| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga |
४. पाचित्तियकण्डं (भिक्खुनीविभङ्गो)
4. Pācittiyakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgo)
१. लसुणवग्गो
1. Lasuṇavaggo
१. पठमसिक्खापदं
1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
इमे खो पनाय्यायो छसट्ठिसता पाचित्तिया
Ime kho panāyyāyo chasaṭṭhisatā pācittiyā
धम्मा उद्देसं आगच्छन्ति।
Dhammā uddesaṃ āgacchanti.
७९३. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन अञ्ञतरेन उपासकेन भिक्खुनिसङ्घो लसुणेन पवारितो होति – ‘‘यासं अय्यानं लसुणेन अत्थो, अहं लसुणेना’’ति। खेत्तपालो च आणत्तो होति – ‘‘सचे भिक्खुनियो आगच्छन्ति, एकमेकाय भिक्खुनिया द्वेतयो भण्डिके देही’’ति। तेन खो पन समयेन सावत्थियं उस्सवो होति। यथाभतं लसुणं परिक्खयं अगमासि। भिक्खुनियो तं उपासकं उपसङ्कमित्वा एतदवोचुं – ‘‘लसुणेन, आवुसो, अत्थो’’ति। ‘‘नत्थाय्ये। यथाभतं लसुणं परिक्खीणं। खेत्तं गच्छथा’’ति। थुल्लनन्दा भिक्खुनी खेत्तं गन्त्वा न मत्तं जानित्वा बहुं लसुणं हरापेसि। खेत्तपालो उज्झायति खिय्यति विपाचेति – ‘‘कथञ्हि नाम भिक्खुनियो न मत्तं जानित्वा बहुं लसुणं हरापेस्सन्ती’’ति! अस्सोसुं खो भिक्खुनियो तस्स खेत्तपालस्स उज्झायन्तस्स खिय्यन्तस्स विपाचेन्तस्स। या ता भिक्खुनियो अप्पिच्छा…पे॰… ता उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अय्या थुल्लनन्दा न मत्तं जानित्वा बहुं लसुणं हरापेस्सती’’ति…पे॰… सच्चं किर, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी न मत्तं जानित्वा बहुं लसुणं हरापेतीति 1? ‘‘सच्चं, भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा…पे॰… कथञ्हि नाम, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी न मत्तं जानित्वा बहुं लसुणं हरापेस्सति! नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि –
793. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarena upāsakena bhikkhunisaṅgho lasuṇena pavārito hoti – ‘‘yāsaṃ ayyānaṃ lasuṇena attho, ahaṃ lasuṇenā’’ti. Khettapālo ca āṇatto hoti – ‘‘sace bhikkhuniyo āgacchanti, ekamekāya bhikkhuniyā dvetayo bhaṇḍike dehī’’ti. Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ ussavo hoti. Yathābhataṃ lasuṇaṃ parikkhayaṃ agamāsi. Bhikkhuniyo taṃ upāsakaṃ upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘lasuṇena, āvuso, attho’’ti. ‘‘Natthāyye. Yathābhataṃ lasuṇaṃ parikkhīṇaṃ. Khettaṃ gacchathā’’ti. Thullanandā bhikkhunī khettaṃ gantvā na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpesi. Khettapālo ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhuniyo na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhuniyo tassa khettapālassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Yā tā bhikkhuniyo appicchā…pe… tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā thullanandā na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessatī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpetīti 2? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessati! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
‘‘भूतपुब्बं, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी अञ्ञतरस्स ब्राह्मणस्स पजापति अहोसि। तिस्सो च धीतरो – नन्दा, नन्दवती, सुन्दरीनन्दा। अथ खो, भिक्खवे, सो ब्राह्मणो कालङ्कत्वा अञ्ञतरं हंसयोनिं उपपज्जि। तस्स सब्बसोवण्णमया पत्ता अहेसुं। सो तासं एकेकं पत्तं देति। अथ खो, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी ‘‘अयं हंसो अम्हाकं एकेकं पत्तं देती’’ति तं हंसराजं गहेत्वा निप्पत्तं अकासि। तस्स पुन जायमाना पत्ता सेता सम्पज्जिंसु। तदापि, भिक्खवे, थुल्लनन्दा भिक्खुनी अतिलोभेन सुवण्णा परिहीना। इदानि लसुणा परिहायिस्सती’’ति।
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī aññatarassa brāhmaṇassa pajāpati ahosi. Tisso ca dhītaro – nandā, nandavatī, sundarīnandā. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo kālaṅkatvā aññataraṃ haṃsayoniṃ upapajji. Tassa sabbasovaṇṇamayā pattā ahesuṃ. So tāsaṃ ekekaṃ pattaṃ deti. Atha kho, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī ‘‘ayaṃ haṃso amhākaṃ ekekaṃ pattaṃ detī’’ti taṃ haṃsarājaṃ gahetvā nippattaṃ akāsi. Tassa puna jāyamānā pattā setā sampajjiṃsu. Tadāpi, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī atilobhena suvaṇṇā parihīnā. Idāni lasuṇā parihāyissatī’’ti.
हंसराजं गहेत्वान, सुवण्णा परिहायथा’’ति॥
Haṃsarājaṃ gahetvāna, suvaṇṇā parihāyathā’’ti.
अथ खो भगवा थुल्लनन्दं भिक्खुनिं अनेकपरियायेन विगरहित्वा दुब्भरताय…पे॰… एवञ्च पन, भिक्खवे, भिक्खुनियो इमं सिक्खापदं उद्दिसन्तु –
Atha kho bhagavā thullanandaṃ bhikkhuniṃ anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya…pe… evañca pana, bhikkhave, bhikkhuniyo imaṃ sikkhāpadaṃ uddisantu –
७९४. ‘‘या पन भिक्खुनी लसुणं खादेय्य पाचित्तिय’’न्ति।
794.‘‘Yā pana bhikkhunī lasuṇaṃ khādeyya pācittiya’’nti.
७९५. या पनाति या यादिसा…पे॰… भिक्खुनीति…पे॰… अयं इमस्मिं अत्थे अधिप्पेता भिक्खुनीति।
795.Yā panāti yā yādisā…pe… bhikkhunīti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunīti.
लसुणं नाम मागधकं वुच्चति।
Lasuṇaṃ nāma māgadhakaṃ vuccati.
‘‘खादिस्सामीति पटिग्गण्हा’’ति, आपत्ति दुक्कटस्स। अज्झोहारे अज्झोहारे आपत्ति पाचित्तियस्स।
‘‘Khādissāmīti paṭiggaṇhā’’ti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.
७९६. लसुणे लसुणसञ्ञा खादति, आपत्ति पाचित्तियस्स। लसुणे वेमतिका खादति, आपत्ति पाचित्तियस्स। लसुणे अलसुणसञ्ञा खादति, आपत्ति पाचित्तियस्स।
796. Lasuṇe lasuṇasaññā khādati, āpatti pācittiyassa. Lasuṇe vematikā khādati, āpatti pācittiyassa. Lasuṇe alasuṇasaññā khādati, āpatti pācittiyassa.
अलसुणे लसुणसञ्ञा खादति, आपत्ति दुक्कटस्स। अलसुणे वेमतिका खादति, आपत्ति दुक्कटस्स। अलसुणे अलसुणसञ्ञा खादति, अनापत्ति।
Alasuṇe lasuṇasaññā khādati, āpatti dukkaṭassa. Alasuṇe vematikā khādati, āpatti dukkaṭassa. Alasuṇe alasuṇasaññā khādati, anāpatti.
७९७. अनापत्ति पलण्डुके, भञ्जनके, हरीतके, चापलसुणे, सूपसम्पाके, मंससम्पाके, तेलसम्पाके, साळवे, उत्तरिभङ्गे, उम्मत्तिकाय, आदिकम्मिकायाति।
797. Anāpatti palaṇḍuke, bhañjanake, harītake, cāpalasuṇe, sūpasampāke, maṃsasampāke, telasampāke, sāḷave, uttaribhaṅge, ummattikāya, ādikammikāyāti.
पठमसिक्खापदं निट्ठितं।
Paṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / १. पठमलसुणसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / १. लसुणवग्गवण्णना • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / १. पठमलसुणसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / १. पठमलसुणादिसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १. पठमसिक्खापद-अत्थयोजना • 1. Paṭhamasikkhāpada-atthayojanā
