Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చూళనిద్దేసపాళి • Cūḷaniddesapāḷi |
ఖగ్గవిసాణసుత్తో
Khaggavisāṇasutto
ఖగ్గవిసాణసుత్తనిద్దేసో
Khaggavisāṇasuttaniddeso
పఠమవగ్గో
Paṭhamavaggo
౧౨౧.
121.
సబ్బేసు భూతేసు నిధాయ దణ్డం, అవిహేఠయం అఞ్ఞతరమ్పి తేసం;
Sabbesubhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
న పుత్తమిచ్ఛేయ్య కుతో సహాయం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.
సబ్బేసు భూతేసు నిధాయ దణ్డన్తి. సబ్బేసూతి సబ్బేన సబ్బం సబ్బథా సబ్బం అసేసం నిస్సేసం పరియాదియనవచనమేతం – సబ్బేసూతి. భూతేసూతి భూతా వుచ్చన్తి తసా చ థావరా చ. తసాతి యేసం తసితతణ్హా అప్పహీనా, యేసఞ్చ భయభేరవా అప్పహీనా. కింకారణా వుచ్చన్తి తసా? తే తసన్తి ఉత్తసన్తి పరితసన్తి భాసన్తి సన్తాసం ఆపజ్జన్తి, తంకారణా వుచ్చన్తి తసా. థావరాతి యేసం తసితతణ్హా పహీనా, యేసఞ్చ భయభేరవా పహీనా. కింకారణా వుచ్చన్తి థావరా? తే న తసన్తి న ఉత్తసన్తి న పరితసన్తి న భాయన్తి న సన్తాసం ఆపజ్జన్తి, తంకారణా వుచ్చన్తి థావరా. దణ్డన్తి తయో దణ్డా – కాయదణ్డో వచీదణ్డో మనోదణ్డో. తివిధం కాయదుచ్చరితం కాయదణ్డో, చతుబ్బిధం వచీదుచ్చరితం వచీదణ్డో, తివిధం మనోదుచ్చరితం మనోదణ్డో. సబ్బేసు భూతేసు నిధాయ దణ్డన్తి సబ్బేసు భూతేసు దణ్డం నిధాయ నిదహిత్వా.
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbesūti. Bhūtesūti bhūtā vuccanti tasā ca thāvarā ca. Tasāti yesaṃ tasitataṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāsanti santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitataṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti na santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Daṇḍanti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo vacīdaṇḍo manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti sabbesu bhūtesu daṇḍaṃ nidhāya nidahitvā.
అవిహేఠయం అఞ్ఞతరమ్పి తేసన్తి ఏకమేకమ్పి సత్తం పాణినా వా లేడ్డునా వా దణ్డేన వా సత్థేన వా అన్దుయా 1 వా రజ్జుయా వా అవిహేఠయన్తో, సబ్బేపి సత్తే పాణినా వా లేడ్డునా వా దణ్డేన వా సత్థేన వా అన్దుయా వా రజ్జుయా వా అవిహేఠయన్తోతి – అవిహేఠయం అఞ్ఞతరమ్పి తేసం.
Aviheṭhayaṃaññatarampi tesanti ekamekampi sattaṃ pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā 2 vā rajjuyā vā aviheṭhayanto, sabbepi satte pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayantoti – aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ.
న పుత్తమిచ్ఛేయ్య కుతో సహాయన్తి. నాతి పటిక్ఖేపో; పుత్తాతి చత్తారో పుత్తా – అత్రజో పుత్తో, ఖేత్తజో పుత్తో, దిన్నకో పుత్తో, అన్తేవాసికో పుత్తో. సహాయన్తి సహాయా వుచ్చన్తి యేహి సహ ఆగమనం ఫాసు, గమనం ఫాసు, గమనాగమనం ఫాసు, ఠానం ఫాసు, నిసజ్జనం ఫాసు, సయనం 3 ఫాసు, ఆలపనం ఫాసు, సల్లపనం ఫాసు, ఉల్లపనం ఫాసు, సముల్లపనం ఫాసు . న పుత్తమిచ్ఛేయ్య కుతో సహాయన్తి పుత్తమ్పి న ఇచ్ఛేయ్య న సాదియేయ్య న పత్థయేయ్య న పిహయేయ్య నాభిజప్పేయ్య, కుతో మిత్తం వా సన్దిట్ఠం వా సమ్భత్తం వా సహాయం వా ఇచ్ఛేయ్య 4 సాదియేయ్య పత్థయేయ్య పిహయేయ్య అభిజప్పేయ్యాతి – న పుత్తమిచ్ఛేయ్య కుతో సహాయం.
Na puttamiccheyya kuto sahāyanti. Nāti paṭikkhepo; puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Sahāyanti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjanaṃ phāsu, sayanaṃ 5 phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu . Na puttamiccheyya kutosahāyanti puttampi na iccheyya na sādiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nābhijappeyya, kuto mittaṃ vā sandiṭṭhaṃ vā sambhattaṃ vā sahāyaṃ vā iccheyya 6 sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyyāti – na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ.
ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పోతి. ఏకోతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకో, అదుతియట్ఠేన ఏకో, తణ్హాయ పహానట్ఠేన 7 ఏకో, ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో, ఏకన్తవీతదోసోతి ఏకో, ఏకన్తవీతమోహోతి ఏకో, ఏకన్తనిక్కిలేసోతి ఏకో, ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో, ఏకో అనుత్తరం పచ్చేకసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి ఏకో.
Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena 8 eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకో? సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో సబ్బం ఘరావాసపలిబోధం ఛిన్దిత్వా పుత్తదారపలిబోధం ఛిన్దిత్వా ఞాతిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా సన్నిధిపలిబోధం ఛిన్దిత్వా కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజిత్వా అకిఞ్చనభావం ఉపగన్త్వా ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతీతి – ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో పబ్బజ్జాసఙ్ఖాతేన ఏకో.
Kathaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko? So paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో అదుతియట్ఠేన ఏకో? సో ఏవం పబ్బజితో సమానో ఏకో అరఞ్ఞవనపత్థాని పన్తాని సేనాసనాని పటిసేవతి అప్పసద్దాని అప్పనిగ్ఘోసాని విజనవాతాని మనుస్సరాహస్సేయ్యకాని పటిసల్లానసారుప్పాని. సో ఏకో గచ్ఛతి, ఏకో తిట్ఠతి, ఏకో నిసీదతి, ఏకో సేయ్యం కప్పేతి, ఏకో గామం పిణ్డాయ పవిసతి, ఏకో అభిక్కమతి, ఏకో పటిక్కమతి, ఏకో రహో నిసీదతి, ఏకో చఙ్కమం అధిట్ఠాతి, ఏకో చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతీతి – ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో అదుతియట్ఠేన ఏకో.
Kathaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో తణ్హాయ పహానట్ఠేన ఏకో? సో ఏవం ఏకో అదుతియో అప్పమత్తో ఆతాపీ పహితత్తో విహరన్తో మహాపధానం పదహన్తో మారం ససేనకం నముచిం కణ్హం పమత్తబన్ధుం విధమేత్వా చ తణ్హాజాలినిం విసరితం విసత్తికం పజహి వినోదేసి బ్యన్తీఅకాసి అనభావంగమేసి.
Kathaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenakaṃ namuciṃ kaṇhaṃ pamattabandhuṃ vidhametvā ca taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃgamesi.
‘‘తణ్హాదుతియో పురిసో, దీఘమద్ధాన సంసరం;
‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;
ఇత్థభావఞ్ఞథాభావం, సంసారం నాతివత్తతి.
Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.
‘‘ఏతమాదీనవం ఞత్వా, తణ్హం దుక్ఖస్స సమ్భవం;
‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;
వీతతణ్హో అనాదానో, సతో భిక్ఖు పరిబ్బజే’’తి.
Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.
ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో తణ్హాయ పహానట్ఠేన ఏకో.
Evaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో? రాగస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో, దోసస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతదోసోతి ఏకో, మోహస్స పహీనత్తా ఏకన్తవీతమోహోతి ఏకో, కిలేసానం పహీనత్తా ఏకన్తనిక్కిలేసోతి ఏకో. ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకన్తవీతరాగోతి ఏకో.
Kathaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko. Evaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో? ఏకాయనమగ్గో వుచ్చతి చత్తారో సతిపట్ఠానా, చత్తారో సమ్మప్పధానా, చత్తారో ఇద్ధిపాదా, పఞ్చిన్ద్రియాని, పఞ్చ బలాని, సత్త బోజ్ఝఙ్గా అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో.
Kathaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
‘‘ఏకాయనం జాతిఖయన్తదస్సీ, మగ్గం పజానాతి హితానుకమ్పీ;
‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;
ఏతేన మగ్గేన తరింసు పుబ్బే, తరిస్సన్తి యే చ తరన్తి ఓఘ’’న్తి.
Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.
ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకాయనమగ్గం గతోతి ఏకో.
Evaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko.
కథం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకో అనుత్తరం పచ్చేకసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి ఏకో? బోధి వుచ్చతి చతూసు మగ్గేసు ఞాణం. పఞ్ఞా పఞ్ఞిన్ద్రియం పఞ్ఞాబలం ధమ్మవిచయసమ్బోజ్ఝఙ్గో వీమంసా విపస్సనా సమ్మాదిట్ఠి. సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో మగ్గపచ్చేకసమ్బుద్ధో ఞాణపచ్చేకసమ్బుద్ధో ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా దుక్ఖా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘అవిజ్జాపచ్చయా సఙ్ఖారా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సఙ్ఖారపచ్చయా విఞ్ఞాణ’’న్తి బుజ్ఝి, ‘‘విఞ్ఞాణపచ్చయా నామరూప’’న్తి బుజ్ఝి, ‘‘నామరూపపచ్చయా సళాయతన’’న్తి బుజ్ఝి, ‘‘సళాయతనపచ్చయా ఫస్సో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఫస్సపచ్చయా వేదనా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘వేదనాపచ్చయా తణ్హా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘తణ్హాపచ్చయా ఉపాదాన’’న్తి బుజ్ఝి, ‘‘ఉపాదానపచ్చయా భవో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘భవపచ్చయా జాతీ’’తి బుజ్ఝి, ‘‘జాతిపచ్చయా జరామరణ’’న్తి బుజ్ఝి; ‘‘అవిజ్జానిరోధా సఙ్ఖారనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సఙ్ఖారనిరోధా విఞ్ఞాణనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘విఞ్ఞాణనిరోధా నామరూపనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘నామరూపనిరోధా సళాయతననిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘సళాయతననిరోధా ఫస్సనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఫస్సనిరోధా వేదనానిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘వేదనానిరోధా తణ్హానిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘తణ్హానిరోధా ఉపాదాననిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఉపాదాననిరోధా భవనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘భవనిరోధా జాతినిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘జాతినిరోధా జరామరణనిరోధో’’తి బుజ్ఝి; ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి బుజ్ఝి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి బుజ్ఝి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి బుజ్ఝి; ‘‘ఇమే ఆసవా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘అయం ఆసవసముదయో’’తి బుజ్ఝి…పే॰… ‘‘అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి బుజ్ఝి; ‘‘ఇమే ధమ్మా అభిఞ్ఞేయ్యా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఇమే ధమ్మా పహాతబ్బా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఇమే ధమ్మా సచ్ఛికాతబ్బా’’తి బుజ్ఝి, ‘‘ఇమే ధమ్మా భావేతబ్బా’’తి బుజ్ఝి; ఛన్నం ఫస్సాయతనానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ బుజ్ఝి, పఞ్చన్నం ఉపాదానక్ఖన్ధానం సముదయఞ్చ…పే॰… నిస్సరణఞ్చ బుజ్ఝి, చతున్నం మహాభూతానం సముదయఞ్చ అత్థఙ్గమఞ్చ అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ బుజ్ఝి, ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి బుజ్ఝి.
Kathaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ. Paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. So paccekasambuddho maggapaccekasambuddho ñāṇapaccekasambuddho ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti bujjhi, ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti bujjhi, ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti bujjhi, ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti bujjhi, ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti bujjhi, ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’ti bujjhi, ‘‘taṇhāpaccayā upādāna’’nti bujjhi, ‘‘upādānapaccayā bhavo’’ti bujjhi, ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti bujjhi, ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti bujjhi, ‘‘viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti bujjhi, ‘‘nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti bujjhi, ‘‘saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti bujjhi, ‘‘phassanirodhā vedanānirodho’’ti bujjhi, ‘‘vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti bujjhi, ‘‘taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti bujjhi, ‘‘upādānanirodhā bhavanirodho’’ti bujjhi, ‘‘bhavanirodhā jātinirodho’’ti bujjhi, ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā pahātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā bhāvetabbā’’ti bujjhi; channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca…pe… nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi.
అథ వా, యం బుజ్ఝితబ్బం అనుబుజ్ఝితబ్బం పటిబుజ్ఝితబ్బం సమ్బుజ్ఝితబ్బం అధిగన్తబ్బం ఫస్సితబ్బం సచ్ఛికాతబ్బం, సబ్బం తం తేన పచ్చేకబోధిఞాణేన బుజ్ఝి అనుబుజ్ఝి పటిబుజ్ఝి సమ్బుజ్ఝి అధిగచ్ఛి ఫస్సేసి సచ్ఛాకాసీతి ఏవం సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో ఏకో అనుత్తరం పచ్చేకసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధోతి – ఏకో.
Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena paccekabodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsīti evaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti – eko.
చరేతి అట్ఠ చరియాయో – ఇరియాపథచరియా, ఆయతనచరియా, సతిచరియా, సమాధిచరియా, ఞాణచరియా, మగ్గచరియా, పత్తిచరియా, లోకత్థచరియా. ఇరియాపథచరియాతి చతూసు ఇరియాపథేసు. ఆయతనచరియాతి ఛసు అజ్ఝత్తికబాహిరేసు ఆయతనేసు. సతిచరియాతి చతూసు సతిపట్ఠానేసు. సమాధిచరియాతి చతూసు ఝానేసు. ఞాణచరియాతి చతూసు అరియసచ్చేసు. మగ్గచరియాతి చతూసు అరియమగ్గేసు. పత్తిచరియాతి చతూసు సామఞ్ఞఫలేసు. లోకత్థచరియాతి తథాగతేసు అరహన్తేసు సమ్మాసమ్బుద్ధేసు పదేసతో పచ్చేకసమ్బుద్ధేసు పదేసతో సావకేసు. ఇరియాపథచరియా చ పణిధిసమ్పన్నానం, ఆయతనచరియా చ ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారానం , సతిచరియా చ అప్పమాదవిహారీనం, సమాధిచరియా చ అధిచిత్తమనుయుత్తానం, ఞాణచరియా చ బుద్ధిసమ్పన్నానం, మగ్గచరియా చ సమ్మాపటిపన్నానం, పత్తిచరియా చ అధిగతఫలానం, లోకత్థచరియా చ తథాగతానం అరహన్తానం సమ్మాసమ్బుద్ధానం పదేసతో పచ్చేకబుద్ధానం పదేసతో సావకానం. ఇమా అట్ఠ చరియాయో. అపరాపి అట్ఠ చరియాయో – అధిముచ్చన్తో సద్ధాయ చరతి, పగ్గణ్హన్తో వీరియేన చరతి, ఉపట్ఠపేన్తో సతియా చరతి, అవిక్ఖేపం కరోన్తో సమాధినా చరతి, పజానన్తో పఞ్ఞాయ చరతి, విజానన్తో విఞ్ఞాణచరియాయ చరతి. ఏవం పటిపన్నస్స కుసలా ధమ్మా ఆయాపేన్తీతి – ఆయతనచరియాయ చరతి. ఏవం పటిపన్నో విసేసమధిగచ్ఛతీతి – విసేసచరియాయ చరతి. ఇమా అట్ఠ చరియాయో.
Careti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā. Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catūsu jhānesu. Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu. Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu. Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu padesato paccekasambuddhesu padesato sāvakesu. Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ , saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ padesato paccekabuddhānaṃ padesato sāvakānaṃ. Imā aṭṭha cariyāyo. Aparāpi aṭṭha cariyāyo – adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhapento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati. Evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti – āyatanacariyāya carati. Evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti – visesacariyāya carati. Imā aṭṭha cariyāyo.
అపరాపి అట్ఠ చరియాయో – దస్సనచరియా చ సమ్మాదిట్ఠియా, అభిరోపనచరియా చ సమ్మాసఙ్కప్పస్స , పరిగ్గహచరియా చ సమ్మావాచాయ, సముట్ఠానచరియా చ సమ్మాకమ్మన్తస్స, వోదానచరియా చ సమ్మాఆజీవస్స, పగ్గహచరియా చ సమ్మావాయామస్స, ఉపట్ఠానచరియా చ సమ్మాసతియా, అవిక్ఖేపచరియా చ సమ్మాసమాధిస్స. ఇమా అట్ఠ చరియాయో.
Aparāpi aṭṭha cariyāyo – dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiropanacariyā ca sammāsaṅkappassa , pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa. Imā aṭṭha cariyāyo.
ఖగ్గవిసాణకప్పోతి యథా ఖగ్గస్స నామ విసాణం ఏకం హోతి అదుతియం, ఏవమేవ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో తక్కప్పో తస్సదిసో తప్పటిభాగో. యథా అతిలోణం వుచ్చతి లోణకప్పో, అతితిత్తకం వుచ్చతి తిత్తకప్పో, అతిమధురం వుచ్చతి మధురకప్పో, అతిఉణ్హం వుచ్చతి అగ్గికప్పో , అతిసీతలం వుచ్చతి హిమకప్పో, మహాఉదకక్ఖన్ధో వుచ్చతి సముద్దకప్పో, మహాభిఞ్ఞాబలప్పత్తో సావకో వుచ్చతి సత్థుకప్పోతి; ఏవమేవ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో తత్థ తక్కప్పో తస్సదిసో తప్పటిభాగో ఏకో అదుతియో ముత్తబన్ధనో సమ్మా లోకే చరతి విహరతి ఇరియతి వత్తేతి పాలేతి యపేతి యాపేతీతి – ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ, evameva so paccekasambuddho takkappo tassadiso tappaṭibhāgo. Yathā atiloṇaṃ vuccati loṇakappo, atitittakaṃ vuccati tittakappo, atimadhuraṃ vuccati madhurakappo, atiuṇhaṃ vuccati aggikappo , atisītalaṃ vuccati himakappo, mahāudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahābhiññābalappatto sāvako vuccati satthukappoti; evameva so paccekasambuddho tattha takkappo tassadiso tappaṭibhāgo eko adutiyo muttabandhano sammā loke carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘సబ్బేసు భూతేసు నిధాయ దణ్డం, అవిహేఠయం అఞ్ఞతరమ్పి తేసం;
‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;
న పుత్తమిచ్ఛేయ్య కుతో సహాయం, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౨.
122.
సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహా, స్నేహన్వయం దుక్ఖమిదం పహోతి;
Saṃsaggajātassabhavanti snehā,snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;
ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహాతి. సంసగ్గాతి ద్వే సంసగ్గా – దస్సనసంసగ్గో చ సవనసంసగ్గో చ. కతమో దస్సనసంసగ్గో? ఇధేకచ్చో పస్సతి ఇత్థిం వా కుమారిం వా అభిరూపం దస్సనీయం పాసాదికం పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతం. దిస్వా పస్సిత్వా అనుబ్యఞ్జనసో నిమిత్తం గణ్హాతి – కేసా వా సోభనా 9 ముఖం వా సోభనం అక్ఖీ వా సోభనా కణ్ణా వా సోభనా నాసా వా సోభనా ఓట్ఠా వా సోభనా దన్తా వా సోభనా ముఖం వా సోభనం గీవా వా సోభనా థనా వా సోభనా ఉరం వా సోభనం ఉదరం వా సోభనం కటి వా సోభనా ఊరూ వా సోభనా జఙ్ఘా వా సోభనా హత్థా వా సోభనా పాదా వా సోభనా అఙ్గులియో వా సోభనా నఖా వా సోభనాతి. దిస్వా పస్సిత్వా అభినన్దతి అభివదతి అభిపత్థేతి అనుప్పాదేతి 10 అనుబన్ధతి రాగబన్ధనం – అయం దస్సనసంసగ్గో.
Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti. Saṃsaggāti dve saṃsaggā – dassanasaṃsaggo ca savanasaṃsaggo ca. Katamo dassanasaṃsaggo? Idhekacco passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. Disvā passitvā anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti – kesā vā sobhanā 11 mukhaṃ vā sobhanaṃ akkhī vā sobhanā kaṇṇā vā sobhanā nāsā vā sobhanā oṭṭhā vā sobhanā dantā vā sobhanā mukhaṃ vā sobhanaṃ gīvā vā sobhanā thanā vā sobhanā uraṃ vā sobhanaṃ udaraṃ vā sobhanaṃ kaṭi vā sobhanā ūrū vā sobhanā jaṅghā vā sobhanā hatthā vā sobhanā pādā vā sobhanā aṅguliyo vā sobhanā nakhā vā sobhanāti. Disvā passitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti 12 anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ dassanasaṃsaggo.
కతమో సవనసంసగ్గో? ఇధేకచ్చో సుణాతి – ‘‘అసుకస్మిం నామ గామే వా నిగమే వా ఇత్థీ వా కుమారీ వా అభిరూపా దస్సనీయా పాసాదికా పరమాయ వణ్ణపోక్ఖరతాయ సమన్నాగతా’’తి . సుత్వా సుణిత్వా అభినన్దతి అభివదతి అభిపత్థేతి అనుప్పాదేతి అనుబన్ధతి రాగబన్ధనం – అయం సవనసంసగ్గో.
Katamo savanasaṃsaggo? Idhekacco suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti . Sutvā suṇitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ savanasaṃsaggo.
స్నేహాతి ద్వే స్నేహా – తణ్హాస్నేహో చ దిట్ఠిస్నేహో చ. కతమో తణ్హాస్నేహో? యావతా తణ్హాసఙ్ఖాతేన సీమకతం 13 ఓధికతం పరియన్తికతం పరిగ్గహితం మమాయితం – ‘‘ఇదం మమ, ఏతం మమ, ఏత్తకం మమ, ఏత్తావతా మమ’’. రూపా సద్దా గన్ధా రసా ఫోట్ఠబ్బా అత్థరణా పావురణా దాసిదాసా అజేళకా కుక్కుటసూకరా హత్థిగవాస్సవళవా ఖేత్తం వత్థు హిరఞ్ఞం సువణ్ణం గామనిగమరాజధానియో రట్ఠఞ్చ జనపదో చ కోసో చ కోట్ఠాగారఞ్చ, కేవలమ్పి మహాపథవిం తణ్హావసేన మమాయతి, యావతా అట్ఠసతతణ్హావిచరితం – అయం తణ్హాస్నేహో.
Snehāti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. Katamo taṇhāsneho? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ 14 odhikataṃ pariyantikataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama’’. Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhāsneho.
కతమో దిట్ఠిస్నేహో? వీసతివత్థుకా సక్కాయదిట్ఠి, దసవత్థుకా మిచ్ఛాదిట్ఠి, దసవత్థుకా అన్తగ్గాహికాదిట్ఠి. యా ఏవరూపా దిట్ఠి దిట్ఠిగతం దిట్ఠిగహనం దిట్ఠికన్తారో దిట్ఠివిసూకాయికం దిట్ఠివిప్ఫన్దితం దిట్ఠిసంయోజనం గాహో పటిగ్గాహో 15 అభినివేసో పరామాసో కుమ్మగ్గో మిచ్ఛాపథో మిచ్ఛత్తం తిత్థాయతనం విపరియాసగ్గాహో విపరీతగ్గాహో విపల్లాసగ్గాహో మిచ్ఛాగాహో అయాథావకస్మిం యాథావకన్తి గాహో, యావతా ద్వాసట్ఠి దిట్ఠిగతాని – అయం దిట్ఠిస్నేహో.
Katamo diṭṭhisneho? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho 16 abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhisneho.
సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహాతి దస్సనసంసగ్గపచ్చయా చ సవనసంసగ్గపచ్చయా చ తణ్హాస్నేహో చ దిట్ఠిస్నేహో చ భవన్తి సమ్భవన్తి జాయన్తి సఞ్జాయన్తి నిబ్బత్తన్తి అభినిబ్బత్తన్తి పాతుభవన్తీతి – సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహా.
Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti dassanasaṃsaggapaccayā ca savanasaṃsaggapaccayā ca taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – saṃsaggajātassa bhavanti snehā.
స్నేహన్వయం దుక్ఖమిదం పహోతీతి. స్నేహోతి ద్వే స్నేహా – తణ్హాస్నేహో చ దిట్ఠిస్నేహో చ…పే॰… అయం తణ్హాస్నేహో…పే॰… అయం దిట్ఠిస్నేహో. దుక్ఖమిదం పహోతీతి ఇధేకచ్చో కాయేన దుచ్చరితం చరతి, వాచాయ దుచ్చరితం చరతి, మనసా దుచ్చరితం చరతి, పాణమ్పి హనతి, అదిన్నమ్పి ఆదియతి, సన్ధిమ్పి ఛిన్దతి, నిల్లోపమ్పి 17 హరతి, ఏకాగారికమ్పి కరోతి, పరిపన్థేపి తిట్ఠతి, పరదారమ్పి గచ్ఛతి, ముసాపి భణతి. తమేనం గహేత్వా రఞ్ఞో దస్సేన్తి – ‘‘అయం, దేవ, చోరో ఆగుచారీ. ఇమస్స యం ఇచ్ఛసి తం దణ్డం పణేహీ’’తి. తమేనం రాజా తం పరిభాసతి. సో పరిభాసపచ్చయాపి దుక్ఖం దోమనస్సం 18 పటిసంవేదేతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
Snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahotīti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dukkhamidaṃ pahotīti idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi 19 harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti. Tamenaṃ rājā taṃ paribhāsati. So paribhāsapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ 20 paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ఏత్తకేనపి రాజా న తుస్సతి. తమేనం రాజా బన్ధాపేతి – అన్దుబన్ధనేన వా రజ్జుబన్ధనేన వా సఙ్ఖలికబన్ధనేన వా వేత్తబన్ధనేన వా లతాబన్ధనేన వా పక్ఖేపబన్ధనేన వా పరిక్ఖేపబన్ధనేన వా గామబన్ధనేన వా నిగమబన్ధనేన వా రట్ఠబన్ధనేన వా జనపదబన్ధనేన వా, అన్తమసో సవచనీయమ్పి కరోతి – ‘‘న తే లబ్భా ఇతో పక్కమితు’’న్తి. సో బన్ధనపచ్చయాపి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā bandhāpeti – andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā, antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti. So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ఏత్తకేనపి రాజా న తుస్సతి. తమేనం రాజా తస్సేవ 21 ధనం ఆహరాపేతి – సతం వా సహస్సం వా సతసహస్సం వా. సో ధనజానిపచ్చయాపి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā tasseva 22 dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
ఏత్తకేనపి రాజా న తుస్సతి. తమేనం రాజా వివిధా కమ్మకారణా 23 కారాపేతి – కసాహిపి తాళేతి, వేత్తేహిపి తాళేతి, అడ్ఢదణ్డేహిపి తాళేతి, హత్థమ్పి ఛిన్దతి, పాదమ్పి ఛిన్దతి, హత్థపాదమ్పి ఛిన్దతి, కణ్ణమ్పి ఛిన్దతి, నాసమ్పి ఛిన్దతి, కణ్ణనాసమ్పి ఛిన్దతి, బిలఙ్గథాలికమ్పి కరోతి, సఙ్ఖముణ్డికమ్పి కరోతి , రాహుముఖమ్పి కరోతి, జోతిమాలికమ్పి కరోతి, హత్థపజ్జోతికమ్పి కరోతి, ఏరకవత్తికమ్పి 24 కరోతి, చీరకవాసికమ్పి కరోతి, ఏణేయ్యకమ్పి కరోతి, బళిసమంసికమ్పి కరోతి, కహాపణికమ్పి కరోతి, ఖారాపతచ్ఛికమ్పి 25 కరోతి, పలిఘపరివత్తికమ్పి కరోతి, పలాలపీఠకమ్పి కరోతి, తత్తేనపి తేలేన ఓసిఞ్చతి, సునఖేహిపి ఖాదాపేతి, జీవన్తమ్పి సూలే ఉత్తాసేతి, అసినాపి సీసం ఛిన్దతి. సో కమ్మకారణపచ్చయాపి దుక్ఖం దోమనస్సం పటిసంవేదేతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం. రాజా ఇమేసం చతున్నం దణ్డానం ఇస్సరో.
Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā 26 kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti , rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi 27 karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi 28 karoti, palighaparivattikampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.
సో సకేన కమ్మేన కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపజ్జతి. తమేనం నిరయపాలా పఞ్చవిధబన్ధనం నామ కమ్మకారణం కరోన్తి 29 – తత్తం అయోఖిలం హత్థే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం దుతియే హత్థే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం పాదే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం దుతియే పాదే గమేన్తి, తత్తం అయోఖిలం మజ్ఝే ఉరస్మిం గమేన్తి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా 30 ఖరా కటుకా వేదనా వేదేతి; న చ తావ కాలం కరోతి యావ న తం పాపకమ్మం బ్యన్తీహోతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti 31 – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā 32 kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
తమేనం నిరయపాలా సంవేసేత్వా 33 కుఠారీహి 34 తచ్ఛన్తి…పే॰… తమేనం నిరయపాలా ఉద్ధంపాదం అధోసిరం గహేత్వా వాసీహి తచ్ఛన్తి. తమేనం నిరయపాలా రథే యోజేత్వా ఆదిత్తాయ పథవియా సమ్పజ్జలితాయ సజోతిభూతాయ 35 సారేన్తిపి పచ్చాసారేన్తిపి. తమేనం నిరయపాలా మహన్తం అఙ్గారపబ్బతం ఆదిత్తం సమ్పజ్జలితం సజోతిభూతం ఆరోపేన్తిపి ఓరోపేన్తిపి. తమేనం నిరయపాలా ఉద్ధంపాదం అధోసిరం గహేత్వా తత్తాయ లోహకుమ్భియా పక్ఖిపన్తి ఆదిత్తాయ సమ్పజ్జలితాయ సజోతిభూతాయ. సో తత్థ ఫేణుద్దేహకం పచ్చతి. సో తత్థ ఫేణుద్దేహకం పచ్చమానో సకిమ్పి ఉద్ధం గచ్ఛతి, సకిమ్పి అధో గచ్ఛతి, సకిమ్పి తిరియం గచ్ఛతి. సో తత్థ దుక్ఖా తిబ్బా ఖరా కటుకా వేదనా వేదేతి; న చ తావ కాలఙ్కరోతి యావ న తం పాపకమ్మం బ్యన్తీహోతి. ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā 36 kuṭhārīhi 37 tacchanti…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 38 sārentipi paccāsārentipi. Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
తమేనం నిరయపాలా మహానిరయే పక్ఖిపన్తి. సో ఖో పన మహానిరయో –
Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo –
చతుక్కణ్ణో చతుద్వారో, విభత్తో భాగసో మితో;
Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;
అయోపాకారపరియన్తో, అయసా పటికుజ్జితో.
Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.
తస్స అయోమయా భూమి, జలితా తేజసా యుతా;
Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;
సమన్తా యోజనసతం, ఫరిత్వా తిట్ఠతి సబ్బదా.
Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.
లోమహంసనరూపా చ, భేస్మా పటిభయా దుఖా.
Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.
పురత్థిమాయ చ భిత్తియా, అచ్చిక్ఖన్ధో సముట్ఠితో;
Puratthimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, పచ్ఛిమాయ పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, pacchimāya paṭihaññati.
పచ్ఛిమాయ చ భిత్తియా, అచ్చిక్ఖన్ధో సముట్ఠితో;
Pacchimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, పురిమాయ పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, purimāya paṭihaññati.
దక్ఖిణాయ చ భిత్తియా, అచ్చిక్ఖన్ధో సముట్ఠితో;
Dakkhiṇāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, ఉత్తరాయ పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, uttarāya paṭihaññati.
ఉత్తరాయ చ భిత్తియా, అచ్చిక్ఖన్ధో సముట్ఠితో;
Uttarāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, దక్ఖిణాయ పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, dakkhiṇāya paṭihaññati.
హేట్ఠతో చ సముట్ఠాయ, అచ్చిక్ఖన్ధో భయానకో;
Heṭṭhato ca samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, ఛదనస్మిం పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, chadanasmiṃ paṭihaññati.
ఛదనమ్హా సముట్ఠాయ, అచ్చిక్ఖన్ధో భయానకో;
Chadanamhā samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;
డహన్తో పాపకమ్మన్తే, భూమియం పటిహఞ్ఞతి.
Ḍahanto pāpakammante, bhūmiyaṃ paṭihaññati.
అయోకపాలమాదిత్తం, సన్తత్తం జలితం యథా;
Ayokapālamādittaṃ, santattaṃ jalitaṃ yathā;
ఏవం అవీచినిరయో, హేట్ఠా ఉపరి పస్సతో.
Evaṃ avīcinirayo, heṭṭhā upari passato.
తత్థ సత్తా మహాలుద్దా, మహాకిబ్బిసకారినో;
Tattha sattā mahāluddā, mahākibbisakārino;
జాతవేదసమో కాయో, తేసం నిరయవాసినం;
Jātavedasamo kāyo, tesaṃ nirayavāsinaṃ;
పస్స కమ్మానం దళ్హత్తం, న భస్మా హోతి నపి మసి.
Passa kammānaṃ daḷhattaṃ, na bhasmā hoti napi masi.
పురత్థిమేనపి ధావన్తి, తతో ధావన్తి పచ్ఛిమం;
Puratthimenapi dhāvanti, tato dhāvanti pacchimaṃ;
ఉత్తరేనపి ధావన్తి, తతో ధావన్తి దక్ఖిణం.
Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.
యం యం దిసం పధావన్తి, తం తం ద్వారం పిధీయతి;
Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti, taṃ taṃ dvāraṃ pidhīyati;
అభినిక్ఖమితాసా తే, సత్తా మోక్ఖగవేసినో.
Abhinikkhamitāsā te, sattā mokkhagavesino.
న తే తతో నిక్ఖమితుం, లభన్తి కమ్మపచ్చయా;
Na te tato nikkhamituṃ, labhanti kammapaccayā;
తేసఞ్చ పాపకమ్మన్తం, అవిపక్కం కతం బహున్తి.
Tesañca pāpakammantaṃ, avipakkaṃ kataṃ bahunti.
ఏతం భయం దుక్ఖం దోమనస్సం కుతో జాతం? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ జాతం.
Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.
యాని చ నేరయికాని దుక్ఖాని యాని చ తిరచ్ఛానయోనికాని దుక్ఖాని యాని చ పేత్తివిసయికాని దుక్ఖాని యాని చ మానుసికాని దుక్ఖాని, తాని కుతో జాతాని కుతో సఞ్జాతాని కుతో నిబ్బత్తాని కుతో అభినిబ్బత్తాని కుతో పాతుభూతాని? తస్స స్నేహపచ్చయా చ నన్దిపచ్చయా చ రాగపచ్చయా చ నన్దిరాగపచ్చయా చ భవన్తి సమ్భవన్తి జాయన్తి సఞ్జాయన్తి నిబ్బత్తన్తి అభినిబ్బత్తన్తి పాతుభవన్తీతి – స్నేహన్వయం దుక్ఖమిదం పహోతి.
Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni, tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti.
ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానోతి. స్నేహోతి ద్వే స్నేహా – తణ్హాస్నేహో చ దిట్ఠిస్నేహో చ…పే॰… అయం తణ్హాస్నేహో…పే॰… అయం దిట్ఠిస్నేహో. ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానోతి తణ్హాస్నేహో చ దిట్ఠిస్నేహో చ ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానో దక్ఖమానో ఓలోకయమానో నిజ్ఝాయమానో ఉపపరిక్ఖమానోతి – ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Ādīnavaṃsnehajaṃ pekkhamānoti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamānoti taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘సంసగ్గజాతస్స భవన్తి స్నేహా, స్నేహన్వయం దుక్ఖమిదం పహోతి;
‘‘Saṃsaggajātassa bhavanti snehā, snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;
ఆదీనవం స్నేహజం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౩.
123.
మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో, హాపేతి అత్థం పటిబద్ధచిత్తో 43 ;
Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto44;
ఏతం భయం సన్థవే 45 పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Etaṃ bhayaṃ santhave46pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో, హాపేతి అత్థం పటిబద్ధచిత్తోతి. మిత్తాతి ద్వే మిత్తా – అగారికమిత్తో చ అనాగారికమిత్తో 47 చ. కతమో అగారికమిత్తో? ఇధేకచ్చో దుద్దదం దదాతి, దుచ్చజం చజతి, దుక్కరం కరోతి, దుక్ఖమం ఖమతి, గుయ్హమస్స ఆచిక్ఖతి, గుయ్హమస్స పరిగూహతి 48, ఆపదాసు న విజహతి, జీవితమ్పిస్స అత్థాయ పరిచ్చత్తం హోతి, ఖీణే నాతిమఞ్ఞతి – అయం అగారికమిత్తో.
Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacittoti. Mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto 49 ca. Katamo agārikamitto? Idhekacco duddadaṃ dadāti, duccajaṃ cajati, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati, guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati 50, āpadāsu na vijahati, jīvitampissa atthāya pariccattaṃ hoti, khīṇe nātimaññati – ayaṃ agārikamitto.
కతమో అనాగారికమిత్తో? ఇధ భిక్ఖు పియో చ హోతి మనాపో చ గరు చ భావనీయో చ వత్తా చ వచనక్ఖమో చ గమ్భీరఞ్చ కథం కత్తా, నో చ అట్ఠానే నియోజేతి అధిసీలే సమాదపేతి, చతున్నం సతిపట్ఠానానం భావనానుయోగే సమాదపేతి, చతున్నం సమ్మప్పధానానం…పే॰… చతున్నం ఇద్ధిపాదానం… పఞ్చన్నం ఇన్ద్రియానం… పఞ్చన్నం బలానం… సత్తన్నం బోజ్ఝఙ్గానం… అరియస్స అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్స భావనానుయోగే సమాదపేతి – అయం అనాగారికమిత్తో.
Katamo anāgārikamitto? Idha bhikkhu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā, no ca aṭṭhāne niyojeti adhisīle samādapeti, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyoge samādapeti, catunnaṃ sammappadhānānaṃ…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyoge samādapeti – ayaṃ anāgārikamitto.
సుహజ్జా వుచ్చన్తి యేహి సహ ఆగమనం ఫాసు గమనం ఫాసు ఠానం ఫాసు నిసజ్జనం 51 ఫాసు సయనం ఫాసు ఆలపనం ఫాసు సల్లపనం ఫాసు ఉల్లపనం ఫాసు సముల్లపనం ఫాసు. మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో హాపేతి అత్థన్తి మిత్తే చ సుహజ్జే చ సన్దిట్ఠే చ సమ్భత్తే చ సహాయే చ అనుకమ్పమానో అనుపేక్ఖమానో అనుగణ్హమానో అత్తత్థమ్పి పరత్థమ్పి ఉభయత్థమ్పి హాపేతి, దిట్ఠధమ్మికమ్పి అత్థం హాపేతి, సమ్పరాయికమ్పి అత్థం హాపేతి, పరమత్థమ్పి హాపేతి పహాపేతి పరిహాపేతి పరిధంసేతి పరివజ్జేతి 52 అన్తరధాపేతీతి – మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో హాపేతి అత్థం.
Suhajjā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ 53 phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthanti mitte ca suhajje ca sandiṭṭhe ca sambhatte ca sahāye ca anukampamāno anupekkhamāno anugaṇhamāno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hāpeti, diṭṭhadhammikampi atthaṃ hāpeti, samparāyikampi atthaṃ hāpeti, paramatthampi hāpeti pahāpeti parihāpeti paridhaṃseti parivajjeti 54 antaradhāpetīti – mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ.
పటిబద్ధచిత్తోతి ద్వీహి కారణేహి పటిబద్ధచిత్తో హోతి – అత్తానం వా నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతి, అత్తానం వా ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతి. కథం అత్తానం నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతి? తుమ్హే మే బహూపకారా, అహం తుమ్హే నిస్సాయ లభామి చీవరపిణ్డపాతసేనాసనగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం. యమ్పి 55 మే అఞ్ఞే దాతుం వా కాతుం వా మఞ్ఞన్తి తుమ్హే నిస్సాయ తుమ్హే సమ్పస్సన్తా. యమ్పి మే పోరాణం మాతాపేత్తికం నామగోత్తం, తమ్పి మే అన్తరహితం. తుమ్హేహి అహం ఞాయామి – అసుకస్స కులుపకో, అసుకాయ కులుపకోతి . ఏవం అత్తానం నీచం ఠపేన్తో పరం ఉచ్చం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతి.
Paṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi 56 me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe sampassantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi – asukassa kulupako, asukāya kulupakoti . Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.
కథం అత్తానం ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతి? అహం తుమ్హాకం బహూపకారో, తుమ్హే మం ఆగమ్మ బుద్ధం సరణం గతా, ధమ్మం సరణం గతా, సఙ్ఘం సరణం గతా, పాణాతిపాతా పటివిరతా, అదిన్నాదానా పటివిరతా, కామేసుమిచ్ఛాచారా పటివిరతా, ముసావాదా పటివిరతా, సురామేరయమజ్జపమాదట్ఠానా పటివిరతా; అహం తుమ్హాకం ఉద్దేసం దేమి, పరిపుచ్ఛం దేమి, ఉపోసథం ఆచిక్ఖామి, నవకమ్మం అధిట్ఠామి. అథ పన తుమ్హే మం ఉజ్ఝిత్వా 57 అఞ్ఞే సక్కరోథ గరుం కరోథ మానేథ పూజేథాతి. ఏవం అత్తానం ఉచ్చం ఠపేన్తో పరం నీచం ఠపేన్తో పటిబద్ధచిత్తో హోతీతి – మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో, హాపేతి అత్థం పటిబద్ధచిత్తో.
Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā; ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā 58 aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hotīti – mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto.
ఏతం భయం సన్థవే పేక్ఖమానోతి. భయన్తి జాతిభయం జరాభయం బ్యాధిభయం మరణభయం రాజభయం చోరభయం అగ్గిభయం ఉదకభయం అత్తానువాదభయం పరానువాదభయం దణ్డభయం దుగ్గతిభయం ఊమిభయం కుమ్భిలభయం ఆవట్టభయం సుసుమారభయం 59 ఆజీవికభయం అసిలోకభయం పరిససారజ్జభయం మదనభయం భయానకం ఛమ్భితత్తం లోమహంసో చేతసో ఉబ్బేగో ఉత్రాసో. సన్థవేతి ద్వే సన్థవా – తణ్హాసన్థవో చ దిట్ఠిసన్థవో చ…పే॰… అయం తణ్హాసన్థవో…పే॰… అయం దిట్ఠిసన్థవో. ఏతం భయం సన్థవే పేక్ఖమానోతి ఏతం భయం సన్థవే పేక్ఖమానో దక్ఖమానో ఓలోకయమానో నిజ్ఝాయమానో ఉపపరిక్ఖమానోతి – ఏతం భయం సన్థవే పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ 60 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Santhaveti dve santhavā – taṇhāsanthavo ca diṭṭhisanthavo ca…pe… ayaṃ taṇhāsanthavo…pe… ayaṃ diṭṭhisanthavo. Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘మిత్తే సుహజ్జే అనుకమ్పమానో, హాపేతి అత్థం పటిబద్ధచిత్తో;
‘‘Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto;
ఏతం భయం సన్థవే పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౪.
124.
వంసో విసాలోవ యథా విసత్తో, పుత్తేసు దారేసు చ యా అపేక్ఖా;
Vaṃso visālova yathā visatto,puttesu dāresu ca yā apekkhā;
వంసక్కళీరోవ 61 అసజ్జమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Vaṃsakkaḷīrova62asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
వంసో విసాలోవ యథా విసత్తోతి వంసో వుచ్చతి వేళుగుమ్బో. యథా వేళుగుమ్బస్మిం పోరాణకా వంసా సత్తా 63 విసత్తా ఆసత్తా లగ్గా లగ్గితా పలిబుద్ధా, ఏవమేవ విసత్తికా వుచ్చతి తణ్హా. యో రాగో సారాగో అనునయో అనురోధో నన్దీ నన్దిరాగో చిత్తస్స సారాగో ఇచ్ఛా ముచ్ఛా అజ్ఝోసానం గేధో పలిగేధో సఙ్గో పఙ్కో ఏజా మాయా జనికా సఞ్జననీ సిబ్బినీ జాలినీ సరితా విసత్తికా సుత్తం విసటా ఆయూహనీ దుతియా పణిధి భవనేత్తి వనం వనథో సన్థవో సినేహో అపేక్ఖా పటిబన్ధు ఆసా ఆసీసనా ఆసీసితత్తం రూపాసా సద్దాసా గన్ధాసా రసాసా ఫోట్ఠబ్బాసా లాభాసా ధనాసా పుత్తాసా జీవితాసా జప్పా పజప్పా అభిజప్పా జప్పనా జప్పితత్తం లోలుప్పం లోలుప్పాయనా లోలుప్పాయితత్తం పుచ్ఛఞ్జికతా సాధుకమ్యతా అధమ్మరాగో విసమలోభో నికన్తి నికామనా పత్థనా పిహనా సమ్పత్థనా కామతణ్హా భవతణ్హా విభవతణ్హా రూపతణ్హా అరూపతణ్హా నిరోధతణ్హా రూపతణ్హా సద్దతణ్హా గన్ధతణ్హా రసతణ్హా ఫోట్ఠబ్బతణ్హా ధమ్మతణ్హా ఓఘో యోగో గన్థో ఉపాదానం ఆవరణం నీవరణం ఛదనం బన్ధనం ఉపక్కిలేసో అనుసయో పరియుట్ఠానం లతా వేవిచ్ఛం దుక్ఖమూలం దుక్ఖనిదానం దుక్ఖప్పభవో మారపాసో మారబళిసం మారవిసయో మారనివాసో మారబన్ధనం తణ్హానదీ తణ్హాజాలం తణ్హాగద్దులం తణ్హాసముద్దో అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలం.
Vaṃso visālova yathā visattoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ porāṇakā vaṃsā sattā 64 visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā, evameva visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsīsanā āsīsitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo māranivāso mārabandhanaṃ taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.
విసత్తికాతి కేనట్ఠేన విసత్తికా? విసాలాతి విసత్తికా విసతాతి విసత్తికా, విసటాతి విసత్తికా, విసమాతి విసత్తికా, విసక్కతీతి విసత్తికా, విసంహరతీతి విసత్తికా, విసంవాదికాతి విసత్తికా, విసమూలాతి విసత్తికా, విసఫలాతి విసత్తికా, విసపరిభోగాతి విసత్తికా. విసాలా వా పన తణ్హా రూపే సద్దే గన్ధే రసే ఫోట్ఠబ్బే కులే గణే ఆవాసే లాభే యసే పసంసాయ సుఖే చీవరే పిణ్డపాతే సేనాసనే గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారే కామధాతుయా రూపధాతుయా అరూపధాతుయా కామభవే రూపభవే అరూపభవే సఞ్ఞాభవే అసఞ్ఞాభవే నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాభవే ఏకవోకారభవే చతువోకారభవే పఞ్చవోకారభవే అతీతే అనాగతే పచ్చుప్పన్నే దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బేసు ధమ్మేసు విసతా విత్థతాతి – విసత్తికాతి – వంసో విసాలోవ యథా విసత్తో.
Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visālāti visattikā visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā. Visālā vā pana taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visatā vitthatāti – visattikāti – vaṃso visālova yathā visatto.
పుత్తేసు దారేసు చ యా అపేక్ఖాతి. పుత్తాతి చత్తారో పుత్తా – అత్రజో పుత్తో, ఖేత్తజో పుత్తో, దిన్నకో పుత్తో, అన్తేవాసికో పుత్తో. దారా వుచ్చన్తి భరియాయో. అపేక్ఖా వుచ్చన్తి తణ్హా. యో రాగో సారాగో…పే॰… అభిజ్ఝా లోభో అకుసలమూలన్తి – పుత్తేసు దారేసు చ యా అపేక్ఖా.
Puttesu dāresu ca yā apekkhāti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Apekkhā vuccanti taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – puttesu dāresu ca yā apekkhā.
వంసక్కళీరోవ అసజ్జమానోతి వంసో వుచ్చతి వేళుగుమ్బో. యథా వేళుగుమ్బస్మిం తరుణకా కళీరకా 65 అసత్తా అలగ్గా అగధితా 66 అపలిబుద్ధా నిక్ఖన్తా నిస్సటా విప్పముత్తా ఏవమేవ. సజ్జాతి ద్వే సజ్జనా – తణ్హాసజ్జనా చ దిట్ఠిసజ్జనా చ…పే॰… అయం తణ్హాసజ్జనా…పే॰… అయం దిట్ఠిసజ్జనా. తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స తణ్హాసజ్జనా పహీనా, దిట్ఠిసజ్జనా పటినిస్సట్ఠా. తణ్హాసజ్జనాయ పహీనత్తా దిట్ఠిసజ్జనాయ పటినిస్సట్ఠత్తా సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో రూపే న సజ్జతి సద్దే న సజ్జతి గన్ధే న సజ్జతి రసే న సజ్జతి ఫోట్ఠబ్బే న సజ్జతి కులే…పే॰… గణే… ఆవాసే… లాభే… యసే… పసంసాయ… సుఖే… చీవరే… పిణ్డపాతే… సేనాసనే… గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారే… కామధాతుయా… రూపధాతుయా… అరూపధాతుయా… కామభవే… రూపభవే… అరూపభవే… సఞ్ఞాభవే… అసఞ్ఞాభవే… నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాభవే… ఏకవోకారభవే… చతువోకారభవే… పఞ్చవోకారభవే… అతీతే… అనాగతే… పచ్చుప్పన్నే… దిట్ఠసుతముతవిఞ్ఞాతబ్బేసు ధమ్మేసు న సజ్జతి న గణ్హాతి న బజ్ఝతి న పలిబజ్ఝతి న ముచ్ఛతి; నిక్ఖన్తో నిస్సటో విప్పముత్తో విసఞ్ఞుత్తో విమరియాదికతేన చేతసా విహరతీతి – వంసక్కళీరోవ అసజ్జమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Vaṃsakkaḷīrova asajjamānoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ taruṇakā kaḷīrakā 67 asattā alaggā agadhitā 68 apalibuddhā nikkhantā nissaṭā vippamuttā evameva. Sajjāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanā. Tassa paccekasambuddhassa taṇhāsajjanā pahīnā, diṭṭhisajjanā paṭinissaṭṭhā. Taṇhāsajjanāya pahīnattā diṭṭhisajjanāya paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati rase na sajjati phoṭṭhabbe na sajjati kule…pe… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte… senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre… kāmadhātuyā… rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati na mucchati; nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘వంసో విసాలోవ యథా విసత్తో, పుత్తేసు దారేసు చ యా అపేక్ఖా;
‘‘Vaṃso visālova yathā visatto, puttesu dāresu ca yā apekkhā;
వంసక్కళీరోవ అసజ్జమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౫.
125.
మిగో అరఞ్ఞమ్హి యథా అబద్ధో 69, యేనిచ్ఛకం గచ్ఛతి గోచరాయ;
Migo araññamhi yathā abaddho70, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
విఞ్ఞూ నరో సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, ఆరఞ్ఞికో మిగో అరఞ్ఞే పవనే చరమానో విస్సత్థో గచ్ఛతి విస్సత్థో తిట్ఠతి విస్సత్థో నిసీదతి విస్సత్థో సేయ్యం కప్పేతి. తం కిస్స హేతు? అనాపాథగతో, భిక్ఖవే, లుద్దస్స. ఏవమేవ ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం 75 వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, āraññiko migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, luddassa. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ 76 vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి . అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో చ సమ్పజానో సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి ‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’తి తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సబ్బసో రూపసఞ్ఞానం సమతిక్కమా పటిఘసఞ్ఞానం అత్థఙ్గమా నానత్తసఞ్ఞానం అమనసికారా ‘అనన్తో ఆకాసో’తి ఆకాసానఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే , భిక్ఖు సబ్బసో ఆకాసానఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘అనన్తం విఞ్ఞాణ’న్తి విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి…పే॰….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave , bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, సబ్బసో విఞ్ఞాణఞ్చాయతనం సమతిక్కమ్మ ‘నత్థి కిఞ్చీ’తి ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి…పే॰….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, సబ్బసో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి…పే॰….
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, సబ్బసో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనం సమతిక్కమ్మ సఞ్ఞావేదయితనిరోధం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి. అయం వుచ్చతి, భిక్ఖవే, ‘భిక్ఖు అన్ధమకాసి మారం, అపదం వధిత్వా మారచక్ఖుం అదస్సనం గతో పాపిమతో’, తిణ్ణో లోకే విసత్తికం. సో విస్సత్థో గచ్ఛతి విస్సత్థో తిట్ఠతి విస్సత్థో నిసీదతి విస్సత్థో సేయ్యం కప్పేతి. తం కిస్స హేతు? అనాపాథగతో, భిక్ఖవే, పాపిమతో’’తి – మిగో అరఞ్ఞమ్హి యథా అబద్ధో, యేనిచ్ఛకం గచ్ఛతి గోచరాయ.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’, tiṇṇo loke visattikaṃ. So vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, pāpimato’’ti – migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya.
విఞ్ఞూ నరో సేరితం పేక్ఖమానోతి. విఞ్ఞూతి పణ్డితో పఞ్ఞవా బుద్ధిమా ఞాణీ విభావీ మేధావీ. నరోతి సత్తో మాణవో పోసో పుగ్గలో జీవో జాగు జన్తు ఇన్దగు మనుజో. సేరీతి ద్వే సేరీ – ధమ్మోపి సేరీ పుగ్గలోపి సేరీ. కతమో ధమ్మో సేరీ? చత్తారో సతిపట్ఠానా చత్తారో సమ్మప్పధానా చత్తారో ఇద్ధిపాదా పఞ్చిన్ద్రియాని పఞ్చ బలాని సత్త బోజ్ఝఙ్గా అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో – అయం ధమ్మో సేరీ. కతమో పుగ్గలో సేరీ? యో ఇమినా సేరినా ధమ్మేన సమన్నాగతో, సో వుచ్చతి పుగ్గలో సేరీ. విఞ్ఞూ నరో సేరితం పేక్ఖమానోతి విఞ్ఞూ నరో సేరితం ధమ్మం పేక్ఖమానో, దక్ఖమానో ఓలోకయమానో నిజ్ఝాయమానో ఉపపరిక్ఖమానోతి – విఞ్ఞూ నరో సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti. Viññūti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Naroti satto māṇavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti viññū naro seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno, dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘మిగో అరఞ్ఞమ్హి యథా అబద్ధో, యేనిచ్ఛకం గచ్ఛతి గోచరాయ;
‘‘Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;
విఞ్ఞూ నరో సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౬.
126.
ఆమన్తనా హోతి సహాయమజ్ఝే, వాసే ఠానే గమనే చారికాయ;
Āmantanā hoti sahāyamajjhe,vāse ṭhāne gamane cārikāya;
అనభిజ్ఝితం సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.
ఆమన్తనా హోతి సహాయమజ్ఝే, వాసే ఠానే గమనే చారికాయాతి సహాయా వుచ్చన్తి యేహి సహ ఆగమనం ఫాసు గమనం ఫాసు గమనాగమనం ఫాసు ఠానం ఫాసు నిసజ్జనం ఫాసు సయనం ఫాసు ఆలపనం ఫాసు సల్లపనం ఫాసు ఉల్లపనం ఫాసు సముల్లపనం ఫాసు. ఆమన్తనా హోతి సహాయమజ్ఝే, వాసే ఠానే గమనే చారికాయాతి సహాయమజ్ఝే వాసేపి ఠానేపి గమనేపి చారికాయపి అత్తత్థమన్తనా పరత్థమన్తనా ఉభయత్థమన్తనా దిట్ఠధమ్మికత్థమన్తనా సమ్పరాయికత్థమన్తనా పరమత్థమన్తనా 77 తి – ఆమన్తనా హోతి సహాయమజ్ఝే, వాసే ఠానే గమనే చారికాయ.
Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyamajjhe vāsepi ṭhānepi gamanepi cārikāyapi attatthamantanā paratthamantanā ubhayatthamantanā diṭṭhadhammikatthamantanā samparāyikatthamantanā paramatthamantanā 78 ti – āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya.
అనభిజ్ఝితం సేరితం పేక్ఖమానోతి అనభిజ్ఝితం ఏతం వత్థు బాలానం అసప్పురిసానం తిత్థియానం తిత్థయసావకానం, యదిదం – భణ్డుకాసాయవత్థవసనతా. అభిజ్ఝితం ఏతం వత్థు పణ్డితానం సప్పురిసానం బుద్ధసావకానం పచ్చేకబుద్ధానం, యదిదం – భణ్డుకాసాయవత్థవసనతా. సేరీతి ద్వే సేరీ – ధమ్మోపి సేరీ పుగ్గలోపి సేరీ. కతమో ధమ్మో సేరీ? చత్తారో సతిపట్ఠానా …పే॰… అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో – అయం ధమ్మో సేరీ. కతమో పుగ్గలో సేరీ? యో ఇమినా సేరినా ధమ్మేన సమన్నాగతో, సో వుచ్చతి పుగ్గలో సేరీ. అనభిజ్ఝితం సేరితం పేక్ఖమానోతి సేరితం ధమ్మం పేక్ఖమానో దక్ఖమానో ఓలోకయమానో నిజ్ఝాయమానో ఉపపరిక్ఖమానోతి – అనభిజ్ఝితం సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti anabhijjhitaṃ etaṃ vatthu bālānaṃ asappurisānaṃ titthiyānaṃ titthayasāvakānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Abhijjhitaṃ etaṃ vatthu paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā …pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ఆమన్తనా హోతి సహాయమజ్ఝే, వాసే ఠానే గమనే చారికాయ;
‘‘Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya;
అనభిజ్ఝితం సేరితం పేక్ఖమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౭.
127.
ఖిడ్డా 79 రతీ హోతి సహాయమజ్ఝే, పుత్తేసు చ విపులం హోతి పేమం;
Khiḍḍā80ratī hoti sahāyamajjhe,puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;
పియవిప్పయోగం 81 విజిగుచ్ఛమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Piyavippayogaṃ82vijigucchamāno, ekocare khaggavisāṇakappo.
ఖిడ్డా రతీ హోతి సహాయమజ్ఝేతి. ఖిడ్డాతి ద్వే ఖిడ్డా – కాయికా చ ఖిడ్డా వాచసికా చ ఖిడ్డా. కతమా కాయికా ఖిడ్డా? హత్థీహిపి కీళన్తి, అస్సేహిపి కీళన్తి, రథేహిపి కీళన్తి, ధనూహిపి కీళన్తి, థరూహిపి కీళన్తి, అట్ఠపదేహిపి కీళన్తి, దసపదేహిపి కీళన్తి, ఆకాసేపి కీళన్తి, పరిహారపథేపి కీళన్తి, సన్తికాయపి కీళన్తి, ఖలికాయపి కీళన్తి, ఘటికాయపి కీళన్తి, సలాకహత్థేనపి కీళన్తి, అక్ఖేనపి కీళన్తి, పఙ్గచీరేనపి కీళన్తి, వఙ్కకేనపి కీళన్తి, మోక్ఖచికాయపి కీళన్తి, చిఙ్గులకేనపి కీళన్తి, పత్తాళ్హకేనపి కీళన్తి, రథకేనపి కీళన్తి, ధనుకేనపి కీళన్తి, అక్ఖరికాయపి కీళన్తి, మనేసికాయపి కీళన్తి, యథావజ్జేనపి కీళన్తి. అయం కాయికా ఖిడ్డా.
Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, tharūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgacīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikā khiḍḍā.
రతీతి అనుక్కణ్ఠితాధివచనమేతం రతీతి. సహాయా వుచ్చన్తి యేహి సహ ఆగమనం ఫాసు గమనం ఫాసు గమనాగమనం ఫాసు ఠానం ఫాసు నిసజ్జనం ఫాసు సయనం ఫాసు ఆలపనం ఫాసు సల్లపనం ఫాసు ఉల్లపనం ఫాసు సముల్లపనం ఫాసు. ఖిడ్డా రతీ హోతి సహాయమజ్ఝేతి ఖిడ్డా చ రతి చ సహాయమజ్ఝే హోతీతి – ఖిడ్డా రతీ హోతి సహాయమజ్ఝే.
Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti khiḍḍā ca rati ca sahāyamajjhe hotīti – khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe.
పుత్తేసు చ విపులం హోతి పేమన్తి. పుత్తాతి చత్తారో పుత్తా – అత్రజో పుత్తో, ఖేత్తజో పుత్తో , దిన్నకో పుత్తో, అన్తేవాసికో పుత్తో. పుత్తేసు చ విపులం హోతిం పేమన్తి పుత్తేసు చ అధిమత్తం హోతి పేమన్తి – పుత్తేసు చ విపులం హోతి పేమం.
Puttesuca vipulaṃ hoti pemanti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto , dinnako putto, antevāsiko putto. Puttesu ca vipulaṃ hotiṃ pemanti puttesu ca adhimattaṃ hoti pemanti – puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ.
పియవిప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానోతి ద్వే పియా – సత్తా వా సఙ్ఖారా వా. కతమే సత్తా పియా? ఇధ యస్స తే హోన్తి అత్థకామా హితకామా ఫాసుకామా యోగక్ఖేమకామా మాతా వా పితా వా భాతా వా భగినీ వా పుత్తో వా ధీతా వా మిత్తా వా అమచ్చా వా ఞాతీ వా సాలోహితా వా, ఇమే సత్తా పియా.
Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā putto vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, ime sattā piyā.
కతమే సఙ్ఖారా పియా? మనాపికా రూపా మనాపికా సద్దా మనాపికా గన్ధా మనాపికా రసా మనాపికా ఫోట్ఠబ్బా, ఇమే సఙ్ఖారా పియా. పియవిప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానోతి పియానం విప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానో అట్టియమానో హరాయమానోతి – పియవిప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, ime saṅkhārā piyā. Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti piyānaṃ vippayogaṃ vijigucchamāno aṭṭiyamāno harāyamānoti – piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ఖిడ్డా రతీ హోతి సహాయమజ్ఝే, పుత్తేసు చ విపులం హోతి పేమం;
‘‘Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe, puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;
పియవిప్పయోగం విజిగుచ్ఛమానో, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౮.
128.
చాతుద్దిసో అప్పటిఘో చ హోతి, సన్తుస్సమానో ఇతరీతరేన;
Cātuddisoappaṭigho ca hoti,santussamāno itarītarena;
పరిస్సయానం సహితా అఛమ్భీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.
చాతుద్దిసో అప్పటిఘో చ హోతీతి. చాతుద్దిసోతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో మేత్తాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి, తథా దుతియం, తథా తతియం, తథా చతుత్థం. ఇతి ఉద్ధమధో తిరియం సబ్బధి సబ్బత్తతాయ సబ్బావన్తం లోకం మేత్తాసహగతేన చేతసా విపులేన మహగ్గతేన అప్పమాణేన అవేరేన అబ్యాపజ్జేన 87 ఫరిత్వా విహరతి. కరుణాసహగతేన…పే॰… ముదితాసహగతేన…పే॰… ఉపేక్ఖాసహగతేన చేతసా ఏకం దిసం ఫరిత్వా విహరతి, తథా దుతియం, తథా తతియం…పే॰… అబ్యాపజ్జేన ఫరిత్వా విహరతి. చాతుద్దిసో అప్పటిఘో చ హోతీతి మేత్తాయ భావితత్తా యే పురత్థిమాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా 88 హోన్తి, యే దక్ఖిణాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి , యే పచ్ఛిమాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే ఉత్తరాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే పురత్థిమాయ అనుదిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే దక్ఖిణాయ అనుదిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే పచ్ఛిమాయ అనుదిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే ఉత్తరాయ అనుదిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే హేట్ఠిమాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే ఉపరిమాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి, యే దిసాసు విదిసాసు సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి; కరుణాయ భావితత్తా ముదితాయ భావితత్తా ఉపేక్ఖాయ భావితత్తా యే పురత్థిమాయ దిసాయ సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తి…పే॰… యే దిసాసు విదిసాసు సత్తా తే అప్పటికూలా హోన్తీతి – చాతుద్దిసో అప్పటిఘో చ హోతి.
Cātuddiso appaṭigho ca hotīti. Cātuddisoti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 89 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena…pe… muditāsahagatena…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ…pe… abyāpajjena pharitvā viharati. Cātuddiso appaṭigho ca hotīti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā 90 honti, ye dakkhiṇāya disāya sattā te appaṭikūlā honti , ye pacchimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye puratthimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye heṭṭhimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uparimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā honti; karuṇāya bhāvitattā muditāya bhāvitattā upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti…pe… ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā hontīti – cātuddiso appaṭigho ca hoti.
సన్తుస్సమానో ఇతరీతరేనాతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో సన్తుట్ఠో హోతి ఇతరీతరేన చీవరేన, ఇతరీతరచీవరసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ, న చ చీవరహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం 91 ఆపజ్జతి. అలద్ధా చ చీవరం న పరితస్సతి, లద్ధా చ చీవరం అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపసన్నో 92 ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి. తాయ చ పన ఇతరీతరచీవరసన్తుట్ఠియా నేవత్తానుక్కంసేతి న పరం వమ్భేతి. యో హి తత్థ దక్ఖో అనలసో సమ్పజానో పతిస్సతో, అయం వుచ్చతి పచ్చేకసమ్బుద్ధో పోరాణే అగ్గఞ్ఞే అరియవంసే ఠితో. సన్తుట్ఠో హోతి ఇతరీతరేన పిణ్డపాతేన…పే॰…
Santussamānoitarītarenāti so paccekasambuddho santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ 93 āpajjati. Aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpasanno 94 ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena…pe…
సన్తుట్ఠో హోతి ఇతరీతరేన సేనాసనేన…పే॰… సన్తుట్ఠో హోతి ఇతరీతరేన గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారేన, ఇతరీతరగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారసన్తుట్ఠియా చ వణ్ణవాదీ, న చ గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారహేతు అనేసనం అప్పతిరూపం ఆపజ్జతి. అలద్ధా చ గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారానం న పరితస్సతి. లద్ధా చ గిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారం అగధితో అముచ్ఛితో అనజ్ఝాపన్నో ఆదీనవదస్సావీ నిస్సరణపఞ్ఞో పరిభుఞ్జతి. తాయ చ ఇతరీతరగిలానపచ్చయభేసజ్జపరిక్ఖారసన్తుట్ఠియా నేవత్తానుక్కంసేతి న పరం వమ్భేతి. యో హి తత్థ దక్ఖో అనలసో సమ్పజానో పతిస్సతో, అయం వుచ్చతి పచ్చేకసమ్బుద్ధో పోరాణే అగ్గఞ్ఞే అరియవంసే ఠితోతి – సన్తుస్సమానో ఇతరీతరేన.
Santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena…pe… santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na paritassati. Laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – santussamāno itarītarena.
పరిస్సయానం సహితా అఛమ్భీతి. పరిస్సయాతి ద్వే పరిస్సయా – పాకటపరిస్సయా చ పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా చ. కతమే పాకటపరిస్సయా? సీహా బ్యగ్ఘా దీపీ అచ్ఛా తరచ్ఛా కోకా మహింసా 95 హత్థీ అహీ విచ్ఛికా సతపదీ, చోరా వా అస్సు మానవా వా కతకమ్మా వా అకతకమ్మా వా, చక్ఖురోగో సోతరోగో ఘానరోగో జివ్హారోగో కాయరోగో సీసరోగో కణ్ణరోగో ముఖరోగో దన్తరోగో కాసో సాసో పినాసో డాహో జరో కుచ్ఛిరోగో ముచ్ఛా పక్ఖన్దికా సూలా విసూచికా కుట్ఠం గణ్డో కిలాసో సోసో అపమారో దద్దు కణ్డు కచ్ఛు రఖసా వితచ్ఛికా లోహితపిత్తం మధుమేహో అంసా పిళకా భగన్దలా, పిత్తసముట్ఠానా ఆబాధా సేమ్హసముట్ఠానా ఆబాధా వాతసముట్ఠానా ఆబాధా సన్నిపాతికా ఆబాధా ఉతుపరిణామజా ఆబాధా విసమపరిహారజా ఆబాధా ఓపక్కమికా ఆబాధా కమ్మవిపాకజా ఆబాధా, సీతం ఉణ్హం జిఘచ్ఛా పిపాసా ఉచ్చారో పస్సావో డంసమకసవాతాతపసరీసపసమ్ఫస్సా ఇతి వా. ఇమే వుచ్చన్తి పాకటపరిస్సయా.
Parissayānaṃsahitā achambhīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 96 hatthī ahī vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā. Ime vuccanti pākaṭaparissayā.
కతమే పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా? కాయదుచ్చరితం వచీదుచ్చరితం మనోదుచ్చరితం కామచ్ఛన్దనీవరణం బ్యాపాదనీవరణం థినమిద్ధనీవరణం ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చనీవరణం విచికిచ్ఛానీవరణం రాగో దోసో మోహో కోధో ఉపనాహో మక్ఖో పళాసో ఇస్సా మచ్ఛరియం మాయా సాఠేయ్యం థమ్భో సారమ్భో మానో అతిమానో మదో పమాదో, సబ్బే కిలేసా సబ్బే దుచ్చరితా సబ్బే దరథా సబ్బే పరిళాహా సబ్బే సన్తాపా సబ్బాకుసలాభిసఙ్ఖారా. ఇమే వుచ్చన్తి పటిచ్ఛన్నపరిస్సయా.
Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā. Ime vuccanti paṭicchannaparissayā.
పరిస్సయాతి కేనట్ఠేన పరిస్సయా? పరిసహన్తీతి పరిస్సయా, పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా, తత్రాసయాతి పరిస్సయా. కథం పరిసహన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా తం పుగ్గలం సహన్తి పరిసహన్తి అభిభవన్తి అజ్ఝోత్థరన్తి పరియాదియన్తి మద్దన్తి. ఏవం పరిసహన్తీతి – పరిస్సయా.
Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.
కథం పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి పరిస్సయా? తే పరిస్సయా కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. కతమేసం కుసలానం ధమ్మానం? సమ్మాపటిపదాయ అనులోమపటిపదాయ అపచ్చనీకపటిపదాయ అన్వత్థపటిపదాయ ధమ్మానుధమ్మపటిపదాయ సీలేసు పరిపూరకారితాయ ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారతాయ భోజనే మత్తఞ్ఞుతాయ జాగరియానుయోగస్స సతిసమ్పజఞ్ఞస్స చతున్నం సతిపట్ఠానానం భావనానుయోగస్స, చతున్నం సమ్మప్పధానానం… చతున్నం ఇద్ధిపాదానం… పఞ్చన్నం ఇన్ద్రియానం… పఞ్చన్నం బలానం… సత్తన్నం బోజ్ఝఙ్గానం… అరియస్స అట్ఠఙ్గికస్స మగ్గస్స భావనానుయోగస్స – ఇమేసం కుసలానం ధమ్మానం అన్తరాయాయ పరిహానాయ సంవత్తన్తి. ఏవం పరిహానాయ సంవత్తన్తీతి – పరిస్సయా.
Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa, catunnaṃ sammappadhānānaṃ… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.
కథం తత్రాసయాతి పరిస్సయా? తత్థేతే 97 పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయా. యథా బిలే బిలాసయా పాణా సయన్తి, దకే దకాసయా 98 పాణా సయన్తి, వనే వనాసయా పాణా సయన్తి , రుక్ఖే రుక్ఖాసయా పాణా సయన్తి; ఏవమేవ తత్థేతే పాపకా అకుసలా ధమ్మా ఉప్పజ్జన్తి అత్తభావసన్నిస్సయాతి. ఏవమ్పి తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete 99 pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā 100 pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti , rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘సాన్తేవాసికో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి. కథఞ్చ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతి? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా ఉప్పజ్జన్తి యే పాపకా అకుసలా ధమ్మా, సరసఙ్కప్పా సంఞ్ఞోజనీయా 101, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాస్సవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాన్తేవాసికో వుచ్చతి. తేన సముదాచరేన సముదాచరన్తి నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā, sarasaṅkappā saṃññojanīyā 102, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsiko vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖునో సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా…పే॰… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా…పే॰… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా…పే॰… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ ఉప్పజ్జన్తి యే పాపకా అకుసలా ధమ్మా సరసఙ్కప్పా సంయోజనీయా, త్యస్స అన్తో వసన్తి అన్వాస్సవన్తి పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాన్తేవాసికోతి వుచ్చతి. తేన సముదాచరేన సముదాచరన్తి నం పాపకా అకుసలా ధమ్మాతి. తస్మా సాచరియకోతి వుచ్చతి. ఏవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు సాన్తేవాసికో సాచరియకో దుక్ఖం న ఫాసు విహరతీ’’తి. ఏవమ్పి, తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘తయోమే, భిక్ఖవే, అన్తరామలా అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా. కతమే తయో ? లోభో, భిక్ఖవే, అన్తరామలో 103 అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో, దోసో, భిక్ఖవే…పే॰… మోహో, భిక్ఖవే, అన్తరామలో అన్తరాఅమిత్తో అన్తరాసపత్తో అన్తరావధకో అన్తరాపచ్చత్థికో. ఇమే ఖో, భిక్ఖవే, తయో అన్తరామలా అన్తరాఅమిత్తా అన్తరాసపత్తా అన్తరావధకా అన్తరాపచ్చత్థికా’’తి.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo ? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 104 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.
అనత్థజననో లోభో, లోభో చిత్తప్పకోపనో;
Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
లుద్ధో అత్థం న జానాతి, లుద్ధో ధమ్మం న పస్సతి;
Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;
అన్ధతమం తదా హోతి, యం లోభో సహతే నరం.
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.
అనత్థజననో దోసో, దోసో చిత్తప్పకోపనో;
Anatthajanano doso, doso cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
దుట్ఠో అత్థం న జానాతి, దుట్ఠో ధమ్మం న పస్సతి;
Duṭṭho atthaṃ na jānāti, duṭṭho dhammaṃ na passati;
అన్ధతమం తదా హోతి, యం దోసో సహతే నరం.
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.
అనత్థజననో మోహో, మోహో చిత్తప్పకోపనో;
Anatthajanano moho, moho cittappakopano;
భయమన్తరతో జాతం, తం జనో నావబుజ్ఝతి.
Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.
మూళ్హో అత్థం న జానాతి, మూళ్హో ధమ్మం న పస్సతి;
Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;
అన్ధతమం తదా హోతి, యం మోహో సహతే నరన్తి.
Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naranti.
ఏవమ్పి, తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా – ‘‘తయో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ . కతమే తయో? లోభో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ; దోసో ఖో, మహారాజ…పే॰… మోహో ఖో, మహారాజ, పురిసస్స ధమ్మో అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానో ఉప్పజ్జతి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ. ఇమే ఖో, మహారాజ, తయో పురిసస్స ధమ్మా అజ్ఝత్తం ఉప్పజ్జమానా ఉప్పజ్జన్తి అహితాయ దుక్ఖాయ అఫాసువిహారాయ.
Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya . Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.
‘‘లోభో దోసో చ మోహో చ, పురిసం పాపచేతసం;
‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;
హింసన్తి అత్తసమ్భూతా, తచసారంవ సమ్ఫల’’న్తి 105.
Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti 106.
ఏవమ్పి, తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
వుత్తఞ్హేతం భగవతా –
Vuttañhetaṃ bhagavatā –
‘‘రాగో చ దోసో చ ఇతోనిదానా, అరతీ రతీ లోమహంసో ఇతోజా;
‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;
ఇతో సముట్ఠాయ మనోవితక్కా, కుమారకా ధఙ్కమివోస్సజన్తీ’’తి 107.
Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti 108.
ఏవమ్పి, తత్రాసయాతి – పరిస్సయా.
Evampi, tatrāsayāti – parissayā.
పరిస్సయానం సహితాతి పరిస్సయే సహితా ఆరాధితా అజ్ఝోత్థరితా పరియాదితా పటినిస్సతాతి – పరిస్సయానం సహితా. అఛమ్భీతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో అభీరూ అచ్ఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ పహీనభయభేరవో విగతలోమహంసో విహరతీతి – పరిస్సయానం సహితా అచ్ఛమ్భీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Parissayānaṃ sahitāti parissaye sahitā ārādhitā ajjhottharitā pariyāditā paṭinissatāti – parissayānaṃ sahitā. Achambhīti so paccekasambuddho abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – parissayānaṃ sahitā acchambhī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘చాతుద్దిసో అప్పటిఘో చ హోతి, సన్తుస్సమానో ఇతరీతరేన;
‘‘Cātuddiso appaṭigho ca hoti, santussamāno itarītarena;
పరిస్సయానం సహితా అఛమ్భీ, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౨౯.
129.
దుస్సఙ్గహా పబ్బజితాపి ఏకే, అథో గహట్ఠా ఘరమావసన్తా;
Dussaṅgahāpabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;
అప్పోస్సుక్కో పరపుత్తేసు హుత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo.
దుస్సఙ్గహా పబ్బజితాపి ఏకేతి పబ్బజితాపి ఇధేకచ్చే నిస్సయేపి దియ్యమానే ఉద్దేసేపి దియ్యమానే పరిపుచ్ఛాయపి 109 దియ్యమానే చీవరేపి దియ్యమానే పత్తేపి దియ్యమానే లోహథాలకేపి దియ్యమానే ధమ్మకరణేపి 110 దియ్యమానే పరిస్సావనేపి దియ్యమానే థవికేపి దియ్యమానే ఉపాహనేపి దియ్యమానే కాయబన్ధనేపి దియ్యమానే న సుణన్తి న సోతం ఓదహన్తి న అఞ్ఞాచిత్తం ఉపట్ఠపేన్తి, అనస్సవా అవచనకరా పటిలోమవుత్తినో అఞ్ఞేనేవ ముఖం కరోన్తీతి – దుస్సఙ్గహా పబ్బజితాపి ఏకే.
Dussaṅgahā pabbajitāpi eketi pabbajitāpi idhekacce nissayepi diyyamāne uddesepi diyyamāne paripucchāyapi 111 diyyamāne cīvarepi diyyamāne pattepi diyyamāne lohathālakepi diyyamāne dhammakaraṇepi 112 diyyamāne parissāvanepi diyyamāne thavikepi diyyamāne upāhanepi diyyamāne kāyabandhanepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – dussaṅgahā pabbajitāpi eke.
అథో గహట్ఠా ఘరమావసన్తాతి గహట్ఠాపి ఇధేకచ్చే హత్థిమ్హిపి దియ్యమానే…పే॰… రథేపి ఖేత్తేపి వత్థుమ్హిపి హిరఞ్ఞేపి సువణ్ణేపి దియ్యమానే గామేపి…పే॰… నిగమేపి నగరేపి… రట్ఠేపి… జనపదేపి దియ్యమానే న సుణన్తి న సోతం ఓదహన్తి న అఞ్ఞాచిత్తం ఉపట్ఠపేన్తి, అనస్సవా అవచనకరా పటిలోమవుత్తినో అఞ్ఞేనేవ ముఖం కరోన్తీతి – అథో గహట్ఠా ఘరమావసన్తా.
Atho gahaṭṭhā gharamāvasantāti gahaṭṭhāpi idhekacce hatthimhipi diyyamāne…pe… rathepi khettepi vatthumhipi hiraññepi suvaṇṇepi diyyamāne gāmepi…pe… nigamepi nagarepi… raṭṭhepi… janapadepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – atho gahaṭṭhā gharamāvasantā.
అప్పోస్సుక్కో పరపుత్తేసు హుత్వాతి అత్తానం ఠపేత్వా సబ్బే ఇమస్మిం అత్థే పరపుత్తా. తేసు పరపుత్తేసు అప్పోస్సుక్కో హుత్వా అబ్యావటో హుత్వా అనపేక్ఖో హుత్వాతి – అప్పోస్సుక్కో పరపుత్తేసు హుత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Appossukko paraputtesu hutvāti attānaṃ ṭhapetvā sabbe imasmiṃ atthe paraputtā. Tesu paraputtesu appossukko hutvā abyāvaṭo hutvā anapekkho hutvāti – appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘దుస్సఙ్గహా పబ్బజితాపి ఏకే, అథో గహట్ఠా ఘరమావసన్తా;
‘‘Dussaṅgahā pabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;
అప్పోస్సుక్కో పరపుత్తేసు హుత్వా, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
౧౩౦.
130.
ఛేత్వాన వీరో గిహిబన్ధనాని, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో.
Chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.
ఓరోపయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనానీతి గిహిబ్యఞ్జనాని వుచ్చన్తి కేసా చ మస్సూ చ మాలా చ గన్ధఞ్చ విలేపనఞ్చ ఆభరణఞ్చ పిలన్ధనఞ్చ వత్థఞ్చ పారుపనఞ్చ వేఠనఞ్చ ఉచ్ఛాదనం పరిమద్దనం న్హాపనం 117 సమ్బాహనం ఆదాసం అఞ్జనం మాలాగన్ధవిలేపనం ముఖచుణ్ణం ముఖలేపనం హత్థబన్ధం సిఖాబన్ధం దణ్డం నాళికం 118 ఖగ్గం ఛత్తం చిత్రుపాహనం ఉణ్హీసం మణిం వాళబీజనిం ఓదాతాని వత్థాని దీఘదసాని 119 ఇతి వా. ఓరోపయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనానీతి గిహిబ్యఞ్జనాని ఓరోపయిత్వా సమోరోపయిత్వా నిక్ఖిపిత్వా పటిపస్సమ్భయిత్వాతి – ఓరోపయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనాని.
Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca mālā ca gandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ 120 sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ 121 khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni 122 iti vā. Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭipassambhayitvāti – oropayitvā gihibyañjanāni.
సఞ్ఛిన్నపత్తో యథా కోవిళారోతి యథా కోవిళారస్స పత్తాని ఛిన్నాని సఞ్ఛిన్నాని పతితాని పరిపతితాని, ఏవమేవ తస్స పచ్చేకసమ్బుద్ధస్స గిహిబ్యఞ్జనాని ఛిన్నాని సఞ్ఛిన్నాని పతితానీతి – సఞ్ఛిన్నపత్తో యథా కోవిళారో.
Sañchinnapatto yathā koviḷāroti yathā koviḷārassa pattāni chinnāni sañchinnāni patitāni paripatitāni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibyañjanāni chinnāni sañchinnāni patitānīti – sañchinnapatto yathā koviḷāro.
ఛేత్వాన వీరో గిహిబన్ధనానీతి. వీరోతి వీరియవాతి వీరో, పహూతి వీరో, విసవీతి వీరో, అలమత్తోతి వీరో, సూరోతి వీరో, విక్కన్తో అభీరూ అచ్ఛమ్భీ అనుత్రాసీ అపలాయీ పహీనభయభేరవోతి వీరో, విగతలోమహంసోతి వీరో.
Chetvāna vīro gihibandhanānīti. Vīroti vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravoti vīro, vigatalomahaṃsoti vīro.
విరతో ఇధ 123 సబ్బపాకేహి, నిరయదుక్ఖం అతిచ్చ వీరియవా సో;
Virato idha 124 sabbapākehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;
సో వీరియవా పధానవా, ధీరో 125 తాది పవుచ్చతే తథత్తా.
So vīriyavā padhānavā, dhīro 126 tādi pavuccate tathattā.
గిహిబన్ధనాని వుచ్చన్తి పుత్తా చ భరియా చ దాసా చ దాసీ చ అజేళకా చ కుక్కుటసూకరా చ హత్థిగవాస్సవళవా చ ఖేత్తఞ్చ వత్థు చ హిరఞ్ఞఞ్చ సువణ్ణఞ్చ గామనిగమరాజధానియో చ రట్ఠఞ్చ జనపదో చ కోసో చ కోట్ఠాగారఞ్చ, యం కిఞ్చి రజనీయవత్థు.
Gihibandhanāni vuccanti puttā ca bhariyā ca dāsā ca dāsī ca ajeḷakā ca kukkuṭasūkarā ca hatthigavāssavaḷavā ca khettañca vatthu ca hiraññañca suvaṇṇañca gāmanigamarājadhāniyo ca raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyavatthu.
ఛేత్వాన వీరో గిహిబన్ధనానీతి సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో వీరో గిహిబన్ధనాని ఛిన్దిత్వా సముచ్ఛిన్దిత్వా జహిత్వా వినోదేత్వా బ్యన్తీకరిత్వా అనభావం గమేత్వాతి – ఛేత్వాన వీరో గిహిబన్ధనాని, ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో. తేనాహ సో పచ్చేకసమ్బుద్ధో –
Chetvāna vīro gihibandhanānīti so paccekasambuddho vīro gihibandhanāni chinditvā samucchinditvā jahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –
‘‘ఓరోపయిత్వా గిహిబ్యఞ్జనాని, సఞ్ఛిన్నపత్తో యథా కోవిళారో,
‘‘Oropayitvā gihibyañjanāni, sañchinnapatto yathā koviḷāro,
ఛేత్వాన వీరో గిహిబన్ధనాని;
Chetvāna vīro gihibandhanāni;
ఏకో చరే ఖగ్గవిసాణకప్పో’’తి.
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
పఠమో వగ్గో.
Paṭhamo vaggo.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / చూళనిద్దేస-అట్ఠకథా • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ౧. పఠమవగ్గవణ్ణనా • 1. Paṭhamavaggavaṇṇanā