| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೮. ಪಠಮಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
೫೨೭. ತೇನ ಸಮಯೇನಾತಿ ಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತತ್ಥ ಅತ್ಥಾವುಸೋ ಮಂ ಸೋ ಉಪಟ್ಠಾಕೋತಿ ಆವುಸೋ, ಯಂ ತ್ವಂ ಭಣಸಿ, ಅತ್ಥಿ ಏವರೂಪೋ ಸೋ ಮಮ ಉಪಟ್ಠಾಕೋತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ಅಪಿ ಮೇಯ್ಯ ಏವಂ ಹೋತೀತಿ ಅಪಿ ಮೇ ಅಯ್ಯ ಏವಂ ಹೋತಿ, ಅಪಿ ಮಯ್ಯಾ ಏವನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ।
527.Tenasamayenāti upakkhaṭasikkhāpadaṃ. Tattha atthāvuso maṃ so upaṭṭhākoti āvuso, yaṃ tvaṃ bhaṇasi, atthi evarūpo so mama upaṭṭhākoti ayamettha attho. Api meyya evaṃ hotīti api me ayya evaṃ hoti, api mayyā evantipi pāṭho.
೫೨೮-೯. ಭಿಕ್ಖುಂ ಪನೇವ ಉದ್ದಿಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಉದ್ದಿಸ್ಸಾತಿ ಅಪದಿಸ್ಸ ಆರಬ್ಭ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಉಪಕ್ಖಟಂ ಹೋತಿ, ತಂ ತಸ್ಸತ್ಥಾಯ ಉಪಕ್ಖಟಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
528-9.Bhikkhuṃ paneva uddissāti ettha uddissāti apadissa ārabbha. Yasmā pana yaṃ uddissa upakkhaṭaṃ hoti, taṃ tassatthāya upakkhaṭaṃ nāma hoti. Tasmāssa padabhājane ‘‘bhikkhussatthāyā’’ti vuttaṃ.
ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ, ಯಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಉಪಕ್ಖಟಂ, ತಂ ನಿಯಮೇನೇವ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಚ್ಚಯಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಕ್ಖಟಂ ಹೋತಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಭಿಕ್ಖುಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕರಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಪಚ್ಚಯೋಪಿ ಹಿ ‘‘ಲಭತಿ ಮಾರೋ ಆರಮ್ಮಣ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೪.೨೪೩) ಆರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಆಗತೋ। ಇದಾನಿ ‘‘ಉದ್ದಿಸ್ಸಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ಕತ್ತಾ, ತಸ್ಸ ಆಕಾರದಸ್ಸನತ್ಥಂ ‘‘ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೇನ ಹಿ ತೇನ ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಉಪಕ್ಖಟಂ, ನ ಅಞ್ಞೇನ ಕಾರಣೇನ। ಇತಿ ಸೋ ಅಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಭಿಕ್ಖುಂ ಅಚ್ಛಾದೇತುಕಾಮೋ’’ತಿ।
Bhikkhuṃ ārammaṇaṃ karitvāti bhikkhuṃ paccayaṃ katvā, yañhi bhikkhuṃ uddissa upakkhaṭaṃ, taṃ niyameneva bhikkhuṃ paccayaṃ katvā upakkhaṭaṃ hoti, tena vuttaṃ – ‘‘bhikkhuṃ ārammaṇaṃ karitvā’’ti. Paccayopi hi ‘‘labhati māro ārammaṇa’’ntiādīsu (saṃ. ni. 4.243) ārammaṇanti āgato. Idāni ‘‘uddissā’’ti ettha yo kattā, tassa ākāradassanatthaṃ ‘‘bhikkhuṃ acchādetukāmo’’ti vuttaṃ. Bhikkhuṃ acchādetukāmena hi tena taṃ uddissa upakkhaṭaṃ, na aññena kāraṇena. Iti so acchādetukāmo hoti. Tena vuttaṃ – ‘‘bhikkhuṃ acchādetukāmo’’ti.
ಅಞ್ಞಾತಕಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ವಾತಿ ಅಞ್ಞಾತಕೇನ ಗಹಪತಿನಾ ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕರಣತ್ಥೇ ಹಿ ಇದಂ ಸಾಮಿವಚನಂ। ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಅವಿಚಾರೇತ್ವಾ ಅತ್ಥಮತ್ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಞ್ಞಾತಕೋ ನಾಮ…ಪೇ॰… ಗಹಪತಿ ನಾಮಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Aññātakassagahapatissa vāti aññātakena gahapatinā vāti attho. Karaṇatthe hi idaṃ sāmivacanaṃ. Padabhājane pana byañjanaṃ avicāretvā atthamattameva dassetuṃ ‘‘aññātako nāma…pe… gahapati nāmā’’tiādi vuttaṃ.
ಚೀವರಚೇತಾಪನ್ನನ್ತಿ ಚೀವರಮೂಲಂ, ತಂ ಪನ ಯಸ್ಮಾ ಹಿರಞ್ಞಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಹಿರಞ್ಞಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಕ್ಖಟಂ ಹೋತೀತಿ ಸಜ್ಜಿತಂ ಹೋತಿ, ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ, ಯಸ್ಮಾ ಪನ ‘‘ಹಿರಞ್ಞಂ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಚನೇನಸ್ಸ ಉಪಕ್ಖಟಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಉಪಕ್ಖಟಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ಪದಂ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ವಿಸುಂ ಪದಭಾಜನಂ ನ ವುತ್ತಂ। ಇಮಿನಾತಿ ಉಪಕ್ಖಟಂ ಸನ್ಧಾಯಾಹ, ತೇನೇವಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ‘‘ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಞ್ಹಿ ಉಪಕ್ಖಟಂ ಸಂಹರಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ, ತಂ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತಂ ಹೋತೀತಿ। ಅಚ್ಛಾದೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ವೋಹಾರವಚನಮೇತಂ ‘‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇಪಿ ‘‘ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
Cīvaracetāpannanti cīvaramūlaṃ, taṃ pana yasmā hiraññādīsu aññataraṃ hoti, tasmā padabhājane ‘‘hiraññaṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Upakkhaṭaṃ hotīti sajjitaṃ hoti, saṃharitvā ṭhapitaṃ, yasmā pana ‘‘hiraññaṃ vā’’tiādinā vacanenassa upakkhaṭabhāvo dassito hoti, tasmā ‘‘upakkhaṭaṃ nāmā’’ti padaṃ uddharitvā visuṃ padabhājanaṃ na vuttaṃ. Imināti upakkhaṭaṃ sandhāyāha, tenevassa padabhājane ‘‘paccupaṭṭhitenā’’ti vuttaṃ. Yañhi upakkhaṭaṃ saṃharitvā ṭhapitaṃ, taṃ paccupaṭṭhitaṃ hotīti. Acchādessāmīti vohāravacanametaṃ ‘‘itthannāmassa bhikkhuno dassāmī’’ti ayaṃ panettha attho. Tenevassa padabhājanepi ‘‘dassāmī’’ti vuttaṃ.
ತತ್ರ ಚೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಯತ್ರ ಸೋ ಗಹಪತಿ ವಾ ಗಹಪತಾನೀ ವಾ ತತ್ರ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪವಾರಿತೋ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಚೀವರೇ ವಿಕಪ್ಪಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಚೇತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ಥ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಇಮಿನಾವ ಅತ್ಥೇ ಸಿದ್ಧೇ ಪಚುರವೋಹಾರವಸೇನ ‘‘ಘರ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯತ್ರ ಪನ ಸೋ ದಾಯಕೋ ತತ್ರ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಅಯಮೇವೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ, ತಸ್ಮಾ ಪುನಪಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ’’ತಿ। ವಿಕಪ್ಪಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಸಿಟ್ಠಕಪ್ಪಂ ಅಧಿಕವಿಧಾನಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪದಭಾಜನೇ ಪನ ಯೇನಾಕಾರೇನ ವಿಕಪ್ಪಂ ಆಪನ್ನೋ ಹೋತಿ ತಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆಯತಂ ವಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸಾಧೂತಿ ಆಯಾಚನೇ ನಿಪಾತೋ। ವತಾತಿ ಪರಿವಿತಕ್ಕೇ। ಮನ್ತಿ ಅತ್ತಾನಂ ನಿದ್ದಿಸತಿ। ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪರಂ ಆಲಪತಿ ಆಮನ್ತೇತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನಿದಂ ಸಬ್ಬಂ ಬ್ಯಞ್ಜನಮತ್ತಮೇವ, ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ಅತ್ಥೋ ನ ವುತ್ತೋ। ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಯತಂ ಉಪಾದಾಯಾತಿ ಸುನ್ದರಕಾಮತಂ ವಿಸಿಟ್ಠಕಾಮತಂ ಚಿತ್ತೇನ ಗಹೇತ್ವಾ, ತಸ್ಸ ‘‘ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯ ಚೇ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯೋ ಕಲ್ಯಾಣಕಮ್ಯತಂ ಉಪಾದಾಯ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಸೋ ಸಾಧತ್ಥಿಕೋ ಮಹಗ್ಘತ್ಥಿಕೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಸ್ಸ ಪದಭಾಜನೇ ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಪಹಾಯ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ಥಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ತದೇವ ವಚನಂ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ನ ಇಮಸ್ಸ ಆಪಜ್ಜನಮತ್ತೇನೇವ ಆಪತ್ತಿ ಸೀಸಂ ಏತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ತಸ್ಸ ವಚನೇನಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Tatra ce so bhikkhūti yatra so gahapati vā gahapatānī vā tatra so bhikkhu pubbe appavārito upasaṅkamitvā cīvare vikappaṃ āpajjeyya ceti ayamettha padasambandho. Tattha upasaṅkamitvāti imassa gantvāti imināva atthe siddhe pacuravohāravasena ‘‘ghara’’nti vuttaṃ. Yatra pana so dāyako tatra gantvāti ayamevettha attho, tasmā punapi vuttaṃ ‘‘yattha katthaci upasaṅkamitvā’’ti. Vikappaṃ āpajjeyyāti visiṭṭhakappaṃ adhikavidhānaṃ āpajjeyya, padabhājane pana yenākārena vikappaṃ āpanno hoti tameva dassetuṃ ‘‘āyataṃ vā’’tiādi vuttaṃ. Sādhūti āyācane nipāto. Vatāti parivitakke. Manti attānaṃ niddisati. Āyasmāti paraṃ ālapati āmanteti. Yasmā panidaṃ sabbaṃ byañjanamattameva, uttānatthameva, tasmāssa padabhājane attho na vutto. Kalyāṇakamyataṃ upādāyāti sundarakāmataṃ visiṭṭhakāmataṃ cittena gahetvā, tassa ‘‘āpajjeyya ce’’ti iminā sambandho. Yasmā pana yo kalyāṇakamyataṃ upādāya āpajjati, so sādhatthiko mahagghatthiko hoti, tasmāssa padabhājane byañjanaṃ pahāya adhippetatthameva dassetuṃ tadeva vacanaṃ vuttaṃ. Yasmā pana na imassa āpajjanamatteneva āpatti sīsaṃ eti, tasmā ‘‘tassa vacanenā’’tiādi vuttaṃ.
೫೩೧. ಅನಾಪತ್ತಿ ಞಾತಕಾನನ್ತಿಆದೀಸು ಞಾತಕಾನಂ ಚೀವರೇ ವಿಕಪ್ಪಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಮಹಗ್ಘಂ ಚೇತಾಪೇತುಕಾಮಸ್ಸ ಅಪ್ಪಗ್ಘಂ ಚೇತಾಪೇತೀತಿ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ವೀಸತಿಅಗ್ಘನಕಂ ಚೀವರಂ ಚೇತಾಪೇತುಕಾಮಸ್ಸ ‘‘ಅಲಂ ಮಯ್ಹಂ ಏತೇನ, ದಸಗ್ಘನಕಂ ವಾ ಅಟ್ಠಗ್ಘನಕಂ ವಾ ದೇಹೀ’’ತಿ ವದತಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಪ್ಪಗ್ಘನ್ತಿ ಇದಞ್ಚ ಅತಿರೇಕನಿವಾರಣತ್ಥಮೇವ ವುತ್ತಂ, ಸಮಕೇಪಿ ಪನ ಅನಾಪತ್ತಿ , ತಞ್ಚ ಖೋ ಅಗ್ಘವಸೇನೇವ ನ ಪಮಾಣವಸೇನ, ಅಗ್ಘವಡ್ಢನಕಞ್ಹಿ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ। ತಸ್ಮಾ ಯೋ ವೀಸತಿಅಗ್ಘನಕಂ ಅನ್ತರವಾಸಕಂ ಚೇತಾಪೇತುಕಾಮೋ , ‘‘ತಂ ಏತ್ತಕಮೇವ ಮೇ ಅಗ್ಘನಕಂ ಚೀವರಂ ದೇಹೀ’’ತಿ ವತ್ತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತಿ। ಸೇಸಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ।
531.Anāpatti ñātakānantiādīsu ñātakānaṃ cīvare vikappaṃ āpajjantassa anāpattīti evamattho daṭṭhabbo. Mahagghaṃ cetāpetukāmassa appagghaṃ cetāpetīti gahapatissa vīsatiagghanakaṃ cīvaraṃ cetāpetukāmassa ‘‘alaṃ mayhaṃ etena, dasagghanakaṃ vā aṭṭhagghanakaṃ vā dehī’’ti vadati anāpatti. Appagghanti idañca atirekanivāraṇatthameva vuttaṃ, samakepi pana anāpatti , tañca kho agghavaseneva na pamāṇavasena, agghavaḍḍhanakañhi idaṃ sikkhāpadaṃ. Tasmā yo vīsatiagghanakaṃ antaravāsakaṃ cetāpetukāmo , ‘‘taṃ ettakameva me agghanakaṃ cīvaraṃ dehī’’ti vattumpi vaṭṭati. Sesaṃ uttānatthameva.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀನಿಪಿ ತತುತ್ತರಿಸಿಕ್ಖಾಪದಸದಿಸಾನೇವಾತಿ।
Samuṭṭhānādīnipi tatuttarisikkhāpadasadisānevāti.
ಪಠಮಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೮. ಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 8. Upakkhaṭasikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೮. ಪಠಮಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೮. ಪಠಮಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೮. ಪಠಮಉಪಕ್ಖಟಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 8. Paṭhamaupakkhaṭasikkhāpadavaṇṇanā
