| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੨. ਸਾਰਣੀਯવਗ੍ਗੋ
2. Sāraṇīyavaggo
੧. ਪਠਮਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā
੧੧. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਸਰਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਾਰਹਾ। ਮਿਜ੍ਜਤਿ ਸਿਨਿਯ੍ਹਤਿ ਏਤਾਯਾਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾ, ਮਿਤ੍ਤਭਾવੋ। ਮੇਤ੍ਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ। ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਦ੍વਯੇਪਿ। ਇਮਾਨੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਸੇਨ ਆਗਤਾਨਿ ਤੇਸਂ ਸੇਟ੍ਠਪਰਿਸਭਾવਤੋ। ਯਥਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਗਿਹੀਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਰਿਸਸਾਧਾਰਣਤ੍ਤਾਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਨવਜ੍ਜਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋਗਧਮੇવਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਮੇਤ੍ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ…ਪੇ॰… ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਭਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਮਾਨਾ ਚੇਤਿਯਬੋਧੀਨਂ વਨ੍ਦਨਾ ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਦ੍ਧਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥਾਯ ਗਮਨਂ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਚੇਤਿਯਬੋਧਿਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਾਪਚਾਯਨਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮੇਤ੍ਤਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਕਾਯਿਕਂ ਕਿਰਿਯਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
11. Dutiyassa paṭhame saritabbayuttakāti anussaraṇārahā. Mijjati siniyhati etāyāti mettā, mittabhāvo. Mettā etassa atthīti mettaṃ, kāyakammaṃ. Taṃ pana yasmā mettāsahagatacittasamuṭṭhānaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘mettena cittena kātabbaṃ kāyakamma’’nti. Esa nayo sesadvayepi. Imānīti mettakāyakammādīni. Bhikkhūnaṃ vasena āgatāni tesaṃ seṭṭhaparisabhāvato. Yathā pana bhikkhunīsupi labbhanti, evaṃ gihīsupi labbhanti catuparisasādhāraṇattāti taṃ dassento ‘‘bhikkhūnañhī’’tiādimāha. Bhikkhuno sabbampi anavajjakāyakammaṃ ābhisamācārikakammantogadhamevāti āha ‘‘mettena cittena…pe… kāyakammaṃ nāmā’’ti. Bhattivasena pavattiyamānā cetiyabodhīnaṃ vandanā mettāsiddhāti katvā tadatthāya gamanaṃ ‘‘mettaṃ kāyakamma’’nti vuttaṃ. Ādi-saddena cetiyabodhibhikkhūsu vuttāvasesāpacāyanādivasena pavattamettāvasena pavattaṃ kāyikaṃ kiriyaṃ saṅgaṇhāti.
ਤੇਪਿਟਕਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਕਥਿਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਪਿਟਕਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਨਅਤ੍ਥਕਥਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਯਮਾਨਮੇવ ਮੇਤ੍ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਤੋ। ਤੀਣਿ ਸੁਚਰਿਤਾਨੀਤਿ ਕਾਯવਚੀਮਨੋਸੁਚਰਿਤਾਨਿ। ਚਿਨ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ, ਪਗੇવ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਭਾવਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Tepiṭakampi buddhavacanaṃ kathiyamānanti adhippāyo. Tepiṭakampi buddhavacanaṃ paripucchanaatthakathanavasena pavattiyamānameva mettaṃ vacīkammaṃ nāma hitajjhāsayena pavattitabbato. Tīṇi sucaritānīti kāyavacīmanosucaritāni. Cintananti evaṃ cintanamattampi manokammaṃ, pageva paṭipannā bhāvanāti dasseti.
ਆવੀਤਿ ਪਕਾਸਂ। ਪਕਾਸਭਾવੋ ਚੇਤ੍ਥ ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਭਾવਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ’’ਤਿ। ਰਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਕਾਸਂ। ਅਪ੍ਪਕਾਸਤਾ ਚ ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾવਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ’’ਤਿ। ਸਹਾਯਭਾવਗਮਨਂ ਤੇਸਂ ਪੁਰਤੋ। ਤੇਸੁ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁਯੇવ ਹਿ ਸਹਾਯਭਾવਗਮਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਉਭਯੇਹੀਤਿ ਨવਕੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਚ। ਪਗ੍ਗਯ੍ਹਾਤਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਕੇવਲਂ ‘‘ਦੇવੋ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਗੁਣੇਹਿ ਥਿਰਭਾવਜੋਤਨਂ ‘‘ਦੇવਤ੍ਥੇਰੋ’’ਤਿ વਚਨਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ વਚਨਂ। ਮਮਤ੍ਤਬੋਧਨਂ વਚਨਂ ਮਮਾਯਨવਚਨਂ। ਏਕਨ੍ਤਪਰਮ੍ਮੁਖਸ੍ਸ ਮਨੋਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ਨਾਮ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨવਸੇਨ ਹੋਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਲੋਕੇ ਕਾਯਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਂ ਪਞ੍ਞਾਤਂ। ਹਤ੍ਥવਿਕਾਰਾਦੀਨਿ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ਏવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਯਨਾਨਿ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਕਾਮਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹਸਿਨਿਦ੍ਧਾਨਂ ਨਯਨਾਨਂ ਉਮ੍ਮੀਲਨਾ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਮੁਖੇਨ ਓਲੋਕਨਞ੍ਚ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਮੇવ, ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਨਯਨਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਿਨੇਹਸਿਨਿਦ੍ਧਤਾ ਮੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਸਨ੍ਨਤਾ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ।
Āvīti pakāsaṃ. Pakāsabhāvo cettha yaṃ uddissa taṃ kāyakammaṃ karīyati, tassa sammukhabhāvatoti āha ‘‘sammukhā’’ti. Rahoti appakāsaṃ. Appakāsatā ca yaṃ uddissa taṃ kāyakammaṃ karīyati, tassa apaccakkhabhāvatoti āha ‘‘parammukhā’’ti. Sahāyabhāvagamanaṃ tesaṃ purato. Tesu karontesuyeva hi sahāyabhāvagamanaṃ sammukhā kāyakammaṃ nāma hoti. Ubhayehīti navakehi therehi ca. Paggayhāti paggaṇhitvā uddhaṃ katvā kevalaṃ ‘‘devo’’ti avatvā guṇehi thirabhāvajotanaṃ ‘‘devatthero’’ti vacanaṃ paggayha vacanaṃ. Mamattabodhanaṃ vacanaṃ mamāyanavacanaṃ. Ekantaparammukhassa manokammassa sammukhatā nāma viññattisamuṭṭhāpanavasena hoti, tañca kho loke kāyakammanti pākaṭaṃ paññātaṃ. Hatthavikārādīni anāmasitvā eva dassento ‘‘nayanāni ummīletvā’’tiādimāha. Kāmaṃ mettāsinehasiniddhānaṃ nayanānaṃ ummīlanā pasannena mukhena olokanañca mettaṃ kāyakammameva, yassa pana cittassa vasena nayanānaṃ mettāsinehasiniddhatā mukhassa ca pasannatā, taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘mettaṃ manokammaṃ nāmā’’ti.
ਲਾਭ-ਸਦ੍ਦੋ ਕਮ੍ਮਸਾਧਨੋ ‘‘ਲਾਭਾ વਤ, ਭੋ, ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ વਿਯ। ਸੋ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਅਤੀਤਕਾਲਿਕੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਚੀવਰਾਦਯੋ ਲਦ੍ਧਪਚ੍ਚਯਾ’’ਤਿ। ਧਮ੍ਮਤੋ ਆਗਤਾਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਗਮਨਾ ਪਚ੍ਚਯਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ਇਮਮੇવ ਹਿ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਕੁਹਨਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨਾ ਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤਪ੍ਪਟਿਸੇਧਨਤ੍ਥਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੇਯ੍ਯਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦ੍વੇ ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਿਭਜਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨਪਿ વਿਭਜਨਂ ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ, ਪਗੇવ ਪਯੋਗਤੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਿਭਜਨਪੁਬ੍ਬਕਂ વਾ ਕਾਯੇਨ વਿਭਜਨਨ੍ਤਿ ਮੂਲਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਿਭਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿવਿਭਾਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਾવਨਪੁਂਸਕਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਂ ਲਾਭਂ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ વਾ। ਤਂ ਨੇવ ਗਿਹੀਨਂ ਦੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਜੀવਸੋਧਨਤ੍ਥਂ। ਨ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਅਸਾਧਾਰਣਭੋਗਿਤਾ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚ…ਪੇ॰… ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾਧਾਰਣਬੁਦ੍ਧਿਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਏવਂ ਹਿਸ੍ਸ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗਿਤਾ ਸੁਕਰਾ, ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮੋ ਚਸ੍ਸ ਪੂਰੋ ਹੋਤਿ।
Lābha-saddo kammasādhano ‘‘lābhā vata, bho, laddho’’tiādīsu viya. So cettha ‘‘dhammaladdhā’’ti vacanato atītakālikoti āha ‘‘cīvarādayo laddhapaccayā’’ti. Dhammato āgatāti dhammikā, parisuddhagamanā paccayā. Tenāha ‘‘dhammaladdhā’’ti. Imameva hi atthaṃ dassetuṃ ‘‘kuhanādī’’tiādi vuttaṃ. Na sammā gayhamānā hi dhammaladdhā nāma na hontīti tappaṭisedhanatthaṃ pāḷiyaṃ ‘‘dhammaladdhā’’ti vuttaṃ. Deyyaṃ dakkhiṇeyyañca appaṭivibhattaṃ katvā bhuñjatīti appaṭivibhattabhogī nāma hoti. Tenāha ‘‘dve paṭivibhattāni nāmā’’tiādi. Cittena vibhajananti etena cittuppādamattenapi vibhajanaṃ paṭivibhattaṃ nāma, pageva payogatoti dasseti. Cittena vibhajanapubbakaṃ vā kāyena vibhajananti mūlameva dassetuṃ ‘‘evaṃ cittena vibhajana’’nti vuttaṃ. Tena cittuppādamattena paṭivibhāgo kātabboti dasseti. Appaṭivibhattanti bhāvanapuṃsakaniddeso, appaṭivibhattaṃ lābhaṃ bhuñjatīti kammaniddeso vā. Taṃ neva gihīnaṃ deti attano ājīvasodhanatthaṃ. Na attanā paribhuñjati ‘‘mayhaṃ asādhāraṇabhogitā mā hotū’’ti. Paṭiggaṇhanto ca…pe… passatīti iminā āgamanato paṭṭhāya sādhāraṇabuddhiṃ upaṭṭhāpeti. Evaṃ hissa sādhāraṇabhogitā sukarā, sāraṇīyadhammo cassa pūro hoti.
ਅਥ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚ…ਪੇ॰… ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਲਾਭਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਸਾਧਾਰਣਤੋ ਠਪਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤੂਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਾਲੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਗਹੇਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਾਲੋ। ਤਦੁਭਯਂ ਪਨ ਤਾਦਿਸੇਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਨ વਿਨਾ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਮਕਾਲੋ। ਤਯਿਦਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇવਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਹੋਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਾਧਾਰਣਂ ਹੋਤੂਤਿ ਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮਯਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤਿਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ ਲਾਭਂ ਓਸਾਰਣਲਕ੍ਖਣਂ ਅવਿਕੋਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗੀ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗੀ ਚ ਹੋਤਿ।
Atha vā paṭiggaṇhanto ca…pe… passatīti iminā tassa lābhassa tīsu kālesu sādhāraṇato ṭhapanaṃ dassitaṃ. Paṭiggaṇhanto ca saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti iminā paṭiggahaṇakālo dassito. Gahetvā…pe… passatīti iminā paṭiggahitakālo. Tadubhayaṃ pana tādisena pubbabhāgena vinā na hotīti atthasiddho purimakālo. Tayidaṃ paṭiggahaṇato pubbevassa hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti paṭiggaṇhissāmī’’ti, paṭiggaṇhantassa hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti paṭiggaṇhāmī’’ti, paṭiggahetvā hoti ‘‘saṅghena sādhāraṇaṃ hotūti hi paṭiggahitaṃ mayā’’ti. Evaṃ tilakkhaṇasampannaṃ katvā laddhaṃ lābhaṃ osāraṇalakkhaṇaṃ avikopetvā paribhuñjanto sādhāraṇabhogī appaṭivibhattabhogī ca hoti.
ਇਮਂ ਪਨ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਸਰਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਧਮਂ। ਨ ਹਿ…ਪੇ॰… ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗਿਤਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਆਰਮ੍ਭੋਪਿ ਤਾવ ਨ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਕੁਤੋ ਪੂਰਣਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਲਾਭਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਿਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਤ੍ਤਂ ਅਖਣ੍ਡੇਨ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗਿਤਂ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗਿਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਤਿ ਪਨ ਤਦੁਭਯੇ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮੋ ਪੂਰਿਤੋ ਏવ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੂਰੇਤੀ’’ਤਿ। ਓਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਤੇਨ ਅਨੋਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਿਤੁਨੋ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਦੀਨਂ વਾ ਥੇਰਾਸਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮੋਯੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮੋ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਤਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਓਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਲਿਬੋਧਜਗ੍ਗਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਮੁਤ੍ਤਪਲਿਬੋਧਸ੍ਸ વਟ੍ਟਤਿ ਅਮੁਤ੍ਤਪਲਿਬੋਧਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ। ਯਦਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਓਦਿਸ੍ਸਕਦਾਨਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਨੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਮਿਨਾ ਓਦਿਸ੍ਸਕਦਾਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਾਰਿਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗਿਲਾਨਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ਓਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਾਗਪਕ੍ਖਿਕਂ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ। ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਪ੍ਪਧਾਨੋ ਹਿ ਪਟਿਭਾਗੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅવਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਅਦਾਤੁਮ੍ਪੀਤਿ ਪਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਦਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਕਰੁਣਾਯਨવਸੇਨ, ਨ વਤ੍ਤਪਰਿਪੂਰਣવਸੇਨ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸਪਿ ਅਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਸਤਿ ਸਮ੍ਭવੇ ਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਦਾਨਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਿવਾਰਿਤਂ।
Imaṃ pana sāraṇīyadhammanti imaṃ catutthaṃ saritabbayuttadhamaṃ. Na hi…pe… gaṇhanti, tasmā sādhāraṇabhogitā dussīlassa natthīti ārambhopi tāva na sambhavati, kuto pūraṇanti adhippāyo. Parisuddhasīloti iminā lābhassa dhammikabhāvaṃ dasseti. Vattaṃ akhaṇḍentoti iminā appaṭivibhattabhogitaṃ sādhāraṇabhogitañca dasseti. Sati pana tadubhaye sāraṇīyadhammo pūrito eva hotīti āha ‘‘pūretī’’ti. Odissakaṃ katvāti etena anodissakaṃ katvā pituno, ācariyupajjhāyādīnaṃ vā therāsanato paṭṭhāya dentassa sāraṇīyadhammoyeva hotīti dasseti. Dātabbanti avassaṃ dātabbaṃ. Sāraṇīyadhammo panassa na hoti paṭijaggaṭṭhāne odissakaṃ katvā dinnattā. Tenāha ‘‘palibodhajagganaṃ nāma hotī’’ti. Muttapalibodhassa vaṭṭati amuttapalibodhassa pūretuṃ asakkuṇeyyattā. Yadi evaṃ sabbena sabbaṃ sāraṇīyadhammaṃ pūrentassa odissakadānaṃ vaṭṭati, na vaṭṭatīti? No na vaṭṭati yuttaṭṭhāneti dassento ‘‘tena panā’’tiādimāha. Iminā odissakadānaṃ panassa na sabbattha vāritanti dasseti. Gilānādīnañhi odissakaṃ katvā dānaṃ appaṭivibhāgapakkhikaṃ ‘‘asukassa na dassāmī’’ti paṭikkhepassa abhāvato. Byatirekappadhāno hi paṭibhāgo. Tenāha ‘‘avasesa’’ntiādi. Adātumpīti pi-saddena dātumpi vaṭṭatīti dasseti. Tañca kho karuṇāyanavasena, na vattaparipūraṇavasena, tasmā dussīlassapi atthikassa sati sambhave dātabbaṃ. Dānañhi nāma na kassaci nivāritaṃ.
ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾਯਾਤਿ ਸਾਰਣੀਯਪੂਰਣવਿਧਿਮ੍ਹਿ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾਯ, ਸੁਕੁਸਲਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਕੋਸਲ੍ਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤਾਯ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਾਦਸਹਿ વਸ੍ਸੇਹਿ ਪੂਰੇਹਿ, ਨ ਤਤੋ ਓਰਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪੂਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਮਹਾਨਿਸਂਸੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿਪਿ ਤਾવਗਰੁਤਰੇਹਿ ਫਲਾਨਿਸਂਸੇਹਿ ਅਨੁਗਤੋਤਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗੀ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਸੇਸਲਾਭੀ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਯ ਲੋਕੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਥਾ ਹਿ ਸੋ ਦੁਪ੍ਪਜਹਦਾਨਮਯਸ੍ਸ ਸੀਲਮਯਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਸੁਦੂਰੇ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਚੇਤਸਾ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟੋ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸਿਮਮਤ੍ਥਂ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤੋ ਅਨ੍વਯਤੋ ਚ વਿਭਾવੇਤੁਂ ‘‘ਸਚੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Susikkhitāyāti sāraṇīyapūraṇavidhimhi susikkhitāya, sukusalāyāti attho. Idāni tassa kosallaṃ dassetuṃ ‘‘susikkhitāya hī’’tiādi vuttaṃ. Dvādasahi vassehi pūrehi, na tato oranti iminā tassa duppūrataṃ dasseti. Tathā hi so mahapphalo mahānisaṃso diṭṭhadhammikehipi tāvagarutarehi phalānisaṃsehi anugatoti taṃsamaṅgī ca puggalo visesalābhī ariyapuggalo viya loke acchariyabbhutadhammasamannāgato hoti. Tathā hi so duppajahadānamayassa sīlamayassa puññassa paṭipakkhadhammaṃ sudūre vikkhambhitaṃ katvā visuddhena cetasā loke pākaṭo paññāto hutvā viharati. Tassimamatthaṃ byatirekato anvayato ca vibhāvetuṃ ‘‘sace hī’’tiādi vuttaṃ. Taṃ suviññeyyameva.
ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਏવਂ ਪੂਰਿਤਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨੇવ ਇਸ੍ਸਾ ਨ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ ਚਿਰਕਾਲਭਾવਨਾਯ વਿਧੁਤਭਾવਤੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸੀਲਤਾਯ વਿਸ੍ਸੁਤਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਦਦਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਭਜਨ੍ਤਿ ਨਂ ਬਹੂ’’ਤਿਆਦਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੪)। ਸੁਲਭਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤਿ ਦਾਨવਸੇਨ ਉਲ਼ਾਰਜ੍ਝਾਸਯਾਨਂ ਪਚ੍ਚਯਲਾਭਸ੍ਸ ਇਧਾਨਿਸਂਸਸਭਾવਤੋ ਦਾਨਸ੍ਸ। ਪਤ੍ਤਗਤਮਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਖੀਯਤਿ ਪਤ੍ਤਗਤਸ੍ਸੇવ ਦ੍વਾਦਸવਸ੍ਸਿਕਸ੍ਸ ਮਹਾવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪੂਰਿਤਤ੍ਤਾ। ਅਗ੍ਗਭਣ੍ਡਂ ਲਭਤਿ ਦੇવਸਿਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ਭਯੇ વਾ…ਪੇ॰… ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਦੇਯ੍ਯਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕવਿਕਪ੍ਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚਿਰਕਾਲਂ ਦਾਨਸ੍ਸ ਪੂਰਿਤਤਾਯ ਪਸਾਰਿਤਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ।
Idānissa samparāyike diṭṭhadhammike ca ānisaṃse dassetuṃ ‘‘evaṃ pūritasāraṇīyadhammassā’’tiādi vuttaṃ. Neva issā na macchariyaṃ hoti cirakālabhāvanāya vidhutabhāvato. Manussānaṃ piyo hoti pariccāgasīlatāya vissutattā. Tenāha ‘‘dadaṃ piyo hoti bhajanti naṃ bahū’’tiādi (a. ni. 5.34). Sulabhapaccayo hoti dānavasena uḷārajjhāsayānaṃ paccayalābhassa idhānisaṃsasabhāvato dānassa. Pattagatamassa diyyamānaṃ na khīyati pattagatasseva dvādasavassikassa mahāvattassa avicchedena pūritattā. Aggabhaṇḍaṃ labhati devasikaṃ dakkhiṇeyyānaṃ aggato paṭṭhāya dānassa dinnattā. Bhaye vā…pe… āpajjanti deyyappaṭiggāhakavikappaṃ akatvā attani nirapekkhacittena cirakālaṃ dānassa pūritatāya pasāritacittattā.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸੁ ਆਨਿਸਂਸੇਸੁ વਿਭਾવੇਤਬ੍ਬੇਸੁ। ਇਮਾਨਿ ਫਲਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ। ਮਹਾਗਿਰਿਗਾਮੋ ਨਾਮ ਨਾਗਦੀਪਪਸ੍ਸੇ ਏਕੋ ਗਾਮੋવ। ਅਲਭਨ੍ਤਾਪੀਤਿ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞਤਾਯ ਅਲਾਭਿਨੋ ਸਮਾਨਾਪਿ। ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮਗ੍ਗਸਭਾਗਨ੍ਤਿ ਸਭਾਗਂ ਤਬ੍ਭਾਗਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮਗ੍ਗਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਤ੍ਤਾ ਥੇਰਾਨਂ ਸਂਸਯવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ‘‘ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੂਰਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਥਾ ਹਿ ਦੁਤਿਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਥੇਰੇਨ ਅਤ੍ਤਾ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਦਹਰਕਾਲੇ ਏવਂ ਕਿਰ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਪੂਰਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਿਯਤਾਯ ਸੁਲਭਪਚ੍ਚਯਤਾਯਪਿ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁਮੇવ। ਪਤ੍ਤਗਤਾਖੀਯਨਸ੍ਸ ਪਨ વਿਸੇਸਂ વਿਭਾવਨਤੋ ‘‘ਇਦਂ ਤਾવ…ਪੇ॰… ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਥੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Tatrāti tesu ānisaṃsesu vibhāvetabbesu. Imāni phalāni vatthūni kāraṇāni. Mahāgirigāmo nāma nāgadīpapasse eko gāmova. Alabhantāpīti appapuññatāya alābhino samānāpi. Bhikkhācāramaggasabhāganti sabhāgaṃ tabbhāgiyaṃ bhikkhācāramaggaṃ jānanti. Anuttarimanussadhammattā therānaṃ saṃsayavinodanatthañca ‘‘sāraṇīyadhammo me, bhante, pūrito’’ti āha. Tathā hi dutiyavatthusmimpi therena attā pakāsito. Daharakāle evaṃ kira sāraṇīyadhammapūrako ahosi. Manussānaṃ piyatāya sulabhapaccayatāyapi idaṃ vatthumeva. Pattagatākhīyanassa pana visesaṃ vibhāvanato ‘‘idaṃ tāva…pe… ettha vatthū’’ti vuttaṃ.
ਗਿਰਿਭਣ੍ਡਮਹਾਪੂਜਾਯਾਤਿ ਚੇਤਿਯਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਸਕਲਲਙ੍ਕਾਦੀਪੇ ਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣੇ ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਚ ਨਾવਾਸਙ੍ਘਾਟਾਦਿਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੀਪਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨਾਯ ਮਹਾਪੂਜਾਯ। ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਞ੍ਝਭਾવવਿਭਾવਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਏਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਰਿਯਾਯੇਨਪਿ ਲੇਸੇਨਪਿ। ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਪੂਰਕੋ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਪવੇਦਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Giribhaṇḍamahāpūjāyāti cetiyagirimhi sakalalaṅkādīpe yojanappamāṇe samudde ca nāvāsaṅghāṭādike ṭhapetvā dīpapupphagandhādīhi kariyamānāya mahāpūjāya. Tassā ca paṭipattiyā avañjhabhāvavibhāvanatthaṃ ‘‘ete mayhaṃ pāpuṇissantī’’ti āha. Pariyāyenapi lesenapi. Anucchavikanti ‘‘sāraṇīyadhammapūrako’’ti yathābhūtapavedanaṃ tumhākaṃ anucchavikanti attho.
ਅਨਾਰੋਚੇਤ੍વਾવ ਪਲਾਯਿਂਸੁ ਚੋਰਭਯੇਨ। ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੁਜ੍ਜੀવਿਕਾਯਾ’’ਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਹਂ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਪੂਰਿਕਾ, ਮਮ ਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਨਪਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਯਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਤੇਸਂ ਗਤਭਾવਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। વਟ੍ਟਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਕਪ੍ਪਿਸ੍ਸਤਿ। ਥੇਰੀ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਪੂਰਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸੀਲਤੇਜੇਨੇવ ਦੇવਤਾ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਆਪਜ੍ਜਿ।
Anārocetvāva palāyiṃsu corabhayena. ‘‘Attano dujjīvikāyā’’tipi vadanti. Ahaṃ sāraṇīyadhammapūrikā, mama pattapariyāpannenapi sabbāpimā bhikkhuniyo yāpessantīti āha ‘‘mā tumhe tesaṃ gatabhāvaṃ cintayitthā’’ti. Vaṭṭissatīti kappissati. Therī sāraṇīyadhammapūrikā ahosi, therassa pana sīlatejeneva devatā ussukkaṃ āpajji.
ਨਤ੍ਥਿ ਏਤੇਸਂ ਖਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ। ਤਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਖਣ੍ਡਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲਾਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਕ੍ਕਮੇਨ ਆਦਿਅਨ੍ਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਤ੍ਤਸੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਕ੍ਕਮੇਨਪਿ ਆਦਿਅਨ੍ਤਾ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਛਿਨ੍ਨਸਾਟਕੋ વਿਯਾਤਿ ਤਤ੍ਰਨ੍ਤੇ ਦਸਨ੍ਤੇ વਾ ਛਿਨ੍ਨવਤ੍ਥਂ વਿਯ। વਿਸਦਿਸੁਦਾਹਰਣਞ੍ਚੇਤਂ ‘‘ਅਖਣ੍ਡਾਨੀ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਤਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਸੇਸਾਨਮ੍ਪਿ ਉਦਾਹਰਣਾਨਿ। ਖਣ੍ਡਿਕਤਾ ਭਿਨ੍ਨਤਾ ਖਣ੍ਡਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਖਣ੍ਡਂ, ਸੀਲਂ। ਛਿਦ੍ਦਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। વੇਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਨવਸੇਨ। વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇਨ ਗਾવੀ વਿਯਾਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇਨ ਉਪਡ੍ਢਂ ਤਤਿਯਭਾਗਗਤਂ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨવਣ੍ਣਂ ਸਬਲਂ, વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇਹੇવ ਬਿਨ੍ਦੂਹਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾਹਿ વਿਮਿਸ੍ਸਂ ਕਮ੍ਮਾਸਂ। ਅਯਂ ਇਮੇਸਂ વਿਸੇਸੋ। ਸਬਲਰਹਿਤਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ, ਤਥਾ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ। ਸੀਲਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਤੋ ਮੋਚਨਂ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਭਾવਾਪਾਦਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਣ੍ਹਾਦਾਸਬ੍ਯਤੋ ਮੋਚਨવਚਨੇਨ ਤੇਸਂ ਸੀਲਾਨਂ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਤਮਾਹ। ਭੁਜਿਸ੍ਸਭਾવਕਰਣਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਕਰਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਉਤ੍ਤਰਪਦਲੋਪੇਨਾਯਂ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਰੀ ਸਯਂવਸੀ ਭੁਜਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ। ਅવਿਞ੍ਞੂਨਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਤਾਯ ‘‘વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਭਾવੇਨ વਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਸਤ੍ਥਾਨੀਤਿ વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ।
Natthi etesaṃ khaṇḍanti akhaṇḍāni. Taṃ pana nesaṃ khaṇḍaṃ dassetuṃ ‘‘yassā’’tiādi vuttaṃ. Tattha upasampannasīlānaṃ uddesakkamena ādiantā veditabbā. Tenāha ‘‘sattasū’’tiādi. Na hi añño koci āpattikkhandhānaṃ anukkamo atthi, anupasampannasīlānaṃ samādānakkamenapi ādiantā labbhanti. Pariyante chinnasāṭako viyāti tatrante dasante vā chinnavatthaṃ viya. Visadisudāharaṇañcetaṃ ‘‘akhaṇḍānī’’ti imassa adhikatattā. Evaṃ sesānampi udāharaṇāni. Khaṇḍikatā bhinnatā khaṇḍaṃ, taṃ etassa atthīti khaṇḍaṃ, sīlaṃ. Chiddantiādīsupi eseva nayo. Vemajjhe bhinnaṃ vinivijjhanavasena. Visabhāgavaṇṇena gāvī viyāti sambandho. Visabhāgavaṇṇena upaḍḍhaṃ tatiyabhāgagataṃ sambhinnavaṇṇaṃ sabalaṃ, visabhāgavaṇṇeheva bindūhi antarantarāhi vimissaṃ kammāsaṃ. Ayaṃ imesaṃ viseso. Sabalarahitāni asabalāni, tathā akammāsāni. Sīlassa taṇhādāsabyato mocanaṃ vivaṭṭūpanissayabhāvāpādanaṃ, tasmā taṇhādāsabyato mocanavacanena tesaṃ sīlānaṃ vivaṭṭūpanissayatamāha. Bhujissabhāvakaraṇatoti iminā bhujissakarāni bhujissānīti uttarapadalopenāyaṃ niddesoti dasseti. Yasmā vā taṃsamaṅgipuggalo serī sayaṃvasī bhujisso nāma hoti, tasmāpi bhujissāni. Aviññūnaṃ appamāṇatāya ‘‘viññuppasatthānī’’ti vuttaṃ. Suparisuddhabhāvena vā sampannattā viññūhi pasatthānīti viññuppasatthāni.
ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠੀਹਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਦੇવੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋ વਾ’’ਤਿ ਤਣ੍ਹਾਪਰਾਮਾਸੇਨ, ‘‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨ ਦੇવੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਚ੍ਚੋ ਧੁવੋ ਸਸ੍ਸਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੇਨ ਚ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਤ੍ਤਾ। ਪਰਾਮਟ੍ਠੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਸੀਲੇਸੁ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਚਤੂਸੁ વਿਪਤ੍ਤੀਸੁ ਯਾਯ ਕਾਯਚਿ વਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਰਾਮਟ੍ਠੁਂ, ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਤੁਂ ਚੋਦੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਲਂ ਨਾਮ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਾਦਿਪਾਰਮ੍ਪਰਿਯੇਨ ਯਾવਦੇવ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਾਦਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨੀ’’ਤਿ। ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਪ੍ਪਯੋਜਨਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ।
Taṇhādiṭṭhīhi aparāmaṭṭhattāti ‘‘imināhaṃ sīlena devo vā bhavissāmi devaññataro vā’’ti taṇhāparāmāsena, ‘‘imināhaṃ sīlena devo hutvā tattha nicco dhuvo sassato bhavissāmī’’ti diṭṭhiparāmāsena ca aparāmaṭṭhattā. Parāmaṭṭhunti ‘‘ayaṃ te sīlesu doso’’ti catūsu vipattīsu yāya kāyaci vipattiyā dassanena parāmaṭṭhuṃ, anuddhaṃsetuṃ codetunti attho. Sīlaṃ nāma avippaṭisārādipārampariyena yāvadeva samādhisampādanatthanti āha ‘‘samādhisaṃvattanikānī’’ti. Samādhisaṃvattanappayojanāni samādhisaṃvattanikāni.
ਸਮਾਨਭਾવੋ ਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਭਾવੇਨ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ વਿਯ ਭੇਦਾਭਾવਤੋ ਸੀਲੇਨ ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਂ, ਤਂ ਗਤੋ ਉਪਗਤੋਤਿ ਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਮਾਨਭਾવੂਪਗਤਸੀਲੋ’’ਤਿ, ਸੀਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਾਨਭਾવਂ ਉਪਗਤਸੀਲੋ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਮਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਮ੍ਪਿ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਪਨ ਨ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ, ਇਦਂ ਏਕਨ੍ਤਿਕਂ ਨਿਯਤਭਾવਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਮਗ੍ਗਸੀਲੇ ਨਾਨਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸੀਲਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਂ ‘‘ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Samānabhāvo sāmaññaṃ, paripuṇṇacatupārisuddhibhāvena majjhe bhinnasuvaṇṇassa viya bhedābhāvato sīlena sāmaññaṃ sīlasāmaññaṃ, taṃ gato upagatoti sīlasāmaññagato. Tenāha ‘‘samānabhāvūpagatasīlo’’ti, sīlasampattiyā samānabhāvaṃ upagatasīlo sabhāgavuttikoti attho. Kāmaṃ puthujjanānampi catupārisuddhisīle nānattaṃ na siyā, taṃ pana na ekantikaṃ, idaṃ ekantikaṃ niyatabhāvatoti āha ‘‘natthimaggasīle nānatta’’nti. Taṃ sandhāyetaṃ vuttanti maggasīlaṃ sandhāya taṃ ‘‘yāni tāni sīlānī’’tiādi vuttaṃ.
ਯਾਯਨ੍ਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤਾ। ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਨਿਦ੍ਦੋਸਾਤਿ ਨਿਦ੍ਧੁਤਦੋਸਾ, ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਰਾਗਾਦਿਪਾਪਧਮ੍ਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਸ੍ਸਰਤਿ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਯਂ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਯੇવ ਹਿ ਤਂਸਮਙ੍ਗਿਪੁਗ੍ਗਲਂ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਪੇਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿ, ਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਤਕ੍ਕਰੋ, ਤਸ੍ਸ, ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਭਾવਨ੍ਤਿ ਸਦਿਸਦਿਟ੍ਠਿਭਾવਂ ਸਚ੍ਚਸਮ੍ਪਟਿવੇਧੇਨ ਅਭਿਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਭਾવਂ।
Yāyanti yā ayaṃ mayhañceva tumhākañca paccakkhabhūtā. Diṭṭhīti maggasammādiṭṭhi. Niddosāti niddhutadosā, samucchinnarāgādipāpadhammāti attho. Niyyātīti vaṭṭadukkhato nissarati niggacchati. Sayaṃ niyyantīyeva hi taṃsamaṅgipuggalaṃ vaṭṭadukkhato niyyāpetīti vuccati. Yā satthu anusiṭṭhi, taṃ karotīti takkaro, tassa, yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjantassāti attho. Samānadiṭṭhibhāvanti sadisadiṭṭhibhāvaṃ saccasampaṭivedhena abhinnadiṭṭhibhāvaṃ.
ਪਠਮਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਪਠਮਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Paṭhamasāraṇīyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਪਠਮਸਾਰਣੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamasāraṇīyasuttavaṇṇanā
