Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
੧੦. ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
੪੦੯. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਥ ਖੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋਤਿਆਦੀਸੁ ਯੋ ਚ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ, ਯਥਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਯੇਨ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਕੋਕਾਲਿਕਾਦਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਮਯਂ ਆવੁਸੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭੇਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ ਚਕ੍ਕਭੇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੪੩) ਆਗਤਮੇવ। ਪਞ੍ਚવਤ੍ਥੁਯਾਚਨਾ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਇਧਾਪਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਯਦੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ વਤ੍વਾવ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ।
409.Tenasamayena buddho bhagavāti saṅghabhedasikkhāpadaṃ. Tattha atha kho devadattotiādīsu yo ca devadatto, yathā ca pabbajito, yena ca kāraṇena kokālikādayo upasaṅkamitvā ‘‘etha mayaṃ āvuso samaṇassa gotamassa saṅghabhedaṃ karissāma cakkabheda’’nti āha. Taṃ sabbaṃ saṅghabhedakkhandhake (cūḷava. 343) āgatameva. Pañcavatthuyācanā pana kiñcāpi tattheva āgamissati. Atha kho idhāpi āgatattā yadettha vattabbaṃ, taṃ vatvāva gamissāma.
ਸਾਧੁ ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਆਯਾਚਨਾ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਾવਜੀવਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕਧੁਤਙ੍ਗਂ ਸਮਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਾવ ਜੀવਨ੍ਤਿ ਤਾવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤੁ , ਅਰਞ੍ਞੇਯੇવ વਸਨ੍ਤੁ। ਯੋ ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਓਸਰੇਯ੍ਯ વਜ੍ਜਂ ਨਂ ਫੁਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੋ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਪਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪਹਾਯ ਨਿવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਓਸਰੇਯ੍ਯ, વਜ੍ਜਂ ਤਂ ਫੁਸੇਯ੍ਯ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦੋਸੋ ਫੁਸਤੁ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਂ ਭਗવਾ ਕਾਰੇਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਦਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸવਤ੍ਥੂਸੁਪਿ।
Sādhu bhanteti āyācanā. Bhikkhū yāvajīvaṃ āraññikā assūti āraññikadhutaṅgaṃ samādāya sabbepi bhikkhū yāva jīvanti tāva āraññikā hontu , araññeyeva vasantu. Yo gāmantaṃ osareyya vajjaṃ naṃ phuseyyāti yo ekabhikkhupi araññaṃ pahāya nivāsatthāya gāmantaṃ osareyya, vajjaṃ taṃ phuseyya naṃ bhikkhuṃ doso phusatu, āpattiyā naṃ bhagavā kāretū’’ti adhippāyena vadati. Esa nayo sesavatthūsupi.
੪੧੦. ਜਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਜਨਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਦਿਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਅਥ વਾ ਪਰਿਤੋਸੇਸ੍ਸਾਮ ਪਸਾਦੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
410.Janaṃ saññāpessāmāti janaṃ amhākaṃ appicchatādibhāvaṃ jānāpessāma, atha vā paritosessāma pasādessāmāti vuttaṃ hoti.
ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥੂਨਿ ਯਾਚਤੋ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਭਗવਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਭੇਦਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਯਂ ਯਾਚਤੀ’’ਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਾਨਿ ਅਨੁਜਾਨਿਯਮਾਨਾਨਿ ਬਹੂਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ‘‘ਅਲਂ ਦੇવਦਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਇਚ੍ਛਤਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
Imāni pana pañca vatthūni yācato devadattassa vacanaṃ sutvāva aññāsi bhagavā ‘‘saṅghabhedatthiko hutvā ayaṃ yācatī’’ti. Yasmā pana tāni anujāniyamānāni bahūnaṃ kulaputtānaṃ maggantarāyāya saṃvattanti, tasmā bhagavā ‘‘alaṃ devadattā’’ti paṭikkhipitvā ‘‘yo icchati āraññiko hotū’’tiādimāha.
ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਰੂਪਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ‘‘ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਹਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਮਹੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ। ਏਕੋ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਥਾਮੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਗਾਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਏਕੋ ਮਹਬ੍ਬਲੋ ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਧਾਤੁਕੋ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਚਿਤ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇਪਿ ਗਾਮਨ੍ਤੇਪਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿਯੇવ। ਏਕੋ ਨੇવ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਪਦਪਰਮੋ ਹੋਤਿ।
Ettha pana bhagavato adhippāyaṃ viditvā kulaputtena attano patirūpaṃ veditabbaṃ. Ayañhettha bhagavato adhippāyo – ‘‘eko bhikkhu mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ. Eko dubbalo hoti appathāmo araññe na sakkoti, gāmanteyeva sakkoti. Eko mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva. Eko neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti.
ਤਤ੍ਰ ਯ੍વਾਯਂ ਮਹਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੋਤਿ ਮਹੁਸ੍ਸਾਹੋ, ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ, ਸੋ ਅਰਞ੍ਞੇਯੇવ વਸਤੁ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ। ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦਯੋਪਿ ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਾਤਬ੍ਬਮੇવ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
Tatra yvāyaṃ mahajjhāsayo hoti mahussāho, sakkoti gāmantasenāsanaṃ paṭikkhipitvā araññe viharanto dukkhassantaṃ kātuṃ, so araññeyeva vasatu, idamassa patirūpaṃ. Saddhivihārikādayopi cassa anusikkhamānā araññe vihātabbameva maññissanti.
ਯੋ ਪਨ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਥਾਮੋ ਗਾਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ, ਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸੋ ਗਾਮਨ੍ਤੇਯੇવ વਸਤੁ, ਯ੍વਾਯਂ ਮਹਬ੍ਬਲੋ ਸਮਪ੍ਪવਤ੍ਤਧਾਤੁਕੋ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਟ੍ਠਾਨਿਟ੍ਠੇਸੁ ਸਮਚਿਤ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇਪਿ ਗਾਮਨ੍ਤੇਪਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿਯੇવ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਪਹਾਯ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਤੁ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਪਤਿਰੂਪਂ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਪਿ ਹਿਸ੍ਸ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
Yo pana dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, na araññe so gāmanteyeva vasatu, yvāyaṃ mahabbalo samappavattadhātuko adhivāsanakhantisampanno iṭṭhāniṭṭhesu samacitto araññepi gāmantepi sakkotiyeva, ayampi gāmantasenāsanaṃ pahāya araññe viharatu, idamassa patirūpaṃ saddhivihārikāpi hissa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissanti.
ਯੋ ਪਨਾਯਂ ਨੇવ ਗਾਮਨ੍ਤੇ ਨ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਪਦਪਰਮੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਰਞ੍ਞੇਯੇવ વਸਤੁ। ਅਯਂ ਹਿਸ੍ਸ ਧੁਤਙ੍ਗਸੇવਨਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਭਾવਨਾ ਚ ਆਯਤਿਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਦਯੋ ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ।
Yo panāyaṃ neva gāmante na araññe sakkoti padaparamo hoti. Ayampi araññeyeva vasatu. Ayaṃ hissa dhutaṅgasevanā kammaṭṭhānabhāvanā ca āyatiṃ maggaphalānaṃ upanissayo bhavissati. Saddhivihārikādayo cassa anusikkhamānā araññe vihātabbaṃ maññissantīti.
ਏવਂ ਯ੍વਾਯਂ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਥਾਮੋ ਗਾਮਨ੍ਤੇਯੇવ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਅਰਞ੍ਞੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਾ ‘‘ਯੋ ਇਚ੍ਛਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤੇ વਿਹਰਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਮਿਨਾ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਦ੍વਾਰਂ ਦਿਨ੍ਨਂ।
Evaṃ yvāyaṃ dubbalo hoti appathāmo gāmanteyeva viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ na araññe, imaṃ puggalaṃ sandhāya bhagavā ‘‘yo icchati gāmante viharatū’’ti āha. Iminā ca puggalena aññesampi dvāraṃ dinnaṃ.
ਯਦਿ ਪਨ ਭਗવਾ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਦਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਯ੍વਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਕਤਿਯਾ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਥਾਮੋ, ਯੋਪਿ ਦਹਰਕਾਲੇ ਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਅਭਿਸਮ੍ਭੁਣਿਤ੍વਾ ਜਿਣ੍ਣਕਾਲੇ વਾ વਾਤਪਿਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਕਾਲੇ વਾ ਨਾਭਿਸਮ੍ਭੁਣਾਤਿ, ਗਾਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਪਨ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ, ਤੇਸਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਾਧਿਗਮੋ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ, ਉਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਉਬ੍ਬਿਨਯਂ વਿਲੋਮਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਤੇਸਂ ਅਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਅਸ੍ਸ ‘‘ਸਕવਾਦਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਦੇવਦਤ੍ਤવਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਗਾਰਯ੍ਹੋ ਚ ਭવੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਏવਰੂਪੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਏਤੇਨੇવੂਪਾਯੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਨ ਮਾਸੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮੇવ।
Yadi pana bhagavā devadattassa vādaṃ sampaṭiccheyya, yvāyaṃ puggalo pakatiyā dubbalo hoti appathāmo, yopi daharakāle araññavāsaṃ abhisambhuṇitvā jiṇṇakāle vā vātapittādīhi samuppannadhātukkhobhakāle vā nābhisambhuṇāti, gāmanteyeva pana viharanto sakkoti dukkhassantaṃ kātuṃ, tesaṃ ariyamaggupacchedo bhaveyya, arahattaphalādhigamo na bhaveyya, uddhammaṃ ubbinayaṃ vilomaṃ aniyyānikaṃ satthu sāsanaṃ bhaveyya, satthā ca tesaṃ asabbaññū assa ‘‘sakavādaṃ chaḍḍetvā devadattavāde patiṭṭhito’’ti gārayho ca bhaveyya. Tasmā bhagavā evarūpe puggale saṅgaṇhanto devadattassa vādaṃ paṭikkhipi. Etenevūpāyena piṇḍapātikavatthusmimpi paṃsukūlikavatthusmimpi aṭṭha māse rukkhamūlikavatthusmimpi vinicchayo veditabbo. Cattāro pana māse rukkhamūlasenāsanaṃ paṭikkhittameva.
ਮਚ੍ਛਮਂਸવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਤਿਕੋਟਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਤੀਹਿ ਕੋਟੀਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਹਿ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧੀਹਿ વਿਰਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਅਸੁਤਂ, ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ’’ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮਿਗਮਚ੍ਛੇ વਧਿਤ੍વਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ। ‘‘ਅਸੁਤਂ’’ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮਿਗਮਚ੍ਛੇ વਧਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਸੁਤਂ। ‘‘ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ’’ ਪਨ ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਸੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਤਦੁਭਯવਿਮੁਤ੍ਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਞ੍ਚ ਞਤ੍વਾ ਤਬ੍ਬਿਪਕ੍ਖਤੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਥਂ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਜਾਲવਾਗੁਰਾਦਿਹਤ੍ਥੇ ਗਾਮਤੋ વ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੇ, ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਚ ਨੇਸਂ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨੁਖੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ, ਨਾਮ ਏਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਭਨ੍ਤੇ ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਯਿਦਂ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਰਾਜਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਤਿ।
Macchamaṃsavatthusmiṃ tikoṭiparisuddhanti tīhi koṭīhi parisuddhaṃ, diṭṭhādīhi aparisuddhīhi virahitanti attho. Tenevāha – ‘‘adiṭṭhaṃ, asutaṃ, aparisaṅkita’’nti. Tattha ‘‘adiṭṭhaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gayhamānaṃ adiṭṭhaṃ. ‘‘Asutaṃ’’ nāma bhikkhūnaṃ atthāya migamacche vadhitvā gahitanti asutaṃ. ‘‘Aparisaṅkitaṃ’’ pana diṭṭhaparisaṅkitaṃ sutaparisaṅkitaṃ tadubhayavimuttaparisaṅkitañca ñatvā tabbipakkhato jānitabbaṃ. Kathaṃ? Idha bhikkhū passanti manusse jālavāgurādihatthe gāmato va nikkhamante araññe vā vicarante, dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhiharanti. Te tena diṭṭhena parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ diṭṭhaparisaṅkitaṃ, nāma etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā bhante na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ bhante bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
ਨਹੇવ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਅਪਿਚ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਜਾਲવਾਗੁਰਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਗਾਮਤੋ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਚ ਨੇਸਂ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨੁਖੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਸੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ’’ ਨਾਮ। ਏਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਰਾਜਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਤਿ।
Naheva kho bhikkhū passanti; apica suṇanti, manussā kira jālavāgurādihatthā gāmato vā nikkhamanti, araññe vā vicarantī’’ti. Dutiyadivase ca nesaṃ taṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘sutaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati, yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ, amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kata’’nti vadanti kappati.
ਨਹੇવ ਖੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ; ਅਪਿਚ ਖੋ ਤੇਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਰਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨੁਖੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ‘‘ਤਦੁਭਯવਿਮੁਤ੍ਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ’’ ਨਾਮ। ਏਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਰਾਜਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਕਤਂ ਪવਤ੍ਤਮਂਸਂ વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਮੇવ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਮ੍ਪਾਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਮਤਾਨਂ ਪੇਤਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥਾਯ ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨਂ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਕਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਪ੍ਪਤਿ।
Naheva kho pana bhikkhū passanti, na suṇanti; apica kho tesaṃ gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhānaṃ pattaṃ gahetvā samacchamaṃsaṃ piṇḍapātaṃ abhisaṅkharitvā abhiharanti, te parisaṅkanti ‘‘bhikkhūnaṃ nukho atthāya kata’’nti idaṃ ‘‘tadubhayavimuttaparisaṅkitaṃ’’ nāma. Etaṃ gahetuṃ na vaṭṭati. Yaṃ evaṃ aparisaṅkitaṃ taṃ vaṭṭati. Sace pana te manussā ‘‘kasmā, bhante, na gaṇhathā’’ti pucchitvā tamatthaṃ sutvā ‘‘nayidaṃ, bhante, bhikkhūnaṃ atthāya kataṃ amhehi attano atthāya vā rājayuttādīnaṃ atthāya vā kataṃ pavattamaṃsaṃ vā kappiyameva labhitvā bhikkhūnaṃ atthāya sampādita’’nti vadanti kappati. Matānaṃ petakiccatthāya maṅgalādīnaṃ vā atthāya katepi eseva nayo. Yaṃ yañhi bhikkhūnaṃyeva atthāya akataṃ, yattha ca nibbematiko hoti, taṃ sabbaṃ kappati.
ਸਚੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ , ਇਤਰੇਸਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਯੇવ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂਯੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਞ੍ਚਸੁ ਹਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ ਯਸ੍ਸ વਾ ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ।
Sace pana ekasmiṃ vihāre bhikkhū uddissa kataṃ hoti, te ca attano atthāya katabhāvaṃ na jānanti, aññe jānanti. Ye jānanti, tesaṃ na vaṭṭati , itaresaṃ vaṭṭati. Aññe na jānanti, teyeva jānanti, tesaṃyeva na vaṭṭati, aññesaṃ vaṭṭati. Tepi amhākaṃ atthāya katanti jānanti, aññepi etesaṃ atthāya katanti jānanti, sabbesampi na vaṭṭati, sabbe na jānanti, sabbesampi vaṭṭati. Pañcasu hi sahadhammikesu yassa vā tassa vā atthāya uddissa kataṃ, sabbesaṃ na kappati.
ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ વਧਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਸੋ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਭਾવਂ ਜਾਨਂਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਭੁਤ੍ਤਤਾਯ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਜਾਨਨਤਾਯ। ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਸ੍ਸ ਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਞ੍ਚ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਞਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਦੇਸਨਾਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਨ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਞਤ੍વਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬਾ, ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਞ੍ਹਿ ਞਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੋવ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਭੀਰੁਕੇਨ ਰੂਪਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੇਨਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਮਂਸਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਭੋਗਕਾਲੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਦੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ। ਅਚ੍ਛਮਂਸਂ ਹਿ ਸੂਕਰਮਂਸਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਦੀਪਿਮਂਸਾਦੀਨਿਪਿ ਮਿਗਮਂਸਾਦਿਸਦਿਸਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਹਣਮੇવ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Sace pana koci ekaṃ bhikkhuṃ uddissa pāṇaṃ vadhitvā tassa pattaṃ pūretvā deti, so ca attano atthāya katabhāvaṃ jānaṃyeva gahetvā aññassa bhikkhuno deti, so tassa saddhāya paribhuñjati, kassa āpattīti? Dvinnampi anāpatti. Yañhi uddissa kataṃ tassa abhuttatāya anāpatti, itarassa ajānanatāya. Kappiyamaṃsassa hi paṭiggahaṇe āpatti natthi. Uddissa katañca ajānitvā bhuttassa pacchā ñatvā āpattidesanākiccaṃ nāma natthi, akappiyamaṃsaṃ pana ajānitvā bhuttena pacchā ñatvāpi āpatti desetabbā, uddissa katañhi ñatvā bhuñjatova āpatti. Akappiyamaṃsaṃ ajānitvā bhuñjantassāpi āpattiyeva. Tasmā āpattibhīrukena rūpaṃ sallakkhentenapi pucchitvāva maṃsaṃ paṭiggahetabbaṃ. Paribhogakāle pucchitvā paribhuñjissāmīti vā gahetvā pucchitvāva paribhuñjitabbaṃ. Kasmā? Duviññeyyattā. Acchamaṃsaṃ hi sūkaramaṃsasadisaṃ hoti, dīpimaṃsādīnipi migamaṃsādisadisāni, tasmā pucchitvā gahaṇameva vattanti vadanti.
ਹਟ੍ਠੋ ਉਦਗ੍ਗੋਤਿ ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ ਉਨ੍ਨਤਕਾਯਚਿਤ੍ਤੋ ਚ ਹੁਤ੍વਾ। ਸੋ ਕਿਰ ‘‘ਨ ਭਗવਾ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥੂਨਿ ਅਨੁਜਾਨਾਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਕੋਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਇਙ੍ਗਿਤਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਯਥਾ વਿਸਂ વਾ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜੁਯਾ વਾ ਉਬ੍ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਂ વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਸਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਆਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਰਣਦੁਕ੍ਖਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਹਟ੍ਠੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਸਙ੍ਘਭੇਦਪਚ੍ਚਯਾ ਆਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅવੀਚਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਂવੇਦਨੀਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਲਦ੍ਧੋ ਦਾਨਿ ਮੇ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸ੍ਸ ਉਪਾਯੋ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਸਪਰਿਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਤੇਨੇવ ਹਟ੍ਠਭਾવੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Haṭṭho udaggoti tuṭṭho ceva unnatakāyacitto ca hutvā. So kira ‘‘na bhagavā imāni pañca vatthūni anujānāti, idāni sakkhissāmi saṅghabhedaṃ kātu’’nti kokālikassa iṅgitākāraṃ dassetvā yathā visaṃ vā khāditvā rajjuyā vā ubbandhitvā satthaṃ vā āharitvā maritukāmo puriso visādīsu aññataraṃ labhitvā tappaccayā āsannampi maraṇadukkhaṃ ajānanto haṭṭho udaggo hoti; evameva saṅghabhedapaccayā āsannampi avīcimhi nibbattitvā paṭisaṃvedanīyaṃ dukkhaṃ ajānanto ‘‘laddho dāni me saṅghabhedassa upāyo’’ti haṭṭho udaggo sapariso uṭṭhāyāsanā teneva haṭṭhabhāvena bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
ਤੇ ਮਯਂ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ વਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਮਯਂ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਜਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕવਸੇਨ વਿਭਤ੍ਤਿવਿਪਲ੍ਲਾਸਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਾਨੁਰੂਪਮੇવ ‘‘ਤੇ ਮਯਂ ਇਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ વਤ੍ਥੂਹੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਯਥਾ ਤਂ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ।
Te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi samādāya vattāmāti ettha pana ‘‘imāni pañca vatthūnī’’ti vattabbepi te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhi janaṃ saññāpessāmāti abhiṇhaṃ parivitakkavasena vibhattivipallāsaṃ asallakkhetvā abhiṇhaṃ parivitakkānurūpameva ‘‘te mayaṃ imehi pañcahi vatthūhī’’ti āha, yathā taṃ vikkhittacitto.
ਧੁਤਾ ਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਯਾ ਪਟਿਪਦਾ ਕਿਲੇਸੇ ਧੁਨਾਤਿ, ਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਧੁਤਾ। ਯਾ ਚ ਕਿਲੇਸੇ ਸਲ੍ਲਿਖਤਿ, ਸਾ ਏਤੇਸਂ વੁਤ੍ਤੀਤਿ ਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿਨੋ।
Dhutāsallekhavuttinoti yā paṭipadā kilese dhunāti, tāya samannāgatattā dhutā. Yā ca kilese sallikhati, sā etesaṃ vuttīti sallekhavuttino.
ਬਾਹੁਲਿਕੋਤਿ ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਬਹੁਲਭਾવੋ ਬਾਹੁਲ੍ਲਂ, ਤਂ ਬਾਹੁਲ੍ਲਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਾ ਬਾਹੁਲ੍ਲੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਠਿਤੋਤਿ ਬਾਹੁਲਿਕੋ। ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਚੇਤੇਤੀਤਿ ਬਾਹੁਲਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੇਤਿ ਕਪ੍ਪੇਤਿ ਪਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਸਾવਕਾਨਞ੍ਚ ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਬਹੁਲਭਾવੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏવਂ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਚਕ੍ਕਭੇਦਾਯਾਤਿ ਆਣਾਭੇਦਾਯ।
Bāhulikoti cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bāhullaṃ, taṃ bāhullamassa atthi, tasmiṃ vā bāhulle niyutto ṭhitoti bāhuliko. Bāhullāya cetetīti bāhulattāya ceteti kappeti pakappeti. Kathañhi nāma mayhañca sāvakānañca cīvarādīnaṃ paccayānaṃ bahulabhāvo bhaveyyāti evaṃ ussukkamāpannoti adhippāyo. Cakkabhedāyāti āṇābhedāya.
ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਖਨ੍ਧਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਅਲਂ, ਦੇવਦਤ੍ਤ, ਮਾ ਤੇ ਰੁਚ੍ਚਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਗਰੁਕੋ ਖੋ, ਦੇવਦਤ੍ਤ, ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਯੋ ਖੋ, ਦੇવਦਤ੍ਤ, ਸਮਗ੍ਗਂ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਕਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਂ ਪਸવਤਿ, ਕਪ੍ਪਂ ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਤਿ, ਯੋ ਚ ਖੋ, ਦੇવਦਤ੍ਤ, ਭਿਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਮਗ੍ਗਂ ਕਰੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸવਤਿ, ਕਪ੍ਪਂ ਸਗ੍ਗਮ੍ਹਿ ਮੋਦਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੪੩) ਏવਮਾਦਿਕਂ ਅਨੇਕਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਤਦਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਤਦਨੁਲੋਮਿਕਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ।
Dhammiṃ kathaṃ katvāti khandhake vuttanayena ‘‘alaṃ, devadatta, mā te rucci saṅghabhedo. Garuko kho, devadatta, saṅghabhedo. Yo kho, devadatta, samaggaṃ saṅghaṃ bhindati, kappaṭṭhikaṃ kibbisaṃ pasavati, kappaṃ nirayamhi paccati, yo ca kho, devadatta, bhinnaṃ saṅghaṃ samaggaṃ karoti, brahmaṃ puññaṃ pasavati, kappaṃ saggamhi modatī’’ti (cūḷava. 343) evamādikaṃ anekappakāraṃ devadattassa ca bhikkhūnañca tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā.
੪੧੧. ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸਾਤਿ ਸਹਿਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਸਰੀਰੇਨ ਚ ਅવਿਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਭਾਜਨੇਪਿ ਹਿ ਅਯਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕੋਤਿ ਹਿ વਦਤਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਿਯੋਗੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਸਮਾਨਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੋਤਿ વਦਤਾ ਸਰੀਰੇਨ। ਕਥਂ? ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕੋ ਹਿ ਲਦ੍ਧਿਨਾਨਾਸਂવਾਸਕੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਨਾਨਾਸਂવਾਸਕੇਨ વਾ વਿਰਹਿਤੋ ਸਮਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅવਿਯੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਸਮਾਨਸੀਮਾਯਂ ਠਿਤੋ ਕਾਯਸਾਮਗ੍ਗਿਦਾਨਤੋ ਸਰੀਰੇਨ ਅવਿਯੁਤ੍ਤੋ।
411.Samaggassāti sahitassa cittena ca sarīrena ca aviyuttassāti attho. Padabhājanepi hi ayameva attho dassito. Samānasaṃvāsakoti hi vadatā cittena aviyogo dassito hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhitoti vadatā sarīrena. Kathaṃ? Samānasaṃvāsako hi laddhinānāsaṃvāsakena vā kammanānāsaṃvāsakena vā virahito samacittatāya cittena aviyutto hoti. Samānasīmāyaṃ ṭhito kāyasāmaggidānato sarīrena aviyutto.
ਭੇਦਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ વਾ ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਭੇਦਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਕਾਰਣਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਓਕਾਸੇ ‘‘ਕਾਮਹੇਤੁ ਕਾਮਨਿਦਾਨਂ ਕਾਮਾਧਿਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬੮) વਿਯ ਕਾਰਣਂ ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਞ੍ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸવਿਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਭੇਦਕਰવਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਾਨਿ ਪਨ ‘‘ਇਧੂਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੫੨) ਨਯੇਨ ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਰੇવ ਨੇਸਂ ਅਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਯੋਪਿ ਚਾਯਂ ਇਮਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਕਮ੍ਮੇਨ, ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ, વੋਹਾਰੇਨ, ਅਨੁਸਾવਨਾਯ, ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਹੋਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਪਕਾਸਯਿਸ੍ਸਾਮ। ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨ ਭੇਦਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ વਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮਾਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਭੇਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਸਙ੍ਘਭੇਦਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਸਮਤ੍ਥਂ ਕਾਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਿਤਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ। ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ ਯਥਾਪਗ੍ਗਹਿਤਮੇવ ਚ ਕਤ੍વਾ ਅਚ੍ਛੇਯ੍ਯ । ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏવਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਤਾ ਤਿਟ੍ਠਤਾ ਚ ਤਂ ਦੀਪਿਤਞ੍ਚੇવ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਦੀਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਨਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
Bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇanti bhedanassa saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ kāraṇaṃ. Imasmiñhi okāse ‘‘kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇa’’ntiādīsu (ma. ni. 1.168) viya kāraṇaṃ adhikaraṇanti adhippetaṃ. Tañca yasmā aṭṭhārasavidhaṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘aṭṭhārasa bhedakaravatthūnī’’ti vuttaṃ. Tāni pana ‘‘idhūpāli, bhikkhu adhammaṃ dhammoti dīpetī’’tiādinā (cūḷava. 352) nayena khandhake āgatāni, tasmā tatreva nesaṃ atthaṃ vaṇṇayissāma. Yopi cāyaṃ imāni vatthūni nissāya aparehipi kammena, uddesena, vohārena, anusāvanāya, salākaggāhenāti pañcahi kāraṇehi saṅghabhedo hoti, tampi āgataṭṭhāneyeva pakāsayissāma. Saṅkhepato pana bhedanasaṃvattanikaṃ vā adhikaraṇaṃ samādāyāti ettha saṅghabhedassa atthāya saṃvattanikaṃ saṅghabhedanipphattisamatthaṃ kāraṇaṃ gahetvāti evamattho veditabbo. Paggayhāti paggahitaṃ abbhussitaṃ pākaṭaṃ katvā. Tiṭṭheyyāti yathāsamādinnaṃ yathāpaggahitameva ca katvā accheyya . Yasmā pana evaṃ paggaṇhatā tiṭṭhatā ca taṃ dīpitañceva appaṭinissaṭṭhañca hoti, tasmā padabhājane ‘‘dīpeyyā’’ti ca ‘‘nappaṭinissajjeyyā’’ti ca vuttaṃ.
ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਲਜ੍ਜੀਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਚਸ੍ਸ ਯੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਸੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇਪਿ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੇਦਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮਾਦਾਯ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਿ।
Bhikkhūhi evamassa vacanīyoti aññehi lajjīhi bhikkhūhi evaṃ vattabbo bhaveyya. Padabhājane cassa ye passantīti ye sammukhā paggayha tiṭṭhantaṃ passanti. Ye suṇantīti yepi ‘‘asukasmiṃ nāma vihāre bhikkhū bhedanasaṃvattanikaṃ adhikaraṇaṃ samādāya paggayha tiṭṭhantī’’ti suṇanti.
ਸਮੇਤਾਯਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇਨਾਤਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੇਤੁ ਸਮਾਗਚ੍ਛਤੁ ਏਕਲਦ੍ਧਿਕੋ ਹੋਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਸਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੋ ਅવਿવਦਮਾਨੋ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤੀਤਿ।
Sametāyasmā saṅghenāti āyasmā saṅghena saddhiṃ sametu samāgacchatu ekaladdhiko hotūti attho. Kiṃ kāraṇā? Samaggo hi saṅgho sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharatīti.
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੋਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਟ੍ਠੁ ਮੋਦਮਾਨੋ। ਅવਿવਦਮਾਨੋਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਨ વਿવਦਮਾਨੋ। ਏਕੋ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਏਕਤੋ ਪવਤ੍ਤਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਨ વਿਸੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਫਾਸੁ વਿਹਰਤੀਤਿ ਸੁਖਂ વਿਹਰਤਿ।
Tattha sammodamānoti aññamaññaṃ sampattiyā saṭṭhu modamāno. Avivadamānoti ‘‘ayaṃ dhammo, nāyaṃ dhammo’’ti evaṃ na vivadamāno. Eko uddeso assāti ekuddeso, ekato pavattapātimokkhuddeso, na visunti attho. Phāsu viharatīti sukhaṃ viharati.
ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਕੁਸਲਂ ਖੇਮਂ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવੋ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ। ਨੋ ਚੇ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸੁਤ੍વਾ ਨ વਦਨ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇ ਸੁਤ੍વਾ ਨ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕੀવਦੂਰੇ ਸੁਤ੍વਾ ਅવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ? ਏਕવਿਹਾਰੇ ਤਾવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਾਰੋ। ਦੂਤਂ વਾ ਪਣ੍ਣਂ વਾ ਪੇਸੇਤ੍વਾ વਦਤੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਮੋਕ੍ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਯਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਗਰੁਕੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ , ਮਾ ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਯ, ਪਰਕ੍ਕਮੀ’ਤਿ ਨਿવਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਪਹੋਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਦੂਰਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਗਿਲਾਨਾਨਞ੍ਹਿ ਦੂਰੇਪਿ ਭਾਰੋਯੇવ।
Iccetaṃ kusalanti etaṃ paṭinissajjanaṃ kusalaṃ khemaṃ sotthibhāvo tassa bhikkhuno. No ce paṭinissajjati āpatti dukkaṭassāti tikkhattuṃ vuttassa appaṭinissajjato dukkaṭaṃ. Sutvā na vadanti āpatti dukkaṭassāti ye sutvā na vadanti, tesampi dukkaṭaṃ. Kīvadūre sutvā avadantānaṃ dukkaṭaṃ? Ekavihāre tāva vattabbaṃ natthi. Aṭṭhakathāyaṃ pana vuttaṃ ‘‘samantā addhayojane bhikkhūnaṃ bhāro. Dūtaṃ vā paṇṇaṃ vā pesetvā vadatopi āpattimokkho natthi. Sayameva gantvā ‘garuko kho, āvuso, saṅghabhedo , mā saṅghabhedāya, parakkamī’ti nivāretabbo’’ti. Pahontena pana dūrampi gantabbaṃ agilānānañhi dūrepi bhāroyeva.
ਇਦਾਨਿ ‘‘ਏવਞ੍ਚ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਮ੍ਪਿ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾਤਿ ਸਚੇ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਚ ਪਾਦੇਸੁ ਚ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪੁਨਪਿ ‘‘ਮਾ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ।
Idāni ‘‘evañca so bhikkhu bhikkhūhi vuccamāno’’tiādīsu atthamattameva dassetuṃ ‘‘so bhikkhu saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvā vattabbo’’tiādimāha. Tattha saṅghamajjhampi ākaḍḍhitvāti sace purimanayena vuccamāno na paṭinissajjati hatthesu ca pādesu ca gahetvāpi saṅghamajjhaṃ ākaḍḍhitvā punapi ‘‘mā āyasmā’’tiādinā nayena tikkhattuṃ vattabbo.
ਯਾવਤਤਿਯਂ ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋਤਿ ਯਾવ ਤਤਿਯਂ ਸਮਨੁਭਾਸਨਂ ਤਾવ ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੀਹਿ ਸਮਨੁਭਾਸਨਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਨੁਭਾਸਨવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਨੁਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Yāvatatiyaṃ samanubhāsitabboti yāva tatiyaṃ samanubhāsanaṃ tāva samanubhāsitabbo. Tīhi samanubhāsanakammavācāhi kammaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. Padabhājane panassa atthameva gahetvā samanubhāsanavidhiṃ dassetuṃ ‘‘so bhikkhu samanubhāsitabbo. Evañca pana, bhikkhave, samanubhāsitabbo’’tiādi vuttaṃ.
੪੧੪. ਤਤ੍ਥ ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿ ਯਞ੍ਚ ਞਤ੍ਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਯੇ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਹਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯੇ, ਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਯ੍ਯ-ਕਾਰਪ੍ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਯ ਤਤਿਯਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਆਪਨ੍ਨਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾਤਿ? ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ વਦਤਿ ‘‘ਯੋ ਅવਸਾਨੇ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਪਨ੍ਨਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਲਿਙ੍ਗਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ ਅਸਾਧਾਰਣਾਪਤ੍ਤਿਯੋ વਿਯ ਆਪਨ੍ਨਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਪਨ੍ਨਾਨਂ ਕਿਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ ਆਹ।
414. Tattha ñattiyā dukkaṭaṃ dvīhi kammavācāhi thullaccayā paṭippassambhantīti yañca ñattipariyosāne dukkaṭaṃ āpanno, ye ca dvīhi kammavācāhi thullaccaye, tā tissopi āpattiyo ‘‘yassa nakkhamati so bhāseyyā’’ti evaṃ yya-kārappattamattāya tatiyakammavācāya paṭippassambhanti saṅghādisesoyeva tiṭṭhati. Kiṃ pana āpannāpattiyo paṭippassambhanti anāpannāti? Mahāsumatthero tāva vadati ‘‘yo avasāne paṭinissajjissati, so tā āpattiyo na āpajjati, tasmā anāpannā paṭippassambhantī’’ti. Mahāpadumatthero pana liṅgaparivattena asādhāraṇāpattiyo viya āpannā paṭippassambhanti, anāpannānaṃ kiṃ paṭippassaddhiyā’’ti āha.
੪੧੫. ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਤਿ ਤਞ੍ਚੇ ਸਮਨੁਭਾਸਨਕਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਇਧ ਸਞ੍ਞਾ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ਏવ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
415.Dhammakamme dhammakammasaññīti tañce samanubhāsanakammaṃ dhammakammaṃ hoti, tasmiṃ dhammakammasaññīti attho. Esa nayo sabbattha. Idha saññā na rakkhati, kammassa dhammikattā eva appaṭinissajjanto āpajjati.
੪੧੬. ਅਸਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸਮਨੁਭਾਸਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
416.Asamanubhāsantassāti asamanubhāsiyamānassa appaṭinissajjantassāpi saṅghādisesena anāpatti.
ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ વਾ ਞਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ વਾ ਞਤ੍ਤਿਪਰਿਯੋਸਾਨੇ વਾ ਪਠਮਾਯ વਾ ਅਨੁਸਾવਨਾਯ ਦੁਤਿਯਾਯ વਾ ਤਤਿਯਾਯ વਾ ਯਾવ ਯ੍ਯ-ਕਾਰਂ ਨ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾવ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Paṭinissajjantassāti ñattito pubbe vā ñattikkhaṇe vā ñattipariyosāne vā paṭhamāya vā anusāvanāya dutiyāya vā tatiyāya vā yāva yya-kāraṃ na sampāpuṇāti, tāva paṭinissajjantassa saṅghādisesena anāpatti.
ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ‘‘ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਸਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭੇਦਾਯ ਪਰਕ੍ਕਮਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੧੭) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ। ਸੋ ਚ ਖੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਾਯ ਪਰਕ੍ਕਮਨਸ੍ਸੇવ, ਨ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਸ੍ਸ। ਨ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ। ਕਥਮਿਦਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਸੁਤ੍ਤਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਦ੍ਧਬਾਧਿਪੁਬ੍ਬੋ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਸਮਨੁਭਾਸਨਾਯ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਾਰੇ (ਪਰਿ॰ ੧੨੧) ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਅਰਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਥਾਪਿਸ੍ਸ ਕਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਮਤ੍ਤੇਨ વਦੇਯ੍ਯ, ਤਥਾਪਿ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਨ ਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ વੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਯਮ੍ਪਿ ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ‘‘ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਲਿਖਿਤਂ, ਤਂ ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਂ। ਪਮਾਦਲਿਖਿਤਭਾવੋ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਪਠਮਂ ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਚੋਦੇਤ੍વਾ ਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਰੇਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੬੫) ਏવਂ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਪਤ੍ਤਿਰੋਪਨવਚਨਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
Ādikammikassāti. Ettha pana ‘‘devadatto samaggassa saṅghassa bhedāya parakkami, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 17) āgatattā devadatto ādikammiko. So ca kho saṅghabhedāya parakkamanasseva, na appaṭinissajjanassa. Na hi tassa taṃ kammaṃ kataṃ. Kathamidaṃ jānitabbanti ce? Suttato. Yathā hi ‘‘ariṭṭho bhikkhu gaddhabādhipubbo yāvatatiyaṃ samanubhāsanāya na paṭinissajji, tasmiṃ vatthusmi’’nti parivāre (pari. 121) āgatattā ariṭṭhassa kammaṃ katanti paññāyati, na tathā devadattassa. Athāpissa katena bhavitabbanti koci attano rucimattena vadeyya, tathāpi appaṭinissajjane ādikammikassa anāpatti nāma natthi. Na hi paññattaṃ sikkhāpadaṃ vītikkamantassa aññatra uddissa anuññātato anāpatti nāma dissati. Yampi ariṭṭhasikkhāpadassa anāpattiyaṃ ‘‘ādikammikassā’’ti potthakesu likhitaṃ, taṃ pamādalikhitaṃ. Pamādalikhitabhāvo cassa ‘‘paṭhamaṃ ariṭṭho bhikkhu codetabbo, codetvā sāretabbo, sāretvā āpattiṃ ropetabbo’’ti (cūḷava. 65) evaṃ kammakkhandhake āpattiropanavacanato veditabbo.
ਇਤਿ ਭੇਦਾਯ ਪਰਕ੍ਕਮਨੇ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਦੇવਦਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਮਾਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ ਨ ਜਾਤਾ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਨ ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋਯੇવਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਾ ਪਨੇਸਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਸਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾવ ਸਿਦ੍ਧਾ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਸਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਕੇવਲਂ ਸਮਨੁਭਾਸਨਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਬ੍ਬਸਮਨੁਭਾਸਨਾਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
Iti bhedāya parakkamane ādikammikassa devadattassa yasmā taṃ kammaṃ na kataṃ, tasmāssa āpattiyeva na jātā. Sikkhāpadaṃ pana taṃ ārabbha paññattanti katvā ‘‘ādikammiko’’ti vutto. Iti āpattiyā abhāvatoyevassa anāpatti vuttā. Sā panesā kiñcāpi asamanubhāsantassāti imināva siddhā, yasmā pana asamanubhāsanto nāma yassa kevalaṃ samanubhāsanaṃ na karonti, so vuccati, na ādikammiko. Ayañca devadatto ādikammikoyeva, tasmā ‘‘ādikammikassā’’ti vuttaṃ. Etenupāyena ṭhapetvā ariṭṭhasikkhāpadaṃ sabbasamanubhāsanāsu vinicchayo veditabbo. Sesaṃ sabbattha uttānameva.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ ਏਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਮਨੁਭਾਸਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮਮੇਤਂ, ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਮੀਤਿ ਕਾਯવਿਕਾਰਂ વਾ વਚੀਭੇਦਂ વਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਨ ਆਪਜ੍ਜਨਤੋ ਅਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
Samuṭṭhānādīsu tivaṅgikaṃ ekasamuṭṭhānaṃ, samanubhāsanasamuṭṭhānaṃ nāmametaṃ, kāyavācācittato samuṭṭhāti. Paṭinissajjāmīti kāyavikāraṃ vā vacībhedaṃ vā akarontasseva pana āpajjanato akiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧੦. ਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 10. Saṅghabhedasikkhāpadaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧੦. ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧੦. ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੧੦. ਪਠਮਸਙ੍ਘਭੇਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 10. Paṭhamasaṅghabhedasikkhāpadavaṇṇanā