Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පටිසම්‌භිදාමග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    1. පඨමසුත්‌තන්‌තනිද්‌දෙසවණ්‌ණනා

    1. Paṭhamasuttantaniddesavaṇṇanā

    තථට්‌ඨෙනාති යථාසභාවට්‌ඨෙන. පීළනට්‌ඨාදයො ඤාණකථායං වුත්‌තත්‌ථායෙව.

    Tathaṭṭhenāti yathāsabhāvaṭṭhena. Pīḷanaṭṭhādayo ñāṇakathāyaṃ vuttatthāyeva.

    9. එකප්‌පටිවෙධානීති එකෙන මග්‌ගඤාණෙන පටිවෙධො, එකතො වා පටිවෙධො එතෙසන්‌ති එකප්‌පටිවෙධානි. අනත්‌තට්‌ඨෙනාති චතුන්‌නම්‌පි සච්‌චානං අත්‌තවිරහිතත්‌තා අනත්‌තට්‌ඨෙන. වුත්‌තඤ්‌හෙතං විසුද්‌ධිමග්‌ගෙ (විසුද්‌ධි. 2.567) – පරමත්‌ථතො හි සබ්‌බානෙව සච්‌චානි වෙදකකාරකනිබ්‌බුතගමකාභාවතො සුඤ්‌ඤානීති වෙදිතබ්‌බානි. තෙනෙතං වුච්‌චති –

    9.Ekappaṭivedhānīti ekena maggañāṇena paṭivedho, ekato vā paṭivedho etesanti ekappaṭivedhāni. Anattaṭṭhenāti catunnampi saccānaṃ attavirahitattā anattaṭṭhena. Vuttañhetaṃ visuddhimagge (visuddhi. 2.567) – paramatthato hi sabbāneva saccāni vedakakārakanibbutagamakābhāvato suññānīti veditabbāni. Tenetaṃ vuccati –

    ‘‘දුක්‌ඛමෙව හි, න කොචි දුක්‌ඛිතො, කාරකො න, කිරියාව විජ්‌ජති;

    ‘‘Dukkhameva hi, na koci dukkhito, kārako na, kiriyāva vijjati;

    අත්‌ථි නිබ්‌බුති, න නිබ්‌බුතො පුමා, මග්‌ගමත්‌ථි, ගමකො න විජ්‌ජතී’’ති. (විසුද්‌ධි. 2.567);

    Atthi nibbuti, na nibbuto pumā, maggamatthi, gamako na vijjatī’’ti. (visuddhi. 2.567);

    අථ වා –

    Atha vā –

    ‘‘ධුවසුභසුඛත්‌තසුඤ්‌ඤං, පුරිමද්‌වයමත්‌තසුඤ්‌ඤමමතපදං;

    ‘‘Dhuvasubhasukhattasuññaṃ, purimadvayamattasuññamamatapadaṃ;

    ධුවසුඛඅත්‌තවිරහිතො, මග්‌ගො ඉති සුඤ්‌ඤතා තෙසූ’’ති. (විසුද්‌ධි. 2.567);

    Dhuvasukhaattavirahito, maggo iti suññatā tesū’’ti. (visuddhi. 2.567);

    සච්‌චට්‌ඨෙනාති අවිසංවාදකට්‌ඨෙන. පටිවෙධට්‌ඨෙනාති මග්‌ගක්‌ඛණෙ පටිවිජ්‌ඣිතබ්‌බට්‌ඨෙන. එකසඞ්‌ගහිතානීති තථට්‌ඨාදිනා එකෙකෙනෙව අත්‌ථෙන සඞ්‌ගහිතානි, එකගණනං ගතානීති අත්‌ථො. යං එකසඞ්‌ගහිතං, තං එකත්‌තන්‌ති යස්‌මා එකෙන සඞ්‌ගහිතං, තස්‌මා එකත්‌තන්‌ති අත්‌ථො. සච්‌චානං බහුත්‌තෙපි එකත්‌තමපෙක්‌ඛිත්‌වා එකවචනං කතං. එකත්‌තං එකෙන ඤාණෙන පටිවිජ්‌ඣතීති පුබ්‌බභාගෙ චතුන්‌නං සච්‌චානං නානත්‌තෙකත්‌තං ස්‌වාවත්‌ථිතං වවත්‌ථපෙත්‌වා ඨිතො මග්‌ගක්‌ඛණෙ එකෙන මග්‌ගඤාණෙන තථට්‌ඨාදිතංතංඑකත්‌තං පටිවිජ්‌ඣති. කථං? නිරොධසච්‌චස්‌ස තථට්‌ඨාදිකෙ එකත්‌තෙ පටිවිද්‌ධෙ සෙසසච්‌චානම්‌පි තථට්‌ඨාදිකං එකත්‌තං පටිවිද්‌ධමෙව හොති. යථා පුබ්‌බභාගෙ පඤ්‌චන්‌නං ඛන්‌ධානං නානත්‌තෙකත්‌තං ස්‌වාවත්‌ථිතං වවත්‌ථපෙත්‌වා ඨිතස්‌ස මග්‌ගවුට්‌ඨානකාලෙ අනිච්‌චතො වා දුක්‌ඛතො වා අනත්‌තතො වා වුට්‌ඨහන්‌තස්‌ස එකස්‌මිම්‌පි ඛන්‌ධෙ අනිච්‌චාදිතො දිට්‌ඨෙ සෙසඛන්‌ධාපි අනිච්‌චාදිතො දිට්‌ඨාව හොන්‌ති, එවමිදන්‌ති දට්‌ඨබ්‌බං. දුක්‌ඛස්‌ස දුක්‌ඛට්‌ඨො තථට්‌ඨොති දුක්‌ඛසච්‌චස්‌ස පීළනට්‌ඨාදිකො චතුබ්‌බිධො අත්‌ථො සභාවට්‌ඨෙන තථට්‌ඨො. සෙසසච්‌චෙසුපි එසෙව නයො. සොයෙව චතුබ්‌බිධො අත්‌ථො අත්‌තාභාවතො අනත්‌තට්‌ඨො. වුත්‌තසභාවෙ අවිසංවාදකතො සච්‌චට්‌ඨො. මග්‌ගක්‌ඛණෙ පටිවිජ්‌ඣිතබ්‌බතො පටිවෙධට්‌ඨො වුත්‌තොති වෙදිතබ්‌බං.

    Saccaṭṭhenāti avisaṃvādakaṭṭhena. Paṭivedhaṭṭhenāti maggakkhaṇe paṭivijjhitabbaṭṭhena. Ekasaṅgahitānīti tathaṭṭhādinā ekekeneva atthena saṅgahitāni, ekagaṇanaṃ gatānīti attho. Yaṃ ekasaṅgahitaṃ, taṃ ekattanti yasmā ekena saṅgahitaṃ, tasmā ekattanti attho. Saccānaṃ bahuttepi ekattamapekkhitvā ekavacanaṃ kataṃ. Ekattaṃ ekena ñāṇena paṭivijjhatīti pubbabhāge catunnaṃ saccānaṃ nānattekattaṃ svāvatthitaṃ vavatthapetvā ṭhito maggakkhaṇe ekena maggañāṇena tathaṭṭhāditaṃtaṃekattaṃ paṭivijjhati. Kathaṃ? Nirodhasaccassa tathaṭṭhādike ekatte paṭividdhe sesasaccānampi tathaṭṭhādikaṃ ekattaṃ paṭividdhameva hoti. Yathā pubbabhāge pañcannaṃ khandhānaṃ nānattekattaṃ svāvatthitaṃ vavatthapetvā ṭhitassa maggavuṭṭhānakāle aniccato vā dukkhato vā anattato vā vuṭṭhahantassa ekasmimpi khandhe aniccādito diṭṭhe sesakhandhāpi aniccādito diṭṭhāva honti, evamidanti daṭṭhabbaṃ. Dukkhassa dukkhaṭṭho tathaṭṭhoti dukkhasaccassa pīḷanaṭṭhādiko catubbidho attho sabhāvaṭṭhena tathaṭṭho. Sesasaccesupi eseva nayo. Soyeva catubbidho attho attābhāvato anattaṭṭho. Vuttasabhāve avisaṃvādakato saccaṭṭho. Maggakkhaṇe paṭivijjhitabbato paṭivedhaṭṭho vuttoti veditabbaṃ.

    10. යං අනිච්‌චන්‌තිආදි සාමඤ්‌ඤලක්‌ඛණපුබ්‌බඞ්‌ගමං කත්‌වා දස්‌සිතං. තත්‌ථ යං අනිච්‌චං, තං දුක්‌ඛං. යං දුක්‌ඛං, තං අනිච්‌චන්‌ති දුක්‌ඛසමුදයමග්‌ගා ගහිතා. තානි හි තීණි සච්‌චානි අනිච්‌චානි චෙව අනිච්‌චත්‌තා දුක්‌ඛානි ච. යං අනිච්‌චඤ්‌ච දුක්‌ඛඤ්‌ච, තං අනත්‌තාති තානියෙව තීණි ගහිතානි. යං අනිච්‌චඤ්‌ච දුක්‌ඛඤ්‌ච අනත්‌තා චාති තෙහි තීහි සහ නිරොධසච්‌චඤ්‌ච සඞ්‌ගහිතං. චත්‌තාරිපි හි අනත්‌තායෙව. තං තථන්‌ති තං සච්‌චචතුක්‌කං සභාවභූතං. තං සච්‌චන්‌ති තදෙව සච්‌චචතුක්‌කං යථාසභාවෙ අවිසංවාදකං. නවහාකාරෙහීතිආදීසු ‘‘සබ්‌බං, භික්‌ඛවෙ, අභිඤ්‌ඤෙය්‍ය’’න්‌ති (පටි. ම. 1.3; සං. නි. 4.46) වචනතො අභිඤ්‌ඤට්‌ඨෙන, දුක්‌ඛස්‌ස පරිඤ්‌ඤට්‌ඨෙ, සමුදයස්‌ස පහානට්‌ඨෙ, මග්‌ගස්‌ස භාවනට්‌ඨෙ, නිරොධස්‌ස සච්‌ඡිකිරියට්‌ඨෙ ආවෙනිකෙපි ඉධ චතූසුපි සච්‌චෙසු ඤාතපරිඤ්‌ඤාසබ්‌භාවතො පරිඤ්‌ඤට්‌ඨෙන, චතුසච්‌චදස්‌සනෙන පහානසබ්‌භාවතො පහානට්‌ඨෙන, චතුසච්‌චභාවනාසබ්‌භාවතො භාවනට්‌ඨෙන, චතුන්‌නං සච්‌චානං සච්‌ඡිකිරියසබ්‌භාවතො සච්‌ඡිකිරියට්‌ඨෙනාති නිද්‌දිට්‌ඨන්‌ති වෙදිතබ්‌බං. නවහාකාරෙහි තථට්‌ඨෙනාතිආදීසු පඨමං වුත්‌තනයෙනෙව යොජනා කාතබ්‌බා.

    10.Yaṃ aniccantiādi sāmaññalakkhaṇapubbaṅgamaṃ katvā dassitaṃ. Tattha yaṃ aniccaṃ, taṃ dukkhaṃ. Yaṃ dukkhaṃ, taṃ aniccanti dukkhasamudayamaggā gahitā. Tāni hi tīṇi saccāni aniccāni ceva aniccattā dukkhāni ca. Yaṃ aniccañca dukkhañca, taṃ anattāti tāniyeva tīṇi gahitāni. Yaṃ aniccañca dukkhañca anattā cāti tehi tīhi saha nirodhasaccañca saṅgahitaṃ. Cattāripi hi anattāyeva. Taṃ tathanti taṃ saccacatukkaṃ sabhāvabhūtaṃ. Taṃ saccanti tadeva saccacatukkaṃ yathāsabhāve avisaṃvādakaṃ. Navahākārehītiādīsu ‘‘sabbaṃ, bhikkhave, abhiññeyya’’nti (paṭi. ma. 1.3; saṃ. ni. 4.46) vacanato abhiññaṭṭhena, dukkhassa pariññaṭṭhe, samudayassa pahānaṭṭhe, maggassa bhāvanaṭṭhe, nirodhassa sacchikiriyaṭṭhe āvenikepi idha catūsupi saccesu ñātapariññāsabbhāvato pariññaṭṭhena, catusaccadassanena pahānasabbhāvato pahānaṭṭhena, catusaccabhāvanāsabbhāvato bhāvanaṭṭhena, catunnaṃ saccānaṃ sacchikiriyasabbhāvato sacchikiriyaṭṭhenāti niddiṭṭhanti veditabbaṃ. Navahākārehi tathaṭṭhenātiādīsu paṭhamaṃ vuttanayeneva yojanā kātabbā.

    11. ද්‌වාදසහි ආකාරෙහීතිආදීසු තථට්‌ඨාදයො ඤාණකථායං වුත්‌තත්‌ථා. එතෙසං නිද්‌දෙසෙපි වුත්‌තනයෙනෙව යොජනා වෙදිතබ්‌බා.

    11.Dvādasahi ākārehītiādīsu tathaṭṭhādayo ñāṇakathāyaṃ vuttatthā. Etesaṃ niddesepi vuttanayeneva yojanā veditabbā.

    12. සච්‌චානං කති ලක්‌ඛණානීතිආදීසු උපරි වත්‌තබ්‌බානි ඡ ලක්‌ඛණානි සඞ්‌ඛතාසඞ්‌ඛතවසෙන ද්‌විධා භින්‌දිත්‌වා ද්‌වෙ ලක්‌ඛණානීති ආහ. තත්‌ථ සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණඤ්‌ච අසඞ්‌ඛතලක්‌ඛණඤ්‌චාති ‘‘තීණිමානි, භික්‌ඛවෙ, සඞ්‌ඛතස්‌ස සඞ්‌ඛතලක්‌ඛණානි උප්‌පාදො පඤ්‌ඤායති, වයො පඤ්‌ඤායති, ඨිතස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං පඤ්‌ඤායති. තීණිමානි, භික්‌ඛවෙ, අසඞ්‌ඛතස්‌ස අසඞ්‌ඛතලක්‌ඛණානි න උප්‌පාදො පඤ්‌ඤායති, න වයො පඤ්‌ඤායති, න ඨිතස්‌ස අඤ්‌ඤථත්‌තං පඤ්‌ඤායතී’’ති (අ. නි. 3.47-48) එවං වුත්‌තං සඞ්‌ඛතස්‌ස සඞ්‌ඛතමිති ලක්‌ඛණඤ්‌ච අසඞ්‌ඛතස්‌ස අසඞ්‌ඛතමිති ලක්‌ඛණඤ්‌ච. සඞ්‌ඛතං පන න ලක්‌ඛණං, ලක්‌ඛණං න සඞ්‌ඛතං. න ච සඞ්‌ඛතං විනා ලක්‌ඛණං පඤ්‌ඤාපෙතුං සක්‌කා, නපි ලක්‌ඛණං විනා සඞ්‌ඛතං. ලක්‌ඛණෙන පන සඞ්‌ඛතං පාකටං හොති.

    12.Saccānaṃ kati lakkhaṇānītiādīsu upari vattabbāni cha lakkhaṇāni saṅkhatāsaṅkhatavasena dvidhā bhinditvā dve lakkhaṇānīti āha. Tattha saṅkhatalakkhaṇañca asaṅkhatalakkhaṇañcāti ‘‘tīṇimāni, bhikkhave, saṅkhatassa saṅkhatalakkhaṇāni uppādo paññāyati, vayo paññāyati, ṭhitassa aññathattaṃ paññāyati. Tīṇimāni, bhikkhave, asaṅkhatassa asaṅkhatalakkhaṇāni na uppādo paññāyati, na vayo paññāyati, na ṭhitassa aññathattaṃ paññāyatī’’ti (a. ni. 3.47-48) evaṃ vuttaṃ saṅkhatassa saṅkhatamiti lakkhaṇañca asaṅkhatassa asaṅkhatamiti lakkhaṇañca. Saṅkhataṃ pana na lakkhaṇaṃ, lakkhaṇaṃ na saṅkhataṃ. Na ca saṅkhataṃ vinā lakkhaṇaṃ paññāpetuṃ sakkā, napi lakkhaṇaṃ vinā saṅkhataṃ. Lakkhaṇena pana saṅkhataṃ pākaṭaṃ hoti.

    පුන තදෙව ලක්‌ඛණද්‌වයං විත්‌ථාරතො දස්‌සෙන්‌තො ඡ ලක්‌ඛණානීති ආහ. සඞ්‌ඛතානං සච්‌චානන්‌ති දුක්‌ඛසමුදයමග්‌ගසච්‌චානං. තානි හි පච්‌චයෙහි සඞ්‌ගම්‌ම කතත්‌තා සඞ්‌ඛතානි. උප්‌පාදොති ජාති. පඤ්‌ඤායතීති ජානීයති. වයොති භඞ්‌ගො. ඨිතානං අඤ්‌ඤථත්‌තන්‌ති ඨිතිප්‌පත්‌තානං අඤ්‌ඤථාභාවො ජරා. තිණ්‌ණං සඞ්‌ඛතසච්‌චානං නිප්‌ඵන්‌නත්‌තා උප්‌පාදවයඤ්‌ඤථත්‌තං වුත්‌තං, තෙසංයෙව පන උප්‌පාදස්‌ස, ජරාය භඞ්‌ගස්‌ස ච අනිප්‌ඵන්‌නත්‌තා උප්‌පාදවයඤ්‌ඤථත්‌තං න වත්‌තබ්‌බං. සඞ්‌ඛතනිස්‌සිතත්‌තා උප්‌පාදවයඤ්‌ඤථත්‌තං න පඤ්‌ඤායතීති න වත්‌තබ්‌බං. සඞ්‌ඛතවිකාරත්‌තා පන සඞ්‌ඛතන්‌ති වත්‌තබ්‌බං. දුක්‌ඛසමුදයානං උප්‌පාදජරාභඞ්‌ගා සච්‌චපරියාපන්‌නා, මග්‌ගසච්‌චස්‌ස උප්‌පාදජරාභඞ්‌ගා න සච්‌චපරියාපන්‌නාති වදන්‌ති. තත්‌ථ ‘‘සඞ්‌ඛතානං උප්‌පාදක්‌ඛණෙ සඞ්‌ඛතාපි උප්‌පාදලක්‌ඛණම්‌පි කාලසඞ්‌ඛාතො තස්‌ස ඛණොපි පඤ්‌ඤායති, උප්‌පාදෙ වීතිවත්‌තෙ සඞ්‌ඛතාපි ජරාලක්‌ඛණම්‌පි කාලසඞ්‌ඛාතො තස්‌ස ඛණොපි පඤ්‌ඤායති, භඞ්‌ගක්‌ඛණෙ සඞ්‌ඛතාපි ජරාපි භඞ්‌ගලක්‌ඛණම්‌පි කාලසඞ්‌ඛාතො තස්‌ස ඛණොපි පඤ්‌ඤායතී’’ති ඛන්‌ධකවග්‌ගට්‌ඨකථායං (සං. නි. අට්‌ඨ. 2.3.37-38) වුත්‌තං. අසඞ්‌ඛතස්‌ස සච්‌චස්‌සාති නිරොධසච්‌චස්‌ස. තඤ්‌හි පච්‌චයෙහි සමාගම්‌ම අකතත්‌තා සයමෙව නිප්‌ඵන්‌නන්‌ති අසඞ්‌ඛතං. ඨිතස්‌සාති නිච්‌චත්‌තා ඨිතස්‌ස, න ඨානප්‌පත්‌තත්‌තා. පුන තදෙව ලක්‌ඛණද්‌වයං විත්‌ථාරතො දස්‌සෙන්‌තො ද්‌වාදස ලක්‌ඛණානීති ආහ.

    Puna tadeva lakkhaṇadvayaṃ vitthārato dassento cha lakkhaṇānīti āha. Saṅkhatānaṃ saccānanti dukkhasamudayamaggasaccānaṃ. Tāni hi paccayehi saṅgamma katattā saṅkhatāni. Uppādoti jāti. Paññāyatīti jānīyati. Vayoti bhaṅgo. Ṭhitānaṃ aññathattanti ṭhitippattānaṃ aññathābhāvo jarā. Tiṇṇaṃ saṅkhatasaccānaṃ nipphannattā uppādavayaññathattaṃ vuttaṃ, tesaṃyeva pana uppādassa, jarāya bhaṅgassa ca anipphannattā uppādavayaññathattaṃ na vattabbaṃ. Saṅkhatanissitattā uppādavayaññathattaṃ na paññāyatīti na vattabbaṃ. Saṅkhatavikārattā pana saṅkhatanti vattabbaṃ. Dukkhasamudayānaṃ uppādajarābhaṅgā saccapariyāpannā, maggasaccassa uppādajarābhaṅgā na saccapariyāpannāti vadanti. Tattha ‘‘saṅkhatānaṃ uppādakkhaṇe saṅkhatāpi uppādalakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati, uppāde vītivatte saṅkhatāpi jarālakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyati, bhaṅgakkhaṇe saṅkhatāpi jarāpi bhaṅgalakkhaṇampi kālasaṅkhāto tassa khaṇopi paññāyatī’’ti khandhakavaggaṭṭhakathāyaṃ (saṃ. ni. aṭṭha. 2.3.37-38) vuttaṃ. Asaṅkhatassa saccassāti nirodhasaccassa. Tañhi paccayehi samāgamma akatattā sayameva nipphannanti asaṅkhataṃ. Ṭhitassāti niccattā ṭhitassa, na ṭhānappattattā. Puna tadeva lakkhaṇadvayaṃ vitthārato dassento dvādasa lakkhaṇānīti āha.

    චතුන්‌නං සච්‌චානං කති කුසලාතිආදීසු අබ්‍යාකතන්‌ති විපාකාබ්‍යාකතං කිරියාබ්‍යාකතං රූපාබ්‍යාකතං නිබ්‌බානාබ්‍යාකතන්‌ති චතූසු අබ්‍යාකතෙසු නිබ්‌බානාබ්‍යාකතං. චත්‌තාරිපි හි කුසලාකුසලලක්‌ඛණෙන න බ්‍යාකතත්‌තා අබ්‍යාකතානි. සියා කුසලන්‌ති කාමාවචරරූපාවචරාරූපාවචරකුසලානං වසෙන කුසලම්‌පි භවෙය්‍ය. සියා අකුසලන්‌ති තණ්‌හං ඨපෙත්‌වා සෙසාකුසලවසෙන. සියා අබ්‍යාකතන්‌ති කාමාවචරරූපාවචරාරූපාවචරවිපාකකිරියානං රූපානඤ්‌ච වසෙන. සියා තීණි සච්‌චානීතිආදීසු සඞ්‌ගහිතානීති ගණිතානි. වත්‌ථුවසෙනාති අකුසලකුසලාබ්‍යාකතදුක්‌ඛසමුදයනිරොධමග්‌ගසඞ්‌ඛාතවත්‌ථුවසෙන. යං දුක්‌ඛසච්‌චං අකුසලන්‌ති ඨපෙත්‌වා තණ්‌හං අවසෙසං අකුසලං. අකුසලට්‌ඨෙන ද්‌වෙ සච්‌චානි එකසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානීති ඉමානි ද්‌වෙ දුක්‌ඛසමුදයසච්‌චානි අකුසලට්‌ඨෙන එකසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, අකුසලසච්‌චං නාම හොතීති අත්‌ථො. එකසච්‌චං ද්‌වීහි සච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතන්‌ති එකං අකුසලසච්‌චං ද්‌වීහි දුක්‌ඛසමුදයසච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතං. යං දුක්‌ඛසච්‌චං කුසලන්‌ති තෙභූමකං කුසලං. ඉමානි ද්‌වෙ දුක්‌ඛමග්‌ගසච්‌චානි කුසලට්‌ඨෙන එකසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, කුසලසච්‌චං නාම හොති. එකං කුසලසච්‌චං ද්‌වීහි දුක්‌ඛමග්‌ගසච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතං. යං දුක්‌ඛසච්‌චං අබ්‍යාකතන්‌ති තෙභූමකවිපාකකිරියා රූපඤ්‌ච. ඉමානි ද්‌වෙ දුක්‌ඛනිරොධසච්‌චානි අබ්‍යාකතට්‌ඨෙන එකසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, එකං අබ්‍යාකතසච්‌චං නාම හොති. එකං අබ්‍යාකතසච්‌චං ද්‌වීහි දුක්‌ඛනිරොධසච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතං. තීණි සච්‌චානි එකසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානීති සමුදයමග්‌ගනිරොධසච්‌චානි එකෙන අකුසලකුසලාබ්‍යාකතභූතෙන දුක්‌ඛසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි. එකං සච්‌චං තීහි සච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතන්‌ති එකං දුක්‌ඛසච්‌චං විසුං අකුසලකුසලඅබ්‍යාකතභූතෙහි සමුදයමග්‌ගනිරොධසච්‌චෙහි සඞ්‌ගහිතං. කෙචි පන ‘‘දුක්‌ඛසමුදයසච්‌චානි අකුසලට්‌ඨෙන සමුදයසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, දුක්‌ඛමග්‌ගසච්‌චානි කුසලට්‌ඨෙන මග්‌ගසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, න දස්‌සනට්‌ඨෙන. දුක්‌ඛනිරොධසච්‌චානි අබ්‍යාකතට්‌ඨෙන නිරොධසච්‌චෙන සඞ්‌ගහිතානි, න අසඞ්‌ඛතට්‌ඨෙනා’’ති වණ්‌ණයන්‌ති.

    Catunnaṃsaccānaṃ kati kusalātiādīsu abyākatanti vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ rūpābyākataṃ nibbānābyākatanti catūsu abyākatesu nibbānābyākataṃ. Cattāripi hi kusalākusalalakkhaṇena na byākatattā abyākatāni. Siyā kusalanti kāmāvacararūpāvacarārūpāvacarakusalānaṃ vasena kusalampi bhaveyya. Siyā akusalanti taṇhaṃ ṭhapetvā sesākusalavasena. Siyā abyākatanti kāmāvacararūpāvacarārūpāvacaravipākakiriyānaṃ rūpānañca vasena. Siyā tīṇi saccānītiādīsu saṅgahitānīti gaṇitāni. Vatthuvasenāti akusalakusalābyākatadukkhasamudayanirodhamaggasaṅkhātavatthuvasena. Yaṃ dukkhasaccaṃ akusalanti ṭhapetvā taṇhaṃ avasesaṃ akusalaṃ. Akusalaṭṭhena dve saccāni ekasaccena saṅgahitānīti imāni dve dukkhasamudayasaccāni akusalaṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, akusalasaccaṃ nāma hotīti attho. Ekasaccaṃ dvīhi saccehi saṅgahitanti ekaṃ akusalasaccaṃ dvīhi dukkhasamudayasaccehi saṅgahitaṃ. Yaṃ dukkhasaccaṃ kusalanti tebhūmakaṃ kusalaṃ. Imāni dve dukkhamaggasaccāni kusalaṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, kusalasaccaṃ nāma hoti. Ekaṃ kusalasaccaṃ dvīhi dukkhamaggasaccehi saṅgahitaṃ. Yaṃ dukkhasaccaṃ abyākatanti tebhūmakavipākakiriyā rūpañca. Imāni dve dukkhanirodhasaccāni abyākataṭṭhena ekasaccena saṅgahitāni, ekaṃ abyākatasaccaṃ nāma hoti. Ekaṃ abyākatasaccaṃ dvīhi dukkhanirodhasaccehi saṅgahitaṃ. Tīṇi saccāni ekasaccena saṅgahitānīti samudayamagganirodhasaccāni ekena akusalakusalābyākatabhūtena dukkhasaccena saṅgahitāni. Ekaṃ saccaṃ tīhi saccehi saṅgahitanti ekaṃ dukkhasaccaṃ visuṃ akusalakusalaabyākatabhūtehi samudayamagganirodhasaccehi saṅgahitaṃ. Keci pana ‘‘dukkhasamudayasaccāni akusalaṭṭhena samudayasaccena saṅgahitāni, dukkhamaggasaccāni kusalaṭṭhena maggasaccena saṅgahitāni, na dassanaṭṭhena. Dukkhanirodhasaccāni abyākataṭṭhena nirodhasaccena saṅgahitāni, na asaṅkhataṭṭhenā’’ti vaṇṇayanti.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / පටිසම්‌භිදාමග්‌ගපාළි • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 1. පඨමසුත්‌තන්‌තනිද්‌දෙසො • 1. Paṭhamasuttantaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact