| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมานวตฺถุ-อฎฺฐกถา • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
๑๓. ปฐมสุณิสาวิมานวณฺณนา
13. Paṭhamasuṇisāvimānavaṇṇanā
อภิกฺกเนฺตน วเณฺณนาติ สุณิสาวิมานํฯ ตสฺส กา อุปฺปตฺติ? สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺมิํ เคเห เอกา กุลสุณฺหา เคหํ ปิณฺฑาย ปวิฎฺฐํ ขีณาสวเตฺถรํ ทิสฺวา สญฺชาตปีติโสมนสฺสา ‘‘อิทํ มยฺหํ อุตฺตมํ ปุญฺญเกฺขตฺตํ อุปฎฺฐิต’’นฺติ อตฺตนา ลทฺธํ ปูวภาคํ อาทาย อาทเรน เถรสฺส อุปเนสิ, เถโร ตํ ปฎิคฺคเหตฺวา อนุโมทนํ กตฺวา คโตฯ สา อปรภาเค กาลํ กตฺวา ตาวติํสภวเน อุปฺปชฺชิฯ เสสํ สพฺพํ เหฎฺฐา วุตฺตสทิสเมวฯ เตน วุตฺตํ –
Abhikkantena vaṇṇenāti suṇisāvimānaṃ. Tassa kā uppatti? Sāvatthiyaṃ aññatarasmiṃ gehe ekā kulasuṇhā gehaṃ piṇḍāya paviṭṭhaṃ khīṇāsavattheraṃ disvā sañjātapītisomanassā ‘‘idaṃ mayhaṃ uttamaṃ puññakkhettaṃ upaṭṭhita’’nti attanā laddhaṃ pūvabhāgaṃ ādāya ādarena therassa upanesi, thero taṃ paṭiggahetvā anumodanaṃ katvā gato. Sā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane uppajji. Sesaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttasadisameva. Tena vuttaṃ –
๑๐๘.
108.
‘‘อภิกฺกเนฺตน วเณฺณน, ยา ตฺวํ ติฎฺฐสิ เทวเต;
‘‘Abhikkantena vaṇṇena, yā tvaṃ tiṭṭhasi devate;
โอภาเสนฺตี ทิสา สพฺพา, โอสธี วิย ตารกาฯ
Obhāsentī disā sabbā, osadhī viya tārakā.
๑๐๙.
109.
‘‘เกน เตตาทิโส วโณฺณ, เกน เต อิธ มิชฺฌติ;
‘‘Kena tetādiso vaṇṇo, kena te idha mijjhati;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เต โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
Uppajjanti ca te bhogā, ye keci manaso piyā.
๑๑๐.
110.
‘‘ปุจฺฉามิ ตํ เทวิ มหานุภาเว, มนุสฺสภูตา กิมกาสิ ปุญฺญํ;
‘‘Pucchāmi taṃ devi mahānubhāve, manussabhūtā kimakāsi puññaṃ;
เกนาสิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วโณฺณ จ เต สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๑๑๑.
111.
‘‘สา เทวตา อตฺตมนา, โมคฺคลฺลาเนน ปุจฺฉิตา;
‘‘Sā devatā attamanā, moggallānena pucchitā;
ปญฺหํ ปุฎฺฐา วิยากาสิ, ยสฺส กมฺมสฺสิทํ ผลํ’’ฯ
Pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi, yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
๑๑๒.
112.
‘‘อหํ มนุเสฺสสุ มนุสฺสภูตา, สุณิสา อโหสิํ สสุรสฺส เคเหฯ
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūtā, suṇisā ahosiṃ sasurassa gehe.
๑๑๓.
113.
‘‘อทฺทสํ วิรชํ ภิกฺขุํ, วิปฺปสนฺนมนาวิลํ;
‘‘Addasaṃ virajaṃ bhikkhuṃ, vippasannamanāvilaṃ;
ตสฺส อทาสหํ ปูวํ, ปสนฺนา เสหิ ปาณิภิ;
Tassa adāsahaṃ pūvaṃ, pasannā sehi pāṇibhi;
ภาคฑฺฒภาคํ ทตฺวาน, โมทามิ นนฺทเน วเนฯ
Bhāgaḍḍhabhāgaṃ datvāna, modāmi nandane vane.
๑๑๔.
114.
‘‘เตน เมตาทิโส วโณฺณ, เตน เม อิธ มิชฺฌติ;
‘‘Tena metādiso vaṇṇo, tena me idha mijjhati;
อุปฺปชฺชนฺติ จ เม โภคา, เย เกจิ มนโส ปิยาฯ
Uppajjanti ca me bhogā, ye keci manaso piyā.
๑๑๕.
115.
‘‘อกฺขามิ เต ภิกฺขุ มหานุภาว, มนุสฺสภูตา ยมกาสิ ปุญฺญํ;
‘‘Akkhāmi te bhikkhu mahānubhāva, manussabhūtā yamakāsi puññaṃ;
เตนมฺหิ เอวํ ชลิตานุภาวา, วโณฺณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี’’ติฯ
Tenamhi evaṃ jalitānubhāvā, vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
๑๑๒. ตตฺถ สุณิสาติ ปุตฺตสฺส ภริยาฯ อิตฺถิยา หิ สามิกสฺส ปิตา ‘‘สสุโร’’ติ วุจฺจติ, ตสฺส จ สา ‘‘สุณิสา’’ติฯ ตํ สนฺธาย ‘‘สุณิสา อโหสิํ สสุรสฺส เคเห’’ติฯ
112. Tattha suṇisāti puttassa bhariyā. Itthiyā hi sāmikassa pitā ‘‘sasuro’’ti vuccati, tassa ca sā ‘‘suṇisā’’ti. Taṃ sandhāya ‘‘suṇisā ahosiṃ sasurassa gehe’’ti.
๑๑๓. ภาคฑฺฒภาคนฺติ อตฺตนา ลทฺธปฎิวีสโต อุปฑฺฒภาคํฯ โมทามิ นนฺทเน วเนติ เถเรน นนฺทนวเน ทิฎฺฐตาย อาหฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
113.Bhāgaḍḍhabhāganti attanā laddhapaṭivīsato upaḍḍhabhāgaṃ. Modāmi nandane vaneti therena nandanavane diṭṭhatāya āha. Sesaṃ vuttanayameva.
สุณิสาวิมานวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Suṇisāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / วิมานวตฺถุปาฬิ • Vimānavatthupāḷi / ๑๓. ปฐมสุณิสาวิมานวตฺถุ • 13. Paṭhamasuṇisāvimānavatthu
