| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga |
३. निस्सग्गियकण्डं (भिक्खुनीविभङ्गो)
3. Nissaggiyakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgo)
१. पत्तवग्गो
1. Pattavaggo
१. पठमसिक्खापदं
1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
इमे खो पनाय्यायो तिंस निस्सग्गिया पाचित्तिया
Ime kho panāyyāyo tiṃsa nissaggiyā pācittiyā
धम्मा उद्देसं आगच्छन्ति।
Dhammā uddesaṃ āgacchanti.
७३३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खुनियो बहू पत्ते सन्निचयं करोन्ति। मनुस्सा विहारचारिकं आहिण्डन्ता पस्सित्वा उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खुनियो बहू पत्ते सन्निचयं करिस्सन्ति, पत्तवाणिज्जं वा भिक्खुनियो करिस्सन्ति, आमत्तिकापणं वा पसारेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खुनियो तेसं मनुस्सानं उज्झायन्तानं खिय्यन्तानं विपाचेन्तानं। या ता भिक्खुनियो अप्पिच्छा…पे॰… ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम छब्बग्गिया भिक्खुनियो पत्तसन्निचयं करिस्सन्ती’’ति…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे, छब्बग्गिया भिक्खुनियो पत्तसन्निचयं करोन्तीति? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम, भिक्खवे, छब्बग्गिया भिक्खुनियो पत्तसन्निचयं करिस्सन्ति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, भिक्खुनियो इमं सिक्खापदं उद्दिसन्तु –
733. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhuniyo bahū patte sannicayaṃ karonti. Manussā vihāracārikaṃ āhiṇḍantā passitvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhuniyo bahū patte sannicayaṃ karissanti, pattavāṇijjaṃ vā bhikkhuniyo karissanti, āmattikāpaṇaṃ vā pasāressantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhuniyo tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Yā tā bhikkhuniyo appicchā…pe… tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhuniyo pattasannicayaṃ karissantī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhuniyo pattasannicayaṃ karontīti? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhuniyo pattasannicayaṃ karissanti! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañca pana, bhikkhave, bhikkhuniyo imaṃ sikkhāpadaṃ uddisantu –
७३४. ‘‘या पन भिक्खुनी पत्तसन्निचयं करेय्य , निस्सग्गियं पाचित्तिय’’न्ति।
734.‘‘Yā pana bhikkhunī pattasannicayaṃ kareyya, nissaggiyaṃ pācittiya’’nti.
७३५. या पनाति या यादिसा…पे॰… भिक्खुनीति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेता भिक्खुनीति।
735.Yāpanāti yā yādisā…pe… bhikkhunīti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunīti.
पत्तो नाम द्वे पत्ता – अयोपत्तो, मत्तिकापत्तो। तयो पत्तस्स वण्णा – उक्कट्ठो पत्तो, मज्झिमो पत्तो, ओमको पत्तो। उक्कट्ठो नाम पत्तो अड्ढाळ्हकोदनं गण्हाति चतुभागं खादनं तदुपियं ब्यञ्जनं। मज्झिमो नाम पत्तो नाळिकोदनं गण्हाति चतुभागं खादनं तदुपियं ब्यञ्जनं। ओमको नाम पत्तो पत्थोदनं गण्हाति चतुभागं खादनं तदुपियं ब्यञ्जनं। ततो उक्कट्ठो अपत्तो ओमको अपत्तो।
Patto nāma dve pattā – ayopatto, mattikāpatto. Tayo pattassa vaṇṇā – ukkaṭṭho patto, majjhimo patto, omako patto. Ukkaṭṭhonāmapatto aḍḍhāḷhakodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Majjhimo nāmapatto nāḷikodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Omakonāmapatto patthodanaṃ gaṇhāti catubhāgaṃ khādanaṃ tadupiyaṃ byañjanaṃ. Tato ukkaṭṭho apatto omako apatto.
सन्निचयं करेय्याति अनधिट्ठितो अविकप्पितो।
Sannicayaṃ kareyyāti anadhiṭṭhito avikappito.
निस्सग्गियो होतीति सह अरुणुग्गमना निस्सग्गियो होति। निस्सज्जितब्बो सङ्घस्स वा गणस्स वा एकभिक्खुनिया वा। एवञ्च पन, भिक्खवे, निस्सज्जितब्बो। ताय भिक्खुनिया सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खुनीनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘‘अयं मे, अय्ये, पत्तो रत्तातिक्कन्तो निस्सग्गियो, इमाहं सङ्घस्स निस्सज्जामी’’ति। निस्सज्जित्वा आपत्ति देसेतब्बा। ब्यत्ताय भिक्खुनिया पटिबलाय आपत्ति पटिग्गहेतब्बा। निस्सट्ठपत्तो दातब्बो –
Nissaggiyohotīti saha aruṇuggamanā nissaggiyo hoti. Nissajjitabbo saṅghassa vā gaṇassa vā ekabhikkhuniyā vā. Evañca pana, bhikkhave, nissajjitabbo. Tāya bhikkhuniyā saṅghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhunīnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo – ‘‘ayaṃ me, ayye, patto rattātikkanto nissaggiyo, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Byattāya bhikkhuniyā paṭibalāya āpatti paṭiggahetabbā. Nissaṭṭhapatto dātabbo –
‘‘सुणातु मे, अय्ये, सङ्घो। अयं पत्तो इत्थन्नामाय भिक्खुनिया निस्सग्गियो सङ्घस्स निस्सट्ठो। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इमं पत्तं इत्थन्नामाय भिक्खुनिया ददेय्या’’ति।
‘‘Suṇātu me, ayye, saṅgho. Ayaṃ patto itthannāmāya bhikkhuniyā nissaggiyo saṅghassa nissaṭṭho. Yadi saṅghassa pattakallaṃ, saṅgho imaṃ pattaṃ itthannāmāya bhikkhuniyā dadeyyā’’ti.
ताय भिक्खुनिया सम्बहुला भिक्खुनियो उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खुनीनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्सु वचनीया – ‘‘अयं मे, अय्यायो, पत्तो रत्तातिक्कन्तो निस्सग्गियो, इमाहं अय्यानं निस्सज्जामी’’ति। निस्सज्जित्वा आपत्ति देसेतब्बा। ब्यत्ताय भिक्खुनिया पटिबलाय आपत्ति पटिग्गहेतब्बा। निस्सट्ठपत्तो दातब्बो –
Tāya bhikkhuniyā sambahulā bhikkhuniyo upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhunīnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassu vacanīyā – ‘‘ayaṃ me, ayyāyo, patto rattātikkanto nissaggiyo, imāhaṃ ayyānaṃ nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Byattāya bhikkhuniyā paṭibalāya āpatti paṭiggahetabbā. Nissaṭṭhapatto dātabbo –
‘‘सुणन्तु मे अय्यायो। अयं पत्तो इत्थन्नामाय भिक्खुनिया निस्सग्गियो अय्यानं निस्सट्ठो। यदि अय्यानं पत्तकल्लं, अय्यायो इमं पत्तं इत्थन्नामाय भिक्खुनिया ददेय्यु’’न्ति।
‘‘Suṇantu me ayyāyo. Ayaṃ patto itthannāmāya bhikkhuniyā nissaggiyo ayyānaṃ nissaṭṭho. Yadi ayyānaṃ pattakallaṃ, ayyāyo imaṃ pattaṃ itthannāmāya bhikkhuniyā dadeyyu’’nti.
ताय भिक्खुनिया एकं भिक्खुनिं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीया – ‘‘अयं मे, अय्ये, पत्तो रत्तातिक्कन्तो निस्सग्गियो। इमाहं अय्याय निस्सज्जामी’’ति। निस्सज्जित्वा आपत्ति देसेतब्बा। ताय भिक्खुनिया आपत्ति पटिग्गहेतब्बा। निस्सट्ठपत्तो दातब्बो – ‘‘इमं पत्तं अय्याय दम्मी’’ति।
Tāya bhikkhuniyā ekaṃ bhikkhuniṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyā – ‘‘ayaṃ me, ayye, patto rattātikkanto nissaggiyo. Imāhaṃ ayyāya nissajjāmī’’ti. Nissajjitvā āpatti desetabbā. Tāya bhikkhuniyā āpatti paṭiggahetabbā. Nissaṭṭhapatto dātabbo – ‘‘imaṃ pattaṃ ayyāya dammī’’ti.
७३६. रत्तातिक्कन्ते अतिक्कन्तसञ्ञा, निस्सग्गियं पाचित्तियं। रत्तातिक्कन्ते वेमतिका, निस्सग्गियं पाचित्तियं। रत्तातिक्कन्ते अनतिक्कन्तसञ्ञा, निस्सग्गियं पाचित्तियं। अनधिट्ठिते अधिट्ठितसञ्ञा, निस्सग्गियं पाचित्तियं। अविकप्पिते विकप्पितसञ्ञा, निस्सग्गियं पाचित्तियं। अविस्सज्जिते विस्सज्जितसञ्ञा , निस्सग्गियं पाचित्तियं। अनट्ठे नट्ठसञ्ञा… अविनट्ठे विनट्ठसञ्ञा… अभिन्ने भिन्नसञ्ञा… अविलुत्ते विलुत्तसञ्ञा, निस्सग्गियं पाचित्तियं।
736. Rattātikkante atikkantasaññā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Rattātikkante vematikā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Rattātikkante anatikkantasaññā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anadhiṭṭhite adhiṭṭhitasaññā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avikappite vikappitasaññā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Avissajjite vissajjitasaññā , nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Anaṭṭhe naṭṭhasaññā… avinaṭṭhe vinaṭṭhasaññā… abhinne bhinnasaññā… avilutte viluttasaññā, nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
निस्सग्गियं पत्तं अनिस्सज्जित्वा परिभुञ्जति, आपत्ति दुक्कटस्स। रत्तानतिक्कन्ते अतिक्कन्तसञ्ञा, आपत्ति दुक्कटस्स। रत्तानतिक्कन्ते वेमतिका, आपत्ति दुक्कटस्स। रत्तानतिक्कन्ते अनतिक्कन्तसञ्ञा अनापत्ति।
Nissaggiyaṃ pattaṃ anissajjitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassa. Rattānatikkante atikkantasaññā, āpatti dukkaṭassa. Rattānatikkante vematikā, āpatti dukkaṭassa. Rattānatikkante anatikkantasaññā anāpatti.
७३७. अनापत्ति अन्तोअरुणे अधिट्ठेति, विकप्पेति, विस्सज्जेति, नस्सति, विनस्सति, भिज्जति, अच्छिन्दित्वा गण्हन्ति, विस्सासं गण्हन्ति, उम्मत्तिकाय, आदिकम्मिकायाति।
737. Anāpatti antoaruṇe adhiṭṭheti, vikappeti, vissajjeti, nassati, vinassati, bhijjati, acchinditvā gaṇhanti, vissāsaṃ gaṇhanti, ummattikāya, ādikammikāyāti.
तेन खो पन समयेन छब्बग्गिया भिक्खुनियो निस्सट्ठपत्तं न देन्ति। भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। न, भिक्खवे, निस्सट्ठपत्तो न दातब्बो। या न ददेय्य, आपत्ति दुक्कटस्साति।
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhuniyo nissaṭṭhapattaṃ na denti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Na, bhikkhave, nissaṭṭhapatto na dātabbo. Yā na dadeyya, āpatti dukkaṭassāti.
पठमसिक्खापदं निट्ठितं।
Paṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / पठमनिस्सग्गियपाचित्तियसिक्खापदवण्णना • Paṭhamanissaggiyapācittiyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ३. निस्सग्गियकण्डं (भिक्खुनीविभङ्गवण्णना) • 3. Nissaggiyakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgavaṇṇanā)
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / १. पठमनिस्सग्गियपाचित्तियसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamanissaggiyapācittiyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / २. दुतियनिस्सग्गियादिपाचित्तियसिक्खापदवण्णना • 2. Dutiyanissaggiyādipācittiyasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. पठमनिस्सग्गियपाचित्तियसिक्खापद-अत्थयोजना • 1. Paṭhamanissaggiyapācittiyasikkhāpada-atthayojanā
