| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
៣. គហបតិវគ្គោ
3. Gahapativaggo
១. បឋមឧគ្គសុត្តំ
1. Paṭhamauggasuttaṃ
២១. ឯកំ សមយំ ភគវា វេសាលិយំ វិហរតិ មហាវនេ កូដាគារសាលាយំ ។ តត្រ ខោ ភគវា ភិក្ខូ អាមន្តេសិ ‘‘អដ្ឋហិ, ភិក្ខវេ, អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ 1 សមន្នាគតំ ឧគ្គំ គហបតិំ វេសាលិកំ ធារេថា’’តិ។ ឥទមវោច ភគវា។ ឥទំ វត្វាន សុគតោ ឧដ្ឋាយាសនា វិហារំ បាវិសិ។
21. Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi ‘‘aṭṭhahi, bhikkhave, acchariyehi abbhutehi dhammehi 2 samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārethā’’ti. Idamavoca bhagavā. Idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi.
អថ ខោ អញ្ញតរោ ភិក្ខុ បុព្ពណ្ហសមយំ និវាសេត្វា បត្តចីវរមាទាយ យេន ឧគ្គស្ស គហបតិនោ វេសាលិកស្ស និវេសនំ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា បញ្ញត្តេ អាសនេ និសីទិ។ អថ ខោ ឧគ្គោ គហបតិ វេសាលិកោ យេន សោ ភិក្ខុ តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា តំ ភិក្ខុំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ ឧគ្គំ គហបតិំ វេសាលិកំ សោ ភិក្ខុ ឯតទវោច –
Atha kho aññataro bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho uggo gahapati vesāliko yena so bhikkhu tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ so bhikkhu etadavoca –
‘‘អដ្ឋហិ ខោ ត្វំ, គហបតិ, អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភគវតា ព្យាកតោ។ កតមេ តេ, គហបតិ, អដ្ឋ អច្ឆរិយា អព្ភុតា ធម្មា, យេហិ ត្វំ សមន្នាគតោ ភគវតា ព្យាកតោ’’តិ? ‘‘ន ខោ អហំ, ភន្តេ, ជានាមិ – កតមេហិ អដ្ឋហិ អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភគវតា ព្យាកតោតិ។ អបិ ច, ភន្តេ, យេ មេ អដ្ឋ អច្ឆរិយា អព្ភុតា ធម្មា សំវិជ្ជន្តិ, តំ សុណោហិ, សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, គហបតី’’តិ ខោ សោ ភិក្ខុ ឧគ្គស្ស គហបតិនោ វេសាលិកស្ស បច្ចស្សោសិ។ ឧគ្គោ គហបតិ វេសាលិកោ ឯតទវោច – ‘‘យទាហំ, ភន្តេ, ភគវន្តំ បឋមំ ទូរតោវ អទ្ទសំ; សហ ទស្សនេនេវ មេ, ភន្តេ , ភគវតោ ចិត្តំ បសីទិ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, បឋមោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ’’។
‘‘Aṭṭhahi kho tvaṃ, gahapati, acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākato. Katame te, gahapati, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā, yehi tvaṃ samannāgato bhagavatā byākato’’ti? ‘‘Na kho ahaṃ, bhante, jānāmi – katamehi aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākatoti. Api ca, bhante, ye me aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṃvijjanti, taṃ suṇohi, sādhukaṃ manasi karohi; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, gahapatī’’ti kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa paccassosi. Uggo gahapati vesāliko etadavoca – ‘‘yadāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ paṭhamaṃ dūratova addasaṃ; saha dassaneneva me, bhante , bhagavato cittaṃ pasīdi. Ayaṃ kho me, bhante, paṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati’’.
‘‘សោ ខោ អហំ, ភន្តេ, បសន្នចិត្តោ ភគវន្តំ បយិរុបាសិំ។ តស្ស មេ ភគវា អនុបុព្ពិំ កថំ កថេសិ , សេយ្យថិទំ – ទានកថំ សីលកថំ សគ្គកថំ; កាមានំ អាទីនវំ ឱការំ សំកិលេសំ, នេក្ខម្មេ អានិសំសំ បកាសេសិ។ យទា មំ ភគវា អញ្ញាសិ កល្លចិត្តំ មុទុចិត្តំ វិនីវរណចិត្តំ ឧទគ្គចិត្តំ បសន្នចិត្តំ, អថ យា ពុទ្ធានំ សាមុក្កំសិកា ធម្មទេសនា តំ បកាសេសិ – ទុក្ខំ, សមុទយំ, និរោធំ, មគ្គំ។ សេយ្យថាបិ នាម សុទ្ធំ វត្ថំ អបគតកាឡកំ សម្មទេវ រជនំ បដិគ្គណ្ហេយ្យ; ឯវមេវំ ខោ មេ តស្មិំយេវ អាសនេ វិរជំ វីតមលំ ធម្មចក្ខុំ ឧទបាទិ – ‘យំ កិញ្ចិ សមុទយធម្មំ, សព្ពំ តំ និរោធធម្ម’ន្តិ។ សោ ខោ អហំ, ភន្តេ, ទិដ្ឋធម្មោ បត្តធម្មោ វិទិតធម្មោ បរិយោគាឡ្ហធម្មោ តិណ្ណវិចិកិច្ឆោ វិគតកថំកថោ វេសារជ្ជប្បត្តោ អបរប្បច្ចយោ សត្ថុសាសនេ តត្ថេវ ពុទ្ធញ្ច ធម្មញ្ច សង្ឃញ្ច សរណំ អគមាសិំ, ព្រហ្មចរិយបញ្ចមានិ ច សិក្ខាបទានិ សមាទិយិំ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, ទុតិយោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘So kho ahaṃ, bhante, pasannacitto bhagavantaṃ payirupāsiṃ. Tassa me bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi , seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ; kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā maṃ bhagavā aññāsi kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya; evamevaṃ kho me tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’nti. So kho ahaṃ, bhante, diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo satthusāsane tattheva buddhañca dhammañca saṅghañca saraṇaṃ agamāsiṃ, brahmacariyapañcamāni ca sikkhāpadāni samādiyiṃ. Ayaṃ kho me, bhante, dutiyo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘តស្ស មយ្ហំ, ភន្តេ, ចតស្សោ កោមារិយោ បជាបតិយោ អហេសុំ។ អថ ខ្វាហំ, ភន្តេ, យេន តា បជាបតិយោ តេនុបសង្កមិំ; ឧបសង្កមិត្វា តា បជាបតិយោ ឯតទវចំ – ‘មយា ខោ, ភគិនិយោ, ព្រហ្មចរិយបញ្ចមានិ សិក្ខាបទានិ សមាទិន្នានិ 3។ យា ឥច្ឆតិ សា ឥធេវ ភោគេ ច ភុញ្ជតុ បុញ្ញានិ ច ករោតុ, សកានិ វា ញាតិកុលានិ គច្ឆតុ។ ហោតិ វា បន បុរិសាធិប្បាយោ, កស្ស វោ ទម្មី’តិ? ឯវំ វុត្តេ សា, ភន្តេ, ជេដ្ឋា បជាបតិ មំ ឯតទវោច – ‘ឥត្ថន្នាមស្ស មំ, អយ្យបុត្ត, បុរិសស្ស ទេហី’តិ។ អថ ខោ អហំ, ភន្តេ, តំ បុរិសំ បក្កោសាបេត្វា វាមេន ហត្ថេន បជាបតិំ គហេត្វា ទក្ខិណេន ហត្ថេន ភិង្គារំ គហេត្វា តស្ស បុរិសស្ស ឱណោជេសិំ។ កោមារិំ ខោ បនាហំ, ភន្តេ, ទារំ បរិច្ចជន្តោ នាភិជានាមិ ចិត្តស្ស អញ្ញថត្តំ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, តតិយោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘Tassa mayhaṃ, bhante, catasso komāriyo pajāpatiyo ahesuṃ. Atha khvāhaṃ, bhante, yena tā pajāpatiyo tenupasaṅkamiṃ; upasaṅkamitvā tā pajāpatiyo etadavacaṃ – ‘mayā kho, bhaginiyo, brahmacariyapañcamāni sikkhāpadāni samādinnāni 4. Yā icchati sā idheva bhoge ca bhuñjatu puññāni ca karotu, sakāni vā ñātikulāni gacchatu. Hoti vā pana purisādhippāyo, kassa vo dammī’ti? Evaṃ vutte sā, bhante, jeṭṭhā pajāpati maṃ etadavoca – ‘itthannāmassa maṃ, ayyaputta, purisassa dehī’ti. Atha kho ahaṃ, bhante, taṃ purisaṃ pakkosāpetvā vāmena hatthena pajāpatiṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena bhiṅgāraṃ gahetvā tassa purisassa oṇojesiṃ. Komāriṃ kho panāhaṃ, bhante, dāraṃ pariccajanto nābhijānāmi cittassa aññathattaṃ. Ayaṃ kho me, bhante, tatiyo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘សំវិជ្ជន្តិ ខោ បន មេ, ភន្តេ, កុលេ ភោគា។ តេ ច ខោ អប្បដិវិភត្តា សីលវន្តេហិ កល្យាណធម្មេហិ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, ចតុត្ថោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘Saṃvijjanti kho pana me, bhante, kule bhogā. Te ca kho appaṭivibhattā sīlavantehi kalyāṇadhammehi. Ayaṃ kho me, bhante, catuttho acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘យំ ខោ បនាហំ, ភន្តេ, ភិក្ខុំ បយិរុបាសាមិ; សក្កច្ចំយេវ បយិរុបាសាមិ, នោ អសក្កច្ចំ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, បញ្ចមោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘Yaṃ kho panāhaṃ, bhante, bhikkhuṃ payirupāsāmi; sakkaccaṃyeva payirupāsāmi, no asakkaccaṃ. Ayaṃ kho me, bhante, pañcamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘សោ ចេ, ភន្តេ, មេ អាយស្មា ធម្មំ ទេសេតិ; សក្កច្ចំយេវ សុណោមិ, នោ អសក្កច្ចំ។ នោ ចេ មេ សោ អាយស្មា ធម្មំ ទេសេតិ, អហមស្ស ធម្មំ ទេសេមិ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ ឆដ្ឋោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘So ce, bhante, me āyasmā dhammaṃ deseti; sakkaccaṃyeva suṇomi, no asakkaccaṃ. No ce me so āyasmā dhammaṃ deseti, ahamassa dhammaṃ desemi. Ayaṃ kho me, bhante chaṭṭho acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘អនច្ឆរិយំ ខោ បន មំ, ភន្តេ, ទេវតា ឧបសង្កមិត្វា អារោចេន្តិ – ‘ស្វាក្ខាតោ, គហបតិ, ភគវតា ធម្មោ’តិ។ ឯវំ វុត្តេ អហំ, ភន្តេ, តា ទេវតា ឯវំ វទាមិ – ‘វទេយ្យាថ វា ឯវំ ខោ តុម្ហេ ទេវតា នោ វា វទេយ្យាថ, អថ ខោ ស្វាក្ខាតោ ភគវតា ធម្មោ’តិ។ ន ខោ បនាហំ, ភន្តេ, អភិជានាមិ តតោនិទានំ ចិត្តស្ស ឧន្នតិំ 5 – ‘មំ វា ទេវតា ឧបសង្កមន្តិ, អហំ វា ទេវតាហិ សទ្ធិំ សល្លបាមី’តិ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, សត្តមោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។
‘‘Anacchariyaṃ kho pana maṃ, bhante, devatā upasaṅkamitvā ārocenti – ‘svākkhāto, gahapati, bhagavatā dhammo’ti. Evaṃ vutte ahaṃ, bhante, tā devatā evaṃ vadāmi – ‘vadeyyātha vā evaṃ kho tumhe devatā no vā vadeyyātha, atha kho svākkhāto bhagavatā dhammo’ti. Na kho panāhaṃ, bhante, abhijānāmi tatonidānaṃ cittassa unnatiṃ 6 – ‘maṃ vā devatā upasaṅkamanti, ahaṃ vā devatāhi saddhiṃ sallapāmī’ti. Ayaṃ kho me, bhante, sattamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati.
‘‘យានិមានិ, ភន្តេ, ភគវតា ទេសិតានិ បញ្ចោរម្ភាគិយានិ សំយោជនានិ, នាហំ តេសំ កិញ្ចិ អត្តនិ អប្បហីនំ សមនុបស្សាមិ។ អយំ ខោ មេ, ភន្តេ, អដ្ឋមោ អច្ឆរិយោ អព្ភុតោ ធម្មោ សំវិជ្ជតិ។ ឥមេ ខោ មេ, ភន្តេ, អដ្ឋ អច្ឆរិយា អព្ភុតា ធម្មា សំវិជ្ជន្តិ។ ន ច ខោ អហំ ជានាមិ – កតមេហិ ចាហំ 7 អដ្ឋហិ អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ភគវតា ព្យាកតោ’’តិ។
‘‘Yānimāni, bhante, bhagavatā desitāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni, nāhaṃ tesaṃ kiñci attani appahīnaṃ samanupassāmi. Ayaṃ kho me, bhante, aṭṭhamo acchariyo abbhuto dhammo saṃvijjati. Ime kho me, bhante, aṭṭha acchariyā abbhutā dhammā saṃvijjanti. Na ca kho ahaṃ jānāmi – katamehi cāhaṃ 8 aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato bhagavatā byākato’’ti.
អថ ខោ សោ ភិក្ខុ ឧគ្គស្ស គហបតិនោ វេសាលិកស្ស និវេសនេ បិណ្ឌបាតំ គហេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា បក្កាមិ។ អថ ខោ សោ ភិក្ខុ បច្ឆាភត្តំ បិណ្ឌបាតបដិក្កន្តោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ សោ ភិក្ខុ យាវតកោ អហោសិ ឧគ្គេន គហបតិនា វេសាលិកេន សទ្ធិំ កថាសល្លាបោ, តំ សព្ពំ ភគវតោ អារោចេសិ។
Atha kho so bhikkhu uggassa gahapatino vesālikassa nivesane piṇḍapātaṃ gahetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho so bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu yāvatako ahosi uggena gahapatinā vesālikena saddhiṃ kathāsallāpo, taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
‘‘សាធុ សាធុ, ភិក្ខុ! យថា តំ ឧគ្គោ គហបតិ វេសាលិកោ សម្មា ព្យាករមានោ ព្យាករេយ្យ, ឥមេហេវ ខោ, ភិក្ខុ, អដ្ឋហិ អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតោ ឧគ្គោ គហបតិ វេសាលិកោ មយា ព្យាកតោ។ ឥមេហិ ច បន, ភិក្ខុ, អដ្ឋហិ អច្ឆរិយេហិ អព្ភុតេហិ ធម្មេហិ សមន្នាគតំ ឧគ្គំ គហបតិំ វេសាលិកំ ធារេហី’’តិ។ បឋមំ។
‘‘Sādhu sādhu, bhikkhu! Yathā taṃ uggo gahapati vesāliko sammā byākaramāno byākareyya, imeheva kho, bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgato uggo gahapati vesāliko mayā byākato. Imehi ca pana, bhikkhu, aṭṭhahi acchariyehi abbhutehi dhammehi samannāgataṃ uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ dhārehī’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. បឋមឧគ្គសុត្តវណ្ណនា • 1. Paṭhamauggasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១-៧. បឋមឧគ្គសុត្តាទិវណ្ណនា • 1-7. Paṭhamauggasuttādivaṇṇanā
