Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya |
๔. ปฐมสรณานิสกฺกสุตฺตํ
4. Paṭhamasaraṇānisakkasuttaṃ
๑๐๒๐. กปิลวตฺถุนิทานํ ฯ เตน โข ปน สมเยน สรณานิ 1 สโกฺก กาลงฺกโต โหติฯ โส ภควตา พฺยากโต – ‘‘โสตาปโนฺน อวินิปาตธโมฺม นิยโต สโมฺพธิปรายโณ’’ติฯ ตตฺร สุทํ สมฺพหุลา สกฺกา สงฺคมฺม สมาคมฺม อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘อจฺฉริยํ วต, โภ, อพฺภุตํ วต, โภ! เอตฺถ ทานิ โก น โสตาปโนฺน ภวิสฺสติ! ยตฺร หิ นาม สรณานิ สโกฺก กาลงฺกโต; โส ภควตา พฺยากโต – ‘โสตาปโนฺน อวินิปาตธโมฺม นิยโต สโมฺพธิปรายโณ’ติฯ สรณานิ สโกฺก สิกฺขาทุพฺพลฺยมาปาทิ, มชฺชปานํ อปายี’’ติฯ
1020. Kapilavatthunidānaṃ . Tena kho pana samayena saraṇāni 2 sakko kālaṅkato hoti. So bhagavatā byākato – ‘‘sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’’ti. Tatra sudaṃ sambahulā sakkā saṅgamma samāgamma ujjhāyanti khīyanti vipācenti – ‘‘acchariyaṃ vata, bho, abbhutaṃ vata, bho! Ettha dāni ko na sotāpanno bhavissati! Yatra hi nāma saraṇāni sakko kālaṅkato; so bhagavatā byākato – ‘sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti. Saraṇāni sakko sikkhādubbalyamāpādi, majjapānaṃ apāyī’’ti.
อถ โข มหานาโม สโกฺก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสิโนฺน โข มหานาโม สโกฺก ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อิธ, ภเนฺต, สรณานิ สโกฺก กาลงฺกโตฯ โส ภควตา พฺยากโต – ‘โสตาปโนฺน อวินิปาตธโมฺม นิยโต สโมฺพธิปรายโณ’ติฯ ตตฺร สุทํ, ภเนฺต, สมฺพหุลา สกฺกา สงฺคมฺม สมาคมฺม อุชฺฌายนฺติ ขียนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘อจฺฉริยํ วต โภ, อพฺภุตํ วต โภ! เอตฺถ ทานิ โก น โสตปโนฺน ภวิสฺสติ! ยตฺร หิ นาม สรณานิ สโกฺก กาลงฺกโต; โส ภควตา พฺยากโต – ‘โสตาปโนฺน อวินิปาตธโมฺม นิยโต สโมฺพธิปรายโณ’ติฯ สรณานิ สโกฺก สิกฺขาทุพฺพลฺยมาปาทิ, มชฺชปานํ อปายี’’ติฯ
Atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘idha, bhante, saraṇāni sakko kālaṅkato. So bhagavatā byākato – ‘sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti. Tatra sudaṃ, bhante, sambahulā sakkā saṅgamma samāgamma ujjhāyanti khīyanti vipācenti – ‘‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho! Ettha dāni ko na sotapanno bhavissati! Yatra hi nāma saraṇāni sakko kālaṅkato; so bhagavatā byākato – ‘sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇo’ti. Saraṇāni sakko sikkhādubbalyamāpādi, majjapānaṃ apāyī’’ti.
‘‘โย โส, มหานาม, ทีฆรตฺตํ อุปาสโก พุทฺธํ สรณํ คโต ธมฺมํ สรณํ คโต สงฺฆํ สรณํ คโต, โส กถํ วินิปาตํ คเจฺฉยฺย! ยญฺหิ ตํ, มหานาม, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย – ‘ทีฆรตฺตํ อุปาสโก พุทฺธํ สรณํ คโต ธมฺมํ สรณํ คโต สงฺฆํ สรณํ คโต’ติ, สรณานิ สกฺกํ สมฺมา วทมาโน วเทยฺยฯ สรณานิ , มหานาม, สโกฺก ทีฆรตฺตํ อุปาสโก พุทฺธํ สรณํ คโต ธมฺมํ สรณํ คโต สงฺฆํ สรณํ คโตฯ โส กถํ วินิปาตํ คเจฺฉยฺย!
‘‘Yo so, mahānāma, dīgharattaṃ upāsako buddhaṃ saraṇaṃ gato dhammaṃ saraṇaṃ gato saṅghaṃ saraṇaṃ gato, so kathaṃ vinipātaṃ gaccheyya! Yañhi taṃ, mahānāma, sammā vadamāno vadeyya – ‘dīgharattaṃ upāsako buddhaṃ saraṇaṃ gato dhammaṃ saraṇaṃ gato saṅghaṃ saraṇaṃ gato’ti, saraṇāni sakkaṃ sammā vadamāno vadeyya. Saraṇāni , mahānāma, sakko dīgharattaṃ upāsako buddhaṃ saraṇaṃ gato dhammaṃ saraṇaṃ gato saṅghaṃ saraṇaṃ gato. So kathaṃ vinipātaṃ gaccheyya!
‘‘อิธ, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุโทฺธ ภควาติฯ ธเมฺม…เป.… สเงฺฆ…เป.… หาสปโญฺญ ชวนปโญฺญ วิมุตฺติยา จ สมนฺนาคโตฯ โส อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิเฎฺฐว ธเมฺม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล ปริมุโตฺต นิรยา ปริมุโตฺต ติรจฺฉานโยนิยา ปริมุโตฺต เปตฺติวิสยา ปริมุโตฺต อปายทุคฺคติวินิปาตาฯ
‘‘Idha, mahānāma, ekacco puggalo buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… hāsapañño javanapañño vimuttiyā ca samannāgato. So āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayampi kho, mahānāma, puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā parimutto apāyaduggativinipātā.
‘‘อิธ ปน, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุโทฺธ ภควาติฯ ธเมฺม…เป.… สเงฺฆ…เป.… หาสปโญฺญ ชวนปโญฺญ น จ วิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ โส ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติโก โหติ ตตฺถ ปรินิพฺพายี อนาวตฺติธโมฺม ตสฺมา 3 โลกาฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล ปริมุโตฺต นิรยา ปริมุโตฺต ติรจฺฉานโยนิยา ปริมุโตฺต เปตฺติวิสยา ปริมุโตฺต อปายทุคฺคติวินิปาตาฯ
‘‘Idha pana, mahānāma, ekacco puggalo buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… hāsapañño javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā 4 lokā. Ayampi kho, mahānāma, puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā parimutto apāyaduggativinipātā.
‘‘อิธ ปน, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุโทฺธ ภควาติฯ ธเมฺม…เป.… สเงฺฆ…เป.… น หาสปโญฺญ น ชวนปโญฺญ น จ วิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ โส ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา ราคโทสโมหานํ ตนุตฺตา สกทาคามี โหติ, สกิเทว อิมํ โลกํ อาคนฺตฺวา ทุกฺขสฺสนฺตํ กโรติ ฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล ปริมุโตฺต นิรยา ปริมุโตฺต ติรจฺฉานโยนิยา ปริมุโตฺต เปตฺติวิสยา ปริมุโตฺต อปายทุคฺคติวินิปาตาฯ
‘‘Idha pana, mahānāma, ekacco puggalo buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. Dhamme…pe… saṅghe…pe… na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato. So tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti, sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti . Ayampi kho, mahānāma, puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā parimutto apāyaduggativinipātā.
‘‘อิธ ปน, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ – อิติปิ โส ภควา…เป.… สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุโทฺธ ภควาติ; ธเมฺม…เป.… สเงฺฆ…เป.… น หาสปโญฺญ น ชวนปโญฺญ น จ วิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ โส ติณฺณํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โสตาปโนฺน โหติ อวินิปาตธโมฺม นิยโต สโมฺพธิปรายโณติ ฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล ปริมุโตฺต นิรยา ปริมุโตฺต ติรจฺฉานโยนิยา ปริมุโตฺต เปตฺติวิสยา ปริมุโตฺต อปายทุคฺคติวินิปาตาฯ
‘‘Idha pana, mahānāma, ekacco puggalo buddhe aveccappasādena samannāgato hoti – itipi so bhagavā…pe… satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti; dhamme…pe… saṅghe…pe… na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato. So tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyaṇoti . Ayampi kho, mahānāma, puggalo parimutto nirayā parimutto tiracchānayoniyā parimutto pettivisayā parimutto apāyaduggativinipātā.
‘‘อิธ ปน, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล น เหว โข พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ… น ธเมฺม…เป.… น สเงฺฆ…เป.… น หาสปโญฺญ น ชวนปโญฺญ น จ วิมุตฺติยา สมนฺนาคโตฯ อปิ จสฺส อิเม ธมฺมา โหนฺติ – สทฺธินฺทฺริยํ, วีริยินฺทฺริยํ, สตินฺทฺริยํ, สมาธินฺทฺริยํ, ปญฺญินฺทฺริยํฯ ตถาคตปฺปเวทิตา จสฺส ธมฺมา ปญฺญาย มตฺตโส นิชฺฌานํ ขมนฺติฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล อคนฺตา นิรยํ อคนฺตา ติรจฺฉานโยนิํ อคนฺตา เปตฺติวิสยํ อคนฺตา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํฯ
‘‘Idha pana, mahānāma, ekacco puggalo na heva kho buddhe aveccappasādena samannāgato hoti… na dhamme…pe… na saṅghe…pe… na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato. Api cassa ime dhammā honti – saddhindriyaṃ, vīriyindriyaṃ, satindriyaṃ, samādhindriyaṃ, paññindriyaṃ. Tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya mattaso nijjhānaṃ khamanti. Ayampi kho, mahānāma, puggalo agantā nirayaṃ agantā tiracchānayoniṃ agantā pettivisayaṃ agantā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ.
‘‘อิธ ปน, มหานาม, เอกโจฺจ ปุคฺคโล น เหว โข พุเทฺธ อเวจฺจปฺปสาเทน สมนฺนาคโต โหติ… น ธเมฺม…เป.… น สเงฺฆ…เป.… น หาสปโญฺญ น ชวนปโญฺญ น จ วิมุตฺติยา สมนฺนาคโต, อปิ จสฺส อิเม ธมฺมา โหนฺติ สทฺธินฺทฺริยํ…เป.… ปญฺญินฺทฺริยํฯ ตถาคเต จสฺส สทฺธามตฺตํ โหติ เปมมตฺตํฯ อยมฺปิ โข, มหานาม, ปุคฺคโล อคนฺตา นิรยํ อคนฺตา ติรจฺฉานโยนิํ อคนฺตา เปตฺติวิสยํ อคนฺตา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํฯ อิเม เจปิ, มหานาม, มหาสาลา สุภาสิตํ ทุพฺภาสิตํ อาชาเนยฺยุํ, อิเม จาหํ 5 มหาสาเล พฺยากเรยฺยํ – ‘โสตาปนฺนา อวินิปาตธมฺมา นิยตา สโมฺพธิปรายณา’ติ; กิมงฺคํ 6 ปน สรณานิํ สกฺกํฯ สรณานิ, มหานาม, สโกฺก มรณกาเล สิกฺขํ สมาทิยี’’ติฯ จตุตฺถํฯ
‘‘Idha pana, mahānāma, ekacco puggalo na heva kho buddhe aveccappasādena samannāgato hoti… na dhamme…pe… na saṅghe…pe… na hāsapañño na javanapañño na ca vimuttiyā samannāgato, api cassa ime dhammā honti saddhindriyaṃ…pe… paññindriyaṃ. Tathāgate cassa saddhāmattaṃ hoti pemamattaṃ. Ayampi kho, mahānāma, puggalo agantā nirayaṃ agantā tiracchānayoniṃ agantā pettivisayaṃ agantā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ. Ime cepi, mahānāma, mahāsālā subhāsitaṃ dubbhāsitaṃ ājāneyyuṃ, ime cāhaṃ 7 mahāsāle byākareyyaṃ – ‘sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyaṇā’ti; kimaṅgaṃ 8 pana saraṇāniṃ sakkaṃ. Saraṇāni, mahānāma, sakko maraṇakāle sikkhaṃ samādiyī’’ti. Catutthaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๔. ปฐมสรณานิสกฺกสุตฺตวณฺณนา • 4. Paṭhamasaraṇānisakkasuttavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔. ปฐมสรณานิสกฺกสุตฺตวณฺณนา • 4. Paṭhamasaraṇānisakkasuttavaṇṇanā