| Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཱཙིཏྱཱདིཡོཛནཱཔཱལི༹ • Pācityādiyojanāpāḷi |
༤. པཋམསེནཱསནསིཀྑཱཔདཾ
4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadaṃ
༡༠༨. ཙཏུཏྠེ ཧིམམེཝ ཧིམནྟོ, ཧིམནྟེ ནིཡུཏྟོ ཧེམནྟིཀོ, ཀཱལོཏི ཨཱཧ ‘‘ཧེམནྟཀཱལེ’’ཏི། ཨོཏཱཔེནྟཱ པཀྐམིཾསཱུཏི སམྦནྡྷོ། ཀཱལསདྡསྶ སམྦནྡྷིསདྡཏྟཱ སམྦནྡྷཱཔེཀྑོཏི ཨཱཧ ‘‘ཡསྶ ཀསྶཙཱི’’ཏི། ཧིམཝསྶེནཱཏི ཧིམེན ཙ ཝསྶེན ཙ།
108. Catutthe himameva himanto, himante niyutto hemantiko, kāloti āha ‘‘hemantakāle’’ti. Otāpentā pakkamiṃsūti sambandho. Kālasaddassa sambandhisaddattā sambandhāpekkhoti āha ‘‘yassa kassacī’’ti. Himavassenāti himena ca vassena ca.
༡༡༠. ‘‘ཝསྶིཀོ’’ཏི ན སངྐེཏཱཏི ཨཝསྶིཀསངྐེཏཱ། ‘‘ཨཊྛ མཱསེ’’ཏི སཱམཉྙཏོ ཝུཏྟེཔི ‘‘ཨཝསྶིཀསངྐེཏེ’’ཏི ཝིསེསིཏཏྟཱ ཧེམནྟིཀགིམྷིཀམཱསཱཡེཝ གཧེཏབྦཱཏི ཨཱཧ ‘‘ཙཏྟཱརོ ཧེམནྟིཀེ’’ཏིཨཱདི། ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ རུཀྑེ། ན ཨཱུཧདནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། ‘‘ཀཱཀཱ ཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ ཝཱསདྡོ སམྤིཎྜནཏྠོ། ཏེནཱཧ ‘‘ཨཉྙེ ཝཱ སཀུནྟཱ’’ཏི། ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ཨནུཛཱནཱཏི, ཏསྨཱ། ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ རུཀྑེ, ཝིསྶམིཏྭཱ གཙྪནྟཱིཏི ཡོཛནཱ། ཡསྨིནྟི རུཀྑེ, ཀཏྭཱ ཝསནྟཱིཏི ཡོཛནཱ། ཨཊྛ མཱསེ ཨེཝཱཏི སམྦྷཝཏོ ཨཱཧ ‘‘ཡེསུ ཛནཔདེསཱུ’’ཏིཨཱདི ། ཏེསུཔཱིཏི ཛནཔདེསུཔི། ཨཝསྶིཀསངྐེཏེ ཨེཝཱཏི སམྦྷཝཏོ ཨཱཧ ‘‘ཡཏྠཱ’’ཏིཨཱདི། ཡཏྠཱཏི ཡེསུ ཛནཔདེསུ། ‘‘ཝིགཏཝལཱཧཀཾ ཝིསུདྡྷཾ ནབྷཾ ཧོཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སཙེ ཨཝིགཏཝལཱཧཀཾ ཨཝིསུདྡྷཾ ནབྷཾ ཧོཏི, ནིཀྑིཔིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི དཱིཔེཏི། ‘‘ཨེཝརཱུཔེ ཀཱལེ’’ཏི པདཾ ‘‘ནིཀྑིཔིཏུཾ ཝཊྚཏཱི’’ཏི པདེ ཨཱདྷཱརོ།
110. ‘‘Vassiko’’ti na saṅketāti avassikasaṅketā. ‘‘Aṭṭha māse’’ti sāmaññato vuttepi ‘‘avassikasaṅkete’’ti visesitattā hemantikagimhikamāsāyeva gahetabbāti āha ‘‘cattāro hemantike’’tiādi. Yatthāti yasmiṃ rukkhe. Na ūhadantīti sambandho. ‘‘Kākā vā’’ti ettha vāsaddo sampiṇḍanattho. Tenāha ‘‘aññe vā sakuntā’’ti. Tasmāti yasmā anujānāti, tasmā. Yatthāti yasmiṃ rukkhe, vissamitvā gacchantīti yojanā. Yasminti rukkhe, katvā vasantīti yojanā. Aṭṭha māse evāti sambhavato āha ‘‘yesu janapadesū’’tiādi . Tesupīti janapadesupi. Avassikasaṅkete evāti sambhavato āha ‘‘yatthā’’tiādi. Yatthāti yesu janapadesu. ‘‘Vigatavalāhakaṃ visuddhaṃ nabhaṃ hotī’’ti iminā sace avigatavalāhakaṃ avisuddhaṃ nabhaṃ hoti, nikkhipituṃ na vaṭṭatīti dīpeti. ‘‘Evarūpe kāle’’ti padaṃ ‘‘nikkhipituṃ vaṭṭatī’’ti pade ādhāro.
ཨབྦྷོཀཱསིཀེནཱཔཱིཏི ཨབྦྷོཀཱསདྷུཏངྒཡུཏྟེནཱཔི། པིསདྡོ རུཀྑམཱུལིཀསྶ ཨཔེཀྑཀོ། ཝཏྟཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏསྶ ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཏསྶཱཏི ཨབྦྷོཀཱསིཀསྶ། ཧིསདྡོ ཝིཏྠཱརཛོཏཀོ། ཏཏྠེཝཱཏི པུགྒལིཀམཉྩཀེཡེཝ། སངྒྷིཀཾ མཉྩནྟི སམྦནྡྷོ། ཝཱིཏམཉྩཀོཏི ཝཱཡིཏམཉྩཀོ། ཏསྨིནྟི ཝཱིཏམཉྩཀེ། པུརཱཎམཉྩཀོ ནསྶནྟོཔི ཨནགྒྷོཏི ཨཱཧ ‘‘པུརཱཎམཉྩཀོ གཧེཏབྦོ’’ཏི། ཙམྨེན ཨཝནཧིཏབྦོཏི ཨོནདྡྷོ, སོ ཨེཝ ཨོནདྡྷཀོ། གཧེཏྭཱ ཙ པན པཉྙཔེཏྭཱ ནིཔཛྫིཏུཾ ན ཝཊྚཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ཨསམཡེཏི ཝསྶིཀསངྑཱཏེ ཨཀཱལེ། ཙཏུགྒུཎེནཱཔཱིཏི ཙཏུཔཊལེནཔི། ཝཊྚནྟི ཝལཱཧཀཱ ཨཱཝཊྚནྟི ཨསྨིཾ སམཡེཏི ཝཊྚུལོ, སོ ཨེཝ ཝཊྚལིཀོ, སཏྟཱཧཾ ཝཊྚལིཀོ, སཏྟཱཧོ ཝཱ ཝཊྚལིཀོ སཏྟཱཧཝཊྚལིཀོ, སོ ཨཱདི ཡེསཾ ཏཱནཱིཏི སཏྟཱཧཝཊྚལིཀཱདཱིནི། ཨཱདིསདྡེན སཏྟཱཧཏོ ཨཱུནཱདྷིཀཱནི གཧེཏབྦཱནི། ཀཱཡཱནུགཏིཀཏྟཱཏི ཀཱཡཾ ཨནུགམཀཏྟཱ ཀཱཡསདིསཏྟཱཏི ཨཏྠོ།
Abbhokāsikenāpīti abbhokāsadhutaṅgayuttenāpi. Pisaddo rukkhamūlikassa apekkhako. Vattaṃ vitthārento āha ‘‘tassa hī’’tiādi. Tassāti abbhokāsikassa. Hisaddo vitthārajotako. Tatthevāti puggalikamañcakeyeva. Saṅghikaṃ mañcanti sambandho. Vītamañcakoti vāyitamañcako. Tasminti vītamañcake. Purāṇamañcako nassantopi anagghoti āha ‘‘purāṇamañcako gahetabbo’’ti. Cammena avanahitabboti onaddho, so eva onaddhako. Gahetvā ca pana paññapetvā nipajjituṃ na vaṭṭatīti yojanā. Asamayeti vassikasaṅkhāte akāle. Catugguṇenāpīti catupaṭalenapi. Vaṭṭanti valāhakā āvaṭṭanti asmiṃ samayeti vaṭṭulo, so eva vaṭṭaliko, sattāhaṃ vaṭṭaliko, sattāho vā vaṭṭaliko sattāhavaṭṭaliko, so ādi yesaṃ tānīti sattāhavaṭṭalikādīni. Ādisaddena sattāhato ūnādhikāni gahetabbāni. Kāyānugatikattāti kāyaṃ anugamakattā kāyasadisattāti attho.
པཎྞཀུཊཱིསཱུཏི པཎྞེན ཚཱདིཏཀུཊཱིསུ། སབྷཱགབྷིཀྑཱུནནྟི ཨཏྟནཱ སབྷཱགབྷིཀྑཱུནཾ, སནྟིཀནྟི སམྦནྡྷོ། ཨནོཝསྶཀེ ཋཱནེཏི ཡོཛནཱ། ལགྒེཏྭཱཏི ལམྦེཏྭཱ, ཨཡམེཝ ཝཱ པཱཋོ། ‘‘སམྨཛྫནི’’ནྟི པདཾ ‘‘གཧེཏྭཱ’’ཏི པདེ ཨཝུཏྟཀམྨཾ, ‘‘ཋཔེཏབྦཱ’’ཏི པདེ ཝུཏྟཀམྨཾ། དྷོཝིཏྭཱཏི སམྨཛྫནིཾ སུདྡྷཾ ཀཏྭཱ། ཨུཔོསཐཱགཱརཱདཱིསཱུཏིཨཱདིསདྡེན པརིཝེཎཱདཱིནི གཧེཏབྦཱནི།
Paṇṇakuṭīsūti paṇṇena chāditakuṭīsu. Sabhāgabhikkhūnanti attanā sabhāgabhikkhūnaṃ, santikanti sambandho. Anovassake ṭhāneti yojanā. Laggetvāti lambetvā, ayameva vā pāṭho. ‘‘Sammajjani’’nti padaṃ ‘‘gahetvā’’ti pade avuttakammaṃ, ‘‘ṭhapetabbā’’ti pade vuttakammaṃ. Dhovitvāti sammajjaniṃ suddhaṃ katvā. Uposathāgārādīsūtiādisaddena pariveṇādīni gahetabbāni.
ཡོ པན བྷིཀྑུ གནྟུཀཱམོ ཧོཏི, ཏེནཱཏི ཡོཛནཱ། ཏཏྠཱཏི སཱལཱཡཾ། ཡཏྠ ཀཏྠཙཱིཏི ཡསྨིཾ ཀིསྨིཉྩི ཋཱནེ། པཱཀཏིཀཊྛཱནེཏི པཀཏིཡཱ གཧིཏཊྛཱནེ། ཏཏྲ ཏཏྲེཝཱཏི ཏེསུ ཏེསུ ཙེཏིཡངྒཎཱདཱིསུཡེཝ ། ཨསནསཱལནྟི ཨསནྟི བྷཀྑནྟི ཨསྶཾ སཱལཱཡནྟི ཨསནཱ, ཨསནཱ ཙ སཱ སཱལཱ ཙེཏི ཨསནསཱལཱ, བྷོཛནསཱལཱཏི ཨཏྠོ། ཏཏྲཱཏི ཏསྶ སམྨཛྫནྟསྶ, ཏསྨིཾ ‘‘ཝཏྟཾ ཛཱནིཏབྦ’’ནྟི པཱཋེ ཝཱ། མཛ྄ཛྷཏོཏི པཝིཏྟཏོ, སུདྡྷཊྛཱནཏོཏི ཨཏྠོ། པཱདཊྛཱནཱབྷིམུཁཱཏི སམྨཛྫནྟསྶ པཱདཊྛཱནཾ ཨབྷིམུཁཱ། ཝཱལིཀཱ ཧརིཏབྦཱཏི པཾསུ ཙ ཝཱལིཀཱ ཙ ཨཔནེཏབྦཱ། སམྨུཉྩནཱིསལཱཀཱཡ པརཾ པེལླེཏབྦཱཏི ཨདྷིཔྤཱཡོ། བཧཱིཏི སམྨཛྫིཏབྦཏལཏོ བཧི།
Yo pana bhikkhu gantukāmo hoti, tenāti yojanā. Tatthāti sālāyaṃ. Yattha katthacīti yasmiṃ kismiñci ṭhāne. Pākatikaṭṭhāneti pakatiyā gahitaṭṭhāne. Tatra tatrevāti tesu tesu cetiyaṅgaṇādīsuyeva . Asanasālanti asanti bhakkhanti assaṃ sālāyanti asanā, asanā ca sā sālā ceti asanasālā, bhojanasālāti attho. Tatrāti tassa sammajjantassa, tasmiṃ ‘‘vattaṃ jānitabba’’nti pāṭhe vā. Majjhatoti pavittato, suddhaṭṭhānatoti attho. Pādaṭṭhānābhimukhāti sammajjantassa pādaṭṭhānaṃ abhimukhā. Vālikā haritabbāti paṃsu ca vālikā ca apanetabbā. Sammuñcanīsalākāya paraṃ pelletabbāti adhippāyo. Bahīti sammajjitabbatalato bahi.
༡༡༡. མསཱརཀོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨིཏིསདྡོ ནཱམཔརིཡཱཡོ, མསཱརཀོ ནཱམཱཏི ཨཏྠོ། ཨེཝཾ བུནྡིཀཱབདྡྷོཏཱིཏིཨཱདཱིསུཔི། པཱདེ མསིཏྭཱ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏཏྠ ཨཊནིཡོ པཝེསེཏབྦཱ ཨེཏྠཱཏི མསཱརཀོ། བུནྡོ ཨེཝ བུནྡིཀོ, པཱདོ, ཏསྨིཾ ཨཱབདྡྷཱ བནྡྷིཏཱ ཨཊནཱི ཡསྶཱཏི བུནྡིཀཱབདྡྷོ། ཀུལཱི༹རསྶ པཱདོ ཝིཡ པཱདོ ཡསྶཱཏི ཀུལཱི༹རཔཱདཀོ, ཡཐཱ ཀུལཱི༹རོ ཝངྐཔཱདོ ཧོཏི, ཨེཝཾ ཝངྐཔཱདོཏི ཝུཏྟཾ ཧོཏི། ཨཱཧཙྩ ཨངྒེ ཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ ཏཏྠ པཝེསིཏོ པཱདོ ཡསྶཱཏི ཨཱཧཙྩཔཱདཀོ། ཨཱཎིནྟི ཨགྒཁིལཾ། མཉྩཏི པུགྒལཾ དྷཱརེཏཱིཏི མཉྩོ། པཱིཋཏི ཝིསམདུཀྑཾ ཧིཾསཏཱིཏི པཱིཋཾ། པཎཝོཏི ཨེཀོ ཏཱུརིཡཝིསེསོ, ཏསྶ སཎྛཱནཾ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ། ཏཉྷི ཨེཏརཧི བུདྡྷཔཊིམསྶ པལླངྐསཎྛཱནཾ ཧོཏི། ཏནྟི ཀོཙྪཾ། ཀརོནྟི ཀིརཱཏི སམྦནྡྷོ། ཨེཏྠཱཏི སེནཱསནཔརིབྷོགེ། ཧཱིཏི སཙྩཾ། ཏནྟི ཀོཙྪཾ མཧགྒྷཾ ཧོཏི, མཧགྒྷཏྟཱ བྷདྡཔཱིཋནྟིཔི ཝུཙྩཏི། ཡེནཱཏི ཡེན བྷིཀྑུནཱ། ‘‘ཐཱམམཛ྄ཛྷིམསྶཱ’’ཏི པདེན པམཱཎམཛ྄ཛྷིམཾ ནིཝཏྟེཏི།
111.Masārakotīti ettha itisaddo nāmapariyāyo, masārako nāmāti attho. Evaṃ bundikābaddhotītiādīsupi. Pāde masitvā vijjhitvā tattha aṭaniyo pavesetabbā etthāti masārako. Bundo eva bundiko, pādo, tasmiṃ ābaddhā bandhitā aṭanī yassāti bundikābaddho. Kuḷīrassa pādo viya pādo yassāti kuḷīrapādako, yathā kuḷīro vaṅkapādo hoti, evaṃ vaṅkapādoti vuttaṃ hoti. Āhacca aṅge vijjhitvā tattha pavesito pādo yassāti āhaccapādako. Āṇinti aggakhilaṃ. Mañcati puggalaṃ dhāretīti mañco. Pīṭhati visamadukkhaṃ hiṃsatīti pīṭhaṃ. Paṇavoti eko tūriyaviseso, tassa saṇṭhānaṃ katvāti attho. Tañhi etarahi buddhapaṭimassa pallaṅkasaṇṭhānaṃ hoti. Tanti kocchaṃ. Karonti kirāti sambandho. Etthāti senāsanaparibhoge. Hīti saccaṃ. Tanti kocchaṃ mahagghaṃ hoti, mahagghattā bhaddapīṭhantipi vuccati. Yenāti yena bhikkhunā. ‘‘Thāmamajjhimassā’’ti padena pamāṇamajjhimaṃ nivatteti.
ཨེཏྠཱཏི ‘‘ཨནཱཔུཙྪཾ ཝཱ གཙྪེཡྻཱ’’ཏི པདེ། ཐེརོ ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ཨཱཎཱཔེཏཱིཏི ཙ ཨཱཎ-དྷཱཏུཡཱ ཨེཝ པེསནསངྑཱཏསྶ ཧེཏྭཏྠསྶ ཝཱཙཀཏྟཱ ཎཱཔེསདྡོ སྭཏྠོཝ། སོཏི དཧརོ། ཏཐཱཏི ཡཐཱ ཐེརེན ཝུཏྟོ, ཏཐཱ ཀཏྭཱཏི ཨཏྠོ། ཏཏྠཱཏི དིཝཱཊྛཱནེ, མཉྩཔཱིཋེ ཝཱ། ཏཏོཏི ཋཔནཀཱལཏོ། པརིབུནྡྷེཏི ཧིཾ སེཏཱིཏི པལིབོདྷོ, པརིསདྡོ ཨུཔསགྒོ, སོ ཝིཀཱརཝསེན ཨཉྙཐཱ ཛཱཏོ། སོ པལིབོདྷོ ཨཉྙཏྠ ཨཱཝཱསཱདིཀོ, ཨིདྷ པན སནྠརཱཔིཏམཉྩཱདིཀོ། སཱཡནྟི སཱཡནྷེ, བྷུམྨཏྠེ ཙེཏཾ ཨུཔཡོགཝཙནཾ། ཐེརོ བྷཎཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏྠཱཏི མཉྩཔཱིཋེ། ‘‘བཱལོ ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨནུགྒཧིཏཝཏྟོ’’ཏི། ཨནུགྒཧིཏཾ ཝཏྟཾ ཡེནཱཏི ཨནུགྒཧིཏཝཏྟོ, ཐེརོ། ཏཛྫེཏཱིཏི ཨུབྦེཛེཏི། ཏསྨིནྟི དཧརེ། ཨསྶཱཏི ཐེརསྶ།
Etthāti ‘‘anāpucchaṃ vā gaccheyyā’’ti pade. Thero āṇāpetīti yojanā. Āṇāpetīti ca āṇa-dhātuyā eva pesanasaṅkhātassa hetvatthassa vācakattā ṇāpesaddo svatthova. Soti daharo. Tathāti yathā therena vutto, tathā katvāti attho. Tatthāti divāṭṭhāne, mañcapīṭhe vā. Tatoti ṭhapanakālato. Paribundheti hiṃ setīti palibodho, parisaddo upasaggo, so vikāravasena aññathā jāto. So palibodho aññattha āvāsādiko, idha pana santharāpitamañcādiko. Sāyanti sāyanhe, bhummatthe cetaṃ upayogavacanaṃ. Thero bhaṇatīti sambandho. Tatthāti mañcapīṭhe. ‘‘Bālo hotī’’ti vatvā tassa atthaṃ dassento āha ‘‘anuggahitavatto’’ti. Anuggahitaṃ vattaṃ yenāti anuggahitavatto, thero. Tajjetīti ubbejeti. Tasminti dahare. Assāti therassa.
ཨཱཎཏྟིཀྑཎེཡེཝཱཏི ཐེརསྶ པེསནཀྑཎེཡེཝ། དཧརོ ཝདཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ‘‘ཐེརོ’’ཏི པདཾ ‘‘ཝཏྭཱ གཙྪཏཱི’’ཏི པདདྭཡེ ཀཏྟཱ, ‘‘ཀཱརེཏབྦོ’’ཏི པདེ ཀམྨཾ། ནནྟི མཉྩཔཱིཋཾ, ‘‘པཉྙཔེཏྭཱ’’ཏིཔདམཔེཀྑིཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ། ནནྟི དཧརཾ ཝཱ། ‘‘ཝཏྭཱ’’ཏི པདམཔེཀྑིཡ ཨེཝཾ ཝུཏྟཾ། ཏཏྠེཝཱཏི མཉྩཔཱིཋེཡེཝ། ཨསྶཱཏི ཐེརསྶ། ཏཏྠཱཏི དིཝཱཊྛཱནེ། བྷོཛནསཱལཏོ ཨཉྙཏྠ གཙྪནྟོཏི བྷོཛནསཱལཏོ ནིཀྑམིཏྭཱ མཉྩཔཱིཋཔཉྙཱཔནཊྛཱནཏོ ཨཉྙཾ ཋཱནཾ གཙྪནྟོ, ཐེརོཏི ཡོཛནཱ། ཏཏྠེཝཱཏི དིཝཱཊྛཱནེཡེཝ། ཡཏྲིཙྪཏཱིཏི ཡཾ ཋཱནཾ གནྟུམིཙྪཏཱིཏི ཨཏྠོ། ཨནྟརསནྣིཔཱཏེཏི སཀལཾ ཨཧོརཏྟཾ ཨསནྣིཔཱཏེཏྭཱ ཨནྟརེ སནྣིཔཱཏེ སཏཱིཏི ཡོཛནཱ།
Āṇattikkhaṇeyevāti therassa pesanakkhaṇeyeva. Daharo vadatīti yojanā. ‘‘Thero’’ti padaṃ ‘‘vatvā gacchatī’’ti padadvaye kattā, ‘‘kāretabbo’’ti pade kammaṃ. Nanti mañcapīṭhaṃ, ‘‘paññapetvā’’tipadamapekkhiya evaṃ vuttaṃ. Nanti daharaṃ vā. ‘‘Vatvā’’ti padamapekkhiya evaṃ vuttaṃ. Tatthevāti mañcapīṭheyeva. Assāti therassa. Tatthāti divāṭṭhāne. Bhojanasālato aññattha gacchantoti bhojanasālato nikkhamitvā mañcapīṭhapaññāpanaṭṭhānato aññaṃ ṭhānaṃ gacchanto, theroti yojanā. Tatthevāti divāṭṭhāneyeva. Yatricchatīti yaṃ ṭhānaṃ gantumicchatīti attho. Antarasannipāteti sakalaṃ ahorattaṃ asannipātetvā antare sannipāte satīti yojanā.
ཏཏྠཱཏི ཏསྨིཾ ཋཱནེ། ཨཱགནྟུཀཱ གཎྷནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏཏོཏི གཎྷནཏོ། ཏེསནྟི ཨཱགནྟུཀཱནཾ ། ཡེཧཱིཏི ཨཱཝཱསིཀོ ཝཱ ཧོཏུ, ཨཱགནྟུཀོ ཝཱ, ཡེཧི བྷིཀྑཱུཧི། ཏེཏི ནིསིནྣཀབྷིཀྑཱུ། ཨུདྡྷཾ པཱལི༹པཱཋཾ སཱརེཏི པཝཏྟེཏཱིཏི ཨུསྶཱརཀོ། དྷམྨཀཐཱཡཾ སཱདྷཱུཏི དྷམྨཀཐིཀོ། ཏསྨིནྟི ཨུསྶཱརཀེ ཝཱ དྷམྨཀཐིཀེ ཝཱ། ཨཧོརཏྟནྟི ཨཧོ ཙ རཏྟི ཙ ཨཧོརཏྟཾ, ཨཙྩནྟསཾཡོགཔདཾ། ཨིཏརསྨིནྟི པཋམཾ ནིསིནྣབྷིཀྑུཏོ ཨཉྙསྨིཾ བྷིཀྑུམྷཱིཏི ཡོཛནཱ། ཨནྟོཨུཔཙཱརཊྛེཡེཝཱཏི ལེཌྜུཔཱཏསངྑཱཏསྶ ཨུཔཙཱརསྶ ཨནྟོ ཋིཏེཡེཝ, ཨནཱདརེ ཙེཏཾ བྷུམྨཾ། སབྦཏྠཱཏི ཨཱཔཏྟིཝཱརཨནཱཔཏྟིཝཱརེསུ།
Tatthāti tasmiṃ ṭhāne. Āgantukā gaṇhantīti sambandho. Tatoti gaṇhanato. Tesanti āgantukānaṃ . Yehīti āvāsiko vā hotu, āgantuko vā, yehi bhikkhūhi. Teti nisinnakabhikkhū. Uddhaṃ pāḷipāṭhaṃ sāreti pavattetīti ussārako. Dhammakathāyaṃ sādhūti dhammakathiko. Tasminti ussārake vā dhammakathike vā. Ahorattanti aho ca ratti ca ahorattaṃ, accantasaṃyogapadaṃ. Itarasminti paṭhamaṃ nisinnabhikkhuto aññasmiṃ bhikkhumhīti yojanā. Antoupacāraṭṭheyevāti leḍḍupātasaṅkhātassa upacārassa anto ṭhiteyeva, anādare cetaṃ bhummaṃ. Sabbatthāti āpattivāraanāpattivāresu.
༡༡༢. ཙིམིལིཀཾ ཝཱཏིཨཱདཱིསུ ཝིནིཙྪཡོ ཨེཝཾ ཝེདིཏབྦོཏི ཡོཛནཱ། ཏནྟི ཙིམིལིཀཏྠརཎཾ། ཨུཏྟརི ཨཏྠརིཏབྦནྟི ཨུཏྟརཏྠརཎནྟི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུཏྟརཏྠརཎཾ ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི། བྷཱུམིཡནྟི སུདྷཱདིཔརིཀམྨེན ཨཀཏཱཡཾ པཀཏིབྷཱུམིཡཾ། ཙམྨཁཎྜོཏི ཨེཏྠ ཙམྨཾཡེཝ ཨནྟེ ཁཎྜཏྟཱ ཚིནྣཏྟཱ ཙམྨཁཎྜོཏི ཝུཙྩཏི། ནནུ སཱིཧཙམྨཱདཱིནི ན ཀཔྤནྟཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཊྛཀཐཱསུ ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཧཱིཏི སཙྩཾ། ཏསྨཱཏི ཡསྨཱ ན དིསྶཏི, ཏསྨཱ། པརིཧརཎེཡེཝཱཏི ཨཏྟནོ སནྟཀནྟི པརིཙྪིནྡིཏྭཱ, པུགྒལིཀནྟི ཝཱ པརིགྒཧེཏྭཱ ཏཾ ཏཾ ཋཱནཾ ཧརཎེཡེཝ། པཱདོ པུཉྪཱིཡཏི སོདྷཱིཡཏི ཨེཏཱཡཱཏི པཱདཔུཉྪནཱིཏི ཀཏྭཱ རཛྫུཔིལོཏིཀཱཡོ པཱདཔུཉྪནཱིཏི ཝུཙྩཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘པཱདཔུཉྪནཱི ནཱམཱ’’ཏིཨཱདི། མཡསདྡལོཔཾ ཀཏྭཱ ཕལཀཔཱིཋནྟི ཝུཏྟནྟི ཨཱཧ ‘‘ཕལཀཔཱིཋཾ ནཱམ ཕལཀམཡཾ པཱིཋ’’ནྟི། ཕལཀཉྩ པཱིཋཉྩ ཕལཀཔཱིཋནྟི ཝཱ དསྶེཏུཾ ཝུཏྟཾ ‘‘ཨཐ ཝཱ’’ཏི། ཨེཏེནཱཏི ‘‘ཕལཀཔཱིཋ’’ནྟི པདེན། ‘‘སངྒཧིཏ’’ནྟི པདེ ཀརཎཾ, ཀཏྟཱ ཝཱ། བཱིཛནིཔཏྟཀནྟི ཙཏུརསྶབཱིཛནཱིཡེཝ སཀུཎཔཏྟསདིསཏྟཱ བཱིཛནིཔཏྟཀཾ, སདིསཏྠེ ཀོ། ‘‘ཨཛ྄ཛྷོཀཱསེ’’ཏི པདཾ ‘‘པཙིཏྭཱ’’ཏི པདེ ཨཱདྷཱརོ། ཨགྒིསཱལཱཡནྟི ཨགྒིནཱ པཙནསཱལཱཡཾ། པབྦྷཱརེཏི ལེཎསདིསེ པབྦྷཱརེ། ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ།
112. Cimilikaṃ vātiādīsu vinicchayo evaṃ veditabboti yojanā. Tanti cimilikattharaṇaṃ. Uttari attharitabbanti uttarattharaṇanti dassento āha ‘‘uttarattharaṇaṃ nāmā’’tiādi. Bhūmiyanti sudhādiparikammena akatāyaṃ pakatibhūmiyaṃ. Cammakhaṇḍoti ettha cammaṃyeva ante khaṇḍattā chinnattā cammakhaṇḍoti vuccati. Nanu sīhacammādīni na kappantīti āha ‘‘aṭṭhakathāsu hī’’tiādi. Hīti saccaṃ. Tasmāti yasmā na dissati, tasmā. Pariharaṇeyevāti attano santakanti paricchinditvā, puggalikanti vā pariggahetvā taṃ taṃ ṭhānaṃ haraṇeyeva. Pādo puñchīyati sodhīyati etāyāti pādapuñchanīti katvā rajjupilotikāyo pādapuñchanīti vuccatīti āha ‘‘pādapuñchanī nāmā’’tiādi. Mayasaddalopaṃ katvā phalakapīṭhanti vuttanti āha ‘‘phalakapīṭhaṃ nāma phalakamayaṃ pīṭha’’nti. Phalakañca pīṭhañca phalakapīṭhanti vā dassetuṃ vuttaṃ ‘‘atha vā’’ti. Etenāti ‘‘phalakapīṭha’’nti padena. ‘‘Saṅgahita’’nti pade karaṇaṃ, kattā vā. Bījanipattakanti caturassabījanīyeva sakuṇapattasadisattā bījanipattakaṃ, sadisatthe ko. ‘‘Ajjhokāse’’ti padaṃ ‘‘pacitvā’’ti pade ādhāro. Aggisālāyanti agginā pacanasālāyaṃ. Pabbhāreti leṇasadise pabbhāre. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne.
ཡསྨིནྟི པུགྒལེ། ‘‘ཨཏྟནོ པུགྒལིཀམིཝ ཧོཏཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཨནཱཔཏྟཱིཏི དསྶེཏི།
Yasminti puggale. ‘‘Attano puggalikamiva hotī’’ti iminā anāpattīti dasseti.
༡༡༣. ཡོ བྷིཀྑུ ཝཱ ལཛྫཱི ཧོཏི, ཏཐཱརཱུཔཾ བྷིཀྑུཾ ཝཱ ཏི ཡོཛནཱ། ‘‘ལཛྫཱི ཧོཏཱི’’ཏི ཝཏྭཱ ཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཏྟནོ པལིབོདྷཾ ཝིཡ མཉྙཏཱི’’ཏི། ཡོཏི ཨཱཔུཙྪཀོ བྷིཀྑུ། ‘‘ཀེནཙི ཨུཔདྡུཏཾ ཧོཏཱི’’ཏི སངྑེཔེན ཝུཏྟམཏྠཾ ཝིཏྠཱརེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སཙེཔི ཧཱི’’ཏིཨཱདི། ཧིསདྡོ ཝིཏྠཱརཛོཏཀོ། ཝུཌྜྷཏརོ བྷིཀྑུ གཎྷཱཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏཾ པདེསནྟི སེནཱསནཊྛཔིཏཊྛཱནཾ། ཨཱཔདཱསཱུཏི ཝིཔཏྟཱིསཱུཏི། ཙཏུཏྠཾ།
113. Yo bhikkhu vā lajjī hoti, tathārūpaṃ bhikkhuṃ vā ti yojanā. ‘‘Lajjī hotī’’ti vatvā tassa atthaṃ dassento āha ‘‘attano palibodhaṃ viya maññatī’’ti. Yoti āpucchako bhikkhu. ‘‘Kenaci upaddutaṃ hotī’’ti saṅkhepena vuttamatthaṃ vitthārento āha ‘‘sacepi hī’’tiādi. Hisaddo vitthārajotako. Vuḍḍhataro bhikkhu gaṇhātīti sambandho. Taṃ padesanti senāsanaṭṭhapitaṭṭhānaṃ. Āpadāsūti vipattīsūti. Catutthaṃ.
Related texts:
ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / མཧཱཝིབྷངྒ • Mahāvibhaṅga / ༢. བྷཱུཏགཱམཝགྒོ • 2. Bhūtagāmavaggo
ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཧཱཝིབྷངྒ-ཨཊྛཀཐཱ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ༤. པཋམསེནཱསནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ༤. པཋམསེནཱསནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ༤. པཋམསེནཱསནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā / ༤. པཋམསེནཱསནསིཀྑཱཔདཝཎྞནཱ • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
