| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೬. ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Paṭhamasikkhāsuttavaṇṇanā
೮೭. ಛಟ್ಠೇ ಸಮತ್ತಕಾರೀತಿ ಅನೂನೇನ ಪರಿಪೂರೇನ ಆಕಾರೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ಖುದ್ದಾನುಖುದ್ದಕತ್ತಂ ಅಪೇಕ್ಖಾಸಿದ್ಧನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ತತ್ರಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಖುದ್ದಕ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಅಙ್ಗುತ್ತರಮಹಾನಿಕಾಯವಳಞ್ಜನಕಆಚರಿಯಾತಿ ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯಂ ಪರಿಹರನ್ತಾ ಆಚರಿಯಾ, ಅಙ್ಗುತ್ತರಭಾಣಕಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲೋಕವಜ್ಜಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ ಲೋಕವಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಂ ವೀತಿಕ್ಕಮಸಾಧಕಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಗಹನಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಹೀನತ್ತಾ। ಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಮೇವ ಆಪಜ್ಜತಿ ಪಣ್ಣತ್ತಿವೀತಿಕ್ಕಮಂ ವಾ ಅಜಾನತೋಪಿ ಆಪತ್ತಿಸಮ್ಭವತೋ। ಚಿತ್ತೇನ ಆಪಜ್ಜನ್ತೋ ರೂಪಿಯಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಉಪನಿಕ್ಖಿತ್ತಸಾದಿಯೇನ ಆಪಜ್ಜತಿ।
87. Chaṭṭhe samattakārīti anūnena paripūrena ākārena samannāgato. Sikkhāpadānaṃ khuddānukhuddakattaṃ apekkhāsiddhanti āha ‘‘tatrāpi saṅghādisesaṃ khuddaka’’ntiādi. Aṅguttaramahānikāyavaḷañjanakaācariyāti aṅguttaranikāyaṃ pariharantā ācariyā, aṅguttarabhāṇakāti vuttaṃ hoti. Lokavajjaṃ nāpajjati lokavajjasikkhāpadānaṃ vītikkamasādhakassa kilesagahanassa sabbaso pahīnattā. Paṇṇattivajjameva āpajjati paṇṇattivītikkamaṃ vā ajānatopi āpattisambhavato. Cittena āpajjanto rūpiyappaṭiggahaṇaṃ āpajjatīti upanikkhittasādiyena āpajjati.
ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸ ಆದಿಭೂತಾನಿ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಾನಿ, ತಾನಿ ಏವ ಆದಿಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಕಾನಿ ಯಥಾ ‘‘ವಿನಯೋ ಏವ ವೇನಯಿಕೋ’’ತಿ ಆಹ ‘‘ಮಗ್ಗಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಚತ್ತಾರಿ ಮಹಾಸೀಲಸಿಕ್ಖಾಪದಾನೀತಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪಾರಾಜಿಕಾನಿ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ಪಟಿಪಕ್ಖಧಮ್ಮಾನಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಸವನತೋ ಪಗ್ಘರಣತೋ ಸೋತೋ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸೋತಸಙ್ಖಾತೇನ ಮಗ್ಗೇನಾ’’ತಿ। ವಿನಿಪಾತೇತಿ ವಿರೂಪಂ ಸದುಕ್ಖಂ ಸಉಪಾಯಾಸಂ ನಿಪಾತೇತೀತಿ ವಿನಿಪಾತೋ, ಅಪಾಯದುಕ್ಖೇ ಖಿಪನಕೋ। ಧಮ್ಮೋತಿ ಸಭಾವೋ। ನಾಸ್ಸ ವಿನಿಪಾತೋ ಧಮ್ಮೋತಿ ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋ, ನ ಅತ್ತಾನಂ ಅಪಾಯೇಸು ವಿನಿಪಾತನಸಭಾವೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ಯೇ ಧಮ್ಮಾ ಅಪಾಯಗಮನೀಯಾ, ತೇಸಂ ಪಹೀನತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅವಿನಿಪಾತಧಮ್ಮೋತಿ ಚತೂಸು ಅಪಾಯೇಸು ಅಪತನಸಭಾವೋ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಅಪತನಸಭಾವೋತಿ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನಸಭಾವೋ। ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗನಿಯಾಮೇನ ನಿಯತೋತಿ ಉಪರಿಮಗ್ಗಾಧಿಗಮಸ್ಸ ಅವಸ್ಸಂಭಾವೀಭಾವತೋ ನಿಯತೋ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ’’ತಿ। ಹೇಟ್ಠಿಮನ್ತತೋ ಸತ್ತಮಭವತೋ ಉಪರಿ ಅನುಪ್ಪಜ್ಜನಧಮ್ಮತಾಯ ವಾ ನಿಯತೋ। ಸಮ್ಬುಜ್ಝತೀತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ। ಸೋ ಪನ ಪಠಮಮಗ್ಗಸ್ಸ ಅಧಿಗತತ್ತಾ ಅವಸಿಟ್ಠೋ ಚ ಅಧಿಗನ್ತಬ್ಬಭಾವೇನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಸಙ್ಖಾತಾ ಸಮ್ಬೋಧಿ ಪರಂ ಅಯನಂ ಪರಾ ಗತಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪರಿಮಗ್ಗತ್ತಯಸಮ್ಬೋಧಿಪರಾಯಣೋ’’ತಿ।
Brahmacariyassa ādibhūtāni ādibrahmacariyāni, tāni eva ādibrahmacariyakāni yathā ‘‘vinayo eva venayiko’’ti āha ‘‘maggabrahmacariyassā’’tiādi. Cattāri mahāsīlasikkhāpadānīti cattāri pārājikāni sandhāya vadati. Paṭipakkhadhammānaṃ anavasesato savanato paggharaṇato soto, ariyamaggoti āha ‘‘sotasaṅkhātena maggenā’’ti. Vinipāteti virūpaṃ sadukkhaṃ saupāyāsaṃ nipātetīti vinipāto, apāyadukkhe khipanako. Dhammoti sabhāvo. Nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, na attānaṃ apāyesu vinipātanasabhāvoti vuttaṃ hoti. Kasmā? Ye dhammā apāyagamanīyā, tesaṃ pahīnattā. Tenāha ‘‘avinipātadhammoti catūsu apāyesu apatanasabhāvo’’ti. Tattha apatanasabhāvoti anuppajjanasabhāvo. Sotāpattimagganiyāmenaniyatoti uparimaggādhigamassa avassaṃbhāvībhāvato niyato. Tenevāha ‘‘sambodhiparāyaṇo’’ti. Heṭṭhimantato sattamabhavato upari anuppajjanadhammatāya vā niyato. Sambujjhatīti sambodhi, ariyamaggo. So pana paṭhamamaggassa adhigatattā avasiṭṭho ca adhigantabbabhāvena icchitabboti uparimaggattayasaṅkhātā sambodhi paraṃ ayanaṃ parā gati assāti sambodhiparāyaṇo. Tenāha ‘‘uparimaggattayasambodhiparāyaṇo’’ti.
ತನುಭಾವಾತಿ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚ ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ತನುಭಾವೇನ। ತನುತ್ತಞ್ಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚ। ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಹಿ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸ ವಿಯ ಕಿಲೇಸಾ ಅಭಿಣ್ಹಂ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಕದಾಚಿ ಕರಹಚಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ವಿರಳಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ವಿರಳವಾಪಿತೇ ಖೇತ್ತೇ ಅಙ್ಕುರಾ ವಿಯ। ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಚ ವಟ್ಟಾನುಸಾರಿಮಹಾಜನಸ್ಸೇವ ಮದ್ದನ್ತಾ ಫರನ್ತಾ ಛಾದೇನ್ತಾ ಅನ್ಧಕಾರಂ ಕರೋನ್ತಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಮನ್ದಮನ್ದಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ತನುಕಾಕಾರಾ ಹುತ್ವಾ ಅಬ್ಭಪಟಲಮಿವ ಮಕ್ಖಿಕಾಪತ್ತಮಿವ ಚ। ತತ್ಥ ಕೇಚಿ ಥೇರಾ ಭಣನ್ತಿ ‘‘ಸಕದಾಗಾಮಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಚಿರೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಬಹಲಾವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿಸ್ಸ ಪುತ್ತಾ ಚ ಧೀತರೋ ಚ ದಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಏತಂ ಪನ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ। ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಹಿ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಪರಾಮಸನಮತ್ತೇನಪಿ ಹೋನ್ತೀತಿ। ದ್ವೀಹಿಯೇವ ಕಾರಣೇಹಿಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾನಂ ತನುತ್ತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ ಅಧಿಚ್ಚುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಚ ಪರಿಯುಟ್ಠಾನಮನ್ದತಾಯ ಚಾತಿ।
Tanubhāvāti pariyuṭṭhānamandatāya ca kadāci karahaci uppattiyā ca tanubhāvena. Tanuttañhi dvīhi kāraṇehi veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya ca. Sakadāgāmissa hi vaṭṭānusārimahājanassa viya kilesā abhiṇhaṃ na uppajjanti, kadāci karahaci uppajjanti viraḷākārā hutvā viraḷavāpite khette aṅkurā viya. Uppajjamānāpi ca vaṭṭānusārimahājanasseva maddantā pharantā chādentā andhakāraṃ karontā na uppajjanti, mandamandā uppajjanti tanukākārā hutvā abbhapaṭalamiva makkhikāpattamiva ca. Tattha keci therā bhaṇanti ‘‘sakadāgāmissa kilesā kiñcāpi cirena uppajjanti, bahalāva uppajjanti. Tathā hissa puttā ca dhītaro ca dissantī’’ti. Etaṃ pana appamāṇaṃ. Puttadhītaro hi aṅgapaccaṅgaparāmasanamattenapi hontīti. Dvīhiyeva kāraṇehissa kilesānaṃ tanuttaṃ veditabbaṃ adhiccuppattiyā ca pariyuṭṭhānamandatāya cāti.
ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಿಯಾನನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಹೇಟ್ಠಾತಿ ಮಹಗ್ಗತಭೂಮಿತೋ ಹೇಟ್ಠಾ, ಕಾಮಭೂಮಿಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇಸಂ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಸ್ಸ ಹಿತಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಿಯಾ, ತೇಸಂ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಿಯಾನಂ, ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗಸ್ಸ ಕಾಮಭವಸ್ಸ ಪಚ್ಚಯಭಾವೇನ ಗಹಿತಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಂಯೋಜೇನ್ತಿ ಬನ್ಧನ್ತಿ ಖನ್ಧಗತಿಭವಾದೀಹಿ ಖನ್ಧಗತಿಭವಾದಯೋ, ಕಮ್ಮಂ ವಾ ಫಲೇನಾತಿ ಸಂಯೋಜನಾನೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಂಯೋಜನಾನನ್ತಿ ಬನ್ಧನಾನ’’ನ್ತಿ। ಅಸಮುಚ್ಛಿನ್ನರಾಗಾದಿಕಸ್ಸ ಹಿ ಏತರಹಿ ಖನ್ಧಾದೀನಂ ಆಯತಿಂ ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ, ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನರಾಗಾದಿಕಸ್ಸ ಪನ ತಂ ನತ್ಥಿ, ಕತಾನಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಾನಂ ಅಸಮತ್ಥಭಾವಾಪತ್ತಿತೋ ರಾಗಾದೀನಂ ಅನ್ವಯತೋ ಬ್ಯತಿರೇಕತೋ ಚ ಸಂಯೋಜನಟ್ಠೋ ಸಿದ್ಧೋ। ಪರಿಕ್ಖಯೇನಾತಿ ಸಮುಚ್ಛೇದೇನ।
Heṭṭhābhāgiyānanti ettha heṭṭhāti mahaggatabhūmito heṭṭhā, kāmabhūmiyanti attho. Tesaṃ paccayabhāvena heṭṭhābhāgassa hitāti heṭṭhābhāgiyā, tesaṃ heṭṭhābhāgiyānaṃ, heṭṭhābhāgassa kāmabhavassa paccayabhāvena gahitānanti attho. Saṃyojenti bandhanti khandhagatibhavādīhi khandhagatibhavādayo, kammaṃ vā phalenāti saṃyojanānīti āha ‘‘saṃyojanānanti bandhanāna’’nti. Asamucchinnarāgādikassa hi etarahi khandhādīnaṃ āyatiṃ khandhādīhi sambandho, samucchinnarāgādikassa pana taṃ natthi, katānampi kammānaṃ asamatthabhāvāpattito rāgādīnaṃ anvayato byatirekato ca saṃyojanaṭṭho siddho. Parikkhayenāti samucchedena.
ಓಪಪಾತಿಕೋತಿ ಉಪಪಾತಿಕಯೋನಿಕೋ ಉಪಪತನೇ ಸಾಧುಕಾರೀ। ಸೇಸಯೋನಿಪಟಿಕ್ಖೇಪವಚನಮೇತಂ। ತೇನ ಗಬ್ಭವಾಸದುಕ್ಖಾಭಾವಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ಇಮಿನಾ ಸೇಸದುಕ್ಖಾಭಾವಂ। ತತ್ಥ ಪರಿನಿಬ್ಬಾಯಿತಾ ಚಸ್ಸ ಕಾಮಲೋಕೇ ಖನ್ಧಬೀಜಸ್ಸ ಅಪುನಾಗಮನವಸೇನೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪರಿಯೇವಾತಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕೇಯೇವ। ಅನಾವತ್ತಿಧಮ್ಮೋತಿ ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಿವಸೇನ ನ ಆವತ್ತನಧಮ್ಮೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯೋನಿಗತಿವಸೇನ ಅನಾಗಮನಧಮ್ಮೋ’’ತಿ।
Opapātikoti upapātikayoniko upapatane sādhukārī. Sesayonipaṭikkhepavacanametaṃ. Tena gabbhavāsadukkhābhāvamāha. Tattha parinibbāyīti iminā sesadukkhābhāvaṃ. Tattha parinibbāyitā cassa kāmaloke khandhabījassa apunāgamanavasenevāti dassetuṃ ‘‘anāvattidhammo’’ti vuttaṃ. Upariyevāti brahmalokeyeva. Anāvattidhammoti tato brahmalokā punappunaṃ paṭisandhivasena na āvattanadhammo. Tenāha ‘‘yonigativasena anāgamanadhammo’’ti.
ಪದೇಸಂ ಪದೇಸಕಾರೀ ಆರಾಧೇತೀತಿ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಂ ಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಏಕದೇಸಭೂತಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಮಗ್ಗತ್ತಯಂ ಪದೇಸೋ, ತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪದೇಸಂ ಏಕದೇಸಭೂತಂ ಹೇಟ್ಠಿಮಂ ಫಲತ್ತಯಮೇವ ಆರಾಧೇತಿ, ನಿಪ್ಫಾದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪದೇಸಕಾರೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ನಾಮ ಸೋತಾಪನ್ನೋ’’ತಿಆದಿ। ಪರಿಪೂರಂ ಪರಿಪೂರಕಾರೀತಿ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದೀಹಿ ಚ ಪರಿತೋ ಪೂರಣೇನ ಪರಿಪೂರಸಙ್ಖಾತಂ ಅರಹತ್ತಮಗ್ಗಂ ಕರೋನ್ತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತೋ ಪರಿಪೂರಂ ಅರಹತ್ತಫಲಂ ಆರಾಧೇತಿ, ನಿಪ್ಫಾದೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಿಪೂರಕಾರೀ ನಾಮ ಅರಹಾ’’ತಿಆದಿ।
Padesaṃpadesakārī ārādhetīti sīlakkhandhādīnaṃ pāripūriyā ekadesabhūtaṃ heṭṭhimamaggattayaṃ padeso, taṃ karonto padesaṃ ekadesabhūtaṃ heṭṭhimaṃ phalattayameva ārādheti, nipphādetīti attho. Tenāha ‘‘padesakārī puggalo nāma sotāpanno’’tiādi. Paripūraṃ paripūrakārīti sīlakkhandhādīhi saddhindriyādīhi ca parito pūraṇena paripūrasaṅkhātaṃ arahattamaggaṃ karonto nibbattento paripūraṃ arahattaphalaṃ ārādheti, nipphādetīti attho. Tenāha ‘‘paripūrakārī nāma arahā’’tiādi.
ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamasikkhāsuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಸುತ್ತಂ • 6. Paṭhamasikkhāsuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ಪಠಮಸಿಕ್ಖಾಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Paṭhamasikkhāsuttavaṇṇanā
