Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమానవత్థు-అట్ఠకథా • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
౪. పఠమఉపస్సయదాయకవిమానవణ్ణనా
4. Paṭhamaupassayadāyakavimānavaṇṇanā
చన్దో యథా విగతవలాహకే నభేతి ఉపస్సయదాయకవిమానం. తస్స కా ఉప్పత్తి? భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే. తేన సమయేన అఞ్ఞతరో భిక్ఖు గామకావాసే వస్సం వసిత్వా వుత్థవస్సో పవారేత్వా భగవన్తం వన్దితుం రాజగహం గచ్ఛన్తో అన్తరామగ్గే సాయం అఞ్ఞతరం గామం పవిసిత్వా వసనట్ఠానం పరియేసన్తో అఞ్ఞతరం ఉపాసకం దిస్వా పుచ్ఛి – ‘‘ఉపాసక, ఇమస్మిం గామే అత్థి కిఞ్చి పబ్బజితానం వసనయోగ్గట్ఠాన’’న్తి. ఉపాసకో పసన్నచిత్తో గేహం గన్త్వా భరియాయ సద్ధిం మన్తేత్వా థేరస్స వసనయోగ్గం ఠానం పరిచ్ఛిన్దిత్వా తత్థ ఆసనం పఞ్ఞాపేత్వా పాదోదకం పాదపీఠం ఉపట్ఠపేత్వా థేరం పవేసేత్వా తస్మిం పాదే ధోవన్తే పదీపం ఉజ్జాలేత్వా మఞ్చే పచ్చత్థరణాని పఞ్ఞాపేత్వా అదాసి. స్వాతనాయ చ నిమన్తేత్వా థేరస్స దుతియదివసే భోజేత్వా పానకత్థాయ గుళపిణ్డఞ్చ దత్వా థేరం గచ్ఛన్తం అనుగన్త్వా నివత్తి. సో అపరేన సమయేన సహ భరియాయ కాలం కత్వా తావతింసభవనే ద్వాదసయోజనికే కనకవిమానే నిబ్బత్తి. తం ఆయస్మా మహామోగ్గల్లానో ద్వీహి గాథాహి పటిపుచ్ఛి –
Cando yathā vigatavalāhake nabheti upassayadāyakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena aññataro bhikkhu gāmakāvāse vassaṃ vasitvā vutthavasso pavāretvā bhagavantaṃ vandituṃ rājagahaṃ gacchanto antarāmagge sāyaṃ aññataraṃ gāmaṃ pavisitvā vasanaṭṭhānaṃ pariyesanto aññataraṃ upāsakaṃ disvā pucchi – ‘‘upāsaka, imasmiṃ gāme atthi kiñci pabbajitānaṃ vasanayoggaṭṭhāna’’nti. Upāsako pasannacitto gehaṃ gantvā bhariyāya saddhiṃ mantetvā therassa vasanayoggaṃ ṭhānaṃ paricchinditvā tattha āsanaṃ paññāpetvā pādodakaṃ pādapīṭhaṃ upaṭṭhapetvā theraṃ pavesetvā tasmiṃ pāde dhovante padīpaṃ ujjāletvā mañce paccattharaṇāni paññāpetvā adāsi. Svātanāya ca nimantetvā therassa dutiyadivase bhojetvā pānakatthāya guḷapiṇḍañca datvā theraṃ gacchantaṃ anugantvā nivatti. So aparena samayena saha bhariyāya kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane dvādasayojanike kanakavimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallāno dvīhi gāthāhi paṭipucchi –
౧౦౬౯.
1069.
‘‘చన్దో యథా విగతవలాహకే నభే, ఓభాసయం గచ్ఛతి అన్తలిక్ఖే;
‘‘Cando yathā vigatavalāhake nabhe, obhāsayaṃ gacchati antalikkhe;
తథూపమం తుయ్హమిదం విమానం, ఓభాసయం తిట్ఠతి అన్తలిక్ఖే.
Tathūpamaṃ tuyhamidaṃ vimānaṃ, obhāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe.
౧౦౭౦.
1070.
‘‘దేవిద్ధిపత్తోసి మహానుభావో, మనుస్సభూతో కిమకాసి పుఞ్ఞం;
‘‘Deviddhipattosi mahānubhāvo, manussabhūto kimakāsi puññaṃ;
కేనాసి ఏవం జలితానుభావో, వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.
Kenāsi evaṃ jalitānubhāvo, vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
సో దేవపుత్తో ఇమాహి గాథాహి బ్యాకాసి –
So devaputto imāhi gāthāhi byākāsi –
౧౦౭౧.
1071.
‘‘సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే॰… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం’’.
‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
౧౦౭౨.
1072.
‘‘అహఞ్చ భరియా చ మనుస్సలోకే, ఉపస్సయం అరహతో అదమ్హ;
‘‘Ahañca bhariyā ca manussaloke, upassayaṃ arahato adamha;
అన్నఞ్చ పానఞ్చ పసన్నచిత్తా, సక్కచ్చ దానం విపులం అదమ్హ.
Annañca pānañca pasannacittā, sakkacca dānaṃ vipulaṃ adamha.
౧౦౭౩.
1073.
‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే॰… వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
తత్థ గాథాసు యం వత్తబ్బం, తం హేట్ఠా వుత్తనయమేవ;
Tattha gāthāsu yaṃ vattabbaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayameva;
పఠమఉపస్సయదాయకవిమానవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Paṭhamaupassayadāyakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / విమానవత్థుపాళి • Vimānavatthupāḷi / ౪. పఠమఉపస్సయదాయకవిమానవత్థు • 4. Paṭhamaupassayadāyakavimānavatthu