| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೨. ಸಾರಣೀಯವಗ್ಗೋ
2. Sāraṇīyavaggo
೧. ಪಠಮಸಾರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā
೧೧. ದುತಿಯಸ್ಸ ಪಠಮೇ ಸರಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಾತಿ ಅನುಸ್ಸರಣಾರಹಾ। ಮಿಜ್ಜತಿ ಸಿನಿಯ್ಹತಿ ಏತಾಯಾತಿ ಮೇತ್ತಾ, ಮಿತ್ತಭಾವೋ। ಮೇತ್ತಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮೇತ್ತಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ। ತಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸದ್ವಯೇಪಿ। ಇಮಾನೀತಿ ಮೇತ್ತಕಾಯಕಮ್ಮಾದೀನಿ। ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಸೇನ ಆಗತಾನಿ ತೇಸಂ ಸೇಟ್ಠಪರಿಸಭಾವತೋ। ಯಥಾ ಪನ ಭಿಕ್ಖುನೀಸುಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ, ಏವಂ ಗಿಹೀಸುಪಿ ಲಬ್ಭನ್ತಿ ಚತುಪರಿಸಸಾಧಾರಣತ್ತಾತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಅನವಜ್ಜಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಆಭಿಸಮಾಚಾರಿಕಕಮ್ಮನ್ತೋಗಧಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮೇತ್ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ…ಪೇ॰… ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮಾ’’ತಿ। ಭತ್ತಿವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಾ ಚೇತಿಯಬೋಧೀನಂ ವನ್ದನಾ ಮೇತ್ತಾಸಿದ್ಧಾತಿ ಕತ್ವಾ ತದತ್ಥಾಯ ಗಮನಂ ‘‘ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ಚೇತಿಯಬೋಧಿಭಿಕ್ಖೂಸು ವುತ್ತಾವಸೇಸಾಪಚಾಯನಾದಿವಸೇನ ಪವತ್ತಮೇತ್ತಾವಸೇನ ಪವತ್ತಂ ಕಾಯಿಕಂ ಕಿರಿಯಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
11. Dutiyassa paṭhame saritabbayuttakāti anussaraṇārahā. Mijjati siniyhati etāyāti mettā, mittabhāvo. Mettā etassa atthīti mettaṃ, kāyakammaṃ. Taṃ pana yasmā mettāsahagatacittasamuṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘mettena cittena kātabbaṃ kāyakamma’’nti. Esa nayo sesadvayepi. Imānīti mettakāyakammādīni. Bhikkhūnaṃ vasena āgatāni tesaṃ seṭṭhaparisabhāvato. Yathā pana bhikkhunīsupi labbhanti, evaṃ gihīsupi labbhanti catuparisasādhāraṇattāti taṃ dassento ‘‘bhikkhūnañhī’’tiādimāha. Bhikkhuno sabbampi anavajjakāyakammaṃ ābhisamācārikakammantogadhamevāti āha ‘‘mettena cittena…pe… kāyakammaṃ nāmā’’ti. Bhattivasena pavattiyamānā cetiyabodhīnaṃ vandanā mettāsiddhāti katvā tadatthāya gamanaṃ ‘‘mettaṃ kāyakamma’’nti vuttaṃ. Ādi-saddena cetiyabodhibhikkhūsu vuttāvasesāpacāyanādivasena pavattamettāvasena pavattaṃ kāyikaṃ kiriyaṃ saṅgaṇhāti.
ತೇಪಿಟಕಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಕಥಿಯಮಾನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇಪಿಟಕಮ್ಪಿ ಬುದ್ಧವಚನಂ ಪರಿಪುಚ್ಛನಅತ್ಥಕಥನವಸೇನ ಪವತ್ತಿಯಮಾನಮೇವ ಮೇತ್ತಂ ವಚೀಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹಿತಜ್ಝಾಸಯೇನ ಪವತ್ತಿತಬ್ಬತೋ। ತೀಣಿ ಸುಚರಿತಾನೀತಿ ಕಾಯವಚೀಮನೋಸುಚರಿತಾನಿ। ಚಿನ್ತನನ್ತಿ ಏವಂ ಚಿನ್ತನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮನೋಕಮ್ಮಂ, ಪಗೇವ ಪಟಿಪನ್ನಾ ಭಾವನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tepiṭakampi buddhavacanaṃ kathiyamānanti adhippāyo. Tepiṭakampi buddhavacanaṃ paripucchanaatthakathanavasena pavattiyamānameva mettaṃ vacīkammaṃ nāma hitajjhāsayena pavattitabbato. Tīṇi sucaritānīti kāyavacīmanosucaritāni. Cintananti evaṃ cintanamattampi manokammaṃ, pageva paṭipannā bhāvanāti dasseti.
ಆವೀತಿ ಪಕಾಸಂ। ಪಕಾಸಭಾವೋ ಚೇತ್ಥ ಯಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಕರೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಭಾವತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಮುಖಾ’’ತಿ। ರಹೋತಿ ಅಪ್ಪಕಾಸಂ। ಅಪ್ಪಕಾಸತಾ ಚ ಯಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ಕರೀಯತಿ, ತಸ್ಸ ಅಪಚ್ಚಕ್ಖಭಾವತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಪರಮ್ಮುಖಾ’’ತಿ। ಸಹಾಯಭಾವಗಮನಂ ತೇಸಂ ಪುರತೋ। ತೇಸು ಕರೋನ್ತೇಸುಯೇವ ಹಿ ಸಹಾಯಭಾವಗಮನಂ ಸಮ್ಮುಖಾ ಕಾಯಕಮ್ಮಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಉಭಯೇಹೀತಿ ನವಕೇಹಿ ಥೇರೇಹಿ ಚ। ಪಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಪಗ್ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಉದ್ಧಂ ಕತ್ವಾ ಕೇವಲಂ ‘‘ದೇವೋ’’ತಿ ಅವತ್ವಾ ಗುಣೇಹಿ ಥಿರಭಾವಜೋತನಂ ‘‘ದೇವತ್ಥೇರೋ’’ತಿ ವಚನಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ವಚನಂ। ಮಮತ್ತಬೋಧನಂ ವಚನಂ ಮಮಾಯನವಚನಂ। ಏಕನ್ತಪರಮ್ಮುಖಸ್ಸ ಮನೋಕಮ್ಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖತಾ ನಾಮ ವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಮುಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ಹೋತಿ, ತಞ್ಚ ಖೋ ಲೋಕೇ ಕಾಯಕಮ್ಮನ್ತಿ ಪಾಕಟಂ ಪಞ್ಞಾತಂ। ಹತ್ಥವಿಕಾರಾದೀನಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ಏವ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ನಯನಾನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಕಾಮಂ ಮೇತ್ತಾಸಿನೇಹಸಿನಿದ್ಧಾನಂ ನಯನಾನಂ ಉಮ್ಮೀಲನಾ ಪಸನ್ನೇನ ಮುಖೇನ ಓಲೋಕನಞ್ಚ ಮೇತ್ತಂ ಕಾಯಕಮ್ಮಮೇವ, ಯಸ್ಸ ಪನ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ನಯನಾನಂ ಮೇತ್ತಾಸಿನೇಹಸಿನಿದ್ಧತಾ ಮುಖಸ್ಸ ಚ ಪಸನ್ನತಾ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಮೇತ್ತಂ ಮನೋಕಮ್ಮಂ ನಾಮಾ’’ತಿ।
Āvīti pakāsaṃ. Pakāsabhāvo cettha yaṃ uddissa taṃ kāyakammaṃ karīyati, tassa sammukhabhāvatoti āha ‘‘sammukhā’’ti. Rahoti appakāsaṃ. Appakāsatā ca yaṃ uddissa taṃ kāyakammaṃ karīyati, tassa apaccakkhabhāvatoti āha ‘‘parammukhā’’ti. Sahāyabhāvagamanaṃ tesaṃ purato. Tesu karontesuyeva hi sahāyabhāvagamanaṃ sammukhā kāyakammaṃ nāma hoti. Ubhayehīti navakehi therehi ca. Paggayhāti paggaṇhitvā uddhaṃ katvā kevalaṃ ‘‘devo’’ti avatvā guṇehi thirabhāvajotanaṃ ‘‘devatthero’’ti vacanaṃ paggayha vacanaṃ. Mamattabodhanaṃ vacanaṃ mamāyanavacanaṃ. Ekantaparammukhassa manokammassa sammukhatā nāma viññattisamuṭṭhāpanavasena hoti, tañca kho loke kāyakammanti pākaṭaṃ paññātaṃ. Hatthavikārādīni anāmasitvā eva dassento ‘‘nayanāni ummīletvā’’tiādimāha. Kāmaṃ mettāsinehasiniddhānaṃ nayanānaṃ ummīlanā pasannena mukhena olokanañca mettaṃ kāyakammameva, yassa pana cittassa vasena nayanānaṃ mettāsinehasiniddhatā mukhassa ca pasannatā, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘mettaṃ manokammaṃ nāmā’’ti.
ಲಾಭ-ಸದ್ದೋ ಕಮ್ಮಸಾಧನೋ ‘‘ಲಾಭಾ ವತ, ಭೋ, ಲದ್ಧೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ। ಸೋ ಚೇತ್ಥ ‘‘ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಅತೀತಕಾಲಿಕೋತಿ ಆಹ ‘‘ಚೀವರಾದಯೋ ಲದ್ಧಪಚ್ಚಯಾ’’ತಿ। ಧಮ್ಮತೋ ಆಗತಾತಿ ಧಮ್ಮಿಕಾ, ಪರಿಸುದ್ಧಗಮನಾ ಪಚ್ಚಯಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ’’ತಿ। ಇಮಮೇವ ಹಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕುಹನಾದೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ನ ಸಮ್ಮಾ ಗಯ್ಹಮಾನಾ ಹಿ ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ ನಾಮ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ತಪ್ಪಟಿಸೇಧನತ್ಥಂ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಧಮ್ಮಲದ್ಧಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದೇಯ್ಯಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಞ್ಚ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಭುಞ್ಜತೀತಿ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗೀ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ದ್ವೇ ಪಟಿವಿಭತ್ತಾನಿ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ। ಚಿತ್ತೇನ ವಿಭಜನನ್ತಿ ಏತೇನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನಪಿ ವಿಭಜನಂ ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ನಾಮ, ಪಗೇವ ಪಯೋಗತೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಚಿತ್ತೇನ ವಿಭಜನಪುಬ್ಬಕಂ ವಾ ಕಾಯೇನ ವಿಭಜನನ್ತಿ ಮೂಲಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಚಿತ್ತೇನ ವಿಭಜನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನ ಪಟಿವಿಭಾಗೋ ಕಾತಬ್ಬೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತನ್ತಿ ಭಾವನಪುಂಸಕನಿದ್ದೇಸೋ, ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಂ ಲಾಭಂ ಭುಞ್ಜತೀತಿ ಕಮ್ಮನಿದ್ದೇಸೋ ವಾ। ತಂ ನೇವ ಗಿಹೀನಂ ದೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಆಜೀವಸೋಧನತ್ಥಂ। ನ ಅತ್ತನಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಅಸಾಧಾರಣಭೋಗಿತಾ ಮಾ ಹೋತೂ’’ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಆಗಮನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಾಧಾರಣಬುದ್ಧಿಂ ಉಪಟ್ಠಾಪೇತಿ। ಏವಂ ಹಿಸ್ಸ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿತಾ ಸುಕರಾ, ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಚಸ್ಸ ಪೂರೋ ಹೋತಿ।
Lābha-saddo kammasādhano ‘‘lābhā vata, bho, laddho’’tiādīsu viya. So cettha ‘‘dhammaladdhā’’ti vacanato atītakālikoti āha ‘‘cīvarādayo laddhapaccayā’’ti. Dhammato āgatāti dhammikā, parisuddhagamanā paccayā. Tenāha ‘‘dhammaladdhā’’ti. Imameva hi atthaṃ dassetuṃ ‘‘kuhanādī’’tiādi vuttaṃ. Na sammā gayhamānā hi dhammaladdhā nāma na hontīti tappaṭisedhanatthaṃ pāḷiyaṃ ‘‘dhammaladdhā’’ti vuttaṃ. Deyyaṃ dakkhiṇeyyañca appaṭivibhattaṃ katvā bhuñjatīti appaṭivibhattabhogī nāma hoti. Tenāha ‘‘dve paṭivibhattāni nāmā’’tiādi. Cittena vibhajananti etena cittuppādamattenapi vibhajanaṃ paṭivibhattaṃ nāma, pageva payogatoti dasseti. Cittena vibhajanapubbakaṃ vā kāyena vibhajananti mūlameva dassetuṃ ‘‘evaṃ cittena vibhajana’’nti vuttaṃ. Tena cittuppādamattena paṭivibhāgo kātabboti dasseti. Appaṭivibhattanti bhāvanapuṃsakaniddeso, appaṭivibhattaṃ lābhaṃ bhuñjatīti kammaniddeso vā. Taṃ neva gihīnaṃ deti attano ājīvasodhanatthaṃ. Na attanā paribhuñjati ‘‘mayhaṃ asādhāraṇabhogitā mā hotū’’ti. Paṭiggaṇhanto ca…pe… passatīti iminā āgamanato paṭṭhāya sādhāraṇabuddhiṃ upaṭṭhāpeti. Evaṃ hissa sādhāraṇabhogitā sukarā, sāraṇīyadhammo cassa pūro hoti.
ಅಥ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಿನಾ ತಸ್ಸ ಲಾಭಸ್ಸ ತೀಸು ಕಾಲೇಸು ಸಾಧಾರಣತೋ ಠಪನಂ ದಸ್ಸಿತಂ। ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಚ ಸಙ್ಘೇನ ಸಾಧಾರಣಂ ಹೋತೂತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಗಹೇತ್ವಾ…ಪೇ॰… ಪಸ್ಸತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕಾಲೋ। ತದುಭಯಂ ಪನ ತಾದಿಸೇನ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇನ ವಿನಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧೋ ಪುರಿಮಕಾಲೋ। ತಯಿದಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತೋ ಪುಬ್ಬೇವಸ್ಸ ಹೋತಿ ‘‘ಸಙ್ಘೇನ ಸಾಧಾರಣಂ ಹೋತೂತಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಹೋತಿ ‘‘ಸಙ್ಘೇನ ಸಾಧಾರಣಂ ಹೋತೂತಿ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಹೋತಿ ‘‘ಸಙ್ಘೇನ ಸಾಧಾರಣಂ ಹೋತೂತಿ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಮಯಾ’’ತಿ। ಏವಂ ತಿಲಕ್ಖಣಸಮ್ಪನ್ನಂ ಕತ್ವಾ ಲದ್ಧಂ ಲಾಭಂ ಓಸಾರಣಲಕ್ಖಣಂ ಅವಿಕೋಪೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತೋ ಸಾಧಾರಣಭೋಗೀ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗೀ ಚ ಹೋತಿ।
Atha vā paṭiggaṇhanto ca…pe… passatīti iminā tassa lābhassa tīsu kālesu sādhāraṇato ṭhapanaṃ dassitaṃ. Paṭiggaṇhanto ca saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti iminā paṭiggahaṇakālo dassito. Gahetvā…pe… passatīti iminā paṭiggahitakālo. Tadubhayaṃ pana tādisena pubbabhāgena vinā na hotīti atthasiddho purimakālo. Tayidaṃ paṭiggahaṇato pubbevassa hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti paṭiggaṇhissāmī’’ti, paṭiggaṇhantassa hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti paṭiggaṇhāmī’’ti, paṭiggahetvā hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti hi paṭiggahitaṃ mayā’’ti. Evaṃ tilakkhaṇasampannaṃ katvā laddhaṃ lābhaṃ osāraṇalakkhaṇaṃ avikopetvā paribhuñjanto sādhāraṇabhogī appaṭivibhattabhogī ca hoti.
ಇಮಂ ಪನ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮನ್ತಿ ಇಮಂ ಚತುತ್ಥಂ ಸರಿತಬ್ಬಯುತ್ತಧಮಂ। ನ ಹಿ…ಪೇ॰… ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿತಾ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಆರಮ್ಭೋಪಿ ತಾವ ನ ಸಮ್ಭವತಿ, ಕುತೋ ಪೂರಣನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪರಿಸುದ್ಧಸೀಲೋತಿ ಇಮಿನಾ ಲಾಭಸ್ಸ ಧಮ್ಮಿಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವತ್ತಂ ಅಖಣ್ಡೇನ್ತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭತ್ತಭೋಗಿತಂ ಸಾಧಾರಣಭೋಗಿತಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸತಿ ಪನ ತದುಭಯೇ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಪೂರಿತೋ ಏವ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪೂರೇತೀ’’ತಿ। ಓದಿಸ್ಸಕಂ ಕತ್ವಾತಿ ಏತೇನ ಅನೋದಿಸ್ಸಕಂ ಕತ್ವಾ ಪಿತುನೋ, ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾದೀನಂ ವಾ ಥೇರಾಸನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋಯೇವ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ದಾತಬ್ಬನ್ತಿ ಅವಸ್ಸಂ ದಾತಬ್ಬಂ। ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಪನಸ್ಸ ನ ಹೋತಿ ಪಟಿಜಗ್ಗಟ್ಠಾನೇ ಓದಿಸ್ಸಕಂ ಕತ್ವಾ ದಿನ್ನತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪಲಿಬೋಧಜಗ್ಗನಂ ನಾಮ ಹೋತೀ’’ತಿ। ಮುತ್ತಪಲಿಬೋಧಸ್ಸ ವಟ್ಟತಿ ಅಮುತ್ತಪಲಿಬೋಧಸ್ಸ ಪೂರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತಾ। ಯದಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಂ ಪೂರೇನ್ತಸ್ಸ ಓದಿಸ್ಸಕದಾನಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ವಟ್ಟತೀತಿ? ನೋ ನ ವಟ್ಟತಿ ಯುತ್ತಟ್ಠಾನೇತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ತೇನ ಪನಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಇಮಿನಾ ಓದಿಸ್ಸಕದಾನಂ ಪನಸ್ಸ ನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಾರಿತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗಿಲಾನಾದೀನಞ್ಹಿ ಓದಿಸ್ಸಕಂ ಕತ್ವಾ ದಾನಂ ಅಪ್ಪಟಿವಿಭಾಗಪಕ್ಖಿಕಂ ‘‘ಅಸುಕಸ್ಸ ನ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಪಟಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಅಭಾವತೋ। ಬ್ಯತಿರೇಕಪ್ಪಧಾನೋ ಹಿ ಪಟಿಭಾಗೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅವಸೇಸ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅದಾತುಮ್ಪೀತಿ ಪಿ-ಸದ್ದೇನ ದಾತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಞ್ಚ ಖೋ ಕರುಣಾಯನವಸೇನ, ನ ವತ್ತಪರಿಪೂರಣವಸೇನ, ತಸ್ಮಾ ದುಸ್ಸೀಲಸ್ಸಪಿ ಅತ್ಥಿಕಸ್ಸ ಸತಿ ಸಮ್ಭವೇ ದಾತಬ್ಬಂ। ದಾನಞ್ಹಿ ನಾಮ ನ ಕಸ್ಸಚಿ ನಿವಾರಿತಂ।
Imaṃ pana sāraṇīyadhammanti imaṃ catutthaṃ saritabbayuttadhamaṃ. Na hi…pe… gaṇhanti, tasmā sādhāraṇabhogitā dussīlassa natthīti ārambhopi tāva na sambhavati, kuto pūraṇanti adhippāyo. Parisuddhasīloti iminā lābhassa dhammikabhāvaṃ dasseti. Vattaṃ akhaṇḍentoti iminā appaṭivibhattabhogitaṃ sādhāraṇabhogitañca dasseti. Sati pana tadubhaye sāraṇīyadhammo pūrito eva hotīti āha ‘‘pūretī’’ti. Odissakaṃ katvāti etena anodissakaṃ katvā pituno, ācariyupajjhāyādīnaṃ vā therāsanato paṭṭhāya dentassa sāraṇīyadhammoyeva hotīti dasseti. Dātabbanti avassaṃ dātabbaṃ. Sāraṇīyadhammo panassa na hoti paṭijaggaṭṭhāne odissakaṃ katvā dinnattā. Tenāha ‘‘palibodhajagganaṃ nāma hotī’’ti. Muttapalibodhassa vaṭṭati amuttapalibodhassa pūretuṃ asakkuṇeyyattā. Yadi evaṃ sabbena sabbaṃ sāraṇīyadhammaṃ pūrentassa odissakadānaṃ vaṭṭati, na vaṭṭatīti? No na vaṭṭati yuttaṭṭhāneti dassento ‘‘tena panā’’tiādimāha. Iminā odissakadānaṃ panassa na sabbattha vāritanti dasseti. Gilānādīnañhi odissakaṃ katvā dānaṃ appaṭivibhāgapakkhikaṃ ‘‘asukassa na dassāmī’’ti paṭikkhepassa abhāvato. Byatirekappadhāno hi paṭibhāgo. Tenāha ‘‘avasesa’’ntiādi. Adātumpīti pi-saddena dātumpi vaṭṭatīti dasseti. Tañca kho karuṇāyanavasena, na vattaparipūraṇavasena, tasmā dussīlassapi atthikassa sati sambhave dātabbaṃ. Dānañhi nāma na kassaci nivāritaṃ.
ಸುಸಿಕ್ಖಿತಾಯಾತಿ ಸಾರಣೀಯಪೂರಣವಿಧಿಮ್ಹಿ ಸುಸಿಕ್ಖಿತಾಯ, ಸುಕುಸಲಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಕೋಸಲ್ಲಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸುಸಿಕ್ಖಿತಾಯ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದ್ವಾದಸಹಿ ವಸ್ಸೇಹಿ ಪೂರೇಹಿ, ನ ತತೋ ಓರನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ತಸ್ಸ ದುಪ್ಪೂರತಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ಮಹಪ್ಫಲೋ ಮಹಾನಿಸಂಸೋ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೇಹಿಪಿ ತಾವಗರುತರೇಹಿ ಫಲಾನಿಸಂಸೇಹಿ ಅನುಗತೋತಿ ತಂಸಮಙ್ಗೀ ಚ ಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಸೇಸಲಾಭೀ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೋ ವಿಯ ಲೋಕೇ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಧಮ್ಮಸಮನ್ನಾಗತೋ ಹೋತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಸೋ ದುಪ್ಪಜಹದಾನಮಯಸ್ಸ ಸೀಲಮಯಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಂ ಸುದೂರೇ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಂ ಕತ್ವಾ ವಿಸುದ್ಧೇನ ಚೇತಸಾ ಲೋಕೇ ಪಾಕಟೋ ಪಞ್ಞಾತೋ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಸಿಮಮತ್ಥಂ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ಅನ್ವಯತೋ ಚ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಸಚೇ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
Susikkhitāyāti sāraṇīyapūraṇavidhimhi susikkhitāya, sukusalāyāti attho. Idāni tassa kosallaṃ dassetuṃ ‘‘susikkhitāya hī’’tiādi vuttaṃ. Dvādasahi vassehi pūrehi, na tato oranti iminā tassa duppūrataṃ dasseti. Tathā hi so mahapphalo mahānisaṃso diṭṭhadhammikehipi tāvagarutarehi phalānisaṃsehi anugatoti taṃsamaṅgī ca puggalo visesalābhī ariyapuggalo viya loke acchariyabbhutadhammasamannāgato hoti. Tathā hi so duppajahadānamayassa sīlamayassa puññassa paṭipakkhadhammaṃ sudūre vikkhambhitaṃ katvā visuddhena cetasā loke pākaṭo paññāto hutvā viharati. Tassimamatthaṃ byatirekato anvayato ca vibhāvetuṃ ‘‘sace hī’’tiādi vuttaṃ. Taṃ suviññeyyameva.
ಇದಾನಿಸ್ಸ ಸಮ್ಪರಾಯಿಕೇ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮಿಕೇ ಚ ಆನಿಸಂಸೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಏವಂ ಪೂರಿತಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ನೇವ ಇಸ್ಸಾ ನ ಮಚ್ಛರಿಯಂ ಹೋತಿ ಚಿರಕಾಲಭಾವನಾಯ ವಿಧುತಭಾವತೋ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಪರಿಚ್ಚಾಗಸೀಲತಾಯ ವಿಸ್ಸುತತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ದದಂ ಪಿಯೋ ಹೋತಿ ಭಜನ್ತಿ ನಂ ಬಹೂ’’ತಿಆದಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೩೪)। ಸುಲಭಪಚ್ಚಯೋ ಹೋತಿ ದಾನವಸೇನ ಉಳಾರಜ್ಝಾಸಯಾನಂ ಪಚ್ಚಯಲಾಭಸ್ಸ ಇಧಾನಿಸಂಸಸಭಾವತೋ ದಾನಸ್ಸ। ಪತ್ತಗತಮಸ್ಸ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ನ ಖೀಯತಿ ಪತ್ತಗತಸ್ಸೇವ ದ್ವಾದಸವಸ್ಸಿಕಸ್ಸ ಮಹಾವತ್ತಸ್ಸ ಅವಿಚ್ಛೇದೇನ ಪೂರಿತತ್ತಾ। ಅಗ್ಗಭಣ್ಡಂ ಲಭತಿ ದೇವಸಿಕಂ ದಕ್ಖಿಣೇಯ್ಯಾನಂ ಅಗ್ಗತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದಾನಸ್ಸ ದಿನ್ನತ್ತಾ। ಭಯೇ ವಾ…ಪೇ॰… ಆಪಜ್ಜನ್ತಿ ದೇಯ್ಯಪ್ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕವಿಕಪ್ಪಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ತನಿ ನಿರಪೇಕ್ಖಚಿತ್ತೇನ ಚಿರಕಾಲಂ ದಾನಸ್ಸ ಪೂರಿತತಾಯ ಪಸಾರಿತಚಿತ್ತತ್ತಾ।
Idānissa samparāyike diṭṭhadhammike ca ānisaṃse dassetuṃ ‘‘evaṃ pūritasāraṇīyadhammassā’’tiādi vuttaṃ. Neva issā na macchariyaṃ hoti cirakālabhāvanāya vidhutabhāvato. Manussānaṃ piyo hoti pariccāgasīlatāya vissutattā. Tenāha ‘‘dadaṃ piyo hoti bhajanti naṃ bahū’’tiādi (a. ni. 5.34). Sulabhapaccayo hoti dānavasena uḷārajjhāsayānaṃ paccayalābhassa idhānisaṃsasabhāvato dānassa. Pattagatamassa diyyamānaṃ na khīyati pattagatasseva dvādasavassikassa mahāvattassa avicchedena pūritattā. Aggabhaṇḍaṃ labhati devasikaṃ dakkhiṇeyyānaṃ aggato paṭṭhāya dānassa dinnattā. Bhaye vā…pe… āpajjanti deyyappaṭiggāhakavikappaṃ akatvā attani nirapekkhacittena cirakālaṃ dānassa pūritatāya pasāritacittattā.
ತತ್ರಾತಿ ತೇಸು ಆನಿಸಂಸೇಸು ವಿಭಾವೇತಬ್ಬೇಸು। ಇಮಾನಿ ಫಲಾನಿ ವತ್ಥೂನಿ ಕಾರಣಾನಿ। ಮಹಾಗಿರಿಗಾಮೋ ನಾಮ ನಾಗದೀಪಪಸ್ಸೇ ಏಕೋ ಗಾಮೋವ। ಅಲಭನ್ತಾಪೀತಿ ಅಪ್ಪಪುಞ್ಞತಾಯ ಅಲಾಭಿನೋ ಸಮಾನಾಪಿ। ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗಸಭಾಗನ್ತಿ ಸಭಾಗಂ ತಬ್ಭಾಗಿಯಂ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಮಗ್ಗಂ ಜಾನನ್ತಿ। ಅನುತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮತ್ತಾ ಥೇರಾನಂ ಸಂಸಯವಿನೋದನತ್ಥಞ್ಚ ‘‘ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮೋ ಮೇ, ಭನ್ತೇ, ಪೂರಿತೋ’’ತಿ ಆಹ। ತಥಾ ಹಿ ದುತಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಥೇರೇನ ಅತ್ತಾ ಪಕಾಸಿತೋ। ದಹರಕಾಲೇ ಏವಂ ಕಿರ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪಿಯತಾಯ ಸುಲಭಪಚ್ಚಯತಾಯಪಿ ಇದಂ ವತ್ಥುಮೇವ। ಪತ್ತಗತಾಖೀಯನಸ್ಸ ಪನ ವಿಸೇಸಂ ವಿಭಾವನತೋ ‘‘ಇದಂ ತಾವ…ಪೇ॰… ಏತ್ಥ ವತ್ಥೂ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Tatrāti tesu ānisaṃsesu vibhāvetabbesu. Imāni phalāni vatthūni kāraṇāni. Mahāgirigāmo nāma nāgadīpapasse eko gāmova. Alabhantāpīti appapuññatāya alābhino samānāpi. Bhikkhācāramaggasabhāganti sabhāgaṃ tabbhāgiyaṃ bhikkhācāramaggaṃ jānanti. Anuttarimanussadhammattā therānaṃ saṃsayavinodanatthañca ‘‘sāraṇīyadhammo me, bhante, pūrito’’ti āha. Tathā hi dutiyavatthusmimpi therena attā pakāsito. Daharakāle evaṃ kira sāraṇīyadhammapūrako ahosi. Manussānaṃ piyatāya sulabhapaccayatāyapi idaṃ vatthumeva. Pattagatākhīyanassa pana visesaṃ vibhāvanato ‘‘idaṃ tāva…pe… ettha vatthū’’ti vuttaṃ.
ಗಿರಿಭಣ್ಡಮಹಾಪೂಜಾಯಾತಿ ಚೇತಿಯಗಿರಿಮ್ಹಿ ಸಕಲಲಙ್ಕಾದೀಪೇ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣೇ ಸಮುದ್ದೇ ಚ ನಾವಾಸಙ್ಘಾಟಾದಿಕೇ ಠಪೇತ್ವಾ ದೀಪಪುಪ್ಫಗನ್ಧಾದೀಹಿ ಕರಿಯಮಾನಾಯ ಮಹಾಪೂಜಾಯ। ತಸ್ಸಾ ಚ ಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಅವಞ್ಝಭಾವವಿಭಾವನತ್ಥಂ ‘‘ಏತೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಾಪುಣಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಪರಿಯಾಯೇನಪಿ ಲೇಸೇನಪಿ। ಅನುಚ್ಛವಿಕನ್ತಿ ‘‘ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಕೋ’’ತಿ ಯಥಾಭೂತಪವೇದನಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಅನುಚ್ಛವಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Giribhaṇḍamahāpūjāyāti cetiyagirimhi sakalalaṅkādīpe yojanappamāṇe samudde ca nāvāsaṅghāṭādike ṭhapetvā dīpapupphagandhādīhi kariyamānāya mahāpūjāya. Tassā ca paṭipattiyā avañjhabhāvavibhāvanatthaṃ ‘‘ete mayhaṃ pāpuṇissantī’’ti āha. Pariyāyenapi lesenapi. Anucchavikanti ‘‘sāraṇīyadhammapūrako’’ti yathābhūtapavedanaṃ tumhākaṃ anucchavikanti attho.
ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾವ ಪಲಾಯಿಂಸು ಚೋರಭಯೇನ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ದುಜ್ಜೀವಿಕಾಯಾ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ಅಹಂ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಿಕಾ, ಮಮ ಪತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನೇನಪಿ ಸಬ್ಬಾಪಿಮಾ ಭಿಕ್ಖುನಿಯೋ ಯಾಪೇಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಮಾ ತುಮ್ಹೇ ತೇಸಂ ಗತಭಾವಂ ಚಿನ್ತಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ। ವಟ್ಟಿಸ್ಸತೀತಿ ಕಪ್ಪಿಸ್ಸತಿ। ಥೇರೀ ಸಾರಣೀಯಧಮ್ಮಪೂರಿಕಾ ಅಹೋಸಿ, ಥೇರಸ್ಸ ಪನ ಸೀಲತೇಜೇನೇವ ದೇವತಾ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ ಆಪಜ್ಜಿ।
Anārocetvāva palāyiṃsu corabhayena. ‘‘Attano dujjīvikāyā’’tipi vadanti. Ahaṃ sāraṇīyadhammapūrikā, mama pattapariyāpannenapi sabbāpimā bhikkhuniyo yāpessantīti āha ‘‘mā tumhe tesaṃ gatabhāvaṃ cintayitthā’’ti. Vaṭṭissatīti kappissati. Therī sāraṇīyadhammapūrikā ahosi, therassa pana sīlatejeneva devatā ussukkaṃ āpajji.
ನತ್ಥಿ ಏತೇಸಂ ಖಣ್ಡನ್ತಿ ಅಖಣ್ಡಾನಿ। ತಂ ಪನ ನೇಸಂ ಖಣ್ಡಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾನಂ ಉದ್ದೇಸಕ್ಕಮೇನ ಆದಿಅನ್ತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸತ್ತಸೂ’’ತಿಆದಿ। ನ ಹಿ ಅಞ್ಞೋ ಕೋಚಿ ಆಪತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಅನುಕ್ಕಮೋ ಅತ್ಥಿ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸೀಲಾನಂ ಸಮಾದಾನಕ್ಕಮೇನಪಿ ಆದಿಅನ್ತಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ಪರಿಯನ್ತೇ ಛಿನ್ನಸಾಟಕೋ ವಿಯಾತಿ ತತ್ರನ್ತೇ ದಸನ್ತೇ ವಾ ಛಿನ್ನವತ್ಥಂ ವಿಯ। ವಿಸದಿಸುದಾಹರಣಞ್ಚೇತಂ ‘‘ಅಖಣ್ಡಾನೀ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಅಧಿಕತತ್ತಾ। ಏವಂ ಸೇಸಾನಮ್ಪಿ ಉದಾಹರಣಾನಿ। ಖಣ್ಡಿಕತಾ ಭಿನ್ನತಾ ಖಣ್ಡಂ, ತಂ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಖಣ್ಡಂ, ಸೀಲಂ। ಛಿದ್ದನ್ತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವೇಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ನಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝನವಸೇನ। ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇನ ಗಾವೀ ವಿಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇನ ಉಪಡ್ಢಂ ತತಿಯಭಾಗಗತಂ ಸಮ್ಭಿನ್ನವಣ್ಣಂ ಸಬಲಂ, ವಿಸಭಾಗವಣ್ಣೇಹೇವ ಬಿನ್ದೂಹಿ ಅನ್ತರನ್ತರಾಹಿ ವಿಮಿಸ್ಸಂ ಕಮ್ಮಾಸಂ। ಅಯಂ ಇಮೇಸಂ ವಿಸೇಸೋ। ಸಬಲರಹಿತಾನಿ ಅಸಬಲಾನಿ, ತಥಾ ಅಕಮ್ಮಾಸಾನಿ। ಸೀಲಸ್ಸ ತಣ್ಹಾದಾಸಬ್ಯತೋ ಮೋಚನಂ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಭಾವಾಪಾದನಂ, ತಸ್ಮಾ ತಣ್ಹಾದಾಸಬ್ಯತೋ ಮೋಚನವಚನೇನ ತೇಸಂ ಸೀಲಾನಂ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯತಮಾಹ। ಭುಜಿಸ್ಸಭಾವಕರಣತೋತಿ ಇಮಿನಾ ಭುಜಿಸ್ಸಕರಾನಿ ಭುಜಿಸ್ಸಾನೀತಿ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನಾಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ವಾ ತಂಸಮಙ್ಗಿಪುಗ್ಗಲೋ ಸೇರೀ ಸಯಂವಸೀ ಭುಜಿಸ್ಸೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಪಿ ಭುಜಿಸ್ಸಾನಿ। ಅವಿಞ್ಞೂನಂ ಅಪ್ಪಮಾಣತಾಯ ‘‘ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸುಪರಿಸುದ್ಧಭಾವೇನ ವಾ ಸಮ್ಪನ್ನತ್ತಾ ವಿಞ್ಞೂಹಿ ಪಸತ್ಥಾನೀತಿ ವಿಞ್ಞುಪ್ಪಸತ್ಥಾನಿ।
Natthi etesaṃ khaṇḍanti akhaṇḍāni. Taṃ pana nesaṃ khaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādi vuttaṃ. Tattha upasampannasīlānaṃ uddesakkamena ādiantā veditabbā. Tenāha ‘‘sattasū’’tiādi. Na hi añño koci āpattikkhandhānaṃ anukkamo atthi, anupasampannasīlānaṃ samādānakkamenapi ādiantā labbhanti. Pariyante chinnasāṭako viyāti tatrante dasante vā chinnavatthaṃ viya. Visadisudāharaṇañcetaṃ ‘‘akhaṇḍānī’’ti imassa adhikatattā. Evaṃ sesānampi udāharaṇāni. Khaṇḍikatā bhinnatā khaṇḍaṃ, taṃ etassa atthīti khaṇḍaṃ, sīlaṃ. Chiddantiādīsupi eseva nayo. Vemajjhe bhinnaṃ vinivijjhanavasena. Visabhāgavaṇṇena gāvī viyāti sambandho. Visabhāgavaṇṇena upaḍḍhaṃ tatiyabhāgagataṃ sambhinnavaṇṇaṃ sabalaṃ, visabhāgavaṇṇeheva bindūhi antarantarāhi vimissaṃ kammāsaṃ. Ayaṃ imesaṃ viseso. Sabalarahitāni asabalāni, tathā akammāsāni. Sīlassa taṇhādāsabyato mocanaṃ vivaṭṭūpanissayabhāvāpādanaṃ, tasmā taṇhādāsabyato mocanavacanena tesaṃ sīlānaṃ vivaṭṭūpanissayatamāha. Bhujissabhāvakaraṇatoti iminā bhujissakarāni bhujissānīti uttarapadalopenāyaṃ niddesoti dasseti. Yasmā vā taṃsamaṅgipuggalo serī sayaṃvasī bhujisso nāma hoti, tasmāpi bhujissāni. Aviññūnaṃ appamāṇatāya ‘‘viññuppasatthānī’’ti vuttaṃ. Suparisuddhabhāvena vā sampannattā viññūhi pasatthānīti viññuppasatthāni.
ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠೀಹಿ ಅಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾತಿ ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ದೇವೋ ವಾ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ ದೇವಞ್ಞತರೋ ವಾ’’ತಿ ತಣ್ಹಾಪರಾಮಾಸೇನ, ‘‘ಇಮಿನಾಹಂ ಸೀಲೇನ ದೇವೋ ಹುತ್ವಾ ತತ್ಥ ನಿಚ್ಚೋ ಧುವೋ ಸಸ್ಸತೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ದಿಟ್ಠಿಪರಾಮಾಸೇನ ಚ ಅಪರಾಮಟ್ಠತ್ತಾ। ಪರಾಮಟ್ಠುನ್ತಿ ‘‘ಅಯಂ ತೇ ಸೀಲೇಸು ದೋಸೋ’’ತಿ ಚತೂಸು ವಿಪತ್ತೀಸು ಯಾಯ ಕಾಯಚಿ ವಿಪತ್ತಿಯಾ ದಸ್ಸನೇನ ಪರಾಮಟ್ಠುಂ, ಅನುದ್ಧಂಸೇತುಂ ಚೋದೇತುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೀಲಂ ನಾಮ ಅವಿಪ್ಪಟಿಸಾರಾದಿಪಾರಮ್ಪರಿಯೇನ ಯಾವದೇವ ಸಮಾಧಿಸಮ್ಪಾದನತ್ಥನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾನೀ’’ತಿ। ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಪ್ಪಯೋಜನಾನಿ ಸಮಾಧಿಸಂವತ್ತನಿಕಾನಿ।
Taṇhādiṭṭhīhi aparāmaṭṭhattāti ‘‘imināhaṃ sīlena devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti taṇhāparāmāsena, ‘‘imināhaṃ sīlena devo hutvā tattha nicco dhuvo sassato bhavissāmī’’ti diṭṭhiparāmāsena ca aparāmaṭṭhattā. Parāmaṭṭhunti ‘‘ayaṃ te sīlesu doso’’ti catūsu vipattīsu yāya kāyaci vipattiyā dassanena parāmaṭṭhuṃ, anuddhaṃsetuṃ codetunti attho. Sīlaṃ nāma avippaṭisārādipārampariyena yāvadeva samādhisampādanatthanti āha ‘‘samādhisaṃvattanikānī’’ti. Samādhisaṃvattanappayojanāni samādhisaṃvattanikāni.
ಸಮಾನಭಾವೋ ಸಾಮಞ್ಞಂ, ಪರಿಪುಣ್ಣಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಭಾವೇನ ಮಜ್ಝೇ ಭಿನ್ನಸುವಣ್ಣಸ್ಸ ವಿಯ ಭೇದಾಭಾವತೋ ಸೀಲೇನ ಸಾಮಞ್ಞಂ ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಂ, ತಂ ಗತೋ ಉಪಗತೋತಿ ಸೀಲಸಾಮಞ್ಞಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮಾನಭಾವೂಪಗತಸೀಲೋ’’ತಿ, ಸೀಲಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಾನಭಾವಂ ಉಪಗತಸೀಲೋ ಸಭಾಗವುತ್ತಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಮಂ ಪುಥುಜ್ಜನಾನಮ್ಪಿ ಚತುಪಾರಿಸುದ್ಧಿಸೀಲೇ ನಾನತ್ತಂ ನ ಸಿಯಾ, ತಂ ಪನ ನ ಏಕನ್ತಿಕಂ, ಇದಂ ಏಕನ್ತಿಕಂ ನಿಯತಭಾವತೋತಿ ಆಹ ‘‘ನತ್ಥಿ ಮಗ್ಗಸೀಲೇ ನಾನತ್ತ’’ನ್ತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಮಗ್ಗಸೀಲಂ ಸನ್ಧಾಯ ತಂ ‘‘ಯಾನಿ ತಾನಿ ಸೀಲಾನೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Samānabhāvo sāmaññaṃ, paripuṇṇacatupārisuddhibhāvena majjhe bhinnasuvaṇṇassa viya bhedābhāvato sīlena sāmaññaṃ sīlasāmaññaṃ, taṃ gato upagatoti sīlasāmaññagato. Tenāha ‘‘samānabhāvūpagatasīlo’’ti, sīlasampattiyā samānabhāvaṃ upagatasīlo sabhāgavuttikoti attho. Kāmaṃ puthujjanānampi catupārisuddhisīle nānattaṃ na siyā, taṃ pana na ekantikaṃ, idaṃ ekantikaṃ niyatabhāvatoti āha ‘‘natthimaggasīle nānatta’’nti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttanti maggasīlaṃ sandhāya taṃ ‘‘yāni tāni sīlānī’’tiādi vuttaṃ.
ಯಾಯನ್ತಿ ಯಾ ಅಯಂ ಮಯ್ಹಞ್ಚೇವ ತುಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ಪಚ್ಚಕ್ಖಭೂತಾ। ದಿಟ್ಠೀತಿ ಮಗ್ಗಸಮ್ಮಾದಿಟ್ಠಿ। ನಿದ್ದೋಸಾತಿ ನಿದ್ಧುತದೋಸಾ, ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನರಾಗಾದಿಪಾಪಧಮ್ಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಯ್ಯಾತೀತಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ನಿಸ್ಸರತಿ ನಿಗ್ಗಚ್ಛತಿ। ಸಯಂ ನಿಯ್ಯನ್ತೀಯೇವ ಹಿ ತಂಸಮಙ್ಗಿಪುಗ್ಗಲಂ ವಟ್ಟದುಕ್ಖತೋ ನಿಯ್ಯಾಪೇತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಾ ಸತ್ಥು ಅನುಸಿಟ್ಠಿ, ತಂ ಕರೋತೀತಿ ತಕ್ಕರೋ, ತಸ್ಸ, ಯಥಾನುಸಿಟ್ಠಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮಾನದಿಟ್ಠಿಭಾವನ್ತಿ ಸದಿಸದಿಟ್ಠಿಭಾವಂ ಸಚ್ಚಸಮ್ಪಟಿವೇಧೇನ ಅಭಿನ್ನದಿಟ್ಠಿಭಾವಂ।
Yāyanti yā ayaṃ mayhañceva tumhākañca paccakkhabhūtā. Diṭṭhīti maggasammādiṭṭhi. Niddosāti niddhutadosā, samucchinnarāgādipāpadhammāti attho. Niyyātīti vaṭṭadukkhato nissarati niggacchati. Sayaṃ niyyantīyeva hi taṃsamaṅgipuggalaṃ vaṭṭadukkhato niyyāpetīti vuccati. Yā satthu anusiṭṭhi, taṃ karotīti takkaro, tassa, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjantassāti attho. Samānadiṭṭhibhāvanti sadisadiṭṭhibhāvaṃ saccasampaṭivedhena abhinnadiṭṭhibhāvaṃ.
ಪಠಮಸಾರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೧. ಪಠಮಸಾರಣೀಯಸುತ್ತಂ • 1. Paṭhamasāraṇīyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಪಠಮಸಾರಣೀಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā
