| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
४. पाचित्तियकण्डं
4. Pācittiyakaṇḍaṃ
१. लसुणवग्गो
1. Lasuṇavaggo
१. पठमसिक्खापद-अत्थयोजना
1. Paṭhamasikkhāpada-atthayojanā
तिंसकानन्तरं तिंसकानं अनन्तरे काले छसट्ठिसतसङ्गहा छउत्तरसट्ठिअधिकसतेहि सिक्खापदेहि सङ्गहिता ये धम्मा सङ्गीतिकारेहि सङ्गीता, दानि इमस्मिं काले तेसम्पि धम्मानं अयं वण्णना होतीति योजना।
Tiṃsakānantaraṃ tiṃsakānaṃ anantare kāle chasaṭṭhisatasaṅgahā chauttarasaṭṭhiadhikasatehi sikkhāpadehi saṅgahitā ye dhammā saṅgītikārehi saṅgītā, dāni imasmiṃ kāle tesampi dhammānaṃ ayaṃ vaṇṇanā hotīti yojanā.
७९३. तत्थाति तेसु छसट्ठिसतसङ्गहेसु सिक्खापदेसु, पठमसिक्खापदेति सम्बन्धो। ‘‘द्वे तयो’’ति एत्थ वासद्दो लुत्तनिद्दिट्ठोति आह ‘‘द्वे वा तयो वा’’ति। फोटलकेति कन्दे, मिञ्जे वा। एतन्ति ‘‘गण्डिके’’ति एतं नामं। ‘‘पमाण’’न्तिइमिना मत्तसद्दो पमाणत्थोव, न अप्पत्थो, नापि अवधारणत्थोति दस्सेति। लसुणन्ति सेतवण्णमूलं महाकन्दं। महाकन्दो हि ब्यञ्जनसम्पाकादीसु आमगन्धानं अभिभवनत्ता लसीयति कन्तीयतीति लसुणन्ति वुच्चति।
793.Tatthāti tesu chasaṭṭhisatasaṅgahesu sikkhāpadesu, paṭhamasikkhāpadeti sambandho. ‘‘Dve tayo’’ti ettha vāsaddo luttaniddiṭṭhoti āha ‘‘dve vā tayo vā’’ti. Phoṭalaketi kande, miñje vā. Etanti ‘‘gaṇḍike’’ti etaṃ nāmaṃ. ‘‘Pamāṇa’’ntiiminā mattasaddo pamāṇatthova, na appattho, nāpi avadhāraṇatthoti dasseti. Lasuṇanti setavaṇṇamūlaṃ mahākandaṃ. Mahākando hi byañjanasampākādīsu āmagandhānaṃ abhibhavanattā lasīyati kantīyatīti lasuṇanti vuccati.
सुवण्णहंसयोनिन्ति सुवण्णमयेन पत्तेन युत्तं हंसयोनिं। जातिस्सरोति जातिं भवं सरति जानातीति जातिस्सरो। अथाति जातिस्सरस्स निप्फन्नत्ता। निप्फन्नत्थो हि अथसद्दो। पुब्बसिनेहेनाति पुब्बे मनुस्सभवे भावितेन सिनेहेन। तासन्ति पजापतिया च तिस्सन्नं धीतरानञ्च। तं पनाति पत्तं पन।
Suvaṇṇahaṃsayoninti suvaṇṇamayena pattena yuttaṃ haṃsayoniṃ. Jātissaroti jātiṃ bhavaṃ sarati jānātīti jātissaro. Athāti jātissarassa nipphannattā. Nipphannattho hi athasaddo. Pubbasinehenāti pubbe manussabhave bhāvitena sinehena. Tāsanti pajāpatiyā ca tissannaṃ dhītarānañca. Taṃ panāti pattaṃ pana.
७९५. मगधेसूति मगधरट्ठे ठितेसु जनपदेसु। हीति सच्चं, यस्मा वा। इधाति ‘‘लसुणं खादेय्या’’तिपदे। तम्पीति मागधकम्पि। गण्डिकलसुणमेवाति गण्डो फोटो एतस्सत्थीति गण्डिकं। गण्डसद्दो हि फोटपरियायो, बहुत्थे इकपच्चयो। बहुगण्डिकलसुणन्ति हि वुत्तं होति। गण्डसद्दो हि फोटे च कपोले चाति द्वीसु अत्थेसु वत्तति, इध पन फोटे वत्ततीति दट्ठब्बं। पोत्थकेसु पन ओट्ठजेन चतुत्थक्खरेन पाठो अत्थि, सो वीमंसित्वा गहेतब्बो। बहूसु हि पुब्बपोत्थकेसु कण्ठजो ततियक्खरो च ओट्ठजो चतुत्थक्खरो चाति द्वे अक्खरा अञ्ञमञ्ञं परिवत्तित्वा तिट्ठन्ति। न एकद्वितिमिञ्जकन्ति एकमिञ्जो पलण्डुको न होति, द्विमिञ्जो भञ्जनको न होति, तिमिञ्जो हरितको न होतीति अत्थो। कुरुन्दियं पन वुत्तन्ति सम्बन्धो। सङ्खादित्वाति दन्तेहि चुण्णविचुण्णं कत्वा।
795.Magadhesūti magadharaṭṭhe ṭhitesu janapadesu. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Idhāti ‘‘lasuṇaṃ khādeyyā’’tipade. Tampīti māgadhakampi. Gaṇḍikalasuṇamevāti gaṇḍo phoṭo etassatthīti gaṇḍikaṃ. Gaṇḍasaddo hi phoṭapariyāyo, bahutthe ikapaccayo. Bahugaṇḍikalasuṇanti hi vuttaṃ hoti. Gaṇḍasaddo hi phoṭe ca kapole cāti dvīsu atthesu vattati, idha pana phoṭe vattatīti daṭṭhabbaṃ. Potthakesu pana oṭṭhajena catutthakkharena pāṭho atthi, so vīmaṃsitvā gahetabbo. Bahūsu hi pubbapotthakesu kaṇṭhajo tatiyakkharo ca oṭṭhajo catutthakkharo cāti dve akkharā aññamaññaṃ parivattitvā tiṭṭhanti. Na ekadvitimiñjakanti ekamiñjo palaṇḍuko na hoti, dvimiñjo bhañjanako na hoti, timiñjo haritako na hotīti attho. Kurundiyaṃ pana vuttanti sambandho. Saṅkhāditvāti dantehi cuṇṇavicuṇṇaṃ katvā.
७९७. पलण्डुकोति सुकन्दको एको लसुणविसेसो। भञ्जनकादीनि लोकसङ्केतोपदेसतो दट्ठब्बानि। हीति सच्चं। तस्साति चापलसुणस्स। सभावेनेवाति सूपसम्पाकादिं विना अत्तनो सभावतो एव। तन्ति मागधकं, पक्खिपितुन्ति सम्बन्धो। हीति सच्चं। यत्थ कत्थचीति येसु केसुचीति। पठमं।
797.Palaṇḍukoti sukandako eko lasuṇaviseso. Bhañjanakādīni lokasaṅketopadesato daṭṭhabbāni. Hīti saccaṃ. Tassāti cāpalasuṇassa. Sabhāvenevāti sūpasampākādiṃ vinā attano sabhāvato eva. Tanti māgadhakaṃ, pakkhipitunti sambandho. Hīti saccaṃ. Yattha katthacīti yesu kesucīti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga / १. पठमसिक्खापदं • 1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. पठमलसुणसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / १. लसुणवग्गवण्णना • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / १. पठमलसुणसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / १. पठमलसुणादिसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
