| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / इतिवुत्तक-अट्ठकथा • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
५. पठमसीलसुत्तवण्णना
5. Paṭhamasīlasuttavaṇṇanā
३२. पञ्चमे पापकेन च सीलेनाति पापकं नाम सीलं सीलभेदकरो असंवरोति वदन्ति। तत्थ यदि असंवरो असीलमेव तंदुस्सील्यभावतो, कथं सीलन्ति वुच्चति? तत्थायं अधिप्पायो सिया – यथा नाम लोके अदिट्ठं ‘‘दिट्ठ’’न्ति वुच्चति, असीलवा ‘‘सीलवा’’ति, एवमिधापि असीलम्पि असंवरोपि ‘‘सील’’न्ति वोहरीयति। अथ वा ‘‘कतमे च, थपति, अकुसला सीला? अकुसलं कायकम्मं, अकुसलं वचीकम्मं, पापको आजीवो’’ति (म॰ नि॰ २.२६४) वचनतो अकुसलधम्मेसुपि अत्थेव सीलसमञ्ञा, तस्मा परिचयवसेन सभावसिद्धि विय पकतिभूतो सब्बो समाचारो ‘‘सील’’न्ति वुच्चति। तत्थ यं अकोसल्लसम्भूतट्ठेन अकुसलं लामकं, तं सन्धायाह ‘‘पापकेन च सीलेना’’ति। पापिकाय च दिट्ठियाति सब्बापि मिच्छादिट्ठियो पापिकाव। विसेसतो पन अहेतुकदिट्ठि, अकिरियदिट्ठि, नत्थिकदिट्ठीति इमा तिविधा दिट्ठियो पापिकतरा। तत्थ पापकेन सीलेन समन्नागतो पुग्गलो पयोगविपन्नो होति, पापिकाय दिट्ठिया समन्नागतो आसयविपन्नो होति, एवं पयोगासयविपन्नो पुग्गलो निरयूपगो होतियेव। तेन वुत्तं ‘‘इमेहि खो, भिक्खवे, द्वीहि धम्मेहि समन्नागतो पुग्गलो यथाभतं निक्खित्तो, एवं निरये’’ति। एत्थ च ‘‘द्वीहि धम्मेहि समन्नागतो’’ति इदं लक्खणवचनं दट्ठब्बं, न तन्तिनिद्देसो। यथा तं लोके ‘‘यदिमे ब्याधिता सियुं, इमेसं इदं भेसज्जं दातब्ब’’न्ति। अञ्ञेसुपि ईदिसेसु ठानेसु एसेव नयो। दुप्पञ्ञोति निप्पञ्ञो।
32. Pañcame pāpakena ca sīlenāti pāpakaṃ nāma sīlaṃ sīlabhedakaro asaṃvaroti vadanti. Tattha yadi asaṃvaro asīlameva taṃdussīlyabhāvato, kathaṃ sīlanti vuccati? Tatthāyaṃ adhippāyo siyā – yathā nāma loke adiṭṭhaṃ ‘‘diṭṭha’’nti vuccati, asīlavā ‘‘sīlavā’’ti, evamidhāpi asīlampi asaṃvaropi ‘‘sīla’’nti voharīyati. Atha vā ‘‘katame ca, thapati, akusalā sīlā? Akusalaṃ kāyakammaṃ, akusalaṃ vacīkammaṃ, pāpako ājīvo’’ti (ma. ni. 2.264) vacanato akusaladhammesupi attheva sīlasamaññā, tasmā paricayavasena sabhāvasiddhi viya pakatibhūto sabbo samācāro ‘‘sīla’’nti vuccati. Tattha yaṃ akosallasambhūtaṭṭhena akusalaṃ lāmakaṃ, taṃ sandhāyāha ‘‘pāpakena ca sīlenā’’ti. Pāpikāya ca diṭṭhiyāti sabbāpi micchādiṭṭhiyo pāpikāva. Visesato pana ahetukadiṭṭhi, akiriyadiṭṭhi, natthikadiṭṭhīti imā tividhā diṭṭhiyo pāpikatarā. Tattha pāpakena sīlena samannāgato puggalo payogavipanno hoti, pāpikāya diṭṭhiyā samannāgato āsayavipanno hoti, evaṃ payogāsayavipanno puggalo nirayūpago hotiyeva. Tena vuttaṃ ‘‘imehi kho, bhikkhave, dvīhi dhammehi samannāgato puggalo yathābhataṃ nikkhitto, evaṃ niraye’’ti. Ettha ca ‘‘dvīhi dhammehi samannāgato’’ti idaṃ lakkhaṇavacanaṃ daṭṭhabbaṃ, na tantiniddeso. Yathā taṃ loke ‘‘yadime byādhitā siyuṃ, imesaṃ idaṃ bhesajjaṃ dātabba’’nti. Aññesupi īdisesu ṭhānesu eseva nayo. Duppaññoti nippañño.
पञ्चमसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Pañcamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / इतिवुत्तकपाळि • Itivuttakapāḷi / ५. पठमसीलसुत्तं • 5. Paṭhamasīlasuttaṃ
