| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ
4. Pācittiyakaṇḍaṃ
๑. ลสุณวโคฺค
1. Lasuṇavaggo
๑. ปฐมสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา
1. Paṭhamasikkhāpada-atthayojanā
ติํสกานนฺตรํ ติํสกานํ อนนฺตเร กาเล ฉสฎฺฐิสตสงฺคหา ฉอุตฺตรสฎฺฐิอธิกสเตหิ สิกฺขาปเทหิ สงฺคหิตา เย ธมฺมา สงฺคีติกาเรหิ สงฺคีตา, ทานิ อิมสฺมิํ กาเล เตสมฺปิ ธมฺมานํ อยํ วณฺณนา โหตีติ โยชนาฯ
Tiṃsakānantaraṃ tiṃsakānaṃ anantare kāle chasaṭṭhisatasaṅgahā chauttarasaṭṭhiadhikasatehi sikkhāpadehi saṅgahitā ye dhammā saṅgītikārehi saṅgītā, dāni imasmiṃ kāle tesampi dhammānaṃ ayaṃ vaṇṇanā hotīti yojanā.
๗๙๓. ตตฺถาติ เตสุ ฉสฎฺฐิสตสงฺคเหสุ สิกฺขาปเทสุ, ปฐมสิกฺขาปเทติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘เทฺว ตโย’’ติ เอตฺถ วาสโทฺท ลุตฺตนิทฺทิโฎฺฐติ อาห ‘‘เทฺว วา ตโย วา’’ติฯ โผฎลเกติ กเนฺท, มิเญฺช วาฯ เอตนฺติ ‘‘คณฺฑิเก’’ติ เอตํ นามํฯ ‘‘ปมาณ’’นฺติอิมินา มตฺตสโทฺท ปมาณโตฺถว, น อปฺปโตฺถ, นาปิ อวธารณโตฺถติ ทเสฺสติฯ ลสุณนฺติ เสตวณฺณมูลํ มหากนฺทํฯ มหากโนฺท หิ พฺยญฺชนสมฺปากาทีสุ อามคนฺธานํ อภิภวนตฺตา ลสียติ กนฺตียตีติ ลสุณนฺติ วุจฺจติฯ
793.Tatthāti tesu chasaṭṭhisatasaṅgahesu sikkhāpadesu, paṭhamasikkhāpadeti sambandho. ‘‘Dve tayo’’ti ettha vāsaddo luttaniddiṭṭhoti āha ‘‘dve vā tayo vā’’ti. Phoṭalaketi kande, miñje vā. Etanti ‘‘gaṇḍike’’ti etaṃ nāmaṃ. ‘‘Pamāṇa’’ntiiminā mattasaddo pamāṇatthova, na appattho, nāpi avadhāraṇatthoti dasseti. Lasuṇanti setavaṇṇamūlaṃ mahākandaṃ. Mahākando hi byañjanasampākādīsu āmagandhānaṃ abhibhavanattā lasīyati kantīyatīti lasuṇanti vuccati.
สุวณฺณหํสโยนินฺติ สุวณฺณมเยน ปเตฺตน ยุตฺตํ หํสโยนิํฯ ชาติสฺสโรติ ชาติํ ภวํ สรติ ชานาตีติ ชาติสฺสโรฯ อถาติ ชาติสฺสรสฺส นิปฺผนฺนตฺตาฯ นิปฺผนฺนโตฺถ หิ อถสโทฺทฯ ปุพฺพสิเนเหนาติ ปุเพฺพ มนุสฺสภเว ภาวิเตน สิเนเหนฯ ตาสนฺติ ปชาปติยา จ ติสฺสนฺนํ ธีตรานญฺจฯ ตํ ปนาติ ปตฺตํ ปนฯ
Suvaṇṇahaṃsayoninti suvaṇṇamayena pattena yuttaṃ haṃsayoniṃ. Jātissaroti jātiṃ bhavaṃ sarati jānātīti jātissaro. Athāti jātissarassa nipphannattā. Nipphannattho hi athasaddo. Pubbasinehenāti pubbe manussabhave bhāvitena sinehena. Tāsanti pajāpatiyā ca tissannaṃ dhītarānañca. Taṃ panāti pattaṃ pana.
๗๙๕. มคเธสูติ มคธรเฎฺฐ ฐิเตสุ ชนปเทสุฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ อิธาติ ‘‘ลสุณํ ขาเทยฺยา’’ติปเทฯ ตมฺปีติ มาคธกมฺปิฯ คณฺฑิกลสุณเมวาติ คโณฺฑ โผโฎ เอตสฺสตฺถีติ คณฺฑิกํฯ คณฺฑสโทฺท หิ โผฎปริยาโย, พหุเตฺถ อิกปจฺจโยฯ พหุคณฺฑิกลสุณนฺติ หิ วุตฺตํ โหติฯ คณฺฑสโทฺท หิ โผเฎ จ กโปเล จาติ ทฺวีสุ อเตฺถสุ วตฺตติ, อิธ ปน โผเฎ วตฺตตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ โปตฺถเกสุ ปน โอฎฺฐเชน จตุตฺถกฺขเรน ปาโฐ อตฺถิ, โส วีมํสิตฺวา คเหตโพฺพฯ พหูสุ หิ ปุพฺพโปตฺถเกสุ กณฺฐโช ตติยกฺขโร จ โอฎฺฐโช จตุตฺถกฺขโร จาติ เทฺว อกฺขรา อญฺญมญฺญํ ปริวตฺติตฺวา ติฎฺฐนฺติฯ น เอกทฺวิติมิญฺชกนฺติ เอกมิโญฺช ปลณฺฑุโก น โหติ, ทฺวิมิโญฺช ภญฺชนโก น โหติ, ติมิโญฺช หริตโก น โหตีติ อโตฺถฯ กุรุนฺทิยํ ปน วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ สงฺขาทิตฺวาติ ทเนฺตหิ จุณฺณวิจุณฺณํ กตฺวาฯ
795.Magadhesūti magadharaṭṭhe ṭhitesu janapadesu. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Idhāti ‘‘lasuṇaṃ khādeyyā’’tipade. Tampīti māgadhakampi. Gaṇḍikalasuṇamevāti gaṇḍo phoṭo etassatthīti gaṇḍikaṃ. Gaṇḍasaddo hi phoṭapariyāyo, bahutthe ikapaccayo. Bahugaṇḍikalasuṇanti hi vuttaṃ hoti. Gaṇḍasaddo hi phoṭe ca kapole cāti dvīsu atthesu vattati, idha pana phoṭe vattatīti daṭṭhabbaṃ. Potthakesu pana oṭṭhajena catutthakkharena pāṭho atthi, so vīmaṃsitvā gahetabbo. Bahūsu hi pubbapotthakesu kaṇṭhajo tatiyakkharo ca oṭṭhajo catutthakkharo cāti dve akkharā aññamaññaṃ parivattitvā tiṭṭhanti. Na ekadvitimiñjakanti ekamiñjo palaṇḍuko na hoti, dvimiñjo bhañjanako na hoti, timiñjo haritako na hotīti attho. Kurundiyaṃ pana vuttanti sambandho. Saṅkhāditvāti dantehi cuṇṇavicuṇṇaṃ katvā.
๗๙๗. ปลณฺฑุโกติ สุกนฺทโก เอโก ลสุณวิเสโสฯ ภญฺชนกาทีนิ โลกสเงฺกโตปเทสโต ทฎฺฐพฺพานิฯ หีติ สจฺจํฯ ตสฺสาติ จาปลสุณสฺสฯ สภาเวเนวาติ สูปสมฺปากาทิํ วินา อตฺตโน สภาวโต เอวฯ ตนฺติ มาคธกํ, ปกฺขิปิตุนฺติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํฯ ยตฺถ กตฺถจีติ เยสุ เกสุจีติฯ ปฐมํฯ
797.Palaṇḍukoti sukandako eko lasuṇaviseso. Bhañjanakādīni lokasaṅketopadesato daṭṭhabbāni. Hīti saccaṃ. Tassāti cāpalasuṇassa. Sabhāvenevāti sūpasampākādiṃ vinā attano sabhāvato eva. Tanti māgadhakaṃ, pakkhipitunti sambandho. Hīti saccaṃ. Yattha katthacīti yesu kesucīti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ภิกฺขุนีวิภงฺค • Bhikkhunīvibhaṅga / ๑. ปฐมสิกฺขาปทํ • 1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ภิกฺขุนีวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. ปฐมลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑. ลสุณวคฺควณฺณนา • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. ปฐมลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. ปฐมลสุณาทิสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
