Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / စူဠနိဒ္ဒေသပာဠိ • Cūḷaniddesapāḷi

    ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တော

    Khaggavisāṇasutto

    ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသော

    Khaggavisāṇasuttaniddeso

    ပဌမဝဂ္ဂော

    Paṭhamavaggo

    ၁၂၁.

    121.

    သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ၊ အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

    Sabbesubhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;

    န ပုတ္တမိစ္ဆေယ္ယ ကုတော သဟာယံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

    သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍန္တိ။ သဗ္ဗေသူတိ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သဗ္ဗထာ သဗ္ဗံ အသေသံ နိသ္သေသံ ပရိယာဒိယနဝစနမေတံ – သဗ္ဗေသူတိ။ ဘူတေသူတိ ဘူတာ ဝုစ္စန္တိ တသာ စ ထာဝရာ စ။ တသာတိ ယေသံ တသိတတဏ္ဟာ အပ္ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝာ အပ္ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ? တေ တသန္တိ ဥတ္တသန္တိ ပရိတသန္တိ ဘာသန္တိ သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ တသာ။ ထာဝရာတိ ယေသံ တသိတတဏ္ဟာ ပဟီနာ, ယေသဉ္စ ဘယဘေရဝာ ပဟီနာ။ ကိံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ? တေ န တသန္တိ န ဥတ္တသန္တိ န ပရိတသန္တိ န ဘာယန္တိ န သန္တာသံ အာပဇ္ဇန္တိ, တံကာရဏာ ဝုစ္စန္တိ ထာဝရာ။ ဒဏ္ဍန္တိ တယော ဒဏ္ဍာ – ကာယဒဏ္ဍော ဝစီဒဏ္ဍော မနောဒဏ္ဍော။ တိဝိဓံ ကာယဒုစ္စရိတံ ကာယဒဏ္ဍော, စတုဗ္ဗိဓံ ဝစီဒုစ္စရိတံ ဝစီဒဏ္ဍော, တိဝိဓံ မနောဒုစ္စရိတံ မနောဒဏ္ဍော။ သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍန္တိ သဗ္ဗေသု ဘူတေသု ဒဏ္ဍံ နိဓာယ နိဒဟိတ္ဝာ။

    Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbesūti. Bhūtesūti bhūtā vuccanti tasā ca thāvarā ca. Tasāti yesaṃ tasitataṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāsanti santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitataṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti na santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Daṇḍanti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo vacīdaṇḍo manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti sabbesu bhūtesu daṇḍaṃ nidhāya nidahitvā.

    အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသန္တိ ဧကမေကမ္ပိ သတ္တံ ပာဏိနာ ဝာ လေဍ္ဍုနာ ဝာ ဒဏ္ဍေန ဝာ သတ္ထေန ဝာ အန္ဒုယာ 1 ဝာ ရဇ္ဇုယာ ဝာ အဝိဟေဌယန္တော, သဗ္ဗေပိ သတ္တေ ပာဏိနာ ဝာ လေဍ္ဍုနာ ဝာ ဒဏ္ဍေန ဝာ သတ္ထေန ဝာ အန္ဒုယာ ဝာ ရဇ္ဇုယာ ဝာ အဝိဟေဌယန္တောတိ – အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

    Aviheṭhayaṃaññatarampi tesanti ekamekampi sattaṃ pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā 2 vā rajjuyā vā aviheṭhayanto, sabbepi satte pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayantoti – aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ.

    န ပုတ္တမိစ္ဆေယ္ယ ကုတော သဟာယန္တိ။ နာတိ ပဋိက္ခေပော; ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတ္ရဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝာသိကော ပုတ္တော။ သဟာယန္တိ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု, ဂမနံ ဖာသု, ဂမနာဂမနံ ဖာသု, ဌာနံ ဖာသု, နိသဇ္ဇနံ ဖာသု, သယနံ 3 ဖာသု, အာလပနံ ဖာသု, သလ္လပနံ ဖာသု, ဥလ္လပနံ ဖာသု, သမုလ္လပနံ ဖာသု ။ န ပုတ္တမိစ္ဆေယ္ယ ကုတော သဟာယန္တိ ပုတ္တမ္ပိ န ဣစ္ဆေယ္ယ န သာဒိယေယ္ယ န ပတ္ထယေယ္ယ န ပိဟယေယ္ယ နာဘိဇပ္ပေယ္ယ, ကုတော မိတ္တံ ဝာ သန္ဒိဋ္ဌံ ဝာ သမ္ဘတ္တံ ဝာ သဟာယံ ဝာ ဣစ္ဆေယ္ယ 4 သာဒိယေယ္ယ ပတ္ထယေယ္ယ ပိဟယေယ္ယ အဘိဇပ္ပေယ္ယာတိ – န ပုတ္တမိစ္ဆေယ္ယ ကုတော သဟာယံ။

    Na puttamiccheyya kuto sahāyanti. ti paṭikkhepo; puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Sahāyanti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjanaṃ phāsu, sayanaṃ 5 phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu . Na puttamiccheyya kutosahāyanti puttampi na iccheyya na sādiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nābhijappeyya, kuto mittaṃ vā sandiṭṭhaṃ vā sambhattaṃ vā sahāyaṃ vā iccheyya 6 sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyyāti – na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ.

    ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ။ ဧကောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဗ္ဗဇ္ဇာသင္ခာတေန ဧကော, အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော, တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန 7 ဧကော, ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတဒောသောတိ ဧကော, ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော, ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော, ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဧကော။

    Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena 8 eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဗ္ဗဇ္ဇာသင္ခာတေန ဧကော? သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သဗ္ဗံ ဃရာဝာသပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပုတ္တဒာရပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဉာတိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သန္နိဓိပလိဗောဓံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ အကိဉ္စနဘာဝံ ဥပဂန္တ္ဝာ ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပဗ္ဗဇ္ဇာသင္ခာတေန ဧကော။

    Kathaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko? So paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ပဗ္ဗဇိတော သမာနော ဧကော အရညဝနပတ္ထာနိ ပန္တာနိ သေနာသနာနိ ပဋိသေဝတိ အပ္ပသဒ္ဒာနိ အပ္ပနိဂ္ဃောသာနိ ဝိဇနဝာတာနိ မနုသ္သရာဟသ္သေယ္ယကာနိ ပဋိသလ္လာနသာရုပ္ပာနိ။ သော ဧကော ဂစ္ဆတိ, ဧကော တိဋ္ဌတိ, ဧကော နိသီဒတိ, ဧကော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ, ဧကော ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိသတိ, ဧကော အဘိက္ကမတိ, ဧကော ပဋိက္ကမတိ, ဧကော ရဟော နိသီဒတိ, ဧကော စင္ကမံ အဓိဋ္ဌာတိ, ဧကော စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အဒုတိယဋ္ဌေန ဧကော။

    Kathaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော? သော ဧဝံ ဧကော အဒုတိယော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော မဟာပဓာနံ ပဒဟန္တော မာရံ သသေနကံ နမုစိံ ကဏ္ဟံ ပမတ္တဗန္ဓုံ ဝိဓမေတ္ဝာ စ တဏ္ဟာဇာလိနိံ ဝိသရိတံ ဝိသတ္တိကံ ပဇဟိ ဝိနောဒေသိ ဗ္ယန္တီအကာသိ အနဘာဝံဂမေသိ။

    Kathaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenakaṃ namuciṃ kaṇhaṃ pamattabandhuṃ vidhametvā ca taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃgamesi.

    ‘‘တဏ္ဟာဒုတိယော ပုရိသော၊ ဒီဃမဒ္ဓာန သံသရံ။

    ‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;

    ဣတ္ထဘာဝညထာဘာဝံ၊ သံသာရံ နာတိဝတ္တတိ။

    Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.

    ‘‘ဧတမာဒီနဝံ ဉတ္ဝာ၊ တဏ္ဟံ ဒုက္ခသ္သ သမ္ဘဝံ။

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;

    ဝီတတဏ္ဟော အနာဒာနော၊ သတော ဘိက္ခု ပရိဗ္ဗဇေ’’တိ။

    Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

    ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တဏ္ဟာယ ပဟာနဋ္ဌေန ဧကော။

    Evaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော? ရာဂသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော, ဒောသသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတဒောသောတိ ဧကော, မောဟသ္သ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ ဧကော, ကိလေသာနံ ပဟီနတ္တာ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ ဧကော။ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကန္တဝီတရာဂောတိ ဧကော။

    Kathaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko. Evaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော? ဧကာယနမဂ္ဂော ဝုစ္စတိ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ, စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ, စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ, ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ, ပဉ္စ ဗလာနိ, သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။

    Kathaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

    ‘‘ဧကာယနံ ဇာတိခယန္တဒသ္သီ၊ မဂ္ဂံ ပဇာနာတိ ဟိတာနုကမ္ပီ။

    ‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

    ဧတေန မဂ္ဂေန တရိံသု ပုဗ္ဗေ၊ တရိသ္သန္တိ ယေ စ တရန္တိ ဩဃ’’န္တိ။

    Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.

    ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ ဧကော။

    Evaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

    ကထံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ ဧကော? ဗောဓိ ဝုစ္စတိ စတူသု မဂ္ဂေသု ဉာဏံ။ ပညာ ပညိန္ဒ္ရိယံ ပညာဗလံ ဓမ္မဝိစယသမ္ဗောဇ္ဈင္ဂော ဝီမံသာ ဝိပသ္သနာ သမ္မာဒိဋ္ဌိ။ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော မဂ္ဂပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဉာဏပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ အနိစ္စာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ သင္ခာရာ ဒုက္ခာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဗ္ဗေ ဓမ္မာ အနတ္တာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အဝိဇ္ဇာပစ္စယာ သင္ခာရာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သင္ခာရပစ္စယာ ဝိညာဏ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝိညာဏပစ္စယာ နာမရူပ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘နာမရူပပစ္စယာ သဠာယတန’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဠာယတနပစ္စယာ ဖသ္သော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဖသ္သပစ္စယာ ဝေဒနာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝေဒနာပစ္စယာ တဏ္ဟာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘တဏ္ဟာပစ္စယာ ဥပာဒာန’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဥပာဒာနပစ္စယာ ဘဝော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဘဝပစ္စယာ ဇာတီ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဇာတိပစ္စယာ ဇရာမရဏ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘အဝိဇ္ဇာနိရောဓာ သင္ခာရနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သင္ခာရနိရောဓာ ဝိညာဏနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝိညာဏနိရောဓာ နာမရူပနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘နာမရူပနိရောဓာ သဠာယတနနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘သဠာယတနနိရောဓာ ဖသ္သနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဖသ္သနိရောဓာ ဝေဒနာနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဝေဒနာနိရောဓာ တဏ္ဟာနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘တဏ္ဟာနိရောဓာ ဥပာဒာနနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဥပာဒာနနိရောဓာ ဘဝနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဘဝနိရောဓာ ဇာတိနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဇာတိနိရောဓာ ဇရာမရဏနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣဒံ ဒုက္ခ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခသမုဒယော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓော’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ ဒုက္ခနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ အာသဝာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘အယံ အာသဝသမုဒယော’’တိ ဗုဇ္ဈိ။ပေ.။ ‘‘အယံ အာသဝနိရောဓဂာမိနီ ပဋိပဒာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ အဘိညေယ္ယာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ပဟာတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ သစ္ဆိကာတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ဣမေ ဓမ္မာ ဘာဝေတဗ္ဗာ’’တိ ဗုဇ္ဈိ; ဆန္နံ ဖသ္သာယတနာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ပဉ္စန္နံ ဥပာဒာနက္ခန္ဓာနံ သမုဒယဉ္စ။ပေ.။ နိသ္သရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, စတုန္နံ မဟာဘူတာနံ သမုဒယဉ္စ အတ္ထင္ဂမဉ္စ အသ္သာဒဉ္စ အာဒီနဝဉ္စ နိသ္သရဏဉ္စ ဗုဇ္ဈိ, ‘‘ယံ ကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ ဗုဇ္ဈိ။

    Kathaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ. Paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. So paccekasambuddho maggapaccekasambuddho ñāṇapaccekasambuddho ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti bujjhi, ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti bujjhi, ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti bujjhi, ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti bujjhi, ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti bujjhi, ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’ti bujjhi, ‘‘taṇhāpaccayā upādāna’’nti bujjhi, ‘‘upādānapaccayā bhavo’’ti bujjhi, ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti bujjhi, ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti bujjhi, ‘‘viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti bujjhi, ‘‘nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti bujjhi, ‘‘saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti bujjhi, ‘‘phassanirodhā vedanānirodho’’ti bujjhi, ‘‘vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti bujjhi, ‘‘taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti bujjhi, ‘‘upādānanirodhā bhavanirodho’’ti bujjhi, ‘‘bhavanirodhā jātinirodho’’ti bujjhi, ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā pahātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā bhāvetabbā’’ti bujjhi; channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca…pe… nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi.

    အထ ဝာ, ယံ ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အနုဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ ပဋိဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ သမ္ဗုဇ္ဈိတဗ္ဗံ အဓိဂန္တဗ္ဗံ ဖသ္သိတဗ္ဗံ သစ္ဆိကာတဗ္ဗံ, သဗ္ဗံ တံ တေန ပစ္စေကဗောဓိဉာဏေန ဗုဇ္ဈိ အနုဗုဇ္ဈိ ပဋိဗုဇ္ဈိ သမ္ဗုဇ္ဈိ အဓိဂစ္ဆိ ဖသ္သေသိ သစ္ဆာကာသီတိ ဧဝံ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဧကော အနုတ္တရံ ပစ္စေကသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ – ဧကော။

    Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena paccekabodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsīti evaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti – eko.

    စရေတိ အဋ္ဌ စရိယာယော – ဣရိယာပထစရိယာ, အာယတနစရိယာ, သတိစရိယာ, သမာဓိစရိယာ, ဉာဏစရိယာ, မဂ္ဂစရိယာ, ပတ္တိစရိယာ, လောကတ္ထစရိယာ။ ဣရိယာပထစရိယာတိ စတူသု ဣရိယာပထေသု။ အာယတနစရိယာတိ ဆသု အဇ္ဈတ္တိကဗာဟိရေသု အာယတနေသု။ သတိစရိယာတိ စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု။ သမာဓိစရိယာတိ စတူသု ဈာနေသု။ ဉာဏစရိယာတိ စတူသု အရိယသစ္စေသု။ မဂ္ဂစရိယာတိ စတူသု အရိယမဂ္ဂေသု။ ပတ္တိစရိယာတိ စတူသု သာမညဖလေသု။ လောကတ္ထစရိယာတိ တထာဂတေသု အရဟန္တေသု သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပဒေသတော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓေသု ပဒေသတော သာဝကေသု။ ဣရိယာပထစရိယာ စ ပဏိဓိသမ္ပန္နာနံ, အာယတနစရိယာ စ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရာနံ , သတိစရိယာ စ အပ္ပမာဒဝိဟာရီနံ, သမာဓိစရိယာ စ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တာနံ, ဉာဏစရိယာ စ ဗုဒ္ဓိသမ္ပန္နာနံ, မဂ္ဂစရိယာ စ သမ္မာပဋိပန္နာနံ, ပတ္တိစရိယာ စ အဓိဂတဖလာနံ, လောကတ္ထစရိယာ စ တထာဂတာနံ အရဟန္တာနံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓာနံ ပဒေသတော ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနံ ပဒေသတော သာဝကာနံ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။ အပရာပိ အဋ္ဌ စရိယာယော – အဓိမုစ္စန္တော သဒ္ဓာယ စရတိ, ပဂ္ဂဏ္ဟန္တော ဝီရိယေန စရတိ, ဥပဋ္ဌပေန္တော သတိယာ စရတိ, အဝိက္ခေပံ ကရောန္တော သမာဓိနာ စရတိ, ပဇာနန္တော ပညာယ စရတိ, ဝိဇာနန္တော ဝိညာဏစရိယာယ စရတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နသ္သ ကုသလာ ဓမ္မာ အာယာပေန္တီတိ – အာယတနစရိယာယ စရတိ။ ဧဝံ ပဋိပန္နော ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတီတိ – ဝိသေသစရိယာယ စရတိ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။

    Careti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā. Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catūsu jhānesu. Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu. Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu. Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu padesato paccekasambuddhesu padesato sāvakesu. Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ , saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ padesato paccekabuddhānaṃ padesato sāvakānaṃ. Imā aṭṭha cariyāyo. Aparāpi aṭṭha cariyāyo – adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhapento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati. Evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti – āyatanacariyāya carati. Evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti – visesacariyāya carati. Imā aṭṭha cariyāyo.

    အပရာပိ အဋ္ဌ စရိယာယော – ဒသ္သနစရိယာ စ သမ္မာဒိဋ္ဌိယာ, အဘိရောပနစရိယာ စ သမ္မာသင္ကပ္ပသ္သ , ပရိဂ္ဂဟစရိယာ စ သမ္မာဝာစာယ, သမုဋ္ဌာနစရိယာ စ သမ္မာကမ္မန္တသ္သ, ဝောဒာနစရိယာ စ သမ္မာအာဇီဝသ္သ, ပဂ္ဂဟစရိယာ စ သမ္မာဝာယာမသ္သ, ဥပဋ္ဌာနစရိယာ စ သမ္မာသတိယာ, အဝိက္ခေပစရိယာ စ သမ္မာသမာဓိသ္သ။ ဣမာ အဋ္ဌ စရိယာယော။

    Aparāpi aṭṭha cariyāyo – dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiropanacariyā ca sammāsaṅkappassa , pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa. Imā aṭṭha cariyāyo.

    ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပောတိ ယထာ ခဂ္ဂသ္သ နာမ ဝိသာဏံ ဧကံ ဟောတိ အဒုတိယံ, ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တက္ကပ္ပော တသ္သဒိသော တပ္ပဋိဘာဂော။ ယထာ အတိလောဏံ ဝုစ္စတိ လောဏကပ္ပော, အတိတိတ္တကံ ဝုစ္စတိ တိတ္တကပ္ပော, အတိမဓုရံ ဝုစ္စတိ မဓုရကပ္ပော, အတိဥဏ္ဟံ ဝုစ္စတိ အဂ္ဂိကပ္ပော , အတိသီတလံ ဝုစ္စတိ ဟိမကပ္ပော, မဟာဥဒကက္ခန္ဓော ဝုစ္စတိ သမုဒ္ဒကပ္ပော, မဟာဘိညာဗလပ္ပတ္တော သာဝကော ဝုစ္စတိ သတ္ထုကပ္ပောတိ; ဧဝမေဝ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော တတ္ထ တက္ကပ္ပော တသ္သဒိသော တပ္ပဋိဘာဂော ဧကော အဒုတိယော မုတ္တဗန္ဓနော သမ္မာ လောကေ စရတိ ဝိဟရတိ ဣရိယတိ ဝတ္တေတိ ပာလေတိ ယပေတိ ယာပေတီတိ – ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ, evameva so paccekasambuddho takkappo tassadiso tappaṭibhāgo. Yathā atiloṇaṃ vuccati loṇakappo, atitittakaṃ vuccati tittakappo, atimadhuraṃ vuccati madhurakappo, atiuṇhaṃ vuccati aggikappo , atisītalaṃ vuccati himakappo, mahāudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahābhiññābalappatto sāvako vuccati satthukappoti; evameva so paccekasambuddho tattha takkappo tassadiso tappaṭibhāgo eko adutiyo muttabandhano sammā loke carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘သဗ္ဗေသု ဘူတေသု နိဓာယ ဒဏ္ဍံ၊ အဝိဟေဌယံ အညတရမ္ပိ တေသံ။

    ‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;

    န ပုတ္တမိစ္ဆေယ္ယ ကုတော သဟာယံ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၂.

    122.

    သံသဂ္ဂဇာတသ္သ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ၊ သ္နေဟန္ဝယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

    Saṃsaggajātassabhavanti snehā,snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;

    အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    သံသဂ္ဂဇာတသ္သ ဘဝန္တိ သ္နေဟာတိ။ သံသဂ္ဂာတိ ဒ္ဝေ သံသဂ္ဂာ – ဒသ္သနသံသဂ္ဂော စ သဝနသံသဂ္ဂော စ။ ကတမော ဒသ္သနသံသဂ္ဂော? ဣဓေကစ္စော ပသ္သတိ ဣတ္ထိံ ဝာ ကုမာရိံ ဝာ အဘိရူပံ ဒသ္သနီယံ ပာသာဒိကံ ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတံ။ ဒိသ္ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ အနုဗ္ယဉ္ဇနသော နိမိတ္တံ ဂဏ္ဟာတိ – ကေသာ ဝာ သောဘနာ 9 မုခံ ဝာ သောဘနံ အက္ခီ ဝာ သောဘနာ ကဏ္ဏာ ဝာ သောဘနာ နာသာ ဝာ သောဘနာ ဩဋ္ဌာ ဝာ သောဘနာ ဒန္တာ ဝာ သောဘနာ မုခံ ဝာ သောဘနံ ဂီဝာ ဝာ သောဘနာ ထနာ ဝာ သောဘနာ ဥရံ ဝာ သောဘနံ ဥဒရံ ဝာ သောဘနံ ကဋိ ဝာ သောဘနာ ဦရူ ဝာ သောဘနာ ဇင္ဃာ ဝာ သောဘနာ ဟတ္ထာ ဝာ သောဘနာ ပာဒာ ဝာ သောဘနာ အင္ဂုလိယော ဝာ သောဘနာ နခာ ဝာ သောဘနာတိ။ ဒိသ္ဝာ ပသ္သိတ္ဝာ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဘိပတ္ထေတိ အနုပ္ပာဒေတိ 10 အနုဗန္ဓတိ ရာဂဗန္ဓနံ – အယံ ဒသ္သနသံသဂ္ဂော။

    Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti. Saṃsaggāti dve saṃsaggā – dassanasaṃsaggo ca savanasaṃsaggo ca. Katamo dassanasaṃsaggo? Idhekacco passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. Disvā passitvā anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti – kesā vā sobhanā 11 mukhaṃ vā sobhanaṃ akkhī vā sobhanā kaṇṇā vā sobhanā nāsā vā sobhanā oṭṭhā vā sobhanā dantā vā sobhanā mukhaṃ vā sobhanaṃ gīvā vā sobhanā thanā vā sobhanā uraṃ vā sobhanaṃ udaraṃ vā sobhanaṃ kaṭi vā sobhanā ūrū vā sobhanā jaṅghā vā sobhanā hatthā vā sobhanā pādā vā sobhanā aṅguliyo vā sobhanā nakhā vā sobhanāti. Disvā passitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti 12 anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ dassanasaṃsaggo.

    ကတမော သဝနသံသဂ္ဂော? ဣဓေကစ္စော သုဏာတိ – ‘‘အသုကသ္မိံ နာမ ဂာမေ ဝာ နိဂမေ ဝာ ဣတ္ထီ ဝာ ကုမာရီ ဝာ အဘိရူပာ ဒသ္သနီယာ ပာသာဒိကာ ပရမာယ ဝဏ္ဏပောက္ခရတာယ သမန္နာဂတာ’’တိ ။ သုတ္ဝာ သုဏိတ္ဝာ အဘိနန္ဒတိ အဘိဝဒတိ အဘိပတ္ထေတိ အနုပ္ပာဒေတိ အနုဗန္ဓတိ ရာဂဗန္ဓနံ – အယံ သဝနသံသဂ္ဂော။

    Katamo savanasaṃsaggo? Idhekacco suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti . Sutvā suṇitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ savanasaṃsaggo.

    သ္နေဟာတိ ဒ္ဝေ သ္နေဟာ – တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ ကတမော တဏ္ဟာသ္နေဟော? ယာဝတာ တဏ္ဟာသင္ခာတေန သီမကတံ 13 ဩဓိကတံ ပရိယန္တိကတံ ပရိဂ္ဂဟိတံ မမာယိတံ – ‘‘ဣဒံ မမ, ဧတံ မမ, ဧတ္တကံ မမ, ဧတ္တာဝတာ မမ’’။ ရူပာ သဒ္ဒာ ဂန္ဓာ ရသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ အတ္ထရဏာ ပာဝုရဏာ ဒာသိဒာသာ အဇေဠကာ ကုက္ကုဋသူကရာ ဟတ္ထိဂဝာသ္သဝဠဝာ ခေတ္တံ ဝတ္ထု ဟိရညံ သုဝဏ္ဏံ ဂာမနိဂမရာဇဓာနိယော ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ, ကေဝလမ္ပိ မဟာပထဝိံ တဏ္ဟာဝသေန မမာယတိ, ယာဝတာ အဋ္ဌသတတဏ္ဟာဝိစရိတံ – အယံ တဏ္ဟာသ္နေဟော။

    Snehāti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. Katamo taṇhāsneho? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ 14 odhikataṃ pariyantikataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama’’. Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhāsneho.

    ကတမော ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော? ဝီသတိဝတ္ထုကာ သက္ကာယဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ, ဒသဝတ္ထုကာ အန္တဂ္ဂာဟိကာဒိဋ္ဌိ။ ယာ ဧဝရူပာ ဒိဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတံ ဒိဋ္ဌိဂဟနံ ဒိဋ္ဌိကန္တာရော ဒိဋ္ဌိဝိသူကာယိကံ ဒိဋ္ဌိဝိပ္ဖန္ဒိတံ ဒိဋ္ဌိသံယောဇနံ ဂာဟော ပဋိဂ္ဂာဟော 15 အဘိနိဝေသော ပရာမာသော ကုမ္မဂ္ဂော မိစ္ဆာပထော မိစ္ဆတ္တံ တိတ္ထာယတနံ ဝိပရိယာသဂ္ဂာဟော ဝိပရီတဂ္ဂာဟော ဝိပလ္လာသဂ္ဂာဟော မိစ္ဆာဂာဟော အယာထာဝကသ္မိံ ယာထာဝကန္တိ ဂာဟော, ယာဝတာ ဒ္ဝာသဋ္ဌိ ဒိဋ္ဌိဂတာနိ – အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။

    Katamo diṭṭhisneho? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho 16 abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhisneho.

    သံသဂ္ဂဇာတသ္သ ဘဝန္တိ သ္နေဟာတိ ဒသ္သနသံသဂ္ဂပစ္စယာ စ သဝနသံသဂ္ဂပစ္စယာ စ တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ ဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ ပာတုဘဝန္တီတိ – သံသဂ္ဂဇာတသ္သ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ။

    Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti dassanasaṃsaggapaccayā ca savanasaṃsaggapaccayā ca taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – saṃsaggajātassa bhavanti snehā.

    သ္နေဟန္ဝယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတီတိ။ သ္နေဟောတိ ဒ္ဝေ သ္နေဟာ – တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသ္နေဟော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတီတိ ဣဓေကစ္စော ကာယေန ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ဝာစာယ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, မနသာ ဒုစ္စရိတံ စရတိ, ပာဏမ္ပိ ဟနတိ, အဒိန္နမ္ပိ အာဒိယတိ, သန္ဓိမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, နိလ္လောပမ္ပိ 17 ဟရတိ, ဧကာဂာရိကမ္ပိ ကရောတိ, ပရိပန္ထေပိ တိဋ္ဌတိ, ပရဒာရမ္ပိ ဂစ္ဆတိ, မုသာပိ ဘဏတိ။ တမေနံ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ဒသ္သေန္တိ – ‘‘အယံ, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ။ ဣမသ္သ ယံ ဣစ္ဆသိ တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’’တိ။ တမေနံ ရာဇာ တံ ပရိဘာသတိ။ သော ပရိဘာသပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ 18 ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    Snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahotīti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dukkhamidaṃ pahotīti idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi 19 harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti. Tamenaṃ rājā taṃ paribhāsati. So paribhāsapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ 20 paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုသ္သတိ။ တမေနံ ရာဇာ ဗန္ဓာပေတိ – အန္ဒုဗန္ဓနေန ဝာ ရဇ္ဇုဗန္ဓနေန ဝာ သင္ခလိကဗန္ဓနေန ဝာ ဝေတ္တဗန္ဓနေန ဝာ လတာဗန္ဓနေန ဝာ ပက္ခေပဗန္ဓနေန ဝာ ပရိက္ခေပဗန္ဓနေန ဝာ ဂာမဗန္ဓနေန ဝာ နိဂမဗန္ဓနေန ဝာ ရဋ္ဌဗန္ဓနေန ဝာ ဇနပဒဗန္ဓနေန ဝာ, အန္တမသော သဝစနီယမ္ပိ ကရောတိ – ‘‘န တေ လဗ္ဘာ ဣတော ပက္ကမိတု’’န္တိ။ သော ဗန္ဓနပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā bandhāpeti – andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā, antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti. So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုသ္သတိ။ တမေနံ ရာဇာ တသ္သေဝ 21 ဓနံ အာဟရာပေတိ – သတံ ဝာ သဟသ္သံ ဝာ သတသဟသ္သံ ဝာ။ သော ဓနဇာနိပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā tasseva 22 dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ဧတ္တကေနပိ ရာဇာ န တုသ္သတိ။ တမေနံ ရာဇာ ဝိဝိဓာ ကမ္မကာရဏာ 23 ကာရာပေတိ – ကသာဟိပိ တာဠေတိ, ဝေတ္တေဟိပိ တာဠေတိ, အဍ္ဎဒဏ္ဍေဟိပိ တာဠေတိ, ဟတ္ထမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ပာဒမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ဟတ္ထပာဒမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ကဏ္ဏမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, နာသမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ကဏ္ဏနာသမ္ပိ ဆိန္ဒတိ, ဗိလင္ဂထာလိကမ္ပိ ကရောတိ, သင္ခမုဏ္ဍိကမ္ပိ ကရောတိ , ရာဟုမုခမ္ပိ ကရောတိ, ဇောတိမာလိကမ္ပိ ကရောတိ, ဟတ္ထပဇ္ဇောတိကမ္ပိ ကရောတိ, ဧရကဝတ္တိကမ္ပိ 24 ကရောတိ, စီရကဝာသိကမ္ပိ ကရောတိ, ဧဏေယ္ယကမ္ပိ ကရောတိ, ဗဠိသမံသိကမ္ပိ ကရောတိ, ကဟာပဏိကမ္ပိ ကရောတိ, ခာရာပတစ္ဆိကမ္ပိ 25 ကရောတိ, ပလိဃပရိဝတ္တိကမ္ပိ ကရောတိ, ပလာလပီဌကမ္ပိ ကရောတိ, တတ္တေနပိ တေလေန ဩသိဉ္စတိ, သုနခေဟိပိ ခာဒာပေတိ, ဇီဝန္တမ္ပိ သူလေ ဥတ္တာသေတိ, အသိနာပိ သီသံ ဆိန္ဒတိ။ သော ကမ္မကာရဏပစ္စယာပိ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ပဋိသံဝေဒေတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။ ရာဇာ ဣမေသံ စတုန္နံ ဒဏ္ဍာနံ ဣသ္သရော။

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā 26 kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti , rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi 27 karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi 28 karoti, palighaparivattikampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.

    သော သကေန ကမ္မေန ကာယသ္သ ဘေဒာ ပရံ မရဏာ အပာယံ ဒုဂ္ဂတိံ ဝိနိပာတံ နိရယံ ဥပပဇ္ဇတိ။ တမေနံ နိရယပာလာ ပဉ္စဝိဓဗန္ဓနံ နာမ ကမ္မကာရဏံ ကရောန္တိ 29 – တတ္တံ အယောခိလံ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ဟတ္ထေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ပာဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ ဒုတိယေ ပာဒေ ဂမေန္တိ, တတ္တံ အယောခိလံ မဇ္ဈေ ဥရသ္မိံ ဂမေန္တိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ 30 ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ; န စ တာဝ ကာလံ ကရောတိ ယာဝ န တံ ပာပကမ္မံ ဗ္ယန္တီဟောတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti 31 – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā 32 kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    တမေနံ နိရယပာလာ သံဝေသေတ္ဝာ 33 ကုဌာရီဟိ 34 တစ္ဆန္တိ။ပေ.။ တမေနံ နိရယပာလာ ဥဒ္ဓံပာဒံ အဓောသိရံ ဂဟေတ္ဝာ ဝာသီဟိ တစ္ဆန္တိ။ တမေနံ နိရယပာလာ ရထေ ယောဇေတ္ဝာ အာဒိတ္တာယ ပထဝိယာ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ 35 သာရေန္တိပိ ပစ္စာသာရေန္တိပိ။ တမေနံ နိရယပာလာ မဟန္တံ အင္ဂာရပဗ္ဗတံ အာဒိတ္တံ သမ္ပဇ္ဇလိတံ သဇောတိဘူတံ အာရောပေန္တိပိ ဩရောပေန္တိပိ။ တမေနံ နိရယပာလာ ဥဒ္ဓံပာဒံ အဓောသိရံ ဂဟေတ္ဝာ တတ္တာယ လောဟကုမ္ဘိယာ ပက္ခိပန္တိ အာဒိတ္တာယ သမ္ပဇ္ဇလိတာယ သဇောတိဘူတာယ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စတိ။ သော တတ္ထ ဖေဏုဒ္ဒေဟကံ ပစ္စမာနော သကိမ္ပိ ဥဒ္ဓံ ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ အဓော ဂစ္ဆတိ, သကိမ္ပိ တိရိယံ ဂစ္ဆတိ။ သော တတ္ထ ဒုက္ခာ တိဗ္ဗာ ခရာ ကဋုကာ ဝေဒနာ ဝေဒေတိ; န စ တာဝ ကာလင္ကရောတိ ယာဝ န တံ ပာပကမ္မံ ဗ္ယန္တီဟောတိ။ ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā 36 kuṭhārīhi 37 tacchanti…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 38 sārentipi paccāsārentipi. Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    တမေနံ နိရယပာလာ မဟာနိရယေ ပက္ခိပန္တိ။ သော ခော ပန မဟာနိရယော –

    Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo –

    စတုက္ကဏ္ဏော စတုဒ္ဝာရော၊ ဝိဘတ္တော ဘာဂသော မိတော။

    Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;

    အယောပာကာရပရိယန္တော၊ အယသာ ပဋိကုဇ္ဇိတော။

    Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.

    တသ္သ အယောမယာ ဘူမိ၊ ဇလိတာ တေဇသာ ယုတာ။

    Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;

    သမန္တာ ယောဇနသတံ၊ ဖရိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ သဗ္ဗဒာ။

    Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.

    ကဒရိယာတပနာ 39 ဃောရာ၊ အစ္စိမန္တော ဒုရာသဒာ။

    Kadariyātapanā 40 ghorā, accimanto durāsadā;

    လောမဟံသနရူပာ စ၊ ဘေသ္မာ ပဋိဘယာ ဒုခာ။

    Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.

    ပုရတ္ထိမာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

    Puratthimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ပစ္ဆိမာယ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, pacchimāya paṭihaññati.

    ပစ္ဆိမာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

    Pacchimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ပုရိမာယ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, purimāya paṭihaññati.

    ဒက္ခိဏာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

    Dakkhiṇāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ဥတ္တရာယ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, uttarāya paṭihaññati.

    ဥတ္တရာယ စ ဘိတ္တိယာ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော သမုဋ္ဌိတော။

    Uttarāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ဒက္ခိဏာယ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, dakkhiṇāya paṭihaññati.

    ဟေဋ္ဌတော စ သမုဋ္ဌာယ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော ဘယာနကော။

    Heṭṭhato ca samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ဆဒနသ္မိံ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, chadanasmiṃ paṭihaññati.

    ဆဒနမ္ဟာ သမုဋ္ဌာယ၊ အစ္စိက္ခန္ဓော ဘယာနကော။

    Chadanamhā samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ဍဟန္တော ပာပကမ္မန္တေ၊ ဘူမိယံ ပဋိဟညတိ။

    Ḍahanto pāpakammante, bhūmiyaṃ paṭihaññati.

    အယောကပာလမာဒိတ္တံ၊ သန္တတ္တံ ဇလိတံ ယထာ။

    Ayokapālamādittaṃ, santattaṃ jalitaṃ yathā;

    ဧဝံ အဝီစိနိရယော၊ ဟေဋ္ဌာ ဥပရိ ပသ္သတော။

    Evaṃ avīcinirayo, heṭṭhā upari passato.

    တတ္ထ သတ္တာ မဟာလုဒ္ဒာ၊ မဟာကိဗ္ဗိသကာရိနော။

    Tattha sattā mahāluddā, mahākibbisakārino;

    အစ္စန္တပာပကမ္မန္တာ၊ ပစ္စန္တိ န စ မိယ္ယရေ 41

    Accantapāpakammantā, paccanti na ca miyyare 42.

    ဇာတဝေဒသမော ကာယော၊ တေသံ နိရယဝာသိနံ။

    Jātavedasamo kāyo, tesaṃ nirayavāsinaṃ;

    ပသ္သ ကမ္မာနံ ဒဠ္ဟတ္တံ၊ န ဘသ္မာ ဟောတိ နပိ မသိ။

    Passa kammānaṃ daḷhattaṃ, na bhasmā hoti napi masi.

    ပုရတ္ထိမေနပိ ဓာဝန္တိ၊ တတော ဓာဝန္တိ ပစ္ဆိမံ။

    Puratthimenapi dhāvanti, tato dhāvanti pacchimaṃ;

    ဥတ္တရေနပိ ဓာဝန္တိ၊ တတော ဓာဝန္တိ ဒက္ခိဏံ။

    Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.

    ယံ ယံ ဒိသံ ပဓာဝန္တိ၊ တံ တံ ဒ္ဝာရံ ပိဓီယတိ။

    Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti, taṃ taṃ dvāraṃ pidhīyati;

    အဘိနိက္ခမိတာသာ တေ၊ သတ္တာ မောက္ခဂဝေသိနော။

    Abhinikkhamitāsā te, sattā mokkhagavesino.

    န တေ တတော နိက္ခမိတုံ၊ လဘန္တိ ကမ္မပစ္စယာ။

    Na te tato nikkhamituṃ, labhanti kammapaccayā;

    တေသဉ္စ ပာပကမ္မန္တံ၊ အဝိပက္ကံ ကတံ ဗဟုန္တိ။

    Tesañca pāpakammantaṃ, avipakkaṃ kataṃ bahunti.

    ဧတံ ဘယံ ဒုက္ခံ ဒောမနသ္သံ ကုတော ဇာတံ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဇာတံ။

    Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ယာနိ စ နေရယိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ တိရစ္ဆာနယောနိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ ပေတ္တိဝိသယိကာနိ ဒုက္ခာနိ ယာနိ စ မာနုသိကာနိ ဒုက္ခာနိ, တာနိ ကုတော ဇာတာနိ ကုတော သဉ္ဇာတာနိ ကုတော နိဗ္ဗတ္တာနိ ကုတော အဘိနိဗ္ဗတ္တာနိ ကုတော ပာတုဘူတာနိ? တသ္သ သ္နေဟပစ္စယာ စ နန္ဒိပစ္စယာ စ ရာဂပစ္စယာ စ နန္ဒိရာဂပစ္စယာ စ ဘဝန္တိ သမ္ဘဝန္တိ ဇာယန္တိ သဉ္ဇာယန္တိ နိဗ္ဗတ္တန္တိ အဘိနိဗ္ဗတ္တန္တိ ပာတုဘဝန္တီတိ – သ္နေဟန္ဝယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

    Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni, tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti.

    အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနောတိ။ သ္နေဟောတိ ဒ္ဝေ သ္နေဟာ – တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသ္နေဟော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော။ အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနောတိ တဏ္ဟာသ္နေဟော စ ဒိဋ္ဌိသ္နေဟော စ အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Ādīnavaṃsnehajaṃ pekkhamānoti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamānoti taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘သံသဂ္ဂဇာတသ္သ ဘဝန္တိ သ္နေဟာ၊ သ္နေဟန္ဝယံ ဒုက္ခမိဒံ ပဟောတိ။

    ‘‘Saṃsaggajātassa bhavanti snehā, snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;

    အာဒီနဝံ သ္နေဟဇံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၃.

    123.

    မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော၊ ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော 43

    Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto44;

    ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ 45 ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Etaṃ bhayaṃ santhave46pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော, ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ။ မိတ္တာတိ ဒ္ဝေ မိတ္တာ – အဂာရိကမိတ္တော စ အနာဂာရိကမိတ္တော 47 စ။ ကတမော အဂာရိကမိတ္တော? ဣဓေကစ္စော ဒုဒ္ဒဒံ ဒဒာတိ, ဒုစ္စဇံ စဇတိ, ဒုက္ကရံ ကရောတိ, ဒုက္ခမံ ခမတိ, ဂုယ္ဟမသ္သ အာစိက္ခတိ, ဂုယ္ဟမသ္သ ပရိဂူဟတိ 48, အာပဒာသု န ဝိဇဟတိ, ဇီဝိတမ္ပိသ္သ အတ္ထာယ ပရိစ္စတ္တံ ဟောတိ, ခီဏေ နာတိမညတိ – အယံ အဂာရိကမိတ္တော။

    Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacittoti. Mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto 49 ca. Katamo agārikamitto? Idhekacco duddadaṃ dadāti, duccajaṃ cajati, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati, guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati 50, āpadāsu na vijahati, jīvitampissa atthāya pariccattaṃ hoti, khīṇe nātimaññati – ayaṃ agārikamitto.

    ကတမော အနာဂာရိကမိတ္တော? ဣဓ ဘိက္ခု ပိယော စ ဟောတိ မနာပော စ ဂရု စ ဘာဝနီယော စ ဝတ္တာ စ ဝစနက္ခမော စ ဂမ္ဘီရဉ္စ ကထံ ကတ္တာ, နော စ အဋ္ဌာနေ နိယောဇေတိ အဓိသီလေ သမာဒပေတိ, စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂေ သမာဒပေတိ, စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ။ပေ.။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပာဒာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ။ အရိယသ္သ အဋ္ဌင္ဂိကသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဘာဝနာနုယောဂေ သမာဒပေတိ – အယံ အနာဂာရိကမိတ္တော။

    Katamo anāgārikamitto? Idha bhikkhu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā, no ca aṭṭhāne niyojeti adhisīle samādapeti, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyoge samādapeti, catunnaṃ sammappadhānānaṃ…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyoge samādapeti – ayaṃ anāgārikamitto.

    သုဟဇ္ဇာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ 51 ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော ဟာပေတိ အတ္ထန္တိ မိတ္တေ စ သုဟဇ္ဇေ စ သန္ဒိဋ္ဌေ စ သမ္ဘတ္တေ စ သဟာယေ စ အနုကမ္ပမာနော အနုပေက္ခမာနော အနုဂဏ္ဟမာနော အတ္တတ္ထမ္ပိ ပရတ္ထမ္ပိ ဥဘယတ္ထမ္ပိ ဟာပေတိ, ဒိဋ္ဌဓမ္မိကမ္ပိ အတ္ထံ ဟာပေတိ, သမ္ပရာယိကမ္ပိ အတ္ထံ ဟာပေတိ, ပရမတ္ထမ္ပိ ဟာပေတိ ပဟာပေတိ ပရိဟာပေတိ ပရိဓံသေတိ ပရိဝဇ္ဇေတိ 52 အန္တရဓာပေတီတိ – မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော ဟာပေတိ အတ္ထံ။

    Suhajjā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ 53 phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthanti mitte ca suhajje ca sandiṭṭhe ca sambhatte ca sahāye ca anukampamāno anupekkhamāno anugaṇhamāno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hāpeti, diṭṭhadhammikampi atthaṃ hāpeti, samparāyikampi atthaṃ hāpeti, paramatthampi hāpeti pahāpeti parihāpeti paridhaṃseti parivajjeti 54 antaradhāpetīti – mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ.

    ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တောတိ ဒ္ဝီဟိ ကာရဏေဟိ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ – အတ္တာနံ ဝာ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ, အတ္တာနံ ဝာ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။ ကထံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? တုမ္ဟေ မေ ဗဟူပကာရာ, အဟံ တုမ္ဟေ နိသ္သာယ လဘာမိ စီဝရပိဏ္ဍပာတသေနာသနဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ။ ယမ္ပိ 55 မေ အညေ ဒာတုံ ဝာ ကာတုံ ဝာ မညန္တိ တုမ္ဟေ နိသ္သာယ တုမ္ဟေ သမ္ပသ္သန္တာ။ ယမ္ပိ မေ ပောရာဏံ မာတာပေတ္တိကံ နာမဂောတ္တံ, တမ္ပိ မေ အန္တရဟိတံ။ တုမ္ဟေဟိ အဟံ ဉာယာမိ – အသုကသ္သ ကုလုပကော, အသုကာယ ကုလုပကောတိ ။ ဧဝံ အတ္တာနံ နီစံ ဌပေန္တော ပရံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ။

    Paṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi 56 me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe sampassantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi – asukassa kulupako, asukāya kulupakoti . Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

    ကထံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတိ? အဟံ တုမ္ဟာကံ ဗဟူပကာရော, တုမ္ဟေ မံ အာဂမ္မ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂတာ, ဓမ္မံ သရဏံ ဂတာ, သင္ဃံ သရဏံ ဂတာ, ပာဏာတိပာတာ ပဋိဝိရတာ, အဒိန္နာဒာနာ ပဋိဝိရတာ, ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ ပဋိဝိရတာ, မုသာဝာဒာ ပဋိဝိရတာ, သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ပဋိဝိရတာ; အဟံ တုမ္ဟာကံ ဥဒ္ဒေသံ ဒေမိ, ပရိပုစ္ဆံ ဒေမိ, ဥပောသထံ အာစိက္ခာမိ, နဝကမ္မံ အဓိဋ္ဌာမိ။ အထ ပန တုမ္ဟေ မံ ဥဇ္ဈိတ္ဝာ 57 အညေ သက္ကရောထ ဂရုံ ကရောထ မာနေထ ပူဇေထာတိ။ ဧဝံ အတ္တာနံ ဥစ္စံ ဌပေန္တော ပရံ နီစံ ဌပေန္တော ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော ဟောတီတိ – မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော, ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။

    Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā; ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā 58 aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hotīti – mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto.

    ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနောတိ။ ဘယန္တိ ဇာတိဘယံ ဇရာဘယံ ဗ္ယာဓိဘယံ မရဏဘယံ ရာဇဘယံ စောရဘယံ အဂ္ဂိဘယံ ဥဒကဘယံ အတ္တာနုဝာဒဘယံ ပရာနုဝာဒဘယံ ဒဏ္ဍဘယံ ဒုဂ္ဂတိဘယံ ဦမိဘယံ ကုမ္ဘိလဘယံ အာဝဋ္ဋဘယံ သုသုမာရဘယံ 59 အာဇီဝိကဘယံ အသိလောကဘယံ ပရိသသာရဇ္ဇဘယံ မဒနဘယံ ဘယာနကံ ဆမ္ဘိတတ္တံ လောမဟံသော စေတသော ဥဗ္ဗေဂော ဥတ္ရာသော။ သန္ထဝေတိ ဒ္ဝေ သန္ထဝာ – တဏ္ဟာသန္ထဝော စ ဒိဋ္ဌိသန္ထဝော စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသန္ထဝော။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသန္ထဝော။ ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနောတိ ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ 60 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Santhaveti dve santhavā – taṇhāsanthavo ca diṭṭhisanthavo ca…pe… ayaṃ taṇhāsanthavo…pe… ayaṃ diṭṭhisanthavo. Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘မိတ္တေ သုဟဇ္ဇေ အနုကမ္ပမာနော၊ ဟာပေတိ အတ္ထံ ပဋိဗဒ္ဓစိတ္တော။

    ‘‘Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto;

    ဧတံ ဘယံ သန္ထဝေ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၄.

    124.

    ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော၊ ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

    Vaṃso visālova yathā visatto,puttesu dāresu ca yā apekkhā;

    ဝံသက္ကဠီရောဝ 61 အသဇ္ဇမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Vaṃsakkaḷīrova62asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တောတိ ဝံသော ဝုစ္စတိ ဝေဠုဂုမ္ဗော။ ယထာ ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ ပောရာဏကာ ဝံသာ သတ္တာ 63 ဝိသတ္တာ အာသတ္တာ လဂ္ဂာ လဂ္ဂိတာ ပလိဗုဒ္ဓာ, ဧဝမေဝ ဝိသတ္တိကာ ဝုစ္စတိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော အနုနယော အနုရောဓော နန္ဒီ နန္ဒိရာဂော စိတ္တသ္သ သာရာဂော ဣစ္ဆာ မုစ္ဆာ အဇ္ဈောသာနံ ဂေဓော ပလိဂေဓော သင္ဂော ပင္ကော ဧဇာ မာယာ ဇနိကာ သဉ္ဇနနီ သိဗ္ဗိနီ ဇာလိနီ သရိတာ ဝိသတ္တိကာ သုတ္တံ ဝိသဋာ အာယူဟနီ ဒုတိယာ ပဏိဓိ ဘဝနေတ္တိ ဝနံ ဝနထော သန္ထဝော သိနေဟော အပေက္ခာ ပဋိဗန္ဓု အာသာ အာသီသနာ အာသီသိတတ္တံ ရူပာသာ သဒ္ဒာသာ ဂန္ဓာသာ ရသာသာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာသာ လာဘာသာ ဓနာသာ ပုတ္တာသာ ဇီဝိတာသာ ဇပ္ပာ ပဇပ္ပာ အဘိဇပ္ပာ ဇပ္ပနာ ဇပ္ပိတတ္တံ လောလုပ္ပံ လောလုပ္ပာယနာ လောလုပ္ပာယိတတ္တံ ပုစ္ဆဉ္ဇိကတာ သာဓုကမ္ယတာ အဓမ္မရာဂော ဝိသမလောဘော နိကန္တိ နိကာမနာ ပတ္ထနာ ပိဟနာ သမ္ပတ္ထနာ ကာမတဏ္ဟာ ဘဝတဏ္ဟာ ဝိဘဝတဏ္ဟာ ရူပတဏ္ဟာ အရူပတဏ္ဟာ နိရောဓတဏ္ဟာ ရူပတဏ္ဟာ သဒ္ဒတဏ္ဟာ ဂန္ဓတဏ္ဟာ ရသတဏ္ဟာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗတဏ္ဟာ ဓမ္မတဏ္ဟာ ဩဃော ယောဂော ဂန္ထော ဥပာဒာနံ အာဝရဏံ နီဝရဏံ ဆဒနံ ဗန္ဓနံ ဥပက္ကိလေသော အနုသယော ပရိယုဋ္ဌာနံ လတာ ဝေဝိစ္ဆံ ဒုက္ခမူလံ ဒုက္ခနိဒာနံ ဒုက္ခပ္ပဘဝော မာရပာသော မာရဗဠိသံ မာရဝိသယော မာရနိဝာသော မာရဗန္ဓနံ တဏ္ဟာနဒီ တဏ္ဟာဇာလံ တဏ္ဟာဂဒ္ဒုလံ တဏ္ဟာသမုဒ္ဒော အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလံ။

    Vaṃso visālova yathā visattoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ porāṇakā vaṃsā sattā 64 visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā, evameva visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsīsanā āsīsitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo māranivāso mārabandhanaṃ taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.

    ဝိသတ္တိကာတိ ကေနဋ္ဌေန ဝိသတ္တိကာ? ဝိသာလာတိ ဝိသတ္တိကာ ဝိသတာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဋာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသက္ကတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဟရတီတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသံဝာဒိကာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသမူလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသဖလာတိ ဝိသတ္တိကာ, ဝိသပရိဘောဂာတိ ဝိသတ္တိကာ။ ဝိသာလာ ဝာ ပန တဏ္ဟာ ရူပေ သဒ္ဒေ ဂန္ဓေ ရသေ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ ကုလေ ဂဏေ အာဝာသေ လာဘေ ယသေ ပသံသာယ သုခေ စီဝရေ ပိဏ္ဍပာတေ သေနာသနေ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ ကာမဓာတုယာ ရူပဓာတုယာ အရူပဓာတုယာ ကာမဘဝေ ရူပဘဝေ အရူပဘဝေ သညာဘဝေ အသညာဘဝေ နေဝသညာနာသညာဘဝေ ဧကဝောကာရဘဝေ စတုဝောကာရဘဝေ ပဉ္စဝောကာရဘဝေ အတီတေ အနာဂတေ ပစ္စုပ္ပန္နေ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု ဝိသတာ ဝိတ္ထတာတိ – ဝိသတ္တိကာတိ – ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော။

    Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visālāti visattikā visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā. Visālā vā pana taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visatā vitthatāti – visattikāti – vaṃso visālova yathā visatto.

    ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာတိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတ္ရဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော, ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝာသိကော ပုတ္တော။ ဒာရာ ဝုစ္စန္တိ ဘရိယာယော။ အပေက္ခာ ဝုစ္စန္တိ တဏ္ဟာ။ ယော ရာဂော သာရာဂော။ပေ.။ အဘိဇ္ဈာ လောဘော အကုသလမူလန္တိ – ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

    Puttesu dāresu ca yā apekkhāti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Apekkhā vuccanti taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – puttesu dāresu ca yā apekkhā.

    ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနောတိ ဝံသော ဝုစ္စတိ ဝေဠုဂုမ္ဗော။ ယထာ ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ တရုဏကာ ကဠီရကာ 65 အသတ္တာ အလဂ္ဂာ အဂဓိတာ 66 အပလိဗုဒ္ဓာ နိက္ခန္တာ နိသ္သဋာ ဝိပ္ပမုတ္တာ ဧဝမေဝ။ သဇ္ဇာတိ ဒ္ဝေ သဇ္ဇနာ – တဏ္ဟာသဇ္ဇနာ စ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ စ။ပေ.။ အယံ တဏ္ဟာသဇ္ဇနာ။ပေ.။ အယံ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ။ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ တဏ္ဟာသဇ္ဇနာ ပဟီနာ, ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာ ပဋိနိသ္သဋ္ဌာ။ တဏ္ဟာသဇ္ဇနာယ ပဟီနတ္တာ ဒိဋ္ဌိသဇ္ဇနာယ ပဋိနိသ္သဋ္ဌတ္တာ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ရူပေ န သဇ္ဇတိ သဒ္ဒေ န သဇ္ဇတိ ဂန္ဓေ န သဇ္ဇတိ ရသေ န သဇ္ဇတိ ဖောဋ္ဌဗ္ဗေ န သဇ္ဇတိ ကုလေ။ပေ.။ ဂဏေ။ အာဝာသေ။ လာဘေ။ ယသေ။ ပသံသာယ။ သုခေ။ စီဝရေ။ ပိဏ္ဍပာတေ။ သေနာသနေ။ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေ။ ကာမဓာတုယာ။ ရူပဓာတုယာ။ အရူပဓာတုယာ။ ကာမဘဝေ။ ရူပဘဝေ။ အရူပဘဝေ။ သညာဘဝေ။ အသညာဘဝေ။ နေဝသညာနာသညာဘဝေ။ ဧကဝောကာရဘဝေ။ စတုဝောကာရဘဝေ။ ပဉ္စဝောကာရဘဝေ။ အတီတေ။ အနာဂတေ။ ပစ္စုပ္ပန္နေ။ ဒိဋ္ဌသုတမုတဝိညာတဗ္ဗေသု ဓမ္မေသု န သဇ္ဇတိ န ဂဏ္ဟာတိ န ဗဇ္ဈတိ န ပလိဗဇ္ဈတိ န မုစ္ဆတိ; နိက္ခန္တော နိသ္သဋော ဝိပ္ပမုတ္တော ဝိသညုတ္တော ဝိမရိယာဒိကတေန စေတသာ ဝိဟရတီတိ – ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Vaṃsakkaḷīrova asajjamānoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ taruṇakā kaḷīrakā 67 asattā alaggā agadhitā 68 apalibuddhā nikkhantā nissaṭā vippamuttā evameva. Sajjāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanā. Tassa paccekasambuddhassa taṇhāsajjanā pahīnā, diṭṭhisajjanā paṭinissaṭṭhā. Taṇhāsajjanāya pahīnattā diṭṭhisajjanāya paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati rase na sajjati phoṭṭhabbe na sajjati kule…pe… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte… senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre… kāmadhātuyā… rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati na mucchati; nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ဝံသော ဝိသာလောဝ ယထာ ဝိသတ္တော၊ ပုတ္တေသု ဒာရေသု စ ယာ အပေက္ခာ။

    ‘‘Vaṃso visālova yathā visatto, puttesu dāresu ca yā apekkhā;

    ဝံသက္ကဠီရောဝ အသဇ္ဇမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၅.

    125.

    မိဂော အရညမ္ဟိ ယထာ အဗဒ္ဓော 69ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂောစရာယ။

    Migo araññamhi yathā abaddho70, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;

    ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    မိဂော အရညမ္ဟိ ယထာ အဗဒ္ဓော, ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂောစရာယာတိ။ မိဂောတိ ဒ္ဝေ မိဂာ – ဧဏိမိဂော စ ပသဒမိဂော စ။ ယထာ အာရညိကော 71 မိဂော အရညေ ပဝနေ စရမာနော 72 ဝိသ္သတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိသ္သတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိသ္သတ္ထော နိသီဒတိ ဝိသ္သတ္ထော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။

    Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāyāti. Migoti dve migā – eṇimigo ca pasadamigo ca. Yathā āraññiko 73 migo araññe pavane caramāno 74 vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti.

    ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သေယ္ယထာပိ, ဘိက္ခဝေ, အာရညိကော မိဂော အရညေ ပဝနေ စရမာနော ဝိသ္သတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိသ္သတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိသ္သတ္ထော နိသီဒတိ ဝိသ္သတ္ထော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? အနာပာထဂတော, ဘိက္ခဝေ, လုဒ္ဒသ္သ။ ဧဝမေဝ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ ဝိဝိစ္စ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ သဝိတက္ကံ သဝိစာရံ ဝိဝေကဇံ ပီတိသုခံ ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ 75 ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’။

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, āraññiko migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, luddassa. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ 76 vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ အဇ္ဈတ္တံ သမ္ပသာဒနံ စေတသော ဧကောဒိဘာဝံ အဝိတက္ကံ အဝိစာရံ သမာဓိဇံ ပီတိသုခံ ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု ပီတိယာ စ ဝိရာဂာ ဥပေက္ခကော စ ဝိဟရတိ သတော စ သမ္ပဇာနော သုခဉ္စ ကာယေန ပဋိသံဝေဒေတိ, ယံ တံ အရိယာ အာစိက္ခန္တိ ‘ဥပေက္ခကော သတိမာ သုခဝိဟာရီ’တိ တတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သုခသ္သ စ ပဟာနာ ဒုက္ခသ္သ စ ပဟာနာ ပုဗ္ဗေဝ သောမနသ္သဒောမနသ္သာနံ အတ္ထင္ဂမာ အဒုက္ခမသုခံ ဥပေက္ခာသတိပာရိသုဒ္ဓိံ စတုတ္ထံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သဗ္ဗသော ရူပသညာနံ သမတိက္ကမာ ပဋိဃသညာနံ အတ္ထင္ဂမာ နာနတ္တသညာနံ အမနသိကာရာ ‘အနန္တော အာကာသော’တိ အာကာသာနဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ , ဘိက္ခု သဗ္ဗသော အာကာသာနဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘အနန္တံ ဝိညာဏ’န္တိ ဝိညာဏဉ္စာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave , bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော ဝိညာဏဉ္စာယတနံ သမတိက္ကမ္မ ‘နတ္ထိ ကိဉ္စီ’တိ အာကိဉ္စညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော အာကိဉ္စညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ နေဝသညာနာသညာယတနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ။ပေ.။။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, သဗ္ဗသော နေဝသညာနာသညာယတနံ သမတိက္ကမ္မ သညာဝေဒယိတနိရောဓံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ, ပညာယ စသ္သ ဒိသ္ဝာ အာသဝာ ပရိက္ခီဏာ ဟောန္တိ။ အယံ ဝုစ္စတိ, ဘိက္ခဝေ, ‘ဘိက္ခု အန္ဓမကာသိ မာရံ, အပဒံ ဝဓိတ္ဝာ မာရစက္ခုံ အဒသ္သနံ ဂတော ပာပိမတော’, တိဏ္ဏော လောကေ ဝိသတ္တိကံ။ သော ဝိသ္သတ္ထော ဂစ္ဆတိ ဝိသ္သတ္ထော တိဋ္ဌတိ ဝိသ္သတ္ထော နိသီဒတိ ဝိသ္သတ္ထော သေယ္ယံ ကပ္ပေတိ။ တံ ကိသ္သ ဟေတု? အနာပာထဂတော, ဘိက္ခဝေ, ပာပိမတော’’တိ – မိဂော အရညမ္ဟိ ယထာ အဗဒ္ဓော, ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂောစရာယ။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’, tiṇṇo loke visattikaṃ. So vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, pāpimato’’ti – migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya.

    ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ။ ဝိညူတိ ပဏ္ဍိတော ပညဝာ ဗုဒ္ဓိမာ ဉာဏီ ဝိဘာဝီ မေဓာဝီ။ နရောတိ သတ္တော မာဏဝော ပောသော ပုဂ္ဂလော ဇီဝော ဇာဂု ဇန္တု ဣန္ဒဂု မနုဇော။ သေရီတိ ဒ္ဝေ သေရီ – ဓမ္မောပိ သေရီ ပုဂ္ဂလောပိ သေရီ။ ကတမော ဓမ္မော သေရီ? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ စတ္တာရော သမ္မပ္ပဓာနာ စတ္တာရော ဣဒ္ဓိပာဒာ ပဉ္စိန္ဒ္ရိယာနိ ပဉ္စ ဗလာနိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော – အယံ ဓမ္မော သေရီ။ ကတမော ပုဂ္ဂလော သေရီ? ယော ဣမိနာ သေရိနာ ဓမ္မေန သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သေရီ။ ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ ဝိညူ နရော သေရိတံ ဓမ္မံ ပေက္ခမာနော, ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti. Viññūti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Naroti satto māṇavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti viññū naro seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno, dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘မိဂော အရညမ္ဟိ ယထာ အဗဒ္ဓော၊ ယေနိစ္ဆကံ ဂစ္ဆတိ ဂောစရာယ။

    ‘‘Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;

    ဝိညူ နရော သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၆.

    126.

    အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ဝာသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

    Āmantanā hoti sahāyamajjhe,vāse ṭhāne gamane cārikāya;

    အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝာသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယာတိ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဂမနာဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝာသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယာတိ သဟာယမဇ္ဈေ ဝာသေပိ ဌာနေပိ ဂမနေပိ စာရိကာယပိ အတ္တတ္ထမန္တနာ ပရတ္ထမန္တနာ ဥဘယတ္ထမန္တနာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကတ္ထမန္တနာ သမ္ပရာယိကတ္ထမန္တနာ ပရမတ္ထမန္တနာ 77 တိ – အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ, ဝာသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

    Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyamajjhe vāsepi ṭhānepi gamanepi cārikāyapi attatthamantanā paratthamantanā ubhayatthamantanā diṭṭhadhammikatthamantanā samparāyikatthamantanā paramatthamantanā 78 ti – āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya.

    အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ အနဘိဇ္ဈိတံ ဧတံ ဝတ္ထု ဗာလာနံ အသပ္ပုရိသာနံ တိတ္ထိယာနံ တိတ္ထယသာဝကာနံ, ယဒိဒံ – ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနတာ။ အဘိဇ္ဈိတံ ဧတံ ဝတ္ထု ပဏ္ဍိတာနံ သပ္ပုရိသာနံ ဗုဒ္ဓသာဝကာနံ ပစ္စေကဗုဒ္ဓာနံ, ယဒိဒံ – ဘဏ္ဍုကာသာယဝတ္ထဝသနတာ။ သေရီတိ ဒ္ဝေ သေရီ – ဓမ္မောပိ သေရီ ပုဂ္ဂလောပိ သေရီ။ ကတမော ဓမ္မော သေရီ? စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနာ ။ပေ.။ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော – အယံ ဓမ္မော သေရီ။ ကတမော ပုဂ္ဂလော သေရီ? ယော ဣမိနာ သေရိနာ ဓမ္မေန သမန္နာဂတော, သော ဝုစ္စတိ ပုဂ္ဂလော သေရီ။ အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနောတိ သေရိတံ ဓမ္မံ ပေက္ခမာနော ဒက္ခမာနော ဩလောကယမာနော နိဇ္ဈာယမာနော ဥပပရိက္ခမာနောတိ – အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti anabhijjhitaṃ etaṃ vatthu bālānaṃ asappurisānaṃ titthiyānaṃ titthayasāvakānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Abhijjhitaṃ etaṃ vatthu paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā …pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘အာမန္တနာ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ဝာသေ ဌာနေ ဂမနေ စာရိကာယ။

    ‘‘Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya;

    အနဘိဇ္ဈိတံ သေရိတံ ပေက္ခမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၇.

    127.

    ခိဍ္ဍာ 79 ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

    Khiḍḍā80ratī hoti sahāyamajjhe,puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;

    ပိယဝိပ္ပယောဂံ 81 ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Piyavippayogaṃ82vijigucchamāno, ekocare khaggavisāṇakappo.

    ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေတိ။ ခိဍ္ဍာတိ ဒ္ဝေ ခိဍ္ဍာ – ကာယိကာ စ ခိဍ္ဍာ ဝာစသိကာ စ ခိဍ္ဍာ။ ကတမာ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ? ဟတ္ထီဟိပိ ကီဠန္တိ, အသ္သေဟိပိ ကီဠန္တိ, ရထေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဓနူဟိပိ ကီဠန္တိ, ထရူဟိပိ ကီဠန္တိ, အဋ္ဌပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, ဒသပဒေဟိပိ ကီဠန္တိ, အာကာသေပိ ကီဠန္တိ, ပရိဟာရပထေပိ ကီဠန္တိ, သန္တိကာယပိ ကီဠန္တိ, ခလိကာယပိ ကီဠန္တိ, ဃဋိကာယပိ ကီဠန္တိ, သလာကဟတ္ထေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခေနပိ ကီဠန္တိ, ပင္ဂစီရေနပိ ကီဠန္တိ, ဝင္ကကေနပိ ကီဠန္တိ, မောက္ခစိကာယပိ ကီဠန္တိ, စိင္ဂုလကေနပိ ကီဠန္တိ, ပတ္တာဠ္ဟကေနပိ ကီဠန္တိ, ရထကေနပိ ကီဠန္တိ, ဓနုကေနပိ ကီဠန္တိ, အက္ခရိကာယပိ ကီဠန္တိ, မနေသိကာယပိ ကီဠန္တိ, ယထာဝဇ္ဇေနပိ ကီဠန္တိ။ အယံ ကာယိကာ ခိဍ္ဍာ။

    Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, tharūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgacīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikā khiḍḍā.

    ကတမာ ဝာစသိကာ ခိဍ္ဍာ? မုခဘေရိကံ မုခာလမ္ဗရံ မုခဍိဏ္ဍိမကံ 83 မုခစလိမကံ မုခကေရကံ 84 မုခဒဒ္ဒရိကံ နာဋကံ လာသံ ဂီတံ ဒဝကမ္မံ။ အယံ ဝာစသိကာ ခိဍ္ဍာ။

    Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ mukhālambaraṃ mukhaḍiṇḍimakaṃ 85 mukhacalimakaṃ mukhakerakaṃ 86 mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāsaṃ gītaṃ davakammaṃ. Ayaṃ vācasikā khiḍḍā.

    ရတီတိ အနုက္ကဏ္ဌိတာဓိဝစနမေတံ ရတီတိ။ သဟာယာ ဝုစ္စန္တိ ယေဟိ သဟ အာဂမနံ ဖာသု ဂမနံ ဖာသု ဂမနာဂမနံ ဖာသု ဌာနံ ဖာသု နိသဇ္ဇနံ ဖာသု သယနံ ဖာသု အာလပနံ ဖာသု သလ္လပနံ ဖာသု ဥလ္လပနံ ဖာသု သမုလ္လပနံ ဖာသု။ ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေတိ ခိဍ္ဍာ စ ရတိ စ သဟာယမဇ္ဈေ ဟောတီတိ – ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ။

    Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti khiḍḍā ca rati ca sahāyamajjhe hotīti – khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe.

    ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမန္တိ။ ပုတ္တာတိ စတ္တာရော ပုတ္တာ – အတ္ရဇော ပုတ္တော, ခေတ္တဇော ပုတ္တော , ဒိန္နကော ပုတ္တော, အန္တေဝာသိကော ပုတ္တော။ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိံ ပေမန္တိ ပုတ္တေသု စ အဓိမတ္တံ ဟောတိ ပေမန္တိ – ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

    Puttesuca vipulaṃ hoti pemanti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto , dinnako putto, antevāsiko putto. Puttesu ca vipulaṃ hotiṃ pemanti puttesu ca adhimattaṃ hoti pemanti – puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ.

    ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနောတိ ဒ္ဝေ ပိယာ – သတ္တာ ဝာ သင္ခာရာ ဝာ။ ကတမေ သတ္တာ ပိယာ? ဣဓ ယသ္သ တေ ဟောန္တိ အတ္ထကာမာ ဟိတကာမာ ဖာသုကာမာ ယောဂက္ခေမကာမာ မာတာ ဝာ ပိတာ ဝာ ဘာတာ ဝာ ဘဂိနီ ဝာ ပုတ္တော ဝာ ဓီတာ ဝာ မိတ္တာ ဝာ အမစ္စာ ဝာ ဉာတီ ဝာ သာလောဟိတာ ဝာ, ဣမေ သတ္တာ ပိယာ။

    Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā putto vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, ime sattā piyā.

    ကတမေ သင္ခာရာ ပိယာ? မနာပိကာ ရူပာ မနာပိကာ သဒ္ဒာ မနာပိကာ ဂန္ဓာ မနာပိကာ ရသာ မနာပိကာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ, ဣမေ သင္ခာရာ ပိယာ။ ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနောတိ ပိယာနံ ဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော အဋ္ဋိယမာနော ဟရာယမာနောတိ – ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, ime saṅkhārā piyā. Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti piyānaṃ vippayogaṃ vijigucchamāno aṭṭiyamāno harāyamānoti – piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ခိဍ္ဍာ ရတီ ဟောတိ သဟာယမဇ္ဈေ၊ ပုတ္တေသု စ ဝိပုလံ ဟောတိ ပေမံ။

    ‘‘Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe, puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;

    ပိယဝိပ္ပယောဂံ ဝိဇိဂုစ္ဆမာနော၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၈.

    128.

    စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊ သန္တုသ္သမာနော ဣတရီတရေန။

    Cātuddisoappaṭigho ca hoti,santussamāno itarītarena;

    ပရိသ္သယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.

    စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတီတိ။ စာတုဒ္ဒိသောတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ။ ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗ္ယာပဇ္ဇေန 87 ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ ကရုဏာသဟဂတေန။ပေ.။ မုဒိတာသဟဂတေန။ပေ.။ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ။ပေ.။ အဗ္ယာပဇ္ဇေန ဖရိတ္ဝာ ဝိဟရတိ။ စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတီတိ မေတ္တာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ 88 ဟောန္တိ, ယေ ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ , ယေ ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥတ္တရာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ပစ္ဆိမာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥတ္တရာယ အနုဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဥပရိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ, ယေ ဒိသာသု ဝိဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ; ကရုဏာယ ဘာဝိတတ္တာ မုဒိတာယ ဘာဝိတတ္တာ ဥပေက္ခာယ ဘာဝိတတ္တာ ယေ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တိ။ပေ.။ ယေ ဒိသာသု ဝိဒိသာသု သတ္တာ တေ အပ္ပဋိကူလာ ဟောန္တီတိ – စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ။

    Cātuddiso appaṭigho ca hotīti. Cātuddisoti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 89 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena…pe… muditāsahagatena…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ…pe… abyāpajjena pharitvā viharati. Cātuddiso appaṭigho ca hotīti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā 90 honti, ye dakkhiṇāya disāya sattā te appaṭikūlā honti , ye pacchimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye puratthimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye heṭṭhimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uparimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā honti; karuṇāya bhāvitattā muditāya bhāvitattā upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti…pe… ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā hontīti – cātuddiso appaṭigho ca hoti.

    သန္တုသ္သမာနော ဣတရီတရေနာတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန စီဝရေန, ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, န စ စီဝရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ 91 အာပဇ္ဇတိ။ အလဒ္ဓာ စ စီဝရံ န ပရိတသ္သတိ, လဒ္ဓာ စ စီဝရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပသန္နော 92 အာဒီနဝဒသ္သာဝီ နိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တာယ စ ပန ဣတရီတရစီဝရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိသ္သတော, အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတော။ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ပိဏ္ဍပာတေန။ပေ.။

    Santussamānoitarītarenāti so paccekasambuddho santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ 93 āpajjati. Aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpasanno 94 ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena…pe…

    သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန သေနာသနေန။ပေ.။ သန္တုဋ္ဌော ဟောတိ ဣတရီတရေန ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရေန, ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ စ ဝဏ္ဏဝာဒီ, န စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရဟေတု အနေသနံ အပ္ပတိရူပံ အာပဇ္ဇတိ။ အလဒ္ဓာ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရာနံ န ပရိတသ္သတိ။ လဒ္ဓာ စ ဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရံ အဂဓိတော အမုစ္ဆိတော အနဇ္ဈာပန္နော အာဒီနဝဒသ္သာဝီ နိသ္သရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ။ တာယ စ ဣတရီတရဂိလာနပစ္စယဘေသဇ္ဇပရိက္ခာရသန္တုဋ္ဌိယာ နေဝတ္တာနုက္ကံသေတိ န ပရံ ဝမ္ဘေတိ။ ယော ဟိ တတ္ထ ဒက္ခော အနလသော သမ္ပဇာနော ပတိသ္သတော, အယံ ဝုစ္စတိ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ပောရာဏေ အဂ္ဂညေ အရိယဝံသေ ဌိတောတိ – သန္တုသ္သမာနော ဣတရီတရေန။

    Santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena…pe… santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na paritassati. Laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – santussamāno itarītarena.

    ပရိသ္သယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီတိ။ ပရိသ္သယာတိ ဒ္ဝေ ပရိသ္သယာ – ပာကဋပရိသ္သယာ စ ပဋိစ္ဆန္နပရိသ္သယာ စ။ ကတမေ ပာကဋပရိသ္သယာ? သီဟာ ဗ္ယဂ္ဃာ ဒီပီ အစ္ဆာ တရစ္ဆာ ကောကာ မဟိံသာ 95 ဟတ္ထီ အဟီ ဝိစ္ဆိကာ သတပဒီ, စောရာ ဝာ အသ္သု မာနဝာ ဝာ ကတကမ္မာ ဝာ အကတကမ္မာ ဝာ, စက္ခုရောဂော သောတရောဂော ဃာနရောဂော ဇိဝ္ဟာရောဂော ကာယရောဂော သီသရောဂော ကဏ္ဏရောဂော မုခရောဂော ဒန္တရောဂော ကာသော သာသော ပိနာသော ဍာဟော ဇရော ကုစ္ဆိရောဂော မုစ္ဆာ ပက္ခန္ဒိကာ သူလာ ဝိသူစိကာ ကုဋ္ဌံ ဂဏ္ဍော ကိလာသော သောသော အပမာရော ဒဒ္ဒု ကဏ္ဍု ကစ္ဆု ရခသာ ဝိတစ္ဆိကာ လောဟိတပိတ္တံ မဓုမေဟော အံသာ ပိဠကာ ဘဂန္ဒလာ, ပိတ္တသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သေမ္ဟသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ ဝာတသမုဋ္ဌာနာ အာဗာဓာ သန္နိပာတိကာ အာဗာဓာ ဥတုပရိဏာမဇာ အာဗာဓာ ဝိသမပရိဟာရဇာ အာဗာဓာ ဩပက္ကမိကာ အာဗာဓာ ကမ္မဝိပာကဇာ အာဗာဓာ, သီတံ ဥဏ္ဟံ ဇိဃစ္ဆာ ပိပာသာ ဥစ္စာရော ပသ္သာဝော ဍံသမကသဝာတာတပသရီသပသမ္ဖသ္သာ ဣတိ ဝာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပာကဋပရိသ္သယာ။

    Parissayānaṃsahitā achambhīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 96 hatthī ahī vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā. Ime vuccanti pākaṭaparissayā.

    ကတမေ ပဋိစ္ဆန္နပရိသ္သယာ? ကာယဒုစ္စရိတံ ဝစီဒုစ္စရိတံ မနောဒုစ္စရိတံ ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ ဗ္ယာပာဒနီဝရဏံ ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ ရာဂော ဒောသော မောဟော ကောဓော ဥပနာဟော မက္ခော ပဠာသော ဣသ္သာ မစ္ဆရိယံ မာယာ သာဌေယ္ယံ ထမ္ဘော သာရမ္ဘော မာနော အတိမာနော မဒော ပမာဒော, သဗ္ဗေ ကိလေသာ သဗ္ဗေ ဒုစ္စရိတာ သဗ္ဗေ ဒရထာ သဗ္ဗေ ပရိဠာဟာ သဗ္ဗေ သန္တာပာ သဗ္ဗာကုသလာဘိသင္ခာရာ။ ဣမေ ဝုစ္စန္တိ ပဋိစ္ဆန္နပရိသ္သယာ။

    Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā. Ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

    ပရိသ္သယာတိ ကေနဋ္ဌေန ပရိသ္သယာ? ပရိသဟန္တီတိ ပရိသ္သယာ, ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိသ္သယာ, တတ္ရာသယာတိ ပရိသ္သယာ။ ကထံ ပရိသဟန္တီတိ ပရိသ္သယာ? တေ ပရိသ္သယာ တံ ပုဂ္ဂလံ သဟန္တိ ပရိသဟန္တိ အဘိဘဝန္တိ အဇ္ဈောတ္ထရန္တိ ပရိယာဒိယန္တိ မဒ္ဒန္တိ။ ဧဝံ ပရိသဟန္တီတိ – ပရိသ္သယာ။

    Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.

    ကထံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ ပရိသ္သယာ? တေ ပရိသ္သယာ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ကတမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ? သမ္မာပဋိပဒာယ အနုလောမပဋိပဒာယ အပစ္စနီကပဋိပဒာယ အန္ဝတ္ထပဋိပဒာယ ဓမ္မာနုဓမ္မပဋိပဒာယ သီလေသု ပရိပူရကာရိတာယ ဣန္ဒ္ရိယေသု ဂုတ္တဒ္ဝာရတာယ ဘောဇနေ မတ္တညုတာယ ဇာဂရိယာနုယောဂသ္သ သတိသမ္ပဇညသ္သ စတုန္နံ သတိပဋ္ဌာနာနံ ဘာဝနာနုယောဂသ္သ, စတုန္နံ သမ္မပ္ပဓာနာနံ။ စတုန္နံ ဣဒ္ဓိပာဒာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဣန္ဒ္ရိယာနံ။ ပဉ္စန္နံ ဗလာနံ။ သတ္တန္နံ ဗောဇ္ဈင္ဂာနံ။ အရိယသ္သ အဋ္ဌင္ဂိကသ္သ မဂ္ဂသ္သ ဘာဝနာနုယောဂသ္သ – ဣမေသံ ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ အန္တရာယာယ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တိ။ ဧဝံ ပရိဟာနာယ သံဝတ္တန္တီတိ – ပရိသ္သယာ။

    Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa, catunnaṃ sammappadhānānaṃ… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.

    ကထံ တတ္ရာသယာတိ ပရိသ္သယာ? တတ္ထေတေ 97 ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိသ္သယာ။ ယထာ ဗိလေ ဗိလာသယာ ပာဏာ သယန္တိ, ဒကေ ဒကာသယာ 98 ပာဏာ သယန္တိ, ဝနေ ဝနာသယာ ပာဏာ သယန္တိ , ရုက္ခေ ရုက္ခာသယာ ပာဏာ သယန္တိ; ဧဝမေဝ တတ္ထေတေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အတ္တဘာဝသန္နိသ္သယာတိ။ ဧဝမ္ပိ တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။

    Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete 99 pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā 100 pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti , rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘သာန္တေဝာသိကော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ။ ကထဉ္စ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝာသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတိ? ဣဓ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု စက္ခုနာ ရူပံ ဒိသ္ဝာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ယေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ, သရသင္ကပ္ပာ သံညောဇနီယာ 101, တ္ယသ္သ အန္တော ဝသန္တိ အန္ဝာသ္သဝန္တိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝာသိကော ဝုစ္စတိ။ တေန သမုဒာစရေန သမုဒာစရန္တိ နံ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā, sarasaṅkappā saṃññojanīyā 102, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsiko vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.

    ‘‘ပုန စပရံ, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခုနော သောတေန သဒ္ဒံ သုတ္ဝာ။ပေ.။ ဃာနေန ဂန္ဓံ ဃာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ဇိဝ္ဟာယ ရသံ သာယိတ္ဝာ။ပေ.။ ကာယေန ဖောဋ္ဌဗ္ဗံ ဖုသိတ္ဝာ။ပေ.။ မနသာ ဓမ္မံ ဝိညာယ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ ယေ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာ သရသင္ကပ္ပာ သံယောဇနီယာ, တ္ယသ္သ အန္တော ဝသန္တိ အန္ဝာသ္သဝန္တိ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာန္တေဝာသိကောတိ ဝုစ္စတိ။ တေန သမုဒာစရေန သမုဒာစရန္တိ နံ ပာပကာ အကုသလာ ဓမ္မာတိ။ တသ္မာ သာစရိယကောတိ ဝုစ္စတိ။ ဧဝံ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဘိက္ခု သာန္တေဝာသိကော သာစရိယကော ဒုက္ခံ န ဖာသု ဝိဟရတီ’’တိ။ ဧဝမ္ပိ, တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယောမေ, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ။ ကတမေ တယော ? လောဘော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော 103 အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော, ဒောသော, ဘိက္ခဝေ။ပေ.။ မောဟော, ဘိက္ခဝေ, အန္တရာမလော အန္တရာအမိတ္တော အန္တရာသပတ္တော အန္တရာဝဓကော အန္တရာပစ္စတ္ထိကော။ ဣမေ ခော, ဘိက္ခဝေ, တယော အန္တရာမလာ အန္တရာအမိတ္တာ အန္တရာသပတ္တာ အန္တရာဝဓကာ အန္တရာပစ္စတ္ထိကာ’’တိ။

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo ? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 104 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.

    အနတ္ထဇနနော လောဘော၊ လောဘော စိတ္တပ္ပကောပနော။

    Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;

    ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    လုဒ္ဓော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ လုဒ္ဓော ဓမ္မံ န ပသ္သတိ။

    Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;

    အန္ဓတမံ တဒာ ဟောတိ၊ ယံ လောဘော သဟတေ နရံ။

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.

    အနတ္ထဇနနော ဒောသော၊ ဒောသော စိတ္တပ္ပကောပနော။

    Anatthajanano doso, doso cittappakopano;

    ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ဒုဋ္ဌော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ ဒုဋ္ဌော ဓမ္မံ န ပသ္သတိ။

    Duṭṭho atthaṃ na jānāti, duṭṭho dhammaṃ na passati;

    အန္ဓတမံ တဒာ ဟောတိ၊ ယံ ဒောသော သဟတေ နရံ။

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.

    အနတ္ထဇနနော မောဟော၊ မောဟော စိတ္တပ္ပကောပနော။

    Anatthajanano moho, moho cittappakopano;

    ဘယမန္တရတော ဇာတံ၊ တံ ဇနော နာဝဗုဇ္ဈတိ။

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    မူဠ္ဟော အတ္ထံ န ဇာနာတိ၊ မူဠ္ဟော ဓမ္မံ န ပသ္သတိ။

    Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;

    အန္ဓတမံ တဒာ ဟောတိ၊ ယံ မောဟော သဟတေ နရန္တိ။

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naranti.

    ဧဝမ္ပိ, တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ – ‘‘တယော ခော, မဟာရာဇ, ပုရိသသ္သ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ ။ ကတမေ တယော? လောဘော ခော, မဟာရာဇ, ပုရိသသ္သ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ; ဒောသော ခော, မဟာရာဇ။ပေ.။ မောဟော ခော, မဟာရာဇ, ပုရိသသ္သ ဓမ္မော အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနော ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။ ဣမေ ခော, မဟာရာဇ, တယော ပုရိသသ္သ ဓမ္မာ အဇ္ဈတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇမာနာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ အဟိတာယ ဒုက္ခာယ အဖာသုဝိဟာရာယ။

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya . Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.

    ‘‘လောဘော ဒောသော စ မောဟော စ၊ ပုရိသံ ပာပစေတသံ။

    ‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;

    ဟိံသန္တိ အတ္တသမ္ဘူတာ၊ တစသာရံဝ သမ္ဖလ’’န္တိ 105

    Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti 106.

    ဧဝမ္ပိ, တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    ဝုတ္တဉ္ဟေတံ ဘဂဝတာ –

    Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ရာဂော စ ဒောသော စ ဣတောနိဒာနာ၊ အရတီ ရတီ လောမဟံသော ဣတောဇာ။

    ‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

    ဣတော သမုဋ္ဌာယ မနောဝိတက္ကာ၊ ကုမာရကာ ဓင္ကမိဝောသ္သဇန္တီ’’တိ 107

    Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti 108.

    ဧဝမ္ပိ, တတ္ရာသယာတိ – ပရိသ္သယာ။

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    ပရိသ္သယာနံ သဟိတာတိ ပရိသ္သယေ သဟိတာ အာရာဓိတာ အဇ္ဈောတ္ထရိတာ ပရိယာဒိတာ ပဋိနိသ္သတာတိ – ပရိသ္သယာနံ သဟိတာ။ အဆမ္ဘီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတ္ရာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝော ဝိဂတလောမဟံသော ဝိဟရတီတိ – ပရိသ္သယာနံ သဟိတာ အစ္ဆမ္ဘီ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Parissayānaṃ sahitāti parissaye sahitā ārādhitā ajjhottharitā pariyāditā paṭinissatāti – parissayānaṃ sahitā. Achambhīti so paccekasambuddho abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – parissayānaṃ sahitā acchambhī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘စာတုဒ္ဒိသော အပ္ပဋိဃော စ ဟောတိ၊ သန္တုသ္သမာနော ဣတရီတရေန။

    ‘‘Cātuddiso appaṭigho ca hoti, santussamāno itarītarena;

    ပရိသ္သယာနံ သဟိတာ အဆမ္ဘီ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၂၉.

    129.

    ဒုသ္သင္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ၊ အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

    Dussaṅgahāpabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;

    အပ္ပောသ္သုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo.

    ဒုသ္သင္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေတိ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဣဓေကစ္စေ နိသ္သယေပိ ဒိယ္ယမာနေ ဥဒ္ဒေသေပိ ဒိယ္ယမာနေ ပရိပုစ္ဆာယပိ 109 ဒိယ္ယမာနေ စီဝရေပိ ဒိယ္ယမာနေ ပတ္တေပိ ဒိယ္ယမာနေ လောဟထာလကေပိ ဒိယ္ယမာနေ ဓမ္မကရဏေပိ 110 ဒိယ္ယမာနေ ပရိသ္သာဝနေပိ ဒိယ္ယမာနေ ထဝိကေပိ ဒိယ္ယမာနေ ဥပာဟနေပိ ဒိယ္ယမာနေ ကာယဗန္ဓနေပိ ဒိယ္ယမာနေ န သုဏန္တိ န သောတံ ဩဒဟန္တိ န အညာစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, အနသ္သဝာ အဝစနကရာ ပဋိလောမဝုတ္တိနော အညေနေဝ မုခံ ကရောန္တီတိ – ဒုသ္သင္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ။

    Dussaṅgahā pabbajitāpi eketi pabbajitāpi idhekacce nissayepi diyyamāne uddesepi diyyamāne paripucchāyapi 111 diyyamāne cīvarepi diyyamāne pattepi diyyamāne lohathālakepi diyyamāne dhammakaraṇepi 112 diyyamāne parissāvanepi diyyamāne thavikepi diyyamāne upāhanepi diyyamāne kāyabandhanepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – dussaṅgahā pabbajitāpi eke.

    အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာတိ ဂဟဋ္ဌာပိ ဣဓေကစ္စေ ဟတ္ထိမ္ဟိပိ ဒိယ္ယမာနေ။ပေ.။ ရထေပိ ခေတ္တေပိ ဝတ္ထုမ္ဟိပိ ဟိရညေပိ သုဝဏ္ဏေပိ ဒိယ္ယမာနေ ဂာမေပိ။ပေ.။ နိဂမေပိ နဂရေပိ။ ရဋ္ဌေပိ။ ဇနပဒေပိ ဒိယ္ယမာနေ န သုဏန္တိ န သောတံ ဩဒဟန္တိ န အညာစိတ္တံ ဥပဋ္ဌပေန္တိ, အနသ္သဝာ အဝစနကရာ ပဋိလောမဝုတ္တိနော အညေနေဝ မုခံ ကရောန္တီတိ – အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

    Atho gahaṭṭhā gharamāvasantāti gahaṭṭhāpi idhekacce hatthimhipi diyyamāne…pe… rathepi khettepi vatthumhipi hiraññepi suvaṇṇepi diyyamāne gāmepi…pe… nigamepi nagarepi… raṭṭhepi… janapadepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – atho gahaṭṭhā gharamāvasantā.

    အပ္ပောသ္သုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတ္ဝာတိ အတ္တာနံ ဌပေတ္ဝာ သဗ္ဗေ ဣမသ္မိံ အတ္ထေ ပရပုတ္တာ။ တေသု ပရပုတ္တေသု အပ္ပောသ္သုက္ကော ဟုတ္ဝာ အဗ္ယာဝဋော ဟုတ္ဝာ အနပေက္ခော ဟုတ္ဝာတိ – အပ္ပောသ္သုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတ္ဝာ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Appossukko paraputtesu hutvāti attānaṃ ṭhapetvā sabbe imasmiṃ atthe paraputtā. Tesu paraputtesu appossukko hutvā abyāvaṭo hutvā anapekkho hutvāti – appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ဒုသ္သင္ဂဟာ ပဗ္ဗဇိတာပိ ဧကေ၊ အထော ဂဟဋ္ဌာ ဃရမာဝသန္တာ။

    ‘‘Dussaṅgahā pabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;

    အပ္ပောသ္သုက္ကော ပရပုတ္တေသု ဟုတ္ဝာ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ၁၃၀.

    130.

    ဩရောပယိတ္ဝာ 113 ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆိန္နပတ္တော 114 ယထာ ကောဝိဠာရော။

    Oropayitvā115gihibyañjanāni,sañchinnapatto116yathā koviḷāro;

    ဆေတ္ဝာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ၊ ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။

    Chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.

    ဩရောပယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဝုစ္စန္တိ ကေသာ စ မသ္သူ စ မာလာ စ ဂန္ဓဉ္စ ဝိလေပနဉ္စ အာဘရဏဉ္စ ပိလန္ဓနဉ္စ ဝတ္ထဉ္စ ပာရုပနဉ္စ ဝေဌနဉ္စ ဥစ္ဆာဒနံ ပရိမဒ္ဒနံ န္ဟာပနံ 117 သမ္ဗာဟနံ အာဒာသံ အဉ္ဇနံ မာလာဂန္ဓဝိလေပနံ မုခစုဏ္ဏံ မုခလေပနံ ဟတ္ထဗန္ဓံ သိခာဗန္ဓံ ဒဏ္ဍံ နာဠိကံ 118 ခဂ္ဂံ ဆတ္တံ စိတ္ရုပာဟနံ ဥဏ္ဟီသံ မဏိံ ဝာဠဗီဇနိံ ဩဒာတာနိ ဝတ္ထာနိ ဒီဃဒသာနိ 119 ဣတိ ဝာ။ ဩရောပယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနီတိ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဩရောပယိတ္ဝာ သမောရောပယိတ္ဝာ နိက္ခိပိတ္ဝာ ပဋိပသ္သမ္ဘယိတ္ဝာတိ – ဩရောပယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ။

    Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca mālā ca gandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ 120 sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ 121 khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni 122 iti vā. Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭipassambhayitvāti – oropayitvā gihibyañjanāni.

    သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရောတိ ယထာ ကောဝိဠာရသ္သ ပတ္တာနိ ဆိန္နာနိ သဉ္ဆိန္နာနိ ပတိတာနိ ပရိပတိတာနိ, ဧဝမေဝ တသ္သ ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓသ္သ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ ဆိန္နာနိ သဉ္ဆိန္နာနိ ပတိတာနီတိ – သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရော။

    Sañchinnapatto yathā koviḷāroti yathā koviḷārassa pattāni chinnāni sañchinnāni patitāni paripatitāni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibyañjanāni chinnāni sañchinnāni patitānīti – sañchinnapatto yathā koviḷāro.

    ဆေတ္ဝာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနီတိ။ ဝီရောတိ ဝီရိယဝာတိ ဝီရော, ပဟူတိ ဝီရော, ဝိသဝီတိ ဝီရော, အလမတ္တောတိ ဝီရော, သူရောတိ ဝီရော, ဝိက္ကန္တော အဘီရူ အစ္ဆမ္ဘီ အနုတ္ရာသီ အပလာယီ ပဟီနဘယဘေရဝောတိ ဝီရော, ဝိဂတလောမဟံသောတိ ဝီရော။

    Chetvāna vīro gihibandhanānīti. Vīroti vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravoti vīro, vigatalomahaṃsoti vīro.

    ဝိရတော ဣဓ 123 သဗ္ဗပာကေဟိ၊ နိရယဒုက္ခံ အတိစ္စ ဝီရိယဝာ သော။

    Virato idha 124 sabbapākehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;

    သော ဝီရိယဝာ ပဓာနဝာ၊ ဓီရော 125 တာဒိ ပဝုစ္စတေ တထတ္တာ။

    So vīriyavā padhānavā, dhīro 126 tādi pavuccate tathattā.

    ဂိဟိဗန္ဓနာနိ ဝုစ္စန္တိ ပုတ္တာ စ ဘရိယာ စ ဒာသာ စ ဒာသီ စ အဇေဠကာ စ ကုက္ကုဋသူကရာ စ ဟတ္ထိဂဝာသ္သဝဠဝာ စ ခေတ္တဉ္စ ဝတ္ထု စ ဟိရညဉ္စ သုဝဏ္ဏဉ္စ ဂာမနိဂမရာဇဓာနိယော စ ရဋ္ဌဉ္စ ဇနပဒော စ ကောသော စ ကောဋ္ဌာဂာရဉ္စ, ယံ ကိဉ္စိ ရဇနီယဝတ္ထု။

    Gihibandhanāni vuccanti puttā ca bhariyā ca dāsā ca dāsī ca ajeḷakā ca kukkuṭasūkarā ca hatthigavāssavaḷavā ca khettañca vatthu ca hiraññañca suvaṇṇañca gāmanigamarājadhāniyo ca raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyavatthu.

    ဆေတ္ဝာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနီတိ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဇဟိတ္ဝာ ဝိနောဒေတ္ဝာ ဗ္ယန္တီကရိတ္ဝာ အနဘာဝံ ဂမေတ္ဝာတိ – ဆေတ္ဝာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ, ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော။ တေနာဟ သော ပစ္စေကသမ္ဗုဒ္ဓော –

    Chetvāna vīro gihibandhanānīti so paccekasambuddho vīro gihibandhanāni chinditvā samucchinditvā jahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ဩရောပယိတ္ဝာ ဂိဟိဗ္ယဉ္ဇနာနိ၊ သဉ္ဆိန္နပတ္တော ယထာ ကောဝိဠာရော၊

    ‘‘Oropayitvā gihibyañjanāni, sañchinnapatto yathā koviḷāro,

    ဆေတ္ဝာန ဝီရော ဂိဟိဗန္ဓနာနိ။

    Chetvāna vīro gihibandhanāni;

    ဧကော စရေ ခဂ္ဂဝိသာဏကပ္ပော’’တိ။

    Eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ပဌမော ဝဂ္ဂော။

    Paṭhamo vaggo.







    Footnotes:
    1. အရုယာ (သ္ယာ.), အဒ္ဒုယာ (က.)
    2. aruyā (syā.), adduyā (ka.)
    3. နိပဇ္ဇနံ (သ္ယာ.)
    4. ဣစ္ဆိသ္သတိ (သ္ယာ.) ဧဝမီဒိသေသု ပဒေသု အနာဂတဝိဘတ္တိယာ
    5. nipajjanaṃ (syā.)
    6. icchissati (syā.) evamīdisesu padesu anāgatavibhattiyā
    7. တဏ္ဟာပဟာနဋ္ဌေန (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၁၉၁
    8. taṇhāpahānaṭṭhena (syā.) mahāni. 191
    9. သောဘဏာ (သ္ယာ.)
    10. အနုသ္သရတိ (က.)
    11. sobhaṇā (syā.)
    12. anussarati (ka.)
    13. သီမကတံ မရိယာဒိကတံ (သ္ယာ.)
    14. sīmakataṃ mariyādikataṃ (syā.)
    15. ပတိဋ္ဌာဟော (က.)
    16. patiṭṭhāho (ka.)
    17. ဝိလောပမ္ပိ (သ္ယာ.) ပသ္သ မဟာနိ. ၁၇၀
    18. ဒုက္ခဒောမနသ္သံ (သ္ယာ.)
    19. vilopampi (syā.) passa mahāni. 170
    20. dukkhadomanassaṃ (syā.)
    21. တသ္သ (သ္ယာ.)
    22. tassa (syā.)
    23. ဝိဝိဓာနိ ကမ္မကရဏာနိ (က.)
    24. ဧရကဝဋ္ဋိကမ္ပိ (သ္ယာ. က.) ပသ္သ မ. နိ. ၁.၁၆၉
    25. ခာရာပဋိစ္ဆိကမ္ပိ (က.)
    26. vividhāni kammakaraṇāni (ka.)
    27. erakavaṭṭikampi (syā. ka.) passa ma. ni. 1.169
    28. khārāpaṭicchikampi (ka.)
    29. ကာရေန္တိ (သ္ယာ. က.) ပသ္သ မ. နိ. ၃.၂၆၇
    30. တိပ္ပာ (သ္ယာ.)
    31. kārenti (syā. ka.) passa ma. ni. 3.267
    32. tippā (syā.)
    33. သံဝေသိတ္ဝာ (သ္ယာ. က.) ပသ္သ မ. နိ. ၃.၂၆၇
    34. ကုဓာရီဟိ (သ္ယာ. က.)
    35. သဉ္ဇောတိဘူတာယ (သ္ယာ.)
    36. saṃvesitvā (syā. ka.) passa ma. ni. 3.267
    37. kudhārīhi (syā. ka.)
    38. sañjotibhūtāya (syā.)
    39. ကဒရိယာ တာပနာ (က.) မဟာနိ. ၁၇၀
    40. kadariyā tāpanā (ka.) mahāni. 170
    41. မီယရေ (က.)
    42. mīyare (ka.)
    43. ပဋိဗန္ဓစိတ္တော (က.)
    44. paṭibandhacitto (ka.)
    45. သန္ဓဝေ (က.)
    46. sandhave (ka.)
    47. ပဗ္ဗဇိတမိတ္တော (က.) ဧဝမုပရိပိ
    48. ပရိဂုယ္ဟတိ (သ္ယာ. က.)
    49. pabbajitamitto (ka.) evamuparipi
    50. pariguyhati (syā. ka.)
    51. နိသဇ္ဇာ (က.)
    52. ပရိသဇ္ဇေတိ (သ္ယာ.)
    53. nisajjā (ka.)
    54. parisajjeti (syā.)
    55. ယေပိ (က.) ဧဝံ စူဠနိ. ခဂ္ဂဝိသာဏသုတ္တနိဒ္ဒေသ ၁၅၁
    56. yepi (ka.) evaṃ cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 151
    57. ပရိစ္စဇိတ္ဝာ (သ္ယာ.)
    58. pariccajitvā (syā.)
    59. သုံသုမာရဘယံ (သ္ယာ.)
    60. suṃsumārabhayaṃ (syā.)
    61. ဝံသေ ကဠီရောဝ (က.)
    62. vaṃse kaḷīrova (ka.)
    63. ဝေဠုဂုမ္ဗသ္မိံ ကဏ္ဋကာ ဇဋိတာ သံသိဗ္ဗိတာ (သ္ယာ.)
    64. veḷugumbasmiṃ kaṇṭakā jaṭitā saṃsibbitā (syā.)
    65. တရုဏကဠီရာ (သ္ယာ.)
    66. အပလိဝေဋ္ဌိတာ (သ္ယာ.)
    67. taruṇakaḷīrā (syā.)
    68. apaliveṭṭhitā (syā.)
    69. အဗန္ဓော (သ္ယာ. က.)
    70. abandho (syā. ka.)
    71. အာရညကော (သ္ယာ. က.)
    72. အရညေ ဝသမာနော (သ္ယာ.)
    73. āraññako (syā. ka.)
    74. araññe vasamāno (syā.)
    75. ပရံ (က.) မ. နိ. ၁.၂၇၁
    76. paraṃ (ka.) ma. ni. 1.271
    77. ဥဘယတ္ထမန္တနာ (က.)
    78. ubhayatthamantanā (ka.)
    79. ခိဋ္ဋာ (က.)
    80. khiṭṭā (ka.)
    81. ဝိပ္ပယောဂမ္ပိ (က.)
    82. vippayogampi (ka.)
    83. မုခဒေဏ္ဍိမကံ (သ္ယာ.), မုခဒိန္ဒိမကံ (က.)
    84. မုခဘေရုကံ (သ္ယာ.)
    85. mukhadeṇḍimakaṃ (syā.), mukhadindimakaṃ (ka.)
    86. mukhabherukaṃ (syā.)
    87. အဗ္ယာပဇ္ဈေန (သ္ယာ.) ပသ္သ ဒီ. နိ. ၃.၃၀၈
    88. အပ္ပဋိကုလာ (ဗဟူသု)
    89. abyāpajjhena (syā.) passa dī. ni. 3.308
    90. appaṭikulā (bahūsu)
    91. အပ္ပဋိရူပံ (သ္ယာ.)
    92. အနဇ္ဈောပန္နော (သ္ယာ.)
    93. appaṭirūpaṃ (syā.)
    94. anajjhopanno (syā.)
    95. ဂောမဟိသာ (သ္ယာ.) မဟာနိ. ၅
    96. gomahisā (syā.) mahāni. 5
    97. တတ္ရ တေ (က.)
    98. ဥဒကေ ဥဒကာသယာ (သ္ယာ.)
    99. tatra te (ka.)
    100. udake udakāsayā (syā.)
    101. သညောဇနိကာ (က.)
    102. saññojanikā (ka.)
    103. အန္တရာမလံ (သ္ယာ. က.) ပသ္သ ဣတိဝု. ၈၈
    104. antarāmalaṃ (syā. ka.) passa itivu. 88
    105. သဖလန္တိ (က.) ပသ္သ ဣတိဝု. ၅၀
    106. saphalanti (ka.) passa itivu. 50
    107. စင္ကမိဝောသ္သဇ္ဇန္တီတိ (သ္ယာ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၂၇၃-၂၇၄
    108. caṅkamivossajjantīti (syā. ka.) passa su. ni. 273-274
    109. ပရိပုစ္ဆေပိ (က.)
    110. ဓမ္မကရကေပိ (သ္ယာ.)
    111. paripucchepi (ka.)
    112. dhammakarakepi (syā.)
    113. ဝောရောပယိတ္ဝာ (သ္ယာ.)
    114. သံသီနပတ္တော (သီ. အဋ္ဌ.)
    115. voropayitvā (syā.)
    116. saṃsīnapatto (sī. aṭṭha.)
    117. နဟာပနံ (သ္ယာ.)
    118. နာလိကံ (က.) ပသ္သ ဒီ. နိ. ၁.၁၆
    119. ဒီဃရသ္သာနိ (သ္ယာ.)
    120. nahāpanaṃ (syā.)
    121. nālikaṃ (ka.) passa dī. ni. 1.16
    122. dīgharassāni (syā.)
    123. အာရတော ဣဓေဝ (သ္ယာ.) ပသ္သ သု. နိ. ၅၃၆
    124. ārato idheva (syā.) passa su. ni. 536
    125. ဝီရော (သ္ယာ. က.) ပသ္သ သု. နိ. ၅၃၆
    126. vīro (syā. ka.) passa su. ni. 536



    Related texts:



    အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / စူဠနိဒ္ဒေသ-အဋ္ဌကထာ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ၁. ပဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ • 1. Paṭhamavaggavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact