರಿಸಙ್ಕಿತಞ್ಚ ಞತ್ವಾ ತಬ್ಬಿಪಕ್ಖತೋ ಜಾನಿತಬ್ಬಂ। ಕಥಂ? ಇಧ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಮನುಸ್ಸೇ ಜಾಲವಾಗುರಾದಿಹತ್ಥೇ ಗಾಮತೋ ವ ನಿಕ್ಖಮನ್ತೇ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ವಿಚರನ್ತೇ, ದುತಿಯದಿವಸೇ ಚ ನೇಸಂ ತಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಸಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭಿಹರನ್ತಿ। ತೇ ತೇನ ದಿಟ್ಠೇನ ಪರಿಸಙ್ಕನ್ತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನುಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ದಿಟ್ಠಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ, ನಾಮ ಏತಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ ಭನ್ತೇ ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಯಿದಂ ಭನ್ತೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಪ್ಪತಿ।
Macchamaṃsavatthusmiṃ tikoṭiparisuddhanti tīhi koṭīhi parisuddhaṃ, diṭṭhādīhi aparisuddhīhi virahitanti attho. Tenevāha – ‘‘adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkita’’nti. Tattha ‘‘adiṭṭhaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. ‘‘Asutaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. ‘‘Aparisaṅkitaṃ’’ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato va nikkhamante araññe vā vicarante, dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, nāma etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā bhante na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ bhante bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
ನಹೇವ ಖೋ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ; ಅಪಿಚ ಸುಣನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಕಿರ ಜಾಲವಾಗುರಾದಿಹತ್ಥಾ ಗಾಮತೋ ವಾ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ವಿಚರನ್ತೀ’’ತಿ। ದುತಿಯದಿವಸೇ ಚ ನೇಸಂ ತಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನುಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ಸುತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ’’ ನಾಮ। ಏತಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಯಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಪ್ಪತಿ।
Naheva kho bhikkhū passanti; apica suṇanti, manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘sutaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
ನಹೇವ ಖೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ಸುಣನ್ತಿ; ಅಪಿಚ ಖೋ ತೇಸಂ ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠಾನಂ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮಚ್ಛಮಂಸಂ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರಿತ್ವಾ ಅಭಿಹರನ್ತಿ, ತೇ ಪರಿಸಙ್ಕನ್ತಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನುಖೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ‘‘ತದುಭಯವಿಮುತ್ತಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ’’ ನಾಮ। ಏತಂ ಗಹೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಂ ಏವಂ ಅಪರಿಸಙ್ಕಿತಂ ತಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ‘‘ಕಸ್ಮಾ, ಭನ್ತೇ, ನ ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತಮತ್ಥಂ ಸುತ್ವಾ ‘‘ನಯಿದಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ರಾಜಯುತ್ತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಕತಂ ಪವತ್ತಮಂಸಂ ವಾ ಕಪ್ಪಿಯಮೇವ ಲಭಿತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಸಮ್ಪಾದಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಕಪ್ಪತಿ। ಮತಾನಂ ಪೇತಕಿಚ್ಚತ್ಥಾಯ ಮಙ್ಗಲಾದೀನಂ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಕತೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂಯೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಅಕತಂ, ಯತ್ಥ ಚ ನಿಬ್ಬೇಮತಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಕಪ್ಪತಿ।
Naheva kho pana bhikkhū passanti, na suṇanti; apica kho tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti, te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
ಸಚೇ ಪನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ ಹೋತಿ, ತೇ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಭಾವಂ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇ ಜಾನನ್ತಿ। ಯೇ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಸಂ ನ ವಟ್ಟತಿ , ಇತರೇಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಞ್ಞೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಯೇವ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇಸಂಯೇವ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞೇಸಂ ವಟ್ಟತಿ। ತೇಪಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತನ್ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇಪಿ ಏತೇಸಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತನ್ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಸಬ್ಬೇ ನ ಜಾನನ್ತಿ, ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಪಞ್ಚಸು ಹಿ ಸಹಧಮ್ಮಿಕೇಸು ಯಸ್ಸ ವಾ ತಸ್ಸ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ, ಸಬ್ಬೇಸಂ ನ ಕಪ್ಪತಿ।
Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati , itaresaṃ vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi amhākaṃ atthāya katanti jānanti, aññepi etesaṃ atthāya katanti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati, sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissa kataṃ, sabbesaṃ na kappati.
ಸಚೇ ಪನ ಕೋಚಿ ಏಕಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಾಣಂ ವಧಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಪೂರೇತ್ವಾ ದೇತಿ, ಸೋ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಕತಭಾವಂ ಜಾನಂಯೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದೇತಿ, ಸೋ ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಾಯ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ, ಕಸ್ಸ ಆಪತ್ತೀತಿ? ದ್ವಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಯಞ್ಹಿ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಂ ತಸ್ಸ ಅಭುತ್ತತಾಯ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಇತರಸ್ಸ ಅಜಾನನತಾಯ। ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಸ್ಸ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಆಪತ್ತಿ ನತ್ಥಿ। ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಞ್ಚ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುತ್ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ಞತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿದೇಸನಾಕಿಚ್ಚಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಪನ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುತ್ತೇನ ಪಚ್ಛಾ ಞತ್ವಾಪಿ ಆಪತ್ತಿ ದೇಸೇತಬ್ಬಾ, ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತಞ್ಹಿ ಞತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೋವ ಆಪತ್ತಿ। ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ತಸ್ಮಾ ಆಪತ್ತಿಭೀರುಕೇನ ರೂಪಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇನ್ತೇನಪಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಮಂಸಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪರಿಭೋಗಕಾಲೇ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಕಸ್ಮಾ? ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಅಚ್ಛಮಂಸಂ ಹಿ ಸೂಕರಮಂಸಸದಿಸಂ ಹೋತಿ, ದೀಪಿಮಂಸಾದೀನಿಪಿ ಮಿಗಮಂಸಾದಿಸದಿಸಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಗಹಣಮೇವ ವತ್ತನ್ತಿ ವದನ್ತಿ।
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi. Uddissa katañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi, akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā, uddissa katañhi ñatvā bhuñjatova āpatti. Akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassāpi āpattiyeva. Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsaṃ hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīnipi migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋತಿ ತುಟ್ಠೋ ಚೇವ ಉನ್ನತಕಾಯಚಿತ್ತೋ ಚ ಹುತ್ವಾ। ಸೋ ಕಿರ ‘‘ನ ಭಗವಾ ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ವತ್ಥೂನಿ ಅನುಜಾನಾತಿ, ಇದಾನಿ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸಾಮಿ ಸಙ್ಘಭೇದಂ ಕಾತು’’ನ್ತಿ ಕೋಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಇಙ್ಗಿತಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಯಥಾ ವಿಸಂ ವಾ ಖಾದಿತ್ವಾ ರಜ್ಜುಯಾ ವಾ ಉಬ್ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಸತ್ಥಂ ವಾ ಆಹರಿತ್ವಾ ಮರಿತುಕಾಮೋ ಪುರಿಸೋ ವಿಸಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಲಭಿತ್ವಾ ತಪ್ಪಚ್ಚಯಾ ಆಸನ್ನಮ್ಪಿ ಮರಣದುಕ್ಖಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋ ಹೋತಿ; ಏವಮೇವ ಸಙ್ಘಭೇದಪಚ್ಚಯಾ ಆಸನ್ನಮ್ಪಿ ಅವೀಚಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ಪಟಿಸಂವೇದನೀಯಂ ದುಕ್ಖಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ‘‘ಲದ್ಧೋ ದಾನಿ ಮೇ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಉಪಾಯೋ’’ತಿ ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋ ಸಪರಿಸೋ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ತೇನೇವ ಹಟ್ಠಭಾವೇನ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
Haṭṭho udaggoti tuṭṭho ceva unnatakāyacitto ca hutvā. So kira ‘‘na bhagavā imāni pañca vatthūni anujānāti, idāni sakkhissāmi saṅghabhedaṃ kātu’’nti kokālikassa iṅgitākāraṃ dassetvā yathā visaṃ vā khāditvā rajjuyā vā ubbandhitvā satthaṃ vā āharitvā maritukāmo puriso visādīsu aññataraṃ labhitvā tappaccayā āsannampi maraṇadukkhaṃ ajānanto haṭṭho udaggo hoti; evameva saṅghabhedapaccayā āsannampi avīcimhi nibbattitvā paṭisaṃvedanīyaṃ dukkhaṃ ajānanto ‘‘laddho dāni me saṅghabhedassa upāyo’’ti haṭṭho udaggo sapariso uṭṭhāyāsanā teneva haṭṭhabhāvena bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
ತೇ ಮಯಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವತ್ಥೂಹಿ ಸಮಾದಾಯ ವತ್ತಾಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇಪಿ ತೇ ಮಯಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವತ್ಥೂಹಿ ಜನಂ ಸಞ್ಞಾಪೇಸ್ಸಾಮಾತಿ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕವಸೇನ ವಿಭತ್ತಿವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ಪರಿವಿತಕ್ಕಾನುರೂಪಮೇವ ‘‘ತೇ ಮಯಂ ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವತ್ಥೂಹೀ’’ತಿ ಆಹ, ಯಥಾ ತಂ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ।
Te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi samādāya vattāmāti ettha pana ‘‘imāni pañca vatthūnī’’ti vattabbepi te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi janaṃ saññāpessāmāti abhiṇhaṃ parivitakkavasena vibhattivipallāsaṃ asallakkhetvā abhiṇhaṃ parivitakkānurūpameva ‘‘te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhī’’ti āha, yathā taṃ vikkhittacitto.
ಧುತಾ ಸಲ್ಲೇಖವುತ್ತಿನೋತಿ ಯಾ ಪಟಿಪದಾ ಕಿಲೇಸೇ ಧುನಾತಿ, ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಧುತಾ। ಯಾ ಚ ಕಿಲೇಸೇ ಸಲ್ಲಿಖತಿ, ಸಾ ಏತೇಸಂ ವುತ್ತೀತಿ ಸಲ್ಲೇಖವುತ್ತಿನೋ।
Dhutāsallekhavuttinoti yā paṭipadā kilese dhunāti, tāya samannāgatattā dhutā. Yā ca kilese sallikhati, sā etesaṃ vuttīti sallekhavuttino.
ಬಾಹುಲಿಕೋತಿ ಚೀವರಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಬಹುಲಭಾವೋ ಬಾಹುಲ್ಲಂ, ತಂ ಬಾಹುಲ್ಲಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವಾ ಬಾಹುಲ್ಲೇ ನಿಯುತ್ತೋ ಠಿತೋತಿ ಬಾಹುಲಿಕೋ। ಬಾಹುಲ್ಲಾಯ ಚೇತೇತೀತಿ ಬಾಹುಲತ್ತಾಯ ಚೇತೇತಿ ಕಪ್ಪೇತಿ ಪಕಪ್ಪೇತಿ। ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮಯ್ಹಞ್ಚ ಸಾವಕಾನಞ್ಚ ಚೀವರಾದೀನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಬಹುಲಭಾವೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಏವಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಮಾಪನ್ನೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಚಕ್ಕಭೇದಾಯಾತಿ ಆಣಾಭೇದಾಯ।
Bāhulikoti cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bāhullaṃ, taṃ bāhullamassa atthi, tasmiṃ vā bāhulle niyutto ṭhitoti bāhuliko. Bāhullāya cetetīti bāhulattāya ceteti kappeti pakappeti. Kathañhi nāma mayhañca sāvakānañca cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bhaveyyāti evaṃ ussukkamāpannoti adhippāyo. Cakkabhedāyāti āṇābhedāya.
ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾತಿ ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತನಯೇನ ‘‘ಅಲಂ, ದೇವದತ್ತ, ಮಾ ತೇ ರುಚ್ಚಿ ಸಙ್ಘಭೇದೋ। ಗರುಕೋ ಖೋ, ದೇವದತ್ತ, ಸಙ್ಘಭೇದೋ। ಯೋ ಖೋ, ದೇವದತ್ತ, ಸಮಗ್ಗಂ ಸಙ್ಘಂ ಭಿನ್ದತಿ, ಕಪ್ಪಟ್ಠಿಕಂ ಕಿಬ್ಬಿಸಂ ಪಸವತಿ, ಕಪ್ಪಂ ನಿರಯಮ್ಹಿ ಪಚ್ಚತಿ, ಯೋ ಚ ಖೋ, ದೇವದತ್ತ, ಭಿನ್ನಂ ಸಙ್ಘಂ ಸಮಗ್ಗಂ ಕರೋತಿ, ಬ್ರಹ್ಮಂ ಪುಞ್ಞಂ ಪಸವತಿ, ಕಪ್ಪಂ ಸಗ್ಗಮ್ಹಿ ಮೋದತೀ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೩೪೩) ಏವಮಾದಿಕಂ ಅನೇಕಪ್ಪಕಾರಂ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಚ ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ತದನುಚ್ಛವಿಕಂ ತದನುಲೋಮಿಕಂ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ।
Dhammiṃ kathaṃ katvāti khandhake vuttanayena ‘‘alaṃ, devadatta, mā te rucci saṅghabhedo. Garuko kho, devadatta, saṅghabhedo. Yo kho, devadatta, samaggaṃ saṅghaṃ bhindati, kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccati, yo ca kho, devadatta, bhinnaṃ saṅghaṃ samaggaṃ karoti, brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 343) evamādikaṃ anekappakāraṃ devadattassa ca bhikkhūnañca tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā.
೪೧೧. ಸಮಗ್ಗಸ್ಸಾತಿ ಸಹಿತಸ್ಸ ಚಿತ್ತೇನ ಚ ಸರೀರೇನ ಚ ಅವಿಯುತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಪದಭಾಜನೇಪಿ ಹಿ ಅಯಮೇವ ಅತ್ಥೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋತಿ ಹಿ ವದತಾ ಚಿತ್ತೇನ ಅವಿಯೋಗೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ। ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತೋತಿ ವದತಾ ಸರೀರೇನ। ಕಥಂ? ಸಮಾನಸಂವಾಸಕೋ ಹಿ ಲದ್ಧಿನಾನಾಸಂವಾಸಕೇನ ವಾ ಕಮ್ಮನಾನಾಸಂವಾಸಕೇನ ವಾ ವಿರಹಿತೋ ಸಮಚಿತ್ತತಾಯ ಚಿತ್ತೇನ ಅವಿಯುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಸಮಾನಸೀಮಾಯಂ ಠಿತೋ ಕಾಯಸಾಮಗ್ಗಿದಾನತೋ ಸರೀರೇನ ಅವಿಯುತ್ತೋ।
411.Samaggassāti sahitassa cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho. Padabhājanepi hi ayameva attho dassito. Samānasaṃvāsakoti hi vadatā cittena aviyogo dassito hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhitoti vadatā sarīrena. Kathaṃ? Samānasaṃvāsako hi laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito samacittatāya cittena aviyutto hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto.
ಭೇದನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ವಾ ಅಧಿಕರಣನ್ತಿ ಭೇದನಸ್ಸ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಕಾರಣಂ। ಇಮಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಓಕಾಸೇ ‘‘ಕಾಮಹೇತು ಕಾಮನಿದಾನಂ ಕಾಮಾಧಿಕರಣ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೧೬೮) ವಿಯ ಕಾರಣಂ ಅಧಿಕರಣನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ। ತಞ್ಚ ಯಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠಾರಸವಿಧಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಅಟ್ಠಾರಸ ಭೇದಕರವತ್ಥೂನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಾನಿ ಪನ ‘‘ಇಧೂಪಾಲಿ, ಭಿಕ್ಖು ಅಧಮ್ಮಂ ಧಮ್ಮೋತಿ ದೀಪೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಚೂಳವ॰ ೩೫೨) ನಯೇನ ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತಾನಿ, ತಸ್ಮಾ ತತ್ರೇವ ನೇಸಂ ಅತ್ಥಂ ವಣ್ಣಯಿಸ್ಸಾಮ। ಯೋಪಿ ಚಾಯಂ ಇಮಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಪರೇಹಿಪಿ ಕಮ್ಮೇನ, ಉದ್ದೇಸೇನ, ವೋಹಾರೇನ, ಅನುಸಾವನಾಯ, ಸಲಾಕಗ್ಗಾಹೇನಾತಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಸಙ್ಘಭೇದೋ ಹೋತಿ, ತಮ್ಪಿ ಆಗತಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಪಕಾಸಯಿಸ್ಸಾಮ। ಸಙ್ಖೇಪತೋ ಪನ ಭೇದನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ವಾ ಅಧಿಕರಣಂ ಸಮಾದಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಙ್ಘಭೇದಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಸಙ್ಘಭೇದನಿಪ್ಫತ್ತಿಸಮತ್ಥಂ ಕಾರಣಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಪಗ್ಗಹಿತಂ ಅಬ್ಭುಸ್ಸಿತಂ ಪಾಕಟಂ ಕತ್ವಾ। ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯಾತಿ ಯಥಾಸಮಾದಿನ್ನಂ ಯಥಾಪಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಚ ಕತ್ವಾ ಅಚ್ಛೇಯ್ಯ । ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಏವಂ ಪಗ್ಗಣ್ಹತಾ ತಿಟ್ಠತಾ ಚ ತಂ ದೀಪಿತಞ್ಚೇವ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಟ್ಠಞ್ಚ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ದೀಪೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚ ‘‘ನಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತಂ।
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ. Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.168) viya kāraṇaṃ adhikaraṇanti adhippetaṃ. Tañca yasmā aṭṭhārasavidhaṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī’’ti vuttaṃ. Tāni pana ‘‘idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī’’tiādinā (cūḷava. 352) nayena khandhake āgatāni, tasmā tatreva nesaṃ atthaṃ vaṇṇayissāma. Yopi cāyaṃ imāni vatthūni nissāya aparehipi kammena, uddesena, vohārena, anusāvanāya, salākaggāhenāti pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hoti, tampi āgataṭṭhāneyeva pakāsayissāma. Saṅkhepato pana bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti ettha saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanipphattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvāti evamattho veditabbo. Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā. Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ yathāpaggahitameva ca katvā accheyya . Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva appaṭinissaṭṭhañca hoti, tasmā padabhājane ‘‘dīpeyyā’’ti ca ‘‘nappaṭinissajjeyyā’’ti ca vuttaṃ.
ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏವಮಸ್ಸ ವಚನೀಯೋತಿ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಲಜ್ಜೀಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಏವಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ ಭವೇಯ್ಯ। ಪದಭಾಜನೇ ಚಸ್ಸ ಯೇ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಯೇ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠನ್ತಂ ಪಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೇ ಸುಣನ್ತೀತಿ ಯೇಪಿ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭೇದನಸಂವತ್ತನಿಕಂ ಅಧಿಕರಣಂ ಸಮಾದಾಯ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ತಿಟ್ಠನ್ತೀ’’ತಿ ಸುಣನ್ತಿ।
Bhikkhūhi evamassa vacanīyoti aññehi lajjīhi bhikkhūhi evaṃ vattabbo bhaveyya. Padabhājane cassa ye passantīti ye sammukhā paggayha tiṭṭhantaṃ passanti. Ye suṇantīti yepi ‘‘asukasmiṃ nāma vihāre bhikkhū bhedanasaṃvattanikaṃ adhikaraṇaṃ samādāya paggayha tiṭṭhantī’’ti suṇanti.
ಸಮೇತಾಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘೇನಾತಿ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮೇತು ಸಮಾಗಚ್ಛತು ಏಕಲದ್ಧಿಕೋ ಹೋತೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಸಮಗ್ಗೋ ಹಿ ಸಙ್ಘೋ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೋ ಅವಿವದಮಾನೋ ಏಕುದ್ದೇಸೋ ಫಾಸು ವಿಹರತೀತಿ।
Sametāyasmā saṅghenāti āyasmā saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu ekaladdhiko hotūti attho. Kiṃ kāraṇā? Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatīti.
ತತ್ಥ ಸಮ್ಮೋದಮಾನೋತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಟ್ಠು ಮೋದಮಾನೋ। ಅವಿವದಮಾನೋತಿ ‘‘ಅಯಂ ಧಮ್ಮೋ, ನಾಯಂ ಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ಏವಂ ನ ವಿವದಮಾನೋ। ಏಕೋ ಉದ್ದೇಸೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಏಕುದ್ದೇಸೋ, ಏಕತೋ ಪವತ್ತಪಾತಿಮೋಕ್ಖುದ್ದೇಸೋ, ನ ವಿಸುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಫಾಸು ವಿಹರತೀತಿ ಸುಖಂ ವಿಹರತಿ।
Tattha sammodamānoti aññamaññaṃ sampattiyā saṭṭhu modamāno. Avivadamānoti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’ti evaṃ na vivadamāno. Eko uddeso assāti ekuddeso, ekato pavattapātimokkhuddeso, na visunti attho. Phāsu viharatīti sukhaṃ viharati.
ಇಚ್ಚೇತಂ ಕುಸಲನ್ತಿ ಏತಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕುಸಲಂ ಖೇಮಂ ಸೋತ್ಥಿಭಾವೋ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ। ನೋ ಚೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವುತ್ತಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತೋ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸುತ್ವಾ ನ ವದನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿ ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ ಯೇ ಸುತ್ವಾ ನ ವದನ್ತಿ, ತೇಸಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕಟಂ। ಕೀವದೂರೇ ಸುತ್ವಾ ಅವದನ್ತಾನಂ ದುಕ್ಕಟಂ? ಏಕವಿಹಾರೇ ತಾವ ವತ್ತಬ್ಬಂ ನತ್ಥಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಮನ್ತಾ ಅದ್ಧಯೋಜನೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಭಾರೋ। ದೂತಂ ವಾ ಪಣ್ಣಂ ವಾ ಪೇಸೇತ್ವಾ ವದತೋಪಿ ಆಪತ್ತಿಮೋಕ್ಖೋ ನತ್ಥಿ। ಸಯಮೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ‘ಗರುಕೋ ಖೋ, ಆವುಸೋ, ಸಙ್ಘಭೇದೋ , ಮಾ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ, ಪರಕ್ಕಮೀ’ತಿ ನಿವಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಪಹೋನ್ತೇನ ಪನ ದೂರಮ್ಪಿ ಗನ್ತಬ್ಬಂ ಅಗಿಲಾನಾನಞ್ಹಿ ದೂರೇಪಿ ಭಾರೋಯೇವ।
Iccetaṃ kusalanti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno. No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti tikkhattuṃ vuttassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ. Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti ye sutvā na vadanti, tesampi dukkaṭaṃ. Kīvadūre sutvā avadantānaṃ dukkaṭaṃ? Ekavihāre tāva vattabbaṃ natthi. Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ ‘‘samantā addhayojane bhikkhūnaṃ bhāro. Dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi. Sayameva gantvā ‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo , mā saṅghabhedāya, parakkamī’ti nivāretabbo’’ti. Pahontena pana dūrampi gantabbaṃ agilānānañhi dūrepi bhāroyeva.
ಇದಾನಿ ‘‘ಏವಞ್ಚ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ವುಚ್ಚಮಾನೋ’’ತಿಆದೀಸು ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಮ್ಪಿ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ವತ್ತಬ್ಬೋ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಮ್ಪಿ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾತಿ ಸಚೇ ಪುರಿಮನಯೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ ಹತ್ಥೇಸು ಚ ಪಾದೇಸು ಚ ಗಹೇತ್ವಾಪಿ ಸಙ್ಘಮಜ್ಝಂ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ ಪುನಪಿ ‘‘ಮಾ ಆಯಸ್ಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ।
Idāni ‘‘evañca so bhikkhu bhikkhūhi vuccamāno’’tiādīsu atthamattameva dassetuṃ ‘‘so bhikkhu saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbo’’tiādimāha. Tattha saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvāti sace purimanayena vuccamāno na paṭinissajjati hatthesu ca pādesu ca gahetvāpi saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhitvā punapi ‘‘mā āyasmā’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vattabbo.
ಯಾವತತಿಯಂ ಸಮನುಭಾಸಿತಬ್ಬೋತಿ ಯಾವ ತತಿಯಂ ಸಮನುಭಾಸನಂ ತಾವ ಸಮನುಭಾಸಿತಬ್ಬೋ। ತೀಹಿ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನಸ್ಸ ಅತ್ಥಮೇವ ಗಹೇತ್ವಾ ಸಮನುಭಾಸನವಿಧಿಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸಮನುಭಾಸಿತಬ್ಬೋ। ಏವಞ್ಚ ಪನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಮನುಭಾಸಿತಬ್ಬೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti yāva tatiyaṃ samanubhāsanaṃ tāva samanubhāsitabbo. Tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. Padabhājane panassa atthameva gahetvā samanubhāsanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘so bhikkhu samanubhāsitabbo. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo’’tiādi vuttaṃ.
೪೧೪. ತತ್ಥ ಞತ್ತಿಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತೀತಿ ಯಞ್ಚ ಞತ್ತಿಪರಿಯೋಸಾನೇ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪನ್ನೋ, ಯೇ ಚ ದ್ವೀಹಿ ಕಮ್ಮವಾಚಾಹಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯೇ, ತಾ ತಿಸ್ಸೋಪಿ ಆಪತ್ತಿಯೋ ‘‘ಯಸ್ಸ ನಕ್ಖಮತಿ ಸೋ ಭಾಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಏವಂ ಯ್ಯ-ಕಾರಪ್ಪತ್ತಮತ್ತಾಯ ತತಿಯಕಮ್ಮವಾಚಾಯ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋಯೇವ ತಿಟ್ಠತಿ। ಕಿಂ ಪನ ಆಪನ್ನಾಪತ್ತಿಯೋ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ ಅನಾಪನ್ನಾತಿ? ಮಹಾಸುಮತ್ಥೇರೋ ತಾವ ವದತಿ ‘‘ಯೋ ಅವಸಾನೇ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿಸ್ಸತಿ, ಸೋ ತಾ ಆಪತ್ತಿಯೋ ನ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನಾಪನ್ನಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತೀ’’ತಿ। ಮಹಾಪದುಮತ್ಥೇರೋ ಪನ ಲಿಙ್ಗಪರಿವತ್ತೇನ ಅಸಾಧಾರಣಾಪತ್ತಿಯೋ ವಿಯ ಆಪನ್ನಾ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭನ್ತಿ, ಅನಾಪನ್ನಾನಂ ಕಿಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧಿಯಾ’’ತಿ ಆಹ।
414. Tattha ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo ‘‘yassa nakkhamati so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārappattamattāya tatiyakammavācāya paṭippassambhanti saṅghādisesoyeva tiṭṭhati. Kiṃ pana āpannāpattiyo paṭippassambhanti anāpannāti? Mahāsumatthero tāva vadati ‘‘yo avasāne paṭinissajjissati, so tā āpattiyo na āpajjati, tasmā anāpannā paṭippassambhantī’’ti. Mahāpadumatthero pana liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya āpannā paṭippassambhanti, anāpannānaṃ kiṃ paṭippassaddhiyā’’ti āha.
೪೧೫. ಧಮ್ಮಕಮ್ಮೇ ಧಮ್ಮಕಮ್ಮಸಞ್ಞೀತಿ ತಞ್ಚೇ ಸಮನುಭಾಸನಕಮ್ಮಂ ಧಮ್ಮಕಮ್ಮಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಧಮ್ಮಕಮ್ಮಸಞ್ಞೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಇಧ ಸಞ್ಞಾ ನ ರಕ್ಖತಿ, ಕಮ್ಮಸ್ಸ ಧಮ್ಮಿಕತ್ತಾ ಏವ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತೋ ಆಪಜ್ಜತಿ।
415.Dhammakamme dhammakammasaññīti tañce samanubhāsanakammaṃ dhammakammaṃ hoti, tasmiṃ dhammakammasaññīti attho. Esa nayo sabbattha. Idha saññā na rakkhati, kammassa dhammikattā eva appaṭinissajjanto āpajjati.
೪೧೬. ಅಸಮನುಭಾಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅಸಮನುಭಾಸಿಯಮಾನಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ಅನಾಪತ್ತಿ।
416.Asamanubhāsantassāti asamanubhāsiyamānassa appaṭinissajjantassāpi saṅghādisesena anāpatti.
ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಞತ್ತಿತೋ ಪುಬ್ಬೇ ವಾ ಞತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ವಾ ಞತ್ತಿಪರಿಯೋಸಾನೇ ವಾ ಪಠಮಾಯ ವಾ ಅನುಸಾವನಾಯ ದುತಿಯಾಯ ವಾ ತತಿಯಾಯ ವಾ ಯಾವ ಯ್ಯ-ಕಾರಂ ನ ಸಮ್ಪಾಪುಣಾತಿ, ತಾವ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Paṭinissajjantassāti ñattito pubbe vā ñattikkhaṇe vā ñattipariyosāne vā paṭhamāya vā anusāvanāya dutiyāya vā tatiyāya vā yāva yya-kāraṃ na sampāpuṇāti, tāva paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpatti.
ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸಾತಿ। ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ದೇವದತ್ತೋ ಸಮಗ್ಗಸ್ಸ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಪರಿವಾರೇ (ಪರಿ॰ ೧೭) ಆಗತತ್ತಾ ದೇವದತ್ತೋ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ। ಸೋ ಚ ಖೋ ಸಙ್ಘಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನಸ್ಸೇವ, ನ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನಸ್ಸ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತಂ। ಕಥಮಿದಂ ಜಾನಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಚೇ? ಸುತ್ತತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ‘‘ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಗದ್ಧಬಾಧಿಪುಬ್ಬೋ ಯಾವತತಿಯಂ ಸಮನುಭಾಸನಾಯ ನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಿ, ತಸ್ಮಿಂ ವತ್ಥುಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಪರಿವಾರೇ (ಪರಿ॰ ೧೨೧) ಆಗತತ್ತಾ ಅರಿಟ್ಠಸ್ಸ ಕಮ್ಮಂ ಕತನ್ತಿ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ನ ತಥಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ। ಅಥಾಪಿಸ್ಸ ಕತೇನ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಕೋಚಿ ಅತ್ತನೋ ರುಚಿಮತ್ತೇನ ವದೇಯ್ಯ, ತಥಾಪಿ ಅಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನೇ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ನ ಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ವೀತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಅಞ್ಞತ್ರ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ ನಾಮ ದಿಸ್ಸತಿ। ಯಮ್ಪಿ ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿಯಂ ‘‘ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಲಿಖಿತಂ, ತಂ ಪಮಾದಲಿಖಿತಂ। ಪಮಾದಲಿಖಿತಭಾವೋ ಚಸ್ಸ ‘‘ಪಠಮಂ ಅರಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ಚೋದೇತಬ್ಬೋ, ಚೋದೇತ್ವಾ ಸಾರೇತಬ್ಬೋ, ಸಾರೇತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿಂ ರೋಪೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ (ಚೂಳವ॰ ೬೫) ಏವಂ ಕಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಆಪತ್ತಿರೋಪನವಚನತೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Ādikammikassāti. Ettha pana ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 17) āgatattā devadatto ādikammiko. So ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa. Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ. Kathamidaṃ jānitabbanti ce? Suttato. Yathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 121) āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa. Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi. Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra uddissa anuññātato anāpatti nāma dissati. Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ. Pamādalikhitabhāvo cassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ ropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanavacanato veditabbo.
ಇತಿ ಭೇದಾಯ ಪರಕ್ಕಮನೇ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ದೇವದತ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಮಾ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕತಂ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಯೇವ ನ ಜಾತಾ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪನ ತಂ ಆರಬ್ಭ ಪಞ್ಞತ್ತನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ‘‘ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ಇತಿ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋಯೇವಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಸಾ ಪನೇಸಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಸಮನುಭಾಸನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಇಮಿನಾವ ಸಿದ್ಧಾ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಅಸಮನುಭಾಸನ್ತೋ ನಾಮ ಯಸ್ಸ ಕೇವಲಂ ಸಮನುಭಾಸನಂ ನ ಕರೋನ್ತಿ, ಸೋ ವುಚ್ಚತಿ, ನ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ। ಅಯಞ್ಚ ದೇವದತ್ತೋ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋಯೇವ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಠಪೇತ್ವಾ ಅರಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಸಬ್ಬಸಮನುಭಾಸನಾಸು ವಿನಿಚ್ಛಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ।
Iti bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ, tasmāssa āpattiyeva na jātā. Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto. Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā. Sā panesā kiñcāpi asamanubhāsantassāti imināva siddhā, yasmā pana asamanubhāsanto nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko. Ayañca devadatto ādikammikoyeva, tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti vuttaṃ. Etenupāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು ತಿವಙ್ಗಿಕಂ ಏಕಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ಸಮನುಭಾಸನಸಮುಟ್ಠಾನಂ ನಾಮಮೇತಂ, ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜಾಮೀತಿ ಕಾಯವಿಕಾರಂ ವಾ ವಚೀಭೇದಂ ವಾ ಅಕರೋನ್ತಸ್ಸೇವ ಪನ ಆಪಜ್ಜನತೋ ಅಕಿರಿಯಂ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ವಚೀಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದುಕ್ಖವೇದನನ್ತಿ।
Samuṭṭhānādīsu tivaṅgikaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ nāmametaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhāti. Paṭinissajjāmīti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧೦. ಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 10. Saṅghabhedasikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೦. ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೦. ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧೦. ಪಠಮಸಙ್ಘಭೇದಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā