| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
२. सङ्घादिसेसकण्डं
2. Saṅghādisesakaṇḍaṃ
१. पठमसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना
1. Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
६७९. सङ्घादिसेसकण्डे ‘‘दुतियस्स आरोचेती’’ति एत्थापि द्वीसुपि अड्डकारकेसु यस्स कस्सचि दुतियस्स कथं यो कोचि आरोचेतीति एवमत्थो गहेतब्बोति आह ‘‘एसेव नयो’’ति।
679. Saṅghādisesakaṇḍe ‘‘dutiyassa ārocetī’’ti etthāpi dvīsupi aḍḍakārakesu yassa kassaci dutiyassa kathaṃ yo koci ārocetīti evamattho gahetabboti āha ‘‘eseva nayo’’ti.
गतिगतन्ति चिरकालप्पवत्तं। आपत्तीति आपज्जनं। ‘‘निस्सारणीय’’न्ति इदं कत्तुअत्थे सिद्धन्ति आह ‘‘निस्सारेती’’ति। आपन्नं भिक्खुनिं सङ्घतो वियोजेति, वियोजनहेतु होतीति अत्थो।
Gatigatanti cirakālappavattaṃ. Āpattīti āpajjanaṃ. ‘‘Nissāraṇīya’’nti idaṃ kattuatthe siddhanti āha ‘‘nissāretī’’ti. Āpannaṃ bhikkhuniṃ saṅghato viyojeti, viyojanahetu hotīti attho.
गीवायेवाति आणत्तिया अभावतो। तेसं अनत्थकामतायाति ‘‘चोरो’’ति वुत्तं मम वचनं सुत्वा केचि दण्डिस्सन्ति जीविता वोरोपेस्सन्तीति एवं सञ्ञाय। एतेन केवलं भयेन वा परिक्खारग्गहणत्थं वा सहसा ‘‘चोरो’’ति वुत्ते दण्डितेपि न दोसोति दस्सेति। राजपुरिसानञ्हि ‘‘चोरो अय’’न्ति उद्दिस्स कथने एव गीवा, भिक्खूनं, पन आरामिकादीनं वा सम्मुखा ‘‘असुको चोरो एवमकासी’’ति केनचि वुत्तवचनं निस्साय आरामिकादीसु राजपुरिसानं वत्वा दण्डापेन्तेसुपि भिक्खुस्स न गीवा राजपुरिसानं अवुत्तत्ता। येसञ्च वुत्तं, तेहि सयं चोरस्स अदण्डितत्ताति गहेतब्बं। ‘‘त्वं एतस्स सन्तकं अच्छिन्दा’’ति आणत्तोपि हि सचे अञ्ञेन अच्छिन्दापेति, आणापकस्स अनापत्ति विसङ्केतत्ता। ‘‘अत्तनो वचनकर’’न्ति इदं सामीचिवसेन वुत्तं। वचनं अकरोन्तानं राजपुरिसानम्पि ‘‘इमिना गहितपरिक्खारं आहरापेहि, मा चस्स दण्डं करोही’’ति उद्दिस्स वदन्तस्सापि दण्डे गहितेपि न गीवा एव दण्डग्गहणस्स पटिक्खित्तत्ता, ‘‘असुकभण्डं अवहरा’’ति आणापेत्वा विप्पटिसारे उप्पन्ने पुन पटिक्खिपने (पारा॰ १२१) विय।
Gīvāyevāti āṇattiyā abhāvato. Tesaṃ anatthakāmatāyāti ‘‘coro’’ti vuttaṃ mama vacanaṃ sutvā keci daṇḍissanti jīvitā voropessantīti evaṃ saññāya. Etena kevalaṃ bhayena vā parikkhāraggahaṇatthaṃ vā sahasā ‘‘coro’’ti vutte daṇḍitepi na dosoti dasseti. Rājapurisānañhi ‘‘coro aya’’nti uddissa kathane eva gīvā, bhikkhūnaṃ, pana ārāmikādīnaṃ vā sammukhā ‘‘asuko coro evamakāsī’’ti kenaci vuttavacanaṃ nissāya ārāmikādīsu rājapurisānaṃ vatvā daṇḍāpentesupi bhikkhussa na gīvā rājapurisānaṃ avuttattā. Yesañca vuttaṃ, tehi sayaṃ corassa adaṇḍitattāti gahetabbaṃ. ‘‘Tvaṃ etassa santakaṃ acchindā’’ti āṇattopi hi sace aññena acchindāpeti, āṇāpakassa anāpatti visaṅketattā. ‘‘Attano vacanakara’’nti idaṃ sāmīcivasena vuttaṃ. Vacanaṃ akarontānaṃ rājapurisānampi ‘‘iminā gahitaparikkhāraṃ āharāpehi, mā cassa daṇḍaṃ karohī’’ti uddissa vadantassāpi daṇḍe gahitepi na gīvā eva daṇḍaggahaṇassa paṭikkhittattā, ‘‘asukabhaṇḍaṃ avaharā’’ti āṇāpetvā vippaṭisāre uppanne puna paṭikkhipane (pārā. 121) viya.
दासादीनं सम्पटिच्छने विय तदत्थाय अड्डकरणे भिक्खूनम्पि दुक्कटन्ति आह ‘‘अकप्पियअड्डो नाम न वट्टती’’ति। केनचि पन भिक्खुना खेत्तादिअत्थाय वोहारिकानं सन्तिकं गन्त्वा अड्डे कतेपि तं खेत्तादिसम्पटिच्छने विय सब्बेसं अकप्पियं न होति पुब्बे एव सङ्घस्स सन्तकत्ता , भिक्खुस्सेव पन पयोगवसेन आपत्तियो होन्ति। दासादीनम्पि पन अत्थाय रक्खं याचितुं वोहारिकेन पुट्ठेन सङ्घस्स उप्पन्नं कप्पियक्कमं वत्तुं, आरामिकादीहि च अड्डं कारापेतुञ्च वट्टति एव। विहारवत्थादिकप्पियअड्डं पन भिक्खुनो सयम्पि कातुं वट्टति।
Dāsādīnaṃ sampaṭicchane viya tadatthāya aḍḍakaraṇe bhikkhūnampi dukkaṭanti āha ‘‘akappiyaaḍḍo nāma na vaṭṭatī’’ti. Kenaci pana bhikkhunā khettādiatthāya vohārikānaṃ santikaṃ gantvā aḍḍe katepi taṃ khettādisampaṭicchane viya sabbesaṃ akappiyaṃ na hoti pubbe eva saṅghassa santakattā , bhikkhusseva pana payogavasena āpattiyo honti. Dāsādīnampi pana atthāya rakkhaṃ yācituṃ vohārikena puṭṭhena saṅghassa uppannaṃ kappiyakkamaṃ vattuṃ, ārāmikādīhi ca aḍḍaṃ kārāpetuñca vaṭṭati eva. Vihāravatthādikappiyaaḍḍaṃ pana bhikkhuno sayampi kātuṃ vaṭṭati.
भिक्खुनीनं वुत्तोति रक्खं याचन्तीनं भिक्खुनीनं वुत्तो उद्दिस्सअनुद्दिस्सवसेन रक्खायाचनविनिच्छयो, न सब्बो सिक्खापदविनिच्छयो असाधारणत्ता सिक्खापदस्स। तेनाह ‘‘भिक्खुनोपी’’तिआदि। अनाकड्ढिताय अड्डकरणं, अड्डपरियोसानन्ति द्वे अङ्गानि।
Bhikkhunīnaṃ vuttoti rakkhaṃ yācantīnaṃ bhikkhunīnaṃ vutto uddissaanuddissavasena rakkhāyācanavinicchayo, na sabbo sikkhāpadavinicchayo asādhāraṇattā sikkhāpadassa. Tenāha ‘‘bhikkhunopī’’tiādi. Anākaḍḍhitāya aḍḍakaraṇaṃ, aḍḍapariyosānanti dve aṅgāni.
पठमसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga / १. पठमसङ्घादिसेससिक्खापदं • 1. Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. पठमसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / १. पठमसङ्घादिसेससिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. पठमसङ्घादिसेससिक्खापद-अत्थयोजना • 1. Paṭhamasaṅghādisesasikkhāpada-atthayojanā
