| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๗. ปฐมตถาคตอจฺฉริยสุตฺตวณฺณนา
7. Paṭhamatathāgataacchariyasuttavaṇṇanā
๑๒๗. สตฺตเม วตฺตมานสมีเป วตฺตมาเน วิย โวหริตพฺพนฺติ ‘‘โอกฺกมตี’’ติ อาห ‘‘โอกฺกโนฺต โหตีติ อโตฺถ’’ติฯ ทสสหสฺสจกฺกวาฬปตฺถรโณ สมุชฺชลภาเวน อุฬาโรฯ เทวานุภาวนฺติ เทวานํ ปภานุภาวํฯ เทวานญฺหิ ปภํ โส โอภาโส อธิภวติ, น เทเวฯ เตนาห ‘‘เทวาน’’นฺติอาทิฯ รุกฺขคจฺฉาทินา เกนจิ น หญฺญตีติ อฆา, อสมฺพาธาฯ เตนาห ‘‘นิจฺจวิวรา’’ติฯ อสํวุตาติ เหฎฺฐา อุปริ เกนจิ อปิหิตาฯ เตนาห ‘‘เหฎฺฐาปิ อปฺปติฎฺฐา’’ติฯ ตตฺถ ปิ-สเทฺทน ยถา เหฎฺฐา อุทกสฺส ปิธายิกา สนฺธาริกา ปถวี นตฺถิ อสํวุตา โลกนฺตริกา, เอวํ อุปริปิ จกฺกวาเฬสุ เทววิมานานํ อภาวโต อสํวุตา อปฺปติฎฺฐาติ ทเสฺสติฯ อนฺธกาโร เอตฺถ อตฺถีติ อนฺธการาฯ จกฺขุวิญฺญาณํ น ชายติ อาโลกสฺส อภาวโต, น จกฺขุโนฯ ตถา หิ ‘‘เตโนภาเสน อญฺญมญฺญํ สญฺชานนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ ชมฺพุทีเป ฐิตมชฺฌนฺหิกเวลาย ปุพฺพวิเทหวาสีนํ อตฺถงฺคมวเสน อุปฑฺฒํ สูริยมณฺฑลํ ปญฺญายติ, อปรโคยานวาสีนํ อุคฺคมนวเสนฯ เอวํ เสสทีเปสุปีติ อาห ‘‘เอกปฺปหาเรเนว ตีสุ ทีเปสุ ปญฺญายนฺตี’’ติฯ อิโต อญฺญถา ทฺวีสุ เอว ทีเปสุ ปญฺญายนฺติฯ เอเกกาย ทิสาย นวนวโยชนสตสหสฺสานิ อนฺธการวิธมนมฺปิ อิมินาว นเยน ทฎฺฐพฺพํฯ ปภาย นปฺปโหนฺตีติ อตฺตโน ปภาย โอภาสิตุํ นาภิสมฺภุณนฺติฯ ยุคนฺธรปพฺพตมตฺถกสมปฺปมาเณ อากาเส วิจรณโต ‘‘จกฺกวาฬปพฺพตสฺส เวมเชฺฌน จรนฺตี’’ติ วุตฺตํฯ
127. Sattame vattamānasamīpe vattamāne viya voharitabbanti ‘‘okkamatī’’ti āha ‘‘okkanto hotīti attho’’ti. Dasasahassacakkavāḷapattharaṇo samujjalabhāvena uḷāro. Devānubhāvanti devānaṃ pabhānubhāvaṃ. Devānañhi pabhaṃ so obhāso adhibhavati, na deve. Tenāha ‘‘devāna’’ntiādi. Rukkhagacchādinā kenaci na haññatīti aghā, asambādhā. Tenāha ‘‘niccavivarā’’ti. Asaṃvutāti heṭṭhā upari kenaci apihitā. Tenāha ‘‘heṭṭhāpi appatiṭṭhā’’ti. Tattha pi-saddena yathā heṭṭhā udakassa pidhāyikā sandhārikā pathavī natthi asaṃvutā lokantarikā, evaṃ uparipi cakkavāḷesu devavimānānaṃ abhāvato asaṃvutā appatiṭṭhāti dasseti. Andhakāro ettha atthīti andhakārā. Cakkhuviññāṇaṃ na jāyati ālokassa abhāvato, na cakkhuno. Tathā hi ‘‘tenobhāsenaaññamaññaṃ sañjānantī’’ti vuttaṃ. Jambudīpe ṭhitamajjhanhikavelāya pubbavidehavāsīnaṃ atthaṅgamavasena upaḍḍhaṃ sūriyamaṇḍalaṃ paññāyati, aparagoyānavāsīnaṃ uggamanavasena. Evaṃ sesadīpesupīti āha ‘‘ekappahāreneva tīsu dīpesu paññāyantī’’ti. Ito aññathā dvīsu eva dīpesu paññāyanti. Ekekāya disāya navanavayojanasatasahassāni andhakāravidhamanampi imināva nayena daṭṭhabbaṃ. Pabhāya nappahontīti attano pabhāya obhāsituṃ nābhisambhuṇanti. Yugandharapabbatamatthakasamappamāṇe ākāse vicaraṇato ‘‘cakkavāḷapabbatassa vemajjhena carantī’’ti vuttaṃ.
พฺยาวฎาติ ขาทนตฺถํ คณฺหิตุํ อุปกฺกมนฺตาฯ วิปริวตฺติตฺวาติ วิวฎฺฎิตฺวาฯ ฉิชฺชิตฺวาติ มุจฺฉาปวตฺติยา ฐิตฎฺฐานโต มุจฺจิตฺวา, องฺคปจฺจงฺคเฉทนวเสน วา ฉิชฺชิตฺวาฯ อจฺจนฺตขาเรติ อาตปสนฺตปาภาเวน อติสีตภาวํ สนฺธาย อจฺจนฺตขารตา วุตฺตา สิยาฯ น หิ ตํ กปฺปสณฺฐานอุทกํ สมฺปตฺติกรมหาเมฆวุฎฺฐํ ปถวิสนฺธารกํ กปฺปวินาสกอุทกํ วิย ขารํ ภวิตุมรหติ, ตถา สติ ปถวีปิ วิลีเยยฺย, เตสํ วา ปาปกมฺมผเลน เปตานํ ปกติอุทกสฺส ปุพฺพเขฬภาวาปตฺติ วิย ตสฺส อุทกสฺส ขารภาวาปตฺติ โหตีติ วุตฺตํ ‘‘อจฺจนฺตขาเร อุทเก’’ติฯ
Byāvaṭāti khādanatthaṃ gaṇhituṃ upakkamantā. Viparivattitvāti vivaṭṭitvā. Chijjitvāti mucchāpavattiyā ṭhitaṭṭhānato muccitvā, aṅgapaccaṅgachedanavasena vā chijjitvā. Accantakhāreti ātapasantapābhāvena atisītabhāvaṃ sandhāya accantakhāratā vuttā siyā. Na hi taṃ kappasaṇṭhānaudakaṃ sampattikaramahāmeghavuṭṭhaṃ pathavisandhārakaṃ kappavināsakaudakaṃ viya khāraṃ bhavitumarahati, tathā sati pathavīpi vilīyeyya, tesaṃ vā pāpakammaphalena petānaṃ pakatiudakassa pubbakheḷabhāvāpatti viya tassa udakassa khārabhāvāpatti hotīti vuttaṃ ‘‘accantakhāre udake’’ti.
ปฐมตถาคตอจฺฉริยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Paṭhamatathāgataacchariyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๗. ปฐมตถาคตอจฺฉริยสุตฺตํ • 7. Paṭhamatathāgataacchariyasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๗. ปฐมตถาคตอจฺฉริยสุตฺตวณฺณนา • 7. Paṭhamatathāgataacchariyasuttavaṇṇanā
