| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ภิกฺขุนีวิภงฺค • Bhikkhunīvibhaṅga |
๔. ปาจิตฺติยกณฺฑํ (ภิกฺขุนีวิภโงฺค)
4. Pācittiyakaṇḍaṃ (bhikkhunīvibhaṅgo)
๑. ลสุณวโคฺค
1. Lasuṇavaggo
๑. ปฐมสิกฺขาปทํ
1. Paṭhamasikkhāpadaṃ
อิเม โข ปนายฺยาโย ฉสฎฺฐิสตา ปาจิตฺติยา
Ime kho panāyyāyo chasaṭṭhisatā pācittiyā
ธมฺมา อุเทฺทสํ อาคจฺฉนฺติฯ
Dhammā uddesaṃ āgacchanti.
๗๙๓. เตน สมเยน พุโทฺธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตเรน อุปาสเกน ภิกฺขุนิสโงฺฆ ลสุเณน ปวาริโต โหติ – ‘‘ยาสํ อยฺยานํ ลสุเณน อโตฺถ, อหํ ลสุเณนา’’ติฯ เขตฺตปาโล จ อาณโตฺต โหติ – ‘‘สเจ ภิกฺขุนิโย อาคจฺฉนฺติ, เอกเมกาย ภิกฺขุนิยา เทฺวตโย ภณฺฑิเก เทหี’’ติฯ เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อุสฺสโว โหติฯ ยถาภตํ ลสุณํ ปริกฺขยํ อคมาสิฯ ภิกฺขุนิโย ตํ อุปาสกํ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘ลสุเณน, อาวุโส, อโตฺถ’’ติฯ ‘‘นตฺถาเยฺยฯ ยถาภตํ ลสุณํ ปริกฺขีณํฯ เขตฺตํ คจฺฉถา’’ติฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เขตฺตํ คนฺตฺวา น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ ลสุณํ หราเปสิฯ เขตฺตปาโล อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ ลสุณํ หราเปสฺสนฺตี’’ติ! อโสฺสสุํ โข ภิกฺขุนิโย ตสฺส เขตฺตปาลสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺสฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ ลสุณํ หราเปสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ ลสุณํ หราเปตีติ 1? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุโทฺธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี น มตฺตํ ชานิตฺวา พหุํ ลสุณํ หราเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามเนฺตสิ –
793. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññatarena upāsakena bhikkhunisaṅgho lasuṇena pavārito hoti – ‘‘yāsaṃ ayyānaṃ lasuṇena attho, ahaṃ lasuṇenā’’ti. Khettapālo ca āṇatto hoti – ‘‘sace bhikkhuniyo āgacchanti, ekamekāya bhikkhuniyā dvetayo bhaṇḍike dehī’’ti. Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ ussavo hoti. Yathābhataṃ lasuṇaṃ parikkhayaṃ agamāsi. Bhikkhuniyo taṃ upāsakaṃ upasaṅkamitvā etadavocuṃ – ‘‘lasuṇena, āvuso, attho’’ti. ‘‘Natthāyye. Yathābhataṃ lasuṇaṃ parikkhīṇaṃ. Khettaṃ gacchathā’’ti. Thullanandā bhikkhunī khettaṃ gantvā na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpesi. Khettapālo ujjhāyati khiyyati vipāceti – ‘‘kathañhi nāma bhikkhuniyo na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessantī’’ti! Assosuṃ kho bhikkhuniyo tassa khettapālassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Yā tā bhikkhuniyo appicchā…pe… tā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti – ‘‘kathañhi nāma ayyā thullanandā na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessatī’’ti…pe… saccaṃ kira, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpetīti 2? ‘‘Saccaṃ, bhagavā’’ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe… kathañhi nāma, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī na mattaṃ jānitvā bahuṃ lasuṇaṃ harāpessati! Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi –
‘‘ภูตปุพฺพํ, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณสฺส ปชาปติ อโหสิฯ ติโสฺส จ ธีตโร – นนฺทา, นนฺทวตี, สุนฺทรีนนฺทาฯ อถ โข, ภิกฺขเว, โส พฺราหฺมโณ กาลงฺกตฺวา อญฺญตรํ หํสโยนิํ อุปปชฺชิฯ ตสฺส สพฺพโสวณฺณมยา ปตฺตา อเหสุํฯ โส ตาสํ เอเกกํ ปตฺตํ เทติฯ อถ โข, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ‘‘อยํ หํโส อมฺหากํ เอเกกํ ปตฺตํ เทตี’’ติ ตํ หํสราชํ คเหตฺวา นิปฺปตฺตํ อกาสิฯ ตสฺส ปุน ชายมานา ปตฺตา เสตา สมฺปชฺชิํสุฯ ตทาปิ, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อติโลเภน สุวณฺณา ปริหีนาฯ อิทานิ ลสุณา ปริหายิสฺสตี’’ติฯ
‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī aññatarassa brāhmaṇassa pajāpati ahosi. Tisso ca dhītaro – nandā, nandavatī, sundarīnandā. Atha kho, bhikkhave, so brāhmaṇo kālaṅkatvā aññataraṃ haṃsayoniṃ upapajji. Tassa sabbasovaṇṇamayā pattā ahesuṃ. So tāsaṃ ekekaṃ pattaṃ deti. Atha kho, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī ‘‘ayaṃ haṃso amhākaṃ ekekaṃ pattaṃ detī’’ti taṃ haṃsarājaṃ gahetvā nippattaṃ akāsi. Tassa puna jāyamānā pattā setā sampajjiṃsu. Tadāpi, bhikkhave, thullanandā bhikkhunī atilobhena suvaṇṇā parihīnā. Idāni lasuṇā parihāyissatī’’ti.
หํสราชํ คเหตฺวาน, สุวณฺณา ปริหายถา’’ติฯ
Haṃsarājaṃ gahetvāna, suvaṇṇā parihāyathā’’ti.
อถ โข ภควา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ทุพฺภรตาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –
Atha kho bhagavā thullanandaṃ bhikkhuniṃ anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya…pe… evañca pana, bhikkhave, bhikkhuniyo imaṃ sikkhāpadaṃ uddisantu –
๗๙๔. ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ลสุณํ ขาเทยฺย ปาจิตฺติย’’นฺติฯ
794.‘‘Yā pana bhikkhunī lasuṇaṃ khādeyya pācittiya’’nti.
๗๙๕. ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อเตฺถ อธิเปฺปตา ภิกฺขุนีติฯ
795.Yā panāti yā yādisā…pe… bhikkhunīti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā bhikkhunīti.
ลสุณํ นาม มาคธกํ วุจฺจติฯ
Lasuṇaṃ nāma māgadhakaṃ vuccati.
‘‘ขาทิสฺสามีติ ปฎิคฺคณฺหา’’ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ อโชฺฌหาเร อโชฺฌหาเร อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ
‘‘Khādissāmīti paṭiggaṇhā’’ti, āpatti dukkaṭassa. Ajjhohāre ajjhohāre āpatti pācittiyassa.
๗๙๖. ลสุเณ ลสุณสญฺญา ขาทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ลสุเณ เวมติกา ขาทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ลสุเณ อลสุณสญฺญา ขาทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ
796. Lasuṇe lasuṇasaññā khādati, āpatti pācittiyassa. Lasuṇe vematikā khādati, āpatti pācittiyassa. Lasuṇe alasuṇasaññā khādati, āpatti pācittiyassa.
อลสุเณ ลสุณสญฺญา ขาทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ อลสุเณ เวมติกา ขาทติ, อาปตฺติ ทุกฺกฎสฺสฯ อลสุเณ อลสุณสญฺญา ขาทติ, อนาปตฺติฯ
Alasuṇe lasuṇasaññā khādati, āpatti dukkaṭassa. Alasuṇe vematikā khādati, āpatti dukkaṭassa. Alasuṇe alasuṇasaññā khādati, anāpatti.
๗๙๗. อนาปตฺติ ปลณฺฑุเก, ภญฺชนเก, หรีตเก, จาปลสุเณ, สูปสมฺปาเก, มํสสมฺปาเก, เตลสมฺปาเก, สาฬเว, อุตฺตริภเงฺค, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติฯ
797. Anāpatti palaṇḍuke, bhañjanake, harītake, cāpalasuṇe, sūpasampāke, maṃsasampāke, telasampāke, sāḷave, uttaribhaṅge, ummattikāya, ādikammikāyāti.
ปฐมสิกฺขาปทํ นิฎฺฐิตํฯ
Paṭhamasikkhāpadaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ภิกฺขุนีวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. ปฐมลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑. ลสุณวคฺควณฺณนา • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. ปฐมลสุณสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. ปฐมลสุณาทิสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑. ปฐมสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา • 1. Paṭhamasikkhāpada-atthayojanā
