Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸਪਾਲ਼ਿ • Cūḷaniddesapāḷi

    ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤੋ

    Khaggavisāṇasutto

    ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ

    Khaggavisāṇasuttaniddeso

    ਪਠਮવਗ੍ਗੋ

    Paṭhamavaggo

    ੧੨੧.

    121.

    ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ, ਅવਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ।

    Sabbesubhūtesu nidhāya daṇḍaṃ,aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;

    ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਸਬ੍ਬੇਸੂਤਿ। ਭੂਤੇਸੂਤਿ ਭੂਤਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਸਾ ਚ ਥਾવਰਾ ਚ। ਤਸਾਤਿ ਯੇਸਂ ਤਸਿਤਤਣ੍ਹਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਭਯਭੇਰવਾ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਸਾ? ਤੇ ਤਸਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿ ਪਰਿਤਸਨ੍ਤਿ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਸਾ। ਥਾવਰਾਤਿ ਯੇਸਂ ਤਸਿਤਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਭਯਭੇਰવਾ ਪਹੀਨਾ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਥਾવਰਾ? ਤੇ ਨ ਤਸਨ੍ਤਿ ਨ ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤਿ ਨ ਪਰਿਤਸਨ੍ਤਿ ਨ ਭਾਯਨ੍ਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਥਾવਰਾ। ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਤਯੋ ਦਣ੍ਡਾ – ਕਾਯਦਣ੍ਡੋ વਚੀਦਣ੍ਡੋ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ। ਤਿવਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਦਣ੍ਡੋ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦਣ੍ਡੋ, ਤਿવਿਧਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ। ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਦਣ੍ਡਂ ਨਿਧਾਯ ਨਿਦਹਿਤ੍વਾ।

    Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti. Sabbesūti sabbena sabbaṃ sabbathā sabbaṃ asesaṃ nissesaṃ pariyādiyanavacanametaṃ – sabbesūti. Bhūtesūti bhūtā vuccanti tasā ca thāvarā ca. Tasāti yesaṃ tasitataṇhā appahīnā, yesañca bhayabheravā appahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti tasā? Te tasanti uttasanti paritasanti bhāsanti santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti tasā. Thāvarāti yesaṃ tasitataṇhā pahīnā, yesañca bhayabheravā pahīnā. Kiṃkāraṇā vuccanti thāvarā? Te na tasanti na uttasanti na paritasanti na bhāyanti na santāsaṃ āpajjanti, taṃkāraṇā vuccanti thāvarā. Daṇḍanti tayo daṇḍā – kāyadaṇḍo vacīdaṇḍo manodaṇḍo. Tividhaṃ kāyaduccaritaṃ kāyadaṇḍo, catubbidhaṃ vacīduccaritaṃ vacīdaṇḍo, tividhaṃ manoduccaritaṃ manodaṇḍo. Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍanti sabbesu bhūtesu daṇḍaṃ nidhāya nidahitvā.

    ਅવਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਏਕਮੇਕਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਂ ਪਾਣਿਨਾ વਾ ਲੇਡ੍ਡੁਨਾ વਾ ਦਣ੍ਡੇਨ વਾ ਸਤ੍ਥੇਨ વਾ ਅਨ੍ਦੁਯਾ 1 વਾ ਰਜ੍ਜੁਯਾ વਾ ਅવਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤੇ ਪਾਣਿਨਾ વਾ ਲੇਡ੍ਡੁਨਾ વਾ ਦਣ੍ਡੇਨ વਾ ਸਤ੍ਥੇਨ વਾ ਅਨ੍ਦੁਯਾ વਾ ਰਜ੍ਜੁਯਾ વਾ ਅવਿਹੇਠਯਨ੍ਤੋਤਿ – ਅવਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ।

    Aviheṭhayaṃaññatarampi tesanti ekamekampi sattaṃ pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā 2 vā rajjuyā vā aviheṭhayanto, sabbepi satte pāṇinā vā leḍḍunā vā daṇḍena vā satthena vā anduyā vā rajjuyā vā aviheṭhayantoti – aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ.

    ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਨ੍ਤਿ। ਨਾਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ; ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾ – ਅਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖੇਤ੍ਤਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਿਨ੍ਨਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਸਹਾਯਨ੍ਤਿ ਸਹਾਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਸਹ ਆਗਮਨਂ ਫਾਸੁ, ਗਮਨਂ ਫਾਸੁ, ਗਮਨਾਗਮਨਂ ਫਾਸੁ, ਠਾਨਂ ਫਾਸੁ, ਨਿਸਜ੍ਜਨਂ ਫਾਸੁ, ਸਯਨਂ 3 ਫਾਸੁ, ਆਲਪਨਂ ਫਾਸੁ, ਸਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ, ਉਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ, ਸਮੁਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ । ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਸਾਦਿਯੇਯ੍ਯ ਨ ਪਤ੍ਥਯੇਯ੍ਯ ਨ ਪਿਹਯੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਕੁਤੋ ਮਿਤ੍ਤਂ વਾ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਂ વਾ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤਂ વਾ ਸਹਾਯਂ વਾ ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯ 4 ਸਾਦਿਯੇਯ੍ਯ ਪਤ੍ਥਯੇਯ੍ਯ ਪਿਹਯੇਯ੍ਯ ਅਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ।

    Na puttamiccheyya kuto sahāyanti. ti paṭikkhepo; puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Sahāyanti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu, gamanaṃ phāsu, gamanāgamanaṃ phāsu, ṭhānaṃ phāsu, nisajjanaṃ phāsu, sayanaṃ 5 phāsu, ālapanaṃ phāsu, sallapanaṃ phāsu, ullapanaṃ phāsu, samullapanaṃ phāsu . Na puttamiccheyya kutosahāyanti puttampi na iccheyya na sādiyeyya na patthayeyya na pihayeyya nābhijappeyya, kuto mittaṃ vā sandiṭṭhaṃ vā sambhattaṃ vā sahāyaṃ vā iccheyya 6 sādiyeyya patthayeyya pihayeyya abhijappeyyāti – na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ.

    ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋਤਿ। ਏਕੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕੋ, ਅਦੁਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਟ੍ਠੇਨ 7 ਏਕੋ, ਏਕਨ੍ਤવੀਤਰਾਗੋਤਿ ਏਕੋ, ਏਕਨ੍ਤવੀਤਦੋਸੋਤਿ ਏਕੋ, ਏਕਨ੍ਤવੀਤਮੋਹੋਤਿ ਏਕੋ, ਏਕਨ੍ਤਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋਤਿ ਏਕੋ, ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋਤਿ ਏਕੋ, ਏਕੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਏਕੋ।

    Eko care khaggavisāṇakappoti. Ekoti so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko, adutiyaṭṭhena eko, taṇhāya pahānaṭṭhena 8 eko, ekantavītarāgoti eko, ekantavītadosoti eko, ekantavītamohoti eko, ekantanikkilesoti eko, ekāyanamaggaṃ gatoti eko, eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕੋ? ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਬ੍ਬਂ ਘਰਾવਾਸਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਞਾਤਿਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਧਿਪਲਿਬੋਧਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਕਿਞ੍ਚਨਭਾવਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕੋ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਏਕੋ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko? So paccekasambuddho sabbaṃ gharāvāsapalibodhaṃ chinditvā puttadārapalibodhaṃ chinditvā ñātipalibodhaṃ chinditvā sannidhipalibodhaṃ chinditvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā akiñcanabhāvaṃ upagantvā eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho pabbajjāsaṅkhātena eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਦੁਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ? ਸੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਏਕੋ ਅਰਞ੍ਞવਨਪਤ੍ਥਾਨਿ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਟਿਸੇવਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸਾਨਿ વਿਜਨવਾਤਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕਾਨਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪਾਨਿ। ਸੋ ਏਕੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਕੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏਕੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਏਕੋ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ, ਏਕੋ ਅਭਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਏਕੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਏਕੋ ਰਹੋ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਏਕੋ ਚਙ੍ਕਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਏਕੋ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਦੁਤਿਯਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko? So evaṃ pabbajito samāno eko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevati appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. So eko gacchati, eko tiṭṭhati, eko nisīdati, eko seyyaṃ kappeti, eko gāmaṃ piṇḍāya pavisati, eko abhikkamati, eko paṭikkamati, eko raho nisīdati, eko caṅkamaṃ adhiṭṭhāti, eko carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – evaṃ so paccekasambuddho adutiyaṭṭhena eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ? ਸੋ ਏવਂ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪਦਹਨ੍ਤੋ ਮਾਰਂ ਸਸੇਨਕਂ ਨਮੁਚਿਂ ਕਣ੍ਹਂ ਪਮਤ੍ਤਬਨ੍ਧੁਂ વਿਧਮੇਤ੍વਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਿਨਿਂ વਿਸਰਿਤਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਪਜਹਿ વਿਨੋਦੇਸਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਅਕਾਸਿ ਅਨਭਾવਂਗਮੇਸਿ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko? So evaṃ eko adutiyo appamatto ātāpī pahitatto viharanto mahāpadhānaṃ padahanto māraṃ sasenakaṃ namuciṃ kaṇhaṃ pamattabandhuṃ vidhametvā ca taṇhājāliniṃ visaritaṃ visattikaṃ pajahi vinodesi byantīakāsi anabhāvaṃgamesi.

    ‘‘ਤਣ੍ਹਾਦੁਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨ ਸਂਸਰਂ।

    ‘‘Taṇhādutiyo puriso, dīghamaddhāna saṃsaraṃ;

    ਇਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਞਥਾਭਾવਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ॥

    Itthabhāvaññathābhāvaṃ, saṃsāraṃ nātivattati.

    ‘‘ਏਤਮਾਦੀਨવਂ ਞਤ੍વਾ, ਤਣ੍ਹਂ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਭવਂ।

    ‘‘Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavaṃ;

    વੀਤਤਣ੍ਹੋ ਅਨਾਦਾਨੋ, ਸਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ’’ਤਿ॥

    Vītataṇho anādāno, sato bhikkhu paribbaje’’ti.

    ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਣ੍ਹਾਯ ਪਹਾਨਟ੍ਠੇਨ ਏਕੋ।

    Evaṃ so paccekasambuddho taṇhāya pahānaṭṭhena eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕਨ੍ਤવੀਤਰਾਗੋਤਿ ਏਕੋ? ਰਾਗਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤવੀਤਰਾਗੋਤਿ ਏਕੋ, ਦੋਸਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤવੀਤਦੋਸੋਤਿ ਏਕੋ, ਮੋਹਸ੍ਸ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤવੀਤਮੋਹੋਤਿ ਏਕੋ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਏਕਨ੍ਤਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋਤਿ ਏਕੋ। ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕਨ੍ਤવੀਤਰਾਗੋਤਿ ਏਕੋ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko? Rāgassa pahīnattā ekantavītarāgoti eko, dosassa pahīnattā ekantavītadosoti eko, mohassa pahīnattā ekantavītamohoti eko, kilesānaṃ pahīnattā ekantanikkilesoti eko. Evaṃ so paccekasambuddho ekantavītarāgoti eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋਤਿ ਏਕੋ? ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ, ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ, ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko? Ekāyanamaggo vuccati cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.

    ‘‘ਏਕਾਯਨਂ ਜਾਤਿਖਯਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ, ਮਗ੍ਗਂ ਪਜਾਨਾਤਿ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪੀ।

    ‘‘Ekāyanaṃ jātikhayantadassī, maggaṃ pajānāti hitānukampī;

    ਏਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਤਰਿਂਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਤਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯੇ ਚ ਤਰਨ੍ਤਿ ਓਘ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Etena maggena tariṃsu pubbe, tarissanti ye ca taranti ogha’’nti.

    ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋਤਿ ਏਕੋ।

    Evaṃ so paccekasambuddho ekāyanamaggaṃ gatoti eko.

    ਕਥਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਏਕੋ? ਬੋਧਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਤੂਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਞਾਣਂ। ਪਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ વੀਮਂਸਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਮਗ੍ਗਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਞਾਣਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਪਚ੍ਚਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਪਚ੍ਚਯਾ ਨਾਮਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਨਾਮਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਚ੍ਚਯਾ ਫਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਫਸ੍ਸਪਚ੍ਚਯਾ વੇਦਨਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘વੇਦਨਾਪਚ੍ਚਯਾ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪਾਦਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾ ਭવੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਭવਪਚ੍ਚਯਾ ਜਾਤੀ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਜਾਤਿਪਚ੍ਚਯਾ ਜਰਾਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ; ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਨਿਰੋਧਾ ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਙ੍ਖਾਰਨਿਰੋਧਾ વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘વਿਞ੍ਞਾਣਨਿਰੋਧਾ ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਨਾਮਰੂਪਨਿਰੋਧਾ ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਸਲ਼ਾਯਤਨਨਿਰੋਧਾ ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਫਸ੍ਸਨਿਰੋਧਾ વੇਦਨਾਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘વੇਦਨਾਨਿਰੋਧਾ ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਤਣ੍ਹਾਨਿਰੋਧਾ ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾ ਭવਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਭવਨਿਰੋਧਾ ਜਾਤਿਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਜਾਤਿਨਿਰੋਧਾ ਜਰਾਮਰਣਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ; ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ; ‘‘ਇਮੇ ਆਸવਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਅਯਂ ਆਸવਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਅਯਂ ਆਸવਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ; ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ; ਛਨ੍ਨਂ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਬੁਜ੍ਝਿ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਬੁਜ੍ਝਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਹਾਭੂਤਾਨਂ ਸਮੁਦਯਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਬੁਜ੍ਝਿ, ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਜ੍ਝਿ।

    Kathaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti eko? Bodhi vuccati catūsu maggesu ñāṇaṃ. Paññā paññindriyaṃ paññābalaṃ dhammavicayasambojjhaṅgo vīmaṃsā vipassanā sammādiṭṭhi. So paccekasambuddho maggapaccekasambuddho ñāṇapaccekasambuddho ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe saṅkhārā dukkhā’’ti bujjhi, ‘‘sabbe dhammā anattā’’ti bujjhi, ‘‘avijjāpaccayā saṅkhārā’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhārapaccayā viññāṇa’’nti bujjhi, ‘‘viññāṇapaccayā nāmarūpa’’nti bujjhi, ‘‘nāmarūpapaccayā saḷāyatana’’nti bujjhi, ‘‘saḷāyatanapaccayā phasso’’ti bujjhi, ‘‘phassapaccayā vedanā’’ti bujjhi, ‘‘vedanāpaccayā taṇhā’’ti bujjhi, ‘‘taṇhāpaccayā upādāna’’nti bujjhi, ‘‘upādānapaccayā bhavo’’ti bujjhi, ‘‘bhavapaccayā jātī’’ti bujjhi, ‘‘jātipaccayā jarāmaraṇa’’nti bujjhi; ‘‘avijjānirodhā saṅkhāranirodho’’ti bujjhi, ‘‘saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’’ti bujjhi, ‘‘viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’’ti bujjhi, ‘‘nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’’ti bujjhi, ‘‘saḷāyatananirodhā phassanirodho’’ti bujjhi, ‘‘phassanirodhā vedanānirodho’’ti bujjhi, ‘‘vedanānirodhā taṇhānirodho’’ti bujjhi, ‘‘taṇhānirodhā upādānanirodho’’ti bujjhi, ‘‘upādānanirodhā bhavanirodho’’ti bujjhi, ‘‘bhavanirodhā jātinirodho’’ti bujjhi, ‘‘jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’’ti bujjhi; ‘‘idaṃ dukkha’’nti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime āsavā’’ti bujjhi, ‘‘ayaṃ āsavasamudayo’’ti bujjhi…pe… ‘‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’’ti bujjhi; ‘‘ime dhammā abhiññeyyā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā pahātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā sacchikātabbā’’ti bujjhi, ‘‘ime dhammā bhāvetabbā’’ti bujjhi; channaṃ phassāyatanānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca…pe… nissaraṇañca bujjhi, catunnaṃ mahābhūtānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca bujjhi, ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti bujjhi.

    ਅਥ વਾ, ਯਂ ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਫਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਤੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣੇਨ ਬੁਜ੍ਝਿ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਿ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਿ ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ ਅਧਿਗਚ੍ਛਿ ਫਸ੍ਸੇਸਿ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸੀਤਿ ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਏਕੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ – ਏਕੋ।

    Atha vā, yaṃ bujjhitabbaṃ anubujjhitabbaṃ paṭibujjhitabbaṃ sambujjhitabbaṃ adhigantabbaṃ phassitabbaṃ sacchikātabbaṃ, sabbaṃ taṃ tena paccekabodhiñāṇena bujjhi anubujjhi paṭibujjhi sambujjhi adhigacchi phassesi sacchākāsīti evaṃ so paccekasambuddho eko anuttaraṃ paccekasambodhiṃ abhisambuddhoti – eko.

    ਚਰੇਤਿ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ – ਇਰਿਯਾਪਥਚਰਿਯਾ, ਆਯਤਨਚਰਿਯਾ, ਸਤਿਚਰਿਯਾ, ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾ, ਞਾਣਚਰਿਯਾ, ਮਗ੍ਗਚਰਿਯਾ, ਪਤ੍ਤਿਚਰਿਯਾ, ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾ। ਇਰਿਯਾਪਥਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਇਰਿਯਾਪਥੇਸੁ। ਆਯਤਨਚਰਿਯਾਤਿ ਛਸੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਬਾਹਿਰੇਸੁ ਆਯਤਨੇਸੁ। ਸਤਿਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ। ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਝਾਨੇਸੁ। ਞਾਣਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚੇਸੁ। ਮਗ੍ਗਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਸੁ। ਪਤ੍ਤਿਚਰਿਯਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲੇਸੁ। ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾਤਿ ਤਥਾਗਤੇਸੁ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਪਦੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਪਦੇਸਤੋ ਸਾવਕੇਸੁ। ਇਰਿਯਾਪਥਚਰਿਯਾ ਚ ਪਣਿਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਆਯਤਨਚਰਿਯਾ ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ , ਸਤਿਚਰਿਯਾ ਚ ਅਪ੍ਪਮਾਦવਿਹਾਰੀਨਂ, ਸਮਾਧਿਚਰਿਯਾ ਚ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਞਾਣਚਰਿਯਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਮਗ੍ਗਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾਨਂ, ਪਤ੍ਤਿਚਰਿਯਾ ਚ ਅਧਿਗਤਫਲਾਨਂ, ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਾ ਚ ਤਥਾਗਤਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਦੇਸਤੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਦੇਸਤੋ ਸਾવਕਾਨਂ। ਇਮਾ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ। ਅਪਰਾਪਿ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ – ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਾਯ ਚਰਤਿ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વੀਰਿਯੇਨ ਚਰਤਿ, ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸਤਿਯਾ ਚਰਤਿ, ਅવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿਨਾ ਚਰਤਿ, ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਰਤਿ, વਿਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਞ੍ਞਾਣਚਰਿਯਾਯ ਚਰਤਿ। ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਆਯਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ – ਆਯਤਨਚਰਿਯਾਯ ਚਰਤਿ। ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤੀਤਿ – વਿਸੇਸਚਰਿਯਾਯ ਚਰਤਿ। ਇਮਾ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ।

    Careti aṭṭha cariyāyo – iriyāpathacariyā, āyatanacariyā, saticariyā, samādhicariyā, ñāṇacariyā, maggacariyā, patticariyā, lokatthacariyā. Iriyāpathacariyāti catūsu iriyāpathesu. Āyatanacariyāti chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Saticariyāti catūsu satipaṭṭhānesu. Samādhicariyāti catūsu jhānesu. Ñāṇacariyāti catūsu ariyasaccesu. Maggacariyāti catūsu ariyamaggesu. Patticariyāti catūsu sāmaññaphalesu. Lokatthacariyāti tathāgatesu arahantesu sammāsambuddhesu padesato paccekasambuddhesu padesato sāvakesu. Iriyāpathacariyā ca paṇidhisampannānaṃ, āyatanacariyā ca indriyesu guttadvārānaṃ , saticariyā ca appamādavihārīnaṃ, samādhicariyā ca adhicittamanuyuttānaṃ, ñāṇacariyā ca buddhisampannānaṃ, maggacariyā ca sammāpaṭipannānaṃ, patticariyā ca adhigataphalānaṃ, lokatthacariyā ca tathāgatānaṃ arahantānaṃ sammāsambuddhānaṃ padesato paccekabuddhānaṃ padesato sāvakānaṃ. Imā aṭṭha cariyāyo. Aparāpi aṭṭha cariyāyo – adhimuccanto saddhāya carati, paggaṇhanto vīriyena carati, upaṭṭhapento satiyā carati, avikkhepaṃ karonto samādhinā carati, pajānanto paññāya carati, vijānanto viññāṇacariyāya carati. Evaṃ paṭipannassa kusalā dhammā āyāpentīti – āyatanacariyāya carati. Evaṃ paṭipanno visesamadhigacchatīti – visesacariyāya carati. Imā aṭṭha cariyāyo.

    ਅਪਰਾਪਿ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ – ਦਸ੍ਸਨਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ, ਅਭਿਰੋਪਨਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ , ਪਰਿਗ੍ਗਹਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਯ, ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ, વੋਦਾਨਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ, ਪਗ੍ਗਹਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਯਾ, ਅવਿਕ੍ਖੇਪਚਰਿਯਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ। ਇਮਾ ਅਟ੍ਠ ਚਰਿਯਾਯੋ।

    Aparāpi aṭṭha cariyāyo – dassanacariyā ca sammādiṭṭhiyā, abhiropanacariyā ca sammāsaṅkappassa , pariggahacariyā ca sammāvācāya, samuṭṭhānacariyā ca sammākammantassa, vodānacariyā ca sammāājīvassa, paggahacariyā ca sammāvāyāmassa, upaṭṭhānacariyā ca sammāsatiyā, avikkhepacariyā ca sammāsamādhissa. Imā aṭṭha cariyāyo.

    ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋਤਿ ਯਥਾ ਖਗ੍ਗਸ੍ਸ ਨਾਮ વਿਸਾਣਂ ਏਕਂ ਹੋਤਿ ਅਦੁਤਿਯਂ, ਏવਮੇવ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਕ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਸ੍ਸਦਿਸੋ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ। ਯਥਾ ਅਤਿਲੋਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਲੋਣਕਪ੍ਪੋ, ਅਤਿਤਿਤ੍ਤਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਿਤ੍ਤਕਪ੍ਪੋ, ਅਤਿਮਧੁਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਧੁਰਕਪ੍ਪੋ, ਅਤਿਉਣ੍ਹਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਗ੍ਗਿਕਪ੍ਪੋ , ਅਤਿਸੀਤਲਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਹਿਮਕਪ੍ਪੋ, ਮਹਾਉਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦਕਪ੍ਪੋ, ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਾવਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤ੍ਥੁਕਪ੍ਪੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਤ੍ਥ ਤਕ੍ਕਪ੍ਪੋ ਤਸ੍ਸਦਿਸੋ ਤਪ੍ਪਟਿਭਾਗੋ ਏਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਮੁਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨੋ ਸਮ੍ਮਾ ਲੋਕੇ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤੀਤਿ – ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Khaggavisāṇakappoti yathā khaggassa nāma visāṇaṃ ekaṃ hoti adutiyaṃ, evameva so paccekasambuddho takkappo tassadiso tappaṭibhāgo. Yathā atiloṇaṃ vuccati loṇakappo, atitittakaṃ vuccati tittakappo, atimadhuraṃ vuccati madhurakappo, atiuṇhaṃ vuccati aggikappo , atisītalaṃ vuccati himakappo, mahāudakakkhandho vuccati samuddakappo, mahābhiññābalappatto sāvako vuccati satthukappoti; evameva so paccekasambuddho tattha takkappo tassadiso tappaṭibhāgo eko adutiyo muttabandhano sammā loke carati viharati iriyati vatteti pāleti yapeti yāpetīti – eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਭੂਤੇਸੁ ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ, ਅવਿਹੇਠਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ।

    ‘‘Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, aviheṭhayaṃ aññatarampi tesaṃ;

    ਨ ਪੁਤ੍ਤਮਿਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਕੁਤੋ ਸਹਾਯਂ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Na puttamiccheyya kuto sahāyaṃ, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੨.

    122.

    ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾ, ਸ੍ਨੇਹਨ੍વਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤਿ।

    Saṃsaggajātassabhavanti snehā,snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;

    ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾਤਿ। ਸਂਸਗ੍ਗਾਤਿ ਦ੍વੇ ਸਂਸਗ੍ਗਾ – ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗੋ ਚ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ ਚ। ਕਤਮੋ ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਸ੍ਸਤਿ ਇਤ੍ਥਿਂ વਾ ਕੁਮਾਰਿਂ વਾ ਅਭਿਰੂਪਂ ਦਸ੍ਸਨੀਯਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ। ਦਿਸ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ – ਕੇਸਾ વਾ ਸੋਭਨਾ 9 ਮੁਖਂ વਾ ਸੋਭਨਂ ਅਕ੍ਖੀ વਾ ਸੋਭਨਾ ਕਣ੍ਣਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਨਾਸਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਓਟ੍ਠਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਦਨ੍ਤਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਮੁਖਂ વਾ ਸੋਭਨਂ ਗੀવਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਥਨਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਉਰਂ વਾ ਸੋਭਨਂ ਉਦਰਂ વਾ ਸੋਭਨਂ ਕਟਿ વਾ ਸੋਭਨਾ ਊਰੂ વਾ ਸੋਭਨਾ ਜਙ੍ਘਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਹਤ੍ਥਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਪਾਦਾ વਾ ਸੋਭਨਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ વਾ ਸੋਭਨਾ ਨਖਾ વਾ ਸੋਭਨਾਤਿ। ਦਿਸ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿવਦਤਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤਿ 10 ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ ਰਾਗਬਨ੍ਧਨਂ – ਅਯਂ ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗੋ।

    Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti. Saṃsaggāti dve saṃsaggā – dassanasaṃsaggo ca savanasaṃsaggo ca. Katamo dassanasaṃsaggo? Idhekacco passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ. Disvā passitvā anubyañjanaso nimittaṃ gaṇhāti – kesā vā sobhanā 11 mukhaṃ vā sobhanaṃ akkhī vā sobhanā kaṇṇā vā sobhanā nāsā vā sobhanā oṭṭhā vā sobhanā dantā vā sobhanā mukhaṃ vā sobhanaṃ gīvā vā sobhanā thanā vā sobhanā uraṃ vā sobhanaṃ udaraṃ vā sobhanaṃ kaṭi vā sobhanā ūrū vā sobhanā jaṅghā vā sobhanā hatthā vā sobhanā pādā vā sobhanā aṅguliyo vā sobhanā nakhā vā sobhanāti. Disvā passitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti 12 anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ dassanasaṃsaggo.

    ਕਤਮੋ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸੁਣਾਤਿ – ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਗਾਮੇ વਾ ਨਿਗਮੇ વਾ ਇਤ੍ਥੀ વਾ ਕੁਮਾਰੀ વਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ’’ਤਿ । ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ ਅਭਿવਦਤਿ ਅਭਿਪਤ੍ਥੇਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ ਰਾਗਬਨ੍ਧਨਂ – ਅਯਂ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗੋ।

    Katamo savanasaṃsaggo? Idhekacco suṇāti – ‘‘asukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatā’’ti . Sutvā suṇitvā abhinandati abhivadati abhipattheti anuppādeti anubandhati rāgabandhanaṃ – ayaṃ savanasaṃsaggo.

    ਸ੍ਨੇਹਾਤਿ ਦ੍વੇ ਸ੍ਨੇਹਾ – ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ। ਕਤਮੋ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ? ਯਾવਤਾ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਸੀਮਕਤਂ 13 ਓਧਿਕਤਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਤਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮਮਾਯਿਤਂ – ‘‘ਇਦਂ ਮਮ, ਏਤਂ ਮਮ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਮਮ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਮਮ’’। ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਗਨ੍ਧਾ ਰਸਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਅਤ੍ਥਰਣਾ ਪਾવੁਰਣਾ ਦਾਸਿਦਾਸਾ ਅਜੇਲ਼ਕਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਾ ਹਤ੍ਥਿਗવਾਸ੍ਸવਲ਼વਾ ਖੇਤ੍ਤਂ વਤ੍ਥੁ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਰਟ੍ਠਞ੍ਚ ਜਨਪਦੋ ਚ ਕੋਸੋ ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ, ਕੇવਲਮ੍ਪਿ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਮਮਾਯਤਿ, ਯਾવਤਾ ਅਟ੍ਠਸਤਤਣ੍ਹਾવਿਚਰਿਤਂ – ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ।

    Snehāti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca. Katamo taṇhāsneho? Yāvatā taṇhāsaṅkhātena sīmakataṃ 14 odhikataṃ pariyantikataṃ pariggahitaṃ mamāyitaṃ – ‘‘idaṃ mama, etaṃ mama, ettakaṃ mama, ettāvatā mama’’. Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā attharaṇā pāvuraṇā dāsidāsā ajeḷakā kukkuṭasūkarā hatthigavāssavaḷavā khettaṃ vatthu hiraññaṃ suvaṇṇaṃ gāmanigamarājadhāniyo raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, kevalampi mahāpathaviṃ taṇhāvasena mamāyati, yāvatā aṭṭhasatataṇhāvicaritaṃ – ayaṃ taṇhāsneho.

    ਕਤਮੋ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ? વੀਸਤਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ, ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਅਨ੍ਤਗ੍ਗਾਹਿਕਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਯਾ ਏવਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਂ ਦਿਟ੍ਠਿਕਨ੍ਤਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੂਕਾਯਿਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪ੍ਫਨ੍ਦਿਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਂ ਗਾਹੋ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹੋ 15 ਅਭਿਨਿવੇਸੋ ਪਰਾਮਾਸੋ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਥੋ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਤਿਤ੍ਥਾਯਤਨਂ વਿਪਰਿਯਾਸਗ੍ਗਾਹੋ વਿਪਰੀਤਗ੍ਗਾਹੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਾਹੋ ਅਯਾਥਾવਕਸ੍ਮਿਂ ਯਾਥਾવਕਨ੍ਤਿ ਗਾਹੋ, ਯਾવਤਾ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾਨਿ – ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ।

    Katamo diṭṭhisneho? Vīsativatthukā sakkāyadiṭṭhi, dasavatthukā micchādiṭṭhi, dasavatthukā antaggāhikādiṭṭhi. Yā evarūpā diṭṭhi diṭṭhigataṃ diṭṭhigahanaṃ diṭṭhikantāro diṭṭhivisūkāyikaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ gāho paṭiggāho 16 abhiniveso parāmāso kummaggo micchāpatho micchattaṃ titthāyatanaṃ vipariyāsaggāho viparītaggāho vipallāsaggāho micchāgāho ayāthāvakasmiṃ yāthāvakanti gāho, yāvatā dvāsaṭṭhi diṭṭhigatāni – ayaṃ diṭṭhisneho.

    ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸਂਸਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਸવਨਸਂਸਗ੍ਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਭવਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤੀਤਿ – ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾ।

    Saṃsaggajātassa bhavanti snehāti dassanasaṃsaggapaccayā ca savanasaṃsaggapaccayā ca taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – saṃsaggajātassa bhavanti snehā.

    ਸ੍ਨੇਹਨ੍વਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤੀਤਿ। ਸ੍ਨੇਹੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸ੍ਨੇਹਾ – ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ। ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤੀਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ, વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ, ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਤਿ, ਪਾਣਮ੍ਪਿ ਹਨਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਦਿਯਤਿ, ਸਨ੍ਧਿਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਿਲ੍ਲੋਪਮ੍ਪਿ 17 ਹਰਤਿ, ਏਕਾਗਾਰਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਰਿਪਨ੍ਥੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਰਦਾਰਮ੍ਪਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੁਸਾਪਿ ਭਣਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਦੇવ, ਚੋਰੋ ਆਗੁਚਾਰੀ। ਇਮਸ੍ਸ ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਂ ਦਣ੍ਡਂ ਪਣੇਹੀ’’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਤਂ ਪਰਿਭਾਸਤਿ। ਸੋ ਪਰਿਭਾਸਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ 18 ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    Snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahotīti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Dukkhamidaṃ pahotīti idhekacco kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati, pāṇampi hanati, adinnampi ādiyati, sandhimpi chindati, nillopampi 19 harati, ekāgārikampi karoti, paripanthepi tiṭṭhati, paradārampi gacchati, musāpi bhaṇati. Tamenaṃ gahetvā rañño dassenti – ‘‘ayaṃ, deva, coro āgucārī. Imassa yaṃ icchasi taṃ daṇḍaṃ paṇehī’’ti. Tamenaṃ rājā taṃ paribhāsati. So paribhāsapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ 20 paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਰਾਜਾ ਨ ਤੁਸ੍ਸਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤਿ – ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਰਜ੍ਜੁਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਸਙ੍ਖਲਿਕਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ વੇਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਲਤਾਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਪਕ੍ਖੇਪਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਗਾਮਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਨਿਗਮਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਰਟ੍ਠਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ ਜਨਪਦਬਨ੍ਧਨੇਨ વਾ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸવਚਨੀਯਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ – ‘‘ਨ ਤੇ ਲਬ੍ਭਾ ਇਤੋ ਪਕ੍ਕਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਬਨ੍ਧਨਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā bandhāpeti – andubandhanena vā rajjubandhanena vā saṅkhalikabandhanena vā vettabandhanena vā latābandhanena vā pakkhepabandhanena vā parikkhepabandhanena vā gāmabandhanena vā nigamabandhanena vā raṭṭhabandhanena vā janapadabandhanena vā, antamaso savacanīyampi karoti – ‘‘na te labbhā ito pakkamitu’’nti. So bandhanapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਰਾਜਾ ਨ ਤੁਸ੍ਸਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸੇવ 21 ਧਨਂ ਆਹਰਾਪੇਤਿ – ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ વਾ। ਸੋ ਧਨਜਾਨਿਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā tasseva 22 dhanaṃ āharāpeti – sataṃ vā sahassaṃ vā satasahassaṃ vā. So dhanajānipaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਰਾਜਾ ਨ ਤੁਸ੍ਸਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਰਾਜਾ વਿવਿਧਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਾ 23 ਕਾਰਾਪੇਤਿ – ਕਸਾਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਤਿ, વੇਤ੍ਤੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਤਿ, ਅਡ੍ਢਦਣ੍ਡੇਹਿਪਿ ਤਾਲ਼ੇਤਿ, ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਕਣ੍ਣਨਾਸਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਬਿਲਙ੍ਗਥਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਸਙ੍ਖਮੁਣ੍ਡਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ , ਰਾਹੁਮੁਖਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਜੋਤਿਮਾਲਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਜ੍ਜੋਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਏਰਕવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ 24 ਕਰੋਤਿ, ਚੀਰਕવਾਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਏਣੇਯ੍ਯਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਬਲ਼ਿਸਮਂਸਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਕਹਾਪਣਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਖਾਰਾਪਤਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ 25 ਕਰੋਤਿ, ਪਲਿਘਪਰਿવਤ੍ਤਿਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਲਾਲਪੀਠਕਮ੍ਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਤਤ੍ਤੇਨਪਿ ਤੇਲੇਨ ਓਸਿਞ੍ਚਤਿ, ਸੁਨਖੇਹਿਪਿ ਖਾਦਾਪੇਤਿ, ਜੀવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸੂਲੇ ਉਤ੍ਤਾਸੇਤਿ, ਅਸਿਨਾਪਿ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ। ਸੋ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਪਚ੍ਚਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ। ਰਾਜਾ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਦਣ੍ਡਾਨਂ ਇਸ੍ਸਰੋ।

    Ettakenapi rājā na tussati. Tamenaṃ rājā vividhā kammakāraṇā 26 kārāpeti – kasāhipi tāḷeti, vettehipi tāḷeti, aḍḍhadaṇḍehipi tāḷeti, hatthampi chindati, pādampi chindati, hatthapādampi chindati, kaṇṇampi chindati, nāsampi chindati, kaṇṇanāsampi chindati, bilaṅgathālikampi karoti, saṅkhamuṇḍikampi karoti , rāhumukhampi karoti, jotimālikampi karoti, hatthapajjotikampi karoti, erakavattikampi 27 karoti, cīrakavāsikampi karoti, eṇeyyakampi karoti, baḷisamaṃsikampi karoti, kahāpaṇikampi karoti, khārāpatacchikampi 28 karoti, palighaparivattikampi karoti, palālapīṭhakampi karoti, tattenapi telena osiñcati, sunakhehipi khādāpeti, jīvantampi sūle uttāseti, asināpi sīsaṃ chindati. So kammakāraṇapaccayāpi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ. Rājā imesaṃ catunnaṃ daṇḍānaṃ issaro.

    ਸੋ ਸਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਪਞ੍ਚવਿਧਬਨ੍ਧਨਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਕਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ 29 – ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਹਤ੍ਥੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਦੁਤਿਯੇ ਪਾਦੇ ਗਮੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਤਂ ਅਯੋਖਿਲਂ ਮਜ੍ਝੇ ਉਰਸ੍ਮਿਂ ਗਮੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ 30 ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦੇਤਿ; ਨ ਚ ਤਾવ ਕਾਲਂ ਕਰੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    So sakena kammena kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Tamenaṃ nirayapālā pañcavidhabandhanaṃ nāma kammakāraṇaṃ karonti 31 – tattaṃ ayokhilaṃ hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye hatthe gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ dutiye pāde gamenti, tattaṃ ayokhilaṃ majjhe urasmiṃ gamenti. So tattha dukkhā tibbā 32 kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṃ karoti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਸਂવੇਸੇਤ੍વਾ 33 ਕੁਠਾਰੀਹਿ 34 ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਸੀਹਿ ਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਰਥੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਪਥવਿਯਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ 35 ਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ ਪਚ੍ਚਾਸਾਰੇਨ੍ਤਿਪਿ। ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਙ੍ਗਾਰਪਬ੍ਬਤਂ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਸਜੋਤਿਭੂਤਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ ਓਰੋਪੇਨ੍ਤਿਪਿ। ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਉਦ੍ਧਂਪਾਦਂ ਅਧੋਸਿਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਤਾਯ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾਯ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਯ ਸਜੋਤਿਭੂਤਾਯ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਂ ਪਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਅਧੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਤਿਰਿਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਾ ਤਿਬ੍ਬਾ ਖਰਾ ਕਟੁਕਾ વੇਦਨਾ વੇਦੇਤਿ; ਨ ਚ ਤਾવ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਤਂ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਤਿ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    Tamenaṃ nirayapālā saṃvesetvā 36 kuṭhārīhi 37 tacchanti…pe… tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā vāsīhi tacchanti. Tamenaṃ nirayapālā rathe yojetvā ādittāya pathaviyā sampajjalitāya sajotibhūtāya 38 sārentipi paccāsārentipi. Tamenaṃ nirayapālā mahantaṃ aṅgārapabbataṃ ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ āropentipi oropentipi. Tamenaṃ nirayapālā uddhaṃpādaṃ adhosiraṃ gahetvā tattāya lohakumbhiyā pakkhipanti ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya. So tattha pheṇuddehakaṃ paccati. So tattha pheṇuddehakaṃ paccamāno sakimpi uddhaṃ gacchati, sakimpi adho gacchati, sakimpi tiriyaṃ gacchati. So tattha dukkhā tibbā kharā kaṭukā vedanā vedeti; na ca tāva kālaṅkaroti yāva na taṃ pāpakammaṃ byantīhoti. Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਤਮੇਨਂ ਨਿਰਯਪਾਲਾ ਮਹਾਨਿਰਯੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮਹਾਨਿਰਯੋ –

    Tamenaṃ nirayapālā mahāniraye pakkhipanti. So kho pana mahānirayo –

    ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣੋ ਚਤੁਦ੍વਾਰੋ, વਿਭਤ੍ਤੋ ਭਾਗਸੋ ਮਿਤੋ।

    Catukkaṇṇo catudvāro, vibhatto bhāgaso mito;

    ਅਯੋਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤੋ॥

    Ayopākārapariyanto, ayasā paṭikujjito.

    ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਮਯਾ ਭੂਮਿ, ਜਲਿਤਾ ਤੇਜਸਾ ਯੁਤਾ।

    Tassa ayomayā bhūmi, jalitā tejasā yutā;

    ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ, ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ॥

    Samantā yojanasataṃ, pharitvā tiṭṭhati sabbadā.

    ਕਦਰਿਯਾਤਪਨਾ 39 ਘੋਰਾ, ਅਚ੍ਚਿਮਨ੍ਤੋ ਦੁਰਾਸਦਾ।

    Kadariyātapanā 40 ghorā, accimanto durāsadā;

    ਲੋਮਹਂਸਨਰੂਪਾ ਚ, ਭੇਸ੍ਮਾ ਪਟਿਭਯਾ ਦੁਖਾ॥

    Lomahaṃsanarūpā ca, bhesmā paṭibhayā dukhā.

    ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ।

    Puratthimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, pacchimāya paṭihaññati.

    ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ।

    Pacchimāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਮਾਯ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, purimāya paṭihaññati.

    ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ।

    Dakkhiṇāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, uttarāya paṭihaññati.

    ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ।

    Uttarāya ca bhittiyā, accikkhandho samuṭṭhito;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, dakkhiṇāya paṭihaññati.

    ਹੇਟ੍ਠਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਭਯਾਨਕੋ।

    Heṭṭhato ca samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਛਦਨਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, chadanasmiṃ paṭihaññati.

    ਛਦਨਮ੍ਹਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ, ਅਚ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਭਯਾਨਕੋ।

    Chadanamhā samuṭṭhāya, accikkhandho bhayānako;

    ਡਹਨ੍ਤੋ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ, ਭੂਮਿਯਂ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ॥

    Ḍahanto pāpakammante, bhūmiyaṃ paṭihaññati.

    ਅਯੋਕਪਾਲਮਾਦਿਤ੍ਤਂ, ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਜਲਿਤਂ ਯਥਾ।

    Ayokapālamādittaṃ, santattaṃ jalitaṃ yathā;

    ਏવਂ ਅવੀਚਿਨਿਰਯੋ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਰਿ ਪਸ੍ਸਤੋ॥

    Evaṃ avīcinirayo, heṭṭhā upari passato.

    ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਾ ਮਹਾਲੁਦ੍ਦਾ, ਮਹਾਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰਿਨੋ।

    Tattha sattā mahāluddā, mahākibbisakārino;

    ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਨ ਚ ਮਿਯ੍ਯਰੇ 41

    Accantapāpakammantā, paccanti na ca miyyare 42.

    ਜਾਤવੇਦਸਮੋ ਕਾਯੋ, ਤੇਸਂ ਨਿਰਯવਾਸਿਨਂ।

    Jātavedasamo kāyo, tesaṃ nirayavāsinaṃ;

    ਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਦਲ਼੍ਹਤ੍ਤਂ, ਨ ਭਸ੍ਮਾ ਹੋਤਿ ਨਪਿ ਮਸਿ॥

    Passa kammānaṃ daḷhattaṃ, na bhasmā hoti napi masi.

    ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨਪਿ ਧਾવਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਧਾવਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਂ।

    Puratthimenapi dhāvanti, tato dhāvanti pacchimaṃ;

    ਉਤ੍ਤਰੇਨਪਿ ਧਾવਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਧਾવਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਂ॥

    Uttarenapi dhāvanti, tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.

    ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਪਧਾવਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਧੀਯਤਿ।

    Yaṃ yaṃ disaṃ padhāvanti, taṃ taṃ dvāraṃ pidhīyati;

    ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਿਤਾਸਾ ਤੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਮੋਕ੍ਖਗવੇਸਿਨੋ॥

    Abhinikkhamitāsā te, sattā mokkhagavesino.

    ਨ ਤੇ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ, ਲਭਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ।

    Na te tato nikkhamituṃ, labhanti kammapaccayā;

    ਤੇਸਞ੍ਚ ਪਾਪਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ, ਅવਿਪਕ੍ਕਂ ਕਤਂ ਬਹੁਨ੍ਤਿ॥

    Tesañca pāpakammantaṃ, avipakkaṃ kataṃ bahunti.

    ਏਤਂ ਭਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਕੁਤੋ ਜਾਤਂ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਜਾਤਂ।

    Etaṃ bhayaṃ dukkhaṃ domanassaṃ kuto jātaṃ? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca jātaṃ.

    ਯਾਨਿ ਚ ਨੇਰਯਿਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਿਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਯਾਨਿ ਚ ਮਾਨੁਸਿਕਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਕੁਤੋ ਜਾਤਾਨਿ ਕੁਤੋ ਸਞ੍ਜਾਤਾਨਿ ਕੁਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਕੁਤੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਕੁਤੋ ਪਾਤੁਭੂਤਾਨਿ? ਤਸ੍ਸ ਸ੍ਨੇਹਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗਪਚ੍ਚਯਾ ਚ ਭવਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤੀਤਿ – ਸ੍ਨੇਹਨ੍વਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤਿ।

    Yāni ca nerayikāni dukkhāni yāni ca tiracchānayonikāni dukkhāni yāni ca pettivisayikāni dukkhāni yāni ca mānusikāni dukkhāni, tāni kuto jātāni kuto sañjātāni kuto nibbattāni kuto abhinibbattāni kuto pātubhūtāni? Tassa snehapaccayā ca nandipaccayā ca rāgapaccayā ca nandirāgapaccayā ca bhavanti sambhavanti jāyanti sañjāyanti nibbattanti abhinibbattanti pātubhavantīti – snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti.

    ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ। ਸ੍ਨੇਹੋਤਿ ਦ੍વੇ ਸ੍ਨੇਹਾ – ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ। ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਨੇਹੋ ਚ ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਦਕ੍ਖਮਾਨੋ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ – ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Ādīnavaṃsnehajaṃ pekkhamānoti. Snehoti dve snehā – taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca…pe… ayaṃ taṇhāsneho…pe… ayaṃ diṭṭhisneho. Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamānoti taṇhāsneho ca diṭṭhisneho ca ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਸਂਸਗ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ ਸ੍ਨੇਹਾ, ਸ੍ਨੇਹਨ੍વਯਂ ਦੁਕ੍ਖਮਿਦਂ ਪਹੋਤਿ।

    ‘‘Saṃsaggajātassa bhavanti snehā, snehanvayaṃ dukkhamidaṃ pahoti;

    ਆਦੀਨવਂ ਸ੍ਨੇਹਜਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Ādīnavaṃ snehajaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੩.

    123.

    ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ 43

    Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto44;

    ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ 45 ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Etaṃ bhayaṃ santhave46pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ। ਮਿਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਿਤ੍ਤਾ – ਅਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ ਚ ਅਨਾਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ 47 ਚ। ਕਤਮੋ ਅਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦੁਦ੍ਦਦਂ ਦਦਾਤਿ, ਦੁਚ੍ਚਜਂ ਚਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਮਂ ਖਮਤਿ, ਗੁਯ੍ਹਮਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ, ਗੁਯ੍ਹਮਸ੍ਸ ਪਰਿਗੂਹਤਿ 48, ਆਪਦਾਸੁ ਨ વਿਜਹਤਿ, ਜੀવਿਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਖੀਣੇ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਤਿ – ਅਯਂ ਅਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ।

    Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacittoti. Mittāti dve mittā – agārikamitto ca anāgārikamitto 49 ca. Katamo agārikamitto? Idhekacco duddadaṃ dadāti, duccajaṃ cajati, dukkaraṃ karoti, dukkhamaṃ khamati, guyhamassa ācikkhati, guyhamassa parigūhati 50, āpadāsu na vijahati, jīvitampissa atthāya pariccattaṃ hoti, khīṇe nātimaññati – ayaṃ agārikamitto.

    ਕਤਮੋ ਅਨਾਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਯੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋ ਚ ਗਰੁ ਚ ਭਾવਨੀਯੋ ਚ વਤ੍ਤਾ ਚ વਚਨਕ੍ਖਮੋ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰਞ੍ਚ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੋ ਚ ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ ਅਧਿਸੀਲੇ ਸਮਾਦਪੇਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇ ਸਮਾਦਪੇਤਿ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਬਲਾਨਂ… ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ… ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗੇ ਸਮਾਦਪੇਤਿ – ਅਯਂ ਅਨਾਗਾਰਿਕਮਿਤ੍ਤੋ।

    Katamo anāgārikamitto? Idha bhikkhu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca vattā ca vacanakkhamo ca gambhīrañca kathaṃ kattā, no ca aṭṭhāne niyojeti adhisīle samādapeti, catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyoge samādapeti, catunnaṃ sammappadhānānaṃ…pe… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyoge samādapeti – ayaṃ anāgārikamitto.

    ਸੁਹਜ੍ਜਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਸਹ ਆਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਠਾਨਂ ਫਾਸੁ ਨਿਸਜ੍ਜਨਂ 51 ਫਾਸੁ ਸਯਨਂ ਫਾਸੁ ਆਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਉਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ। ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਮਿਤ੍ਤੇ ਚ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਚ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਚ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੇ ਚ ਸਹਾਯੇ ਚ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਅਨੁਗਣ੍ਹਮਾਨੋ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਪਰਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਉਭਯਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਹਾਪੇਤਿ, ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਹਾਪੇਤਿ, ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਹਾਪੇਤਿ, ਪਰਮਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਹਾਪੇਤਿ ਪਹਾਪੇਤਿ ਪਰਿਹਾਪੇਤਿ ਪਰਿਧਂਸੇਤਿ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ 52 ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤੀਤਿ – ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ।

    Suhajjā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ 53 phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthanti mitte ca suhajje ca sandiṭṭhe ca sambhatte ca sahāye ca anukampamāno anupekkhamāno anugaṇhamāno attatthampi paratthampi ubhayatthampi hāpeti, diṭṭhadhammikampi atthaṃ hāpeti, samparāyikampi atthaṃ hāpeti, paramatthampi hāpeti pahāpeti parihāpeti paridhaṃseti parivajjeti 54 antaradhāpetīti – mitte suhajje anukampamāno hāpeti atthaṃ.

    ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ – ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਤੁਮ੍ਹੇ ਮੇ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਭਾਮਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ। ਯਮ੍ਪਿ 55 ਮੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਤੁਂ વਾ ਕਾਤੁਂ વਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ। ਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੋਰਾਣਂ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਂ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਹਂ ਞਾਯਾਮਿ – ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕੁਲੁਪਕੋ, ਅਸੁਕਾਯ ਕੁਲੁਪਕੋਤਿ । ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।

    Paṭibaddhacittoti dvīhi kāraṇehi paṭibaddhacitto hoti – attānaṃ vā nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti, attānaṃ vā uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti. Kathaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Tumhe me bahūpakārā, ahaṃ tumhe nissāya labhāmi cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ. Yampi 56 me aññe dātuṃ vā kātuṃ vā maññanti tumhe nissāya tumhe sampassantā. Yampi me porāṇaṃ mātāpettikaṃ nāmagottaṃ, tampi me antarahitaṃ. Tumhehi ahaṃ ñāyāmi – asukassa kulupako, asukāya kulupakoti . Evaṃ attānaṃ nīcaṃ ṭhapento paraṃ uccaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti.

    ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ; ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦੇਮਿ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਮਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਨવਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮਿ। ਅਥ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਉਜ੍ਝਿਤ੍વਾ 57 ਅਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥਾਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ – ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ।

    Kathaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hoti? Ahaṃ tumhākaṃ bahūpakāro, tumhe maṃ āgamma buddhaṃ saraṇaṃ gatā, dhammaṃ saraṇaṃ gatā, saṅghaṃ saraṇaṃ gatā, pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā; ahaṃ tumhākaṃ uddesaṃ demi, paripucchaṃ demi, uposathaṃ ācikkhāmi, navakammaṃ adhiṭṭhāmi. Atha pana tumhe maṃ ujjhitvā 58 aññe sakkarotha garuṃ karotha mānetha pūjethāti. Evaṃ attānaṃ uccaṃ ṭhapento paraṃ nīcaṃ ṭhapento paṭibaddhacitto hotīti – mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto.

    ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ। ਭਯਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਭਯਂ ਜਰਾਭਯਂ ਬ੍ਯਾਧਿਭਯਂ ਮਰਣਭਯਂ ਰਾਜਭਯਂ ਚੋਰਭਯਂ ਅਗ੍ਗਿਭਯਂ ਉਦਕਭਯਂ ਅਤ੍ਤਾਨੁવਾਦਭਯਂ ਪਰਾਨੁવਾਦਭਯਂ ਦਣ੍ਡਭਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ ਊਮਿਭਯਂ ਕੁਮ੍ਭਿਲਭਯਂ ਆવਟ੍ਟਭਯਂ ਸੁਸੁਮਾਰਭਯਂ 59 ਆਜੀવਿਕਭਯਂ ਅਸਿਲੋਕਭਯਂ ਪਰਿਸਸਾਰਜ੍ਜਭਯਂ ਮਦਨਭਯਂ ਭਯਾਨਕਂ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਲੋਮਹਂਸੋ ਚੇਤਸੋ ਉਬ੍ਬੇਗੋ ਉਤ੍ਰਾਸੋ। ਸਨ੍ਥવੇਤਿ ਦ੍વੇ ਸਨ੍ਥવਾ – ਤਣ੍ਹਾਸਨ੍ਥવੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਥવੋ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸਨ੍ਥવੋ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਥવੋ। ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਦਕ੍ਖਮਾਨੋ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ – ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti. Bhayanti jātibhayaṃ jarābhayaṃ byādhibhayaṃ maraṇabhayaṃ rājabhayaṃ corabhayaṃ aggibhayaṃ udakabhayaṃ attānuvādabhayaṃ parānuvādabhayaṃ daṇḍabhayaṃ duggatibhayaṃ ūmibhayaṃ kumbhilabhayaṃ āvaṭṭabhayaṃ susumārabhayaṃ 60 ājīvikabhayaṃ asilokabhayaṃ parisasārajjabhayaṃ madanabhayaṃ bhayānakaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso cetaso ubbego utrāso. Santhaveti dve santhavā – taṇhāsanthavo ca diṭṭhisanthavo ca…pe… ayaṃ taṇhāsanthavo…pe… ayaṃ diṭṭhisanthavo. Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamānoti etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਮਿਤ੍ਤੇ ਸੁਹਜ੍ਜੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ, ਹਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ।

    ‘‘Mitte suhajje anukampamāno, hāpeti atthaṃ paṭibaddhacitto;

    ਏਤਂ ਭਯਂ ਸਨ੍ਥવੇ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Etaṃ bhayaṃ santhave pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੪.

    124.

    વਂਸੋ વਿਸਾਲੋવ ਯਥਾ વਿਸਤ੍ਤੋ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ।

    Vaṃso visālova yathā visatto,puttesu dāresu ca yā apekkhā;

    વਂਸਕ੍ਕਲ਼ੀਰੋવ 61 ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Vaṃsakkaḷīrova62asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    વਂਸੋ વਿਸਾਲੋવ ਯਥਾ વਿਸਤ੍ਤੋਤਿ વਂਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋ। ਯਥਾ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਪੋਰਾਣਕਾ વਂਸਾ ਸਤ੍ਤਾ 63 વਿਸਤ੍ਤਾ ਆਸਤ੍ਤਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ, ਏવਮੇવ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ ਅਨੁਨਯੋ ਅਨੁਰੋਧੋ ਨਨ੍ਦੀ ਨਨ੍ਦਿਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਰਾਗੋ ਇਚ੍ਛਾ ਮੁਚ੍ਛਾ ਅਜ੍ਝੋਸਾਨਂ ਗੇਧੋ ਪਲਿਗੇਧੋ ਸਙ੍ਗੋ ਪਙ੍ਕੋ ਏਜਾ ਮਾਯਾ ਜਨਿਕਾ ਸਞ੍ਜਨਨੀ ਸਿਬ੍ਬਿਨੀ ਜਾਲਿਨੀ ਸਰਿਤਾ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ ਸੁਤ੍ਤਂ વਿਸਟਾ ਆਯੂਹਨੀ ਦੁਤਿਯਾ ਪਣਿਧਿ ਭવਨੇਤ੍ਤਿ વਨਂ વਨਥੋ ਸਨ੍ਥવੋ ਸਿਨੇਹੋ ਅਪੇਕ੍ਖਾ ਪਟਿਬਨ੍ਧੁ ਆਸਾ ਆਸੀਸਨਾ ਆਸੀਸਿਤਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾਸਾ ਸਦ੍ਦਾਸਾ ਗਨ੍ਧਾਸਾ ਰਸਾਸਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਸਾ ਲਾਭਾਸਾ ਧਨਾਸਾ ਪੁਤ੍ਤਾਸਾ ਜੀવਿਤਾਸਾ ਜਪ੍ਪਾ ਪਜਪ੍ਪਾ ਅਭਿਜਪ੍ਪਾ ਜਪ੍ਪਨਾ ਜਪ੍ਪਿਤਤ੍ਤਂ ਲੋਲੁਪ੍ਪਂ ਲੋਲੁਪ੍ਪਾਯਨਾ ਲੋਲੁਪ੍ਪਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਞ੍ਜਿਕਤਾ ਸਾਧੁਕਮ੍ਯਤਾ ਅਧਮ੍ਮਰਾਗੋ વਿਸਮਲੋਭੋ ਨਿਕਨ੍ਤਿ ਨਿਕਾਮਨਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਪਿਹਨਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਥਨਾ ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ ਭવਤਣ੍ਹਾ વਿਭવਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਅਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਨਿਰੋਧਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ ਓਘੋ ਯੋਗੋ ਗਨ੍ਥੋ ਉਪਾਦਾਨਂ ਆવਰਣਂ ਨੀવਰਣਂ ਛਦਨਂ ਬਨ੍ਧਨਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਅਨੁਸਯੋ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਲਤਾ વੇવਿਚ੍ਛਂ ਦੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਭવੋ ਮਾਰਪਾਸੋ ਮਾਰਬਲ਼ਿਸਂ ਮਾਰવਿਸਯੋ ਮਾਰਨਿવਾਸੋ ਮਾਰਬਨ੍ਧਨਂ ਤਣ੍ਹਾਨਦੀ ਤਣ੍ਹਾਜਾਲਂ ਤਣ੍ਹਾਗਦ੍ਦੁਲਂ ਤਣ੍ਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ।

    Vaṃso visālova yathā visattoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ porāṇakā vaṃsā sattā 64 visattā āsattā laggā laggitā palibuddhā, evameva visattikā vuccati taṇhā. Yo rāgo sārāgo anunayo anurodho nandī nandirāgo cittassa sārāgo icchā mucchā ajjhosānaṃ gedho paligedho saṅgo paṅko ejā māyā janikā sañjananī sibbinī jālinī saritā visattikā suttaṃ visaṭā āyūhanī dutiyā paṇidhi bhavanetti vanaṃ vanatho santhavo sineho apekkhā paṭibandhu āsā āsīsanā āsīsitattaṃ rūpāsā saddāsā gandhāsā rasāsā phoṭṭhabbāsā lābhāsā dhanāsā puttāsā jīvitāsā jappā pajappā abhijappā jappanā jappitattaṃ loluppaṃ loluppāyanā loluppāyitattaṃ pucchañjikatā sādhukamyatā adhammarāgo visamalobho nikanti nikāmanā patthanā pihanā sampatthanā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā rūpataṇhā arūpataṇhā nirodhataṇhā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā ogho yogo gantho upādānaṃ āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ chadanaṃ bandhanaṃ upakkileso anusayo pariyuṭṭhānaṃ latā vevicchaṃ dukkhamūlaṃ dukkhanidānaṃ dukkhappabhavo mārapāso mārabaḷisaṃ māravisayo māranivāso mārabandhanaṃ taṇhānadī taṇhājālaṃ taṇhāgaddulaṃ taṇhāsamuddo abhijjhā lobho akusalamūlaṃ.

    વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ? વਿਸਾਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ વਿਸਤਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਟਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਮਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਕ੍ਕਤੀਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਂਹਰਤੀਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਂવਾਦਿਕਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਮੂਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਫਲਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ, વਿਸਪਰਿਭੋਗਾਤਿ વਿਸਤ੍ਤਿਕਾ। વਿਸਾਲਾ વਾ ਪਨ ਤਣ੍ਹਾ ਰੂਪੇ ਸਦ੍ਦੇ ਗਨ੍ਧੇ ਰਸੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਕੁਲੇ ਗਣੇ ਆવਾਸੇ ਲਾਭੇ ਯਸੇ ਪਸਂਸਾਯ ਸੁਖੇ ਚੀવਰੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਅਰੂਪਧਾਤੁਯਾ ਕਾਮਭવੇ ਰੂਪਭવੇ ਅਰੂਪਭવੇ ਸਞ੍ਞਾਭવੇ ਅਸਞ੍ਞਾਭવੇ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવੇ ਏਕવੋਕਾਰਭવੇ ਚਤੁવੋਕਾਰਭવੇ ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੇ ਅਤੀਤੇ ਅਨਾਗਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਸਤਾ વਿਤ੍ਥਤਾਤਿ – વਿਸਤ੍ਤਿਕਾਤਿ – વਂਸੋ વਿਸਾਲੋવ ਯਥਾ વਿਸਤ੍ਤੋ।

    Visattikāti kenaṭṭhena visattikā? Visālāti visattikā visatāti visattikā, visaṭāti visattikā, visamāti visattikā, visakkatīti visattikā, visaṃharatīti visattikā, visaṃvādikāti visattikā, visamūlāti visattikā, visaphalāti visattikā, visaparibhogāti visattikā. Visālā vā pana taṇhā rūpe sadde gandhe rase phoṭṭhabbe kule gaṇe āvāse lābhe yase pasaṃsāya sukhe cīvare piṇḍapāte senāsane gilānapaccayabhesajjaparikkhāre kāmadhātuyā rūpadhātuyā arūpadhātuyā kāmabhave rūpabhave arūpabhave saññābhave asaññābhave nevasaññānāsaññābhave ekavokārabhave catuvokārabhave pañcavokārabhave atīte anāgate paccuppanne diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu visatā vitthatāti – visattikāti – vaṃso visālova yathā visatto.

    ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾ – ਅਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖੇਤ੍ਤਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਦਿਨ੍ਨਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਦਾਰਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਰਿਯਾਯੋ। ਅਪੇਕ੍ਖਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ ਸਾਰਾਗੋ…ਪੇ॰… ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਨ੍ਤਿ – ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ।

    Puttesu dāresu ca yā apekkhāti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto, dinnako putto, antevāsiko putto. Dārā vuccanti bhariyāyo. Apekkhā vuccanti taṇhā. Yo rāgo sārāgo…pe… abhijjhā lobho akusalamūlanti – puttesu dāresu ca yā apekkhā.

    વਂਸਕ੍ਕਲ਼ੀਰੋવ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ વਂਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬੋ। ਯਥਾ વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਤਰੁਣਕਾ ਕਲ਼ੀਰਕਾ 65 ਅਸਤ੍ਤਾ ਅਲਗ੍ਗਾ ਅਗਧਿਤਾ 66 ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਟਾ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਾ ਏવਮੇવ। ਸਜ੍ਜਾਤਿ ਦ੍વੇ ਸਜ੍ਜਨਾ – ਤਣ੍ਹਾਸਜ੍ਜਨਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਸਜ੍ਜਨਾ ਚ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਤਣ੍ਹਾਸਜ੍ਜਨਾ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿਸਜ੍ਜਨਾ। ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਸਜ੍ਜਨਾ ਪਹੀਨਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਜ੍ਜਨਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾ। ਤਣ੍ਹਾਸਜ੍ਜਨਾਯ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਸਜ੍ਜਨਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਰੂਪੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਸਦ੍ਦੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਗਨ੍ਧੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਰਸੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਕੁਲੇ…ਪੇ॰… ਗਣੇ… ਆવਾਸੇ… ਲਾਭੇ… ਯਸੇ… ਪਸਂਸਾਯ… ਸੁਖੇ… ਚੀવਰੇ… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ… ਸੇਨਾਸਨੇ… ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ… ਕਾਮਧਾਤੁਯਾ… ਰੂਪਧਾਤੁਯਾ… ਅਰੂਪਧਾਤੁਯਾ… ਕਾਮਭવੇ… ਰੂਪਭવੇ… ਅਰੂਪਭવੇ… ਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਅਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਭવੇ… ਏਕવੋਕਾਰਭવੇ… ਚਤੁવੋਕਾਰਭવੇ… ਪਞ੍ਚવੋਕਾਰਭવੇ… ਅਤੀਤੇ… ਅਨਾਗਤੇ… ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ… ਦਿਟ੍ਠਸੁਤਮੁਤવਿਞ੍ਞਾਤਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝਤਿ ਨ ਮੁਚ੍ਛਤਿ; ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰਤੀਤਿ – વਂਸਕ੍ਕਲ਼ੀਰੋવ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Vaṃsakkaḷīrova asajjamānoti vaṃso vuccati veḷugumbo. Yathā veḷugumbasmiṃ taruṇakā kaḷīrakā 67 asattā alaggā agadhitā 68 apalibuddhā nikkhantā nissaṭā vippamuttā evameva. Sajjāti dve sajjanā – taṇhāsajjanā ca diṭṭhisajjanā ca…pe… ayaṃ taṇhāsajjanā…pe… ayaṃ diṭṭhisajjanā. Tassa paccekasambuddhassa taṇhāsajjanā pahīnā, diṭṭhisajjanā paṭinissaṭṭhā. Taṇhāsajjanāya pahīnattā diṭṭhisajjanāya paṭinissaṭṭhattā so paccekasambuddho rūpe na sajjati sadde na sajjati gandhe na sajjati rase na sajjati phoṭṭhabbe na sajjati kule…pe… gaṇe… āvāse… lābhe… yase… pasaṃsāya… sukhe… cīvare… piṇḍapāte… senāsane… gilānapaccayabhesajjaparikkhāre… kāmadhātuyā… rūpadhātuyā… arūpadhātuyā… kāmabhave… rūpabhave… arūpabhave… saññābhave… asaññābhave… nevasaññānāsaññābhave… ekavokārabhave… catuvokārabhave… pañcavokārabhave… atīte… anāgate… paccuppanne… diṭṭhasutamutaviññātabbesu dhammesu na sajjati na gaṇhāti na bajjhati na palibajjhati na mucchati; nikkhanto nissaṭo vippamutto visaññutto vimariyādikatena cetasā viharatīti – vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘વਂਸੋ વਿਸਾਲੋવ ਯਥਾ વਿਸਤ੍ਤੋ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਦਾਰੇਸੁ ਚ ਯਾ ਅਪੇਕ੍ਖਾ।

    ‘‘Vaṃso visālova yathā visatto, puttesu dāresu ca yā apekkhā;

    વਂਸਕ੍ਕਲ਼ੀਰੋવ ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Vaṃsakkaḷīrova asajjamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੫.

    125.

    ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ 69, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯ।

    Migo araññamhi yathā abaddho70, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;

    વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯਾਤਿ। ਮਿਗੋਤਿ ਦ੍વੇ ਮਿਗਾ – ਏਣਿਮਿਗੋ ਚ ਪਸਦਮਿਗੋ ਚ। ਯਥਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ 71 ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਪવਨੇ ਚਰਮਾਨੋ 72 વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਗਚ੍ਛਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਨਿਸੀਦਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ।

    Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāyāti. Migoti dve migā – eṇimigo ca pasadamigo ca. Yathā āraññiko 73 migo araññe pavane caramāno 74 vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਪવਨੇ ਚਰਮਾਨੋ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਗਚ੍ਛਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਨਿਸੀਦਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਨਾਪਾਥਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੁਦ੍ਦਸ੍ਸ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ 75 વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’।

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘seyyathāpi, bhikkhave, āraññiko migo araññe pavane caramāno vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, luddassa. Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ 76 vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ । ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti ‘upekkhako satimā sukhavihārī’ti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ‘ananto ākāso’ti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰…।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave , bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma ‘anantaṃ viññāṇa’nti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰…।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma ‘natthi kiñcī’ti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰…।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati…pe….

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਧਮਕਾਸਿ ਮਾਰਂ, ਅਪਦਂ વਧਿਤ੍વਾ ਮਾਰਚਕ੍ਖੁਂ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਤੋ ਪਾਪਿਮਤੋ’, ਤਿਣ੍ਣੋ ਲੋਕੇ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ। ਸੋ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਗਚ੍ਛਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਨਿਸੀਦਤਿ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ? ਅਨਾਪਾਥਗਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਾਪਿਮਤੋ’’ਤਿ – ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯ।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, ‘bhikkhu andhamakāsi māraṃ, apadaṃ vadhitvā māracakkhuṃ adassanaṃ gato pāpimato’, tiṇṇo loke visattikaṃ. So vissattho gacchati vissattho tiṭṭhati vissattho nisīdati vissattho seyyaṃ kappeti. Taṃ kissa hetu? Anāpāthagato, bhikkhave, pāpimato’’ti – migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya.

    વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ। વਿਞ੍ਞੂਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਞਾਣੀ વਿਭਾવੀ ਮੇਧਾવੀ। ਨਰੋਤਿ ਸਤ੍ਤੋ ਮਾਣવੋ ਪੋਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਜੀવੋ ਜਾਗੁ ਜਨ੍ਤੁ ਇਨ੍ਦਗੁ ਮਨੁਜੋ। ਸੇਰੀਤਿ ਦ੍વੇ ਸੇਰੀ – ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸੇਰੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋਪਿ ਸੇਰੀ। ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਰੀ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਲਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਰੀ। ਕਤਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਰੀ? ਯੋ ਇਮਿਨਾ ਸੇਰਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਰੀ। વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਦਕ੍ਖਮਾਨੋ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ – વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti. Viññūti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Naroti satto māṇavo poso puggalo jīvo jāgu jantu indagu manujo. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā cattāro iddhipādā pañcindriyāni pañca balāni satta bojjhaṅgā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Viññū naro seritaṃ pekkhamānoti viññū naro seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno, dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਮਿਗੋ ਅਰਞ੍ਞਮ੍ਹਿ ਯਥਾ ਅਬਦ੍ਧੋ, ਯੇਨਿਚ੍ਛਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਗੋਚਰਾਯ।

    ‘‘Migo araññamhi yathā abaddho, yenicchakaṃ gacchati gocarāya;

    વਿਞ੍ਞੂ ਨਰੋ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Viññū naro seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੬.

    126.

    ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, વਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯ।

    Āmantanā hoti sahāyamajjhe,vāse ṭhāne gamane cārikāya;

    ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, વਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯਾਤਿ ਸਹਾਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਸਹ ਆਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਗਮਨਾਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਠਾਨਂ ਫਾਸੁ ਨਿਸਜ੍ਜਨਂ ਫਾਸੁ ਸਯਨਂ ਫਾਸੁ ਆਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਉਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ। ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, વਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯਾਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ વਾਸੇਪਿ ਠਾਨੇਪਿ ਗਮਨੇਪਿ ਚਾਰਿਕਾਯਪਿ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ ਪਰਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ ਉਭਯਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ ਪਰਮਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ 77 ਤਿ – ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, વਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯ।

    Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāyāti sahāyamajjhe vāsepi ṭhānepi gamanepi cārikāyapi attatthamantanā paratthamantanā ubhayatthamantanā diṭṭhadhammikatthamantanā samparāyikatthamantanā paramatthamantanā 78 ti – āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya.

    ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਏਤਂ વਤ੍ਥੁ ਬਾਲਾਨਂ ਅਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਤਿਤ੍ਥਯਸਾવਕਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ – ਭਣ੍ਡੁਕਾਸਾਯવਤ੍ਥવਸਨਤਾ। ਅਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਏਤਂ વਤ੍ਥੁ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ – ਭਣ੍ਡੁਕਾਸਾਯવਤ੍ਥવਸਨਤਾ। ਸੇਰੀਤਿ ਦ੍વੇ ਸੇਰੀ – ਧਮ੍ਮੋਪਿ ਸੇਰੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋਪਿ ਸੇਰੀ। ਕਤਮੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਰੀ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ …ਪੇ॰… ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇਰੀ। ਕਤਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਰੀ? ਯੋ ਇਮਿਨਾ ਸੇਰਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੇਰੀ। ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ ਸੇਰਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਦਕ੍ਖਮਾਨੋ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਨਿਜ੍ਝਾਯਮਾਨੋ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਮਾਨੋਤਿ – ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti anabhijjhitaṃ etaṃ vatthu bālānaṃ asappurisānaṃ titthiyānaṃ titthayasāvakānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Abhijjhitaṃ etaṃ vatthu paṇḍitānaṃ sappurisānaṃ buddhasāvakānaṃ paccekabuddhānaṃ, yadidaṃ – bhaṇḍukāsāyavatthavasanatā. Serīti dve serī – dhammopi serī puggalopi serī. Katamo dhammo serī? Cattāro satipaṭṭhānā …pe… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo – ayaṃ dhammo serī. Katamo puggalo serī? Yo iminā serinā dhammena samannāgato, so vuccati puggalo serī. Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamānoti seritaṃ dhammaṃ pekkhamāno dakkhamāno olokayamāno nijjhāyamāno upaparikkhamānoti – anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਆਮਨ੍ਤਨਾ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, વਾਸੇ ਠਾਨੇ ਗਮਨੇ ਚਾਰਿਕਾਯ।

    ‘‘Āmantanā hoti sahāyamajjhe, vāse ṭhāne gamane cārikāya;

    ਅਨਭਿਜ੍ਝਿਤਂ ਸੇਰਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Anabhijjhitaṃ seritaṃ pekkhamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੭.

    127.

    ਖਿਡ੍ਡਾ 79 ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ વਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਂ।

    Khiḍḍā80ratī hoti sahāyamajjhe,puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;

    ਪਿਯવਿਪ੍ਪਯੋਗਂ 81 વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Piyavippayogaṃ82vijigucchamāno, ekocare khaggavisāṇakappo.

    ਖਿਡ੍ਡਾ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇਤਿ। ਖਿਡ੍ਡਾਤਿ ਦ੍વੇ ਖਿਡ੍ਡਾ – ਕਾਯਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ વਾਚਸਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ। ਕਤਮਾ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ? ਹਤ੍ਥੀਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਰਥੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਧਨੂਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਥਰੂਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਦਸਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਹਾਰਪਥੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਖਲਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਘਟਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਸਲਾਕਹਤ੍ਥੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਙ੍ਗਚੀਰੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, વਙ੍ਕਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਮੋਕ੍ਖਚਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਚਿਙ੍ਗੁਲਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਾਲ਼੍ਹਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਰਥਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਧਨੁਕੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਕ੍ਖਰਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਮਨੇਸਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਯਥਾવਜ੍ਜੇਨਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ।

    Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti. Khiḍḍāti dve khiḍḍā – kāyikā ca khiḍḍā vācasikā ca khiḍḍā. Katamā kāyikā khiḍḍā? Hatthīhipi kīḷanti, assehipi kīḷanti, rathehipi kīḷanti, dhanūhipi kīḷanti, tharūhipi kīḷanti, aṭṭhapadehipi kīḷanti, dasapadehipi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgacīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti. Ayaṃ kāyikā khiḍḍā.

    ਕਤਮਾ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ? ਮੁਖਭੇਰਿਕਂ ਮੁਖਾਲਮ੍ਬਰਂ ਮੁਖਡਿਣ੍ਡਿਮਕਂ 83 ਮੁਖਚਲਿਮਕਂ ਮੁਖਕੇਰਕਂ 84 ਮੁਖਦਦ੍ਦਰਿਕਂ ਨਾਟਕਂ ਲਾਸਂ ਗੀਤਂ ਦવਕਮ੍ਮਂ। ਅਯਂ વਾਚਸਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ।

    Katamā vācasikā khiḍḍā? Mukhabherikaṃ mukhālambaraṃ mukhaḍiṇḍimakaṃ 85 mukhacalimakaṃ mukhakerakaṃ 86 mukhadaddarikaṃ nāṭakaṃ lāsaṃ gītaṃ davakammaṃ. Ayaṃ vācasikā khiḍḍā.

    ਰਤੀਤਿ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ ਰਤੀਤਿ। ਸਹਾਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਸਹ ਆਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਗਮਨਾਗਮਨਂ ਫਾਸੁ ਠਾਨਂ ਫਾਸੁ ਨਿਸਜ੍ਜਨਂ ਫਾਸੁ ਸਯਨਂ ਫਾਸੁ ਆਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਉਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨਂ ਫਾਸੁ। ਖਿਡ੍ਡਾ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇਤਿ ਖਿਡ੍ਡਾ ਚ ਰਤਿ ਚ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ ਹੋਤੀਤਿ – ਖਿਡ੍ਡਾ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ।

    Ratīti anukkaṇṭhitādhivacanametaṃ ratīti. Sahāyā vuccanti yehi saha āgamanaṃ phāsu gamanaṃ phāsu gamanāgamanaṃ phāsu ṭhānaṃ phāsu nisajjanaṃ phāsu sayanaṃ phāsu ālapanaṃ phāsu sallapanaṃ phāsu ullapanaṃ phāsu samullapanaṃ phāsu. Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjheti khiḍḍā ca rati ca sahāyamajjhe hotīti – khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe.

    ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ વਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਨ੍ਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾ – ਅਤ੍ਰਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਖੇਤ੍ਤਜੋ ਪੁਤ੍ਤੋ , ਦਿਨ੍ਨਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ વਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿਂ ਪੇਮਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਨ੍ਤਿ – ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ વਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਂ।

    Puttesuca vipulaṃ hoti pemanti. Puttāti cattāro puttā – atrajo putto, khettajo putto , dinnako putto, antevāsiko putto. Puttesu ca vipulaṃ hotiṃ pemanti puttesu ca adhimattaṃ hoti pemanti – puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ.

    ਪਿਯવਿਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ ਦ੍વੇ ਪਿਯਾ – ਸਤ੍ਤਾ વਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ વਾ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ? ਇਧ ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹਿਤਕਾਮਾ ਫਾਸੁਕਾਮਾ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮਾ ਮਾਤਾ વਾ ਪਿਤਾ વਾ ਭਾਤਾ વਾ ਭਗਿਨੀ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਧੀਤਾ વਾ ਮਿਤ੍ਤਾ વਾ ਅਮਚ੍ਚਾ વਾ ਞਾਤੀ વਾ ਸਾਲੋਹਿਤਾ વਾ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਿਯਾ।

    Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti dve piyā – sattā vā saṅkhārā vā. Katame sattā piyā? Idha yassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā putto vā dhītā vā mittā vā amaccā vā ñātī vā sālohitā vā, ime sattā piyā.

    ਕਤਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਿਯਾ? ਮਨਾਪਿਕਾ ਰੂਪਾ ਮਨਾਪਿਕਾ ਸਦ੍ਦਾ ਮਨਾਪਿਕਾ ਗਨ੍ਧਾ ਮਨਾਪਿਕਾ ਰਸਾ ਮਨਾਪਿਕਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ, ਇਮੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਿਯਾ। ਪਿਯવਿਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋਤਿ ਪਿਯਾਨਂ વਿਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਟ੍ਟਿਯਮਾਨੋ ਹਰਾਯਮਾਨੋਤਿ – ਪਿਯવਿਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Katame saṅkhārā piyā? Manāpikā rūpā manāpikā saddā manāpikā gandhā manāpikā rasā manāpikā phoṭṭhabbā, ime saṅkhārā piyā. Piyavippayogaṃ vijigucchamānoti piyānaṃ vippayogaṃ vijigucchamāno aṭṭiyamāno harāyamānoti – piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਖਿਡ੍ਡਾ ਰਤੀ ਹੋਤਿ ਸਹਾਯਮਜ੍ਝੇ, ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ વਿਪੁਲਂ ਹੋਤਿ ਪੇਮਂ।

    ‘‘Khiḍḍā ratī hoti sahāyamajjhe, puttesu ca vipulaṃ hoti pemaṃ;

    ਪਿਯવਿਪ੍ਪਯੋਗਂ વਿਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨੋ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Piyavippayogaṃ vijigucchamāno, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੮.

    128.

    ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ।

    Cātuddisoappaṭigho ca hoti,santussamāno itarītarena;

    ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ ਅਛਮ੍ਭੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ। ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ। ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ 87 ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ…ਪੇ॰… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ 88 ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਨੁਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਉਪਰਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਦਿਸਾਸੁ વਿਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ; ਕਰੁਣਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਮੁਦਿਤਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਯੇ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਯੇ ਦਿਸਾਸੁ વਿਦਿਸਾਸੁ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ – ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤਿ।

    Cātuddiso appaṭigho ca hotīti. Cātuddisoti so paccekasambuddho mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ. Iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjena 89 pharitvā viharati. Karuṇāsahagatena…pe… muditāsahagatena…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ…pe… abyāpajjena pharitvā viharati. Cātuddiso appaṭigho ca hotīti mettāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā 90 honti, ye dakkhiṇāya disāya sattā te appaṭikūlā honti , ye pacchimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye puratthimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye dakkhiṇāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye pacchimāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uttarāya anudisāya sattā te appaṭikūlā honti, ye heṭṭhimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye uparimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti, ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā honti; karuṇāya bhāvitattā muditāya bhāvitattā upekkhāya bhāvitattā ye puratthimāya disāya sattā te appaṭikūlā honti…pe… ye disāsu vidisāsu sattā te appaṭikūlā hontīti – cātuddiso appaṭigho ca hoti.

    ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨਾਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀવਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਨ ਚ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ 91 ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਸਨ੍ਨੋ 92 ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋ। ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ…ਪੇ॰…

    Santussamānoitarītarenāti so paccekasambuddho santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena, itarītaracīvarasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca cīvarahetu anesanaṃ appatirūpaṃ 93 āpajjati. Aladdhā ca cīvaraṃ na paritassati, laddhā ca cīvaraṃ agadhito amucchito anajjhāpasanno 94 ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca pana itarītaracīvarasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhito. Santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena…pe…

    ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਨ ਚ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ। ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਤਾਯ ਚ ਇਤਰੀਤਰਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਨੇવਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਨ ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤਿ। ਯੋ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਅਨਲਸੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਤਿਸ੍ਸਤੋ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪੋਰਾਣੇ ਅਗ੍ਗਞ੍ਞੇ ਅਰਿਯવਂਸੇ ਠਿਤੋਤਿ – ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ।

    Santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena…pe… santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena, itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā ca vaṇṇavādī, na ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu anesanaṃ appatirūpaṃ āpajjati. Aladdhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na paritassati. Laddhā ca gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ agadhito amucchito anajjhāpanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati. Tāya ca itarītaragilānapaccayabhesajjaparikkhārasantuṭṭhiyā nevattānukkaṃseti na paraṃ vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato, ayaṃ vuccati paccekasambuddho porāṇe aggaññe ariyavaṃse ṭhitoti – santussamāno itarītarena.

    ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ ਅਛਮ੍ਭੀਤਿ। ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਦ੍વੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ – ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ। ਕਤਮੇ ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਸੀਹਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਦੀਪੀ ਅਚ੍ਛਾ ਤਰਚ੍ਛਾ ਕੋਕਾ ਮਹਿਂਸਾ 95 ਹਤ੍ਥੀ ਅਹੀ વਿਚ੍ਛਿਕਾ ਸਤਪਦੀ, ਚੋਰਾ વਾ ਅਸ੍ਸੁ ਮਾਨવਾ વਾ ਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ ਅਕਤਕਮ੍ਮਾ વਾ, ਚਕ੍ਖੁਰੋਗੋ ਸੋਤਰੋਗੋ ਘਾਨਰੋਗੋ ਜਿવ੍ਹਾਰੋਗੋ ਕਾਯਰੋਗੋ ਸੀਸਰੋਗੋ ਕਣ੍ਣਰੋਗੋ ਮੁਖਰੋਗੋ ਦਨ੍ਤਰੋਗੋ ਕਾਸੋ ਸਾਸੋ ਪਿਨਾਸੋ ਡਾਹੋ ਜਰੋ ਕੁਚ੍ਛਿਰੋਗੋ ਮੁਚ੍ਛਾ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾ ਸੂਲਾ વਿਸੂਚਿਕਾ ਕੁਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਡੋ ਕਿਲਾਸੋ ਸੋਸੋ ਅਪਮਾਰੋ ਦਦ੍ਦੁ ਕਣ੍ਡੁ ਕਚ੍ਛੁ ਰਖਸਾ વਿਤਚ੍ਛਿਕਾ ਲੋਹਿਤਪਿਤ੍ਤਂ ਮਧੁਮੇਹੋ ਅਂਸਾ ਪਿਲ਼ਕਾ ਭਗਨ੍ਦਲਾ, ਪਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ ਸੇਮ੍ਹਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ વਾਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਬਾਧਾ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਿਕਾ ਆਬਾਧਾ ਉਤੁਪਰਿਣਾਮਜਾ ਆਬਾਧਾ વਿਸਮਪਰਿਹਾਰਜਾ ਆਬਾਧਾ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਆਬਾਧਾ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਜਾ ਆਬਾਧਾ, ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਪਿਪਾਸਾ ਉਚ੍ਚਾਰੋ ਪਸ੍ਸਾવੋ ਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾ ਇਤਿ વਾ। ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Parissayānaṃsahitā achambhīti. Parissayāti dve parissayā – pākaṭaparissayā ca paṭicchannaparissayā ca. Katame pākaṭaparissayā? Sīhā byagghā dīpī acchā taracchā kokā mahiṃsā 96 hatthī ahī vicchikā satapadī, corā vā assu mānavā vā katakammā vā akatakammā vā, cakkhurogo sotarogo ghānarogo jivhārogo kāyarogo sīsarogo kaṇṇarogo mukharogo dantarogo kāso sāso pināso ḍāho jaro kucchirogo mucchā pakkhandikā sūlā visūcikā kuṭṭhaṃ gaṇḍo kilāso soso apamāro daddu kaṇḍu kacchu rakhasā vitacchikā lohitapittaṃ madhumeho aṃsā piḷakā bhagandalā, pittasamuṭṭhānā ābādhā semhasamuṭṭhānā ābādhā vātasamuṭṭhānā ābādhā sannipātikā ābādhā utupariṇāmajā ābādhā visamaparihārajā ābādhā opakkamikā ābādhā kammavipākajā ābādhā, sītaṃ uṇhaṃ jighacchā pipāsā uccāro passāvo ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassā iti vā. Ime vuccanti pākaṭaparissayā.

    ਕਤਮੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ ਰਾਗੋ ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ ਕੋਧੋ ਉਪਨਾਹੋ ਮਕ੍ਖੋ ਪਲ਼ਾਸੋ ਇਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮਾਯਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਥਮ੍ਭੋ ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਮਾਨੋ ਅਤਿਮਾਨੋ ਮਦੋ ਪਮਾਦੋ, ਸਬ੍ਬੇ ਕਿਲੇਸਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਰਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤਾਪਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ। ਇਮੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Katame paṭicchannaparissayā? Kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thinamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ rāgo doso moho kodho upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ thambho sārambho māno atimāno mado pamādo, sabbe kilesā sabbe duccaritā sabbe darathā sabbe pariḷāhā sabbe santāpā sabbākusalābhisaṅkhārā. Ime vuccanti paṭicchannaparissayā.

    ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ। ਕਥਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤਿ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Parissayāti kenaṭṭhena parissayā? Parisahantīti parissayā, parihānāya saṃvattantīti parissayā, tatrāsayāti parissayā. Kathaṃ parisahantīti parissayā? Te parissayā taṃ puggalaṃ sahanti parisahanti abhibhavanti ajjhottharanti pariyādiyanti maddanti. Evaṃ parisahantīti – parissayā.

    ਕਥਂ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਦਾਯ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਦਾਯ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਤਾਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਤਾਯ ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਤਾਯ ਜਾਗਰਿਯਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਾਨਂ… ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ… ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਬਲਾਨਂ… ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਨਂ… ਅਰਿਯਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਸ੍ਸ – ਇਮੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Kathaṃ parihānāya saṃvattantīti parissayā? Te parissayā kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Katamesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ? Sammāpaṭipadāya anulomapaṭipadāya apaccanīkapaṭipadāya anvatthapaṭipadāya dhammānudhammapaṭipadāya sīlesu paripūrakāritāya indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyogassa satisampajaññassa catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvanānuyogassa, catunnaṃ sammappadhānānaṃ… catunnaṃ iddhipādānaṃ… pañcannaṃ indriyānaṃ… pañcannaṃ balānaṃ… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa bhāvanānuyogassa – imesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ antarāyāya parihānāya saṃvattanti. Evaṃ parihānāya saṃvattantīti – parissayā.

    ਕਥਂ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤਤ੍ਥੇਤੇ 97 ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ। ਯਥਾ ਬਿਲੇ ਬਿਲਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਦਕੇ ਦਕਾਸਯਾ 98 ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, વਨੇ વਨਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ , ਰੁਕ੍ਖੇ ਰੁਕ੍ਖਾਸਯਾ ਪਾਣਾ ਸਯਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਤਤ੍ਥੇਤੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Kathaṃ tatrāsayāti parissayā? Tatthete 99 pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayā. Yathā bile bilāsayā pāṇā sayanti, dake dakāsayā 100 pāṇā sayanti, vane vanāsayā pāṇā sayanti , rukkhe rukkhāsayā pāṇā sayanti; evameva tatthete pāpakā akusalā dhammā uppajjanti attabhāvasannissayāti. Evampi tatrāsayāti – parissayā.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਞ੍ਞੋਜਨੀਯਾ 101, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘sāntevāsiko, bhikkhave, bhikkhu sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati. Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharati? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā, sarasaṅkappā saṃññojanīyā 102, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsiko vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati.

    ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਯੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਂਯੋਜਨੀਯਾ, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ ਨਂ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾਚਰਿਯਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    ‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhuno sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā…pe… jivhāya rasaṃ sāyitvā…pe… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā…pe… manasā dhammaṃ viññāya uppajjanti ye pāpakā akusalā dhammā sarasaṅkappā saṃyojanīyā, tyassa anto vasanti anvāssavanti pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sāntevāsikoti vuccati. Tena samudācarena samudācaranti naṃ pāpakā akusalā dhammāti. Tasmā sācariyakoti vuccati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sāntevāsiko sācariyako dukkhaṃ na phāsu viharatī’’ti. Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਾ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ ? ਲੋਭੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲੋ 103 ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ, ਦੋਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਮੋਹੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲੋ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਾ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ’’ਤਿ।

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayome, bhikkhave, antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā. Katame tayo ? Lobho, bhikkhave, antarāmalo 104 antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko, doso, bhikkhave…pe… moho, bhikkhave, antarāmalo antarāamitto antarāsapatto antarāvadhako antarāpaccatthiko. Ime kho, bhikkhave, tayo antarāmalā antarāamittā antarāsapattā antarāvadhakā antarāpaccatthikā’’ti.

    ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਲੋਭੋ, ਲੋਭੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।

    Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano;

    ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ਲੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    Luddho atthaṃ na jānāti, luddho dhammaṃ na passati;

    ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਲੋਭੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ॥

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ lobho sahate naraṃ.

    ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਦੋਸੋ, ਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।

    Anatthajanano doso, doso cittappakopano;

    ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ਦੁਟ੍ਠੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    Duṭṭho atthaṃ na jānāti, duṭṭho dhammaṃ na passati;

    ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਦੋਸੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ॥

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ doso sahate naraṃ.

    ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਮੋਹੋ, ਮੋਹੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।

    Anatthajanano moho, moho cittappakopano;

    ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥

    Bhayamantarato jātaṃ, taṃ jano nāvabujjhati.

    ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    Mūḷho atthaṃ na jānāti, mūḷho dhammaṃ na passati;

    ਅਨ੍ਧਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਮੋਹੋ ਸਹਤੇ ਨਰਨ੍ਤਿ॥

    Andhatamaṃ tadā hoti, yaṃ moho sahate naranti.

    ਏવਮ੍ਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ । ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਲੋਭੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ; ਦੋਸੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਮੋਹੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ। ਇਮੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ।

    Vuttañhetaṃ bhagavatā – ‘‘tayo kho, mahārāja, purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya . Katame tayo? Lobho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya; doso kho, mahārāja…pe… moho kho, mahārāja, purisassa dhammo ajjhattaṃ uppajjamāno uppajjati ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya. Ime kho, mahārāja, tayo purisassa dhammā ajjhattaṃ uppajjamānā uppajjanti ahitāya dukkhāya aphāsuvihārāya.

    ‘‘ਲੋਭੋ ਦੋਸੋ ਚ ਮੋਹੋ ਚ, ਪੁਰਿਸਂ ਪਾਪਚੇਤਸਂ।

    ‘‘Lobho doso ca moho ca, purisaṃ pāpacetasaṃ;

    ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਤਚਸਾਰਂવ ਸਮ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ 105

    Hiṃsanti attasambhūtā, tacasāraṃva samphala’’nti 106.

    ਏવਮ੍ਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –

    Vuttañhetaṃ bhagavatā –

    ‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਇਤੋਨਿਦਾਨਾ, ਅਰਤੀ ਰਤੀ ਲੋਮਹਂਸੋ ਇਤੋਜਾ।

    ‘‘Rāgo ca doso ca itonidānā, aratī ratī lomahaṃso itojā;

    ਇਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਨੋવਿਤਕ੍ਕਾ, ਕੁਮਾਰਕਾ ਧਙ੍ਕਮਿવੋਸ੍ਸਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ 107

    Ito samuṭṭhāya manovitakkā, kumārakā dhaṅkamivossajantī’’ti 108.

    ਏવਮ੍ਪਿ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    Evampi, tatrāsayāti – parissayā.

    ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯੇ ਸਹਿਤਾ ਆਰਾਧਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤਾ ਪਰਿਯਾਦਿਤਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਤਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ। ਅਛਮ੍ਭੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Parissayānaṃ sahitāti parissaye sahitā ārādhitā ajjhottharitā pariyāditā paṭinissatāti – parissayānaṃ sahitā. Achambhīti so paccekasambuddho abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃso viharatīti – parissayānaṃ sahitā acchambhī, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸੋ ਅਪ੍ਪਟਿਘੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਸਨ੍ਤੁਸ੍ਸਮਾਨੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ।

    ‘‘Cātuddiso appaṭigho ca hoti, santussamāno itarītarena;

    ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਨਂ ਸਹਿਤਾ ਅਛਮ੍ਭੀ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Parissayānaṃ sahitā achambhī, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੨੯.

    129.

    ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਏਕੇ, ਅਥੋ ਗਹਟ੍ਠਾ ਘਰਮਾવਸਨ੍ਤਾ।

    Dussaṅgahāpabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;

    ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੁਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਏਕੇਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਨਿਸ੍ਸਯੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਉਦ੍ਦੇਸੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਯਪਿ 109 ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਚੀવਰੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਪਤ੍ਤੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਲੋਹਥਾਲਕੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਧਮ੍ਮਕਰਣੇਪਿ 110 ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਥવਿਕੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਉਪਾਹਨੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਨਸ੍ਸવਾ ਅવਚਨਕਰਾ ਪਟਿਲੋਮવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਮੁਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ – ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਏਕੇ।

    Dussaṅgahā pabbajitāpi eketi pabbajitāpi idhekacce nissayepi diyyamāne uddesepi diyyamāne paripucchāyapi 111 diyyamāne cīvarepi diyyamāne pattepi diyyamāne lohathālakepi diyyamāne dhammakaraṇepi 112 diyyamāne parissāvanepi diyyamāne thavikepi diyyamāne upāhanepi diyyamāne kāyabandhanepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – dussaṅgahā pabbajitāpi eke.

    ਅਥੋ ਗਹਟ੍ਠਾ ਘਰਮਾવਸਨ੍ਤਾਤਿ ਗਹਟ੍ਠਾਪਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਹਤ੍ਥਿਮ੍ਹਿਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ…ਪੇ॰… ਰਥੇਪਿ ਖੇਤ੍ਤੇਪਿ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿਪਿ ਹਿਰਞ੍ਞੇਪਿ ਸੁવਣ੍ਣੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਗਾਮੇਪਿ…ਪੇ॰… ਨਿਗਮੇਪਿ ਨਗਰੇਪਿ… ਰਟ੍ਠੇਪਿ… ਜਨਪਦੇਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇ ਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਨ੍ਤਿ ਨ ਅਞ੍ਞਾਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਨਸ੍ਸવਾ ਅવਚਨਕਰਾ ਪਟਿਲੋਮવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਮੁਖਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ – ਅਥੋ ਗਹਟ੍ਠਾ ਘਰਮਾવਸਨ੍ਤਾ।

    Atho gahaṭṭhā gharamāvasantāti gahaṭṭhāpi idhekacce hatthimhipi diyyamāne…pe… rathepi khettepi vatthumhipi hiraññepi suvaṇṇepi diyyamāne gāmepi…pe… nigamepi nagarepi… raṭṭhepi… janapadepi diyyamāne na suṇanti na sotaṃ odahanti na aññācittaṃ upaṭṭhapenti, anassavā avacanakarā paṭilomavuttino aññeneva mukhaṃ karontīti – atho gahaṭṭhā gharamāvasantā.

    ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਪੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਸੁ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਬ੍ਯਾવਟੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ – ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੁਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Appossukko paraputtesu hutvāti attānaṃ ṭhapetvā sabbe imasmiṃ atthe paraputtā. Tesu paraputtesu appossukko hutvā abyāvaṭo hutvā anapekkho hutvāti – appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਦੁਸ੍ਸਙ੍ਗਹਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਪਿ ਏਕੇ, ਅਥੋ ਗਹਟ੍ਠਾ ਘਰਮਾવਸਨ੍ਤਾ।

    ‘‘Dussaṅgahā pabbajitāpi eke, atho gahaṭṭhā gharamāvasantā;

    ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਪਰਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਹੁਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Appossukko paraputtesu hutvā, eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ੧੩੦.

    130.

    ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ 113 ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ 114 ਯਥਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰੋ।

    Oropayitvā115gihibyañjanāni,sañchinnapatto116yathā koviḷāro;

    ਛੇਤ੍વਾਨ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ॥

    Chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo.

    ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕੇਸਾ ਚ ਮਸ੍ਸੂ ਚ ਮਾਲਾ ਚ ਗਨ੍ਧਞ੍ਚ વਿਲੇਪਨਞ੍ਚ ਆਭਰਣਞ੍ਚ ਪਿਲਨ੍ਧਨਞ੍ਚ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਾਰੁਪਨਞ੍ਚ વੇਠਨਞ੍ਚ ਉਚ੍ਛਾਦਨਂ ਪਰਿਮਦ੍ਦਨਂ ਨ੍ਹਾਪਨਂ 117 ਸਮ੍ਬਾਹਨਂ ਆਦਾਸਂ ਅਞ੍ਜਨਂ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ ਮੁਖਚੁਣ੍ਣਂ ਮੁਖਲੇਪਨਂ ਹਤ੍ਥਬਨ੍ਧਂ ਸਿਖਾਬਨ੍ਧਂ ਦਣ੍ਡਂ ਨਾਲ਼ਿਕਂ 118 ਖਗ੍ਗਂ ਛਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਰੁਪਾਹਨਂ ਉਣ੍ਹੀਸਂ ਮਣਿਂ વਾਲ਼ਬੀਜਨਿਂ ਓਦਾਤਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਦੀਘਦਸਾਨਿ 119 ਇਤਿ વਾ। ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨੀਤਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਸਮੋਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਯਿਤ੍વਾਤਿ – ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ।

    Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni vuccanti kesā ca massū ca mālā ca gandhañca vilepanañca ābharaṇañca pilandhanañca vatthañca pārupanañca veṭhanañca ucchādanaṃ parimaddanaṃ nhāpanaṃ 120 sambāhanaṃ ādāsaṃ añjanaṃ mālāgandhavilepanaṃ mukhacuṇṇaṃ mukhalepanaṃ hatthabandhaṃ sikhābandhaṃ daṇḍaṃ nāḷikaṃ 121 khaggaṃ chattaṃ citrupāhanaṃ uṇhīsaṃ maṇiṃ vāḷabījaniṃ odātāni vatthāni dīghadasāni 122 iti vā. Oropayitvā gihibyañjanānīti gihibyañjanāni oropayitvā samoropayitvā nikkhipitvā paṭipassambhayitvāti – oropayitvā gihibyañjanāni.

    ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰੋਤਿ ਯਥਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਪਤਿਤਾਨਿ ਪਰਿਪਤਿਤਾਨਿ, ਏવਮੇવ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਪਤਿਤਾਨੀਤਿ – ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰੋ।

    Sañchinnapatto yathā koviḷāroti yathā koviḷārassa pattāni chinnāni sañchinnāni patitāni paripatitāni, evameva tassa paccekasambuddhassa gihibyañjanāni chinnāni sañchinnāni patitānīti – sañchinnapatto yathā koviḷāro.

    ਛੇਤ੍વਾਨ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨੀਤਿ। વੀਰੋਤਿ વੀਰਿਯવਾਤਿ વੀਰੋ, ਪਹੂਤਿ વੀਰੋ, વਿਸવੀਤਿ વੀਰੋ, ਅਲਮਤ੍ਤੋਤਿ વੀਰੋ, ਸੂਰੋਤਿ વੀਰੋ, વਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਅਭੀਰੂ ਅਚ੍ਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋਤਿ વੀਰੋ, વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋਤਿ વੀਰੋ।

    Chetvāna vīro gihibandhanānīti. Vīroti vīriyavāti vīro, pahūti vīro, visavīti vīro, alamattoti vīro, sūroti vīro, vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravoti vīro, vigatalomahaṃsoti vīro.

    વਿਰਤੋ ਇਧ 123 ਸਬ੍ਬਪਾਕੇਹਿ, ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ ਅਤਿਚ੍ਚ વੀਰਿਯવਾ ਸੋ।

    Virato idha 124 sabbapākehi, nirayadukkhaṃ aticca vīriyavā so;

    ਸੋ વੀਰਿਯવਾ ਪਧਾਨવਾ, ਧੀਰੋ 125 ਤਾਦਿ ਪવੁਚ੍ਚਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾ॥

    So vīriyavā padhānavā, dhīro 126 tādi pavuccate tathattā.

    ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਭਰਿਯਾ ਚ ਦਾਸਾ ਚ ਦਾਸੀ ਚ ਅਜੇਲ਼ਕਾ ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੂਕਰਾ ਚ ਹਤ੍ਥਿਗવਾਸ੍ਸવਲ਼વਾ ਚ ਖੇਤ੍ਤਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁ ਚ ਹਿਰਞ੍ਞਞ੍ਚ ਸੁવਣ੍ਣਞ੍ਚ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਚ ਰਟ੍ਠਞ੍ਚ ਜਨਪਦੋ ਚ ਕੋਸੋ ਚ ਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਞ੍ਚ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰਜਨੀਯવਤ੍ਥੁ।

    Gihibandhanāni vuccanti puttā ca bhariyā ca dāsā ca dāsī ca ajeḷakā ca kukkuṭasūkarā ca hatthigavāssavaḷavā ca khettañca vatthu ca hiraññañca suvaṇṇañca gāmanigamarājadhāniyo ca raṭṭhañca janapado ca koso ca koṭṭhāgārañca, yaṃ kiñci rajanīyavatthu.

    ਛੇਤ੍વਾਨ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨੀਤਿ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਜਹਿਤ੍વਾ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤ੍વਾਤਿ – ਛੇਤ੍વਾਨ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ, ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ। ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ –

    Chetvāna vīro gihibandhanānīti so paccekasambuddho vīro gihibandhanāni chinditvā samucchinditvā jahitvā vinodetvā byantīkaritvā anabhāvaṃ gametvāti – chetvāna vīro gihibandhanāni, eko care khaggavisāṇakappo. Tenāha so paccekasambuddho –

    ‘‘ਓਰੋਪਯਿਤ੍વਾ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ, ਸਞ੍ਛਿਨ੍ਨਪਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਕੋવਿਲ਼ਾਰੋ,

    ‘‘Oropayitvā gihibyañjanāni, sañchinnapatto yathā koviḷāro,

    ਛੇਤ੍વਾਨ વੀਰੋ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਾਨਿ।

    Chetvāna vīro gihibandhanāni;

    ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥

    Eko care khaggavisāṇakappo’’ti.

    ਪਠਮੋ વਗ੍ਗੋ।

    Paṭhamo vaggo.







    Footnotes:
    1. ਅਰੁਯਾ (ਸ੍ਯਾ॰), ਅਦ੍ਦੁਯਾ (ਕ॰)
    2. aruyā (syā.), adduyā (ka.)
    3. ਨਿਪਜ੍ਜਨਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    4. ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਏવਮੀਦਿਸੇਸੁ ਪਦੇਸੁ ਅਨਾਗਤવਿਭਤ੍ਤਿਯਾ
    5. nipajjanaṃ (syā.)
    6. icchissati (syā.) evamīdisesu padesu anāgatavibhattiyā
    7. ਤਣ੍ਹਾਪਹਾਨਟ੍ਠੇਨ (ਸ੍ਯਾ॰) ਮਹਾਨਿ॰ ੧੯੧
    8. taṇhāpahānaṭṭhena (syā.) mahāni. 191
    9. ਸੋਭਣਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    10. ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ (ਕ॰)
    11. sobhaṇā (syā.)
    12. anussarati (ka.)
    13. ਸੀਮਕਤਂ ਮਰਿਯਾਦਿਕਤਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    14. sīmakataṃ mariyādikataṃ (syā.)
    15. ਪਤਿਟ੍ਠਾਹੋ (ਕ॰)
    16. patiṭṭhāho (ka.)
    17. વਿਲੋਪਮ੍ਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਪਸ੍ਸ ਮਹਾਨਿ॰ ੧੭੦
    18. ਦੁਕ੍ਖਦੋਮਨਸ੍ਸਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    19. vilopampi (syā.) passa mahāni. 170
    20. dukkhadomanassaṃ (syā.)
    21. ਤਸ੍ਸ (ਸ੍ਯਾ॰)
    22. tassa (syā.)
    23. વਿવਿਧਾਨਿ ਕਮ੍ਮਕਰਣਾਨਿ (ਕ॰)
    24. ਏਰਕવਟ੍ਟਿਕਮ੍ਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬੯
    25. ਖਾਰਾਪਟਿਚ੍ਛਿਕਮ੍ਪਿ (ਕ॰)
    26. vividhāni kammakaraṇāni (ka.)
    27. erakavaṭṭikampi (syā. ka.) passa ma. ni. 1.169
    28. khārāpaṭicchikampi (ka.)
    29. ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੬੭
    30. ਤਿਪ੍ਪਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    31. kārenti (syā. ka.) passa ma. ni. 3.267
    32. tippā (syā.)
    33. ਸਂવੇਸਿਤ੍વਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੬੭
    34. ਕੁਧਾਰੀਹਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    35. ਸਞ੍ਜੋਤਿਭੂਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ॰)
    36. saṃvesitvā (syā. ka.) passa ma. ni. 3.267
    37. kudhārīhi (syā. ka.)
    38. sañjotibhūtāya (syā.)
    39. ਕਦਰਿਯਾ ਤਾਪਨਾ (ਕ॰) ਮਹਾਨਿ॰ ੧੭੦
    40. kadariyā tāpanā (ka.) mahāni. 170
    41. ਮੀਯਰੇ (ਕ॰)
    42. mīyare (ka.)
    43. ਪਟਿਬਨ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ (ਕ॰)
    44. paṭibandhacitto (ka.)
    45. ਸਨ੍ਧવੇ (ਕ॰)
    46. sandhave (ka.)
    47. ਪਬ੍ਬਜਿਤਮਿਤ੍ਤੋ (ਕ॰) ਏવਮੁਪਰਿਪਿ
    48. ਪਰਿਗੁਯ੍ਹਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    49. pabbajitamitto (ka.) evamuparipi
    50. pariguyhati (syā. ka.)
    51. ਨਿਸਜ੍ਜਾ (ਕ॰)
    52. ਪਰਿਸਜ੍ਜੇਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰)
    53. nisajjā (ka.)
    54. parisajjeti (syā.)
    55. ਯੇਪਿ (ਕ॰) ਏવਂ ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸ ੧੫੧
    56. yepi (ka.) evaṃ cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 151
    57. ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    58. pariccajitvā (syā.)
    59. ਸੁਂਸੁਮਾਰਭਯਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    60. suṃsumārabhayaṃ (syā.)
    61. વਂਸੇ ਕਲ਼ੀਰੋવ (ਕ॰)
    62. vaṃse kaḷīrova (ka.)
    63. વੇਲ਼ੁਗੁਮ੍ਬਸ੍ਮਿਂ ਕਣ੍ਟਕਾ ਜਟਿਤਾ ਸਂਸਿਬ੍ਬਿਤਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    64. veḷugumbasmiṃ kaṇṭakā jaṭitā saṃsibbitā (syā.)
    65. ਤਰੁਣਕਲ਼ੀਰਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    66. ਅਪਲਿવੇਟ੍ਠਿਤਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    67. taruṇakaḷīrā (syā.)
    68. apaliveṭṭhitā (syā.)
    69. ਅਬਨ੍ਧੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    70. abandho (syā. ka.)
    71. ਆਰਞ੍ਞਕੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)
    72. ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਮਾਨੋ (ਸ੍ਯਾ॰)
    73. āraññako (syā. ka.)
    74. araññe vasamāno (syā.)
    75. ਪਰਂ (ਕ॰) ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੭੧
    76. paraṃ (ka.) ma. ni. 1.271
    77. ਉਭਯਤ੍ਥਮਨ੍ਤਨਾ (ਕ॰)
    78. ubhayatthamantanā (ka.)
    79. ਖਿਟ੍ਟਾ (ਕ॰)
    80. khiṭṭā (ka.)
    81. વਿਪ੍ਪਯੋਗਮ੍ਪਿ (ਕ॰)
    82. vippayogampi (ka.)
    83. ਮੁਖਦੇਣ੍ਡਿਮਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰), ਮੁਖਦਿਨ੍ਦਿਮਕਂ (ਕ॰)
    84. ਮੁਖਭੇਰੁਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    85. mukhadeṇḍimakaṃ (syā.), mukhadindimakaṃ (ka.)
    86. mukhabherukaṃ (syā.)
    87. ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਝੇਨ (ਸ੍ਯਾ॰) ਪਸ੍ਸ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੦੮
    88. ਅਪ੍ਪਟਿਕੁਲਾ (ਬਹੂਸੁ)
    89. abyāpajjhena (syā.) passa dī. ni. 3.308
    90. appaṭikulā (bahūsu)
    91. ਅਪ੍ਪਟਿਰੂਪਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    92. ਅਨਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋ (ਸ੍ਯਾ॰)
    93. appaṭirūpaṃ (syā.)
    94. anajjhopanno (syā.)
    95. ਗੋਮਹਿਸਾ (ਸ੍ਯਾ॰) ਮਹਾਨਿ॰ ੫
    96. gomahisā (syā.) mahāni. 5
    97. ਤਤ੍ਰ ਤੇ (ਕ॰)
    98. ਉਦਕੇ ਉਦਕਾਸਯਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    99. tatra te (ka.)
    100. udake udakāsayā (syā.)
    101. ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਕਾ (ਕ॰)
    102. saññojanikā (ka.)
    103. ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਇਤਿવੁ॰ ੮੮
    104. antarāmalaṃ (syā. ka.) passa itivu. 88
    105. ਸਫਲਨ੍ਤਿ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਇਤਿવੁ॰ ੫੦
    106. saphalanti (ka.) passa itivu. 50
    107. ਚਙ੍ਕਮਿવੋਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੨੭੩-੨੭੪
    108. caṅkamivossajjantīti (syā. ka.) passa su. ni. 273-274
    109. ਪਰਿਪੁਚ੍ਛੇਪਿ (ਕ॰)
    110. ਧਮ੍ਮਕਰਕੇਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰)
    111. paripucchepi (ka.)
    112. dhammakarakepi (syā.)
    113. વੋਰੋਪਯਿਤ੍વਾ (ਸ੍ਯਾ॰)
    114. ਸਂਸੀਨਪਤ੍ਤੋ (ਸੀ॰ ਅਟ੍ਠ॰)
    115. voropayitvā (syā.)
    116. saṃsīnapatto (sī. aṭṭha.)
    117. ਨਹਾਪਨਂ (ਸ੍ਯਾ॰)
    118. ਨਾਲਿਕਂ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੬
    119. ਦੀਘਰਸ੍ਸਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ॰)
    120. nahāpanaṃ (syā.)
    121. nālikaṃ (ka.) passa dī. ni. 1.16
    122. dīgharassāni (syā.)
    123. ਆਰਤੋ ਇਧੇવ (ਸ੍ਯਾ॰) ਪਸ੍ਸ ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੫੩੬
    124. ārato idheva (syā.) passa su. ni. 536
    125. વੀਰੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੫੩੬
    126. vīro (syā. ka.) passa su. ni. 536



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਚੂਲ਼ਨਿਦ੍ਦੇਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cūḷaniddesa-aṭṭhakathā / ੧. ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Paṭhamavaggavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact