| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
4. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
110. ‘‘එවඤ්‌චිදං භගවතා භික්‌ඛූනං සික්‌ඛාපදං පඤ්‌ඤත්‌තං හොතී’’ති වචනතො, පරිවාරෙ ‘‘එකා පඤ්‌ඤත්‌ති, එකා අනුපඤ්‌ඤත්‌තී’’ති (පරි. 226) වචනතො ච ඉධ අත්‌ථි අනුපඤ්‌ඤත්‌තීති සිද්‌ධං. කිඤ්‌චාපි සිද්‌ධං, ‘‘එවඤ්‌ච පන, භික්‌ඛවෙ, ඉමං සික්‌ඛාපදං උද්‌දිසෙය්‍යාථා’’තිආදිනා පන පඤ්‌ඤත්‌තිට්‌ඨානං න පඤ්‌ඤායති, කෙවලං ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, අට්‌ඨමාසෙ…පෙ.… නික්‌ඛිපිතු’’න්‌ති එත්‌තකමෙව වුත්‌තං, තං කස්‌මාති චෙ? පඨමපඤ්‌ඤත්‌තියං වුත්‌තනයෙනෙව වත්‌තබ්‌බතො අවිසෙසත්‌තා න වුත්‌තං. යදි එවං කා එත්‌ථ අනුපඤ්‌ඤත්‌තීති? අජ්‌ඣොකාසෙති. අයමනුපඤ්‌ඤත්‌ති පඤ්‌ඤත්‌තියම්‌පි අත්‌ථීති චෙ? අත්‌ථි, තං පන ඔකාසමත්‌තදීපනං, දුතියං චාතුවස්‌සිකමාසසඞ්‌ඛාතකාලදීපනං. යස්‌මා උභයම්‌පි එකං කාලොකාසං එකතො කත්‌වා ‘‘අජ්‌ඣොකාසෙ’’ති වුත්‌තන්‌ති දීපෙන්‌තො භගවා ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ…පෙ.… නික්‌ඛිපිතු’’න්‌ති ආහාති වෙදිතබ්‌බං. තෙනෙව මාතිකාට්‌ඨකථායං (කඞ්‌ඛා. අට්‌ඨ. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා) වුත්‌තං ‘‘යත්‌ථ ච යදා ච සන්‌ථරිතුං න වට්‌ටති, තං සබ්‌බමිධ අජ්‌ඣොකාසසඞ්‌ඛ්‍යමෙව ගතන්‌ති වෙදිතබ්‌බ’’න්‌ති. හෙමන්‌තකාලස්‌ස අනාපත්‌තිසමයත්‌තා ඉදං සික්‌ඛාපදං නිදානානපෙක්‌ඛන්‌ති සිද්‌ධං, තථා හි අජ්‌ඣොකාසපදසාමත්‌ථියෙන අයං විසෙසො – වස්‌සානකාලෙ ඔවස්‌සකට්‌ඨානෙ අජ්‌ඣොකාසෙ, මණ්‌ඩපාදිම්‌හි ච න වට්‌ටති. හෙමන්‌තකාලෙ පකතිඅජ්‌ඣොකාසෙ න වට්‌ටති, සබ්‌බමිධ ඔවස්‌සකෙපි මණ්‌ඩපාදිම්‌හි වට්‌ටති, තඤ්‌ච ඛො යත්‌ථ හිමවස්‌සෙන සෙනාසනං න තෙමෙති, ගිම්‌හකාලෙ පකතිඅජ්‌ඣොකාසෙපි වට්‌ටති, තඤ්‌ච ඛො අකාලමෙඝාදස්‌සනෙයෙවාති අයං විසෙසො ‘‘අට්‌ඨ මාසෙ’’ති ච ‘‘අවස්‌සිකසඞ්‌කෙතෙ’’ති ච එතෙසං ද්‌වින්‌නං පදානං සාමත්‌ථියතොපි සිද්‌ධො.
110. ‘‘Evañcidaṃ bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hotī’’ti vacanato, parivāre ‘‘ekā paññatti, ekā anupaññattī’’ti (pari. 226) vacanato ca idha atthi anupaññattīti siddhaṃ. Kiñcāpi siddhaṃ, ‘‘evañca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyāthā’’tiādinā pana paññattiṭṭhānaṃ na paññāyati, kevalaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhamāse…pe… nikkhipitu’’nti ettakameva vuttaṃ, taṃ kasmāti ce? Paṭhamapaññattiyaṃ vuttanayeneva vattabbato avisesattā na vuttaṃ. Yadi evaṃ kā ettha anupaññattīti? Ajjhokāseti. Ayamanupaññatti paññattiyampi atthīti ce? Atthi, taṃ pana okāsamattadīpanaṃ, dutiyaṃ cātuvassikamāsasaṅkhātakāladīpanaṃ. Yasmā ubhayampi ekaṃ kālokāsaṃ ekato katvā ‘‘ajjhokāse’’ti vuttanti dīpento bhagavā ‘‘anujānāmi, bhikkhave…pe… nikkhipitu’’nti āhāti veditabbaṃ. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā) vuttaṃ ‘‘yattha ca yadā ca santharituṃ na vaṭṭati, taṃ sabbamidha ajjhokāsasaṅkhyameva gatanti veditabba’’nti. Hemantakālassa anāpattisamayattā idaṃ sikkhāpadaṃ nidānānapekkhanti siddhaṃ, tathā hi ajjhokāsapadasāmatthiyena ayaṃ viseso – vassānakāle ovassakaṭṭhāne ajjhokāse, maṇḍapādimhi ca na vaṭṭati. Hemantakāle pakatiajjhokāse na vaṭṭati, sabbamidha ovassakepi maṇḍapādimhi vaṭṭati, tañca kho yattha himavassena senāsanaṃ na temeti, gimhakāle pakatiajjhokāsepi vaṭṭati, tañca kho akālameghādassaneyevāti ayaṃ viseso ‘‘aṭṭha māse’’ti ca ‘‘avassikasaṅkete’’ti ca etesaṃ dvinnaṃ padānaṃ sāmatthiyatopi siddho.
කිඤ්‌ච භිය්‍යො – අට්‌ඨකථායං සන්‌දස්‌සිතවිසෙසොව. චම්‌මාදිනා ඔනද්‌ධකො වා නවවායිමො වා න සීඝං විනස්‌සති. කායානුගතිකත්‌තාති කායෙ යත්‌ථ, තත්‌ථ ගතත්‌තා. සඞ්‌ඝිකමඤ්‌චාදිම්‌හි කායං ඵුසාපෙත්‌වා විහරිතුං න වට්‌ටතීති ධම්‌මසිරිත්‌ථෙරො. ‘‘සඞ්‌ඝිකං පන ‘අජ්‌ඣොකාසපරිභොගෙන පරිභුඤ්‌ජථ, භන්‌තෙ, යථාසුඛ’න්‌ති දායකා දෙන්‌ති සෙනාසනං, එවරූපෙ අනාපත්‌තී’’ති අන්‌ධකට්‌ඨකථායං වචනතො, ඉධ ච පටික්‌ඛෙපාභාවතො වට්‌ටති. ‘‘අඤ්‌ඤඤ්‌ච එවරූපන්‌ති අපරෙ’’ති වුත්‌තං. ‘‘පාදට්‌ඨානාභිමුඛාති නිසීදන්‌තස්‌ස පාදපතනට්‌ඨානාභිමුඛා’’ති ලිඛිතං. සම්‌මජ්‌ජන්‌තස්‌ස පාදට්‌ඨානාභිමුඛන්‌ති ආචරියස්‌ස තක්‌කො.
Kiñca bhiyyo – aṭṭhakathāyaṃ sandassitavisesova. Cammādinā onaddhako vā navavāyimo vā na sīghaṃ vinassati. Kāyānugatikattāti kāye yattha, tattha gatattā. Saṅghikamañcādimhi kāyaṃ phusāpetvā viharituṃ na vaṭṭatīti dhammasiritthero. ‘‘Saṅghikaṃ pana ‘ajjhokāsaparibhogena paribhuñjatha, bhante, yathāsukha’nti dāyakā denti senāsanaṃ, evarūpe anāpattī’’ti andhakaṭṭhakathāyaṃ vacanato, idha ca paṭikkhepābhāvato vaṭṭati. ‘‘Aññañca evarūpanti apare’’ti vuttaṃ. ‘‘Pādaṭṭhānābhimukhāti nisīdantassa pādapatanaṭṭhānābhimukhā’’ti likhitaṃ. Sammajjantassa pādaṭṭhānābhimukhanti ācariyassa takko.
111. ‘‘පාදුද්‌ධාරෙනාති බහිඋපචාරෙ ඨිතත්‌තා’’ති ලිඛිතං. ගච්‌ඡන්‌ති, දුක්‌කටං ධම්‌මකථිකස්‌ස විය. කස්‌මා න පාචිත්‌තියං? පච්‌ඡා ආගතෙහි වුඩ්‌ඪතරෙහි උට්‌ඨාපෙත්‌වා ගහෙතබ්‌බතො. ධම්‌මකථිකස්‌ස පන අනුට්‌ඨපෙතබ්‌බත්‌තා. ‘‘අනාණත්‌තියා පඤ්‌ඤත්‌තියම්‌පි තස්‌ස භාරො’’ති වුත්‌තං.
111.‘‘Pāduddhārenāti bahiupacāre ṭhitattā’’ti likhitaṃ. Gacchanti, dukkaṭaṃ dhammakathikassa viya. Kasmā na pācittiyaṃ? Pacchā āgatehi vuḍḍhatarehi uṭṭhāpetvā gahetabbato. Dhammakathikassa pana anuṭṭhapetabbattā. ‘‘Anāṇattiyā paññattiyampi tassa bhāro’’ti vuttaṃ.
112. පරිහරණෙයෙවාති එත්‌ථ ගහෙත්‌වා විචාරණෙති ධම්‌මසිරිත්‌ථෙරො. අත්‌තනො සන්‌තකකරණෙති උපතිස්‌සත්‌ථෙරො. බීජනීපත්‌තකං චතුරස්‌සබීජනී.
112.Pariharaṇeyevāti ettha gahetvā vicāraṇeti dhammasiritthero. Attano santakakaraṇeti upatissatthero. Bījanīpattakaṃ caturassabījanī.
113. ‘‘යො භික්‌ඛු වා සාමණෙරො වා…පෙ.… ලජ්‌ජී හොතී’ති වුත්‌තත්‌තා අලජ්‌ජිං ආපුච්‌ඡිත්‌වා ගන්‌තුං න වට්‌ටතී’’ති වදන්‌ති. පාඨෙ ‘‘කෙනචි පලිබුද්‌ධං හොතී’’ති ච අට්‌ඨකථායං ‘‘පලිබුද්‌ධ’’න්‌ති ච සෙනාසනංයෙව සන්‌ධාය වුත්‌තං, තස්‌මා තථාපි අත්‌ථීති ගහෙතබ්‌බං. ‘‘අනාපුච්‌ඡං වා’’ති පාඨො.
113. ‘‘Yo bhikkhu vā sāmaṇero vā…pe… lajjī hotī’ti vuttattā alajjiṃ āpucchitvā gantuṃ na vaṭṭatī’’ti vadanti. Pāṭhe ‘‘kenaci palibuddhaṃ hotī’’ti ca aṭṭhakathāyaṃ ‘‘palibuddha’’nti ca senāsanaṃyeva sandhāya vuttaṃ, tasmā tathāpi atthīti gahetabbaṃ. ‘‘Anāpucchaṃ vā’’ti pāṭho.
පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 2. භූතගාමවග්‌ගො • 2. Bhūtagāmavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 4. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 4. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 4. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 4. පඨමසෙනාසනසික්‌ඛාපදං • 4. Paṭhamasenāsanasikkhāpadaṃ
